Romantyzm opracowanie cz.1

Romantyzm część I

October 26, 2008

Wersja II © by zarokmatura.y0.pl

Podwójne znaczenie pojęcia ROMANTYZM.

ROMANTYZM: 1. Nurt ideowy i artystyczny dominujący w kulturze europejskiej pierwszej połowy

XIX w. 2. Określenie epoki, w której wyraźnie dominował nurt romantyczny w kulturze.

Etymologia słowa ROMANTYZM.

ROMANTYZM ROMANS (utwór miłosno- przygodowy) JĘZYKI ROMAOSKIE(języki, w których były

pisane romanse) ROMA

Tło historyczne europejskiego i polskiego romantyzmu.

Romantyzm europejski – romantyzm zrodził się z wątpliwości ludzi oświecenia; już od połowy

XVIII w. pojawiły się oznaki niewiary we wszechmoc ludzkiego rozumu. Coraz trudniej było ufad

uczonym, którzy formułowali uniwersalne prawa, podczas gdy życie wymykało się schematom.

Europą wstrząsnęły gwałtowne wydarzenia: Wielka Rewolucja Francuzka i wojny napoleooskie.

Wydarzenia te nieodwołalnie zmieniły i pojęcie o świecie, i ludzką wrażliwośd. Za początek

europejskiego renesansu przyjmuje się rok 1789, kiedy to miała miejsce Wielka Rewolucja

Francuzka.

Romantyzm polski – za początek romantyzmu polskiego przyjmuje się 1822r. kiedy wydano

dzieło Adama Mickiewicza „Ballady i Romanse”.

Powstanie listopadowe (1830 – 31)

Próba powstania w Galicji

Wiosna Ludów

Legiony Polskie we Włoszech (Mickiewicz)

Powstanie styczniowe

Filozofia Immanuela Kanta, imperatyw kategoryczny.

Immanuel Kant – filozof z Królewca; „Niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie”

Nade mną, we mnie indywidualizm romantyczny

Imperatyw kategoryczny- kategoryczny nakaz : „Postępuj według takiej tylko zasady, co do

której chciałbyś aby stała się prawem obowiązującym powszechnie” (należy postępowad

zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez

każdego i zawsze)

Pojęcia:

Preromantyzm – zespół zjawisk artystycznych, które zapowiadały nadejście

romantycznego przełomu w kulturze europejskiej. Należały do nich: sentymentalizm,

powieśd gotycka, zwrot do przyszłości.

Literatura burzy i naporu – niem. Sturm und Drang, czołowi przedstawiciele: J.W

Goethe, Friedrich Schiller; przywódca duchowy ruchu: Johann Gottfried Herder;

cechowały ją: kult Szekspira, zachwyt naturą nieskażoną cywilizacją, zachwyt epoką

średniowiecza, źródłem inspiracji była ludowośd.


October 26, 2008


Gotycyzm - nurt kultury europejskiej, dążył on do przywrócenia rangi i znaczenia

utworom i budowlom pochodzącym ze średniowiecza.

Walterskotyzm – sposób pisania powieści historycznej zapoczątkowany przez

Waltera Scotta, polegał na układaniu pasjonującej fabuły, łącząc motywy dawnych

podao z opisami autentycznych miejsc i wydarzeo historycznych.

Werteryzm - postawa człowieka, który chce byd uważany za jednostkę obdarzoną

szczególną wrażliwością. Pragnie, by go dostrzeżono, że ta wyjątkowośd wynosi go

ponad przyziemne życie, lecz zarazem skazuje na głębokie cierpienie i samotnośd.

Powieśd epistolarna – utwór pisany w formie listów

Ballada – wierszowana opowieśd o niezwykłych wydarzeniach – legendarnych lub

historycznych; łączy cechy epiki, liryki i dramatu.

Synkretyzm – łączenie w całośd różnych, często wykluczających się elementów

Ludowośd - Wyrażała się ona w zwrocie do motywów ludowych, przede wszystkim

fantastycznych, w dążeniu do ukazywania świata przez pryzmat ludowego bohatera,

w przywołaniu gatunków literackich, które do tej pory funkcjonowały głównie w

folklorze (przede wszystkim ballada)

Sonet – forma liryki wywodząca się ze średniowiecza składająca się z dwóch cztero-

wersowych strof opisowych oraz dwóch trzy-wersowych strof refleksyjno-

filozoficznych.

Orientalizm – to, co wschodnie, charakterystyczne dla ludzi wschodu, ich kultury,

obyczajów; zachwyt kulturą, przyrodą, obyczajami, strojami wschodu

Dusze bliźniacze (miłośd platoniczna) – pogląd, iż na świecie istnieje przeznaczona ci

osoba. /wyjaśnienie moje, nie wiem jak to ładniej ubrad w słowa

Mesjanizm – pogląd, iż Polska jest „przedmurzem chrześcijaostwa. Polacy mieli byd

nowym narodem wybranym, którego dziejową misją jest obrona Europy krzyża przed

azjatyckim półksiężycem. (Polska jako najbardziej wysunięte na wschód katolickie

paostwo miało bronid zachodnią częśd Europy przed falą innowierców napływającą

ze wschodu).

Hamletyzm - postawa człowieka charakteryzująca się niezdecydowaniem,

ustawicznym wahaniem, rozterkami, niezdolnością do podejmowania decyzji i

wprowadzania ich w czyn.

Filozofia Herdera

„Wszelka ludzka doskonałośd jest narodowa, historyczna i indywidualna” – Herder sądził, że po

to, by poznad prawdę o człowieku trzeba ujrzed go jako jednostkę żyjącą w konkretnym miejscu i

określonym czasie, wśród własnego narodu. Poszukiwał jej zatem, badając średniowieczne

zabytki ludów Północy i głosząc pochwałę dzikich, nieokrzesanych ludów oraz ich starych

niewyszukanych pieśni, wyrażających pierwotną swobodę.

Charakterystyka Mefistofelesa z „Fausta”, charakterystyka postaci z „Fausta”

Faust – człowiek wykształcony (filozofia, medycyna, prawo, teologia).

Faust jako bohater romantyczny:

Indywidualizm


October 26, 2008


Bunt przeciwko otoczeniu

Rozdarcie wewnętrzne

Samotnośd

Poszukiwanie sensu życia

Mefistoteles – „duch, co zawsze przeczy” , „Ten, który wiecznie zła pragnąd, wiecznie dobro

czyni” (ambiwalencja ‘wewnętrznie sprzeczny’)

Małgorzata – uosobienie dobroci i prostolinijności.

„Oda do radości” - jako hymn europejski

W „Odzie do Radości” opiewana jest wzniosła idea – radośd i braterstwo, utwór jest

rytmiczny i melodyjny, jest również liryką apelu – zawiera nawoływanie, tryb rozkazujący

oraz podniosły styl.

Elementy klasyczne i romantyczne „Ody do młodości”

Elementy romantyczne:

apoteoza młodości, jawna

wyraźny bunt

wyższośd uczud, spontaniczne reakcje, emocje

obecnośd dwóch światów, przeplatanie się ich

najwyższe wartości: swoboda, wolnośd, nieskrępowanie

przezwyciężenie norm racjonalnych, empirystycznych

skreślenia, epitety, które nie miały miejsca w klasycyzmie, nowe elementy

obrazowania miały oburzad klasyków

indywidualizm romantyczny

Elementy klasycystyczne:

gatunek - oda, w to wpleciony wiersz, odezwa, apel

odwołanie do cech antycznych

idea wspólnego działania

Charakterystyka Filomatów i Filaretów

Towarzystwo Filomatów- towarzystwo miłośników nauki; na zebraniach Towarzystwa

przedstawiano próby pisarskie i naukowe rozprawy, dyskutowano o książkach i artykułach z

zagranicznych czasopism. Przedstawiciele: Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Jan Czeczot, Franciszek

Malewski.

Towarzystwo Filaretów – tajne, nielegalne stowarzyszenie miłośników cnoty. Należał do niego

min. Adam Mickiewicz.

„Romantycznośd” jako ballada programowa


October 26, 2008


Mickiewicz w balladzie „Romantycznośd” sformułował nowy program literatury odwołującej

się do wierzeo i wyobrażeo ludowych, świata uczud i wyobraźni przeciwko "mędrca szkiełku i

oku", wrażliwości na przyrodę i obecnośd "niewidzialnego".

Trzy rozprawy z pogranicza klasycyzmu i romantyzmu

1818 r. – Kazimierz Brodzioski „O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji

polskiej” – propozycja uznania romantyzmu za równorzędny wobec klasycyzmu kierunek

literacki

1819 r. – Jan Śniadecki (profesor matematyki na Uniwersytecie Wileoskim) „O pismach

klasycznych i romantycznych” – atak na kulturę romantyczną, obrona klasycyzmu

1830 r. – Maurycy Mochnacki (działacz polityczny) „O literaturze polskiej w wieku XIX” –

atak na kulturę klasyczną, obrona romantyzmu

Charakterystyka Wertera jako bohatera romantycznego

Nadmierna, wybujała uczuciowośd

Postrzeganie świata przez pryzmat marzeo i poezji

Kult jedynej i wiecznej miłości

Bunt wobec otaczającego go świata

Samotnośd i osamotnienie

Poczucie bezsensu egzystencji

Stosunek do samobójstwa w „Cierpieniach młodego Wertera”

Werter samobójstwo jako wyjście z trudnej sytuacji, przejaw szaleostwa

Albert głupota, tchórzostwo

Koncepcja miłości w „Cierpieniach młodego Wertera”

Miłośd Wertera do Lotty była miłością platoniczną. Możemy uznad ją, przez wzgląd na brak

odwzajemnienia uczud przez wybrankę serca Wertera, za miłośd platoniczną w znaczeniu

współczesnym, która była niespełniona i jednostronna. Jednak nie możemy pominąd faktu, iż

Werter kochał Lottę miłością czystą, duchową i idealną, co odpowiada pierwotnemu znaczeniu

miłości platonicznej.

Koncepcja moralności w balladzie „Lilie”

/ strzeszczenie + podsumowanie

Wdowa, udając się do pustelnika, kierowała się strachem przed wieczną karą. Pragnęła również,

aby dręczące ją widmo jej zmarłego męża przestało ją nawiedzad. Zatem nie skrucha za grzechy,

lecz obawa o własny los były czynnikami sprawczymi jej postępowania. Właśnie dlatego dręczące

ją poczucie winy nie mogło ustąpid miejsca odpuszczeniu win. Do tego bowiem niezbędna jest

prawdziwa skrucha i żal za popełnione grzechy.


October 26, 2008


W procesie karania winnych ważną rolę w utworze odgrywa natura. Zasadzone przez kobietę na

grobie męża lilie miały za zadanie maskowad to, co kryła ziemia oraz skrywaną przez nią

tajemnicę zbrodni. Jednocześnie te same lilie stały się dowodem zabójstwa. Przyroda, w

zależności od tego, w jakiej sytuacji jest bohater, wykazuje szereg różnych tajemniczych znaków.

Gdy po zamordowaniu męża bohaterka biegnie przez las, towarzyszą jej złowrogie odgłosy

przyrody, wieje wicher.

Wynika z tego, iż nie ma zbrodni doskonałej, takiej, która nigdy nie wyszłaby na światło dzienne i

za którą udałoby się uniknąd odpowiedzialności. Historia przedstawiona przez autora pokazuje, iż

istnieją surowe zasady moralne, za przekroczenie których grozi surowa kara „Nie masz zbrodni

bez kary”.

Wpływ „Cierpieo młodego Wertera” na pokolenie romantyków

„Cierpienia młodego Wertera” znacząco odbiło się na pokoleniu romantyków. Kiedy utwór zdobył

popularnośd, wielu młodych ludzi znalazło rozwiązanie problemów podobne do zachowania

Wertera – popełnienie samobójstwa. Należy również wspomnied, iż w tamtych czasach za sprawą

utworu popularne stało się ubranie, które miał w zwyczaju nosid Werter: niebieski frak i żółty

surdut.

Miłośd sentymentalna i romantyczna

Miłośd sentymentalna – ceniła łagodnośd, czułośd, słodycz smutku i łez.

Miłośd romantyczna – wymagała aktywności, wzbudzała uczucia gwałtowne, skrajne,

czasem niszczące lub wręcz prowadzące do zbrodni.

Orientalizm w „Sonetach krymskich” A. Mickiewicza

„Sonety krymskie” ukazują fascynację romantycznego poety naturą i egzotyką. Daje się dostrzec

wyraźny orientalizm. Wynika on z zachwytu kulturą i przyrodą Wschodu. Świadczą o tym nazwy

regionalne: Czatyrdah, Dniestr, Akerman, Carogród, elementy przyrody orientalnej: burzan,

przedmioty: chylat, turban a także postad Mirzy – wschodniego przewodnika.

Charakterystyka podmiotu lirycznego w „Stepach akermaoskich”

Z utworu wynika, że podmiot liryczny jest samotny, smutny, rozdarty wewnętrznie i

zagubiony. Tęskni ogromnie za ojczystą Litwą, dlatego wytęża słuch w tę stronę. Jednak ze

strony Litwy panuje cisza.

Koncepcja śmierci w IV cz. „Dziadów”

Śmierd fizyczna – śmierd pospolita, śmierd spowodowana chorobą, starością

Rozłączenie dusz bliźniaczych – spowodowana wyjściem za mąż jednej z dusz bliźniaczych

Śmierd wieczna – śmierd, w której dusza nie ma szans na niebo, spowodowana jest

licznymi grzechami przeciwko Bogu


October 26, 2008


Koncepcja miłości w IV cz. „Dziadów”

Miłośd w „Dziadach” jest monstrualną samoistną siłą, która kieruje ludźmi. Przestaje ona byd

faktem z życia ludu, nie jest nawet konkretnym uczuciem Gustawa. Zawód miłosny jest

bodźcem do stawiania pytao o Boga, sens życia, o prawa rządzące światem. Miłośd daje

cierpienie, gorycz i doprowadza do obłędu. Próba samobójcza udowadnia, że miłośd jest

silniejsza od śmierci. Pustelnik jest umarły dla świata, nienawidzi kobiet, wątpi w prawdę,

naukę i porządek świata.

Spór klasyka z romantykiem w IV cz. „Dziadów”

Ksiądz Pustelnik

Racjonalista, kieruje się rozumiem Romantyk, kieruje się uczuciami Kieruje się prawdami zapisanymi Kieruje się własnymi odczuciami Chce znieśd obrzęd dziadów, gdyż uważa je za zabobon i wierzenie pogaoskie

Wierzy w istnienie i kontakt ze światem pozaziemskim

Pogodził się z utratą miłości Nie może pogodzid się z utratą „duszy” bliźniaczej

Kordian jako bohater romantyczny

15to letni chłopiec

Zakochany w Laurze (miłośd nieodwzajemniona, nieszczęśliwa)

Nadmiernie uczuciowy

Samotnośd, wyobcowanie

Nie może odnaleźd się w świecie

Zagubiony

Chce popełnid samobójstwo

Przeżywa wewnętrzne rozterki

Melancholia

Rozpacza po śmierci przyjaciela

Ból świata, ból istnienia

Pesymizm

Bierne nastawienie do świata

Obłąkanie

„Kordian” jako dramat romantyczny

Wyznacznik Dramat romantyczny

Zasada trzech jedności (czasu, miejsca, akcji) Złamana; miejsca- James Park, Londyn, Włochy, Mont Blanc, Warszawa; czas – przygotowanie 31 XII 1799, akt II1828, akt III 1831 r.; akcji – wielowątkowośd (miłosny, historyczny, religijny)

Zasada decorum (stosowności) Złamana: gatunek- wysoki, styl – niski, bohater - niski

Podłoże utworu Historyczne- koronacja cara Mikołaja I na króla Polski


October 26, 2008


Tytuł pochodzi od imienia głównego bohatera Złamana – wyjątek Kordian

Główny bohater jest jednostką wybitną Złamana – Kordian jest zwykłym człowiekiem, aczkolwiek pochodzenia szlacheckiego

Chór Nie występuje

Budowa utworu Akty i sceny

Fantastyka Występuje (Imaginacja, Szatan, wiedźmy)

Sceny zbiorowe Występują – spiskowcy, koronacja cara

Czynnik rządzący życiem ludzkim Decyzje człowieka

Finał utworu Nieznane losy bohatera

Kompozycja Otwarta

Ciągłośd utworu Zerwanie z ciągiem przyczynowo – skutkowym ( próba samobójcza podróże po Europie)

Jednolitośd stylistyczna Przemieszanie stylów – papuga papieża, próba samobójcza

Czystośd gatunkowa Synkretyzm rodzajowy i gatunkowy; liryka – monolog, epika- opowieści Grzegorza, dramat – większośd utworu

Przeznaczenie utworu Ascenicznośd – problem z przedstawieniem scen fantastycznych

Koncepcje poezji w „Kordianie”

Pierwsza osoba prologu – utożsamiana jest z grupą polskich poetów skupionych

wokół Mickiewicza, głosi poezję mesjanistyczną, wieszczą, która jednak wg

Słowackiego usypia bierny naród. Poetycka wyobraźnia i romantyczne osamotnienie

poety osłabiają wolę działania, poezja ta jest źródłem wewnętrznych konfliktów i

klęsk.

Druga Osoba Prologu podważa poetyckie stanowisko Pierwszej. Reprezentuje

najpewniej przeciwników Mickiewicza. Preferuje model poezji tyrtejskiej

(zagrzewającej do walki). Jednak według Słowackiego wiara w skutecznośd

poetyckiego słowa tu złudzenie.

Słowackiego można identyfikowad z Trzecią Osobą Prologu. Wypowiada ona

założenia idei liryki. Ignoruje poprzedników, mówiąc: „Zwaśnionych obu spędzam ze

scenicznych progów.” Według niego poezja ma sięgad do tradycji rycerskich, sławid

świetnośd narodu, przypominad o bohaterstwie i w tym duchu motywowad do

działania. Powinna także wspominad piękno rodzimego krajobrazu, rozbudzad

tęsknotę, nadzieję i uczucia patriotyczne.

Tło historyczne „Kordiana”

Akcja wydarzeo aktu III rozgrywa się w momencie koronacji cara Mikołaja I na króla Polski w

1831 r.

Charakterystyka podróży „Kordiana”


October 26, 2008


Londyn – dowiaduje się o wszechwładzy pieniądza

Dover – olbrzymia przepaśd między poezją a rzeczywistością

Watykan– brak oparcia w papieżu; wiara przestaje byd ostoją

Włochy - miłośd można kupid za pieniądze

Romantyzm opracowanie cz.1

Documents

Transcript of Romantyzm opracowanie cz.1