Opinia wydawnicza: Małgorzata BarańskaRedakcja: Małgorzata BarańskaOpracowanie graficzne: Grzegorz JanikProjekt okładki: Sandra DudekIlustracje: Agnieszka ‘Teya’ Skulska

© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2011

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl

Szczegółowe informacje o naszych publikacjach:www.harmonia.edu.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.

ISBN 978-83-7134-474-9

Gdańsk 2011 – Wydanie I

3

Wstęp

Zając Cezary to dobry znajomy misia Gabrysia. Poznajemy go w zbiorku opowiadań logopedycznych Miś Gabryś i przyjaciele. Cezary jest mądry, delikatny i wrażliwy na piękno. Kocha poezję. Pamiętacie opowiadanie Wiersze Cezarego? Poznajemy w  nim utwory: Żona dla ogórka, Rybka i wieloryb oraz Kaczka nie-Dziwaczka. Jak wiemy, Cezary napisał również inne wiersze, które niezwykle zachwyciły jego przy-jaciół: Gabrysia, Urwiska, Bzykuszkę i  Kasztanka. Chcecie je poznać? Przedstawiam wam książkę Rymowanki Cezarego. Wiersze z  ćwicze- niami kształcącymi sprawność artykulatorów. W  książce znajdziecie również wiele interesujących ćwiczeń logopedycznych. Zajączek za-notował je pod swoimi wierszami. Wykonując te ćwiczenia, naśladuj-cie ruchami języka, ust i policzków opisane czynności. Starannie wy-mawiajcie sylaby i głoski wyróżnione grubszym drukiem.

Pamiętajcie, że sprawne artykulatory – język, policzki i wargi – są podstawą poprawnej wymowy. Jeżeli chcecie nauczyć się ładnie mó-wić, musicie starannie i regularnie ćwiczyć. Każdego dnia, bez wyjątku! Zachęćcie rodziców do pomocy; pokażą wam, jak poprawnie układać usta i prawidłowo wymawiać głoski.

Rodzicu! Znajdź czas dla swojego dziecka. Wystarczy, że na ćwicze-nia logopedyczne poświęcisz 15–20 minut dziennie. Twoja praca na pewno szybko przyniesie efekty.

Pozdrawiam

Sylwia Chmiel

4

GrzeGorz i fryzjer 1

Grzegorz dziś jest zachmurzony,Marszczymy czoło, wysuwamy do przodu usta.

cały rok był niestrzyżony.Długie loki, bujna grzywa,

Wysuwamy język i powoli go chowamy, zwijając w trąbkę.

już mu fryzjer głowę zmywa:Szybko i energicznie poruszamy policzkami, przesuwając powietrze z jedne-go policzka do drugiego.

„Oj, kołtuny masz, syneczku!Rozczeszemy po troszeczku”.

Dotykamy czubkiem języka raz prawego, a raz lewego kącika ust.

Grzebień swoje zęby szczerzy,Szczerzymy zęby.

szczotka groźnie włosie jeży,Wysuwamy usta jak najmocniej do przodu.

brzytwa leży naostrzona,w długą brodę zapatrzona.

Wysuwamy język z buzi jak najdalej do przodu.

Grzegorz czoło ma zmarszczone:Marszczymy czoło, wysuwamy do przodu usta.

„Całe lato spaskudzone!

1  Wiersz nawiązuje do utworu Jana Brzechwy Grzebień i szczotka.

5

Brodę długo hodowałemBardzo wolno przepychamy język pomiędzy lekko złączonymi zębami.

i nożyczek unikałem.Bez grzebienia sobie żyłem,o fryzurze nie marzyłem.

Poruszamy złączonymi ustami raz w prawo, a raz w lewo.

Widzę – fryzjer szuka szczotki,Dotykamy czubkiem języka różnych miejsc na podniebieniu.

chyba czmychnę za opłotki!”.Przesuwamy język w kierunku podniebienia miękkiego.

6

Grzegorz i fryzjer – ćwiczenia

Bawimy się we fryzjera:– myjemy włosy: leci woda kap, kap, kap...;– czeszemy włosy: dotykamy czubkiem języka kolejno górnej

wargi, dolnej wargi, prawego i lewego kącika ust;– obcinamy włosy: ciach, ciach, ciach...;– robimy pasemka: układamy język tak, aby był cieniutki jak

igiełka;– nakładamy farbę: kilkakrotnie wysuwamy język do przodu, cho-

wamy go i zamykamy usta;– prostujemy włosy: przeciskamy język między lekko złączonymi

zębami;– kręcimy loki: język zwijamy w rulonik;– suszymy włosy: szszsz...;– układamy włosy lokówką: robimy z języka górkę – czubek opie-

ramy o wewnętrzną stronę dolnych siekaczy, a przednią część grzbietu języka lekko unosimy;

– układamy przedziałek: z lewej strony – dotykamy językiem le-wego kącika ust, z prawej strony – dotykamy językiem prawego kącika ust;

– zaczesujemy włosy do góry: kierujemy język w stronę nosa;– rozpylamy lakier: rozchylamy usta i bardzo szybko poruszamy

językiem w prawo i w lewo;– nakładamy żel na włosy: czubkiem języka dotykamy różnych

miejsc na górnej i dolnej wardze;– zamiatamy podłogę: szu, szu, szu...;– klient przegląda się w lusterku, jest zadowolony z nowej fryzu-

ry: szeroko się uśmiechamy;– znajomi widzą jego nową fryzurę i otwierają buzię z zachwytu:

szeroko otwieramy usta, pilnujemy, aby język nie wysunął się na zewnątrz.

7

MuchoMor 2

Trudno jest być muchomorem,czy to z rana, czy wieczorem.Pan muchomor podniósł lament,

Lamentujemy: ly, ly, ly... Wyraźnie pionizujemy język.

bo się Ryszard struł na amen!Zupę z grzybów zjadł dziś właśnie.

Naśladujemy gryzienie i żucie.

Po tej zupie w oczach gaśnie.Wciągamy policzki.

Łka, rozpacza grzyb czerwony,Łkamy – kilkakrotnie robimy głośny, głęboki wdech nosem.

nieszczęśliwy, zawstydzony.

I mamrocząc, kwestię kończy:Bardzo szybko na przemian otwieramy i zamykamy usta.

„Chyba strułem go niechcący i wyrzuty mam sumienia,żem się znalazł wśród jedzenia.Żal kropkami już mnie splamił.

„Malujemy” czubkiem języka kropki na podniebieniu.

Jak mam żyć tu między wami?

2  Utwór  został  napisany w 2007  roku  na Oddziale Hematologii  i  Transplantacji  Szpiku w Katowicach.  Jest  on  dedykowany  Tomkowi,  który  w  sierpniu  2010  roku  zatruł  się muchomorem.

8

Tak utyłem ze zmartwienia,Nadymamy policzki.

że mnie ledwo nosi ziemia.Tam borowik sobie stoi,

Wysuwamy język z buzi i kierujemy go w stronę nosa.

ten niczego się nie boi.Tuż-tuż przy nim kurka drobna,żółciusieńka i pogodna.

Uśmiechamy się, szeroko rozciągając wargi.

A muchomor? Straszna sprawa!Wysuwamy dolną wargę do przodu.

Przyznać wprost się nie wypada!Więc innego udać grzyba?Kapelusik zmienię chyba.Ten za duży, ten za ciasny,

Szeroko otwieramy usta, potem zamykamy i „zjadamy” wargi.

jednak lepszy będzie własny. Więc zostanę muchomorem,szkoda tylko, że potworem”.

Paproć tak się odezwała:„Grzecznie pana wysłuchałam.Gdyby nawet chciał pan drogii tak pan nie zmieni nogi.

Wysuwamy z buzi wąski, zaostrzony język.

Ale czerwień jest dziś w modzie,kropki cenne też w przyrodzie,

„Malujemy” czubkiem języka kropki na podniebieniu.

9

Ryszard zdrowy zaś tu leży,Wysuwamy z buzi szeroki język.

tylko śpi, niech pan mi wierzy.Naśladujemy chrapanie.

Niech więc głupot pan nie plecie!Rozchylamy usta i  szybko, energicznie poruszamy językiem w  lewo i w prawo.

Jeść was nie chce nikt na świecie!”.Naśladujemy gryzienie i żucie.

Muchomor – ćwiczenia

Bawimy się w grzybobranie:– chodzimy po lesie, szukamy grzybów, rozglądamy się w prawo

i w lewo: wypychamy językiem policzki;– dokładnie obserwujemy runo leśne: dotykamy językiem po ko-

lei wszystkich zębów górnej i dolnej szczęki; – znaleźliśmy piękny, duży grzyb: szeroko otwieramy usta;– znaleźliśmy trujący grzyb: wysuwamy język daleko na brodę;– zgubiliśmy się w  lesie, robimy smutną minę: usta układamy

w podkowę;– zawodzimy: uuu... uuu... uuu...; wołamy: hop, hop! hop, hop!; – szukamy drogi: dotykamy językiem raz prawego, a raz lewego

kącika ust;– znaleźliśmy drogę, idziemy w kierunku ścieżki: czubkiem języka

dotykamy raz górnej, raz dolnej wargi;– wołamy do przyjaciół: hej, hej!;– szybko biegniemy w ich kierunku: tup, tup, tup;– podoba nam się w  lesie: uśmiechamy się, szeroko rozchylając

wargi i lekko łącząc zęby;– w  lesie przepięknie pachnie: robimy głęboki wdech nosem

i wydech ustami;

10

– naśladujemy odgłosy lasu: szum drzew – szszszsz..., kukułkę – kuku! kuku!, pukanie dzięcioła w drzewo – otwieramy buzię, czubkiem języka stukamy w  wałeczek dziąsłowy za górnymi zębami;

– w lesie jest echo: wołamy hej, hej!, a echo powtarza hej, hej, hej, hej..., wołamy hop, hop!, a echo powtarza hop, hop, hop, hop...;

– liczymy grzyby w koszyku: czubkiem języka dotykamy po kolei wszystkich zębów;

– przychodzimy do domu i smażymy grzyby, mieszamy, aby się nie przypaliły: otwieramy szeroko usta, czubkiem języka do-tykamy kolejno górnej wargi, lewego kącika ust, dolnej wargi i prawego kącika ust;

– jedzenie jest bardzo gorące: dmuchamy;– jemy grzybki: naśladujemy gryzienie i żucie;– posiłek nam smakował, uśmiechamy się z  zadowoleniem:

uśmiechamy się szeroko, rozciągając wargi.

11

ŚliMaki i Świnka

Dwa ślimaki robią minki,Robimy różne śmieszne miny.

no i śmieją się ze świnki.Otwieramy szeroko usta i bezgłośnie się śmiejemy.

Świnka sina jest ze złości:Nadymamy policzki.

„W waszych domkach nikt nie gości. Niegościnne ślamazary!Swych skorupek wręcz ofiary.Mój dom stale jest otwarty,

Otwieramy szeroko buzię, pilnujemy, aby język nie wysunął się na zewnątrz.

choć stroicie z niego żarty. Ślimak zmieści w domku główkę,

Wysuwamy z buzi czubek języka.

ja w zagrodzie przyjmę krówkę.Naśladujemy krowę: muuu, muuu, muuu...

Będę ścigać się z kaczkami,Naśladujemy kaczki: kwa, kwa, kwa...

a nie dźwigać dom latami.Czubek języka „przyklejamy” na kilka sekund do wałeczka dziąsłowego.

Plecy macie obolałe,wolę ja mieć dom na stałe!

12

Zanim ślimak ruszy z wolna,Bardzo wolno wysuwamy język na brodę.

ja już skaczę jak mysz polna!”.Język przesuwamy szybko od lewego do prawego kącika ust.

Tak się śmiała świnia, skacząc,Wypychamy językiem raz lewy, a raz prawy policzek.

na ślimaka nic nie bacząc.Ten zaś cały śliczny dzionekpełzał wolno przez przedsionek.

Bardzo powoli przeciskamy język przez lekko złączone zęby.

Ślimaki i świnka – ćwiczenia

Bawimy się w świnki i ślimaki:– naśladujemy odgłosy, jakie wydają świnki: chrum, chrum,

chrum...;– świnki piją wodę: bardzo szybko wysuwamy i chowamy język –

czynność powtarzamy kilkakrotnie;– świnki mlaszczą: głośno mlaszczemy;– nie podoba nam się zapach chlewa: wysuwamy język daleko na

brodę;– język to mały, powolny ślimaczek: bardzo wolno wypychamy

policzki językiem, dotykamy czubkiem języka prawego i lewe-go kącika ust, kierujemy język w stronę nosa;

– w wierszyku ślimaki naśmiewały się ze świnki: naśladujemy róż-ne rodzaje śmiechu (złośliwy, wesoły, cienki, gruby, cichy, głoś-ny) – ha, ha, ha... he, he, he... hi, hi, hi... hu, hu, hu... ho, ho, ho...;

– świnka złościła się, słysząc żarty ślimaków – pokazujemy, jak się złościmy: marszczymy czoło, nadymamy policzki, wysuwamy usta mocno do przodu, „zjadamy” usta, wysuwamy dolną war-gę daleko do przodu, wciągamy policzki.

13

kolorowa krowa 3

Pewna krowa w małe kropki„Malujemy” czubkiem języka kropki na podniebieniu.

gryzie trawę i stokrotki.Naśladujemy gryzienie.

(To ta krowa od tych w bordo,które gryzły, kręcąc mordą).

Naśladujemy gryzienie i żucie.

Potem krowa kroczy drogą,Czubkiem języka dotykamy na przemian górnych i dolnych zębów.

czarną mordą mruczy wrogo: „Wierszyk o mnie napisano,

„Piszemy” czubkiem języka po podniebieniu.

jakbym była wielką damą.Wysuwamy język z buzi i kierujemy go w stronę nosa.

Nawet kropki dorobili.„Rysujemy” czubkiem języka kropki na podniebieniu.

A czy chciałam, moi mili?Czarny ojciec, czarna matka,a ja latam jak wariatka.

Otwieramy buzię i szybko poruszamy językiem w prawo i w lewo.

3 Kolorowa krowa nawiązuje do wiersza Joanny Kulmowej Czarna krowa w kropki bordo.

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Grzegorz i fryzjer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Muchomor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Ślimaki i świnka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Kolorowa krowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Kózka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Radek i huragan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Dżokej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Rybka i wieloryb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Kaczka nie-Dziwaczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Ćma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Żona dla ogórka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

W ogrodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Radek i niespodzianka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Złodziej Zenek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Wiersz o Oli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Rozmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Trudne jest życie pszczoły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Król Ból . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Cztery pory roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63