1

Dział III: NOWA EUROPA

1. Temat: Rozpoznajemy przejawy rewolucji przemysłowej

Cel w języku ucznia:

Poznajemy jasne i ciemne strony rewolucji przemysłowej.

Nacobezu:

1. znam lata wydarzeń: 1769 r. – opatentowanie maszyny parowej, 1837 r. – opatentowanie silnika

elektrycznego

2. poprawnie posługuję się terminami: rewolucja agrarna, fabryka, rewolucja przemysłowa,

industrializacja, urbanizacja, metropolia, kapitaliści, proletariat

3. przedstawiam dokonania postaci: Roberta Fultona, George’a Stephensona, Michaela Faradaya

4. określam przyczyny i charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej

Pytanie kluczowe: W jaki sposób uprzemysłowienie wpłynęło na gospodarkę i środowisko naturalne?

(Zaprezentuję przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia.)

Zadanie 1

Uzupełnij schemat

PRZYCZYNY REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ

Zadanie 2

Uzupełnij słownik pojęć ………………… …………………………. przemiany społeczno-gospodarcze, które zaszły w gospodarce

światowej na przełomie XVIII i XIX wieku zapoczątkowane w Wielkiej Brytanii

………………………….. …………………- odchodzenie od feudalizmu, stosowanie nowoczesnych metod

hodowli i uprawy, część chłopów przenosi się do miast

…………………………… - uprzemysłowienie.

…………………..- zakłady wykorzystujące do produkcji na skalę masową pracę zarówno ludzi, jak i maszyn.

rewolucja ...............

wzrost liczby ................

powstawanie

................

2

Zadanie 3 Na podstawie mapy uzupełnij tabelę Gałęzie przemysłu Regiony w Europie

Przemysł ciężki

Przemysł włókienniczy

Wydobycie węgla kamiennego

Wydobycie rud żelaza

Zadanie 4 Uzupełnij tekst

Państwem najbardziej uprzemysłowionym w XIX wieku była ………….. ……………………. . W I

połowie XIX wieku rewolucja przemysłowa ogarnia ……………. (wydobycie węgla, hutnictwo) oraz ……..

(1834 powstanie Niemieckiego ……….. Celnego, ważny ośrodek przemysłowy Zagłębie …………,

intensywny rozwój Śląska)

3

Zadanie 5 Uzupełnij tabelę.

wynalazek twórca kraj wykorzystanie

parowóz

.........................

……………....

……………….

……………….

………………..

pod koniec XIX

wieku najgęstszą

sieć linii

kolejowych miała

Belgia

parostatek

.........................

……………....

……………….

…………………..

używanie statków

parowych, w

których stosowano

śruby okrętowe

indukcja magnetyczna

dysk Faradaya

.........................

……………....

……………….

……………….

………………..

Zjawisko

wykorzystane do

budowy silników

elektrycznych.

Dysk Faradaya był

pierwszą prądnicą

prądu stałego,

mógł też pracować

jako silnik

elektryczny prądu

stałego.

telegraf

.........................

……………....

……………….

………………..

1866 pierwsze

połączenie

kablowe przez

Atlantyk

4

Aparat dagerotypowy

.........................

……………....

……………….

………………..

Wielkie pudła, z

czasem

pomniejszane

Zadanie 6 Uzupełnij schemat SKUTKI REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ

plusy minusy

5

2. Temat: Poznajemy nowe ideologie wieku XIX.

Cel w języku ucznia:

Dowiemy się jakie idee przyciągały do siebie ludzi w XIX wieku.

Nacobezu:

1. znam rok wydania „Manifestu komunistycznego” – 1848 r.

2. poprawnie posługuję się terminami: strajk, konserwatyzm, liberalizm, socjalizm utopijny, socjalizm

naukowy, komunizm

3. przedstawiam okoliczności powstania ruchu robotniczego

4. wyjaśniam główne założenia liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej

połowie XIX w.

Pytanie kluczowe: Wyobraź sobie, że jesteś robotnikiem w XIX wieku, w jaki sposób skutecznie zawalczysz o

swoje prawa?

Zadanie 1 Uzupełnij tabelę

ideologia przedstawiciele czas

powstania

założenia

Liberalizm

Alexis de

………………., John

Stuart ………., Adam

………………

początek

………….

wiek,

filozofia

oświecenia

wolność ……………., równość wszystkich

obywateli wobec ………….. swoboda

gospodarcza, krytyka absolutyzmu i

feudalizmu, postulowanie ograniczenie

udziału państwa w gospodarce.

Konserwatyzm

Edmund …………….,

Joseph de

……………...

………. rok

początki

zwolennicy ……………., zachowania

………………. wartości i dotychczasowej

hierarchii społecznej, przeciwnicy liberałów,

krytyka industrializacji, demokratyzacji.

Socjalizm

utopijny

Claude de

…………….-

…………., Charles

…………….., Robert

…………………

……………

wiek

głoszenie stworzenia systemu opartego na

……………… społecznej, postulowanie

zmian w prawie, organizowaniu pracy,

poprawy ………………… ……………. i

życia robotników. Wprowadzenie reform

powinno odbyć się na drodze ……………….

Komunizm-

socjalizm

naukowy

Karol ………………,

Fryderyk

……………….,

………………………………

komunistyczny

……………..

krytyka kapitalizmu, …………….. powinni

na drodze rewolucji przejąć władzę i

wprowadzić ustrój

………………….(bezklasowy, bez własności

prywatnej, środki produkcji jako wspólne

dobro obywateli)

6

Zadanie 2 Uzupełnij słownik pojęć

……………………….- zorganizowane przez robotników przerwy w pracy, mające na celu wymuszenie na

właścicielach fabryk ustępstw.

……… …………………-zorganizowana działalność pracowników fabryk i zakładów dążących do uzyskania

własnych praw.

…………………… …………………….-organizacje, które reprezentowały robotników w ich sporach z

właścicielami fabryk.

…………………….. -ruch polityczny powstały w Wielkiej Brytanii jego nazwa pochodziła od dokumentu

People’s Charter czyli Karty praw ludu.

……………………….. …………………………….-inaczej komunizm, którego najważniejsze postulaty

zawarte zostały w Manifeście Komunistycznym.

……………………. ……………………….-tajna międzynarodowa organizacja kierowana przez Giuseppe

Mazziniego.

…………………….- ideologia uznająca za najważniejsze wartości wolność i nieskrępowany rozwój jednostki.

………………………………..- według tej ideologii społeczeństwo jako wytwór historii i tradycji powinno

rozwijać się w sposób ewolucyjny a nie w wyniku rewolucji i przewrotów, za trwałe podstawy państwa

uznawał dziedziczność tronu, religię i kościół.

……………………………….- zorganizowane przez socjalistycznych utopistów kompleksy, które składały się

z zakładów pracy, domów mieszkalnych dla pracowników, placówek edukacyjnych oraz obiektów

kulturalnych.

Zadanie 3 Uzupełnij notatkę

W Europie na przełomie XVIII i XIX w. narodziły się ………. ……………………... Jedną z nich był

…………………………., zakładający wolność i równość wszystkich obywateli wobec prawa. Do głównych

teoretyków nurtu należeli: Anglik John Stuart ………… oraz Francuz Alexis de ……………………... W

opozycji do tej ideologii wykształcił się ………………………….. Jego twórca Edmund ……………………

potępiał rewolucję oraz popierał poszanowanie dziedziczności tronu, utrzymanie dotychczasowego statusu

religii i Kościoła. Rozwój przemysłu oraz ciężkie warunki pracy robotników zatrudnionych w fabrykach

doprowadziły do powstania ……………. ………………………………... Jego przedstawiciele domagali się

przede wszystkim podniesienia płac oraz poprawy warunków pracy. O swoje prawa walczyli oni początkowo

za pomocą strajków, a później zaczęli zakładać …………….. ………………………... Silny wpływ na

robotników miały też postulaty ……………………….. …………………………., którego podstawowe tezy

zawarto w "………………………………… ……………………………………….".

7

3. Temat: Omawiamy zjednoczenie Włoch w XIX wieku.

Cel w języku ucznia:

Dowiemy się, w jaki sposób Włosi zjednoczyli swoje państwo w XIX wieku.

Nacobezu:

1. znam lata wydarzeń: 1861 r. – powstanie Królestwa Włoskiego, 1871 r. – ogłoszenie Rzymu stolicą

Włoch

2. poprawnie posługuję się terminem risorgimento

3. przedstawiam dokonania postaci: Camilla Cavoura, Wiktora Emanuela II, Giuseppe Garibaldiego

4. wskazuję na mapie trasę, którą przebył Garibaldi podczas wyprawy „tysiąca czerwonych koszul” w

1860 r. oraz tereny przyłączone do Królestwa Sardynii w 1859 r.

Pytanie kluczowe: Jaki stosunek do zjednoczenia Włoch mieli sąsiedzi: Francuzi i Austriacy?

Zadanie 1 Uzupełnij etapy zjednoczenia Włoch

etap rok wydarzenie

1 1859

Wojna z ……………. - sojusz Piemontu z …………….

klęska Austrii w bitwach pod ………………. i ……………………..

traktat pokojowy w ………………………….: Austria traci na rzecz

…………….. Lombardię, którą potem przekazano Sardynii.

2 18….

plebiscyty na północy Płw. Apenińskiego – w …………., ………………. i

……………..– przyłączenie tych rejonów do Królestwa Sardynii

powstanie przeciwko władcy Królestwa ……………. ……………… – pomoc

Giuseppe ………………. (wyprawa ……………./wyprawa

„………………….. ……………………”) – przyłączenie Sycylii

3 1861

parlament w ………………. ogłasza powstanie Królestwa …………………;

nowym władcą …………………… …………………. …..., pierwszym

premierem – ……………….. …………………….

4 18….

dołączenie …………………..

5 1870

dołączenie …………… (mimo protestów papieża, ……………… …….., który

ogłosił się „………………. ……………………”)

6 18…..

Rzym oficjalną stolicą …………………….. ………………………….

8

Zadanie 2 SŁOWNIK POJĘĆ

……………………………………….- Zjednoczenie Włoch (proces jednoczenia państw Półwyspu Apenińskiego

pod władzą Królestwa Sardynii, zapoczątkowany w 1859 roku i zakończony w 1870 roku.)

………………………….- Królestwo Sardynii

………………………… …. ………………………….- porozumienie zawarte w 1859 przez władców Francji i

Austrii (Napoleona III i Franciszka Józefa), które zakończyło wojnę pomiędzy Francją i Piemontem a Austrią.

…………………………….. ……………………………….- prywatna organizacja humanitarna z siedzibą w

Genewie, której głównym celem działania jest pomoc poszkodowanym w wyniku konfliktów zbrojnych.

Powstał w 1863 roku z inicjatywy szwajcarskiego filantropa i finansisty Henriego Dunanta, wstrząśniętego

widokiem dogorywających i pozostawionych sobie rannych, jaki ujrzał 1859 roku na pobojowisku wielkiej

bitwy pod Solferino, gdzie armia cesarstwa Austrii stoczyła krwawą całodniową bitwę z armią włoską

wspomaganą przez armię francuską.

„………………………….. …………………….. ………………………… ……………………………..”-

akcja Giuseppe Garibaldiego, który na czele ponad 1000 ochotników przybył w 1860 na Sycylię w celu

wsparcia powstania przeciw Burbonom; w ciągu 3 miesięcy oswobodził wyspę; akcja Garibaldiego

przyspieszyła likwidację Królestwa Obojga Sycylii i zjednoczenie Włoch.

Zadanie 3 Uzupełnij schemat koncepcji zjednoczenia Włoch

4. Temat: Porównujemy zjednoczenie Niemiec ze zjednoczeniem Włoch.

Cel w języku ucznia:

Poznamy niemiecką receptę na zjednoczenie państwa w XIX wieku.

Nacobezu:

1. znam lata wydarzeń: 1864 r. – wojna Austrii i Prus z Danią, 1867 r. – utworzenie Związku

Północnoniemieckiego, 1871 r. – powstanie cesarstwa niemieckiego (II Rzeszy Niemieckiej)

2. przedstawiam dokonania postaci: Ottona von Bismarcka, Wilhelma I Hohenzollerna

3. omawiam koncepcje zjednoczenia Niemiec

4. charakteryzuję politykę Prus, zmierzającą do zjednoczenia

Pytanie kluczowe: Jakie podobieństwa i różnice dostrzegasz w procesie zjednoczenia Włoch i Niemiec?

KON

CEP

CJE

ZJE

DN

OC

ZEN

IA

WŁO

CH

W X

IX W

IEK

U.

koncepcja .................... ..........................: zjednoczenie tylko ........................ Włoch, z inicjatywy polityków, a nie drogą

rewolucji; Włochy jako konfederacja, czyli związek państw, któremu przewodniczyłby .....................

koncepcja generała ......................... ..................................: zjednoczenie drogą rewolucji DZIĘKI DZIAŁANIOM CAŁEGO

NARODU

9

Zadanie 1 Uzupełnij schemat

Zadanie 2 Uzupełnij tabelę

Niemcy przed zjednoczeniem

Zadanie 3 SŁOWNIK POJĘĆ

……………. …………………- 1806-1815, związek książąt południowych i zachodnich Niemiec pod

protektoratem Napoleona I. Jego członkowie jako sojusznicy Francji musieli dostarczać jej kontyngentów

wojskowych, uzyskując w zamian zwiększenie swych posiadłości.

…………………… ……………………….- luźna konfederacja państw niemieckich i wolnych miast,

utworzona na kongresie wiedeńskim w 1815, służąca wspólnemu zorganizowaniu gospodarek tych państw.

idea ………………………. …………………..- w poł. XIX w. koncepcja zjednoczenia Niemiec pod

przewodnictwem Prus, ale z wyłączeniem Austrii.

idea ………………………. …………………..- pojęcie, które funkcjonowało w idei niemieckiego

nacjonalizmu od XIX wieku. Oznaczało Niemcy poszerzone o Austrię.

………………. ……………………..- Otto von Bismarck- niemiecki polityk, premier Prus, kanclerz

Rzeszy. Przyczynił się do zjednoczenia Niemiec. W polityce wewnętrznej zwolennik ewolucyjnego

konserwatyzmu.

KON

CEP

CJE

ZJE

DN

OC

ZEN

IA

NIE

MIE

C W

XIX

WIE

KU koncepcja ............... ....................-

Austria

koncepcja .................... ....................

(zjednoczenie bez Austrii)

..................

•Związek ..........................

•protektorat .........................

1806-18....

•Związek ........................

•hegemonia ..............................

18...-1866

•Niemiecki Związek .........

•pod przewodnictwem Prus

18...

•utworzenie Związku ........................................... (19 krajów na północ od Menu)

•pod przewodnictwem ..............

1867

10

„…………………… i …………………..”- „Wielkie problemy współczesności nie rozstrzygną się

mowami i uchwałami większości... ale krwią i żelazem.” Cytat przemówienia Otto von Bismarcka. W ten

sposób miały być zjednoczone Niemcy w XIX wieku.

……………….. …………… …………………..- utworzony w 1834 r. związek zrzeszający w unii

celnej 18 państw niemieckich pod przewodnictwem pruskim.

……………………… ……………………………- związek państw utworzony przez Prusy w 1866,

po wojnie austriacko-pruskiej i rozwiązaniu Związku Niemieckiego. Na początku był to związek wojskowy, a

od 1867 państwo federalne.

……………….-……………….- w 1867 roku powołano państwo związkowe powstałe z

przekształcenia Cesarstwa Austriackiego w dualistyczną monarchię składającą się z dwóch części połączonych

unię realną pod berłem cesarskiej dynastii Habsburgów, a także unią wojskową, monetarną i celną. Monarchia

składała się z części austriackiej i węgierskiej.

………………… ………………..- depesza wysłana 13 lipca 1870 z Ems, przez Króla Prus Wilhelma

I do Kanclerza Rzeszy Otto von Bismarcka. Bismarck przeredagował depeszę tak, by obrazić cesarza

Francuzów Napoleona III Bonaparte i sprowokować wywołanie wojny. Następnie treść depeszy została

wieczorem tego samego dnia opublikowana w prasie niemieckiej. Stała się bezpośrednią przyczyną

wypowiedzenie Prusom wojny przez Francję w 1870 roku.

pokój we ………………. …… ………………..- traktat pokojowy zawarty w 1871 r., kończący wojnę

francusko-pruską. W wyniku jego postanowień Francja utraciła na rzecz zjednoczonych Niemiec Alzację i

część Lotaryngii.

…………………….- Rada Federalna Niemiec, izba niemieckiego parlamentu.

………………………...- parlament II Rzeszy Niemieckiej, od 1871-1918.

…………………. ……………………..- zryw rewolucyjny ludności Paryża, przede wszystkim

inteligencji i robotników. Trwała od 18 marca do 28 maja 1871 roku.

………………….- przyjęta nazwa uczestników Komuny Paryskiej z 1871 roku. W Komunie działali i

walczyli liczni Polacy, m.in. generałowie Jarosław Dąbrowski i Walery Wróblewski.

Zadanie 4 Uzupełnij schemat

ZJEDNOCZENIE ..............................

18 stycznia ........ proklamowanie ........................ ........................

II ...................... ..................................

cesarz

.................. ...

...........................

pierwszy kanclerz

............ ..... ..........................

władza ustawodawcza w rękach dwuizbowego parlamentu:

Rady Związku – …………………. i Sejmu Rzeszy – …………………….

11

Zadanie 5

Uzupełnij etapy zjednoczenia Niemiec

etap rok wydarzenie

1 18….

konflikt Prus (w sojuszu z Austrią) z ………….. o Szlezwik i Holsztyn – klęska

……….. (Prusy otrzymały …………., Austria – ……………………..)

2 1866

wojna Prus (w sojuszu z Włochami) z …………………….: klęska Austrii w bitwie

pod …………………;

traktat pokojowy w ……………..: Prusy otrzymują ………………….., Włochy –

Wenecję, rozwiązano Związek ………………….

3 18…. utworzenie ……………… …………………… (19 krajów na północ od Menu)

Franciszek ……………. …………………… decyduje się na powstanie monarchii

………………-……………… (monarchia dualistyczna); królem cesarz austriacki

4 1870 depesza ………… – prowokacja Ottona von ………………………..

Francja wypowiada ………………….. wojnę. Doskonale wyszkolona armia pruska

(główny dowódca – gen. ………… …… ………….) zwyciężyła armię francuską:

klęska Francuzów pod …………… (do niewoli trafił cesarz Napoleon III),

październik – zdobycie twierdzy ………., oblężenie Paryża – kapitulacja ………...

5 18…. podpisanie pokoju we Frankfurcie nad ……………: Francja traci …………….. i

……………………., musi zapłacić wysokie odszkodowanie

proklamowanie Cesarstwa ………………………. (II ……………. ………………..)

w Sali Lustrzanej wersalskiego pałacu.

Zadanie 6

KOMUNA PARYSKA

PRZYCZYNY:

po upadku .................... ......, rządy we Francji przejął Louis Adolphe

............, którzy przyjął niekorzystne warunki pokoju z Prusami i poddał

................. Prusakom

Przebieg:

17-18 marca ........walki uliczne, władzę w Paryżu przejmuje Rada

....................... ......................; dowódcą .................... Jarosław Dąbrowski – polski emigrant

SKUTKI:

wojska .............

tłumią wystąpienia rewolucjonistów w

maju ..........

12

5. Temat: Dowiemy się jak funkcjonowały Stany Zjednoczone w XIX wieku.

Cel w języku ucznia

Dowiemy się co działo się w Stanach Zjednoczonych w okresie wojny secesyjnej.

Nacobezu

1. znam lata wydarzeń: 1861–1865– wojna secesyjna w USA, 1865 r. – zniesienie niewolnictwa w

Stanach Zjednoczonych

2. poprawnie posługuję się terminami: Północ, Południe, secesja, demokraci, republikanie, abolicjonizm

3. przedstawiam dokonania Jeffersona Davisa, Roberta Lee , Abrahama Lincolna

4. podaję co najmniej 3 przyczyny i 3 skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych

Pytanie kluczowe: Dlaczego Północy łatwiej było zrezygnować z niewolnictwa?

Zadanie 1 Uzupełnij schemat

Zadanie 2 Uzupełnij schemat podziału USA.

po

czą

tek

XIX

wie

ku

odkupienie

od Francji ................................,

od Hiszpanii ...............................

1848

przyłączenie .......................,

..........................

i ...............

....................................

1867

odkupienie od Rosji

.............................

• gęste zaludnienie, rozwój ....................., rozbudowa linii .......................,

• zniesienie ........................... . Północ

• słabo zaludnione, dominacja .................... i wielkich ................... (bawełny i tytoniu),

• wykorzystywanie pracy ........................ .

Południe

13

Zadanie 3 Uzupełnij schemat przyczyn wojny secesyjnej.

Zadanie 4 Uzupełnij wizytówki postaci

podział USA na .............

i ....................

system dwupartyjny:

.................... i

........................

...........................- reprezentowali interesy plantatorów z Południa

..........................-zwolennicy silnej władzy centralnej i zniesienia niewolnictwa

1860 wybór ...................... ........................... na

prezydenta- zwolennika abolicjonizmu

secesja stanów

...................................

Jefferson Davies

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

Abraham Lincoln

..................................................................................................................................................

...................................................................................................................

Robert Lee

.................................................................................................................................................

..................................................................................................................

Ulysses Grant …………………………………………………………………………………….

14

Zadanie 5

Uzupełnij słownik pojęć

……………… ……………………..- W USA ziemie stanowiące własność plemion tubylczych Amerykanów,

zarządzane przez ich autonomiczne władze (tzw. rady plemienne).

……………………..- w XVIII i XIX wieku ruch społeczno-polityczny i ideowy w Europie i obu Amerykach,

stawiający sobie za zadanie zniesienie niewolnictwa i związanego z nim handlu ludnością murzyńską.

………………………- Skonfederowane Stany Ameryki – południowe stany USA, potocznie zwane

Konfederacją, próbujące dokonać secesji i biorące udział w wojnie secesyjnej. W latach 1861-1865 stworzyły

one własne państwo.

………..- określenie używane dla amerykańskich stanów, które pozostały w składzie Stanów Zjednoczonych

Ameryki podczas domowej wojny secesyjnej z lat 1861-1865, w przeciwieństwie do Konfederacji. Stany Unii

określane są też jako Północ lub potocznie – ………………… .

……………….. ………………………- fort w Stanach Zjednoczonych, w stanie Karolina Południowa. Bitwa

o fort, która miała miejsce w 1861, rozpoczęła wojnę secesyjną.

……………… …………………- wojna, która miała miejsce w latach 1861-1865 w Stanach Zjednoczonych

Ameryki, pomiędzy stanami wchodzącymi w skład Stanów Zjednoczonych (tzw. Unią lub „Północą”) i

Skonfederowanymi Stanami Ameryki (tzw. Konfederacją lub „Południem”), które wystąpiły z Unii.

………… …. ……… ……………….- Abraham Lincoln ogłosił proklamację emancypacyjną (obowiązującą

od 1 stycznia 1863), oznaczała ona przyznanie wolności niewolnikom na obszarze podległym Konfederatom.

……………………………..- największa bitwa wojny secesyjnej, która odbyła w1863 r. Zwycięstwo Unii.

…………… …………………….- celem walczących staje się nie tylko zniszczenie wrogiej armii, lecz także

wszystkiego, co służy zaopatrywaniu jej w broń i żywność. (taktyka spalonej ziemi).

Zadanie 6 Uzupełnij tabelę dotycząca przebiegu wojny secesyjnej

Wojna secesyjna 1861-1865 rok wydarzenie

1861 ………………. (odłączenie się) Południa od USA; Południe ogłasza się Skonfederowanymi

Stanami Ameryki (Konfederacją) z ………………. …………………… jako prezydentem.

1861 atak Konfederacji na ……….. ..…………., wojna pomiędzy Unią (jankesami), a Konfederacją.

1863 ……………… ……………… wydaje dekret o zniesieniu niewolnictwa w stanach południowych.

1863 Decydująca bitwa pod ……………………..– klęska Konfederatów.

1865 Kapitulacja …………………………… .

Zadanie 7

Oceń, które z podanych zdań dotyczących skutków wojny secesyjnej są fałszywe. Wybierz F- jeśli jest

fałszywe.

Zniesienie niewolnictwa – wprowadzenie w 1865 roku 13 poprawki do konstytucji. F

Intensywny rozwój gospodarczy kraju: industrializacja i rozwój rolnictwa. F

Secesja stanów południowych. F

Wzmocnienie władzy centralnej. F

Unowocześnienie armii USA. F

15

6. Temat: Dowiadujemy w jaki sposób przebiegała ekspansja kolonialna mocarstw w XIX wieku.

Cel w języku ucznia:

Poznamy przebieg wyścigu mocarstw po kolonie w XIX wieku.

Nacobezu:

1. poprawnie posługuję się terminami: kolonializm, protektorat, dominium

2. wskazuję na mapie największe mocarstwa i ich kolonie

3. wyjaśniam przyczyny ekspansji kolonialnej

4. wymieniam kierunki oraz określam zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.

Pytanie kluczowe: Gdybyś był kolonizatorem to jakie pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej

wymieniłbyś?

Gdybyś był członkiem kolonizowanej społeczności to jakie pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej

wymieniłbyś?

Zadanie 1

Uzupełnij schemat przyczyn kolonializmu.

PRZYCZYNY KOLONIALIZMU

Zadanie 2 Uzupełnij słownik pojęć:

……………- polityka państw rozwiniętych gospodarczo polegająca na utrzymywaniu w zależności politycznej

i ekonomicznej krajów słabo rozwiniętych, wykorzystywaniu ich zasobów ludzkich i surowcowych.

………………….- jedna z form zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój

uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego (protektora). Protektorat zachowuje jako kraj niektóre

swoje instytucje, rząd i administrację, ale znajduje się pod kontrolą obcego państwa, które prowadzi jego

sprawy zewnętrzne np. politykę zagraniczną i gospodarczą.

…………………….- kraje podporządkowane całkowicie metropolii, chociaż formalnie niepodległe.

…………………- forma ustrojowa istniejąca w ramach imperium brytyjskiego, stanowiąca formę pośrednią

między samorządną kolonią a suwerennym państwem, jednak z czasem ewoluująca zdecydowanie w stronę

tego ostatniego. Pierwszym dominium brytyjskim była Kanada, która otrzymała taki status w 1867 roku.

• źródło surowców, rynek zbytu dla europejskich towarów

• tania siła robocza..................

• bazy wojskowe, kontrolujace szlaki handlowe

• ludność tubylcza w jednostkach wojskowych...................

• przeświadczenie o wyższości cywilizacyjnej mieszkańców Europy nad ludami afrykańskimi i azjatyckimi.

• wzmocnienie pozycji międzynarodowej (prestiż)....................

16

Zadanie 3

Uzupełnij mapę wpisując odpowiednie numery kolonii brytyjskich.

Brytyjskie imperium kolonialne- największe imperium stworzyła …………. …………………; pod jej

panowaniem znalazły się: …………., ………………., …………………, …….. oraz …….. …………………

1. Indie 2. Kanada 3. Australia 4. Egipt 5. Kraj przylądkowy

Zadanie 4 Uzupełnij słownik dotyczący kolonizacji Afryki

…………… …………………..- 1885 r., zwana w nomenklaturze niemieckiej także konferencją kongijską, w

sprawie podziału kontynentu afrykańskiego.

…………. ………………..- W pierwszej połowie XIX wieku Zulusi utworzyli, pod dowództwem Czaki, silne

wodzowskie państwo i dobrze zorganizowane siły zbrojne, zaopatrzone nawet w broń palną. Odrzucili

ultimatum brytyjskie o rozwiązaniu swej armii i prowadzili przez kilkadziesiąt lat walkę przeciw Burom i

Brytyjczykom, wypierającym ich z siedzib ich zamieszkania. W 1879 roku zostali podbici przez

Brytyjczyków. Stanowią najliczniejszą grupę etniczną w RPA.

……………. …………………………- dawna prowincja w Republice Południowej Afryki, obejmująca

południowe wybrzeża Afryki.

………………….. ………………………..- zbrojne wystąpienie muzułmanów z Sudanu przeciwko Egiptowi i

Wielkiej Brytanii (w latach 1881–1898).

………………….. …………………………….- wojny w Afryce, pomiędzy osadnikami holenderskimi a

Anglikami, które rozegrały się na przełomie XIX i XX wieku na południu kontynentu.

17

Zadanie 5

Na mapie Afryki odpowiednimi numerami oznacz kolonie państw europejskich oraz niepodległe

państwa afrykańskie w XIX wieku.

Zadanie 6

Uzupełnij schemat konfliktów kolonialnych w Afryce w XIX wieku.

konflikty kolonialne w Afryce, XIX wiek

Kraj Przylądkowy

wojny ..................

wojny ...................

Sudan

powstanie .....................

18

Zadanie 7

Odpowiedz na pytania dotyczące karykatury.

Kim był człowiek przedstawiony na karykaturze?

……………………………………………………………..

Dlaczego został przedstawiony jako kolos rodyjski?

……………………………………………………………………

………………………………………………………....................

…………………………………………………………………....

……………………………………………………………………

………………………………………………………....................

…………………………………………………………………....

Zadanie 8

Uzupełnij słownik dotyczący kolonizacji Azji

…………….. …………………………- kompania handlowa angielskich inwestorów, z siedzibą w Londynie,

działająca od 1600 roku do 1858 roku, głównie na terenie dzisiejszych Indii i na Dalekim Wschodzie.

…………………….- od XVIII wieku anglo-indyjskie określenie żołnierzy pochodzenia hinduskiego w służbie

państw europejskich, szkolonych i dowodzonych przez Europejczyków.

…………………………….- lud zamieszkujący Nepal, zasłynęli głównie jako waleczni i odważni żołnierze

najemni służący w szeregach brytyjskich wojsk kolonialnych.

………….. ……………- masowe antybrytyjskie wystąpienia zbrojne w Indiach w latach 1857-1859.

……………… …………………..- wojny kolonialne Wielkiej Brytanii i Francji z cesarskimi Chinami mające

na celu wymuszenie ustępstw handlowych, m.in. w handlu opium.

……………… ……………………..- zbrojne wystąpienie ludowe w północno-wschodnich Chinach w latach

1899-1901, skierowane przeciwko cudzoziemcom i dynastii Qing.

Zadanie 9

Uzupełnij schemat konfliktów kolonialnych w Azji.

konflikty kolonialne

w Azji, XIX wiek

Chiny

powstanie ................

wojny ...................

Indie

powstanie .................

19

Zadanie 10 Uzupełnij tabelę nabytków kolonialnych w Azji

kraj kolonizatorzy

podzielone na strefy wpływów: Rosji, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec

opanowane przez Wielką Brytanię (perła w koronie brytyjskiej)

(obecnie Laos, Wietnam i Kambodża) pod panowaniem Francji

(dzisiejsza Indonezja) pod panowaniem Holandii

opanowane przez Rosję

opanowana przez Japonię

Zadanie 11 Oceń, które z podanych zdań dotyczących skutków kolonializmu są fałszywe. Wybierz F- jeśli jest

fałszywe.

Rozwój handlu, budowanie portów, baz wojskowych oraz linii kolejowych w koloniach F

Uzyskanie niepodległości przez państwa afrykańskie. F

Liczne podróże F

Narzucanie tubylcom języków i kultury europejskich F

Konflikty między kolonizatorami a miejscową ludnością F

Nawracanie tubylców na chrześcijaństwo F

7. Temat: Dlaczego wiek XIX nazwano wiekiem wynalazków.

Cel w języku ucznia

Dowiemy jak rozwijały się różne dziedziny nauki w wieku XIX.

Nacobezu:

1. znam lata wydarzeń:

1859 r. – ogłoszenie teorii ewolucji Karola Darwina, 1886 r. – odkrycie fal radiowych, 1903 r. –

pierwszy lot samolotem

2. omawiam dokonania postaci: Karola Darwina, Dmitrija Mendelejewa, Pierre’a Curie i Marii

Skłodowskiej-Curie, Ludwika Pasteura, Wilhelma Roentgena, Grahama Bella, Thomasa Alvy Edisona

3. omawiam znaczenie rozpowszechnienia nowych środków transportu

4. wskazuję na mapie Kanał Sueski i Kanał Panamski

Pytanie kluczowe: Który z omówionych wynalazków miał- Twoim zdaniem- największe znaczenie dla

ludzkości.

Zadanie 1 Uzupełnij tabelę

dziedzina odkrywca Wynalazek/odkrycie

Nau

ki

prz

yro

dn

icze

:

1859 – ogłoszenie teorii ewolucji; 1871 – ogłoszenie

kontrowersyjnej tezy o pochodzeniu człowieka od małp

człekokształtnych

Gregor Mendel …………………………………………………………………….

opracowanie układu okresowego pierwiastków

Antoine Henri Becquerel ……………………………………………………………………

odkrycie dwóch promieniotwórczych pierwiastków – polonu i

radu

Karol Olszewski i

Zygmunt Wróblewski

…………………………………………………………………….

Teoria kwantów

20

Med

ycy

na

:

woda jako źródło zdrowia, lecznicze działanie natrysków

wodnych.

Ludwik Pasteur ……………………………………………………………………..

odkrycie bakterii wywołujących gruźlicę i cholerę

Ignaz Semmelweis

Joseph Lister

……………………………………………………………………..

……………………………………………………………………..

odkrycie promieni X, powstanie radiologii.

Kom

un

ikacj

a i

tra

nsp

ort

wykorzystanie parowców – budowa kanałów; największe: ……… …………… i ……………..

………………….

rozwój kolei – zbudowanie linii łączącej wschodnie wybrzeże USA z zachodnim, powstanie

…………………. …………………………………….

1895 skonstruowanie sterowca

Orville i Wilbur Wright ……………………………………………………………………..

skonstruowanie samochodów z silnikami spalinowymi

Wynalezienie wysokoprężnego silnika spalinowego,

opatentowanie opon pneumatycznych i skrzyni biegów.

Louis Bleriot ……………………………………………………………………..

…………….- powstanie pierwszej linii metra w Londynie.

Życi

e co

dzi

enn

e

1879- wynalezienie elektrycznej żarówki.

1877- fonograf- aparat do zapisywania i odtwarzania dźwięków.

………………. rok pierwsza winda w USA, następnie ruchome schody.

Ludwik Pasteur pasteryzacja – ……………………. ……………… .

1876 wynalezienie telefonu

Rudolf Hertz ……………………………………………………………………...

1897 skonstruowanie radia

Zadanie 2 Rozpoznaj bohatera karykatur i opisz jego odkrycie

Bohater karykatur to: …………………………. ………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………….

21

Zadanie 3 Zapisz jakich odkryć dotyczą ilustracje oraz podaj ich twórców.

Odkrycie: …………………

……………………………….

Odkrycie:………………………

………………………………......

Odkrycie:……………………………

………………………………………

Autor:…………………………

………………………………..

Autor:…………………………

………………………………..

Autor:…………………………

………………………………..

Zadanie 4

Uzupełnij słownik pojęć

………………. …………………- stworzona przez Karola Darwina. Zgodnie z nią wszystkie gatunki

pochodzą od wcześniejszych form. Darwin uważał, że rozgałęziony schemat ewolucji wynika z procesu, który

nazwał doborem naturalnym.

………………………- postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze,

błonach śluzowych, w zakażonych ranach.

…………………..- dziedzina medycyny oraz samodzielna specjalizacja lekarska zajmująca się obrazowaniem

ciała człowieka, z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego.

…………………..- statek powietrzny, unoszący się w powietrzu dzięki sile wyporu opisanej przez prawo

Archimedesa. Zalicza się do aerostatów tak jak balony.

…………….. ………………………- wykopany w latach 1859-1869 kanał głębokowodny dla statków

morskich, łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym.

………………. …………………..- sztuczny kanał wodny zbudowany w latach 1904-1914, położony w

Panamie, na Przesmyku Panamskim, łączący wody Oceanu Atlantyckiego z wodami Oceanu Spokojnego. Jest

on jedną z najważniejszych dróg wodnych świata, która wydatnie skróciła trasę, jaką musiały pokonywać

wcześniej statki.

22

………….- miejski system elektrycznego transportu pasażerskiego, który jest całkowicie niezależny od innych

środków transportu oraz bezkolizyjny, ponieważ jeździ na oddzielnych torach i posiada specjalną sygnalizację.

Szybkie systemy transportu zazwyczaj przebiegają w podziemnych tunelach lub na estakadach nad poziomem

ulic.

…………………….- zapoczątkowana przez Ludwika Pasteura technika konserwacji za pomocą odpowiednio

dobranego podgrzewania produktów spożywczych, tak aby zniszczyć lub zahamować wzrost drobnoustrojów

chorobotwórczych lub enzymów przy jednoczesnym zachowaniu smaku produktów i uniknięciu obniżenia ich

wartości odżywczych.

……………………..- jedno z pierwszych urządzeń służących do zapisu i odtwarzania dźwięku, poprzednik

gramofonu. Został skonstruowany przez Thomasa Edisona.

………………………….- urządzenie do odtwarzania dźwięku zapisanego na płytach gramofonowych. W

Polsce często mylnie nazywany adapterem.

…………………..- pierwotny rower nieposiadający łańcucha ani hamulców, często z bardzo dużym kołem

przednim oraz z małym kołem tylnym. Pojazdy te najczęściej były napędzane pedałami osadzonymi na osi

przedniego koła.

………………………- osoba przemieszczająca się za pomocą roweru.

8. Temat: Poznamy drogę w stronę demokracji narodów europejskich.

Cel w języku ucznia:

Dowiemy się jak wyglądała droga Europy w stronę demokracji i równouprawnienia.

Nacobezu:

1. znam lata wydarzeń: 1848 r. – wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego we Francji, 1869 r. –

nadanie po raz pierwszy prawa wyborczego kobietom, 1891 r. – ogłoszenie encykliki „Rerum novarum”

2. poprawnie posługuję się terminami: społeczeństwo industrialne, I Międzynarodówka, II

Międzynarodówka, anarchizm, socjaldemokracja, nacjonalizm, chadecja, solidaryzm społeczny,

emancypacja, sufrażystki

3. przedstawiam dokonania postaci: Włodzimierza Lenina, Eduarda Bernsteina, Leona XIII

Pytanie kluczowe: Jakie twoim zdaniem były następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego, które

zauważamy do dziś?

Zadanie 1 Uzupełnij słownik pojęć

………………….. ……………………….- forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest

monarcha, który współdzieli władzę z parlamentem.

…………… ……………………….- ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ

wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas.

………………… ……………………………- Społeczeństwo przemysłowe to specyficzny rodzaj

społeczeństwa, który wykształcił się w okresie nowoczesności - po rewolucji przemysłowej. Społeczeństwa

przemysłowe charakteryzuje malejąca liczba osób zatrudnionych w rolnictwie, dominująca rola przemysłu.

23

Taśma czasu do zadania 2

Stany

Zjednoczone

1870 1920

Finlandia 1906

Niemcy 1871 1918

Norwegia 1898 1913

Szwajcaria 1874 1971

Francja 1848 1944

Polska 1918

1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980

-przyznanie praw wyborczych kobietom

-przyznanie praw wyborczych mężczyznom

Nowa Zelandia 1893- prawo wyborcze dla kobiet

Australia 1902- prawo wyborcze dla kobiet

Tekst źródłowy do zadania 2

Walkę o prawa wyborcze dla siebie kobiety rozpoczęły już w XVIII w. Pierwsza była Olympia de Gouges,

którą ścięto 3 listopada 1793 r. za przygotowanie w czasie Rewolucji Francuskiej Deklaracji Praw Kobiety i

Obywatelki.

Najwcześniej prawo wyborcze dla kobiet wprowadzono na terytorium Wyoming w USA. Kobiety mogły tam

głosować od 1869 r. Jednak powszechne prawa wyborcze w Stanach Zjednoczonych kobiety otrzymały

dopiero w 1920 r. Pierwszym krajem, który przyznał wszystkim kobietom powszechne prawo wyborcze, była

w 1893 r. Nowa Zelandia. W jej ślady poszła w 1902 r. Australia.

Pierwszym europejskim państwem, w którym powszechnie zagłosowały kobiety, była Finlandia. Finki

uzyskały prawa wyborcze 1 czerwca 1906 r., a już w 1907 r. 19 z nich zasiadło w fińskim parlamencie.

Zadanie 2

Oceń, które z podanych zdań dotyczących wprowadzenia praw wyborczych dla kobiet i mężczyzn są

fałszywe. Wybierz dwie odpowiedzi fałszywe, F- jeśli jest fałszywe.

Najwcześniej powszechne prawa wyborcze dla kobiet wprowadzono w USA.

W Europie jako pierwsze prawa wyborcze uzyskały Finki.

W 1918 roku prawa wyborcze zyskały kobiety w dwóch krajach europejskich: Polsce i Norwegii.

Najpóźniej prawa wyborcze uzyskały kobiety mieszkające w Szwajcarii.

W dwóch krajach europejskich przyznano równocześnie prawa wyborcze mężczyznom i kobietom.

Mężczyźni powszechne prawo wyborcze najpóźniej uzyskali w Polsce.

24

Zadanie 3

Zaznacz na mapie:

1 – państwa, które zjednoczyły się w XIX w.,

2 - w którym wybuchła wojna zwana secesyjną,

3 – trzy państwa, które były mocarstwami

kolonialnymi,

4 – kraj nazywany „perłą w koronie”,

5 – państwo, z którego pochodził Abraham Lincoln,

6 – państwo, którego kanclerzem był Otto von Bismarck.

7- państwo, którego premierem był Camillo Cavour

8- państwo, w którym narodziła się rewolucja

przemysłowa

Tabela do zadania 4

Zmiany liczby ludności w Europie

Zadanie 4 Spójrz na dane przedstawiające liczbę ludności Europy na przestrzeni 150 lat.

A. Jaką tendencję można zaobserwować,

przyglądając się liczbie ludności Europy?

....................................................................................

....................................................................................

B. W jakim okresie doszło do największego jej

wzrostu?

....................................................................................

C. Czym on mógł być spowodowany?

....................................................................................

....................................................................................

D. Jaki dostrzegasz związek pomiędzy epoką stali i

elektryczności a liczbą ludności w Europie?

....................................................................................

....................................................................................

25

Zadanie 5

Uzupełnij słownik pojęć dotyczący ruchu robotniczego w Europie w XIX wieku.

………………………………….- Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników- międzynarodowa

organizacja robotnicza założona w 1864 roku w Londynie. Za cel stawiała sobie koordynację działalności

organizacji robotniczych.

…………………………………..- była międzynarodowym stowarzyszeniem partii i organizacji

socjalistycznych. Organizacja powstała w 1889 roku w Paryżu. Została założona przez partie

socjaldemokratyczne z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Belgii.

…………………… ……….. …………………- najstarsza niemiecka partia polityczna wśród obecnie

istniejących oraz jedna z najstarszych i największych partii politycznych na świecie. Sprawiedliwość społeczna

to główne hasło tego ugrupowania. Partia zakłada, że gospodarka narodowa powinna być wzmacniana przez

państwo, a jej dobra powinny być sprawiedliwie rozdzielane, co przyczyni się do wzrostu zamożności całego

społeczeństwa.

……………………………. ……………………… ……………………….. ……………………….- rosyjska

socjaldemokratyczna partia polityczna działająca w latach 1898-1918, na czele Włodzimierz Iljicz Uljanow

(Lenin).

……………………………..- był to masowy i radykalny ruch polityczny istniejący na przestrzeni lat 1836-49

w Wielkiej Brytanii, który zmierzał do wprowadzenia demokratycznych zmian w systemie wyborczym oraz

poprawy sytuacji ekonomicznej robotników.

……………… ………………- potocznie laburzyści – brytyjska socjaldemokratyczna partia polityczna

powstała w 1900 r. Partia Pracy od początku działała w ścisłym związku ze związkami zawodowymi.

Zadanie 6

Uzupełnij schemat podziału ruchu robotniczego.

RUCH ROBOTNICZY

.................

....................

rewolucyjny komunizm

socjaldemokracja

(......................., .........................)

........................

26

Zadanie 7

Uzupełnij tabelę dotyczącą nurtów ruchu robotniczego

Przedstawiciele Nurt ruchu

robotniczego

Poglądy

……………

……………,

……………

…………….

…………………

państwo to największe zagrożenie dla ludzkiej wolności, źródło

ucisku i niesprawiedliwości. Chcieli całkowicie zlikwidować

państwo, w zamian miały powstać wspólnoty wolnego

społeczeństwa.

……………

…………….

…………………

jeden z odłamów ruchu socjalistycznego, rewizjoniści nie zgadzali

się z poglądami Marksa o konieczności wzniecenia rewolucji

proletariatu, popierali pokojowe rozwiązywanie konfliktów,

skupiając się na tym, jakie korzyści mogą osiągnąć robotnicy z

rosnących w siłę partii socjaldemokratycznych

……………

…………….

…………………

System kapitalistyczny chyli się ku upadkowi, a ostatecznie

zostanie pokonany w wyniku internacjonalistycznej rewolucji. Po

klęsce kapitalizmu powstanie państwo rządzone przez robotników,

w który zostanie zniesiona własność prywatna.

Zadanie 8

Uzupełnij schemat nowych ideologii pod koniec XIX wieku.

Zadanie 9

Uzupełnij słownik pojęć związanych z ruchem równouprawnienia kobiet.

………………. …………………..- zwiększenie udziału kobiet w życiu publicznym, zapewnienie im dostępu

do szkół średnich i wyższych, poszerzenie ich aktywności zawodowej.

……………………………- zwolenniczka równouprawnienia kobiet; kobieta wyzwolona.

……………………..- określenie zwolenniczki lub działaczki ruchu sufrażystek w Wielkiej Brytanii i Stanach

Zjednoczonych, zwłaszcza przed I wojną światową. Celem ruchu sufrażystek było przyznanie pełnych lub

częściowych praw wyborczych kobietom. Ruch sufrażystek był częścią pierwszej fali feminizmu, która kończy

się wraz z realizacją postulatów ruchu.

chrześcijańska demokracja (...............)

encyklika "................ .................", Leon XIII

solidaryzm ......................

.............................

przekonanie, że poszczególne narody powinny utworzyć odrębne

państwa.

...................- żydowski nacjonalizm

27

Temat 9: Poznajemy kulturę przełomu XIX i XX wieku

Cel w języku ucznia:

Dowiesz się czym charakteryzowała się kultura na przełomie XIX i XX wieku.

Nacobezu

1. znam lata wydarzeń: 1874 r. – pierwsza wystawa impresjonistów, 1896 r. – pierwsze nowożytne

igrzyska olimpijskie

2. poprawnie posługuję się terminami: realizm, naturalizm, impresjonizm, historyzm, secesja, kultura

masowa, romantyzm

3. przedstawiam dokonania postaci: Claude’a Moneta, Pierre’a de Coubertina, Augusta Renoira, Edgara

Degasa, Augusta i Louisa Lumiere

Pytanie kluczowe:

Co zachwyciło mnie w kulturze przełomu XIX i XX wieku?

Zadanie 1

Uzupełnij słownik pojęć

………………………- naśladowczy sposób przedstawiania rzeczywistości oraz kierunek artystyczny w

malarstwie drugiej połowy XIX wieku, zakładający wierne odtwarzanie rzeczywistości.

………………………- metoda w literaturze i sztuce zmierzająca do wiernego, niemal fotograficznego

naśladownictwa natury, mająca na celu ukazanie natury w pierwszej fazie rozwoju. Powstała we Francji w

drugiej połowie XIX wieku. Głównym założeniem naturalizmu było wierne naśladowanie rzeczywistości

oparte na dokładnej obserwacji bez zbędnej oceny, komentarza, selekcji i interpretacji. Często uwypuklano

ciemne strony życia, wybierano przeciętny i brzydki temat lub model. Działalność artystyczna została

ograniczona do biernego odtwarzania zjawisk.

……………………… ………………………- instytucja prasowa, zajmująca się dostarczaniem materiału

innym mediom – gazetom, radiu, telewizji, a także serwisom internetowym. Dzięki temu media te mogą

zaoszczędzić na kosztach utrzymywania własnych korespondentów, zagranicznych i terenowych. Agencje

zatrudniają dziennikarzy.

……………………… ………………………- jedna z najbardziej znanych i największych na świecie agencji

prasowych.

………………………- styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury

starożytnych Rzymian i Greków.

………………………- epoka w historii sztuki i literatury, trwająca od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX

wieku. Romantyzm był ruchem ideowym, literackim i artystycznym, który rozwinął się początkowo w Europie

i wyrażał się w poezji, malarstwie i muzyce. Według romantyków świat dzielił się na to, co widzialne

(materialne) i poznawalne zmysłowo oraz na to, co niewidzialne (duchowe) – dające się poznać jedynie za

pomocą środków pozarozumowych, takich jak wiara i intuicja.

………………………- nurt w sztuce europejskiej, który został zapoczątkowany przez grupę paryskich

artystów w drugiej połowie XIX wieku. Najbardziej charakterystyczną cechą malarstwa i rzeźby

impresjonistycznej było dążenie do oddania zmysłowych, ulotnych momentów – "złapania uciekających

chwil".

………………………- nurt w XIX-wiecznej architekturze światowej, polegający na naśladownictwie

stylistyki minionych epok. Kierunek polegający na zaniechaniu dążenia do stworzenia stylu i naśladowaniu

przeszłych wielkich stylów w sztuce i architekturze.

28

………………………- styl w sztuce europejskiej ostatniego dziesięciolecia XIX wieku i pierwszego XX

wieku, zaliczany w ramy modernizmu. Istotą secesji było dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu

działań w różnych jej dziedzinach, a w szczególności rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i

grafiki. Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są: płynne, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna

bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria, płaszczyznowość i

linearyzm oraz subtelna pastelowa kolorystyka.

……………………… ………………………- nurt charakterystyczny dla społeczeństw nowoczesnych, treści

adresowane są do masowego odbiorcy.

……………………… ………………………- odbyły się w 1896 r. w Atenach w Grecji. Były to pierwsze

nowożytne igrzyska olimpijskie, udział w nich był zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn.

Zadanie 2

Uzupełnij tabelę

Kierunek w

malarstwie

autor dzieło

„Kamieniarze”

„Impresja –wschód słońca”

29

„Śniadanie wioślarzy”

„Plac Zgody”

„Gwieździste niebo”

30

„Trwoga”

„Skrzypce i paleta”

Zadanie 3 Do fotografii dopisz styl w architekturze, który reprezentują przedstawione budowle.

1. …………………………………………………………..

31

2. …………………………………………………………………….

3. ………………………………………………………………………………………………

4. …………………………………………………..

32

5. …………………………………………………….

6. ………………………………………...

Zadanie 4

Uzupełnij schemat podziału historyzmu.

historyzm

neo.................. neoromanizm neo.................. neorenesans neo..................

33

KU

LTU

RA

PR

ZEŁO

MU

XIX

I X

X

WIE

KU

LITERATURA I PRASA

CZYTELNICTWO

MALARSTWO I ARCHITEKTURA

KULTURA MASOWA

SPORT

34