Rodzinne więzi

W zasobie 2 filmy - animacje na temat rodzinnych więzi i genealogii, ciekawostkawyjaśniająca frazeologizmy "po mieczu" i "po kądzieli", 3 zdjęcia rodzin, grafika drzewagenealogicznego, ćwiczenia interaktywne oraz ćwiczenia otwarte. Uczeń tworzy definicjęgenealogii, określa stopnie pokrewieństwa w rodzinie, sporządza drzewo genealogiczne,poznaje przysłowia, tworzy rodzinę wyrazów, gromadzi słownictwo do nazwania emocji,poznaje definicje zdrobnień i spieszczeń, tworzy zdrobnienia i spieszczenia.

Rodzinne więzi

Przyjrzyj się temu, co najbliższe, czyli rodzinie. Niektóre są małe, inne liczą wiele osób. A jakajest twoja rodzina? Czy wiesz, jak się nie pogubić w gąszczu familijnych powiązań? Sprawdźsię!

Ćwiczenie 1

Obejrzyj animację i zwróć uwagę na określenia spokrewnionych osób. Postaraj się zapamiętaćich jak najwięcej.

Film dostępny na portalu epodreczniki.plPokrewieństwoContentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net

Pokrewieństwo Pokrewieństwo Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0,muzyka: audiojungle.net.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://epodreczniki.pl/b/P15XUjnTKŹródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

Wymieńcie zapamiętane określenia członków rodziny. Jak można uporządkować osoby należącedo rodziny? Opiszcie, kto należał do rodziny króla Jagiełły. Ilu wnuków Władysława Jagiełłyzostało królami?

Ćwiczenie 3

Przeczytaj uważnie definicje i uzupełnij brakujące wyrazy.

historia, przodka, pokrewieństwa, pokolenia, Ród

Genealogia – inaczej: rodowód – to ............................ rodu (ustna lub spisana), w której ukazujesię kolejne ............................ i więzy ............................ między członkami rodziny. ............................tworzy wiele pokoleń wywodzących się od jednego .............................

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ciekawostka

Krewni po mieczu to krewni ze strony twojego taty, a po kądzieli to krewni ze stronytwojej mamy. Od wieków bowiem miecz kojarzony był z mężczyzną, a kądziel (pęk lnu,konopi albo wełny przygotowany do uprzędzenia na kołowrotku) z kobietą, bo tylko onazajmowała się przędzeniem. Dawniej potomkowie dziedziczyli nazwisko, herb lub tytułarystokratyczny tylko po mieczu.

Ćwiczenie 4

Przedstaw swoich krewnych po mieczu i po kądzieli.

Portret wszystkich moich bliskichRodzinę można przedstawić na różne sposoby……na zdjęciu

…na obrazku

Uniwersytet Wrocławski, licencja: CC BY 3.0

...w formie drzewa genealogicznego

Rodzina Lapończyków, ok. 1900domena publiczna

Uniwersytet Wrocławski, licencja: CC BY 3.0

...słowami

Ćwiczenie 5

A jaki ty masz pomysł na przedstawienie rodziny? Podziel się nim z koleżankami i kolegami.

Jan Twardowski

Co wiesz o swojej rodzinie?Jurek miał napisać wypracowanie domowe na temat: „Co wieszo swojej rodzinie?” Zmartwił się, bo niewiele wiedział. […] Wiedział, jakwygląda mamusia, tatuś i dwie młodsze siostry, ale całej rodziny nieznał. Wiedział, że mamusia ma na imię Barbara, a tatuś – Karol.Wiedział, że mamusia jest zawsze ładna, nawet wtedy, kiedy jestzmęczona. Wiedział, że jedna jego siostra lubi śpiewać, a drugarysować jamniki, ale to za mało, żeby napisać, co się wie o swojejrodzinie. Zadzwonił do swojej babci Zenobii, która wiedziała wszystko;słuchał i zapisywał.

“

Ćwiczenie 6

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 7

Napisz tutaj lub w zeszycie, kim ty jesteś w swojej rodzinie dla różnych osób: synem, córką,bratem, siostrą, wnukiem, wnuczką, może wujkiem lub ciocią? Przykład: „Jestem bratem Janka,bratankiem Kacpra, wnukiem Zosi…”.

Ćwiczenie 8

Czy znasz historię swojej rodziny? Porozmawiaj z najstarszymi krewnymi, spisz imionai nazwiska wszystkich członków rodziny (pamiętaj o datach urodzin i śmierci) i sporządź drzewogenealogiczne swojego rodu. W odpowiednich miejscach umieść zdjęcia lub rysunki. To zadaniezajmie ci na pewno kilka dni. Wykonaj je starannie.

Na pewno pamiętasz określenia członków najbliższej i nieco dalszej rodziny. Sprawdźmy, jakporadzisz sobie z tym ćwiczeniem. Wyjaśnij podane niżej nazwy tak jak we wzorze: babcia –matka matki lub ojca.

synowa ojciec żony lub męża

szwagier żona brata ojca

teściowa syn brata

zięć córka siostry

siostrzenica matka żony lub męża

bratanek mąż siostry albo brat żony lub męża

stryjenka mąż córki

teść żona syna

stryj brat ojca

Uzupełnij

Ćwiczenie 9

Wyjaśnij, dlaczego raczej nie jesteś (przynajmniej na razie) dziadkiem i zięciem albo babcią czysynową. Odpowiedź zapisz tutaj lub w zeszycie.

Ćwiczenie 10

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wyrazowi krewniacyWyrazy też mają swoje rodziny. W miarę rozwoju języka wyrazy otaczają się swoimikrewnymi, np. „róża” otoczyła się słowami: „różany”, „różowy”, „zaróżowić się”, a „góra”wyrazami: „góral”, „górować”, „górnik”, „wzgórze”. Najstarszy jest wyraz dający początek całejrodzinie.

Ćwiczenie 11

Obejrzyj animację i dowiedz się, jak zbadać rodzinę wyrazów. Zwróć uwagę na to, co wpływana przynależność słowa do danej rodziny.

Uzupełnij

W podanych przysłowiach ukryli się różni członkowie rodziny. Odgadnij, o kogo chodzi.Następnie wyjaśnij, co znaczą te przysłowia i w jakich sytuacjach można ich użyć.

Zamienił siekierkę na kijek.

Nie śmiej się z czyjegoś wypadku. się śmiał i to samo miał.

Na dwoje wróżyła.

Gdyby miała wąsy, toby była .

Kto nie słucha , , ten posłucha psiej skóry.

Film dostępny na portalu epodreczniki.plRodziny wyrazówContentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net

Rodziny wyrazów Rodziny wyrazów Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0,muzyka: audiojungle.net.

Ćwiczenie 12

Przeczytaj uważnie tekst i uzupełnij brakujące wyrazy.

wspólną, zawierać, znaczeniowy, rodziny, pokrewnymi, związek, wyrazów

Aby słowo należało do ...................... ......................, musi mieć z rodziną jakiś ............................................, np. królowa – żona króla, i ...................... pewną cząstkę ...................... dla danejrodziny, np. królowa – król.Jeśli jakieś wyrazy należą do tej samej rodziny, nazywamy je .......................

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0

Ćwiczenie 13

Podziel wyrazy na pokrewne do słowa bal i niepasujące do tej rodziny wyrazów.

zabawa, robal, balowanie, balkon, balsam, balowy, impreza, balustrada, balować

Rodzina wyrazów słowa bal

Wyrazy niepasujące

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 14

Ktoś pomieszał wyrazy należące do czterech rodzin wyrazów. Odszukaj wyrazy pokrewnei przyporządkuj do odpowiednich wyrazów podstawowych.

bratać się, ojczulek, mężatka, ożenić się, bratanek, ojcowski, braterstwo, żonaty, żonka,braterski, braciszek, mężny, ojcowizna, mężnie

Mąż

Żona

Ojciec

Brat

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 15

Utwórz rodzinę wyrazów rzeczownika „siostra”. Sprawdź w słowniku ortograficznym, czy udałoci się uwzględnić wszystkie wyrazy. Pod jaką literą będziesz szukać? Od którego hasłazaczniesz?

Uzupełnij

Ćwiczenie 16

Przyjrzyj się podanym wyrazom. Zaznacz na niebiesko te, które twoim zdaniem wyrażają emocjepozytywne (np. miłość, czułość).

niebieski

matka

siostra

siostrzyczka

ojciec

braciszek

siostrunia

siostrzysko

mamusia

tatulek

brachol

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0

Ćwiczenie 17

Utwórz zdrobnienia od innych nazw członków rodziny: „babka”, „dziadek”, „ciotka”, „wujek”.