Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu dla Europy Środkowej

"Re-Turn" - Regionalne korzyści płynące z powrotu migrantówwww.re-migrants.eu www.e-swietokrzyskie.pl/re-turn

Świętokrzyskie w Polsce – sytuacja demograficzna ze szczególnym

uwzględnieniem zjawiska migracji

Stan ludności i dynamika zmian

Województwo świętokrzyskie na koniec 2012 r. zamieszkiwało 1274,0 tys. osób, tj. o 8,5 tys. osób mniej niż w 2010 r. (0,7%).

Średnioroczne tempo ubytku liczby ludności należało do najwyższych w kraju (obok notowanego w województwach łódzkim oraz opolskim) i w latach 2011, 2012 wynosiło po minus 0,3%.

Odchylenia liczby ludności w województwie świętokrzyskim w latach 2011 i 2012 względem 2010 r. (w %)

-0,7-0,3

Na 1 km2 powierzchni ogólnej województwa w 2012 r. przypadało 109 osób wobec 123 w kraju.

Struktura ludności według płci i wieku

Podobnie jak w latach poprzednich nieznaczną większość mieszkańców świętokrzyskiego stanowiły kobiety, których udział od trzech lat kształtował się na poziomie 51,2% (w kraju 51,6%). Województwo świętokrzyskie należało do słabiej sfeminizowanych regionów. W 2012 r. na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiet, podczas kiedy w kraju wartość wskaźnika wyniosła 107. Współczynnik feminizacji zmieniał się wraz ze wzrostem wieku ludności.

94

liczebne zrównanie obu płci

102

161

225

Ludność wg płci i wieku w województwie świętokrzyskim w 2012 r.

Struktura ekonomicznych grup wieku

Nastąpiło zmniejszenie liczebności grupy w wieku przedprodukcyjnym, przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym.

Tendencja ta widoczna była w całej Polsce, przy czym w świętokrzyskim ubytek najmłodszej grupy wiekowej był znacznie

wyższy.

Narastające w ostatnich latach niekorzystne trendy demograficzne istotnie zmieniły strukturę ekonomicznych grup wieku ludności.

0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000 900000

w wieku przedprodukcyjnym

w wieku produkcyjnym

w wieku poprodukcyjnym

2010 2011 2012

4,3%

18,3%

17,6%

1,3%

63,6%

63,2%

0-17

18-59/18-64

60+/65+5,3%

18,1%

19,2%

Ludność wg ekonomicznych grup wieku w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2012

17,9%

63,5%

18,6%

Współczynniki obciążenia demograficznego

Zmiany struktury pokoleniowej wpłynęły na relacje między poszczególnymi grupami wieku ekonomicznego ludności. Kierunek tych zmian obrazują współczynniki obciążenia demograficznego.

Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym

Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Na przestrzeni od 2010 do 2012 roku zwiększyły się wartości wszystkich wskaźników obciążenia demograficznego.

97

Urodzenia, dzietność

12445

1160011510

11000

11200

11400

11600

11800

12000

12200

12400

12600

2010 2011 2012

Liczba urodzeń żywych i współczynniki dzietności w województwie świętokrzyskim

Liczba urodzeń wyraźnie zmniejszyła się na przestrzeni 3 lat - o 7,5%.Malejąca liczba urodzeń pogłębiła ujemny przyrost naturalny: • 2010 r. minus 1561• 2012 r. minus 2447(w kraju w 2012 r. przyrost naturalny wyniósł plus 1469). Wpłynęła również na spadek współczynnika urodzeń (liczba urodzeń żywych na 1000 ludności):• 2010 r. 9,7‰,• 2012 r. 9,0‰ (w kraju odpowiednio 10,7 ‰ i 10,0 ‰)

Utrzymujący się okres depresji urodzeniowej spowodował obniżenie współczynnika dzietności w 2012 r. w województwie o 0,074 pkt w stosunku do 2010 r., a w konsekwencji pogłębianie dystansu do wielkości optymalnej (2,100-2,150).

wsp. dzietności 1,232

wsp. dzietności

1,306

wsp. dzietności 1,299

0,074 pkt

0,078 pkt

7,5 %

zastę

pow

aln

ość w

57

,9%

zastępowalność w 62,5%

Zgony

Zgony to drugi obok urodzeń element ruchu naturalnego ludności. Na przestrzeni trzech lat liczba zgonów była zmienna – w 2011 r. wystąpił jej spadek, po czym wzrost w kolejnym roku. W 2012 r. zmarło 14,0 tys. osób, tj. o 0,3% mniej niż w 2010 r.

W porównaniu z rokiem 2010 zarówno w kraju, jak i województwie zauważalna była spadkowa tendencja współczynnika zgonów w grupach najstarszych, co świadczy o wydłużaniu się trwania życia.

Zgony na 1000 ludności w wieku 65 lat i więcej w województwie świętokrzyskim i Polsce w latach 2010 i 2012

10,9‰ 10,0‰

Migracje wewnętrzne ludności na pobyt

stały Migracje wewnętrzne w województwie świętokrzyskim

11044

13611

10705

13113

9981

12161

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

2010 2011 2012

napływ odpływ

-2567 -2408 -2180

Saldo migracji wewnętrznych na pobyt stały wg wieku migrantów

w województwie świętokrzyskim w 2012 r.

W 2012 r. wśród opuszczających województwo świętokrzyskie zarówno w ruchu wewnętrznym jak i zagranicznym częściej niż co druga osoba była w wieku 20-39 lat.

OGÓŁEMW przekroju trzech lat w województwie saldo migracji ogółem (wewnętrznych i zagranicznych) ludności na pobyt stały pozostawało ujemne, chociaż przewaga emigracji malała – od minus 2545 w 2010 r. do minus 2128 w 2012 r., a współczynnik obrazujący straty migracyjne w przeliczeniu na 1000 ludności zmniejszył się z minus 2,0 ‰ do minus 1,7 ‰.

-2311 (stan na IX

2013 r.

Tempo ruchów migracyjnych malało.

Migracje wewnętrzne na pobyt stały

Województwo świętokrzyskie charakteryzuje się dużym udziałem migracji wewnątrzwojewódzkiej. Choć w tym przypadku spowolnieniu uległ odpływ mieszkańców miast na tereny wiejskie oraz napływ ludności wiejskiej do miast (głównie ze względu na wyczerpujące się miejsca pracy). W 2012 r. napływ na obszarze województwa stanowił 73,1% ogółu napływu, a odpływ 60,0% ogółu odpływu.

Kierunki migracji międzywojewódzkiej nie podlegały większym zmianom. Najwięcej osiedlających się na terenie Świętokrzyskiego to osoby pochodzące z województwa śląskiego -0,6 tys. osób, mazowieckiego – 0,5 tys. osób oraz małopolskiego – 0,4 tys. osób. Podobnie osoby wymeldowujące , kierowały się głównie do pobliskich województw, tj. mazowieckiego – 1,7 tys. osób oraz małopolskiego – 1,0 tys. osób.

0,6 tys

0,5 tys

0,4 tys

Na przestrzeni lat 2010-2012 utrzymała się tendencja napływu osób migrujących na tereny wiejskie oraz odpływu z miast. Osoby osiedlające się na wsi stanowiły 61,8% napływu migracyjnego, natomiast odsetek osób emigrujących z miast wyniósł 52,8% odpływu migracyjnego.

Napływ ogółem 9981

Odpływ ogółem 12161

7294

2687

z tego:

4867

73,1% ogółu napływu

60,0% ogółu odpływu

Migracje zagraniczne w województwie świętokrzyskim

329307

391

288

354

302

0

100

200

300

400

2010 2011 2012

zameldowania wymeldowania

Migracje zagraniczne rejestrowane w oparciu o zmianę zameldowania stałego mają w Świętokrzyskim niewielkie rozmiary. Saldo przemieszczeń międzykrajowych utrzymało się na dodatnim poziomie i wyniosło plus 52 osoby.

Migracje zagraniczne na pobyt stały

+22+103

+52

Podobnie, jak w poprzednich latach, wśród osób emigrujących za granicę przeważały osoby młode w wieku 30–34 oraz 25–29 lat. Ponadto w 2012 r. znacznie wzrósł odsetek osób nieco starszych - pomiędzy 35 a 39 rokiem życia. Łącznie stanowiły one 48,3% wszystkich mieszkańców regionu na stałe opuszczających kraj (w 2010 r. – 37,1%).

Większość imigrantów stanowiły osoby mieszkające dotychczas w Wielkiej Brytanii (32,8%), USA(8,2%), Niemczech i Włoszech (po 7,9%) oraz Irlandii i Ukrainie (po 7,3%).

Najwięcej osób emigrowało

do Wielkiej Brytanii (28,8%), Niemiec (21,5%) i USA (10,9%).-165

(stan na IX 2013 r.)

Emigracje zagraniczne z województwa świętokrzyskiego

na pobyt czasowy wg kierunków

Najczęściej jako miejsce czasowego pobytu wybierane były inne kraje w Europie.

W 2012 r. odnotowano 2233 przypadki czasowych emigracji (powyżej 3 m-cy) za granicę z województwa świętokrzyskiego.

93,4%

A spośród nich blisko połowa skierowana była do Wielkiej Brytanii

47,5%

Kierunkiem dla 6,1% wyjazdów z regionu była Ameryka Północna i Środkowa.Z tego głównie wybierane były Stany Zjednoczone

Wyjeżdżającymi najczęściej byli ludzie młodzi, w wieku 25-29 lat i 30-34 lata. Łącznie te dwie grupy stanowiły 42,3% wszystkich czasowych emigracji, a 0-14 lat -15,0%. Nieobecność prawie w każdym przypadku emigracji czasowej trwała ponad rok.

w os.

Emigracje wg stanu cywilnego

54%39%

1%6%kawalerowie / panny

żonaci / zamężne

wdowcy /wdowy

rozwiedzeni/ rozwiedzionePonad połowę emigrantów stanowili kawalerowie i panny. Spośród nich 59% to osoby od 20 do 39 lat, a 35% to dzieci i młodzież do 19 lat.

64% z emigrantów będących w związkach małżeńskich to osoby w wieku 25-39 lat.

6,1%

42,3%

15%

Imigracje z zagranicy na pobyt czasowy

W 2012 r. do województwa z zagranicy z zamiarem czasowego osiedlenia przybyło 991 osób. Spośród nich blisko 12% stanowiły osoby z polskim obywatelstwem, a ponad 88% z niepolskim. W przypadku imigrantów okres ich przebywania czasowego, odwrotnie niż przy emigrantów, głównie trwał krócej niż rok – 65%. Trochę częściej niż co 3-ci imigrant przebywał dłużej niż rok (34,9%).

Osoby przybyłe do województwa świętokrzyskiego na pobyt czasowy to głównie europejczycy (77,8%), dla blisko połowy z nich poprzednim krajem zamieszkania była Ukraina – 47,7%.

146

Blisko 15% to Azjaci, a częściej niż co 3-ci z nich nich obywatel Armenii (39%).

771

Imigrantami przybyłymi do województwa świętokrzyskiego są głównie osoby w wieku 25-34 lata – 27%, 40-49 – blisko 18%. Dzieci do 14 lat stanowią prawie 12%.

0

20

40

60

80

100

120

140

0-14

15

- 1

9

20

- 2

4

25

- 2

9

30

- 3

4

35

- 3

9

40

- 4

4

45

- 4

9

50

- 5

4

55

- 5

9

60

- 6

4

65

- 6

9

70 i

wię

cej

Imigranci na pobyt czasowy

77,8%

15%

27%

18%12%

Prognoza ludności

Przewidywana liczba ludności w województwie w ostatnim roku prognozy będzie prawie o 16% niższa niż w 2012 r., a w kraju o niespełna 7%.

14,3 55,9 29,8

17,6 63,2 19,2

0% 20% 40% 60% 80% 100%

struktura 2035

struktura 2012

0-17 18-59/64 60+/65+

Prognoza ludności na 2035 r. w województwie świętokrzyskim wg grup wieku

Zmniejszenie udziałów dzieci i dorosłych oznacza wzrost odsetka ludzi starszych.

Wyniki prognozy wskazują, że w perspektywie 23 lat – w 2035 r. co trzeci mężczyzna i częściej niż co trzecia kobieta będą w wieku powyżej 60 lat.

Struktura ludności w województwie świętokrzyskim wg ekonomicznych grup wieku w 2012 r. i prognoza na 2035 r.

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

ogółem 0-17 18-59/64 60+/65+

2012 2035

- 31%

- 25%

- 15,5%

+31%

Ubytek/wzrost

1,1

2,1

Świętokrzyskie Podmioty

Według stanu na koniec grudnia 2013 r. w rejestrze REGON województwa świętokrzyskiego zarejestrowanych było 109882 podmioty gospodarki narodowej, o 1,7% więcej niż rok wcześniej.

Specyfiką regionu jest dominacja sekcji handel i naprawą pojazdów samochodowych. Taki rodzaj działalności deklarował blisko co trzeci podmiot (34,8 tys.). Częściej niż co ósmy (14,5 tys.) wybierał budownictwo, a prawie co dziesiąty (10,1 tys.) przetwórstwo przemysłowe.

Struktura podmiotów wg sekcji PKD 2007

Wśród zakładów osób fizycznych niezmiennie przeważali przedsiębiorcy w wieku od 36 do 50 lat - 38,1%. Zwiększył się udział populacji powyżej 50 lat z 35,9% w 2012 do 36,3% w 2013 r. Najrzadziej przedsiębiorcami byli młodzi ludzie, w wieku do 35 lat - 25,6% (w 2012 r.26,0%).

2,7%

W 2013 r. w województwie świętokrzyskim zarejestrowano 9558 nowych podmiotów. Wśród nich prawie 89% stanowiły osoby fizyczne. Jeśli chodzi o strukturę wiekową nowych przedsiębiorców przeważali młodzi ludzie (do 35 lat) – 59,7%, szukając w ten sposób miejsca na rynku pracy. O czym może świadczyć wysoki odsetek samozatrudnienia - 83,8% wszystkich nowych firm. Częściej niż co czwarta firma nowopowstała prowadzona była przez osoby w wieku 36-50 lat, a co siódma przez przedstawicieli grupy 50+.

Świętokrzyskie Podmioty

+1,4%

Na przestrzeni 2013 r. zauważalna była większa wrażliwość podmiotów na zmiany gospodarcze, przekładająca się na niższą przeżywalność nowych podmiotów. Spośród nowopowstałych firm 6,3% uległo likwidacji w tym samym roku (przed rokiem 6,0%).

• w 2013 r:• zlikwidowano 7542 firmy - o 7% więcej niż

w ub.r.,• zawieszono ponad 5,5 tys. podmiotów -

o prawie 14% więcej niż w 2012 r.

89% osoby fizyczne.

9558

Słaba kondycja gospodarcza regionu świętokrzyskiego znajduje odzwierciedlenie na rynku pracy. Niekorzystne tendencje zarysowały się wyraźniej niż w innych województwach. O ile tempo spadku zatrudnienia było porównywalne z przeciętną w kraju, to pułap wzrostu bezrobocia przewyższał ją blisko 4-krotnie, a przyrost płac był o ponad połowę wolniejszy.

Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw

w 2013 r. ukształtowało się na poziomie 115,9 tys. osób i było o 1,1% niższe w skali roku, podczas gdy w 2012 r. odnotowano jego zwiększenie o 0,5%.

Dynamika przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w 2013

Rynek pracy

W 2013 r. odnotowano wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw, przy czym jego skala była znacznie mniejsza niż przed rokiem (1,1% wobec 4,5%). W kraju płace nominalne zwiększyły się o 2,9% wobec 3,4% w 2012 r. Dynamika wzrostu płac w województwie była niższa niż średnia w kraju, tym samym zwiększając dystans do wielkości krajowej z 15,3 % przed rokiem do 19,0%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2013 r. wyniosło 3194,24 zł (w kraju – 3837,20 zł).

Od lat sytuacja na rynku pracy województwa świętokrzyskiego pozostaje trudna. Przedsiębiorstwa ograniczają poziom zatrudnienia, a liczba poszukujących pracy rośnie. 16,5% stopa bezrobocia rejestrowanego należy do wyższych w kraju – na koniec 2013 r. uplasowała nasz region na 13 miejscu wobec 11 w poprzednich latach (wzrost o 0,5 p.proc. W stosunku do 2012 r.)

Na koniec grudnia 2013 r. w urzędach pracy województwa świętokrzyskiego zarejestrowanych było 90,1 tys. osób, tj. o 3,9% więcej niż przed rokiem (w kraju ich liczba zwiększyła się o 1,0%). Dynamika populacji bezrobotnych

Stan w końcu okresu sprawozdawczego(poprzedni rok = 100)

Rynek pracy

Ponad połowa z nich to osoby długotrwale bezrobotne, których udział w liczbie zarejestrowanych ogółem zwiększył się o 2,0 p.proc. w skali roku do 55,1%.

Wśród zarejestrowanych bezrobotnych kobiet więcej było pań, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka (wzrost o 0,2 p.proc. do 22,2%).

Przybyło bezrobotnych powyżej 50 roku życia (o 1,7 p.proc. do 22,3%).

Odnotowano zmniejszenie odsetka bezrobotnych w wieku do 25 lat (o 0,8 p.proc. do 20,0%).

Dziękuję za uwagę

Aneta KrólikŚwiętokrzyski Ośrodek Badań Regionalnych

Urząd Statystyczny w Kielcach