ROCZNIK 2015 -...

72
www.biurokarier.uni.lodz.pl ROCZNIK 2015 RAPORT SKRÓCONY Łódź, 2018 I TURA Rok po studiach II TURA 3 lata po studiach III TURA 5 lat po studiach

Transcript of ROCZNIK 2015 -...

www.biurokarier.uni.lodz.pl

ROCZNIK 2015

RAPORT SKRÓCONY

Łódź, 2018

I TURA

Rok po studiach

II TURA

3 lata po studiach

III TURA

5 lat po studiach

www.biurokarier.uni.lodz.pl 2

Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 4

Metodologia badania ............................................................................................................................. 6

Cel badania .......................................................................................................................................... 6

Próba badawcza i techniki zdobywania danych .................................................................................. 6

Charakterystyka badanej grupy ............................................................................................................. 7

Płeć ...................................................................................................................................................... 7

Miejsce zamieszkania .......................................................................................................................... 8

Reprezentatywność próby badawczej ................................................................................................. 9

Wiek ................................................................................................................................................... 11

Ukończone Studia ................................................................................................................................. 13

Wydział Uniwersytetu Łódzkiego ...................................................................................................... 13

Tryb i rodzaj studiów ......................................................................................................................... 14

Rok obrony pracy dyplomowej.......................................................................................................... 14

Drugi kierunek studiów ..................................................................................................................... 14

Aktywności podejmowane podczas studiów ....................................................................................... 17

Dodatkowe aktywności studentów ................................................................................................... 17

Praca zarobkowa studentów ............................................................................................................. 18

Firmy zatrudniające studentów ......................................................................................................... 18

Forma zatrudnienia studentów ......................................................................................................... 19

Aktualne zatrudnienie absolwentów ................................................................................................... 21

Status zatrudnienia absolwentów ..................................................................................................... 21

Liczba miejsc pracy absolwentów ..................................................................................................... 31

Forma zatrudnienia absolwentów ..................................................................................................... 32

Stanowiska pracy absolwentów według branż ................................................................................. 33

Przedział zarobków brutto absolwentów .......................................................................................... 34

Stopień dopasowania wykształcenia do wykonywanej pracy ........................................................... 38

Czas znalezienia pracy ....................................................................................................................... 40

Sposób znalezienia pracy................................................................................................................... 41

Wykorzystywanie w pracy wiedzy i kwalifikacji zdobytych na studiach ........................................... 42

Ukończone studia a łatwość znalezienia pracy ................................................................................. 44

Sytuacja niepracujących absolwentów ................................................................................................ 47

Prace podejmowane od zakończenia studiów .................................................................................. 47

Rejestracja niepracujących absolwentów w Urzędzie Pracy ............................................................. 47

Poszukiwanie pracy ........................................................................................................................... 48

www.biurokarier.uni.lodz.pl 3

Absolwenci niezatrudnieni w chwili badania .................................................................................... 50

Absolwenci niezatrudnieni od ukończenia studiów .......................................................................... 51

Plany zawodowe i edukacyjne ............................................................................................................. 52

Plany zawodowe absolwentów ......................................................................................................... 52

Dodatkowe kształcenie się absolwentów ......................................................................................... 53

Miejsce i forma dodatkowego kształcenia się ................................................................................... 54

Profil dodatkowego kształcenia się ................................................................................................... 55

Ocena studiów na Uniwersytecie Łódzkim .......................................................................................... 56

Trafność wyboru uczelni i kierunku studiów ..................................................................................... 56

Stopień zaspokojenia oczekiwań edukacyjnych absolwentów ......................................................... 59

Ocena kluczowych kompetencji absolwentów .................................................................................... 62

Wynik badania postaw, umiejętności i wiedzy absolwentów ........................................................... 62

Wpływ studiów na postawy, umiejętności i wiedzę absolwentów ................................................... 65

Wnioski i rekomendacje ....................................................................................................................... 67

Aneks – techniki analityczne ................................................................................................................ 68

Ocena reprezentatywności próby ..................................................................................................... 68

Opracowanie panelu – tabela czteropolowa .................................................................................... 68

Testy statystyczne porównujące I i II turę badania ........................................................................... 68

Spis wykresów ...................................................................................................................................... 69

Spis tabel ............................................................................................................................................... 71

www.biurokarier.uni.lodz.pl 4

Wstęp

Uniwersytet Łódzki za pośrednictwem zespołu Biura Karier od 2013 r. prowadzi cyklicznie

monitorowanie karier zawodowych swoich absolwentów w celu dostosowania kierunków studiów

i programów kształcenia do aktualnych potrzeb rynku pracy. Jest ono realizowane metodą panelową,

która poprzez badanie tej samej grupy na przestrzeni kilku lat pozwala na uchwycenie dynamiki

zmian w przebiegu losów osób kończących studia. Badanie odbywa się w trzech turach:

1. po roku,

2. po trzech latach,

3. i po pięciu latach od ukończenia studiów.

Podstawę prawną monitorowania karier zawodowych absolwentów Uniwersytetu Łódzkiego

stanowiły następujące akty:

zewnętrzne

o artykuł 352 ust. 14 i 15 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1668, 2024.);

wewnętrzne

o Zarządzenie Rektora UŁ nr 40 z 2002 r.;

o Zarządzenie Rektora UŁ nr 73 z 2012 r.;

o Zarządzenie Rektora UŁ nr 122 z 2013 r.;

o Zarządzenie Rektora UŁ nr 133 z 2013 r.

Za moment zakończenia edukacji uznaje się tutaj rok akademicki, w którym złożono ostatni egzamin

przed obroną pracy dyplomowej.

Zawarte w raporcie zestawienia pochodzą z badania absolwentów, którzy ukończyli studia

na Uniwersytecie Łódzkim w roku akademickim 2014/2015. Jest to druga tura badania panelowego

tej grupy, tzn. omawiane tu badanie zostało przeprowadzone w trzy lata od zakończenia studiów.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 5

Poniżej przedstawiamy zestawienie badań realizowanych w latach 2013 – 2018. Niniejszy raport

odnosi się do rocznika absolwentów, opisanego w trzecim wierszu tabeli.

Tabela 1. Realizacja monitorowania karier zawodowych absolwentów

Tura badania

1 rok po studiach 3 lata po studiach 5 lat po studiach

Rocznik absolwentów

Status Realizacja badania

Status Realizacja badania

Status Realizacja badania

2012 Zrealizowano 2013 Zrealizowano 2015 Zrealizowano 2017

2013 Zrealizowano 2014 Zrealizowano 2016 Zrealizowane 2018

2014 Zrealizowano 2015 Zrealizowano 2017 Planowane 2019

2015 Zrealizowano 2016 Zrealizowane 2018 Planowane 2020

2016 Zrealizowano 2017 Planowane 2019 Planowane 2021

2017 Zrealizowano 2018 Planowane 2020 Planowane 2022

www.biurokarier.uni.lodz.pl 6

Metodologia badania Cel badania

Głównym celem Monitorowania karier zawodowych absolwentów jest przedstawienie losów

zawodowych i dalszego rozwoju osób kończących studia na Uniwersytecie Łódzkim. Tegoroczna

edycja badania objęła absolwentów wszystkich dwunastu Wydziałów uczelni, filii i ośrodka

zamiejscowego, wszystkich trybów (studia stacjonarne i niestacjonarne) oraz wszystkich rodzajów

studiów (licencjackie, uzupełniające magisterskie i jednolite magisterskie), kończących studia w roku

akademickim 2014/2015.

W opracowaniu zawarto informacje dotyczące następujących zagadnień:

1. charakterystyki społeczno-demograficznej badanych,

2. rodzaju, trybu, wydziału i kierunku ukończonych studiów,

3. dodatkowej aktywności podejmowanej w trakcie zdobywania wyższego wykształcenia,

4. aktualnego zatrudnienia absolwentów,

5. sytuacji absolwentów niepracujących,

6. dalszych planów zawodowych i edukacyjnych absolwentów,

7. oceny studiów na Uniwersytecie Łódzkimi.

Struktura raportu jest zgodna z kolejnością zaprezentowanych powyżej obszarów i odzwierciedla

układ ankiety adresowanej do respondentów.

Próba badawcza i techniki zdobywania danych

Pierwszą turą badania absolwentów rocznika 2014/2015 objęto całą populację absolwentów

Uniwersytetu Łódzkiego kończących studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite magisterskie

w danym roku akademickim. Jako studenci ostatniego roku byli oni poproszeni o wyrażenie zgody na

udział w badaniu na karcie obiegowej składanej w dziekanacie przed obroną pracy dyplomowej.

W ten sposób uzyskano zgodę od 3 775 osób z 9 118 absolwentów badanego rocznika. Zbieranie

odpowiedzi respondentów trwało w okresie od 07.04 do 06.05 2016 roku. W pierwszej turze

badania uzyskano 1 491 odpowiedzi, a zatem zwrotność (response rate) była na poziomie 39,5%.

Ogółem zatem w badaniu (I tura) wzięło udział 16,4%1 populacji absolwentów omawianego rocznika.

Druga tura badania, którą omawiamy w niniejszym dokumencie, przeprowadzona została zgodnie

z założeniami badania panelowego – panelu statycznego, tzn. do udziału w II turze zaproszono

wyłącznie te osoby, które wzięły udział w I turze, czyli zaproszenie wysyłano do 1 491 absolwentów.

Uzyskano 571 odpowiedzi, a zatem response rate usytuował się na poziomie 38,3%. W tym znalazło

się dwadzieścia cztery odpowiedzi niekompletne które włączono do analiz, o ile było to możliwe.

Ogółem w badaniu (II tura) wzięło udział około 6,3% populacji absolwentów rocznika 2014/2015.

W celu otrzymania materiałów zastosowano ankietę internetową CAWI (ang. Computer Assisted Web

Interviewing), zaimplementowaną w serwisie Lime Survey. W dniu 4 czerwca 2018 roku wysłano do

absolwentów, którzy wzięli udział w pierwszej turze Monitorowania w 2015 r. e-mail

ze spersonalizowanym zaproszeniem do udziału w ankiecie zamieszczonej na stronie www. Zbieranie

1 1 491 odpowiedzi z populacji 9 118 absolwentów

www.biurokarier.uni.lodz.pl 7

danych trwało do 23 lipca 2018 roku. W tym czasie wysłano zaproszenie oraz trzy przypomnienia

podkreślające wagę badania i zachęcające do udziału w nim osoby, które jeszcze tego nie zrobiły.

Na potrzeby omawianych tu analiz połączono2 dane uzyskane w I i II turze badania. Dzięki

połączeniu odpowiedzi uzyskanych dla każdego konkretnego respondenta możliwe było

analizowanie zmian w czasie metodą panelową. Na przykładzie zatrudnienia uzyskano nie tylko

informacje o odsetku pracujących/niepracujących w roku 2015 i w 2018. Wiemy również, którzy

absolwenci:

pracowali w I i II turze,

pracowali w I i nie pracowali w II turze,

nie pracowali w I i pracowali w II turze,

nie pracowali w I i II turze.

W niniejszym raporcie prezentujemy więc nie tylko analizę trendu (rozkład zmiennej w jednym

i drugim momencie badania), co nazywane jest zmianą netto3, ale też zmianę wewnętrzną –

przepływy, widoczne dzięki skrzyżowaniu wyników z dwóch pomiarów (każdy respondent opisany

jest przez oba „wymiary” – tę samą zmienną w dwóch różnych momentach badania).

Charakterystyka badanej grupy Płeć

W badaniu wzięły udział 424 kobiety i 123 mężczyzn, co stanowi odpowiednio 77,5% i 22,5%

respondentów. Rozkład płci w badanej próbie jest zbliżony do rozkładu tej cechy w populacji

absolwentów rocznika 2014/2015. Porównanie zgodności rozkładu wybranych charakterystyk

w przebadanej próbie i całej populacji absolwentów zaprezentowano w podrozdziale

„Reprezentatywność próby badawczej”.

Łącznie odpowiedzi udzieliło ponad 6% wszystkich absolwentek. Było to ok. 5% absolwentek

I stopnia, ponad 7% II stopnia i 11,5% absolwentek studiów jednolitych magisterskich (JSM).

Tabela 2. Absolwenci według płci - kobiety

Kobiety populacja Kobiety próba

N4 % z populacji N % z próby % z populacji

I stopnia 3 196 48,7% 168 39,6% 5,3%

II stopnia 3 052 46,5% 219 51,7% 7,2%

JSM5 321 4,9% 37 8,7% 11,5%

Ogółem 6 569 100% 424 100% 6,5%

Ogółem w badaniu wzięło udział około 4,8% całej populacji absolwentów – mężczyzn.

2 Wykonano złączenie typu left inner join 3 Mayntz R., Holm K., Hübner P., (1985) Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa, s. 171. 4 Liczba bezwzględna 5 Jednolite studia magisterskie

www.biurokarier.uni.lodz.pl 8

W podziale na rodzaj ukończonych studiów w próbie znalazło się relatywnie najmniej spośród

kończących studia I stopnia (nieco ponad 3%), nieco większy był udział absolwentów studiów JSM

(3,4%), zaś największy odsetek przebadanej populacji zanotowano dla kończących II stopień (7%).

Tabela 3. Absolwenci według płci - mężczyźni

Mężczyźni populacja Mężczyźni próba

N % z populacji N % z próby % z populacji

I stopnia 1385 54,3% 45 36,6% 3,2%

II stopnia 1017 39,9% 73 59,3% 7,2%

JSM 147 5,8% 5 4,1% 3,4%

Ogółem 2549 100% 123 100% 4,8%

Miejsce zamieszkania

Dokładnie 91,9% badanych mieszkało w Polsce. Wśród pozostałych respondentów pięć osób

wskazywało Niemcy, po dwa wskazania dla Holandii, Australii, Belgii i Wielkiej Brytanii jako kraj

obecnego zamieszkania. Wśród pozostałych pojedynczych odpowiedzi wymieniono następujące

kraje:, Republika Czeska, Litwa, Meksyk, Portugalia, USA i Szkocja.

Łącznie połowa absolwentów w chwili badania mieszkała w mieście powyżej 500 000

mieszkańców. Odsetek ten był niższy wśród absolwentów studiów niestacjonarnych (około 33%).

Ta grupa absolwentów zauważalnie częściej niż kończący studia stacjonarne deklarowała

zamieszkanie na wsi.

Tabela 4. Absolwenci według miejsca zamieszkania i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

wieś 66 16,0% 28 24,8% 94 17,9%

miasto do 10 tys. mieszkańców 16 3,9% 10 8,8% 26 5,0%

miasto od 10 do 100 tys. mieszkańców 62 15,0% 31 27,4% 93 17,7%

miasto od 100 do 500 tys. mieszkańców 26 6,3% 7 6,2% 33 6,3%

miasto powyżej 500 tys. mieszkańców 242 58,7% 37 32,7% 279 53,1%

Ogółem 412 100% 113 100% 525 100%

W grupie kończących JSM odsetek mieszkających w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców był

zdecydowanie wyższy niż dla pozostałych rodzajów studiów. Rozkład odpowiedzi dla kończących

studia I i II stopnia był zbliżony. Wskazania dla osób mieszkających na wsi był najwyższy dla

absolwentów II stopnia – niemal dwa razy więcej niż dla absolwentów JSM.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 9

Tabela 5. Absolwenci według miejsca zamieszkania i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

wieś 36 17,4% 54 19,4% 4 10,3%

miasto do 10 tys. mieszkańców 14 6,8% 9 3,2% 3 7,7%

miasto od 10 do 100 tys. mieszkańców 34 16,4% 54 19,4% 5 12,8%

miasto od 100 do 500 tys. mieszkańców 15 7,2% 16 5,7% 2 5,1%

miasto powyżej 500 tys. mieszkańców 108 52,2% 146 52,3% 25 64,1%

Ogółem 207 100% 279 100% 39 100%

Zdecydowanie najczęściej wskazywano miejsce zamieszkania w województwie łódzkim – ogółem było

to ponad 75% wskazań. Drugim wyborem było województwo mazowieckie (nieco ponad 12%), zaś

trzecim województwa wielkopolskie i dolnośląskie (ponad 2% zamieszkałych absolwentów). Nie było

respondentów deklarujących zamieszkanie w województwie lubuskim. Rozkład zamieszkania

absolwentów zwizualizowano poniżej.

Wykres 1. Województwo zamieszkania absolwentów

Uwaga: kartogram wykonano przy pomocy portalu www.yourfreetemplates.com

Reprezentatywność próby badawczej

Reprezentatywność próby badawczej oceniono porównując rozkłady liczebności cech

obserwowanych w próbie z rozkładami w populacji absolwentów. Wzięto pod uwagę trzy cechy: płeć

absolwentów, rodzaj i tryb ukończonych studiów. Zastosowano test zgodności chi2. W poniższych

tabelach zaprezentowano rozkłady liczebności cech w populacji oraz w próbie (obserwowane),

wyliczone (oczekiwane) i reszty, będące różnicą między obserwowanymi a oczekiwanymi.

Rozkład płci w badanej grupie różni się w sposób statystycznie istotny od rozkładu tej cechy w całej

populacji absolwentów. Mężczyźni są niedoreprezentowani, zaś kobiety nadreprezentowane.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 10

Tabela 6. Porównanie zgodności rozkładu płci

Płeć

Populacja N Obserwowane N Oczekiwane N Reszty

Kobiety 6 569 424 394,1 29,9

Mężczyźni 2 549 123 152,9 -29,9

Ogółem 9 118 547

Rozkład rodzaju ukończonych studiów w próbie jest istotnie statystycznie różny od rozkładu tej cech

w populacji absolwentów rocznika 2014/2015. Zdecydowanie niedoreprezentowana jest grupa

kończących studia I stopnia.

Tabela 7. Porównanie zgodności rozkładu rodzaju studiów

Rodzaj studiów

Populacja N Obserwowane N Oczekiwane N Reszty

I stopnia 4 581 220 286,9 -66,9

II stopnia 4 069 307 254,8 52,2

JSM 468 44 29,3 14,7

Ogółem 9 118 571

Istotna statystycznie różnica między próbą a populacją wystąpiła również w przypadku trybu

ukończonych studiów. Niedoreprezentowana jest grupa absolwentów studiów niestacjonarnych.

Tabela 8. Porównanie zgodności rozkładu trybu studiów

Tryb studiów

Populacja N Obserwowane N Oczekiwane N Reszty

Stacjonarnym 6 796 450 418,4 31,6

Niestacjonarnym 2 438 121 152,6 -31,6

Ogółem 9 118 571

Dokładnie wyniki testów statystycznych zawarto w aneksie (por. Ocena reprezentatywności próby).

www.biurokarier.uni.lodz.pl 11

Wiek

Większość badanych urodziła się w roku 1991 lub 1993 i później, przy czym starsi z wymienionych

to najczęściej absolwenci z tytułem magistra, a młodsi – licencjaci. Najmłodszy z badanych urodził

się w 1994, najstarszy w 1955 r. Rozkład badanych według wieku oraz różnicę w liczebności kobiet

i mężczyzn zaprezentowano na poniższym wykresie. Na osi X (poziomej) przedstawiono n

bezwzględną respondentów, na osi Y (pionowej) rok urodzenia.

Wykres 2. Absolwenci ogółem według roku urodzenia w podziale na płeć

www.biurokarier.uni.lodz.pl 12

Jak wspomniano powyżej, absolwenci studiów I stopnia to zazwyczaj osoby urodzone w 1993 r.

(ewentualnie rok wcześniej) – prawie 50%, zaś kończący studia II stopnia i JSM to urodzeni w 1991

i 1990 r. – odpowiednio ok 75% i 85%.

Tabela 9. Absolwenci według roku urodzenia i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM Ogółem

N % N % N % N %

1993 i później 106 49,8% 4 1,4% - - 110 20,1%

1992 42 19,7% 3 1,0% - - 45 8,2%

1991 36 16,9% 163 55,8% 25 59,5% 224 41,0%

1990 11 5,2% 61 20,9% 11 26,2% 83 15,2%

1989 4 1,9% 20 6,8% 4 9,5% 28 5,1%

1988 1 0,5% 14 4,8% 1 2,4% 16 2,9%

1987 3 1,4% 3 1,0% - - 6 1,1%

1986 - - 2 0,7% 1 2,4% 3 0,5%

1985 1 0,5% 5 1,7% - - 6 1,1%

1984 i wcześniej 9 4,2% 17 5,8% - - 26 4,8%

Ogółem 213 100% 292 100% 42 100% 547 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 13

Ukończone Studia

Respondentów poproszono o podanie Wydziału oraz kierunku, na którym studiowali. Uwzględniono

podział na tryb i rodzaj studiów. Pozyskano informacje o roku obrony pracy dyplomowej

oraz studiowaniu równolegle na drugim kierunku.

Wydział Uniwersytetu Łódzkiego

Zdecydowanie najliczniejszą podgrupę badanych stanowili absolwenci Wydziału Zarządzania

i Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego (odpowiednio 26% i 28%). Przy tym odsetek badanych był

najwyższy także dla Wydziału Zarządzania (10,2%), a następnie dla WNG (10,5%). Najniższy odsetek

badanych absolwentów zanotowano dla Wydziałów: Filozoficzno-Historycznego (0,4%) Filii UŁ w

Tomaszowie Mazowieckim (2,3%); w próbie brak absolwentów Wydział Fizyki i Informatyki

Stosowanej.

Tabela 10. Absolwenci według ukończonego wydziału studiów

Próba Populacja Badani

N % N % Próba / Populacj

a

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny 157 27,5% 2334 25,6% 6,73%

Wydział Zarządzania 146 25,6% 1427 15,7% 10,23%

Wydział Nauk o Wychowaniu 61 10,7% 1142 12,5% 5,34%

Wydział Nauk Geograficznych 55 9,6% 523 5,7% 10,52%

Wydział Filologiczny 43 7,5% 1120 12,3% 3,84%

Wydział Prawa i Administracji 38 6,7% 1052 11,5% 3,61%

Wydział Biologii i Ochrony Środowiska 36 6,3% 392 4,3% 9,18%

Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych

11 1,9% 291 3,2% 3,78%

Wydział Matematyki i Informatyki 10 1,8% 190 2,1% 5,26%

Wydział Chemii 9 1,6% 159 1,7% 5,66%

Filia w Tomaszowie Maz. 4 0,7% 172 1,9% 2,33%

Wydział Filozoficzno-Historyczny 1 0,2% 253 2,8% 0,40%

Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej 0 0,0% 63 0,7% 0,00%

Ogółem 571 100% 9118 100% 6,26%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 14

Tryb i rodzaj studiów

Jak wspomniano przy okazji charakterystyki osób badanych, zdecydowana większość respondentów

ukończyła studia stacjonarne – stosunek absolwentów studiów stacjonarnych do niestacjonarnych to

prawie 4 do 1. W podziale na rodzaj studiów studia II stopnia ukończyła ponad połowa badanych

(ok. 54%). Odsetek osób posiadających tytuł magistra był wyższy wśród absolwentów studiów

niestacjonarnych niż stacjonarnych – odpowiednio 57,9% do 52,7%.

Tabela 11. Absolwenci według rodzaju i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

I stopnia 179 39,8% 41 33,9% 220 38,5%

II stopnia 237 52,7% 70 57,9% 307 53,8%

JSM 34 7,6% 10 8,3% 44 7,7%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

Rok obrony pracy dyplomowej

Ponad 99% absolwentów obroniło pracę dyplomową w roku zakończenia studiów.. Tylko w grupie

studentów stacjonarnych znalazły się osoby, które w chwili badania (maj – czerwiec 2018)

deklarowały, że są wciąż przed obroną egzaminu dyplomowego.

Tabela 12. Absolwenci według roku obrony pracy dyplomowej i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

2015 434 99,8% 118 100% 552 99,8%

Jeszcze nie obroniłem (obroniłam) egzaminu dyplomowego

1 0,2% - - 1 0,2%

Ogółem 435 100% 118 100% 553 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów widać, że jeden respondent będący na I stopniu w chwili

badania jeszcze jest przed obroną egzaminu dyplomowego.

Tabela 13. Absolwenci według roku obrony pracy dyplomowej i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

2015 212 99,5% 297 100% 43 100%

Jeszcze nie obroniłem (obroniłam) egzaminu dyplomowego

1 0,5% - - - -

Ogółem 213 100% 297 100% 43 100%

Drugi kierunek studiów

Ogółem studiowanie drugiego kierunku wskazało ok. 30% badanych. Niecała 1/3 z nich nie

ukończyła drugiego kierunku w chwili badania. Częściej drugi kierunek studiowali absolwenci studiów

stacjonarnych niż niestacjonarnych – było to odpowiednio ok. 33% i 22% respondentów.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 15

Tabela 14. Absolwenci według studiowania drugiego kierunku i trybu studiów na kierunku podstawowym

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Tak, ukończyłem(am) go 99 22,0% 20 16,5% 119 20,8%

Tak, ale nie ukończyłem(am) go 48 10,7% 7 5,8% 55 9,6%

Nie 303 67,3% 94 77,7% 397 69,5%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

W podziale na rodzaj studiów największy odsetek wskazań na studiowanie drugiego kierunku

odnotowano w grupie kończących studia I stopnia (42%), mniejszy wśród absolwentów JSM (ok.

32%), a najmniejszy w grupie kończących II stopień (ok. 22%).

Tabela 15. Absolwenci według studiowania drugiego kierunku i rodzaju studiów na kierunku podstawowym

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Tak, ukończyłem(am) go 65 29,5% 48 15,6% 6 13,6%

Tak, ale nie ukończyłem(am) go 28 12,7% 19 6,2% 8 18,2%

Nie 127 57,7% 240 78,2% 30 68,2%

Ogółem 220 100% 307 100% 44 100%

Wśród 174 osób deklarujących podejmowanie studiów na drugim kierunku ogółem zdecydowana

większość wybrała Uniwersytet Łódzki – prawie 76%. UŁ wybierano raczej wtedy, gdy drugi kierunek

studiów był pokrewny z kierunkiem podstawowym (prawie 77% wskazań), niż gdy wybierano

kierunek studiów odmienny od podstawowego (ok. 75%). Ogółem częściej wskazywano na wybór

kierunku pokrewnego z podstawowym kierunkiem studiów (111 wskazań).

Tabela 16. Absolwenci dwóch kierunków według uczelni oraz profilu drugiego kierunku

Pokrewny z kierunkiem

podstawowym

Odmienny od kierunku

podstawowego

Ogółem

N % N % N %

Na Uniwersytecie Łódzkim 85 76,6% 47 74,6% 132 75,9%

Na innej uczelni 26 23,4% 16 25,4% 42 24,1%

Ogółem 111 100% 63 100% 174 100%

Ogółem zdecydowanie częściej wybierano studiowanie drugiego kierunku w trybie stacjonarnym –

125 wskazań. Na wynik ma jednak wpływ zdecydowanie większa grupa studiujących pierwszy

kierunek w trybie stacjonarnym.

Tabela 17. Absolwenci dwóch kierunków według trybów obu kierunków

Stacjonarnym (2. kierunek)

Niestacjonarnym (2. kierunek)

Ogółem

N % N % N %

Stacjonarnym 117 93,6% 30 61,2% 147 84,5%

Niestacjonarnym 8 6,4% 19 38,8% 27 15,5%

Ogółem 125 100% 49 100% 174 100%

Ogółem jako drugi kierunek najchętniej wybierano studia II stopnia. W podziale na rodzaj studiów

absolwenci studiów I stopnia częściej wybierali właśnie II stopnień (75 z 93 osób; ok. 81%),

ale absolwenci II stopnia – I stopień (40 z 67 osób; prawie 60%). Dla kończących JSM trudno mówić

www.biurokarier.uni.lodz.pl 16

o tendencji z uwagi na niską liczebność grupy.

Tabela 18. Absolwenci dwóch kierunków według rodzajów obu kierunków

I stopnia (2. kierunek)

II stopnia (2. kierunek)

JSM (2. kierunek) Ogółem

N % N % N % N %

I stopnia 14 21,5% 75 75,0% 4 44,4% 93 53,4%

II stopnia 40 61,5% 24 24,0% 3 33,3% 67 38,5%

JSM 11 16,9% 1 1,0% 2 22,2% 14 8,0%

Ogółem 65 100% 100 100% 9 100% 174 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 17

Aktywności podejmowane podczas studiów

W Monitorowaniu karier zawodowych absolwentów Uniwersytetu Łódzkiego z rocznika 2014/2015 –

druga tura - poruszane były zagadnienia dodatkowych aktywności podejmowanych przez badanych

jeszcze podczas studiowania.

Dodatkowe aktywności studentów6

Łącznie ok. 43% badanych nie podejmowało podczas studiów dodatkowych aktywności. W podziale

na tryb studiów widoczna jest wyraźna różnica. Wśród studentów studiów stacjonarnych dodatkowe

aktywności podejmowało ok. 79% badanych, przy około 21% studiujących niestacjonarnie.

Studiujący stacjonarnie najczęściej wybierali staże (27%), działalność w kołach naukowych (24% tej

grupy) i praktyki nieobligatoryjne (prawie 24%). W tej grupie najmniej popularne było korzystanie

z wymian studenckich. Wśród studentów studiów niestacjonarnych wskazywano podobne same

aktywności, ale rozkład odpowiedzi był inny: zdecydowanie najpopularniejsze były staże (23% grupy),

a praktyki nieobligatoryjnej otrzymały 9% wskazań. Trzecim w skali popularności wskazaniem był

w tej grupie wolontariat. Działalność w kołach naukowych deklarowano znacznie rzadziej. Również

najrzadziej wskazywano na udział w wymianach studenckich.

Tabela 19. Absolwenci według aktywności podejmowane w trakcie studiów i ich trybu

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Praktyki nieobligatoryjne 107 23,8% 11 9,1% 118 20,7%

Staż 122 27,1% 28 23,1% 150 26,3%

Wolontariat 94 20,9% 9 7,4% 103 18,0%

Działalność w organizacjach studenckich 49 10,9% 6 5,0% 55 9,6%

Działalność w kołach naukowych 109 24,2% 3 2,5% 112 19,6%

Programy wymiany studenckiej 46 10,2% 2 1,7% 48 8,4%

Żadne 167 37,1% 79 65,3% 246 43,1%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów zdecydowanie najbardziej aktywną grupę stanowili

kończący JSM – przynajmniej jeden rodzaj aktywności dodatkowych wskazało ok. 77% (34 z 44)

badanych.

Tabela 20. Absolwenci według aktywności w trakcie studiów i ich rodzaju

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Praktyki nieobligatoryjne 43 19,5% 55 17,9% 20 45,5%

Staż 62 28,2% 71 23,1% 17 38,6%

Wolontariat 42 19,1% 45 14,7% 16 36,4%

Działalność w organizacjach studenckich 21 9,5% 27 8,8% 7 15,9%

Działalność w kołach naukowych 47 21,4% 56 18,2% 9 20,5%

Programy wymiany studenckiej 15 6,8% 26 8,5% 7 15,9%

Żadne 88 40,0% 148 48,2% 10 22,7%

Ogółem 220 100% 307 100% 44 100%

6 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 18

Praca zarobkowa studentów

Ogółem pracę zarobkową w czasie studiów deklarowało ponad 72% badanych, Podczas studiów

pracowało ok.91% absolwentów studiów niestacjonarnych i 67% absolwentów studiów

stacjonarnych.

Tabela 21. Absolwenci według pracy zarobkowej podczas studiów i ich trybu

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Pracował 303 67,3% 110 90,9% 413 72,3%

Nie pracował 147 32,7% 11 9,1% 158 27,7%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów rozkład odpowiedzi jest zbliżony dla I i II stopnia z lekką

przewagą dla tych pierwszych, pracę podczas studiów częściej wskazywali kończący studia I stopnia

(75%) niż II stopnia (71%). Skala pracy podczas studiów była wyraźnie niższa dla słuchaczy JSM –

około 66%.

Tabela 22. Absolwenci według pracy zarobkowej podczas studiów i ich rodzaju

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Pracował 165 75,0% 219 71,3% 29 65,9%

Nie pracował 55 25,0% 88 28,7% 15 34,1%

Ogółem 220 100% 307 100% 44 100%

Firmy zatrudniające studentów7

Zdecydowanie najczęściej studenci pracowali w firmach prywatnych. Było to prawie 90% studentów

studiów stacjonarnych i około 73% studiujących niestacjonarnie. Wśród tych drugich znacznie

częściej występowało zatrudnienie w instytucji państwowej (30% w porównaniu do 6% w grupie

studiujących stacjonarnie).

Tabela 23. Absolwenci według firmy zatrudniającej ich w trakcie nauki i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 13 4,5% 7 6,7% 20 5,0%

W prywatnej firmie 264 90,4% 77 73,3% 341 85,9%

W instytucji państwowej 18 6,2% 32 30,5% 50 12,6%

W instytucji tzw. trzeciego sektora 23 7,9% 1 1,0% 24 6,0%

Ogółem 292 100% 105 100% 397 100%

W podziale na rodzaj studiów różnica widoczna jest w skali zatrudnienia w ”instytucji

państwowej”. Pracę podczas studiów w takiej firmie najczęściej deklarowali kończący II stopień

(15%), rzadziej absolwenci I stopnia (11%), a najrzadziej studenci JSM (niewiele ponad 3%).

7 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 19

Tabela 24. Absolwenci według firmy zatrudniającej ich w trakcie nauki i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 8 4,9% 11 5,3% 1 3,4%

W prywatnej firmie 140 86,4% 173 84,0% 28 96,6%

W instytucji państwowej 18 11,1% 31 15,0% 1 3,4%

W instytucji tzw. trzeciego sektora 13 8,0% 7 3,4% 4 13,8%

Ogółem 162 100% 206 100% 29 100%

Forma zatrudnienia studentów8

Ogółem w badanej grupie najbardziej popularną formą zatrudnienia podczas studiów była umowa-

zlecenie (ponad 59% wskazań), jednak w podziale na tryb studiów widoczna jest zdecydowana

różnica w strukturze form zatrudnienia. Na umowę zlecenia pracowało prawie 71% studiujących na

studiach stacjonarnych, a wśród studiujących niestacjonarnie było to zaledwie ok. 26%. Prawie 70%

drugich z wymienionych pracowało w czasie studiów na pełen etat. W przypadku studiujących

stacjonarnie taką formę zatrudnienia w czasie studiów wskazało zaledwie 16%.

Tabela 25. Absolwenci według formy zatrudnienia podczas nauki i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 10 3,3% 7 6,5% 17 4,2%

Umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy

49 16,3% 76 70,4% 125 30,6%

Umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy

52 17,3% 11 10,2% 63 15,4%

Umowa-zlecenie 213 71,0% 28 25,9% 241 59,1%

Umowa o dzieło 37 12,3% 3 2,8% 40 9,8%

Pracowałem(am) bez umowy 27 9,0% 4 3,7% 31 7,6%

Ogółem 300 100% 108 100% 408 100%

8 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 20

Różnice w formie zatrudnienia studentów są widoczne w podziale na rodzaj studiów. Co prawda dla

każdej z grup najczęściej wskazywano pracę na umowę zlecenia, lecz częściej wskazywali ją kończący

JSM (72%), nieco rzadziej I stopnień (prawie 66%), a najrzadziej II stopień (ok. 52%). Dla grupy

absolwentów JSM tendencje należy traktować bardzo ostrożnie z uwagi na niewielką liczebność, ale

grupę tę wyróżniają częstsze niż w innych rodzajach studiów wskazania na umowy o dzieło i pracy

bez umowy.

Tabela 26. Absolwenci według formy zatrudnienia podczas nauki i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 6 3,7% 10 4,6% 1 3,4%

Umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy

37 22,7% 85 39,4% 3 10,3%

Umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy

23 14,1% 35 16,2% 5 17,2%

Umowa-zlecenie 108 66,3% 112 51,9% 21 72,4%

Umowa o dzieło 12 7,4% 21 9,7% 7 24,1%

Pracowałem(am) bez umowy 15 9,2% 10 4,6% 6 20,7%

Ogółem 163 100% 216 100% 29 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 21

Aktualne zatrudnienie absolwentów Status zatrudnienia absolwentów

W chwili badania 93% badanych absolwentów odpowiedziało twierdząco na pytanie „czy aktualnie

Pan(i) pracuje?”. Wśród absolwentów studiów stacjonarnych jako pracujących określiło się około

93%, a niestacjonarnych – 92%.

Tabela 27. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Pracuję 419 93,1% 112 92,6% 531 93,0%

Nie pracuję 31 6,9% 9 7,4% 40 7,0%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

Skala zatrudnienia jest zbliżona w grupach wyróżnionych ze względu na rodzaj ukończonych studiów.

Tabela 28. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Pracuję 200 90,9% 288 93,8% 43 97,7%

Nie pracuję 20 9,1% 19 6,2% 1 2,3%

Ogółem 220 100% 307 100% 44 100%

Na poniższym wykresie zaprezentowano odsetek pracujących i niepracujących respondentów

w podziale na ukończony Wydział Uniwersytetu Łódzkiego. Przedstawiono przekroje dla siedmiu

Wydziałów najliczniej reprezentowanych. Na skumulowanych do 100% słupkach wyświetlono

dokładną liczebność pracujących/niepracujących absolwentów Wydziału. Najwyższy odsetek

pracujących odnotowano dla Wydziałów: Nauk o Wychowaniu (60 na 61 badanych; ok. 98%)

i Filologicznego (41 z 43 osób; około 95%). Najmniej pracujących było w grupie absolwentów

Wydziału Nauk Geograficznych (50 z 55; ok. 91%). Odsetek pracujących jest różny m.in. dla rodzaju

i trybu studiów, stąd struktura absolwentów kończących dany Wydział może wpływać na odsetek

pracujących np. wysoki udział absolwentów studiów pierwszego stopnia może powodować niższy

odsetek pracujących ogółem niż na Wydziale o wysokim udziale osób kończących studia II stopnia.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 22

Wykres 3. Status zatrudnienia absolwentów ogółem według wybranych Wydziałów

Odsetek pracujących absolwentów Wydziałów przedstawiono na wykresie 4. w podziale na rodzaj

i tryb studiów. Większy udział pracujących odnotowano w grupie absolwentów II stopnia niż

studiów licencjackich; udział pracujących dla absolwentów studiów niestacjonarnych i

stacjonarnych był na relatywnie takim samym poziomie. Pominięto wyniki dla studiów jednolitych

magisterskich z uwagi na małe liczebności badanych w poszczególnych przekrojach.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 23

Wykres 4. Status zatrudnienia absolwentów wybranych Wydziałów – rodzaj (bez JSM) i tryb studiów

Na kolejnych wykresach odsetek pracujących przedstawiono w podziale na ukończony na danym

Wydziale kierunek studiów. Wizualizację tak jak powyżej ograniczono do siedmiu najliczniej

reprezentowanych Wydziałów.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 24

Wykres 5. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska według kierunków studiów

Wykres 6. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego według kierunków studiów

www.biurokarier.uni.lodz.pl 25

Wykres 7. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Filologicznego według kierunków studiów

Wykres 8. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Nauk Geograficznych według kierunków studiów

www.biurokarier.uni.lodz.pl 26

Wykres 9. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Nauk o Wychowaniu według kierunków studiów

Wykres 10. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Prawa i Administracji według kierunków studiów

www.biurokarier.uni.lodz.pl 27

Wykres 11. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Zarządzania według kierunków studiów

Jak wspomniano w rozdziale pierwszym, na potrzeby omawianych tu analiz połączono dane uzyskane

w I i II turze badania. Dzięki połączeniu odpowiedzi uzyskanych dla każdego konkretnego

respondenta możliwe było analizowanie zmian w czasie metodą panelową. Na przykładzie

zatrudnienia uzyskaliśmy zatem nie tylko informacje o odsetku pracujących/niepracujących w roku

2015 i w 2018. Wiemy również, którzy absolwenci:

pracowali w I i II turze,

nie pracowali w I i pracowali w II turze,

pracowali w I i nie pracowali w II turze,

nie pracowali w I i II turze.

W niniejszym raporcie prezentujemy więc nie tylko analizę trendu (rozkład zmiennej w jednym

i drugim momencie badania), co nazywane jest zmianą netto , ale też zmianę wewnętrzną –

przepływy, widoczne dzięki skrzyżowaniu wyników z dwóch pomiarów (każdy respondent opisany

jest przez oba „wymiary” – tę samą zmienną w dwóch różnych momentach badania). Te przepływy

przedstawiamy w poniższej tabeli, oraz (w inny sposób) na wykresie 13.

W poniższej tabeli panelowej skrzyżowano odpowiedzi respondentów dotyczące statusu

zatrudnienia, udzielone w pierwszej turze badania (2015 r.) i turze drugiej (rok 2018). Ponieważ

mowa o dwóch turach badania i dwóch wartościach statusu zatrudnienia, łącznie istnieją cztery

możliwości. Kolumna „%” to zgodnie z zapisem w całym raporcie odsetek odpowiedzi w kolumnie.

W przypadku tabeli panelowej jest to odsetek osób o określonej wartości cechy w I turze. Znaczy to,

że w tej kolumnie grupy pracujących/niepracujących w I turze traktujemy jako oddzielne całości i tak

www.biurokarier.uni.lodz.pl 28

dzielimy na pracujących/niepracujących w turze II. Zatem dla osób, które pracowały w pierwszej

turze:

Badany pracował w I turze i pracował w II – około 95% pracujących pracowało dwa lata

później,

Pracował w I turze i nie pracował w II – nieco niecałe 5% pracujących nie było nigdzie

zatrudnionych po dwóch latach,

Dla respondentów, którzy nie pracowali w pierwszej turze:

Nie pracował w I turze i pracował w II – prawie 86% niepracujących po dwóch latach

pracowało,

Nie pracował w I turze i nie pracował w II – ok. 15% nie pracujących podczas badania

pierwszego, nie pracowało także podczas drugiego badania.

Ta prezentacja daje w kolumnie ogółem (kolumna „%”) rozkład pracujących/niepracujących dla II tury

badania (93% do 7%).

W kolejnej kolumnie zaprezentowano odsetek odpowiedzi w wierszu, co w przypadku tabeli

panelowej oznacza odsetek respondentów o określonej wartości cechy w II turze. Znaczy to, że grupy

pracujących/niepracujących w II turze traktujemy jako oddzielne całości i tak dzielimy

na pracujących/niepracujących w turze I. Zatem dla osób, które pracowały w drugiej turze:

Pracował w II turze i pracował w I – około 80% pracujących w 2018 stanowili pracujący

w 2016 r.,

Pracował w II i nie pracował w I – około 20% pracujących w 2018 stanowili absolwenci nie pracujący w 2016,

Dla badanych, którzy w drugiej turze nie pracowali:

Nie pracował w II turze i pracował w I –55% badanych,

Nie pracował w II turze i nie pracował w I – około 45%.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 29

Ta prezentacja daje w wierszu ogółem (kolumna „% (w.)”) rozkład pracujących/niepracujących dla

I tury (78,3% do 21,7%).

Tabela 29. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i tury badania

Pracuję (I tura) Nie pracuję (I tura) Ogółem

N % % z N w wierszu

N % % z N w wierszu

N % % z N w wierszu

Pracuję 425 95,1% 80,0% 106 85,5% 20,0% 531 93,0% 100%

Nie pracuję 22 4,9% 55,0% 18 14,5% 45,0% 40 7,0% 100%

Ogółem 447 100% 78,3% 124 100% 21,7% 571 100% 100%

Jeszcze innym sposobem prezentacji, nie ujętym w powyższej tabeli, jest traktowanie liczby badanych

w każdej z czterech możliwych kombinacji jako odsetka całości. Tym samym jeżeli respondent:

1. Pracował w I turze i pracował w II – 74,4% ogółu („tak”, brak zmiany),

2. Nie pracował w I turze i pracował w II – około 18,6% ogółu (zmiana z ”nie” na „tak”),

3. Pracował w I turze i nie pracował w II –około 3,9% ogółu (zmiana z ”tak” na „nie”),

4. Nie pracował w I turze i nie pracował w II – nieco ponad 3,2% ogółu („nie”, brak zmiany).

Pierwsze dwie możliwości to razem około 93% badanych w II turze, zatem odsetek pracujących

łącznie, a dwie ostatnie to łącznie wszyscy niepracujący w II turze, czyli 7%.

Brak zmiany statusu zatrudnienia wystąpił dla około 77,6% badanych (możliwość 1. plus 4.); status

zatrudnienia zmieniło zaś około 22,4% respondentów (możliwość 2. plus 3.). To 22,4% to zmiana

wewnętrzna – przepływ.

Patrząc na przepływ w kategoriach prawdopodobieństwa, korzystamy z tzw. indeksu zmiany T9. Dla

analizowanej tabeli 41. wynosi on T = 0,9. Wartość T dla tabeli czteropolowej – a z taką mamy tu do

czynienia – może występować w przedziale od 0 do 2. Prawdopodobieństwo łatwiej interpretować

dla przedziału od 0 (zdarzenie na pewno nie wystąpi) do 1 (zdarzenie na pewno wystąpi), więc

wartość indeksu T odniesiemy do liczby kategorii badanej cech – dwóch (pracujący/niepracujący).

Tym samym prawdopodobieństwo zmiany statusu zatrudnienia dla badanej grupy wynosi 0,45.

Zwracamy uwagę, że nie można tego interpretować w kategorii prawdopodobieństwa na zyskanie czy

utratę pracy, ponieważ rozpatrywać należy je w odniesieniu do osób „już” (czyli w pierwszej turze)

pracujących/niepracujących. Zauważmy, że wartości te są po prostu podwojonymi wartościami

podanymi powyżej.

9 Mayntz R., Holm K., Hübner P., (1985) Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa, s.

176; dokładna prezentacja obliczeń w: Opracowanie panelu – tabela czteropolowa

www.biurokarier.uni.lodz.pl 30

Podsumowując:

Dla pracujących w I turze:

o prawdopodobieństwo „trwania w zatrudnieniu” (badany pracował w I turze

i pracował w II) – około 95%,

o prawdopodobieństwo „utraty zatrudnienia” (pracował w I turze i nie pracował

w II) – niecałe 5%.

Dla respondentów, którzy nie pracowali w pierwszej turze:

o prawdopodobieństwo „zdobycia zatrudnienia” (nie pracował w I turze

i pracował w II) – około 85,5%,

o prawdopodobieństwo „trwania bez zatrudnienia” (nie pracował w I turze

i nie pracował w II) – 14,5%.

Należy pamiętać, że jest do daleko posunięte uproszczenie. Odnosimy się wyłącznie do dwóch

momentów badania, nie wiedząc co działo się w innych momentach. Dlatego właściwie nie wiemy,

czy respondent np. „trwa w zatrudnieniu”, bo nie mamy żadnej wiedzy o tym, jaka była jego historia

zatrudnienia w ciągu dwóch lat pomiędzy badaniami I i II tury monitorowania karier zawodowych

absolwentów. W przypadku „utrzymania zatrudnienia” zastrzeżenie jest też takie, że wcale nie musi

być to to samo miejsce pracy. Pomimo tych ograniczeń, w kolejnych porównaniach panelowych

prezentujemy przepływy właśnie w przedstawiony w powyższym podsumowaniu sposób. Indeks

zmiany T przedstawiono wyłącznie dla statusu zatrudnienia, ponieważ jest to szczególnie ważna

cecha w monitorowaniu karier zawodowych absolwentów.

Na znajdującym się poniżej wykresie prezentujemy analizę trendu (rozkład zmiennej w jednym

i drugim momencie badania). Różnica w udziale absolwentów pracujących/niepracujących jest

bardzo wyraźna. Zmiana netto wynosi 14,7 punktu procentowego. Odsetek pracujących w badanej

grupie jest znacznie wyższy w trzy lata po ukończeniu studiów, niż było to rok po studiach. Różnica

w odsetku zatrudnionych w I oraz II turze badania jest istotna statystycznie, wielkość efektu jest

mała. Dokładne informacje o zastosowanych tu (i w podobnych porównaniach) testach

statystycznych i ich wynikach znajdują się w podrozdziale: Testy statystyczne porównujące I i II turę

badania.

Wykres 12. Porównanie statusu zatrudnienia absolwentów podczas badania według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 31

Na kolejnym wykresie zwizualizowano najważniejsze informacje, prezentowane w tabeli 41. jako „%”,

czyli odsetek w kolumnie. Jak widać, odnosimy się do zmiany statusu zatrudnienia badanych

z I do II tury. Widoczne jest, że wśród pracujących w I turze 4,9% nie pracowało w chwili badania

w turze II (co nazwaliśmy „szansą utraty zatrudnienia”), a spośród nie pracujących w I turze w chwili

drugiego badania pracowało aż 85,5% badanych.

Wykres 13. Zmiana statusu zatrudnienia absolwentów według tury badania

Za pomocą tak skonstruowanych wykresów prezentujemy porównania panelowe w dalszej części

raportu.

Liczba miejsc pracy absolwentów

Pracujących absolwentów zapytano o liczbę miejsc pracy od ukończenia studiów. Prawie 62%

badanych absolwentów w tym czasie zmieniło pracę przynajmniej raz. W podziale na tryb

ukończonych studiów odsetek zmieniających pracę był wyższy dla absolwentów studiów

niestacjonarnych – 66% do niecałych 61 % studiujących stacjonarnie.

Tabela 30. Pracujący absolwenci według liczby miejsc pracy od ukończenia studiów i ich trybu

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Pierwsza praca

165 39,4% 38 33,9% 203 38,2%

Kolejna praca 254 60,6% 74 66,1% 328 61,8%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów absolwenci z tytułem licencjata zmieniali pracę nieco

rzadziej (59%) niż absolwenci studiów magisterskich (62% kończących studia uzupełaniające i 72%

studia jednolite).

Tabela 31. Pracujący absolwenci według liczby miejsc pracy od ukończenia studiów i ich rodzaju

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Pierwsza praca

82 41,0% 109 37,8% 12 27,9%

Kolejna praca 118 59,0% 179 62,2% 31 72,1%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 32

Wielopraca, rozumiana jako zajmowanie jednocześnie więcej niż jednego stanowiska pracy dotyczyła

ogółem ok. 12% badanych. Odsetek ten był nieco wyższy dla absolwentów studiów stacjonarnych niż

niestacjonarnych – odpowiednio około 12% i niecałe 10%.

Tabela 32. Pracujący absolwenci według jednocześnie zajmowanych stanowisk pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Jedno miejsce 368 87,8% 101 90,2% 469 88,3%

Więcej miejsc 51 12,2% 11 9,8% 62 11,7%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów skala wielopracy jest zdecydowanie różna. Wśród

kończących studia I i II stopnia więcej niż jedno stanowisko zajmowało odpowiednie 9% i 11%

badanych, wśród absolwentów JSM odpowiedź taką wskazywano około trzy razy częściej (30%).

Tabela 33. Pracujący absolwenci według jednocześnie zajmowanych stanowisk pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Jedno miejsce 182 91,0% 257 89,2% 30 69,8%

Więcej miejsc 18 9,0% 31 10,8% 13 30,2%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Forma zatrudnienia absolwentów

Ogółem zdecydowanie najczęściej respondenci wskazywali zatrudnienie na umowę o pracę (pełen

etat) – około 86,6% odpowiedzi. Wśród kończących studia stacjonarne było to 86,2% badanych,

a wśród absolwentów studiów niestacjonarnych – 88,4%. Drugą najczęstszą formą zatrudnienia

absolwentów studiów stacjonarnych była własna działalność gospodarcza (po ok. 4% wskazań),

podobnie w gronie absolwentów studiów niestacjonarnych gdzie odsetek ten wyniósł 7%.

Tabela 34. Pracujący absolwenci według formy zatrudnienia i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 18 4,3% 8 7,1% 26 4,9%

Umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy

361 86,2% 99 88,4% 460 86,6%

Umowa o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy

16 3,8% 3 2,7% 19 3,6%

Umowa-zlecenie 12 2,9% 1 0,9% 13 2,4%

Umowa o dzieło 2 0,5% - - 2 0,4%

Jestem na praktyce/ stażu/ wolontariacie 10 2,4% 1 0,9% 11 2,1%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 33

Różnice w formie zatrudnienia wystąpiły w podziale na rodzaj studiów. Absolwenci studiów II stopnia

częściej niż pozostali wskazywali na pracę pełnoetatową – było to 91% badanych w porównaniu do

80% w grupie kończących I stopnień i 86% dla JSM. Absolwentów I stopnia wyróżnia wskazywanie

założenia własnej działalności gospodarczej – 8% tej grupy w porównaniu do zaledwie 2,8% dla

II stopnia i niecałych 5% dla JSM.

Tabela 35. Pracujący absolwenci według formy zatrudnienia i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Własna działalność gospodarcza 16 8,0% 8 2,8% 2 4,7%

Umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy

160 80,0% 263 91,3% 37 86,0%

Umowa o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy

9 4,5% 9 3,1% 1 2,3%

Umowa-zlecenie 8 4,0% 4 1,4% 1 2,3%

Umowa o dzieło - - 1 0,3% 1 2,3%

Jestem na praktyce/ stażu/ wolontariacie 7 3,5% 3 1,0% 1 2,3%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Stanowiska pracy absolwentów według branż10

Badani absolwenci najczęściej pracowali w następujących branżach: Finanse/Ekonomia (18%),

Księgowość/Audyt/Podatki (17,7%) Administracja (14%). Najrzadziej wybierano branże:

Geologia/Inżynieria, Grafika/Kreacja artystyczna/Fotografia. Pamiętać należy, że zdecydowanie

najliczniejszą podgrupę badanych stanowili absolwenci Wydziału Zarządzania i Wydziału

Ekonomiczno-Socjologicznego. Znajduje to odzwierciedlenie w branżach stanowisk pracy ogółu

absolwentów.

10 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 34

Tabela 36. Pracujący absolwenci według branży

N %

Finanse/Ekonomia 89 18,3%

Księgowość/Audyt/Podatki 86 17,7%

Administracja 68 14,0%

Szkolenia/Edukacja 49 10,1%

Logistyka/Spedycja/Dystrybucja 46 9,5%

Informatyka/Internet/E-Commerce 38 7,8%

Marketing/Reklama/Public Relations 33 6,8%

Sprzedaż 31 6,4%

Obsługa klienta/Call Center 28 5,8%

Human Resources 26 5,3%

Medycyna/Farmacja/Weterynaria 23 4,7%

Zarządzanie 23 4,7%

Prawo 21 4,3%

Produkcja 16 3,3%

Doradztwo/Konsulting 15 3,1%

Hotelarstwo/Turystyka/Sport/Rekreacja 12 2,5%

Budownictwo/Geodezja 11 2,3%

Farmaceutyka/Biotechnologia 11 2,3%

Kontrola jakości 7 1,4%

Media/Sztuka/Rozrywka 7 1,4%

Rolnictwo/Ochrona środowiska 7 1,4%

Energetyka 5 1,0%

Grafika/Kreacja artystyczna/Fotografia 4 0,8%

Geologia/Inżynieria 2 0,4%

Ogółem 486 100%

Przedział zarobków brutto absolwentów

Ogółem najczęściej absolwenci deklarowali miesięczne zarobki brutto w trzech przedziałach 2001 –

2500 zł (13,7%), następnie 2501 – 3000 zł (13,9%) oraz 3001 – 3500 zł (13%). Przy tym w grupie

kończących studia stacjonarne również najczęściej wskazywano na ten pierwszy przedział 14%).

Wśród kończących studia niestacjonarne najczęściej wskazywano na przedział 2501 – 3000 zł (16%

odpowiedzi). Zarobki w najwyższej z wyróżnionych kategorii – powyżej 7001 zł – relatywnie częściej

deklarowali kończący studia niestacjonarne (ok. 11%) niż stacjonarne (niecałe 9%). Kończący studia

stacjonarne nieco częściej odmawiali podania przedział swoich zarobków.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 35

Tabela 37. Pracujący absolwenci według zarobków brutto i trybu ukończonych studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Poniżej 1000 zł

3 0,7% 1 0,9% 4 0,8%

1001-1500 zł 7 1,7% 4 3,6% 11 2,1%

1501-2000 zł 26 6,2% 6 5,4% 32 6,0%

2001-2500 zł 59 14,1% 14 12,5% 73 13,7%

2501-3000 zł 56 13,4% 18 16,1% 74 13,9%

3001-3500 zł 52 12,4% 17 15,2% 69 13,0%

3501-4000 zł 39 9,3% 10 8,9% 49 9,2%

4001-4500 zł 36 8,6% 7 6,3% 43 8,1%

4501-5000 zł 23 5,5% 3 2,7% 26 4,9%

5001-5500 zł 17 4,1% 5 4,5% 22 4,1%

5501-6000 zł 18 4,3% 5 4,5% 23 4,3%

6001-6500 zł 11 2,6% 3 2,7% 14 2,6%

6501-7000 zł 14 3,3% 3 2,7% 17 3,2%

Powyżej 7001 zł

36 8,6% 12 10,7% 48 9,0%

Odmowa podania odpowiedzi

22 5,3% 4 3,6% 26 4,9%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

Czterech absolwentów studiów I stopnia wskazało na zarobki poniżej 1000 zł – było to 2%

odpowiedzi. Dla I stopnia dominowała kategoria 2501 – 3000 zł (16,5%), a dla II stopnia 2001 – 2500

zł (niecałe 15%). Absolwentów JSM wyróżnia wskazanie na dwa przedziały 2001 – 2500 zł oraz 2501 –

3000 zł, oba wskazania wynoszą 14% odpowiedzi.

Tabela 38. Pracujący absolwenci według zarobków brutto i rodzaju ukończonych studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Poniżej 1000 zł 4 2,0% - - - -

1001-1500 zł 5 2,5% 4 1,4% 2 4,7%

1501-2000 zł 14 7,0% 16 5,6% 2 4,7%

2001-2500 zł 24 12,0% 43 14,9% 6 14,0%

2501-3000 zł 33 16,5% 35 12,2% 6 14,0%

3001-3500 zł 24 12,0% 40 13,9% 5 11,6%

3501-4000 zł 18 9,0% 28 9,7% 3 7,0%

4001-4500 zł 16 8,0% 23 8,0% 4 9,3%

4501-5000 zł 7 3,5% 16 5,6% 3 7,0%

5001-5500 zł 9 4,5% 10 3,5% 3 7,0%

5501-6000 zł 10 5,0% 12 4,2% 1 2,3%

6001-6500 zł 4 2,0% 8 2,8% 2 4,7%

6501-7000 zł 7 3,5% 9 3,1% 1 2,3%

Powyżej 7001 zł 14 7,0% 29 10,1% 5 11,6%

Odmowa podania odpowiedzi

11 5,5% 15 5,2% - -

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 36

Przedział zarobków brutto w podziale zarówno na rodzaj jak i tryb kończonych studiów

zwizualizowano na poniższym wykresie. W przypadku absolwentów studiów I stopnia studiujący

w trybie stacjonarnym częściej wskazywali przedziały. Wśród kończących studia II stopnia wśród

absolwentów studiów niestacjonarnych dominowały wskazania „środkowe” – od 2501 zł do 4000, zaś

kończący studia stacjonarne częściej wskazywali kategorie 2001 do 2500 zł. Odsetek na osi pionowej

to frakcja trybu studiów, więc każdy z trybów studiów stanowi tu 100%.

Wykres 14. Przedział zarobków brutto absolwentów – rodzaj (bez JSM) i tryb studiów

Z analizy wyłączono odmowy odpowiedzi. Rozkład odpowiedzi badanej grupy w podziale na tury

badania prezentujemy na poniższym wykresie. Wyraźnie widoczna jest duża zmiana netto:

w kategorii najwyższej – wzrost o około 34 punktów procentowych, zaś spadek w kategoriach niskich,

np. dla „poniżej 1000 zł” o około 9 pp. Różnica w rozkładzie przedziałów zarobków względem tury

badania jest istotna statystycznie, wielkość efektu średnia.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 37

Wykres 15. Przedział zarobków brutto absolwentów według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 38

Stopień dopasowania wykształcenia do wykonywanej pracy

Respondentów zapytano o to, w jakim stopniu praca, którą wykonują jest zgodna z ukończonym

kierunkiem studiów. W podziale na tryb studiów rozkład odpowiedzi jest podobny. Około 38%

badanych odpowiedziało, że praca i ich wykształcenie są zdecydowanie zgodne, a ok. 32% badanych

uznało swoje wykształcenie za raczej zgodne. Odpowiedzi „raczej nie” absolwenci wybierali tak samo.

Tabela 39. Zgodność wykonywanej pracy z wykształceniem według trybu ukończonych studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Zdecydowanie tak 159 37,9% 43 38,4% 202 38,0%

Raczej tak 132 31,5% 36 32,1% 168 31,6%

Raczej nie 64 15,3% 17 15,2% 81 15,3%

Zdecydowanie nie 64 15,3% 16 14,3% 80 15,1%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

W podziale na rodzaj ukończonych studiów różnice w rozkładzie odpowiedzi były znaczne.

Wyróżniają się tu absolwenci JSM, wśród których aż 55,8% wybrało odpowiedź „zdecydowanie

tak”. W grupie kończących studia II stopnia odsetek ten był niemal identyczny z odsetkiem

absolwentów studiów licencjackich. Inny był rozkład odpowiedzi „zdecydowanie nie” – tę odpowiedź

najczęściej wskazywali kończący studia I stopnia (ponad 16%), rzadziej kończący II stopień (około

15%), zaś najrzadziej absolwenci JSM (około 7%).

Tabela 40. Zgodność wykonywanej pracy z wykształceniem według rodzaju ukończonych studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Zdecydowanie tak 77 38,5% 101 35,1% 24 55,8%

Raczej tak 63 31,5% 95 33,0% 10 23,3%

Raczej nie 28 14,0% 47 16,3% 6 14,0%

Zdecydowanie nie 32 16,0% 45 15,6% 3 7,0%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Porównanie rozkładu odpowiedzi ogółem względem tury badania przedstawiono na poniższym

wykresie. Zmiany netto są nieznaczne: spadek o 3 pp. w kategorii „zdecydowanie nie”, spadek o 2,2

pp. w ”raczej nie”, wzrost o 3,6 pp. dla „raczej tak” i wzrost o 3,3 pp. w kategorii „zdecydowanie tak”.

Różnica nie jest istotna statystycznie, wielkość efektu jest mała.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 39

Wykres 16. Porównanie oceny zgodności pracy z wykształceniem według tury badania

Analiza przepływów wskazuje, że najbardziej stabilną odpowiedzią było „zdecydowanie tak” –

w drugiej turze badania powtórzyło ją prawie 75% badanych. Najmniej stabilna była odpowiedź

„raczej nie” – tu wskazanie powtórzyło prawie 33% respondentów.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 40

Wykres 17. Zmiana oceny zgodności pracy z wykształceniem według tury badania

Czas znalezienia pracy

Najczęściej absolwenci w trzy lata po ukończeniu studiów kontynuują pracę podjętą na studiach –

łącznie jest to prawie 50% wskazań. Wśród absolwentów studiów niestacjonarnych odsetek jest

znacznie wyższy (ok. 78%), a w grupie która ukończyła studia stacjonarne to ponad 42%. Drugą

najczęściej wybieraną odpowiedzią był przedział czasowy od 1 do 3 miesięcy.

Tabela 41. Pracujący absolwenci według czasu znalezienia pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Pracowałem(am) już podczas studiów, a po ich ukończeniu ją kontynuowałem(am)

178 42,5% 87 77,7% 265 49,9%

Poniżej 1 miesiąca 62 14,8% 5 4,5% 67 12,6%

Między 1 a 3 miesiące 81 19,3% 5 4,5% 86 16,2%

Między 3 a 6 miesięcy 40 9,5% 2 1,8% 42 7,9%

Powyżej 6 miesięcy 58 13,8% 13 11,6% 71 13,4%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

W podziale na rodzaj studiów rozkład odpowiedzi jest bardzo zbliżony. Wyróżnia się grupa

kończących JSM – tu nieco rzadziej wskazywano na pracę podczas studiów – było to 37% wskazań,

www.biurokarier.uni.lodz.pl 41

przy 50% dla absolwentów I stopnia oraz II stopnia.

Tabela 42. Pracujący absolwenci według czasu znalezienia pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Pracowałem(am) już podczas studiów, a po ich ukończeniu ją kontynuowałem(am)

103 51,5% 146 50,7% 16 37,2%

Poniżej 1 miesiąca 26 13,0% 36 12,5% 5 11,6%

Między 1 a 3 miesiące 34 17,0% 42 14,6% 10 23,3%

Między 3 a 6 miesięcy 13 6,5% 24 8,3% 5 11,6%

Powyżej 6 miesięcy 24 12,0% 40 13,9% 7 16,3%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Sposób znalezienia pracy

Najpopularniejszym sposobem znalezienia pracy wśród ogółu badanych była odpowiedź na oferty

pracy zamieszczone w Internecie (prawie 43%). Ponad dwa i pół razy rzadziej korzystano z sieci

kontaktów osobistych – informacji od rodziny i znajomych (około 16,6% odpowiedzi). Trzecim

najczęściej deklarowanym sposobem znalezienia pracy było składanie aplikacji bezpośrednio

do pracodawcy i zatrudnienie po odbyciu praktyk/stażu w danej firmie - odpowiednio 12,7% i 11%

wskazań. Najrzadziej korzystano z ofert pozyskanych poprzez agencje pracy.

Wykres 18. Pracujący absolwenci według sposobu znalezienia pracy

www.biurokarier.uni.lodz.pl 42

Wykorzystywanie w pracy wiedzy i kwalifikacji zdobytych na studiach

Absolwenci najczęściej odpowiadali twierdząco na pytanie czy wykorzystują w pracy zdobytą

na studiach wiedzę i kwalifikacje – łącznie było to około 65% odpowiedzi. Zwracamy uwagę, że

większość z odpowiedzi stanowi opcja „raczej tak”, nie „zdecydowanie tak”. Tę odpowiedź

wybierano prawie dwa razy częściej – odpowiednio 42% wskazań dla „raczej tak” przy niecałych 24%

dla „zdecydowanie tak”. W grupie absolwentów studiów stacjonarnych odsetek odpowiedzi

„zdecydowanie tak” był niższy niż dla absolwentów studiów niestacjonarnych, zaś dla „raczej tak”

było odwrotnie.

Tabela 43. Pracujący absolwenci według wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów i ich trybu

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Zdecydowanie tak 88 21,0% 37 33,0% 125 23,5%

Raczej tak 185 44,2% 38 33,9% 223 42,0%

Raczej nie 103 24,6% 29 25,9% 132 24,9%

Zdecydowanie nie 43 10,3% 8 7,1% 51 9,6%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

Odpowiedzi pozytywne wskazywali najczęściej absolwenci JSM, nieco rzadziej licencjaci, a najrzadziej

absolwenci II stopnia. Absolwentów studiów uzupełniających magisterskich wyróżnia wyższy niż

w innych grupach odsetek wskazań „zdecydowanie nie” – 11% przy niecałych 9% dla absolwentów

I stopnia i ok. 5% dla kończących JSM.

Tabela 44. Pracujący absolwenci według wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów i ich rodzaju

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Zdecydowanie tak 48 24,0% 62 21,5% 15 34,9%

Raczej tak 81 40,5% 124 43,1% 18 41,9%

Raczej nie 54 27,0% 70 24,3% 8 18,6%

Zdecydowanie nie 17 8,5% 32 11,1% 2 4,7%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Dodatkowo zwracamy uwagę na związek powyższych odpowiedzi z odpowiedziami na pytanie

o zgodność pracy z wykształceniem. Można przypuszczać, że jeżeli osoba uważa swoją pracę za

zdecydowanie zgodną z wykształceniem, to również zdecydowanie wykorzystuje w pracy wiedzę

i kwalifikacje zdobyte na studiach – i odwrotnie. Oszacowanie siły związku pomiędzy tymi zmiennymi

za pomocą nieparametrycznego współczynnika korelacji (a właściwie – monotonicznej zależności)

Tau b Kendalla wskazuje na pozytywną zależność o średniej sile (rt = 0,57); wynik jest istotny

statystycznie (p < 0,001).

Analiza rozkładu odpowiedzi względem tury badania wskazuje na niewielkie zmiany netto. Zmianę

powyżej 4 punktów procentowych (spadek o ok. 7 pp.) odnotowano tylko dla kategorii

„zdecydowanie nie”. Różnica jest istotna statystycznie a wielkość efektu mała.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 43

Wykres 19. Porównanie wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów według tury badania

Analiza przepływów wskazuje na stabilność powyżej 50% dla kategorii poza „zdecydowanie tak” oraz

„raczej tak”.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 44

Wykres 20. Zmiana oceny wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów według tury badania

Ukończone studia a łatwość znalezienia pracy

Badanych zapytano, czy ukończone studia ułatwiły im znalezienie pracy. Łącznie około 69,7%

absolwentów odpowiedziało twierdząco. Wśród absolwentów studiów niestacjonarnych niecałe

20% odpowiedziała „zdecydowanie tak”, a 38,4% - „raczej tak”. Wśród kończący studia stacjonarne

odpowiedzi pierwszą wybierano nieznacznie częściej, a drugą częściej - było to odpowiednio prawie

21% i 52%.

Tabela 45. Pracujący absolwenci według wpływu studiów na znalezienie pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Zdecydowanie tak 87 20,8% 22 19,6% 109 20,5%

Raczej tak 218 52,0% 43 38,4% 261 49,2%

Raczej nie 82 19,6% 38 33,9% 120 22,6%

Zdecydowanie nie 32 7,6% 9 8,0% 41 7,7%

Ogółem 419 100% 112 100% 531 100%

Nieco niższą oceną silnego wpływu studiów na znalezienie pracy wyróżnia się grupa absolwentów

studiów uzupełniających – odpowiedź „zdecydowanie tak” wskazało 19% tej grupy przy 20% dla

absolwentów studiów licencjackich oraz prawie 28% JSM.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 45

Tabela 46. Pracujący absolwenci według wpływu studiów na znalezienie pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Zdecydowanie tak 41 20,5% 56 19,4% 12 27,9%

Raczej tak 97 48,5% 142 49,3% 22 51,2%

Raczej nie 45 22,5% 69 24,0% 6 14,0%

Zdecydowanie nie 17 8,5% 21 7,3% 3 7,0%

Ogółem 200 100% 288 100% 43 100%

Zmiana netto w omawianym pytaniu dotyczyła kategorii: „zdecydowanie tak” – wystąpił wzrost o 4,2

pp, „raczej tak” – wystąpił wzrost o 6,7 pp. Dodatkowo wystąpił spadek o 7,4 pp dla kategorii „raczej

nie” oraz „zdecydowanie nie” o 3,5 pp. Różnica jest istotna statystycznie; wielkość efektu mała.

Wykres 21. Porównanie wpływu studiów na znalezienie pracy według tury badania

Analiza przepływów wskazuje na najniższą stabilność dla oceny „zdecydowanie nie”. Wskazanie

powtórzyło 44% badanych, 25% wybrało „raczej nie”, 29% - „raczej tak”, a ok. 4,3% - „zdecydowanie

tak”.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 46

Wykres 22. Zmiana oceny wpływu studiów na znalezienie pracy według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 47

Sytuacja niepracujących absolwentów

Poniższe pytania zadano wyłącznie absolwentom niepracujących w chwili badania. Jak

przedstawiono w podrozdziale „Status zatrudnienia absolwentów„ niepracujący stanowili około 7%

badanych (40 osób).

Prace podejmowane od zakończenia studiów

Pierwsze pytanie dotyczyło tego, czy respondent w ogóle wykonywał pracę w czasie od zakończenia

studiów. Sytuacja absolwentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych prawie się nie różni.

Tabela 47. Niepracujący absolwenci według pracy od zakończenia studiów i ich trybu

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Pracował 24 77,4% 7 77,8% 31 77,5%

Nie pracował 7 22,6% 2 22,2% 9 22,5%

Ogółem 31 100% 9 100% 40 100%

W podziale na rodzaj studiów pracy nie podejmowało 3/4 absolwentów studiów I stopnia oraz II

stopnia.

Tabela 48. Niepracujący absolwenci według pracy od zakończenia studiów i ich rodzaju

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Pracował 15 75,0% 15 78,9% 1 100%

Nie pracował 5 25,0% 4 21,1% - -

Ogółem 20 100% 19 100% 1 100%

Rejestracja niepracujących absolwentów w Urzędzie Pracy

Ogółem odsetek niepracujących absolwentów rejestrujących się jako bezrobotni wynosi 27,5%.

W poniższych przekrojach widoczne są wyraźne różnice frakcji rejestrujących i nierejestrujących się

absolwentów podziale na rodzaj i tryb studiów.

Wśród absolwentów studiów stacjonarnych zarejestrowanych było około 29%, a w grupie kończących

studia niestacjonarne były takie dwie osoby. Różnicę należy traktować ostrożnie z uwagi na bardzo

małą grupę niepracujących absolwentów studiów niestacjonarnych.

Tabela 49. Niepracujący absolwenci według statusu rejestracji w Urzędzie Pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Zarejestrowany 9 29,0% 2 22,2% 11 27,5%

Niezarejestrowany 22 71,0% 7 77,8% 29 72,5%

Ogółem 31 100% 9 100% 40 100%

Częściej w Urzędzie Pracy rejestrowali się absolwenci studiów I stopnia (30 % grupy), rzadziej

kończący II stopnień (26%), zaś w grupie JSM nie było osób zarejestrowanych. Podobnie jak wyżej

różnice należy traktować ostrożnie.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 48

Tabela 50. Niepracujący absolwenci według statusu rejestracji w Urzędzie Pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Zarejestrowany 6 30,0% 5 26,3% - -

Niezarejestrowany 14 70,0% 14 73,7% 1 100%

Ogółem 20 100% 19 100% 1 100%

Osoby niepracujące i niezarejestrowane jako bezrobotne – o ile nie kontynuują nauki na studiach

stacjonarnych – traktowane są jako nieaktywne zawodowo. Aktywni zawodowo to pracujący oraz

bezrobotni (rozumiani jako osoby szukające zatrudnienia i gotowe je podjąć). Według metodologii

Głównego Urzędu Statystycznego stopa bezrobocia rejestrowanego to frakcja bezrobotnych w grupie

aktywnych zawodowo. Zgodnie z tym rozumieniem stopa bezrobocia wśród badanych absolwentów

UŁ wynosi 2,02%11. Według stanu na koniec sierpnia 2018 stopa bezrobocia w Polsce to 5,8%, zaś

w województwie łódzkim – najpopularniejszym wśród badanych miejscu zamieszkania – 6,1%12.

Poszukiwanie pracy

Pracy szuka około 67% niepracujących absolwentów studiów niestacjonarnych i około 48%

stacjonarnych.

Tabela 51. Niepracujący absolwenci według poszukiwania pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Poszukuję 15 48,4% 6 66,7% 21 52,5%

Nie poszukuję 16 51,6% 3 33,3% 19 47,5%

Ogółem 31 100% 9 100% 40 100%

W podziale na rodzaj studiów poszukiwanie pracy deklarowała ponad połowa kończących studia

I stopnia (60%), 52% absolwentów II stopnia. Jeden absolwent JSM szuka pracy.

Tabela 52. Niepracujący absolwenci według poszukiwania pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Poszukuję 12 60,0% 8 42,1% 1 100%

Nie poszukuję 8 40,0% 11 57,9% - -

Ogółem 20 100% 19 100% 1 100%

11 11 [bezrobotni] / (531 [pracujący] + 11 [bezrobotni] = 542 [aktywni zawodowo]) 12 http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/bezrobotni-zarejestrowani-i-stopa-bezrobocia-stan-w-koncu-sierpnia-2018-r-,2,73.html

www.biurokarier.uni.lodz.pl 49

Czas poszukiwania pracy

Niepracującym respondentom, którzy w powyższym pytaniu zadeklarowali poszukiwanie

zatrudnienia (21 osób co stanowi około 1/2 niepracujących) zadano pytanie „Jak długo od

zakończenia studiów/ostatniego stosunku pracy poszukuje Pan(i) zatrudnienia?”.

Ogółem najczęściej wskazywano czas od 1 do 3 miesięcy. Niezależnie od trybu studiowania

absolwenci wybierali właśnie okres od 1 do 3 miesięcy.

Tabela 53. Niepracujący absolwenci według czasu poszukiwania pracy i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Poniżej miesiąca 4 26,7% 1 16,7% 5 23,8%

od 1 do 3 miesięcy 7 46,7% 3 50,0% 10 47,6%

od 4 do 6 miesięcy 1 6,7% 1 16,7% 2 9,5%

Powyżej 6 miesięcy 3 20,0% 1 16,7% 4 19,0%

Ogółem 15 100% 6 100% 21 100%

W podziale na rodzaj studiów trudno mówić o wyraźnych różnicach. Widoczne jest zidentyfikowane

powyżej poszukiwanie pracy w okresie od 1 do 3 miesięcy we wszystkich grupach (I, II stopnień oraz

JSM).

Tabela 54. Niepracujący absolwenci według czasu poszukiwania pracy i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Poniżej miesiąca 3 25,0% 2 25,0% - -

od 1 do 3 miesięcy 6 50,0% 3 37,5% 1 100%

od 4 do 6 miesięcy 2 16,7% - - - -

Powyżej 6 miesięcy 1 8,3% 3 37,5% - -

Ogółem 12 100% 8 100% 1 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 50

Absolwenci niezatrudnieni w chwili badania13

Osoby nieszukające pracy zapytano o powody takiej decyzji. Były to 19 osoby, co stanowi niecałą

połowę niepracujących respondentów. Zdecydowanie najczęściej wskazywano kontynuację nauki

(62,5%). Drugą co do liczby wskazań kategorię – obowiązki rodzinne – wybierało 31% badanych.

Najrzadziej wskazywany powód to założenie własnej działalności gospodarczej – 6,3% niepracujących

respondentów. Rozkład odpowiedzi zaprezentowano na poniższym wykresie.

Wykres 23. Absolwenci niezatrudnieni w chwili badania według przyczyny nieszukania zatrudnienia

13 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 51

Absolwenci niezatrudnieni od ukończenia studiów14

Respondentów, którzy nie pracowali od ukończenia studiów zapytano o przyczyny takiego stanu

rzeczy. Było to 19 osób (por. tabela 60.), co stanowi ponad połowę niepracujących respondentów. Tu

najczęściej wskazywano kontynuowanie nauki (11 wskazań – prawie połowa), zaś drugim, znacznie

rzadszym wyborem był urlop zdrowotny, macierzyński/tacierzyński i wychowawczy (3 wskazania).

Około dwie odpowiedzi stanowiły wskazania na brak zapotrzebowania rynku pracy na absolwentów

ukończonego przez respondenta kierunku. Trudno jednak wskazać kierunki czy grupę kierunków,

których absolwenci tak postrzegają swoją sytuację – kierunki są całkowicie niezwiązane (jeden

z Wydziału Filologicznego, drugi – Matematyki i Informatyki).

Wykres 24. Absolwenci niezatrudnieni od zakończenia studiów według powodu pozostawiania bez pracy

14 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 52

Plany zawodowe i edukacyjne

Pytania kolejnego obszaru tematycznego badania – planów zawodowych i edukacyjnych –

skierowano do wszystkich respondentów, bez względu na obecny status zatrudnienia.

Plany zawodowe absolwentów15

Na poniższym wykresie zaprezentowano plany zawodowe badanych w podziale na osoby pracujące

i niepracujące w chwili badania.

W grupie pracujących najczęściej deklarowano kontynuowanie zatrudnienia w obecnym miejscu

pracy (290 wskazań, co stanowi ok. 45% wyborów w tej grupie). Niepracujący absolwenci

zdecydowanie najczęściej planowali znalezienie pracy zgodnej z ukończonym kierunkiem studiów –

było to 18 wskazań w tej grupie. Założenie własnej działalności gospodarczej było drugim wyborem

pracujących respondentów (niecałe 15% odpowiedzi). Wśród niepracujących drugim wyborem było

znalezienie jakiegokolwiek zatrudnienia (niecałe 19% wskazań w tej grupie). Brak planów

to wskazanie trzech osób niepracujących i 27 pracujących (niecałe 5% tej grupy).

Wykres 25. Plany zawodowe absolwentów w podziale na pracujących/niepracujących

15 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 53

Dodatkowe kształcenie się absolwentów

Ogółem około 56% badanych planuje dodatkowe kształcenie się. Różnice w podziale na tryb

ukończonych studiów są relatywnie niewielkie. Absolwenci studiów stacjonarnych częściej wybierali

odpowiedź twierdzącą – było to ok. 59,5% tej grupy przy 55% wśród kończących studia

niestacjonarne.

Tabela 55. Absolwenci według planowanego dokształcania się i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Tak 247 54,9% 72 59,5% 319 55,9%

Nie 203 45,1% 49 40,5% 252 44,1%

Ogółem 450 100% 121 100% 571 100%

W podziale na rodzaj studiów najczęściej dodatkowe kształcenie się planowali absolwenci JSM –

ponad 63%, rzadziej kończący studia licencjackie (ok. 60%), najrzadziej zaś uzupełniających

magisterskich (ok. 52% tej grupy).

Tabela 56. Absolwenci według planowanego dokształcania się i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Tak 132 60,0% 159 51,8% 28 63,6%

Nie 88 40,0% 148 48,2% 16 36,4%

Ogółem 220 100% 307 100% 44 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 54

Miejsce i forma dodatkowego kształcenia się16

Zdecydowanie najczęściej wskazywaną formą dodatkowego kształcenia się były studia

podyplomowe - ogółem 35,5% wskazań (niezależnie od miejsca kształcenia). Drugim wyborem

ogółem były kursy lub szkolenia językowe – łącznie prawie 16%. Ogółem znacznie częściej

planowano kształcenie wyłącznie poza UŁ: wskazało je około 67% badanych, wyłącznie na UŁ było

to 26%, a obie możliwości wybrało około 7%. Chętniej wybierano UŁ jedynie w przypadku studiów

doktoranckich. Uwaga – na poniższym wykresie, inaczej niż w innych miejscach tego raportu, odsetek

obliczony jest od ogólnej liczby wskazań, nie od liczebności kategorii wyróżnionych kolorem.

Wykres 26. Miejsce i forma dodatkowego kształcenia się absolwentów

16 Podrozdział opracowany na podstawie wyników pytania wielokrotnego wyboru

www.biurokarier.uni.lodz.pl 55

Profil dodatkowego kształcenia się

Ogółem absolwenci częściej planowali dodatkowe kształcenie o profilu pokrewnym

do dotychczasowego. Wśród osób planujących kształcenie w innej niż UŁ uczelni lub szkole profil

pokrewny wybrało około 69,6% respondentów. W przypadku kształcenia na UŁ ta kategoria

otrzymała prawie 76% wskazań.

Tabela 57. Absolwenci według profilu planowanego dokształcania się i prowadzącej je uczelni

N %

inna uczelnia/szkoła] Pokrewny z dotychczasowym wykształceniem 112 69,6%

inna uczelnia lub szkoła] Odmienny od dotychczasowego wykształcenia

49 30,4%

Ogółem 161 100%

UŁ] Pokrewny z dotychczasowym wykształceniem 76 76,0%

UŁ] Odmienny od dotychczasowego wykształcenia 24 24,0%

Ogółem 100 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 56

Ocena studiów na Uniwersytecie Łódzkim Trafność wyboru uczelni i kierunku studiów

Absolwentów poproszono o retrospekcję i zapytano czy wybraliby ponownie ten sam podstawowy

kierunek studiów i uczelnię. W czterech opcjach odpowiedzi ujęto wszystkie możliwości dotyczące

uczelni/kierunku, a opcja piąta dotyczyła niepodjęcia studiów w ogóle. Łącznie około 52,6%

badanych wybrałaby ponownie ten sam kierunek studiów i uczelnię. Inny kierunek studiów na tej

samej uczelni wybrałaby w sumie ok. 24%. Łącznie ok. 76% absolwentów ponownie podjęłoby studia

na UŁ. W podziale na tryb studiów widoczny jest większy odsetek deklarujących dokładnie taki sam

ponowny wybór – kierunek i uczelnia – wśród absolwentów studiów niestacjonarnych (65%)

niż stacjonarnych (ok. 49%). Relatywnie największa różnica wystąpiła we wskazaniach „inny kierunek

studiów na innej uczelni” – tę odpowiedź absolwenci studiów stacjonarnych wybierali ponad

dwa razy częściej.

Tabela 58. Absolwenci według ponownego wyboru edukacyjnego i trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Wybrał(a)bym tę samą uczelnię i kierunek studiów.

214 49,3% 76 65,0% 290 52,6%

Wybrał(a)bym inny kierunek studiów na tej samej uczelni.

104 24,0% 27 23,1% 131 23,8%

Wybrał(a)bym ten sam kierunek studiów na innej uczelni.

27 6,2% 3 2,6% 30 5,4%

Wybrał(a)bym inny kierunek studiów na innej uczelni.

80 18,4% 10 8,5% 90 16,3%

W ogóle nie podjąłbym/ nie podjęłabym studiów.

9 2,1% 1 0,9% 10 1,8%

Ogółem 434 100% 117 100% 551 100%

Rozkład odpowiedzi na omawiane pytanie był zbliżony dla absolwentów studiów I i II stopnia. Grupa

kończących JSM wyróżnia się rzadszym wyborem odpowiedzi „inny kierunek studiów na tej samej

uczelni” –19% wskazań przy ok. 23% dla kończących II stopień studiów oraz 26% dla absolwentów

studiów uzupełniających.

Tabela 59. Absolwenci według ponownego wyboru edukacyjnego i rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Wybrał(a)bym tę samą uczelnię i kierunek studiów.

114 53,0% 154 52,4% 22 52,4%

Wybrał(a)bym inny kierunek studiów na tej samej uczelni.

56 26,0% 67 22,8% 8 19,0%

Wybrał(a)bym ten sam kierunek studiów na innej uczelni.

11 5,1% 16 5,4% 3 7,1%

Wybrał(a)bym inny kierunek studiów na innej uczelni.

28 13,0% 54 18,4% 8 19,0%

W ogóle nie podjąłbym/ nie podjęłabym studiów.

6 2,8% 3 1,0% 1 2,4%

Ogółem 215 100% 294 100% 42 100%

www.biurokarier.uni.lodz.pl 57

Porównanie rozkładu odpowiedzi względem tury badania pozwala na zidentyfikowanie zmiany netto

przede wszystkim w kategorii „inny kierunek studiów na innej uczelni” – odnotowano tu wzrost

o około 3,3 pp. Różnica nie jest istotna statystycznie, wielkość efektu mała.

Wykres 27. Ponowny wybór edukacyjny absolwentów według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 58

Analiza przepływów wskazuje, że zdecydowanie najbardziej stabilną opinią była ta o wyborze

dokładnie tego samego kierunku studiów i uczelni – wskazanie powtórzyło około 74% grupy.

Najmniej stabilną okazała się opinia o podjęciu tego samego kierunku na innej uczelni. Spośród osób,

które wskazały ją w pierwszej turze badania swój wybór powtórzyło ledwie ponad ¼ respondentów.

Wykres 28. Zmiana ponownego wyboru edukacyjnego absolwentów według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 59

Stopień zaspokojenia oczekiwań edukacyjnych absolwentów

Ogółem około 80,8% badanych absolwentów odpowiedziało twierdząco na pytanie czy ich

oczekiwania edukacyjne zostały zrealizowane przez UŁ. W podziale na tryb studiów odpowiedzi

twierdzących jest więcej wśród absolwentów studiów niestacjonarnych (ponad 89%) niż

stacjonarnych (ok. 78%). Zarówno dla odpowiedzi twierdzących jak i przeczących przeważają

wskazania typu „raczej”.

Tabela 60. Absolwenci według realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię oraz trybu studiów

Stacjonarnym Niestacjonarnym Ogółem

N % N % N %

Zdecydowanie tak 67 15,4% 35 29,9% 102 18,5%

Raczej tak 273 62,9% 70 59,8% 343 62,3%

Raczej nie 78 18,0% 7 6,0% 85 15,4%

Zdecydowanie nie 16 3,7% 5 4,3% 21 3,8%

Ogółem 434 100% 117 100% 551 100%

Rozkład odpowiedzi w podziale na rodzaj studiów jest zbliżony, szczególnie dla respondentów

kończących studia I i II stopnia. Absolwentów JSM wyróżnia nieco rzadsze niż w pozostałych grupach

wskazywanie odpowiedzi „zdecydowanie tak”.

Tabela 61. Absolwenci według realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię oraz rodzaju studiów

I stopnia II stopnia JSM

N % N % N %

Zdecydowanie tak 41 19,1% 57 19,4% 4 9,5%

Raczej tak 132 61,4% 184 62,6% 27 64,3%

Raczej nie 31 14,4% 45 15,3% 9 21,4%

Zdecydowanie nie 11 5,1% 8 2,7% 2 4,8%

Ogółem 215 100% 294 100% 42 100%

Porównanie rozkładu odpowiedzi w czasie pozwala zidentyfikować niewielką zmianę netto.

Największa dotyczy udziału wskazań „raczej nie” – odnotowano spadek o 3,6 pp. Różnica nie jest

istotna statystycznie; mała wielkość efektu.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 60

Wykres 29. Porównanie realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię według tury badania

Analiza panelowa wskazuje, że oceną zdecydowanie najbardziej stabilną była „raczej tak” – swój

wybór powtórzyło ok. 73% osób, którzy wskazali omawianą ocenę w I turze badania. Najmniej

stabilną okazała się ocena „zdecydowanie nie” – tu wybór powtórzyło 35% grupy. Aż 50% zmieniło

zdanie na „raczej nie”, a 15% w drugiej turze wybrało już „raczej tak”.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 61

Wykres 30. Zmiana oceny realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię według tury badania

www.biurokarier.uni.lodz.pl 62

Ocena kluczowych kompetencji absolwentów

Od 2016 w niniejszych badaniach zastosowano dwa sposoby oceny kluczowych kompetencji

absolwentów. Po pierwsze przygotowano zestaw 15 pytań – wskaźników, badających podstawowe

składowe kompetencji: postawy, umiejętności i wiedzę absolwentów związaną z poruszaniem się po

rynku pracy. Jest to metoda mająca na celu wyjście poza sferę deklaracji badanych. Po drugie

zapytano absolwentów jak oceniają wpływ studiów na UŁ na swoją postawę, wiedzę i umiejętności

w tym samym zakresie.

Wynik badania postaw, umiejętności i wiedzy absolwentów

Na podstawie literatury przedmiotów, doświadczeń pracy doradców zawodowych Biura Karier,

wyników pierwszej i drugiej tury monitorowania karier absolwentów z 2016 r. oraz wyników badania

jakościowego karier absolwentów przeprowadzonego przez Biuro Karier UŁ w 2015 r. przygotowano

następujący zestaw pytań:

1. Nie znam trendów współczesnego rynku pracy17,

2. Znam swoje mocne i słabe strony jako kandydata do pracy,

3. Mam odpowiednią wiedzę teoretyczną do pracy zgodnej z moim wykształceniem,

4. Znam wady i zalety różnych form zatrudnienia,

5. Posiadam formalne potwierdzenia umiejętności potrzebnych mi na rynku pracy (np. prawo

jazdy, certyfikaty, uprawnienia),

6. Posiadam umiejętności praktyczne potrzebne do pracy zgodnej z moim wykształceniem,

7. Przygotowanie dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny) jest dla mnie bardzo

trudne18,

8. Potrafię swobodnie komunikować się w co najmniej jednym języku obcym,

9. Potrafię korzystać z różnych źródeł ofert pracy,

10. Umiem korzystnie zaprezentować się jako kandydat do pracy podczas rozmowy

kwalifikacyjnej,

11. Kiedy pracodawca odrzuca moje CV, rezygnuję z ponownego aplikowania do tej firmy19

12. Wiem, że swoje sukcesy zawdzięczam głównie szczęśliwemu zbiegowi okoliczności20

13. Proszę moich znajomych o polecanie mojej kandydatury do pracy

14. Na współczesnym rynku pracy kompetencje społeczne są co najmniej tak samo ważne jak

wiedza specjalistyczna,

15. Biorę pod uwagę przekwalifikowanie się,

Respondentów poproszono o odpowiedzi na skali pięciostopniowej, gdzie 1 oznacza „zdecydowanie

nie zgadzam się”, a 5 „zdecydowanie zgadzam się”. Pytania prezentowano w kolejności losowej dla

17 Pytanie z „odwróconą” skalą (reversed wording); informacja o tym nie jest podawana respondentom 18 jw. 19 jw. 20 jw.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 63

każdego wyświetlenia ankiety, by zmniejszyć obciążenia wyników stałą kolejnością pytań.

Zastosowano pytania z ”odwróconą skalą” co oznacza, że przeciwnie niż w pozostałych pytaniach

wysokie wartości odpowiedzi w tych pytaniach reprezentują niskie natężenia badanej

charakterystyki. Zabieg ma na celu minimalizowanie obciążających wyniki odpowiedzi zaznaczanych

mechanicznie (np. wszędzie ta sama wartość). Pytania te rekodowano – „odwrócono” skalę zgodnie

z pozostałymi pytaniami – przed opracowaniem wyników.

Kolejne piątki pytań w założeniu tworzyć miały indeksy wiedzy (pyt. 1.-5.), umiejętności (6.-10.)

i postaw (11.-15.). Indeksy stworzono przez uśrednianie pozycji, co jest praktyką typową21. Tak

przygotowane wyniki indeksów można traktować jako wyniki prostych testów wiedzy, umiejętności

i postaw związanych z poruszaniem się absolwentów na rynku pracy

Na wykresie zaprezentowano wyniki ogólne średnich poszczególnych indeksów. Stosunkowo

najniższą średnią uzyskano dla postaw (M = 3,30), wyższą dla umiejętności (M = 3,99), a najwyższą

dla wiedzy (4,07). Średni wynik indeksu postaw różni się wyraźnie od pozostałych. Różnica między

średnimi wiedzy i umiejętności jest mniejsza – przedziały ufności dla średnich mają część wspólną.

Wykres 31. Średnie wyniki stworzonych indeksów

Poniżej przedstawiono wyniki każdego z indeksów w podziale na sześć podgrup – każdego układu

rodzaju i trybu studiów. Generalnie we wszystkich przypadkach różnice średnich były nieznaczne.

Zwracamy uwagę na szersze przedziały ufności dla grup absolwentów studiów niestacjonarnych (ma

na to wpływ m.in. mniejsza niż dla kończących studia stacjonarne liczebność grupy).

21 Por. odnośnie tworzenia indeksów w naukach społecznych: Ścibor-Rylski M. (2007) Standardowe sposoby tworzenia wskaźników zmiennych [w:] Bedyńska S., Brzezicka A. (red), Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa, s. 116-133.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 64

Średnie wyniki indeksu wiedzy są nieznacznie wyższe dla absolwentów studiów niestacjonarnych.

Wykres 32. Średni wynik indeksu wiedzy – rodzaj i tryb studiów

Dla indeksu umiejętności wyniki absolwentów JSM były nieco wyższe, niż dla innych rodzajów

studiów dla trybu stacjonarnego. Dla studiów II stopnia wyniki kończących studia niestacjonarne były

nieznacznie wyższe. Odwrotna sytuacja ma miejsce dla studiów I stopnia.

Wykres 33. Średni wynik indeksu umiejętności – rodzaj i tryb studiów

Dla indeksu postaw różnice były niejednoznaczne. Wyniki kończących studia niestacjonarnych były

wyższe w przypadku absolwentów I i II stopnia. Dla JSM wynik ten był odwrotny – to wskazania

absolwentów studiów stacjonarnych były wyższe.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 65

Wykres 34. Średni wynik indeksu postaw – rodzaj i tryb studiów

Wpływ studiów na postawy, umiejętności i wiedzę absolwentów

Omawiany wpływ studiów oceniono za pomocą pytań z pięciostopniową skalą odpowiedzi. Użyto

jednego pytania dla każdej składowej kompetencji.

Absolwenci najniżej ocenili wpływ studiów na kształtowanie umiejętności (M = 3,30). Ocena

kształtowania wiedzy (M = 3,59) była nieco wyższa niż kształtowania postaw (M = 3,48).

Wykres 35. Średnie oceny wpływu studiów na kompetencje absolwentów - ogółem

Dla oceny wpływu studiów na kształtowanie wiedzy widać różnice w średnich wynikach względem

trybu ukończonych studiów. Dla rodzaju studiów wynik kończących studia II stopnia oraz JSM w

trybie stacjonarnym był niższy niż dla kończących I stopień.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 66

Wykres 36. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie wiedzy – rodzaj i tryb studiów

W ocenie kształtowania umiejętności wyróżnia się średni wynik absolwentów JSM. Był on niższy niż

dla pozostałych rodzajów studiów.

Wykres 37. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie umiejętności – rodzaj i tryb studiów

Dla oceny wpływu studiów na kształtowanie postaw mamy identyczną sytuację co w przypadku

kształtowania umiejętności.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 67

Wykres 38. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie postaw – rodzaj i tryb studiów

Wnioski i rekomendacje

Synteza obrazu losów zawodowych absolwentów uzyskanego w wyniku omawianego badania w trzy

lata po ukończeniu studiów doprowadziła do sformułowania szeregu wniosków i rekomendacji.

W omawianym badaniu, dzięki złączeniu danych uzyskanych rok po studiach dla tych samych

respondentów, możliwa była analiza panelowa przepływów. Wyniki z badania trzy lata po studiach

oraz analiza panelowa są zatem główną podstawą wniosków i rekomendacji. Za podstawę

sformułowań posłużyły również wyniki zeszłorocznej edycji II tury badania ankietowego oraz wyniki

jakościowego badania karier absolwentów przeprowadzonego za pomocą zogniskowanych

wywiadów grupowych, zrealizowanego przez Biuro Karier UŁ w 2015 r. Wnioski i rekomendacje

sformułowano w następujących obszarach:

1. Wyposażenia studentów w praktyczne umiejętności zawodowe;

2. Wsparcia studentów w zdobywaniu rzetelnej wiedzy o realiach rynku pracy oraz

uwzględniania potrzeb rynku pracy w programach kształcenia i naborze studentów;

3. Rozwijania u studentów umiejętności i postaw związanych z poruszaniem się na rynku

pracy;

4. Budowania pozytywnej reputacji Uniwersytetu Łódzkiego wśród studentów/absolwentów.

Wnioski i rekomendacje przeznaczone są wyłącznie do użytku wewnętrznego.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 68

Aneks – techniki analityczne

Poniżej przedstawiono dokładne wyniki zastosowanych technik analitycznych. Tytuły podrozdziałów

odpowiadają analizowanemu zakresowi treści badania. W każdym podrozdziale umieszczono

odnośnik do odpowiedniej części raportu właściwego.

Wszystkich przekształceń i obliczeń dokonano za pomocą programu SPSS 24.0.0.0. Przyjęto typowy

dla nauk społecznych poziom istotności α = 0,05.

Ocena reprezentatywności próby

Tabela 62. Wartości statystyk testu niezależności Chi2 dla badanych zmiennych

Wartość testowana Płeć Rodzaj studiów Tryb studiów

Chi-kwadrat 8,125a 33,644a 8,937a

df 1 2 1

Istotność asymptotyczna 0,004 0,000 0,003

Por. Reprezentatywność próby badawczej.

Opracowanie panelu – tabela czteropolowa Tabela 63. Przykładowa tabela panelowa

I

+ -

II + A C

- B D

1. prawdopodobieństwo przepływu z ”+” do „-”: B/(A+B)

2. prawdopodobieństwo przepływu z ”-” do „+”: C/(C+D)

3. prawdopodobieństwo trwania „tak”: A/(A+B)

4. prawdopodobieństwo trwania „nie”: D/(C+D)

Suma 1. i 2. to indeks zmiany T. W tej postaci przyjmuje od wartości od 0 do 2.

Testy statystyczne porównujące I i II turę badania

Z uwagi na brak rozkładu normalnego oraz charakter zmiennych zastosowano testy

nieparametryczne dla grup zależnych.

Dla porównania rozkładów odpowiedzi pracujący/nie pracujący zastosowano typowy w przypadku

zmiennych dychotomicznych test McNemara22. Wartość statystyki testowej to chi2, a wielkość efektu

(effect size, ES; w przypadku tego testu współczynnik Phi) dana jest wzorem Phi = (chi2/(N*2))^0,5. N

N w mianowniku mnożna jest przez 2 w przypadku grup zależnych, gdzie mamy dwa razy tyle

obserwacji co osób tzn. każdy respondent odpowiada dwa razu (tu: w I i II turze badania).

22 Por. Field, A. (2013) Discovering Statistics using SPSS, SAGE Publications Ltd, s. 699.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 69

Dla porównania pozostałych analizowanych panelowo zmiennych zastosowano test znaków

rangowanych Wilcoxona23. Jest to typowy test nieparametryczny dla grup zależnych i zmiennych

mierzonych na skali porządkowej. Wszystkie zmienne testowane za pomocą tego testu zostały

potraktowane jako zmienne porządkowe. Wartość statystyki testowej to Z, a wielkość efektu (r)

liczona jest wzorem r = Z/((N*2)^0,5).

Wielkość efektu jest standaryzowaną miarą siły zjawiska: tego, jak duże są zidentyfikowane w danych

zależności/różnice. Raportowanie ES jest wymogiem dla wszystkich publikowanych wyników badań

ilościowych m.in. w czasopismach American Psychological Association. Zgodnie z przyjętymi

w naukach społecznych kryteriami Jacoba Cohena wartość bezwzględna ES interpretowana jest

następująco24:

ES = 0,10 – mały efekt,

ES = 0,30 – średni efekt,

ES = 0,5 – duży efekt.

Wyniki omawianych testów wraz z ES dla wszystkich analizowanych panelowo zmiennych

zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela 64. Wyniki testów statystycznych porównujących I i II turę badania.

Temat Test Statystyka testu

N Effect size

p

12./30 Porównanie statusu zatrudnienia absolwentów podczas badania według tury badania

McNemar 53,82

571

0,22

0,000

15./37 Przedział zarobków brutto absolwentów według tury badania

Wilcoxon -9,29

401

-0,33

0,000

22./39 Porównanie oceny zgodności pracy z wykształceniem według tury badania

Wilcoxon -2,36

425

-0,08

0,018

25./43 Porównanie wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów według tury badania

Wilcoxon -3,87

425

-0,13

0,000

27./45 Porównanie wpływu studiów na znalezienie pracy według tury badania

Wilcoxon -4,54

425

-0,16

0,000

33./57 Ponowny wybór edukacyjny absolwentów według tury badania

Wilcoxon -0,94

545

-0,03

0,348

38./60 Porównanie realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię według tury badania

Wilcoxon -1,86

545

-0,06

0,063

Spis wykresów Wykres 1. Województwo zamieszkania absolwentów ............................................................................ 9 Wykres 2. Absolwenci ogółem według roku urodzenia w podziale na płeć ......................................... 11

23 Ibidem, s. 558. 24 Ibidem, s. 57.

www.biurokarier.uni.lodz.pl 70

Wykres 3. Status zatrudnienia absolwentów ogółem według wybranych Wydziałów ......................... 22 Wykres 4. Status zatrudnienia absolwentów wybranych Wydziałów – rodzaj (bez JSM) i tryb studiów ............................................................................................................................................................... 23 Wykres 5. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska według kierunków studiów ................................................................................................................................ 24 Wykres 6. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego według kierunków studiów ................................................................................................................................ 24 Wykres 7. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Filologicznego według kierunków studiów .... 25 Wykres 8. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Nauk Geograficznych według kierunków studiów .................................................................................................................................................. 25 Wykres 9. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Nauk o Wychowaniu według kierunków studiów .................................................................................................................................................. 26 Wykres 10. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Prawa i Administracji według kierunków studiów .................................................................................................................................................. 26 Wykres 11. Status zatrudnienia absolwentów Wydziału Zarządzania według kierunków studiów ...... 27 Wykres 12. Porównanie statusu zatrudnienia absolwentów podczas badania według tury badania .. 30 Wykres 13. Zmiana statusu zatrudnienia absolwentów według tury badania ..................................... 31 Wykres 14. Przedział zarobków brutto absolwentów – rodzaj (bez JSM) i tryb studiów ..................... 36 Wykres 15. Przedział zarobków brutto absolwentów według tury badania ......................................... 37 Wykres 16. Porównanie oceny zgodności pracy z wykształceniem według tury badania .................... 39 Wykres 17. Zmiana oceny zgodności pracy z wykształceniem według tury badania ............................ 40 Wykres 18. Pracujący absolwenci według sposobu znalezienia pracy .................................................. 41 Wykres 19. Porównanie wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów według tury badania ........ 43 Wykres 20. Zmiana oceny wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów według tury badania ..... 44 Wykres 21. Porównanie wpływu studiów na znalezienie pracy według tury badania ......................... 45 Wykres 22. Zmiana oceny wpływu studiów na znalezienie pracy według tury badania ...................... 46 Wykres 23. Absolwenci niezatrudnieni w chwili badania według przyczyny nieszukania zatrudnienia 50 Wykres 24. Absolwenci niezatrudnieni od zakończenia studiów według powodu pozostawiania bez pracy ...................................................................................................................................................... 51 Wykres 25. Plany zawodowe absolwentów w podziale na pracujących/niepracujących ..................... 52 Wykres 26. Miejsce i forma dodatkowego kształcenia się absolwentów ............................................. 54 Wykres 27. Ponowny wybór edukacyjny absolwentów według tury badania ...................................... 57 Wykres 28. Zmiana ponownego wyboru edukacyjnego absolwentów według tury badania............... 58 Wykres 29. Porównanie realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię według tury badania ....... 60 Wykres 30. Zmiana oceny realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię według tury badania .... 61 Wykres 31. Średnie wyniki stworzonych indeksów............................................................................... 63 Wykres 32. Średni wynik indeksu wiedzy – rodzaj i tryb studiów ......................................................... 64 Wykres 33. Średni wynik indeksu umiejętności – rodzaj i tryb studiów ............................................... 64 Wykres 34. Średni wynik indeksu postaw – rodzaj i tryb studiów ........................................................ 65 Wykres 35. Średnie oceny wpływu studiów na kompetencje absolwentów - ogółem ......................... 65 Wykres 36. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie wiedzy – rodzaj i tryb studiów ............ 66 Wykres 37. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie umiejętności – rodzaj i tryb studiów ... 66 Wykres 38. Średnia ocena wpływu studiów na kształtowanie postaw – rodzaj i tryb studiów ............ 67

www.biurokarier.uni.lodz.pl 71

Spis tabel Tabela 1. Realizacja monitorowania karier zawodowych absolwentów ................................................. 5 Tabela 2. Absolwenci według płci - kobiety ............................................................................................ 7 Tabela 3. Absolwenci według płci - mężczyźni ........................................................................................ 8 Tabela 4. Absolwenci według miejsca zamieszkania i trybu studiów ..................................................... 8 Tabela 5. Absolwenci według miejsca zamieszkania i rodzaju studiów .................................................. 9 Tabela 6. Porównanie zgodności rozkładu płci ..................................................................................... 10 Tabela 7. Porównanie zgodności rozkładu rodzaju studiów ................................................................. 10 Tabela 8. Porównanie zgodności rozkładu trybu studiów ..................................................................... 10 Tabela 9. Absolwenci według roku urodzenia i rodzaju studiów .......................................................... 12 Tabela 10. Absolwenci według ukończonego wydziału studiów ........................................................... 13 Tabela 11. Absolwenci według rodzaju i trybu studiów ........................................................................ 14 Tabela 12. Absolwenci według roku obrony pracy dyplomowej i trybu studiów ................................. 14 Tabela 13. Absolwenci według roku obrony pracy dyplomowej i rodzaju studiów .............................. 14 Tabela 14. Absolwenci według studiowania drugiego kierunku i trybu studiów na kierunku podstawowym ....................................................................................................................................... 15 Tabela 15. Absolwenci według studiowania drugiego kierunku i rodzaju studiów na kierunku podstawowym ....................................................................................................................................... 15 Tabela 16. Absolwenci dwóch kierunków według uczelni oraz profilu drugiego kierunku .................. 15 Tabela 17. Absolwenci dwóch kierunków według trybów obu kierunków ........................................... 15 Tabela 18. Absolwenci dwóch kierunków według rodzajów obu kierunków ....................................... 16 Tabela 19. Absolwenci według aktywności podejmowane w trakcie studiów i ich trybu .................... 17 Tabela 20. Absolwenci według aktywności w trakcie studiów i ich rodzaju ......................................... 17 Tabela 21. Absolwenci według pracy zarobkowej podczas studiów i ich trybu .................................... 18 Tabela 22. Absolwenci według pracy zarobkowej podczas studiów i ich rodzaju ................................ 18 Tabela 23. Absolwenci według firmy zatrudniającej ich w trakcie nauki i trybu studiów ..................... 18 Tabela 24. Absolwenci według firmy zatrudniającej ich w trakcie nauki i rodzaju studiów ................. 19 Tabela 25. Absolwenci według formy zatrudnienia podczas nauki i trybu studiów ............................. 19 Tabela 26. Absolwenci według formy zatrudnienia podczas nauki i rodzaju studiów .......................... 20 Tabela 27. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i trybu studiów ....................... 21 Tabela 28. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i rodzaju studiów .................... 21 Tabela 29. Absolwenci według statusu zatrudnienia podczas badania i tury badania ......................... 29 Tabela 30. Pracujący absolwenci według liczby miejsc pracy od ukończenia studiów i ich trybu ........ 31 Tabela 31. Pracujący absolwenci według liczby miejsc pracy od ukończenia studiów i ich rodzaju ..... 31 Tabela 32. Pracujący absolwenci według jednocześnie zajmowanych stanowisk pracy i trybu studiów ............................................................................................................................................................... 32 Tabela 33. Pracujący absolwenci według jednocześnie zajmowanych stanowisk pracy i rodzaju studiów .................................................................................................................................................. 32 Tabela 34. Pracujący absolwenci według formy zatrudnienia i trybu studiów ..................................... 32 Tabela 35. Pracujący absolwenci według formy zatrudnienia i rodzaju studiów ................................. 33 Tabela 36. Pracujący absolwenci według branży .................................................................................. 34 Tabela 37. Pracujący absolwenci według zarobków brutto i trybu ukończonych studiów ................... 35 Tabela 38. Pracujący absolwenci według zarobków brutto i rodzaju ukończonych studiów ............... 35 Tabela 39. Zgodność wykonywanej pracy z wykształceniem według trybu ukończonych studiów ...... 38 Tabela 40. Zgodność wykonywanej pracy z wykształceniem według rodzaju ukończonych studiów .. 38 Tabela 41. Pracujący absolwenci według czasu znalezienia pracy i trybu studiów .............................. 40 Tabela 42. Pracujący absolwenci według czasu znalezienia pracy i rodzaju studiów ........................... 41 Tabela 43. Pracujący absolwenci według wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów i ich trybu42 Tabela 44. Pracujący absolwenci według wykorzystywania wiedzy/kwalifikacji ze studiów i ich rodzaju ............................................................................................................................................................... 42 Tabela 45. Pracujący absolwenci według wpływu studiów na znalezienie pracy i trybu studiów ........ 44

www.biurokarier.uni.lodz.pl 72

Tabela 46. Pracujący absolwenci według wpływu studiów na znalezienie pracy i rodzaju studiów .... 45 Tabela 47. Niepracujący absolwenci według pracy od zakończenia studiów i ich trybu ...................... 47 Tabela 48. Niepracujący absolwenci według pracy od zakończenia studiów i ich rodzaju ................... 47 Tabela 49. Niepracujący absolwenci według statusu rejestracji w Urzędzie Pracy i trybu studiów ..... 47 Tabela 50. Niepracujący absolwenci według statusu rejestracji w Urzędzie Pracy i rodzaju studiów .. 48 Tabela 51. Niepracujący absolwenci według poszukiwania pracy i trybu studiów ............................... 48 Tabela 52. Niepracujący absolwenci według poszukiwania pracy i rodzaju studiów ........................... 48 Tabela 53. Niepracujący absolwenci według czasu poszukiwania pracy i trybu studiów ..................... 49 Tabela 54. Niepracujący absolwenci według czasu poszukiwania pracy i rodzaju studiów .................. 49 Tabela 55. Absolwenci według planowanego dokształcania się i trybu studiów .................................. 53 Tabela 56. Absolwenci według planowanego dokształcania się i rodzaju studiów .............................. 53 Tabela 57. Absolwenci według profilu planowanego dokształcania się i prowadzącej je uczelni ........ 55 Tabela 58. Absolwenci według ponownego wyboru edukacyjnego i trybu studiów ............................ 56 Tabela 59. Absolwenci według ponownego wyboru edukacyjnego i rodzaju studiów ......................... 56 Tabela 60. Absolwenci według realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię oraz trybu studiów 59 Tabela 61. Absolwenci według realizacji oczekiwań edukacyjnych przez uczelnię oraz rodzaju studiów ............................................................................................................................................................... 59 Tabela 62. Wartości statystyk testu niezależności Chi2 dla badanych zmiennych ................................ 68 Tabela 63. Przykładowa tabela panelowa ............................................................................................. 68 Tabela 64. Wyniki testów statystycznych porównujących I i II turę badania. ....................................... 69