REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA

LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO

RAPORT KWARTALNY I/2014

Katowice-Kraków 2014

2

1. Warunki pogodowe w 1 kwartale 2014 roku

Średnia kwartalna temperatura powietrza w Beskidzie Śląskim wyznaczona

na podstawie wskaźników z 5 stacji reprezentujących warunki w obrębie masy-wu Wiślańskiego wyniosła 3,0 °C to jest o 4,5°C więcej od średniej wieloletniej dla tego obszaru. Również średnia maksymalna i minimalna temperatura powie-trza były w I kwartale 2014 roku wyższe od przeciętnej, odpowiednio o 5,5 oraz 3,7°C.

Tabela 1. Temperatura powietrza (1 kwartał 2014)

Stacja Średnia Średnia maksy-malna

Średnia mini-malna

Absolutna maksymalna

Absolutna minimalna

Skrzyczne -0,1 2,7 -2,5 13,1 -19,5 Wyrchczadeczka 3,1 6,6 -0,1 18,9 -15,0 Wisła Malinka 2,8 7,7 -1,3 18,3 -14,4 Ostre 3,1 7,4 -1,2 19,1 -14,2 Ustroń 3,9 7,9 -0,1 16,2 -14,4 Woleństwo 4,7 9,0 0,1 20,7 -15,5 Wielka Łąka 3,9 7,9 -0,1 19,4 -14,4 Pruchna 4,8 9,1 0,1 20,5 -15,2

Tabela 2. Opady atmosferyczne (1 kwartał 2014)

Stacja Suma Liczba dni z opadem

Najwyższy opad dobowy

Obfitość opadu

Skrzyczne 137,9 32 40,6 4,30 Wyrchczadeczka 98,3 32 25,4 3,07 Wisła Malinka 143,1 40 35,1 3,57 Ostre 194,7 47 60,1 4,14 Ustroń 139,3 33 34,7 4,22 Woleństwo 91,1 30 13,8 3,03 Wielka Łąka 126,2 35 19,4 3,61 Pruchna 106,8 32 17,6 3,34

Suma opadów w obrębie masywu głównego wyniosła w pierwszym kwar-

tale 2014 roku przeciętnie 158,6 mm, co stanowi zaledwie 25% normy wielolet-

3

niej. Na uwagę zasługuje bardzo niska suma opadów w styczniu oraz w lutym. W niektórych lokalizacjach suma miesięczna nie osiągnęła w lutym 25 mm. Naj-dłuższe okresy bezopadowe wyniosły w lutym 21 dni. Pod okapem drzewostanu najdłuższy ciąg dni bez opadu (27) wystąpił także w lutym. Tabela 3. Wilgotność powietrza (1 kwartał 2014)

Stacja Średnia Średnia

maksymalna Średnia

minimalna Absolutna minimalna

Skrzyczne 77,9 83,8 66,1 9,1 Wyrchczadeczka 81,6 92,7 67,9 16,0 Wisła Malinka 81,6 94,5 62,4 17,0 Ostre 81,3 92,8 65,0 12,0 Ustroń 77,1 89,6 61,9 24,9 Woleństwo 78,5 91,0 63,2 15,0 Wielka Łąka 77,0 89,0 61,8 25,0 Pruchna 78,1 90,0 62,7 16,2

Średnia kwartalna wilgotność powietrza wyniosła 80% i była o 11% niższa od średniej wieloletniej dla tego okresu. W dolinach różnica była jeszcze wyższa i wyniosła 14%. W marcu kilkakrotnie wilgotność względna powietrza w ciągu dnia zmniejszała się do poziomu kilkunastu procent. Tabela 4. Wiatr (1 kwartał 2014)

Stacja Średnia Średnia

maksymalna Średnia

minimalna Absolutna

maksymalna Skrzyczne 5,2 9,5 3,5 35,3 Wyrchczadeczka 0,7 5,6 0,2 16,1 Wisła Malinka 1,5 8,8 0,2 15,2 Ostre 1,1 6,2 0,5 17,9 Ustroń 1,8 6,8 0,3 15,3 Woleństwo 0,9 6,4 0,2 17,1 Wielka Łąka 1,5 7,7 0,5 21,6 Pruchna 1,2 7,0 0,2 18,5

Średnia prędkość wiatru w Beskidzie Śląskim na wypukłych formach terenu wy-niosła 3,9 m·s-1, w dolinach od 1,1 do 1,4 m·s-1. Przeważający kierunek adwekcji w pierwszym kwartale 2014 roku to ESE w styczniu i lutym oraz ENE w marcu.

4

Do najgroźniejszych sytuacji pogodowych zagrażających ekosystemom leśnym w pierwszym kwartale 2014 roku w Beskidzie Śląskim należy zaliczyć:

1. Bardzo duży deficyt opadów atmosferycznych w styczniu i lutym z wyni-kami na poziomie 30-40% normy wieloletniej.

2. Bardzo wysoki niedosyt wilgotności powietrza w dniach 4 luty (21 hPa) oraz 13 marca (23 hPa) i 30 marca (29 hPa), w tym ostatnim przypadku wilgotność względna powietrza wyniosła od 26% w dolinach do 9% na wzniesieniach.

3. Dwa przypadki bardzo silnego wiatru na wzniesieniach w przedziale wyso-kości od 900 do 1200 m n.p.m., 2 stycznia ze średnią prędkością 20 m·s-1 i porywami do 31 m·s-1, oraz 5 stycznia ze średnią prędkością 23 m·s-1 i po-rywami do 36 m·s-1.

Fot. 1. Zniszczenia na skutek huraganowego wiatru (styczeń 2014), w górnych partiach masywu Skrzycznego, Nadleśnictwo Węgierska Górka (fot. G. Durło)

5

Objaśnienia 1. Czynnik deszczowy Langa

gdzie: Rr – suma roczna opadu atmosferycznego (mm); t – średnia roczna temperatura powietrza (oC)

Klasa Wartość wskaźnika Langa Stopień wilgotności klimatu 1 < 40 Suchy 2 40 - 160 Wilgotny 3 > 160 Mokry

2. Wskaźnik nierównomierności opadu Wn (%)

gdzie: Ri – suma miesięczna opadu atmosferycznego (mm); Rr – suma roczna opadu Atmosferycznego (mm)

Klasa Typ rozkładu Stopień nierównomierności

opadu atmosferycznego 0-20 Rozkład równomierny 1 21-40 Umiarkowana nierównomierność 2 41-60 Średnia nierównomierność 3 61-80 Duża nierównomierność 4

81-100 Bardzo duża nierównomierność 5 >100 Wyjątkowo duża nierównomierność 6

3. Współczynnik suchości siedliska Vogel-Danielsa

gdzie: Nj – suma opadów atmosferycznych w lipcu (mm); Tj – średnia miesięczna tem-peratura powietrza w lipcu (oC).

tRLAN =

10012

12

1 ⋅

−

=∑=

=

r

i

i

ri

R

RR

Wn

1012

+

⋅=

j

j

TN

HAI

6

Klasa Wartość wskaźnika Warunki wilgotnościowe

1 < 20 Skrajnie suche 2 20 – 40 Umiarkowanie suche 3 40 – 60 Wilgotne 4 60 – 80 Bardzo wilgotne 5 80 - 100 Wybitnie wilgotne

4. Współczynnik uwilgotnienia Schmucka J (zmodyfikowany)

gdzie: Rr – suma roczna opadu atmosferycznego (mm); RL- suma opadu atmosferycz-nego miesięcy ciepłej części roku (IV-IX) (mm); RL- suma opadu atmosferycznego mie-sięcy chłodnej części roku (X-III) (mm).

Klasa Wartość wskaźnika J Warunki

1 < 100 Skrajnie sucha 2 100 – 300 Bardzo sucha 3 300 – 500 Sucha 4 500 – 700 Umiarkowanie wilgotna 5 700 - 900 Wilgotna 6 900 – 1100 Bardzo wilgotna 7 > 1100 Skrajnie wilgotna

Z

Lr R

RRJ ⋅−= )655(

7

Literatura Durło G. 2012. Klimat Beskidu Śląskiego. Wyd. Drukrol, Kraków. Okołowicz W. 1966. Regiony klimatyczne. [W:] Polska – Atlas geograficzny.

Wyd. PPWK, Warszawa. Okołowicz W., Martyn D. 1979. Regiony klimatyczne Polski. [W:] Atlas geogra-

ficzny. Wyd. PPWK, Warszawa. Romer E. 1962. Regiony klimatyczne Polski. Wybór Prac. T. 3. Wyd. PWN,

Warszawa. Wiszniewski W., Chełchowski W. 1975. Charakterystyka klimatu i regionalizacja

klimatologiczna Polski. Wyd. WKiŁ, Warszawa. Woś A. 1999. Klimat Polski. Wyd. PWN, Warszawa.

Prawa autorskie

© Dr hab. inż. Grzegorz Durło, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Leśny, Katedra Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Al. 29 li-stopada 46/505, 31-425 Kraków, tel. +48 12 6625142, fax. +48 12 4119715, rldurlo@cyf-kr.edu.pl