Rozwój systemu finansowego w Polsce - nbp.pl · Emisje akcji na rynkach GPW Emisje...
Transcript of Rozwój systemu finansowego w Polsce - nbp.pl · Emisje akcji na rynkach GPW Emisje...
■ Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż
charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim
poziomem pośrednictwa finansowego
Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2
Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach
Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach 2012–2015 (w %)
2012 2013 2014 2015
Polska 121,2 125,9 121,4 122,8
Czechy 153,3 165,0 164,4 154,4
Węgry 135,1 132,9 133,3 127,0
Strefa euro 487,1 470,6 493,8 463,6Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 17 krajów w latach 2011-2013, 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w 2015 r. Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi w
poprzednich edycjach opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz
korekty przesłane przez banki centralne.
Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS.
■ Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju
gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce,
w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte
Ewolucja i struktura systemu finansowego (2) 3
Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita
Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch
Polska oraz NBP.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
7,5 8 8,5 9 9,5 10
Segm
enty
sekto
ra f
inansow
ego
(w %
PK
B)
Logarytm PKB per capita (w PPP)
Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w PolsceRynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w PolsceSektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce
20
00
20
15
20
07
■ W ostatnich latach utrwala się wiodąca rola sektora bankowego w polskim systemie
finansowym
Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI 2016
Ewolucja i struktura systemu finansowego (3) 4
Uwaga: wskaźnik struktury systemu finansowego jest to relacja aktywów sektora bankowego do kapitalizacji spółek krajowych
notowanych na GPW i wartości zadłużenia z tytułu obligacji korporacyjnych.
Źródło: NBP, GPW, MF
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
199
6
199
7
199
8
199
9
200
0
200
1
200
2
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
201
0
201
1
201
2
20
13
201
4
201
5
VI 20
16
Wskaźnik Bank/Rynek
Ewolucja i struktura systemu finansowego (4)
Aktywa1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2010–VI 2016 (w mld zł)
5
1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto.2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych.3 Dane za 2015 r. obejmują aktywa kas działających.4 Ze względu na zmianę źródła dane o aktywach funduszy inwestycyjnych od 2010 r. różnią się od opublikowanych w poprzednich edycjach tego opracowania. Dane
od 2010 r. nie są w pełni porównywalne z danymi dotyczącymi poprzednich okresów.5 Do 2009 r. włącznie aktywa podmiotów maklerskich obejmują aktywa domów maklerskich oraz biur maklerskich. Od 2010 r. do aktywów podmiotów maklerskich
zalicza się wyłącznie aktywa domów maklerskich, co wynika ze zniesienia obowiązku finansowego wydzielenia działalności maklerskiej banku
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
Na koniec czerwca 2016 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły
2 bln 273,8 mld zł, tj. były o 3,0% wyższe niż na koniec roku 2015. Znacząco wzrosły
aktywa banków spółdzielczych – o 6,4%. Aktywa OFE spadły o 4,0%.
gr 2010 2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
Banki komercyjne2 1 062,1 1 187,9 1 233,7 1 276,7 1393,9 1455,3 1510,3
Banki spółdzielcze i zrzeszające2 96,4 106,1 115,8 129,5 135,4 139,7 148,6
Spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe3 14 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,7
Zakłady ubezpieczeń 145,2 146,1 162,7 167,6 178,5 180,3 181,4
Fundusze inwestycyjne4 121,8 117,8 151,3 195,0 219,5 272,3 280,3
Otwarte fundusze emerytalne 221,3 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 134,9
Podmioty maklerskie5 9,2 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,6
Ogółem 1 670,0 1 808,3 1959,3 2095,4 2098,0 2207,9 2273,8
Ewolucja i struktura systemu finansowego (5) 6
Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2008–VI 2016
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
0
20
40
60
80
100
Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe Zakłady ubezpieczeń
Fundusze inwestycyjne Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie
%
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym
■ W latach 2014-2016 znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych
w strukturze krajowego systemu finansowego
Ewolucja i struktura systemu finansowego (6)
Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce w latach 2008-2015
7
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
0
100
200
300
400
500
600
700
800
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś
Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś
Domy maklerskie - lewa oś Aktywa / PKB - prawa oś
mld zł %
■ Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji
finansowych
Ewolucja i struktura systemu finansowego (7) 8
Liczba spółek krajowych i ich kapitalizacja do PKB
na Głównym Rynku GPW w latach 2008-2015
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Trend spadkowy znaczenia giełdy w gospodarce
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja / PKB - prawa oś
%
Ewolucja i struktura systemu finansowego (8)
Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach
2008–VI 2016, wg stanu na koniec okresów
9
Uwagi: kategoria „tytuły uczestnictwa UFK” jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie; wartość
gotówki w obiegu na koniec czerwca 2016 r. jest wartością szacunkową.
Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP.
■ Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal
depozyty bankowe
■ Wzrost udziału gotówki w obiegu i aktywów funduszy inwestycyjnych
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 000
1 100
Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych
Tytuły uczestnictwa UFK Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW
Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków)
mld zł
Ewolucja i struktura systemu finansowego (9) 10
Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw
w Polsce w latach 2012–2015
5,6 6,1
2,0
5,6
12,9
15,8
21,7
24,7
1,6 1,6 1,1
3,4
25,3
28,6
31,1
36,2
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2012 2013 2014 2015Emisje akcji na rynkach GPW Emisje długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing
mld zł
Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych
w poprzednich edycjach opracowania.
Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, EVCA i NBP,
■ Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem
finansowania przedsiębiorstw
Sektor bankowy (1) 11
Aktywa sektora bankowego w latach 2008-VI 2016
Źródło: NBP.
■ Głównym źródłem wzrostu aktywów w 2015 r. były należności od sektora
niefinansowego, a w I półroczu 2016 r. – skarbowe papiery wartościowe (efekt
wprowadzenia podatku od niektórych instytucji finansowych)
1034,7 1056,71158,5
1293,9 1349,5 1404,71529,3 1595,0 1658,9
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
0
150
300
450
600
750
900
1050
1200
1350
1500
1650
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 06.2016
Aktywa - lewa oś Tempo wzrostu - prawa oś Aktywa/PKB - prawa oś
%mld zł
Sektor bankowy (2) 12
Kredyty dla sektora niefinansowego: przyrost w latach 2008-VI 2016
w wybranych krajach UE
85 80 77
57 5445
37 33 33 2817 17
11 10 9 9 8 7 4 0
-13-25
-29-30
-57
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
Sło
wa
cja
Po
lska
Lu
kse
mb
urg
Cze
ch
y
Szw
ecja
Fin
lan
dia
Ma
lta
Bu
łga
ria
Cyp
r
Fra
ncja
Ru
mu
nia
Au
str
ia
Be
lgia
Wło
ch
y
Da
nia
Ho
lan
dia
Gre
cja
Nie
mcy
Str
efa
eu
ro
Wie
lka
Bry
tan
ia
Po
rtu
ga
lia
Sło
we
nia
Wę
gry
His
zp
an
ia
Irla
nd
ia
%
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.
■ Po wybuchu światowego kryzysu finansowego, w Polsce - w przeciwieństwie do
wielu krajów UE – nie doszło do tzw. credit crunch
Kredyty dla sektora niefinansowego w Polsce:
podział na najważniejsze kategorie w okresie 2011-VI 2016
Sektor bankowy (3) 13
-10
-5
0
5
10
15
12-2
010
3-2
011
6-2
011
9-2
011
12-2
011
3-2
012
6-2
012
9-2
012
12-2
012
3-2
013
6-2
01
3
9-2
013
12-2
013
3-2
014
6-2
014
9-2
014
12-2
014
3-2
015
6-2
015
9-2
015
12-2
015
3-2
016
6-2
016
Kredyty dla przedsiębiorstw Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych
Kredyty konsumpcyjne dla gospodarstw domowych Kredyty dla sektora niefinansowego ogółem
%
Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.
Źródło: NBP.
■ Tempo wzrostu kredytów konsumpcyjnych dwukrotnie wyższe od nominalnego tempa PKB
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC. Źródło: NBP.
Sektor bankowy (4)
Struktura kredytów dla sektora
niefinansowego w krajach UE
na VI 2016
14
Struktura kredytów dla sektora niefinansowego w Polsce
w latach 2003-VI 2016
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Bu
łga
ria
Wło
ch
y
Ło
twa
Sło
we
nia
Wę
gry
Cyp
r
Esto
nia
Au
str
ia
Ru
mu
nia
Gre
cja
Fra
ncja
Str
efa
Eu
ro
Ch
orw
acja
Cze
ch
y
Ma
lta
His
zp
an
ia
Ho
lan
dia
Lu
kse
mb
urg
Po
rtu
ga
lia
Be
lgia
Fin
lan
dia
Szw
ecja
Sło
wa
cja
Nie
mcy
Irla
nd
ia
Da
nia
Po
lska
Wie
lka
Bry
tan
ia
Kredyty dla przedsiębiorstw Kredyty dla gospodarstw domowych
%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
201
0
201
1
201
2
201
3
201
4
201
5
201
6
Inne dla gospodarstw domowych Dla przedsiębiorstw
Dla dużych przedsiębiorstw Dla MSP
Konsumpcyjne Mieszkaniowe w złotych
Mieszkaniowe walutowe
■ Jeden z najwyższych w UE udział kredytów
dla gospodarstw domowych w portfelu
kredytowym
■ Dominacja kredytów mieszkaniowych
w strukturze portfela kredytowego
Źródło: NBPŹródło: NBP
Sektor bankowy (5)
Stan kredytów mieszkaniowych
nominowanych w CHF
w latach 2008 – VI 2016
15
Struktura walutowa kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
12-2
007
6-2
008
12-2
008
6-2
009
12-2
009
6-2
010
12-2
010
6-2
011
12-2
011
6-2
012
12-2
012
6-2
013
12
-20
13
6-2
014
12-2
014
6-2
015
12-2
015
6-2
016
mld
CH
F
mld
zł
kwoty wyrażone w CHF (prawa oś) kwoty wyrażone w PLN (lewa oś)
30,4%
67,8%
1,3% 0,5%
w PLN w CHF w EUR w innych walutach
8
17,9%
57,3%
35,3%
7,0%
0,4%
w PLN w CHF w EUR w innych walutach
2008 r. VI 2016 r.
■ Wzrost znaczenia kredytów w złotych ■ Kredyty w CHF są systematycznie spłacane.
Ich stan (w walucie) zmniejsza się o około
6% r/r.
Sektor bankowy (6) 16
Luka finansowania w sektorze bankowym w Polsce w latach 2011-VI 2016
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
12
-20
11
3-2
01
2
6-2
01
2
9-2
01
2
12-2
012
3-2
01
3
6-2
01
3
9-2
01
3
12
-20
13
3-2
01
4
6-2
01
4
9-2
01
4
12
-20
14
3-2
01
5
6-2
015
9-2
01
5
12
-20
15
3-2
01
6
6-2
01
6
%
Luka finansowania Udział depozytów od zagranicznych instytucji finansowych
Uwaga: należności i zobowiązania od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych
Źródło: NBP.
■ Na skutek silniejszego w stosunku do kredytów wzrostu depozytów maleje luka
finansowania
Uwaga: dana na VI 2016 r. zannualizowano
Sektor bankowy (7)
Wyniki finansowe netto sektora
bankowego w latach 2011 - VI 2016
17
Wskaźnik zwrotu z kapitału (ROE)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2011 2012 2013 2014 2015 VI.2016
Banki komercyjne Banki spółdzielcze Przedsiębiorstwa niefinansowe
%
■ Obniżenie wyniku finansowego w 2015 r. i spadkowy trend wskaźników ROA i ROE
świadczący o zmniejszającej się zyskowności działalności bankowej.
15,4 15,4 15,1 15,9
12,9 13,2
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2011 2012 2013 2014 2015 VI. 2016*
Wynik finansowy netto (lewa oś) ROA (prawa oś)
%mld zł
Źródło: NBP.
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.
Sektor bankowy (8)
Adekwatność kapitałowa sektora bankowego w okresie 2011-VI 2016 i na
tle sektorów bankowych UE na koniec 2015 r.
18
13,1
14,7 15,0 14,716,0
17,1
11,713,1 13,5 13,5
14,615,4
13,514,6
15,4
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
Łączny współczynnik kapitałowy Współczynnik kapitału Tier I
Współczynnik kapitału Podstawowego Tier I
%
BE
CY
AT
CZ
DE
DK
ES
FI
FR
EL
HR
HU
IE
LU
LV
MT
NL
PL
RO
SE
SISK
BG
UK
IT
PT
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
10 12 14 16 18 20 22 24
Dźw
ign
iafin
an
so
wa
Współczynnik kapitału Tier I
%
■ Poprawa adekwatności kapitałowej w 2015 r. i w I półroczu 2016 r. głównie na skutek
zatrzymania zysków.
Niekredytowe instytucje finansowe (1) 19
Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków
i przedsiębiorstw w latach 2009–2015
Źródło: przedsiębiorstwa – GUS, banki – NBP, ZU i PTE – UKNF, TFI – do 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF.
■ Spadek ROE we wszystkich grupach podmiotów gospodarki. Wskaźnik ROE w sektorze
bankowym jest już niewiele wyższy niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2010 2011 2012 2013 2014 2015
PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa
%
Niekredytowe instytucje finansowe (2) 20
Relacja tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych posiadanych
przez gospodarstwa domowe do depozytów bankowych od gospodarstw
domowych wg stanu na koniec okresów w latach 2010-VI 2016
17,9
13,3
14,4
16,8
17,4
17,1
16,2
13
14
15
16
17
18
2010 2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
%
Źródło: NBP.
■ Pomimo niskich stóp procentowych gospodarstwa domowe oszczędzają w formie depozytów
bankowych.
Niekredytowe instytucje finansowe (3) 21
Struktura sektora funduszy otwartych i zamkniętych na koniec XII 2015 r.
i VI 2016 r.
14,3 13,03,8 4,0
7,8 7,7
38,4 38,8
3,6 2,5
10,9 11,2
14,6 15,2
6,3 5,9
5,8 5,8
7,7 8,2
82,6 82,9
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2015 VI 2016 2015 VI 2016
Akcji krajowych Akcji zagranicznychKrajowych dłużnych papierów wartościowych Zagranicznych dłużnych papierów wartościowychStabilnego wzrostu ZrównoważoneNieruchomości SekurytyzacyjnePozostałe
%
Fundusze otwarte Fundusze zamknięte
Źródło: NBP.
■ Największą częścią funduszy otwartych były fundusze krajowych dłużnych
papierów wartościowych. Wśród funduszy zamkniętych dominowały natomiast
fundusze pozostałe.
Rynek pieniężny (1) 22
Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego
oraz wartość obrotów na rynku transakcji lokacyjnych (mld zł)
■ W styczniu 2016 r. MF wznowiło emisję bonów skarbowych.
■ Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, głównie zawierane przez banki
z podmiotami niebankowymi.
■ Obserwowane w 2015 r. i w I połowie 2016 r. zwiększenie wyrażonej w złotych wartości
obrotów netto na krajowym rynku fx swap było głównie spowodowane istotnym wzrostem
średniego kursu USD/PLN.
Źródło: NBP.
Rynek pieniężny (2) 23
Struktura transakcji o charakterze lokacyjnym na rynku
międzybankowym w Polsce i w strefie euro w latach 2012–2015
5157
4639
127 9 6
3634
4347
51 61 6059
138 11 14
3732 31 35
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015
Polska Strefa euro
Lokaty niezabezpieczone Transakcje warunkowe Swapy walutowe
%
Uwaga: obroty netto na międzybankowym rynku transakcji o charakterze lokacyjnym w Polsce i w strefie euro są równe wartości nominalnej lokat niezabezpieczonych, transakcji
warunkowych (repo i SBB) oraz swapów walutowych zawartych jedynie między bankami rezydentami, odpowiednio, Polski i strefy euro.
■ W 2015 r. udział operacji warunkowych w obrotach na międzybankowym rynku transakcji
lokacyjnych w Polsce był po raz pierwszy wyższy niż udział lokat niezabezpieczonych.
Pomimo tej zmiany dla niektórych banków krajowych lokaty te pozostawały de facto jedynym
instrumentem zarządzania płynnością.
Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, MF oraz Euro Money Market Survey 2015, Frankfurt 2015, EBC.
Rynek pieniężny (3) 24
Miesięczne obroty netto na krajowym międzybankowym i klientowskim
rynku transakcji warunkowych w latach 2012–VI 2016
0
50
100
150
200
250
300
350
400
01
-20
12
04
-20
12
07
-20
12
10
-20
12
01
-20
13
04
-20
13
07
-20
13
10
-20
13
01
-20
14
04
-20
14
07
-20
14
10
-20
14
01
-20
15
04
-20
15
07
-20
15
10
-20
15
01
-20
16
04
-20
16
Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami
mld zł
Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF.
■ Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku transakcji warunkowych w I połowie 2016
r. były o ponad 4% niższe od odnotowanych w 2015 r., przy czym wartość operacji na rynku
międzybankowym zmniejszyła się o prawie 20%.
Rynek pieniężny (4) 25
Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap
z udziałem złotego, w tym w Polsce i w Londynie (mln USD)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych
z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. udziałów transakcji
zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
■ Rynek swapów walutowych z udziałem złotego pozostawał największym rynkiem spośród
walut krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Zdecydowaną większość operacji fx swap
nominowanych w złotych przeprowadzano na rynku offshore. Zgodnie z wynikami badania
BIS w kwietniu 2016 r. jedynie niecałe 21% tych operacji zrealizowano na rynku krajowym
Rynek pieniężny (5) 26
Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego,
w tym w Polsce i w Londynie (mln USD)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych
z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. udziałów transakcji
zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
■ Wielkość i struktura obrotów na globalnym kasowym rynku złotego były determinowane
przede wszystkim przez transakcje realizowane przez nierezydentów – głównie banki
inwestycyjne i fundusze hedgingowe.
■ Istotnym czynnikiem stymulującym aktywność tych podmiotów był dysparytet między
stopami procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych. Skłaniał on
nierezydentów do stosowania strategii carry trade.
■ Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji skarbowych. Rynek nieskarbowych papierów dłużnych pozostawał relatywnie słabo rozwinięty.
Rynek kapitałowy (1) 27
Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego
w latach 2012–VI 2016 (w mld zł)1
1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów udziałowych –
kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz platformie NewConnect.2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych,. W obrocie na
rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE.
Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska.
Rynek kapitałowy (2) 28
Inwestorzy na krajowym rynku obligacji skarbowych
150,8
26,3
169,6
52,846,9
3,39,3
2,2
30,5
171,5
42,8
163,9
52,1 47,1
2,510,7
1,7
31,3
218,9
42,0
154,4
50,351,3
1,811,5
1,0
33,4
0
50
100
150
200
250
Banki Bankizagraniczne
Pozostalinierezydenci
Zakładyubezpieczeń
Funduszeinwestycyjne
Funduszeemerytalne
Osobyfizyczne
Podmiotyniefinansowe
Inne podmioty
mld zł
2014 2015 VI 2016
■ W I połowie 2016 r. istotnie wzrosło zaangażowanie banków krajowych na rynku obligacji
skarbowych. Konstrukcja podatku od niektórych instytucji finansowych sprawia, że efektywna
dochodowość tych papierów dłużnych dla banków krajowych jest wyższa niż dochodowość
aktywów o podobnym oprocentowaniu.
■ Jednocześnie zaangażowanie na krajowym rynku obligacji skarbowych zmniejszyli nierezydenci
(przy stabilnym poziomie inwestycji banków zagranicznych).
Źródło: dane MF.
Rynek kapitałowy (3) 29
Zaangażowanie inwestorów zagranicznych na krajowym rynku obligacji
skarbowych
0
25
50
75
100
125
150
175
200
225
cze-14 wrz-14 gru-14 mar-15 cze-15 wrz-15 gru-15 mar-16 cze-16
Banki Banki centralne i instyt. publ. Zakłady ubezpieczeń Fundusze emerytalne
Fundusze inw. i hedgingowe Inne podmioty zagraniczne Rachunki zbiorcze
mld zł
Źródło: dane MF.
■ Spośród inwestorów zagranicznych w I połowie 2016 r. najmocniej zaangażowanie w krajowe
obligacje skarbowe zmniejszyły fundusze inwestycyjne i hedgingowe. Wartość portfela
zagranicznych inwestorów długoterminowych (m.in. banków centralnych, instytucji publicznych,
zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych) była stabilna.
1334 38
19 23 28 3013
26
86
172
89
42 22 19
12
-8 -13 -12 -7 -11 -8 -13 -17-3 -8 -6 -11 -26 -34 -32 -22
-50
-25
0
25
50
75
100
125
150
175
200
225
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 IX 2016
Liczba debiutów na Głównym Rynku GPW Liczba debiutów na NewConnect Liczba wycofań z Głównego Rynku GPW
Liczba wycofań z NewConnect Zmiana liczby spółek
Rynek kapitałowy (4) 30
Liczba ofert pierwotnych na Głównym Rynku GPW i NewConnect oraz
wycofań akcji z tych rynków w latach 2009-IX 2016
Uwaga: liczby uwzględniają spółki, które przeszły z NewConnect na Główny Rynek GPW.
Źródło: GPW.
Bieżący rok może być pierwszym od 13 lat, kiedy zmniejszy się liczba spółek, których akcje są
notowane na rynkach zorganizowanych. Wpływ na tę tendencję ma malejące zainteresowanie
pozyskiwaniem kapitału przez emisje akcji oraz wysokie zdaniem emitentów koszty utrzymywania
tych instrumentów w publicznym obrocie, w tym wypełniania obowiązków informacyjnych.
32
36
40
44
48
52
56
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 VI 2016
Średnie dzienne obroty netto akcjami na Głównym Rynku GPW Wskaźnik płynności
mld zł %
Rynek kapitałowy (5) 31
Obroty netto akcjami na Głównym Rynku GPW w latach 2009-VI 2016
Uwaga: wskaźnik płynności liczony jest jako relacja wartości urocznionych obrotów netto akcjami do średniej kapitalizacji spółek
krajowych z początku i końca okresu.
Źródło: GPW.
Pomimo wzrostu kapitalizacji spółek krajowych notowanych na Głównym Rynku GPW w ostatnich
latach wartość średnich dziennych obrotów netto akcjami na tym rynku nie zmieniła się istotnie, co
skutkowało silnym spadkiem wskaźnika płynności.
41
42
43
44
45
46
47
48
185
200
215
230
245
260
275
290
01-2
012
03
-20
12
05
-20
12
07
-20
12
09
-20
12
11
-20
12
01
-20
13
03-2
013
05
-20
13
07
-20
13
09
-20
13
11
-20
13
01
-20
14
03
-20
14
05-2
014
07
-20
14
09
-20
14
11
-20
14
01
-20
15
03
-20
15
05
-20
15
07-2
015
09
-20
15
11
-20
15
01
-20
16
03
-20
16
05
-20
16
Portfel nierezydentów - lewa oś Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji GPW - prawa oś
mld zł %
Rynek kapitałowy (6) 32
Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji spółek krajowych
notowanych na rynkach zorganizowanych GPW w latach 2012-VI 2016
Źródło: NBP.
Pomimo spadku udziału nierezydentów w kapitalizacji spółek krajowych stanowili oni
najaktywniejszą grupę inwestorów w obrotach brutto akcjami i PDA na Głównym Rynku GPW. Ich
udział w tych obrotach w 2015 r. wyniósł 52% i był najwyższy w historii tego rynku.
Rynek instrumentów pochodnych (1) 33
Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów
pochodnych w latach 2012-VI 2016 (w mln zł)
Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych
segmentów krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość
transakcji jest realizowana z nierezydentami.
Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures
na WIG20.
Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym – według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje instrumenty
notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują kontrakty na stawki
referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych instrumentów pochodnych nie
obejmuje transakcji fx swap.
Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW.
■ Obroty na krajowym rynku złotowych transakcji OIS w latach 2011–VI 2016 spadłyo ponad 90%. W 2015 r. średnie dzienne obroty netto na tym rynku wyniosły zaledwie 0,2mld zł (0,1 mld zł w I połowie 2016 r.) – najmniej w historii jego funkcjonowania.
■ Strukturalne zmniejszenie się aktywności na tym rynku jest związane z: niewielką liczbąjego uczestników, istotnym ograniczeniem zmienności stawki referencyjnej dla tychinstrumentów – POLONIA oraz słabymi oczekiwaniami na zmiany stopy referencyjnejNBP.
■ Dalszy spadek płynności rynku transakcji OIS może mieć niekorzystne konsekwencje dlarozwoju innych segmentów krajowego rynku finansowego, ponieważ krzywe OIS stanowiąprzybliżenie stóp procentowych wolnych od ryzyka i są wykorzystywane do wyceny wieluinstrumentów finansowych.
■ W związku ze spadkiem liczby uczestników poniżej wymaganego minimum od24 października 2016 r. ACI Polska zawiesiło fixingi stawek FRA, IRS i OIS.
■ Na rozwiniętych rynkach pieniężnych stawki OIS mają stać się podstawowymibenchmarkami.
Rynek instrumentów pochodnych (2) 34
Krajowy rynek transakcji OIS
■ W sierpniu 2015 r. opublikowano rozporządzenie delegowane dotyczące obowiązkucentralnego rozliczania niektórych transakcji instrumentami pochodnymi OTC stopyprocentowej nominowanymi w EUR, USD, GBP i JPY.
■ W czerwcu 2016 r. opublikowano natomiast rozporządzenie, które określa podlegająceobowiązkowi centralnego rozliczania klasy instrumentów pochodnych OTC stopyprocentowej nominowanych w SEK, NOK i PLN.
■ Do rozliczenia przez CCP mają być kierowane nominowane w złotych transakcje FRA oterminach zapadalności ≤ 2 lat oraz transakcje IRS fixed–floating o terminach ≤ 10 lat.Obowiązek rozliczania tych transakcji przez CCP będzie wprowadzany dlaposzczególnych kategorii kontrahentów stopniowo od 9 lutego 2017 r.
■ Istotny wpływ na rozwój i strukturę rynku instrumentów pochodnych będzie miała równieżimplementacja RTS dotyczącego stosowania zabezpieczeń w transakcjach rozliczanychbilateralnie (wymogi te prawdopodobnie zaczną obowiązywać w I kwartale 2017 r.).
Infrastruktura rynku (1) 35
Zmiany regulacyjne na rynku instrumentów pochodnych OTC –
implementacja aktów wykonawczych do unijnego rozporządzenia EMIR
■ Od maja 2015 r. kilkanaście banków krajowych mających w KDPW_CCP statusuczestnika rozliczającego w systemie rozliczeń OTC kieruje do rozliczenia przez tę izbęzawierane między sobą transakcje FRA, IRS i OIS w złotych. KDPW_CCP w 2015 r.przyjął do rozliczenia 258 takich operacji o wartości 34,1 mld zł.
■ O wyborze KDPW_CCP, jako miejsca centralnego rozliczania wspomnianych transakcjizawieranych między bankami krajowymi, mogły decydować m.in.: możliwośćbezpośredniego uczestnictwa w tej izbie, ustanawiania zabezpieczeń w postaci krajowychobligacji skarbowych oraz relatywnie duże – w relacji do skali prowadzonej działalności –kapitały, w które ta izba jest wyposażona.
■ Niektóre krajowe niebankowe podmioty finansowe, aktywne na rynku instrumentówpochodnych OTC w Polsce, mogą mieć problem z wypełnianiem obowiązku centralnegorozliczania transakcji pochodnych. Obecnie bowiem żaden z banków będącychuczestnikami rozliczającymi KDPW_CCP nie oferuje usługi pośrednictwa w centralnymrozliczaniu (indirect clearing), tj. dostępu do usług KDPW_CCP.
Infrastruktura rynku (2) 36
Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych
■ 9 sierpnia 2016 r. KDPW_CCP otrzymał zezwolenie KNF na rozszerzenie zakresu
świadczonych usług rozliczeniowych zgodnie z rozporządzeniem EMIR. Dotyczy ono
rozliczeń nominowanych w euro instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej,
dopuszczonych do obrotu zorganizowanego papierów wartościowych nominowanych
w euro oraz nominowanych w złotych transakcji outright obligacjami skarbowymi
zawieranych na rynku OTC.
■ W związku z wejściem w życie we wrześniu 2014 r. rozporządzenia CSDR KDPW
rozpoczął przygotowania do uzyskania autoryzacji jako centralny depozyt papierów
wartościowych spełniający wymogi tej regulacji. Wniosek o autoryzację zostanie złożony
w najbliższych miesiącach. Uzyskanie przez KDPW autoryzacji jest konieczne do
kontynuowania działalności w zakresie rejestracji papierów wartościowych, prowadzenia
depozytu i systemu ich rozrachunku.
Infrastruktura rynku (3) 37
Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych
■ KDPW_TR rozpoczął przygotowania do przyjmowania raportów o transakcjach
finansujących, w których papiery wartościowe wykorzystywane są jako zabezpieczenie
(securities financing transactions). Wymóg przekazywania przez uczestników rynku do
repozytoriów transakcji danych o tych transakcjach został przewidziany w rozporządzeniu
SFTR. Świadczenie wspomnianej usługi przez KDPW_TR będzie możliwe pod warunkiem
uzyskania od ESMA rozszerzenia rejestracji zgodnie z tą regulacją.
Infrastruktura rynku (4) 38
Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych