Ratownictwo i bezpieczeństwo

na jachcie

Przed wyjściem na wodę

Przed każdym wyjściem z portu zawsze należy:

• Sprawdzić stan techniczny jachtu – zawleczki, ściągacze, ster, olinowanie stałe i ruchome, instalacje (elektryka, gaz, woda, paliwo), sprawność silnika, szczelnośćjednostki etc.,

• Sprawdzić wyposażenie ratunkowe – wystarczająca ilość kół ratunkowych, kamizelek ratunkowych, kamizelek pneumatycznych, itp., środków sygnalizacyjnych,

• Sprawdzić środki p. poż. – gaśnice, koce azbestowe, wiadro

Nowa załoga musi przejść podstawowe przeszkolenie z zakresu bezpieczeństwa:

• Zasady poruszania się na jachcie – jedna ręka dla jachtu, druga dla ciebie; nie stoimy bez potrzeby,

• Posługiwanie się środkami ratunkowymi i p. poż.,

• Zagrożenia na jachcie – przelatujący bom, możliwość poślizgnięcia się, porządek w linach

• Zachowanie się w przypadku wywrotki, wypadku

Instalacje jachtowe 1

Instalacja gazowa

• Propan butan – mieszanka wybuchowa, cięższy od powietrza – zbiera się w zęzie

• Przechowywanie butli – dobrze wentylowana bakista na zewnątrz jachtu

• Zapalanie – odkręcić butlę, zapalić zapalniczkę, na końcu odkręcić kurek

• Gaszenie – najpierw zakręcić butlę, wypali się gaz z przewodów

Zawór odcinający

Kuchenka

Reduktor

Butla gazowa

Przewód gazowy

Instalacje jachtowe 2

Instalacja wodna

• Zawory odpływowe – pamiętać o zamykaniu, w przechyle woda może cofać się do zlewu; w skrajnym przypadku może przyczynić się do zatopienia jachtu

Instalacja elektryczna

• Niesprawna instalacja – zagrożenie pożarowe– iskra w połączeniu z gazem lub oparami paliwa może spowodować wybuch

– tlące się przewody mogą spowodować zapalenie się kadłuba lub wnętrza jachtu

• Brak prądu– brak możliwości uruchomienia silnika (z rozrusznikiem elektrycznym)

– brak oświetlenia nawigacyjnego w nocy

• Ładowanie akumulatorów / prąd z kei– napięcie 230 V – możliwość porażenia elektrycznego

– nie moczyć przewodów!

Instalacje jachtowe 3

Instalacja paliwowa i silnik

• Silnik zaburtowy– kanistry przechowywać należy w wentylowanej bakiście

– opary benzyny wysoce wybuchowe

– silnik ze zbiornikiem zewnętrznym – kontrola szczelności przewodów paliwowych

– kontrola chłodzenia

• Silnik zabudowany/stacjonarny– możliwość przedostawania się spalin do wnętrza jachtu –

ryzyko zatrucia

– kontrola układu wydechowego / wentylacji komory silnika

– opary oleju napędowego (silnik stacjonarny) zdecydowanie mniej palne

– silnik stacjonarny Diesla rzadko spotykany na jachtach śródlądowych (gabaryty, waga, koszt)

– kontrola chłodzenia Benzynowy silnik zaburtowy

Środki asekuracyjne i ratunkowe 1

Środki asekuracyjne

• Kamizelka asekuracyjna

• Szelki asekuracyjne

• Siatka na relingu

• Lajf lina (jack stay)

Środki ratunkowe

• Koło ratunkowe

• Kapok (pas ratunkowy)

• Kamizelka ratunkowa

• Tratwa (jachty morskie)

Środki asekuracyjne i ratunkowe 2

Środki asekuracyjne

• Pomagają utrzymać się na wodzie osobom umiejącym pływać (kamizelki) lub

• Zmniejszają prawdopodobieństwo wypadnięcia za burtę (pasy, szelki, siatki)

• Nie gwarantują utrzymania się osoby nieprzytomnej w bezpiecznej pozycji (na plecach, z twarzą nad wodą)

• Wygodniejsze w noszeniu podczas pracy na jachcie niż środki ratunkowe

• W krajach o większych tradycjach żeglarskich niemal obowiązkowy element ubioru w każdych warunkach pogodowych

Kamizelka asekuracyjna

Środki asekuracyjne i ratunkowe 3

Środki ratunkowe

Kamizelki

• Podstawowe zadanie – zapewnienie bezpieczeństwa osobie znajdującej się w wodzie

• Wyporność zapewniająca utrzymanie się rozbitka na wodzie

• Konstrukcja utrzymująca nieprzytomnego na plecach, a głowę powyżej powierzchni wody (kołnierz)

• Elementy odblaskowe, gwizdek (na morzu dodatkowo lampka)

• Wymagana ilość – minimum równa ilości osób na jachcie

• Koło ratunkowe – środek ratunkowy dla 2 osób, minimum jedno na pokładzie (morze – 2+1)

Dziecięca kamizelka ratunkowaprzeznaczona na wody śródlądowe

Człowiek za burtą – postępowanie

• Ogłoszenie alarmu „Człowiek za burtą!” – pierwsza osoba, która zauważy rozbitka

• Podanie środków ratunkowych – rzucenie środków na nawietrzną człowieka

• Wyznaczenie „oka” – ma za zadanie ciągłą obserwację rozbitka

• Podejście jachtem do tonącego – runda rufowa, ósemka sztagowa, manewr Monachijski (dryf, quick-stop)

• Podjęcie człowieka na pokład jachtu w ciągu 3 minut od wypadnięcia (jachty balastowe – 5 minut)

• Udzielenie możliwej pomocy przedmedycznej poszkodowanemu

W razie potrzeby należy niezwłocznie wezwać pomoc lekarską!

Należy dzwonić pod numer 999 lub 112 (komórka)

0 601 100 100NUMER RATUNKOWY NAD WODĄ

(Mazury, Wybrzeże)

Człowiek za burtą - manewry

a, b, c – podejście do człowieka ósemką sztagowąlub rundą rufową z kursów ostrych (a), półwiatru (b), kursów pełnych (c)

d – podejście do człowieka metodą półwiatrową

e – podejście metodą z dryfem (quick-stop)

x – zwrot przez sztag

ω – zwrot przez rufę

Człowiek za burtą - podejmowanie

• Wyjęcie dorosłego człowieka z wody na pokład nawet niewielkiego jachtu wymaga sporej siły

• Do tego zadania oddelegowane powinny być co najmniej dwie silne osoby

• Lekkie jachty mieczowe – rozbitka podejmuje się na burcie nawietrznej –zmniejszenie ryzyka wywrotki poprzez przeciążenie jachtu

• Jachty mieczowo-balastowe i balastowe – człowiek podjęty powinien być po stronie zawietrznej – niższa wolna burta

• Jachty z otwartą rufą – podjęcie z rufy, dobrze wykorzystać drabinkę rufową

• W rzeczywistości – PODEJMIJ ZA WSZELKĄ CENĘ, NIEWAŻNE SKĄD

Wywrotka – zapobieganie

• Przewidywanie pogody – w przypadku złych prognoz lepiej nie wychodzić na wodę

• Na wodzie – ciągła obserwacja warunków atmosferycznych

• Uwaga na szkwały

• Wczesne refowanie to nie wstyd!

• Klar na jachcie – porządek na pokładzie to mniejsze ryzyko poślizgnięcia się załogi i przeważenia jachtu na zawietrzną

• Pływając w trudnych warunkach atmosferycznych należy miećnałożone środki ratunkowe

Wywrotka – po wypadku

• Przeliczyć ilość osób – czy wszyscy załoganci są na powierzchni wody

• Założenie środków ratunkowych przez wyszstkich członków załogi

• Ocena stanu poszkodowanych – czy wszyscy są cali i zdrowi

• Przeciwdziałanie „grzybkowi” – pod maszt podłożyć kapok, koło ratunkowe

• Jeżeli możliwe jest szybkie nadejście pomocy – przygotować jacht do holowania

• Wchodzenie na przewrócony jacht może spowodowaćjego zatonięcie

• Nadejście pomocy nierealne – spróbować postawić jacht własnymi siłami lub

• Podjąć decyzję o dryfowaniu razem z jachtem lub opuszczeniu go i dostaniu się na brzeg

Wywrotka – stawianie jachtu

• Zabezpieczyć jacht przed zrobieniem „grzyba”

• Zrzucić żagle – możliwie szybko, tak by liklina nie zdążyła napęcznieć

• Uszczelnić otwory poniżej linii wodnej – wypływki, skrzynia mieczowa

• Obrócić jacht masztem pod wiatr – ułatwienie stawiania

• Cała załoga na miecz, ciągnie za fał grota

• Uwaga na przerzucenie jachtu na drugą stronę

• Wolne środki ratunkowe pod pokład – zwiększenie wyporności jachtu• Wypompować wodę – wiadra, pompy zęzowe,

czerpaki

• Kontynuować żeglugę :-)

MAZURSKIE WOPR

• 601 100 100

ratowanie zagrożonego życia i zdrowia osób korzystających z wody

Nawałnica

Awarie jachtu

Przeciek

• Lokalizacja przecieku

• Ocena możliwości naprawy

• Użycie możliwych środków do zabezpieczenia (rąbanie szafek, zatykanie szmatami, ubraniami, materacami…, owinięcie kadłuba żaglem)

• Kurs w kierunku najbliższego brzegu

Awarie olinowania i żagli

• Uszkodzenie olinowania stałego - natychmiastowa reakcja na uszkodzenie –zmiana kursu na taki, przy którym uszkodzona lina nie pracuje lub jest minimalnie obciążona; próba naprawy lub zastąpienie liną zastępczą (prowizoryczne)

• Przy naprawie prowizorycznej – zmniejszenie obciążeń przenoszonych przez żagle (refowanie)

• Uszkodzony żagiel – zrzucenie i kontynuacja żeglugi na pozostałych żaglach; w miarę możliwości zaszycie uszkodzenia

Awarie jachtu

Awarie olinowania i żagli c.d.

• Awaria szotów – szoty grota – uwaga na bom! – ustawienie jachtu do baksztagu, założenie topenanty, zrzucenie pracującego grota, unieruchomienie bomu w osi jachtu, próba naprawy szotów, postawienie żagla

• Awaria szotów – szoty foka – zgaszenie żagla, zrzucenie, próba naprawy szotów, postawienie żagla

• Pęknięty fał– grota – UWAGA NA SPADAJĄCY BOM (mimo wszystko mało prawdopodobne, żagiel

prawdopodobnie zakleszczy się w likszparze)– foka – żagiel prawdopodobnie sam spadnie (przynajmniej częściowo)– naprawa – założenie fału zastępczego lub użycie topenanty

Awaria masztu• Sprawdzić czy nie doszło do obrażeń załogi• Zabezpieczyć kadłub przed uderzeniami złamanej części masztu• Usztywnić pozostałą część (stojącą)• Spróbować postawić małego foka lub żeglować na silniku do brzegu

Awarie jachtu

Awaria steru

• Uszkodzenie rumpla – pracą żaglami należy doprowadzić do kursu na wprost, tak by na ster działały minimalne siły, następnie podjąć próbę naprawy rumpla

• Uszkodzenie płetwy sterowej – trzeba próbować wykonać ster awaryjny (np. z pagaja, drzwiczek szafy itp.) lub zastosować sterowanie awarynje (np. przy użyciu wiadra na linie). Ważna jest umiejętna praca na sterze.

• W przypadku niemożności naprawy steru i możliwości sztrandowania na niebezpiecznym brzegu (mieliźnie) należy jak najszybciej wezwać na pomoc jachty znajdujące się w pobliżu lub jednostki ratownicze

Sztrandowanie i mielizna

• Sztrandowanie – kontrolowane wejście na mieliznę, brzeg np. w celu ochrony cieknącego jachtu przed zatonięciem

• Bezpieczne sztrandowanie przeprowadzić można tylko na miękkim dnie (piach, muł, szuwary)

• Jacht należy przygotować do sztrandowania (podniesienie miecza, zluzowanie kontrafału płetwy sterowej)

Wejście na mieliznę

• Przy dużej prędkości jachtu możliwe duże uszkodzenia (połamany miecz, rozszczelniona skrzynia mieczowa, płetwa sterowa; przy kamienistym dnie możliwe uszkodzenia kadłuba)

• Przy małej prędkości – sytuacja mniej niebezpieczna, szczególnie gdy dno jest miękkie

Mielizna

Mielizna nawietrzna

• Podnieść miecz, wybrać silnie żagle, jacht sam powinien zejść z mielizny

• Można próbować przebalastować kadłub na zawietrzną

• W razie potrzeby odepchnąć się od dna pagajem lub bosakiem, użyćsilnika

• Oddalić się od mielizny kontrkursem, minąć ją w bezpiecznej odległości

Mielizna zawietrzna

• Sytuacja groźniejsza – wiatr i fale wpychają jacht na mieliznę

• Zrzucić żagle, rzucić kotwicę z rufy, dopiero podnieść miecz,odepchnąć się pagajami lub wycofać przy pomocy silnika

• W przypadku problemów wywieźć kotwicę możliwie daleko za rufę, przechylić jacht

• W przypadku niepowodzenia wezwać pomoc z zewnątrz

Holowanie jachtu. Pożar

Holowanie

• Hol musi zapewniać bezpieczeństwo obu jednostek – odpowiednia długość holu, łatwość oddania

• Bezpieczna prędkość – zapewniająca manewrowość i możliwośćwyhamowania

• Montaż holu w miejscu zapewniającym sterowność jachtu (blisko osi obrotu, np. stopa masztu)

Pożar

• Przyczyny: niedbałe obchodzenie się z instalacjami jachtowymi, wady w instalacjach, zaprószenie ognia (np. papierosem)

• Gaszenie: przy pomocy gaśnic i inne przeznaczonego do tego celu sprzętu. Nie należy gasić wodą lub pianą urządzeń i instalacji elektrycznych

Pożar c.d.

• W zależności od miejsca pojawienia się ognia obrać odpowiedni kurs względem wiatru:

– Ogień na dziobie – kurs pełny,

– Ogień na rufie – kurs ostry,

– Ogień na śródokręciu – półwiatr,

• Natychmiast ewakuować z zagrożonego obszaru gaz, pirotechnikę i paliwo (w szczególności benzynę)

• Płonące ubranie na człowieku – najlepiej wskoczyć do wody, w razie braku możliwości zdusić ogień kocami. Nie zdejmować ubrań, może dojśćdo rozprzestrzenienia się ognia i dodatkowych poparzeń!

• Gaszenie we wnętrzu jachtu może ułatwić zamknięcie klap i włazów –uwaga na możliwość zaczadzenia!

Wzywanie pomocy

• Telefon komórkowy – Policja 997– Straż Pożarna 998– Pogotowie Ratunkowe 999– WOPR (Mazury, Wybrzeże) 0 601 100 100

• Dym lub ogień na jachcie• Sygnał dzwiękowy – – – – – (powtarzające się długie dźwięki lub

uderzenia w dzwon) – „Wzywam pomocy”, ********* (seria bardzo krótkich dźwięków) – „niebezpieczeństwo”, ** ** ** (serie podwójnych krótkich dźwięków) – „człowiek za burtą”

• Sygnał świetlny alfabetem Morse’a: * * * – – – * * * (S O S)• Flaga i umieszczona nad nią lub pod nią kula (lub przedmiot kulę

przypominający)• Symetryczne unoszenie i opuszczanie obu rąk wzdłuż tułowia• Światło lub flaga, którymi zataczane są kręgi• Czerwona flara lub raca• Sygnał „Mayday Mayday Mayday” nadawany przez radiotelefon

Pierwsza pomoc 1

• W razie poważnych urazów ZAWSZE należy wezwać pomoc medyczną

• Opatrywanie ran– W przypadku lekkich otarć wystarczy spłukanie dużą ilością wody,

następnie zdezynfekować (np. gencjana)

– Duże i głębokie rany wymagają pomocy hirurgicznej. Pomoc lekarska ogranicza się do spłukania i dezynfekcji oraz założenia jałowego opatrunku

• Krwotoki– Tamowanie krwawienia polega na założeniu opatrunku uciskowego

– Przykrycie rany kilkoma warstwami gazy, grubą warstwą waty lub ligniny, ciasne przymocowanie całości bandażem

– Nie należy stosować opasek uciskowych, mogą powodować poważne powikłania

– Krwotok z nosa można tamować poprzez zaciśnięcie jego skrzydełek do przegrody, umieszczenie chorego w pozycji siedzącej, przyłożenie zimnych okładów

• W przypadku silnego krwawienia można stosować tampony z waty itp.

Pierwsza pomoc 2

• Złamania kończyn– Objawy: ograniczona ruchomość kończyny, obrzęk, możliwe zniekształcenie,

silne bóle

– Należy unieruchomić złamaną kość wraz z sąsiadującymi z nią stawami

– Przy złamaniach otwartych zdezynfekować ranę i nałożyć jałowy opatrunek

• Zwichnięcie, skręcenie– Podobnie jak przy złamaniu – unieruchomić uszkodzoną kończynę

– Nie wolno samodzielnie nastawiać stawu

– Można stosować okłady z altacetu i inne przeciw opuchliźnie

• Urazy kręgosłupa– W warunkach jachtowych należy ograniczyć się do prawidłowego

transportu poszkodowanego do brzegu

– Choremu nie wolno wykonywać żadnych ruchów tułowiem i głową

– Chory powinien stabilnie leżeć na twardym podłożu

Pierwsza pomoc 3

• Złamania kończyn– Objawy: ograniczona ruchomość kończyny, obrzęk, możliwe zniekształcenie,

silne bóle

– Należy unieruchomić złamaną kość wraz z sąsiadującymi z nią stawami

– Przy złamaniach otwartych zdezynfekować ranę i nałożyć jałowy opatrunek

• Zwichnięcie, skręcenie– Podobnie jak przy złamaniu – unieruchomić uszkodzoną kończynę

– Nie wolno samodzielnie nastawiać stawu

– Można stosować okłady z altacetu i inne przeciw opuchliźnie

• Urazy kręgosłupa– W warunkach jachtowych należy ograniczyć się do prawidłowego

transportu poszkodowanego do brzegu

– Choremu nie wolno wykonywać żadnych ruchów tułowiem i głową

– Chory powinien stabilnie leżeć na twardym podłożu

Pierwsza pomoc 4

• Urazy głowy– Poszkodowanego należy bezzwłocznie przetransportować do szpitala– W przypadku podejrzenia wstrząsu mózgu starać się nie dopuścić do utraty

świadomości– Nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, zapobiec zbędnym

ruchom– Zabezpieczyć głowę przed ruchem okładając ją kocami, ręcznikami itp..

• Oparzenia– Natychmiast obficie przemyć wodą oparzone miejsce– Oparzenia można pokryć panthenolem w areozolu– Oparzone miejsce okryć jałowym opatrunkiem chroniąc przed zakażeniem– Jak najszybciej zdjąć biżuterię, zegarek itp. z oparzonej skóry– W przypadku poważnych oparzeń nie próbować zdejmować przylgniętej

odzieży! NATYCHMIAST WEZWAĆ POGOTOWIE!

• Udar (porażenie słoneczne)– Chorego ułożyć w chłodnym i zacienionym miejscu, położyć zimne okłady

na głowę; podawać dużo zimnych napojów

Pierwsza pomoc 5

• Przechłodzenie– I stopnia

• Drgawki, zaburzenia świadomości, przyspieszona praca serca i oddech, kłopoty ze świadomością, temperatura ciała 34-35*C

• Poszkodowanego rozebrać z mokrych ubrań, okryć kocami; można stosowaćnacieranie (poczynając od tułowia) i podać ciepłą (NIE GORĄCĄ!) herbatę

– II stopnia• Apatia, zesztywnienie kończyn, spowolnienie reakcji, wolna akcja serca, możliwa

arytmia, szybki płytki oddech, temp. ciała ok. 30-33*C

• Postępować podobnie jak przy przechłodzeniu I stopnia, ale nie rozbieraćposzkodowanego ani nie stosować nacierania; można podać do wdychania ciepłąparę wodną

– III stopnia• Tętno niewyczuwalne, nieregularna praca serca, możliwy zanik oddechu, stan

odrętwienia i porażenia, rozszerzone źrenice, możliwa śpiączka. Temp. ok. 30*C

• Nieprzytomnego (ale oddychającego i z zachowaną czynnością serca) poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, chronić przed dalszą utratą ciepła, niezwłocznie wezwać pomoc medyczną

• W przypadku braku oddechu i/lub akcji serca przystąpić do resuscytacji oddechowo-krążeniowej

Pierwsza pomoc 6

• Ułożenie poszkodowanego– Aby zapewnić poszkodowanemu stabilną pozycję, należy ułożyć go w

„pozycji bocznej ustalonej”:• Ułożyć poszkodowanego na boku; „dolna” ręka za tułowiem, wzdłuż ciała; „górna” ręka

zgięta w łokciu, dłoń pod policzkiem; „dolna” noga zgięta w kolanie i stawie biodrowym stabilizuje tułów; „górna” noga wyprostowana, leży na „dolnej”

• Zapewnia stabilne ułożenie na boku, z lekkim pochyleniem do przodu

– Nie stosować w przypadku urazów kręgosłupa, brzucha lub klatki piersiowej

• Resuscytacja oddechowo-krążeniowa– Udrożnić drogi oddechowe (np. wyjąć ewentualne ciała obce z jamy ustnej)– Sztuczne oddychanie przeprowadzać metodą „usta-usta” lub „usta-nos” w

tempie 12-14 oddechów na minutę– W przypadku zatrzymania akcji serca należy dodatkowo przeprowadzić

masaż serca• Wyprostowanymi w łokciach rękami uciskać krótkimi ruchami mostek o 3-5 cm w

odległości 1/3 od dolnego krańca mostka• Na każde 2 oddechy przypada 30 uciśnięć mostka

• http://www.prc.krakow.pl/wyty/wyt2005.html

Współpraca ze ratownikami

• Służby ratownicze przejmują bezwzględnie dowodzenie akcją ratowniczą

• Załoga jachtu, w tym także skiper, zobowiązani są wykonywać polecenia ratowników

• W przypadku oczekiwania na pomoc z zewnątrz należy przygotować jacht do jej przyjęcia zanim ta pomoc nadejdzie

• Przygotowanie to polegać może na:– Zrzuceniu żagli – szczególnie przy pomocy ze śmigłowca

– Bezwzględnym sklarowaniu pokładu

– Uruchomieniu silnika

– Przygotowanie lin asekuracyjnych

– Przygotowaniu załogi do opuszczenia pokładu jachtu (nałożone środki ratunkowe, odpowiednia odzież itp.)

– Umożliwieniu wejścia ratownikom na pokład jachtu

Ratownictwo na morzu - SAR

• Utrzymanie ciągłej gotowości do przyjmowania i analizowania zawiadomieńo zagrożeniu życia na morzu.

• Planowanie, prowadzenie i koordynowanie akcji poszukiwawczych i ratowniczych.

• Współdziałanie z odpowiednimi Służbami innych państw, w szczególności podczas akcji poszukiwawczych i ratowniczych.

• Utrzymanie w gotowości sił i środków ratowania życia na morzu.

Ratownictwo na morzu

• W strefie przybrzeżnej (kilka mil morskich) najpewniejszym środkiem komunikacji jest telefon komórkowy 0-58 6216811

• SAR – Search And Rescue– Stacje brzegowe, samoloty patrolowe, łodzie i śmigłowce ratunkowe– Wzywanie: Komunikat Mayday na kanale 16 VHF, zawierający nazwę jednostki, pozycję,

rodzaj zagrożenia, ilość osób na pokładzie, środki ratunkowe znajdujące się na pokładzie– Mayday można nadać tylko i wyłącznie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia– Po przyjęciu komunikatu SAR będzie instruował co do dalszego postępowania

• Inne sposoby wzywania pomocy:– Czerwona flara– Dym na pokładzie– Radiopława EPIRB– Transponder SART

• Tratwa ratunkowa– Rzadko spotykana na małych jachtach żeglugi przybrzeżnej– Zapewnia większe bezpieczeństwo niż kamizelka ratunkowa– Automatycznie otwiera się po wpadnięciu do wody

STATYSTYKI

Literatura

• Żeglarz i sternik jachtowy – Andrzej Kolaszewski

• Jachtowa żegluga przybrzeżna – Władysław R. Dąbrowski

• http://www.bezpiecznawoda.onet.pl

• Skrypty JC AZS Wrocław http://www.jkazs.wroc.pl/szkolenie/

• Reed’s 2007 Nautical Almanach

• Vademecum Żeglarstwa Morskiego – Zbigniew Dąbrowski, Jerzy W. Dziewulski, Marek Berkowski