Wprowadzenie Przeczytaj Animacja Sprawd si Dla nauczyciela
Bibliografia:
Owiadczenie kanclerza Rzeszy, Theobalda Bethmanna-Hollwega, zoone w sejmie Rzeszy, w sprawie pogwacenia przez Niemcy neutralnoci Luksemburga i Belgii, z 4 VIII 1914 r., [w:] Wiek XX w ródach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobaska-Bondaruk, Warszawa 1998. Cytat za: David Lloyd George, Wspomnienia wojenne, 1933 r., tekst dostpny online [w:] polona.pl
W sierpniu 1914 r. wszystkie europejskie mocarstwa, poza Wochami, znalazy si w stanie wojny. Jej wybuch zosta przyjty z wielkim entuzjazmem przez spoeczestwa europejskie. By to jeden z niewielu konfliktów, który na pocztku cieszy si tak duym poparciem. Modzi ludzie chtnie zapisywali si do armii i wyruszali na front. Byli przekonani, e wojna nie potrwa dugo i jeszcze przed Boym Narodzeniem bd w domu. Wielu z nich nie wrócio do swoich rodzin. Wojna, która miaa potrwa najwyej kilka miesicy, zakoczya si po dugich czterech latach…
ródo: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
Wyjanisz, dlaczego I wojna wiatowa nie skoczya si przed Boym Narodzeniem 1914 r. Wemiesz udzia w dyskusji o tym, jak moc maj regulacje prawne dotyczce sposobów prowadzenia wojny. Zrekonstruujesz plany i dziaania wojenne na podstawie oznacze na mapach.
Rozejm zawarty midzy onierzami wrogich armii z okazji wit Boego Narodzenia, grudzie 1914 r., zdjcie z prasy brytyjskiej. ródo: A. C. Michael, The Illustrated London News, domena publiczna.
„Przegralimy wojn”. Niemiecka ofensywa na zachodzie w 1914 r.
Przeczytaj
„Przed witami bdziemy w domu” Ju od duszego czasu mona byo si spodziewa wybuchu wojny i wiele pastw, które jej oczekiwao, miao gotowe plany prowadzenia dziaa wojennych. Niemiecki plan zosta przygotowany przez feldmarszaka Alfreda von Schlieffena, szefa niemieckiego sztabu generalnego w latach 1891–1905, a dopracowa go jego nastpca gen. Helmuth von Moltke.
Alfred von Schlieffen (1833–1913) – niemiecki feldmarszaek, gówny twórca niemieckich planów strategicznych w czasie I wojny wiatowej. Ile razy Alfred von Schlieffen zosta nagrodzony za swoje zasugi? Zwró uwag, co zdobi jego mundur. ródo: Lwc 21, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Zaoenia planu byy proste: przewidywa on byskawiczne pokonanie Francji w mocnym ataku frontowym, a nastpnie skierowanie czci si na front wschodni do walki z Rosj. Wojna miaa by krótka i zakoczy si po kilku tygodniach. Pary mia by zdobyty nim opadn licie. Tak si jednak nie stao. W dniu 3 sierpnia 1914 r. Niemcy wypowiedziay wojn Francji, a dzie póniej armia niemiecka wkroczya na terytorium Belgii. Belgia, przez terytorium której armia niemiecka miaa si dosta do Francji, stawia silny opór i dopiero po ponad dwóch tygodniach Niemcy zdobyli Bruksel. Naruszenie neutralnoci Belgii i barbarzyskie zachowanie armii niemieckiej, pozostawiajcej po sobie szlak spustoszonych i ograbionych miejscowoci i wymordowan ludno, spowodoway przyczenie si Wielkiej Brytanii do wojny (Wielka Brytania wypowiedziaa wojn Niemcom z 4 na 5 sierpnia 1914 r. i wysaa do Francji Brytyjski Korpus Ekspedycyjny). Na wschodzie Rosja przystpia do wojny szybciej, ni si spodziewali twórcy koncepcji Schlieffena (Rosja podja atak na Prusy
Realizacja planu Schlieffena w 1914 r. Na podstawie mapy okrel, na czym polega francuski plan prowadzenia dziaa militarnych. Scharakteryzuj, w jakich kierunkach miay uderzy wojska niemieckie? ródo: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Tinodela, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Bohaterskie taksówki Dowództwo niemieckie zamierzao gbokim manewrem oskrzydlajcym prawego skrzyda zwiza wiksz cz si francuskich i uderzy na Pary. Armia francuska cofaa si coraz bardziej w gb wasnego terytorium. Na pocztku wrzenia 1914 r. siy niemieckie dotary nad rzek Marn. W bezporednim zagroeniu znalaza si stolica, skd w popiechu do Bordeaux ewakuowano rzd. Front przebiega w odlegoci 30 km od Parya, a onierzy bezporednio na front podwoziy zarekwirowane przez armi francusk paryskie taksówki.
Natarcie rozpoczo si 5 wrzenia 1914 r., walki toczyy si – ze zmiennym szczciem – przez kilka najbliszych dni. W kocu po okoo
Paryskie taksówki zgromadzone na placu Inwalidów, wykorzystane do przewozu onierzy na front, 5 wrzenia 1914 r. Jakie panoway warunki atmosferyczne, kiedy zrobiono powysze zdjcie? ródo: Agence Rol, Gallica, domena publiczna.
tygodniu walk von Moltke nakaza siom niemieckim wycofa si nad rzek Aisne. Ju nigdy w trakcie wojny wojska niemieckie nie dotary tak daleko w gb terytorium francuskiego.
I bitwa nad Marn, stan na 5 i 9 wrzenia 1914 r. Czy wygrana Francuzów nad Marn susznie nazywana jest cudem czy po prostu bya efektem dobrych decyzji dowództwa? ródo: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
„Przegralimy wojn!” Bitwa nad Marn – pierwsza z szeregu wielkich bitew na frontach I wojny wiatowej – zostaa nazwana cudem. Zwycistwo Francuzów i ocalenie Parya miao ogromne znaczenie psychologiczne i moralne dla wojsk francuskich, podnioso ich nastroje i wiar w zwycistwo. Niemcom nie powiodo si take opanowanie portów nad kanaem La Manche i odcicie zaopatrzenia pyncego t drog z Wielkiej Brytanii do Francji. Bitwa nad Marn przypiecztowaa klsk planu Schlieffena, ale te oznaczaa, e dziaania wojenne na froncie zachodnim szybko si nie zakocz. Walki przybray charakter wojny pozycyjnej. Po obu stronach frontu – na dugoci 320 km, od kanau La Manche do Alp szwajcarskich – powsta system okopów, z których wrogie armie prowadziy ataki. aden z tych ataków nie przyniós jednak znaczcej zmiany sytuacji militarnej i nie zapewni przewagi adnej z walczcych armii.
Sownik feldmarszaek
front
(z ac. frons – czoo) najdalej wysunita do przodu linia walczcych wojsk
okopy
(od sowa „okopa”) fortyfikacja ziemna – obronna lub oblnicza – w postaci wykopu o gbokoci wystarczajcej do obrony i prowadzenia obstrzau nieprzyjaciela
Prusy Wschodnie
sztab wojskowy
wojna manewrowa
wojna, podczas której dziaania s prowadzone przy zastsowaniu ruchu si i rodków na froncie, w czasie I wojny wiatowej wojna manewrowa miaa miejsce na froncie wschodnim
wojna pozycyjna
sposób prowadzenia dziaa wojennych polegajcy na tym, e obie walczce strony zajmuj umocnione pozycje, z których przeprowadzany jest atak; jest przeciwiestwem wojny manewrowej
Sowa kluczowe I wojna wiatowa, bitwa nad Marn, wojna pozycyjna, okopy, plan Schlieffena
Bibliografia Wielka historia wiata. Tomy 112 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejtnoci); wiat Ksiki 20042006.
Wielka historia Polski, tomy 110; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 20112019.
E. Brudnik, A. Moszyska, B. Owczarska, Ja i mój ucze pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujcych, Wydawnictwo Jedno, Kielce 2011.
Animacja
Przeanalizuj plan wojny opracowany przez Alfreda von Schlieffena i jego modyfikacje dokonane przez nastpc feldmarszaka, Helmutha von Moltke. Jak go oceniasz? Dlaczego jego realizacja zakoczya si klsk?
Twoja odpowied:
Polecenie 2
Dlaczego impet uderzenia niemieckiego skierowano najpierw na zachód? Przypomnij sobie, jakie tereny znajdoway si na zachodzie Niemiec (czy wane pod wzgldem ekonomicznym?). We pod uwag dotychczasowe stosunki niemiecko-francuskie oraz przewidywany czas przystpienia Rosji do wojny.
Twoja odpowied:
Film nawizujcy do treci materiau
Przeanalizuj okadk francuskiego czasopisma z 1914 r. i zidentyfikuj strony konfliktu, odwoujc si do elementów graficznych.
Okadka francuskiego czasopisma „J’ai vu…”. ródo: Ji-Elle, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoja odpowied
Przyjrzyj si dwóm ilustracjom przedstawiajcym onierzy z pocztkowego okresu I wojny wiatowej. Okrel, armi którego pastwa oni reprezentuj. Uzasadnij odpowied.
Ilustracja A
Ilustracja B
Twoja odpowied
Przeanalizuj plany operacyjne (prowadzenia dziaa wojennych) na wypadek wojny. Zastanów si, które z nich zostay zrealizowane, a nastpnie wska w zamieszczonej pod nimi tabeli stwierdzenia prawdziwe oraz faszywe.
Stwierdzenie Prawda
niemieckie.

Plany nr 2 i 3 s wycznie niemieckimi planami prowadzenia dziaa
wojennych.


wiczenie 4
Przeczytaj tekst opisujcy atmosfer przed wybuchem I wojny wiatowej i wykonaj polecenia.
Okrel, w jakim kraju miay miejsce opisane wydarzenia. Uzasadnij odpowied.
Podaj przykad wydarzenia z historii Polski, gdy modzie garna si do walki, a starsi starali si wojnie zapobiec.
“
wiczenie 5
Zapoznaj si z map przedstawiajc dziaania militarne w czasie I bitwy nad Marn. Okrel, jakie znaczenie strategiczne miaa ta bitwa dla obu walczcych stron.
ródo: Contentplus sp. z o. o. na podstawie, Wikimedia Commons, domena publiczna.
Twoja odpowied
wiczenie 6
dugie walki w Belgii
lepsze uzbrojenie i przygotowanie do wojny armii francuskiej
brak poparcia ze strony Austro-Wgier






Zapoznaj si z tekstem ródowym , a nastpnie na jego podstawie zaproponuj stworzenie mowy oskaryciela i obrocy kanclerza Theobalda Bethmanna-Hollwega przed trybunaem midzynarodowym po zakoczeniu I wojny wiatowej.
Twoja odpowied
Owiadczenie kanclerza Rzeszy, Theobalda Bethmanna-Hollwega, zoone w sejmie Rzeszy, w sprawie pogwacenia przez Niemcy neutralnoci Luksemburga i Belgii, z 4 VIII 1914 r.
Nasze wojsko obsadzio Luksemburg i weszo na terytorium belgijskie. Rzd francuski wprawdzie owiadczy w Brukseli, e chce szanowa neutralno Belgii, dopóki przeciwnik bdzie j szanowa. Wiedzielimy jednak, e Francja bya gotowa do wkroczenia do Belgii. Francja moga czeka, my nie. Atak Francji na nasze skrzydo nad dolnym Renem móg by wypa dla nas katastrofalnie. Bylimy przeto zmuszeni przej do porzdku dziennego nad susznym protestem rzdu luksemburskiego i belgijskiego. Krzywd, jak przez to wyrzdzilimy, z powrotem naprawimy, skoro nasz cel wojenny zostanie osignity. Kto jest tak zagroony jak my i walczy o najwysze dobro, ten nie moe myle o niczym innym, jak tylko o tym, jak by sobie drog utorowa.
“
Przyjrzyj si brytyjskiej karykaturze opublikowanej 26 sierpnia 1914 r., po niemieckiej inwazji na Belgi. Jakie jest jej przesanie?
Karykatura z brytyjskiego czasopisma satyrycznego opublikowana 26 sierpnia 1914 r., po niemieckiej inwazji na Belgi. ródo: punch.photoshelter.com, licencja: CC 0.
Twoja odpowied
wiczenie 9
Po bitwie nad Marn gównodowodzcy armi niemieck gen. Helmuth von Moltke pono powiedzia cesarzowi Wilhelmowi II, e Niemcy przegray wojn. Czy zgadzasz si z t opini? Uzasadnij swoje zdanie.
Twoja odpowied
Dla nauczyciela
Temat: „Przegralimy wojn”. Niemiecka ofensywa na zachodzie w 1914 r.
Grupa docelowa:
Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treci nauczania – wymagania szczegóowe Zakres podstawowy XXXVII. I wojna wiatowa. Ucze: 2) opisuje charakter dziaa wojennych na rónych frontach; Zakres rozszerzony Treci nauczania – wymagania szczegóowe XXXVII. I wojna wiatowa. Ucze: spenia wymagania okrelone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 2) omawia strategiczne koncepcje prowadzenia wojny i ich realizacj;
Ksztatowane kompetencje kluczowe:
Cele operacyjne:
Ucze:
wyjania, dlaczego I wojna wiatowa nie skoczya si przed Boym Narodzeniem 1914 r.; ocenia, jak rol dla stron konfliktu odgrywaj regulacje prawne dotyczce sposobów prowadzenia wojny; rekonstruuje plany i dziaania wojenne na podstawie oznacze na mapach.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Formy pracy:
praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca caego zespou klasowego.
rodki dydaktyczne:
Przebieg lekcji
Faza wstpna:
1. Nauczyciel wywietla na tablicy zawarto sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zaj, omawiajc lub ustalajc razem z uczniami kryteria sukcesu.
2. Nauczyciel inicjuje rozmow wprowadzajc w temat lekcji.
Faza realizacyjna:
1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczaj do trzech. cz si w zespoy wg przydzielonych numerów. Kada grupa opracowuje fragment materiau z sekcji „Przeczytaj”. Grupa 1 – „Przed witami bdziemy w domu”; Grupa 2 - Bohaterskie taksówki; Grupa 3 - „Przegralimy wojn!”. Po zakoczeniu pracy uczniowie zmieniaj zespoy tak, by w kadym znalaza si przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dziel si wiedz zdobyt wczeniej i ucz si od siebie nawzajem. Chtne/wybrane osoby omawiaj przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mog zadawa pytania i weryfikowa przedstawione informacje.
2. Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „”Przeanalizuj plan wojny opracowany przez Alfreda von Schlieffena i jego modyfikacje dokonane przez nastpc feldmarszaka, Helmutha von Moltke. Jak go oceniasz? Dlaczego jego realizacja zakoczya si klsk?”” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w emateriale.
3. Nauczyciel czyta polecenie 2 : „”Dlaczego impet uderzenia niemieckiego skierowano najpierw na zachód. Przypomnij sobie, jakie tereny znajdoway si na zachodzie Niemiec (czy wane pod wzgldem ekonomicznym?). We pod uwag dotychczasowe stosunki niemieckofrancuskie oraz przewidywany czas przystpienia Rosji do wojny”” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycj odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowuj si do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupenia j, udziela te uczniom informacji zwrotnej.
4. Utrwalanie wiedzy i umiejtnoci. Uczniowie wykonuj indywidualnie wiczenia interaktywne nr od 1 do 5 z sekcji „Sprawd si”. Wyniki pracy omawiane s na forum i komentowane przez nauczyciela.
5. Kolejne wiczenie nr 6 uczniowie wykonuj indywidualnie. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Nastpnie uczniowie w parach dyskutuj, porównujc swoje odpowiedzi na forum klasy.
Faza podsumowujca:
1. Na koniec zaj nauczyciel raz jeszcze wywietla na tablicy interaktywnej lub przy uyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekcie wywietlonych treci prosi uczniów o rozwinicie zdania: Na dzisiejszych zajciach nauczyem si/nauczyam si…
2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiet ewaluacyjn z ocen lekcji, pracy wasnej ucznia oraz pracy klasy.
Praca domowa:
1. Wykonaj wiczenia nr 7 oraz 8 z sekcji „Sprawd si”.
Materiay pomocnicze:
Wielka historia wiata. Tomy 112 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejtnoci); wiat Ksiki 20042006. Wielka historia Polski, tomy 110; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016. Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 20112019. E. Brudnik, A. Moszyska, B. Owczarska, Ja i mój ucze pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujcych, Wydawnictwo Jedno, Kielce 2011. Wybór tekstów ródowych do wskazanej epoki.
Wskazówki metodyczne: