Raport Planowanie i współpraca firm turystycznych

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Katedra Turystyki

Krzysztof Borodako Kierownik Projektu Badawczego

([email protected])

Raport z badań przeznaczony wyłącznie do uŜytku wewnętrznego firm biorących udział w badaniu Autor: © Krzysztof Borodako, Katedra Turystyki Uniw ersytetu Ekonomicznego w Krakowie

Niniejsze opracowanie chronione jest prawem autorskim. Ani całość, ani Ŝadna część niniejszego opracowania, nie moŜe być sprzedawana, odstępowana w celu późniejszej sprzedaŜy. Niniejszy raport nie moŜe być publikowany w jakikolwiek sposób ani powielany

w mediach (tradycyjnych i elektronicznych) bez uprzedniej, pisemnej zgody autora opracowania.

Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009-2011 jako projekt badawczy pt: Badanie wybranych atrybutów foresightu regionalnego w małopolskich firmach turystycznych

Kraków 2010

Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych

PROJEKT FOR-TOUR

Raport z badania ankietowego przedsi ębiorstw

Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT

dr Krzysztof Borodako © 2

Spis treści

Kluczowe wyniki badań ...................................................................................................................................... 3

Aspekty planowania strategicznego w firmach turystycznych................................................................................. 4

Współpraca w regionie oraz częstotliwość kontaktów między podmiotami w ciągu ostatniego roku .......................... 6

Formy oraz zakres konsultacji prowadzonych przez pracowników badanych firm..................................................... 9

Charakter oraz cele realizowanych kontaktów biznesowych ................................................................................ 10

Znajomość dokumentów strategicznych i celów strategicznych turystyki w regionie .............................................. 11

Charakterystyka badanej zbiorowości – przedstawiciele firm ............................................................................... 12

Charakterystyka badanej zbiorowości – badane podmioty................................................................................... 13

Charakterystyka badania.................................................................................................................................. 15

Notka o autorze .............................................................................................................................................. 15



Kluczowe wyniki bada ń

Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie następujących głównych wniosków dotyczących badanych podmiotów:

� w ponad trzech czwartych firm turystycznych kierownictwo omawia istotne decyzje z doświadczonymi pracownikami niŜszego szczebla;

� w ponad dwóch trzecich firm sprzyja się nieformalnym konsultacjom pracowników dotyczących istniejących problemów w firmie i otoczeniu, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie firmy;

� w ponad dwóch trzecich badanych firm organizowane są spotkania dyrekcji firmy z pracownikami celem przekazania informacji o przyjętych w firmie celach strategicznych;

� śledzenie trendów rozwojowych w branŜy turystycznej jest w zakresie kompetencji wybranych pracowników w ponad połowie badanych firm;

� przewaŜająca większość (84%) kierownictwa firm jest otwarta na propozycje pracowników dotyczące zmian w oferowanych produktach turystycznych;

� władze firm podejmują swoje decyzje w procesie planowania strategicznego na podstawie najczęściej informacji uzyskanych od swoich pracowników – w 60% przypadków;

� aŜ w 70% firm turystycznych pracownicy mogą liczyć na wsparcie organizacyjne i merytoryczne w przypadku przygotowywania propozycji zmian produktowych i procesowych;

� w prawie 70% firm turystycznych zatrudnieni są pracownicy posiadający wiedzę o istniejących technologiach wykorzystywanych w sektorze turystyki, podczas gdy jedynie 5% firm takich pracowników zdecydowanie nie zatrudnia;

� prawie połowa badanych firm współpracuje z maksymalnie pięcioma obiektami bazy noclegowej i gastronomicznej, a co piąta badana firma takiej współpracy w ogóle nie prowadzi z obiektem noclegowym i prawie co trzecia z obiektem gastronomicznym. Wśród współpracujących między sobą firm dominują rzadkie oraz średnie częstotliwości kontaktów z tymi podmiotami;

� aŜ 58% badanych przedsiębiorstw turystycznych współpracuje z kilkoma firmami transportowymi (do pięciu podmiotów), a jedna piąta tych firm takiej współpracy nie prowadzi. Tutaj równieŜ dominują rzadkie i średnie częstotliwości kontaktów z tymi podmiotami;

� badane firmy w prawie jednej trzeciej przypadków nie współpracują z prywatnymi atrakcjami turystycznymi, a 45% badanych firm deklaruje współpracę z maksymalnie 5 podmiotami;

� w grupie badanych firm turystycznych aŜ 14% deklaruje współpracę z ponad 20 biurami podróŜy (w tym agentami turystycznymi), przy czym co piąty badany kontaktował się często z tymi podmiotami, a aŜ 14% bardzo często;

� prawie jedna trzecia firm współpracowała z organizatorami turystyki (z 1-5 podmiotami współpracującymi), przy czym aŜ co dziesiąta firma współpracowała z ponad 20 tego typu podmiotami;

� niespełna połowa firm współpracowała z organizacjami turystycznymi, a 41% takie współpracy nie prowadziła;

� 57% respondentów deklaruje współpracę z maksymalnie pięcioma urzędami publicznymi, a 17% z Ŝadnym;

� blisko połowa badanych firm nie współpracuje z uczelniami (44%) oraz firmami doradczymi i szkoleniowymi (40%), na nieco wyŜszym poziomie (46%, 45%) jest odsetek firm współpracujących z maksymalnie pięcioma tego typu podmiotami;

� firmy turystyczne współpracują równieŜ z agencjami reklamowymi i PR (57% deklaruje taką współpracę), przy czym przewaŜają raczej średnie i rzadkie częstotliwości kontaktów;

� tylko co piąta badana firma w ciągu ostatniego roku nie współpracowała z Ŝadną instytucją finansową, a ponad dwie trzecie współpracowały z maksymalnie pięcioma tego rodzaju podmiotami;

� badani respondenci najczęściej konsultują się w sprawach zawodowych z członkami rodziny oraz pracownikami, przy czym w ciągu miesiąca jest to najczęściej maksymalnie pięć osób, a konsultacje dotyczą głównie spraw finansowych oraz nowych pomysłów biznesowych;

� w trakcie kontaktów słuŜbowych między firmami turystycznymi, a innymi podmiotami na tym rynku najczęściej przekazywane są informacje dotyczące produktów turystycznych oraz kanałów promocji i dystrybucji;

� ponad połowa badanych przedstawicieli firm uwaŜa, Ŝe kontakty personalne kadry zarządzającej (prezesa, dyrektora, właściciela) mocno lub bardzo mocno wpływają na współpracę z innymi podmiotami;

� dla 41% badanych firm turystycznych wiedza pozyskana w ramach współpracy z innymi podmiotami ma duŜe lub bardzo duŜe znaczenie przy podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie;

� dla przedstawicieli aŜ dwóch na trzy badane firmy turystyczne głównym celem przyświecającym współpracy jest utrzymanie relacji przyjacielskich, a dla prawie połowy badanych firm jest to pozyskanie do firmy potrzebnych zasobów;

� współpraca z najwaŜniejszymi podmiotami rynku turystycznego dla 42% przedsiębiorstw ma charakter lokalny, a dla 46% firm charakter regionalny lub krajowy (po 23% kaŜda odpowiedź);

� wśród badanych przedstawicieli firm istnieje wysoka znajomość celów strategicznych rozwoju turystyki w regionie (48%) oraz dokumentów strategicznych rozwoju tej branŜy (38%).



Aspekty planowania strategicznego w firmach turysty cznych

Dynamiczny rozwój współczesnych przedsiębiorstw oraz ciągłe podnoszenie konkurencyjności związane jest współcześnie w duŜym stopniu od kultury organizacyjnej tych podmiotów. Wśród kilku elementów wchodzących znaczeniowo w skład tego terminu (nazywanego w literaturze przedmiotu takŜe kulturą korporacyjną) jest tzw. kultura myślenia o przyszłości. Przy czym problematyka kultury organizacyjnej nie dotyczy wyłącznie duŜych firm. Jej obecność i forma mocną determinują styl zarządzania równieŜ małych i średnich podmiotów. Jednoznaczne zdefiniowanie oraz pomiar tego zjawiska jest zadaniem trudnym. Mimo to na bazie studiów literaturowych przygotowano zestaw kilku stwierdzeń odzwierciedlających styl zarządzania w firmach turystycznych i przez to uwarunkowania w jakich kształtowana jest kultura myślenia o przyszłości firmy i równieŜ branŜy.

Pierwszy elementem opisującym powyŜsze zjawisko jest umiejętność gromadzenia i zarządzania wiedzą nieformalną w firmie. Ten rodzaj wiedzy posiadany jest przez doświadczonych pracowników i moŜe być wykorzystywany w celu budowania trwałej przewagi konkurencyjnej na rynku. Istotnym wymiarem właściwego podejścia do zagospodarowania tej wiedzy jest wypracowany w firmie proces konsultacyjny kierownictwa z pracownikami pozwalający na zgromadzenie informacji o rynku, a przede wszystkim o obecnych i potencjalnych produktach.

Analizując proces planowania strategicznego w firmach turystycznych, naleŜy podkreślić specyfikę ich działania. Po pierwsze sezonowości ruchu turystycznego i związane z tym konsekwencje. Po drugie dominujący udział mniejszych firm – głównie mikroprzedsiębiorstw - strukturę badanych firm przedstawiono w końcowej części raportu. Wśród uczestniczących w badaniu przedsiębiorstw turystycznych przedstawiciele aŜ 76% firm deklarowało, Ŝe kierownictwo ich firmy omawia istotne decyzje z pracownikami posiadającymi doświadczenie w branŜy. Prawie jedna na sześć pytanych osób twierdziła, Ŝe takie konsultacje nie mają miejsca w ich firmie – przy czym o tym było zdecydowanie przekonanych 6% respondentów. RównieŜ 6% osób twierdziło, Ŝe trudno im powiedzieć czy taki proces konsultacyjny ma miejsce w ich firmie (Rysunek 1).

Rysunek 1. Kierownictwo firmy omawia istotne decyzje w do świadczonymi pracownikami ni Ŝszego

szczebla (N=960)

Proces budowania otwartości firmy na nowe rozwiązania

organizacyjne oraz rynkowe musi wynikać w duŜej mierze z tworzenia w firmie kultury „wspierania zmiany”. Przede wszystkim istotne w tym względzie jest zarządzanie organizacją umoŜliwiającą lub zachęcającą do swobodnych konsultacji pracowników między róŜnymi działami celem identyfikacji nowych zjawisk rynkowych (w szczególności istniejących lub przyszłych zagroŜeń z otoczenia) lub

potencjału przedsiębiorstwa wynikającego z tych obserwacji. Prawie połowa badanych przedstawicieli przedsiębiorstw (47%) uwaŜała, Ŝe ich firma raczej sprzyja takim nieformalnym konsultacjom dotyczącym istniejących problemów w firmie i otoczeniu, które mogą mieć wpływ na jej funkcjonowanie. Co piąty badany (20%) zdecydowanie zgadzał się z tym stwierdzeniem. W 15% przypadków w opinii respondentów takie wsparcie ze strony firmy nie ma miejsca. Interesujące moŜe wydawać się, Ŝe w 17% przypadków trudno było jednoznacznie określić istnienie takiego wsparcia ze strony firmy (Rysunek 2).

Rysunek 2. Firma sprzyja nieformalnym konsultacjom pracowników (N=942)

Stosunkowo wysoko przedstawiciele firm turystycznych

określili fakt organizacji przez dyrekcję spotkań z pracownikami, podczas których przekazywane są informacje o celach strategicznych firmy (31% odpowiedzi „zdecydowanie tak” oraz 37% - „raczej tak”). Natomiast prawie co dziesiąta osoba (9%) twierdziła, Ŝe na pewno takich spotkań nie ma w jej firmie, a 16% osób uwaŜała, Ŝe raczej nie są organizowane. Wielkość grupy osób niezorientowanych była na poziomie 7% (Rysunek 3).

Rysunek 3. Organizowane s ą spotkania dyrekcji firmy z pracownikami celem przekazania informacji o

przyjętych celach strategicznych firmy (N=947)

Istotnym elementem budowania kultury myślenia

o przyszłości jest działalność dyrekcji oraz pracowników firmy ukierunkowana na daleką perspektywę. Jest to zadanie tym bardziej trudne w branŜy turystycznej, poniewaŜ firmy te działają w warunkach cykliczności wielkości ruchu turystycznego, a znaczna część tych firm zaliczana jest do MSPT (małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych). Tym niemniej włączenie w działalność operacyjną elementu monitoringu rynku w skali nie tylko regionalnej, ale przede wszystkim krajowej i globalnej moŜe dać podstawy do stworzenia przewagi opartej na nowych usługach, produktach czy pakietach produktów (włączając w to jednocześnie zastosowanie nowoczesnych technologii). W prawie co czwartej polskiej firmie związanej z branŜą turystyczną pracownicy na bieŜąco analizują zmiany w branŜy identyfikując nasilenie istniejących lub powstawanie nowych trendów w turystyce. Wśród badanych reprezentantów firm

zdecydow anie nie; 6%

raczej nie; 12%

trudno pow iedzieć; 6%

zdecydow anie tak; 28%

raczej tak; 48%


raczej nie; 12%



raczej tak; 48%


raczej nie; 9%



raczej tak; 47%


raczej nie; 9%



raczej tak; 47%


raczej nie; 16%



raczej tak; 37%


raczej nie; 16%



raczej tak; 37%



35% odpowiedziało, Ŝe takie zadanie „raczej” dotyczy takŜe ich firm. Stosunkowo wysoki był odsetek osób, które nie potrafiły się wypowiedzieć w tej kwestii – 19%. Na brak takiej praktyki systematycznego śledzenia zmian rozwojowych w branŜy wskazywało odpowiednio 6% (zdecydowanie nie) oraz 18% (raczej nie) - Rysunek 4.

Rysunek 4. Pracownicy systematycznie śledzą trendy rozwojowe w bran Ŝy turystycznej (jest to w

zakresie kompetencji wybranych osób) (N=944)

WaŜnym elementem budowania konkurencyjnej

i innowacyjnej kultury organizacyjnej firmy jest wysoka świadomość jej kierownictwa co do znaczenia propozycji potencjalnych zmian w produktach lub usługach zgłaszanych przez pracowników firmy. Opinię, iŜ kierownictwo „zdecydowanie” jest otwarte na takie propozycje wyraŜało 37% przedstawicieli firm, natomiast aŜ 47% badanych uwaŜało, Ŝe taka postawa „raczej” ma miejsce w ich firmie – łącznie dając 84% odpowiedzi co do przychylności (otwartości kierownictwa w tej kwestii). Tylko 3% i 4% uznało, Ŝe kierownictwo ich firmy takiej postawy nie reprezentuje (Rysunek 5).

Rysunek 5. Kierownictwo firmy jest otwarte na propozycje pracowników dotycz ących zmian w

produktach turystycznych (N=947)

W polskich firmach turystycznych bardzo często

prowadzony jest proces planowania strategicznego w oparciu o informacje pochodzące od pracowników firmy. Zdecydowanie zgadza się z tym stwierdzenie 17% badanych firm, natomiast „raczej zgadza się” – aŜ 43%. Łącznie w 60% badanych firm to pracownicy dostarczają tego typu informacji.

Rysunek 6. Pracownicy dostarczaj ą władzom firmy informacji potrzebnych do planowania strategicznego

(N=943)

Podobny odsetek osób, co zdecydowanie

potwierdzających fakt korzystania w procesie planowania

strategicznego z informacji pochodzących od pracowników, był wśród osób nie mających zdania w tej kwestii oraz uwaŜających, iŜ raczej takie zjawisko nie istnieje w ich firmie (po 17%). W 7% badanych przedsiębiorstw zdecydowanie nie ma zasady dostarczania przez pracowników informacji potrzebnych kierownictwu (dyrekcji) w planowaniu strategicznym (Rysunek 6).

Kreowanie kultury organizacyjnej sprzyjającej innowacyjności i otwartości na zmiany pojawiające się w przyszłości związane jest silnie z przekonaniem pracowników, Ŝe mogą oni liczyć na wsparcie firmy w tej kwestii. Proces obsługi klienta, programowanie produktu oraz inne procesy zachodzące w firmie mogą wymagać modyfikacji. Pracownicy mający pomysły tych zmian powinni otrzymać wsparcie organizacyjne lub merytoryczne ze strony firmy. AŜ w 70% badanych firm ich pracownicy mogą liczyć na takie wsparcie, przy czym 23% respondentów jest o tym całkowicie przekonana (odpowiedź „zdecydowanie tak”). Z drugiej strony - 6% badanych uwaŜa, Ŝe całkowicie nie ma co liczyć na takie wsparcie, a 8%, Ŝe raczej nie otrzyma takiej pomocy ze strony własnej firmy. Trudno było określić działanie firmy w tym względzie w przypadku 16% respondentów (Rysunek 7).

Rysunek 7. Firma wspiera organizacyjnie i merytorycznie pracowników proponuj ących zmiany

produktowe i procesowe (N=940)

Działania planistyczne wymagają oprócz znajomości

rynku turystycznego, profilu konsumenta, istniejących konkurentów oraz tzw. makro otoczenia, takŜe ciągle aktualizowanej wiedzy dotyczącej dostępnych na rynku rozwiązań technologicznych. Rozwiązania te ułatwiają proces obsługi konsumenta, minimalizując koszty, tworzą nowe kanały promocji i informacji o produktach firmy lub pomagają budować wizerunek profesjonalnego partnera w biznesie. Wśród badanych firm blisko 70% osób deklarowało, Ŝe zatrudnieni w firmie pracownicy posiadają taką wiedzę o istniejących technologiach (wskazania „zdecydowanie tak” lub „raczej tak”). Tylko jedna osoba na dwadzieścia badanych uwaŜała, Ŝe pracownicy zdecydowanie nie posiadają takiej wiedzy jej firmie (Rysunek 8).

Rysunek 8. Pracownicy posiadaj ą wiedz ę o istniej ących technologiach wykorzystywanych w

sektorze turystyki (N=943)


raczej nie; 18%



raczej tak; 35%


raczej nie; 18%



raczej tak; 35%

zdecydow anie nie; 3%raczej nie; 4%

trudno pow iedzieć; 10%zdecydow anie tak; 37%

raczej tak; 47%


trudno pow iedzieć; 10%zdecydow anie tak; 37%

raczej tak; 47%


raczej nie; 17%



raczej tak; 43%


raczej nie; 17%



raczej tak; 43%




raczej tak; 47%




raczej tak; 47%

zdecydowanie nie; 5%raczej nie; 11%



raczej tak; 42%

zdecydowanie nie; 5%raczej nie; 11%



raczej tak; 42%



Współpraca w regionie oraz cz ęstotliwo ść kontaktów mi ędzy podmiotami w ci ągu ostatniego roku

Rozwój turystyki w regionie zdeterminowany jest aktualnie wieloma czynnikami. We współczesnej literaturze moŜna spotkać stwierdzenia, Ŝe jeden z nich odgrywa kluczowe znaczenie w turystyce. Jest nim współpraca w ramach sektora w regonie. Jest ona rozumiana jako struktura oraz intensywność istniejącej na danym terenie współpracy między podmiotami. Nowoczesne modele biznesowe wskazują przede wszystkim na generowanie nowej wartości dodanej na rynku poprzez wykorzystywanie dostępnych w otoczeniu (poza firmą) róŜnego rodzaju zasobów. Zdolność podmiotów sektora turystycznego do tworzenia sieci współpracy, będącej często początkami klastrów turystycznych czy nowych centrów innowacji jest istotną determinantą wzrostu konkurencyjności turystyki na rynku krajowym jak równieŜ międzynarodowym. Przeprowadzone obecnie badania pozwoliły zdiagnozować intensywność relacji biznesowych między podmiotami (w odniesieniu do konkretnych grup przedsiębiorstw turystycznych) wykorzystując dwa mierniki – liczebność prowadzonych relacji oraz częstotliwość prowadzonych kontaktów.

Rysunek 9. Liczba podmiotów bazy noclegowej, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść

kontaktu z tymi podmiotami (N=938, 714)

Liczebność relacji badanych firm z podmiotami bazy noclegowej w regionie wskazuje, Ŝe w ciągu roku połowa firm miała raczej stałych partnerów biznesowych, których liczba nie przekraczała pięciu (49%). Natomiast ponad jedna dziesiąta badanych firm współpracowała z ponad 20 takimi podmiotami w regionie. Co piąta badana firma w ogóle nie współpracowała z Ŝadnym obiektem bazy noclegowej. Wśród pozostałych firm współpracujących częstotliwość współpracy z przedsiębior-stwami bazy noclegowej najczęściej miała charakter rzadki lub średni (odpowiednio 31% oraz 28%), natomiast prawie co dziesiąta firma utrzymuje bardzo częste lub częste (17%) relacje z tymi podmiotami rynku turystycznego (Rysunek 9). [Uwaga: w raporcie przyjęto, Ŝe o częstotliwości kontaktów wypowiadały się firmy, które w przypadku współpracy zaznaczyły inną odpowiedź niŜ „z Ŝadnym”, natomiast w rzeczywistości liczebnie te wielkości nieznacznie się róŜniły – patrz wielkości próby dla obu zagadnień w tytule rysunku.]

Analizując współpracę badanych firm z podmiotami oferującymi usługi gastronomiczne, to prawie połowa firm utrzymuje kontakty biznesowe z maksymalnie pięcioma podmiotami. Prawie co trzecia firma nie prowadzi relacji biznesowych z tego typu podmiotami. Natomiast odsetek firm, współpracujących z większą liczbą podmiotów utrzymuje się

na poziomie 5-8%. Wśród podmiotów współpracujących na podobnym poziomie – jak w przypadku obiektów noclegowych – są rzadkie oraz średnie częstotliwości kontaktów (odpowiednio 30% i 31%). Odsetek firm utrzymujących kontakty często i bardzo częste równieŜ jest na podobnym poziomie 17% i 8% (Rysunek 10).

Rysunek 10. Liczba przedsi ębiorstw gastronomicznych, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść


O specyfice usług transportowych (oferowanych w sektorze turystycznym) moŜe świadczyć fakt, iŜ 58% badanych firm korzysta z maksymalnie pięciu przewoźników. Przypuszczać moŜna, iŜ zaufanie, rzetelność oraz zakres oferty usługodawcy są determinujące o stałej z nim współpracy. Jedynie co piąty przedstawiciel badanych firm wskazywał na brak relacji gospodarczych z przewoźnikami z regionu. Podczas gdy tylko 4% i 5% pytanych osób deklarowało, Ŝe współpracuje odpowiednio z ponad 10 (w zakresie 10-20 firm) i ponad 20 firmami transportowymi. Jednocześnie badane firmy deklarowały, Ŝe ich częstotliwość współpracy ma najczęściej charakter rzadkich lub średnich kontaktów (odpowiednio 29% i 32%). Względem firm bazy noclegowej i gastronomicznej wzrósł odsetek firm kontaktujących się często i bardzo często (odpowiednio 19% i 10%) - Rysunek 11.

Rysunek 11. Liczba przedsi ębiorstw transportowych, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść


Struktura odpowiedzi w następnym pytaniu mogła być istotnie kształtowana przez istniejącą w regionie podaŜ – w postaci prywatnych atrakcji turystycznych. Z drugiej strony

z 11-20; 6%

z 6-10; 13%

z 1-5; 49%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%bardzo częste; 9%

bardzo rzadkie; 14%

rzadkie; 31%

średnie; 28%

częste; 17%

firmy współpracujące częstotliwość kontaktów

z żadnym; 22%

z pow. 20; 11%

z pow. 20; 8%

z 11-20; 5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 14%

rzadkie; 30%

średnie; 31%

częste; 17%


z żadnym; 30%

z 1-5; 49%

z 6-10; 8%

z pow. 20; 5%z 11-20; 4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 11%

rzadkie; 29%

średnie; 32%

częste; 19%


z żadnym; 22%

z 1-5; 58%

z 6-10; 11%



liczba podmiotów z danej grupy zawsze będzie wpływać na liczbę związków biznesowych między podmiotami. W tym przypadku podmioty ponownie najczęściej współpracują z maksymalnie pięcioma prywatnymi atrakcjami turystycznymi. Na podobnym poziomie, jak w przypadku firm gastronomicznych, wynosi odsetek podmiotów nie mających związków gospodarczych z tą grupą przedsiębiorstw – 31%. AŜ 6% badanych firm współpracuje z ponad 20 prywatnymi atrakcjami turystycznymi, a jedynie 13% i 5% z odpowiednio 6-10 i 11-20 podmiotami o tym profilu działalności. Relacje mają najczęściej rzadką lub średnią częstotliwość kontaktów (33% i 31%), natomiast kontakty częste i bardzo częste występują u mniejszej juŜ liczby podmiotów (Rysunek 12).

Rysunek 12. Liczba prywatnych atrakcji turystycznyc h, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść

kontaktu z tymi atrakcjami (N=909, 606)

Znacznie bardziej zróŜnicowana jest struktura relacji badanych podmiotów z biurami podróŜy (w tym równieŜ agencjami turystycznymi). Biura podróŜy w liczbie nie przekraczającej pięciu współpracują z 37% badanych podmiotów. Jednocześnie z Ŝadnym biurem turystycznym nie współpracuje 28% badanych firm. Względnie duŜe odsetki moŜna zaobserwować w przypadku współpracy z większą liczbą biur podróŜy – i tak z 6-10 biurami podróŜy współpracuje 13% badanych, a z powyŜej 20 biurami aŜ 14%. Współpraca z biurami ma najczęściej charakter umiarkowanej częstotliwości, poniewaŜ odsetek częstych i rzadkich kontaktów jest zbliŜony (odpowiednio 22% i 24%) przy poziomie 29% dla kontaktów średnich (Rysunek 13).

Rysunek 13. Liczba biura podró Ŝy, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść kontaktu z tymi

biurami (N=925, 655)

Wśród badanych przedsiębiorstw aŜ 41% podmiotów nie współpracowała w ciągu ostatniego roku z Ŝadnym

organizatorem turystyki, a 31% z kilkoma (między jednym, a pięcioma). Prawie co dziesiąte badane przedsiębiorstwo współpracowało z ponad 20 organizatorami turystyki, a co ósmy badany respondent wskazywał na współpracę z 6-10 organizatorami. W przypadku częstotliwości współpracy równieŜ widać dominującą wartość średniej częstotliwości, a kontakty częste (częste lub bardzo częste) wynoszą 31% wskazań, podczas gdy rzadkie (rzadkie lub bardzo rzadkie) – 39% (Rysunek 14).

Rysunek 14. Liczba organizatorów turystyki, z który mi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść kontaktu z tymi

organizatorami (N=904, 519)

Interesująca moŜe wydawać się struktura firm, które współpracowały z róŜnymi organizacjami turystycznymi z regionu w ciągu ostatniego roku. Ponad 40% podmiotów nie współpracowało z Ŝadną taką organizacją, podczas gdy prawie połowa badanych wskazywała na współpracą z maksymalnie 5 organizacjami. AŜ 7% deklarowała współpracę z tego typu podmiotami w liczbie między 6-10. Bardzo charakterystyczne jest równieŜ zjawisko słabych potrzeb częstych kontaktów z tego typu podmiotami – dominują kontakty rzadkie i bardzo rzadkie (odpowiednio 38% i 15%), a częstotliwość średnia przypisana jest dla 31% badanych firm - Rysunek 15.

Rysunek 15. Liczba organizacji, z którymi współprac owała firma oraz cz ęstotliwo ść kontaktu z tymi organizacjami

(N=909, 528)

Jedynie 17% badanych firm w ciągu ostatniego roku nie współpracowało z Ŝadnym urzędem administracji publicznej, natomiast 57% z kilkoma (od 1 do 5 urzędów). Nieznacznie mniej niŜ tych firm, które nie współpracowały w ogóle, było podmiotów, które współpracowały z sześcioma urzędami (lub więcej - do dziesięciu - urzędów). Co dziesiąta badana firma prowadziła współpracę w ponad 10 urzędami w ciągu

z pow. 20; 6%z 11-20; 5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 13%

rzadkie; 33%

średnie; 31%

częste; 18%


z żadnym; 31%

z 1-5; 45%

z 6-10; 13%

z pow. 20; 14%

z 11-20; 8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bardzo częste; 14%

bardzo rzadkie; 11%

rzadkie; 24%

średnie; 29%

częste; 22%


z żadnym; 28%

z 1-5; 37%

z 6-10; 13%

z pow. 20; 11%

z 11-20; 5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bardzo częste; 13%

bardzo rzadkie; 12%

rzadkie; 27%

średnie; 30%

częste; 18%


z żadnym; 41%

z 1-5; 31%

z 6-10; 12%

z pow. 20; 1%z 11-20; 2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100% bardzo częste; 5%

bardzo rzadkie; 15%

rzadkie; 38%

średnie; 31%

częste; 12%


z żadnym; 41%

z 1-5; 48%

z 6-10; 7%



ostatniego roku. Podobnie ja w przypadku organizacji turystycznych, w tym przypadku równieŜ dominują kontakty rzadkie (w tym bardzo rzadkie) – łącznie 43%, natomiast dla prawie jednej trzeciej badanych kontakty te mają średnią częstotliwość - Rysunek 16.

Rysunek 16. Liczba urz ędów administracji publicznej, z którymi współpracowała firma (oraz cz ęstotliwo ść

kontaktu z tymi urz ędami N=941, 764)

Przy poszukiwaniu nowych rozwiązań biznesowych oraz tworzeniu nowych innowacyjnych produktów biznesowych istotne znaczenie moŜe odgrywać współpraca firm turystycznych z uczelniami wyŜszymi. Mając na uwadze charakter prowadzonej działalności turystycznej oraz dominującą wielkość firm tego sektora współpraca ta powinna mieć formę dopasowaną do potrzeb branŜy. Z wyników badań wynika, Ŝe prawie połowa firm (46%) współpracowała w kilkoma uczelniami (od 1 do 5 uczelni), natomiast jedynie 44% firm takiej współpracy w minionym roku nie prowadziło. Tylko jedna na sto badanych firm deklarowała, Ŝe współpracowała z ponad 20 uczelniami, co moŜe być przypuszczalnie efektem udziału w licznych konferencjach lub szkoleniach organizowanych przez te uczelnie lub wręcz studiowaniem pracowników na danych uczelniach. Przypuszczenie takie moŜe potwierdzać częstotliwość kontaktów z uczelniami – jest zdominowana przez rzadkie lub bardzo rzadkie kontakty (łącznie 59%!). Jedynie co dziesiąta badana firma oświadcza, iŜ kontaktuje się często z uczelnią w ramach współpracy (Rysunek 17).

Rysunek 17. Liczba uczelni wy Ŝszych, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść kontaktu z tymi

uczelniami (N=912, 501)

Podobnie wyglądała współpraca firm turystycznych z podmiotami doradczymi i szkoleniowymi z regionu. W tym przypadku odsetek podmiotów niewspółpracujących osiągnął

poziom 40%. Natomiast odsetek badanych firm współpracujących z jedną lub więcej (do 5 firm tego typu) wynosił 45%. Większa liczba, niŜ w przypadku uczelni, odnosiła się do firm, które współpracowały z ponad dziesięcioma firmami doradczymi lub szkoleniowymi – łącznie 8%. Bardzo podobnie kształtowały się częstotliwości kontaktowania się badanych firm z podmiotami oferującymi doradztwo lub szkolenia – 52% badanych deklaruje rzadkie lub bardzo rzadkie kontakty. Co dwudziesty badany uwaŜa, Ŝe kontaktuje się z tego typu firmami bardzo często, natomiast aŜ 13% ocenia kontakty jako częste (Rysunek 18).

Rysunek 18. Liczba firm doradczych i szkoleniowych, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść


Zaskakująco duŜo firm deklarowało w badaniu współpracę z agencjami reklamowymi lub public relations z regionu. W tym przypadku, aŜ 57% współpracowało z maksymalnie pięcioma takimi firmami, a co dziesiąta z 6-10 podmiotami tego typu. Jedynie 27% tego typu podmiotów nie prowadziło współpracy. Firmy współpracujące równieŜ kontaktują się rzadko lub bardzo rzadko (łącznie 47%), podczas gdy kontakty częste i bardzo częste prowadzi 19% badanych firm. Prawie dla wszystkich grup podmiotów, z którymi współpracują badane firmy, wysoki udział mają kontakty o średniej częstotliwości (Rysunek 19).

Rysunek 19. Liczba agencji reklamowych lub PR, z którymi współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść

kontaktu z tymi agencjami (N=931, 668)

Warte uwagi są wyniki współpracy firm turystycznych, czyli głównie małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych (MSPT), z instytucjami finansowymi działającymi w regionie. W tym przypadku prawie dwie trzecie badanych firm współpracowało z instytucjami finansowymi – bankami, ubezpieczycielami, firmami leasingowymi itp. Jedynie prawie

z pow. 20; 4%z 11-20; 6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 10%

rzadkie; 33%

średnie; 33%

częste; 19%


z żadnym; 17%

z 1-5; 57%

z 6-10; 15%

z pow. 20; 1%z 11-20; 3%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 17%

rzadkie; 42%

średnie; 28%

częste; 10%


z żadnym; 44%

z 1-5; 46%

z 6-10; 7%

z pow. 20; 4%z 11-20; 4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 15%

rzadkie; 37%

średnie; 31%

częste; 13%


z żadnym; 40%

z 1-5; 45%

z 6-10; 7%

z pow. 20; 3%z 11-20; 3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 12%

rzadkie; 35%

średnie; 34%

częste; 15%


z żadnym; 27%

z 1-5; 57%

z 6-10; 10%



co piąty badany deklarował, Ŝe takiej współpracy w ubiegłym roku nie prowadził. Z punktu widzenia identyfikowanych głównych problemów przy prowadzeniu działalności gospodarczej oraz pozyskiwaniu środków na jej uruchamianie taki wysoki wskaźnik braku współpracy z tego typu podmiotami wydaje się warty dalszych badań w przyszłości. Jednocześnie mimo coraz bardziej złoŜonych i nowoczesnych produktów finansowych właściciele lub pracownicy firm turystycznych raczej rzadko lub średnio często kontaktują się z tego typu instytucjami (odpowiednio 32% i 33%) - Rysunek 20. Jest to bardzo ciekawe zjawisko, gdyŜ jedną z najwyŜszych wartości odpowiedzi w pytaniu dotyczącym przedmiotu konsultacji firm z innymi osobami, sprawy finansowe stanowią aŜ 52% odpowiedzi – por. Rysunek 23.

Rysunek 20. Liczba instytucji finansowych, z którym i współpracowała firma oraz cz ęstotliwo ść kontaktu z tymi

instytucjami (N=937, 743)

Formy oraz zakres konsultacji prowadzonych przez pr acowników badanych firm

Wśród badanych podmiotów najwięcej wskazań dotyczących liczby osób, z którymi prowadzono konsultacje w ciągu ostatniego miesiąca, było w przedziale między jedną a pięcioma osobami (66%). Natomiast 11% badanych osób stwierdziło, Ŝe nie konsultowało z nikim w ciągu ostatniego miesiąca Ŝadnej sprawy związanej z firmą. Jedynie 2% deklarowało, Ŝe prowadziło takie konsultacje z ponad 20 osobami - Rysunek 21.

Rysunek 21. Liczba osób (rodzina, krewni, pracownic y itp.), z którymi prowadzone były w ci ągu ostatniego

miesiąca konsultacje dotycz ące sytuacji firmy (N=970)

Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga rozwiązywania bieŜących problemów oraz przygotowywania firmy na potencjalne zagroŜenie, którym trzeba będzie stawić czoła. W takich i innych sytuacjach pracownicy firmy turystycznej potrzebują skonsultować bieŜącą sytuację z innymi osobami. Najwięcej badanych osób (70%) wskazało, Ŝe takie konsultacje prowadzone są z członkami swojej rodziny. MoŜna ten fakt wytłumaczyć tym, iŜ około 90% firm turystycznych to firmy MSPT, a więc silnie związane kapitałowo i kadrowo z członkami rodziny. Na drugim miejscu pod względem liczby wskazań są konsultacje z pracownikami własnej firmy (60%) oraz z przyjaciółmi (41%). W dalszej kolejności przedstawiciele firm konsultują sytuację firmy z kontrahentami oraz z krewnymi i pracownikami firm finansowych. Około jedna osoba na dziesięć badanych takie konsultacje przeprowadza równieŜ z pracownikami firm

doradczych. Interesujący jest bardzo niski odsetek osób, które prowadzą konsultacje sytuacji swojej firmy z internautami – prawdopodobnie z powodu obawy o przedostanie się tych informacji do konkurencji (Rysunek 22). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w przypadku tego pytania i kilku innych respondenci mogli wskazywać kilka odpowiedzi.

Rysunek 22. Rodzaje osób, z którymi prowadzone były konsultacje dotycz ące sytuacji firmy w ci ągu ostatniego

miesiąca (N=980)

W świetle przedstawionych grup osób, z którymi prowadzone są konsultacje przedstawicieli firm, interesujące wydają się równieŜ potencjalne tematy tych konsultacji. Największy odsetek osób (64%) wskazywało na problematykę nowych pomysłów biznesowych jako tego obszaru, który podlega wymianie poglądów i zasięgania rady. Kilka procent mniej badanych osób wskazywało na sprawy finansowe (62%) – jako przedmiot konsultacji. Dwa następne tematy to aktywność firmy na rynku turystycznym (51%) oraz zarządzanie firmy na poziomie strategicznym (48%). Prawie co trzeci respondent wskazywał na sprawy prawne jako przedmiot konsultacji oraz w dalszej kolejności na zakup usług zewnętrznych, czyli outsourcingu (14%) - Rysunek 23.

z pow. 20; 3%z 11-20; 4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


bardzo rzadkie; 11%

rzadkie; 32%

średnie; 33%

częste; 18%

firmy współpracujące częstotl iwość kontaktów

z żadnym; 19%

z 1-5; 64%

z 6-10; 10%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

z żadną osobą

z 1-5 osobami

z 6-10 osobami

z 11-20 osobami

z ponad 20 osobami

11%

66%

16%

5%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

z członkami rodziny

z krewnymi

z przyjaciółmi

z pracownikami

z kontrahentami

z internautami

z pracownikami administracji publicznej

z pracownikami firm finansowych

z pracownikami firm doradczych

z innymi osobami lub podmiotami

70%

18%

41%

60%

29%

6%

15%

18%

11%

14%



Rysunek 23. Zagadnienia, których dotyczyły konsulta cje (N=980)

Analiza procesu konsultacji prowadzonych przez pracowników firm turystycznych z innymi osobami wymaga równieŜ odniesienia się do rodzajów informacji przekazywanych przez obie strony w trakcie tego procesu. RównieŜ w tym przypadku badani przedstawiciele firm mogli wskazywać kilka odpowiedzi, dlatego wartości nie sumują się do 100%.

Główną informacją przekazywaną wzajemnie przez obie strony w czasie rozmów z przedstawicielami innych firm i instytucji, ale takŜe rodziny i znajomych, są zagadnienia związane z produktami turystycznymi (61%). Wiedza o ich dostępności, parametrach technicznych, cenach, walorach oraz producentach wydaje się kluczowa w przypadku dąŜenia do zwiększenia poziomu swojej sprzedaŜy oraz dywersyfikacji

dotychczasowej oferty. Na drugim miejscu pod względem powszechności przekazywanych informacji jest wiedza o kanałach promocji oraz dystrybucji (56%). Dopiero na trzecim miejscu pod względem liczby wskazań znajdowały się informacje o konsumentach (47%) oraz o konkurentach (40%). Co trzeci badany wskazywał na informacje dotyczące finansowania lub dofinansowania działalności przedsiębiorstwa z funduszy unijnych. Prawie co piąta pytana osoba wskazywała na informacje związane z innymi źródłami finansowania działalności - Rysunek 24.

Rysunek 24. Rodzaje informacji przekazywane w ramac h kontaktów mi ędzy dan ą firm ą, a firmami współpracuj ącymi

(N=980)

Charakter oraz cele realizowanych kontaktów bizneso wych

Prowadzone kontakty biznesowe przez pracowników firmy (w szczególności osoby zatrudnione na najwyŜszych stanowiskach) oraz właścicieli tychŜe firm dają oprócz istotnych informacji takŜe inne wymierne korzyści. Mogą one przybierać formę nowych kontraktów, udziału w nowych konsorcjach ubiegających się o wysokobudŜetowe zlecenia lub udziału w przedsięwzięciach mających na celu promocję marki lub wizerunku firmy na rynku regionalnym, krajowym lub międzynarodowym. Im większa sieć kontaktów z innymi podmiotami na rynku oraz bardziej ścisłe kontakty tym firma powinna uzyskiwać większe z tego tytułu korzyści.

Rysunek 25. W jakim stopniu kontakty personalne kad ry zarządzającej (prezesa, dyrektora, wła ściciela) wpływaj ą

na współprac ę z innymi podmiotami? (N=939)

W przypadku badań przeprowadzonych wśród firm turystycznych jedynie 8% badanych stwierdziło, Ŝe kontakty kadry zarządzającej nie wpływają na współpracę z innymi podmiotami – pozostałe osoby uznały, iŜ taki wpływ istnieje, ale ma róŜne znaczenie. I tak dla 12% (6%+6%) takie kontakty bardzo słabo lub słabo się przekładają na współpracę z innymi podmiotami. Dla prawie jednej trzeciej przełoŜenie ma średni charakter. Ale aŜ dla 51% kontakty personalne kadry zarządzającej znacząco się przekładają – przy czym dla 15% z nich przełoŜenie to jest bardzo mocne (Rysunek 25).

KaŜda decyzja, w tym równieŜ strategiczna, podejmowana w firmie musi opierać się na informacjach. Im bardziej wiarygodne i rzetelne informacje, tym moŜna spodziewać się odpowiedniejszych decyzji. Źródła pozyskiwanych informacji mogą pochodzić z wielu źródeł – jednym z nich są kontakty biznesowe z innymi podmiotami na rynku. Na pytanie w jakim stopniu wiedza pozyskiwana w ramach współpracy z innymi podmiotami ma znaczenie przy podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie tylko 4% respondentów uznało, Ŝe nie ma Ŝadnego znaczenia. Po 6% badanych uznało, Ŝe ma bardzo małe lub bardzo duŜe znaczenie (jednakowy poziom wskazań w obu opcjach). Natomiast aŜ 38% uznało, Ŝe tego typu wiedza ma średnie znaczenie. Dla 35% respondentów wiedza pochodząca z tego typu źródła ma duŜe znaczenie w podejmowaniu decyzji strategicznych w ich firmie (Rysunek 26).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

zarządzanie firmą (na poziomie strategicznym)

spraw finansowych

spraw prawnych

nowych pomysłów biznesowych

aktywności firmy na rynku turystycznym

zakupu usług zewnętrznych (outsourcingu)

innych

48%

62%

31%

64%

51%

14%

4%

0% 20% 40% 60% 80%

informacje o kanałach promocji i dystrybucji

informacje o dostępnych funduszach unijny ch

informacje o innych źródłach finansowania …

informacje o konkurentach

informacje o produktach turystyczny ch

informacje o konsumentach

inne

56%

31%

23%

40%

61%

47%

13%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

nie prze kładają się w ogóle

bardzo słabo się przekładają

słabo się prze kładają

śre dnio się prze kładają

mocno się prze kładają

bardzo mocno się przekładają

8%

6%

6%

29%

36%

15%



Rysunek 26. W jakim stopniu wiedza pozyskana w rama ch współpracy z innymi podmiotami ma znaczenie przy

podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie? (N=93 5)

Wśród badanych firm turystycznych najczęściej wskazywanymi celami związanymi z prowadzoną współpracą z innymi podmiotami było utrzymanie relacji przyjacielskich (61%). NaleŜy mieć świadomość, iŜ współpraca między podmiotami polegająca na zawieraniu transakcji kupna-sprzedaŜy jest fundamentalną przesłanką współpracy. Natomiast celem tego pytania było zidentyfikowanie dalszych motywów, dla jakich taka współpraca jest kreowana i utrzymywana.

Rysunek 27. Cele przy świecające współpracy z innymi podmiotami (N=980)

Na drugim miejscu - celem, który przyświecał współpracy, było pozyskiwanie do firmy potrzebnych zasobów (49%). Dla 40% badanych istotnym celem prowadzonej współpracy były wspólne strategie marketingowe. Dla co trzeciej firmy istotnym motywem było wykorzystanie bliskiej lokalizacji firm w miejscu recepcji turystycznej związanej z obsługą klientów (turystów). Prawie co dwudziesta badana firma współpracowała z innymi podmiotami mając w zamiarze budowę konsorcjów celem pozyskiwania dostępnych środków finansowania (np. z funduszy unijnych) - Rysunek 27.

Badania potwierdzają, Ŝe prowadzona współpraca z najwaŜniejszymi podmiotami ma zasięg zdecydowanie lokalny. Ma to równieŜ swoje odzwierciedlenie w fakcie, Ŝe firmy turystyczne to przede wszystkim MSPT działające głównie na takim rynku (42%). Wśród pozostałych firm jednakowy odsetek osób wskazywało na współpracę ze swoimi najwaŜniejszymi partnerami w skali regionu oraz kraju (po 23%). Jedynie 7% badanych przedstawicieli firm uwaŜa, Ŝe współpraca z najwaŜniejszymi podmiotami odbywa się na poziomie rynku wspólnotowego, a jedynie co dwudziesty pytany wskazywał rynek światowy - Rysunek 28.

Rysunek 28. Zasi ęg geograficzny współpracy z najwaŜniejszymi podmiotami? (N=899)

Znajomo ść dokumentów strategicznych i celów strategicznych t urystyki w regionie

Prowadzenie działalności gospodarczej, w szczególności w sferze planowania strategicznego, wymaga od decydentów w firmach turystycznych umiejętności monitorowania otoczenia – zwłaszcza tzw. otoczenia bliŜszego. Jednym z jego elementów jest polityka regionalna odnosząca się do sektora turystycznego, która moŜe być stymulatorem lub hamulcem działalności konkretnego przedsiębiorstwa. W związku z tym waŜne jest dla osób odpowiedzialnych za rozwój branŜy turystycznej w regionie wiedza o interesowaniu się tym aspektem turystyki przez przedsiębiorców tej branŜy. Przyjętym w tym badaniu miernikiem wiedzy o polityce turystycznej w regionie moŜe być znajomość dokumentów strategicznych związanych z branŜą oraz przyjętych w regionie celach strategicznych jej rozwoju. Wśród badanych przedsiębiorstw nieznacznie ponad jedna trzecia (38%) pytanych deklarowała znajomość (przypuszczalnie bardziej rozumianą jako wiedzę o ich istnieniu) dokumentów strategicznych dotyczących rozwoju turystyki w regionie. Więcej osób, bo o dziesięć punktów

procentowych, deklarowało, Ŝe znane im są cele strategiczne rozwoju turystyki w ich regionie (48%) - co moŜe wydawać się zaskakująco wysokim poziomem (Rysunek 29).

Rysunek 29. Odsetek osób znaj ących dokumenty i cele strategiczne rozwoju turystyki w regionie (N=964, 9 61)

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

nie ma żadn ego znaczenia

ma b ardzo małe znaczenie

ma małe znaczenie

ma średnie znaczenie

ma duże znaczenie

ma bardzo duże znaczenie

4%

6%

12%

38%

35%

6%

0% 20% 40% 60% 80%

wspólne strategie marketingowe

pozyskiwanie do firmy potrzebnych zasobów

utrzymanie relacji przyjacielskich

wykorzystanie bliskie j lokalizacji firm

budowa konsorcjów

inne

40%

49%

61%

34%

7%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

lokalny

regionalny

krajowy

wspólnotowy

światowy

42%

23%

23%

7%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Znajomość dokumentów strategicznych

rozwoju turystyki w regionie

Znajomość celów strategicznych

rozwoju turystyki w regionie

38%

48%



Charakterystyka badanej zbiorowo ści – przedstawiciele firm

Uwzględniając fakt duŜej liczby firm turystycznych o małym zatrudnieniu w przewaŜającej większości przypadków ankiety wypełniali przedstawiciele władz tych podmiotów – w tym 28% prezesów, 24% dyrektorów. Prawie jedna trzecia respondentów stanowiły osoby ze średniego szczebla zarządzania na poziomie kierowniczym. Specjaliści z badanych firm stanowili 18% grupy badanej (Rysunek 30).

Rysunek 30. Stanowisko respondenta (N=839)

RównieŜ pod względem statusu badanej osoby w firmie

aŜ 62% badanych osób było właścicielami lub współwłaścicielami firm, a 38% pracownikami zatrudnionymi w tych firmach (Rysunek 31).

Rysunek 31. Status respondenta (N=970)

Interesująca wydaje się takŜe struktura wiekowa osób

wypełniających ankietę. Osoby młode w wieku między 21-30 lat stanowiły 28%, osoby starsze do 40 lat – 27%. Nieznacznie mniej, bo 25% stanowiły osoby w wieku między 41-50 lat. Za stosunkowo wysoki moŜna uznać odsetek osób starszych powyŜej 50 lat, które uczestniczyły w badaniu – łącznie 20% (Rysunek 32).

Rysunek 32. Wiek respondenta (N=974)

PrzewaŜająca większość badanych osób pracujących

lub prowadzących firmy turystyczne, a uczestniczące

w badaniu, deklarowała posiadanie wykształcenia wyŜszego. RównieŜ wykształcenie średnie posiadała prawie cała pozostała część badanej populacji (z wyjątkiem 1% grupy o niŜszym wykształceniu) - Rysunek 33.

Rysunek 33. Wykształcenie respondenta (N=966)

W świetle duŜego zainteresowania młodzieŜy

studiowaniem kierunków turystycznych moŜna stwierdzić, iŜ badana grupa osób w jednej czwartej posiadała wykształcenie kierunkowe. Jednocześnie prawie taki sam odsetek osób posiadał wykształcenie ekonomiczne potrzebne do prowadzenia firmy (pamiętajmy, Ŝe 62% to właściciele lub współwłaściciele tych firm). 18% populacji badanej reprezentowały osoby z wykształceniem technicznym, a 16% humanistycznym (Rysunek 34).

Rysunek 34. Profil wykształcenia respondenta (N=974 )

Kolejnym waŜnym z punktu widzenia wartości

merytorycznej badań jest wiedza respondenta o firmie – poprzez staŜ w tej firmie lub wiedza o samej branŜy turystycznej – poprzez wieloletnie doświadczenie zawodowe związane z tą branŜą. I tak, prawie połowa badanych pracuje w danej firmie od 3 do 10 lat (odpowiednio 25% i 23%). AŜ jedna na pięć badanych osób posiada staŜ w firmie (lub jest jej właścicielem przez ten czas) ponad 15 lat (Rysunek 35).

Jednocześnie osoby posiadające doświadczenie w branŜy turystycznej trwające 3-10 lat reprezentują 48% badanej grupy, a aŜ 24% osób posiada doświadczenie ponad piętnastoletnie (Rysunek 36). W tym miejscu naleŜy zwrócić uwagę na zjawisko większego odsetka osób, które ma doświadczenie od jednego roku do 2 lat. StaŜ w firmie deklarowało 14%, podczas gdy doświadczenie w branŜy w takim okresie jedynie 8%. MoŜna przypuszczać iŜ taka róŜnica pojawiła się w sytuacjach, gdzie firma zdywersyfikowała działalność równieŜ na sektor turystyczny, a badana osoba odpowiedzialna była wcześniej za zadania nie związane bezpośrednio z samą turystyką.

prezes

28%

dyrektor

24%

kierownik

30%

specjalista

18%

(współ-)

właściciel

62%

pracownik

38%

do 20 lat

0%

21-30 lat

28%

31-40 lat

27%

41-50 lat

25%

51-60 lat

17%

pow. 60 lat

3%

wyższe

70%

średnie

29%

zasadnicze

zawodowe,

podstawowe

lub gimnazjum

1%

turystyczne

25%

techniczne

18%

prawne

2%

humanisty-

czne

16%

inne

15%

ekonomiczne

24%



Rysunek 35. Sta Ŝ pracy w obecnej firmie (N=971)

Rysunek 36. Do świadczenie zawodowe respondenta w sektorze turystyki (N=959)

Charakterystyka badanej zbiorowo ści – badane podmioty

Badania respondentów wskazują na wybrane cechy osób, które wypełniały ankietę. WaŜna jest takŜe wiedza, jakie przedsiębiorstwa turystyczne uczestniczyły w tym badaniu. Uzyskane odpowiedzi od ich pracowników (najczęściej osoby o staŜu ponad 6-letnim – więcej niŜ połowa badanych) pozwalają wskazać cechy tych firm oraz zbudować pewien profil badanego przedsiębiorstwa.

Ponad połowa badanych firm (54%) to mikro-przedsiębiorstwa liczące do 9 pracowników. AŜ 39% badanych firm to małe przedsiębiorstwa. A jedynie 6% to przedsiębiorstwa średnie. W ten sposób w badanej próbie 99% to MSPT, czyli małe i średnie przedsiębiorstwa turystyczne, co jest w duŜym stopniu zbieŜne ze strukturą firm w oficjalnych danych statystycznych (Rysunek 37).

Rysunek 37. Wielko ść zatrudnienia w firmie (N=953)

Analizując formę prawną badanych podmiotów, to dominuje jednoosobowa działalność gospodarcza (53%). Następnie znacznie mniej to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki cywilne – obie grupy po 15%. Stosunkowo duŜy odsetek był firm o innej firmie prawnej niŜ ta wskazana w formularzu ankietowym – mogły być to róŜnego rodzaju stowarzyszenia lub fundacje, które w swoim statucie mają równieŜ prowadzenie działalności dochodowej. Dwie firmy na sto badanych deklarowało, Ŝe posiada formę spółki akcyjnej (Rysunek 38).

Rysunek 38. Forma prawna firmy (N=975)

Prawie trzy czwarte badanych firm, to firmy ugruntowane

na rynku turystycznym działające ponad 6 lat. Odpowiednio 25% firm istnieje na tym rynku 6-10 lat, 18% między 11-15 lat i 26% działa ponad 15 lat. Wśród „młodszych” firm tylko 2% było na rynku do 1 roku, a 9% juŜ działa poniŜej 2 lat (Rysunek 39).

Rysunek 39. Czas działania firmy (N=966)

PrzewaŜającą grupą w badanych firmach turystycznych

były jednak obiekty noclegowe, które reprezentowały 43% badanej populacji. Oprócz obiektów noclegowych duŜy, bo 27% odsetek stanowiły firmy gastronomiczne. Co dziesiąta badana firma to było biuro podróŜy (agent turystyczny), jak równieŜ organizator turystyki (odpowiednio 9% i 10%). Pozostałe elementy podaŜy turystycznej, takie jak transport (3%), prywatne atrakcje turystyczne (3%) stanowiły mały udział w grupie badawczej (Rysunek 40).

poniżej 1

roku

4%1-2 lata

14%

3-5 lat

25%6-10 lat

23%

11-15 lat

14%

powyżej 15

lat

20%

poniżej 1

roku

4% 1-2 lata

8%

3-5 lat

23%

6-10 lat

25%

11-15 lat

16%

powyżej 15

lat

24%

do 9 os.

54%

10-49 os.

39%

50-249 os.

6%

pow.250 os.

1%

1-os. dz.

gosp.

53%

spółka

cywilna

15%

spółka z

o.o.

15%

spółka

akcyjna

2%

inna

forma

15%

pon.1 roku

2% 1-2 lata

9%

3-5 lat

20%

6-10 lat

25%

11-15 lat

18%

pow. 15 lat

26%



Rysunek 40. Bran Ŝa w sektorze turystyki (dominuj ąca działalno ść wg wielko ści przychodów) (N=971)

WaŜnym z punktu widzenia celu badania form i rodzajów

współpracy firm turystycznych było określenie czy firma przynaleŜy do izby turystycznej lub innej organizacji zrzeszającej podmioty z tego sektora. I tak prawie jedna trzecia badanych firm deklarowała przynaleŜność do takich organizacji (Rysunek 41).

Rysunek 41. Przynale Ŝność do izby turystycznej lub innej organizacji zrzeszaj ącej podmioty z sektora (N=965)

Wśród badanych firm ponad połowa (dokładnie 51%)

uczestniczy w przedsięwzięciach branŜowych realizowanych przez administrację publiczną (urzędy gminne, powiatowe, wojewódzkie), instytucje nauki i kultury oraz organizacje turystyczne. Biorąc pod uwagę róŜnorodność tego typu imprez oraz moŜliwości zaprezentowania się mieszkańcom oraz przybyłym turystom, moŜna ten wskaźnik uznać za niski (Rysunek 42).

Rysunek 42. Uczestnictwo w przedsi ęwzięciach branŜowych (N=968)

Bardzo waŜnym elementem opisującym uczestniczące

w badaniu firmy jest ich aktywność na polu pozyskiwania środków finansowych dostępnych w ramach wsparcia unijnego. W pierwszym okresie programowania, tj. w latach 2004-2006 11% badanych firm pozyskało takie środki. Podczas gdy w następnym okresie, tj. w latach 2007-2013 odsetek firm badanych, które korzystały z takich środków, wzrósł tylko o jeden punkt procentowy (Rysunek 43).

Rysunek 43. Korzystanie ze środków unijnych w okresach programowania 2004-2006 oraz 2007-2013 (N=947, 953)

Analizując badaną próbę naleŜy podkreślić, iŜ

występowała w niej nadreprezentacja firm zlokalizowanych w województwie małopolskim. Wynikało to z wstępnych załoŜeń badawczych, gdzie poddane badaniu miały być wyłącznie te firmy. AŜ 36% firm to właśnie firmy z Małopolski. W dalszej kolejności, pod względem liczebności, wymienić moŜna województwa: mazowieckie (9%), śląskie i dolnośląskie (po 8%) oraz wielkopolskie (7%) - Rysunek 44.

Rysunek 44. Lokalizacja firm w województwach (N=978 )

Analizując strukturę małopolskich firm względem ich

lokalizacji w poszczególnych powiatach moŜna stwierdzić, iŜ dominuje stolica regionu – Kraków (34,6%). Powiat krakowski, jako miejsce swojej siedziby podawało 10,1% badanych firm, a 9% firm - powiat nowotarski i 7,6% powiat tatrzański. Z Tarnowa uczestniczyło 4,2% badanych podmiotów, a z powiatu nowosądeckiego 4,8% (Rysunek 45).

Rysunek 45. Firmy w powiatach Małopolski (N=355)

baza

noclegowa

43%

baza gastro-

nomiczna

27%

baza

transportowa

3%

atrakcja

turystyczna

3%

biuro podróży

(agent)

9%

organizator

turystyki

10%

inne

5%

tak

32%

nie

68%

tak

51%

nie

49%

11%

89%

12%

88%

2004-2006

2007-2013

tak

nie

2,0

1,7

3,4

9%

7,6

2,0

2,8

4,2

0% 0%

0% 1,1

2,0

3,1

4,8

34,6

10,1

3,41,1

0,62,3

4,2

8%

2%

2%

8% 36%

3%

2%

9%

2%

3% 6%

5%

7%

2%

2%

2%



Charakterystyka badania

Badanie ankietowe w początkowej wersji miało zostać skierowane wyłącznie do małopolskich firm turystycznych. Jednak w trakcie przygotowywania elektronicznego formularza ankietowego umieszczonego w witrynie internetowej utworzonej w domenie Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie pod adresem http://badtur.uek.krakow.pl/ podjęto decyzję o poszerzeniu zasięgu badania do całego kraju.

Z uwagi na kierowanie ankiety wyłącznie do firm turystycznych znajdujących się w bazie formularz ankietowy był niewidoczny dla innych osób odwiedzających tą witrynę. Otworzyć ankietę elektroniczną mogły wyłącznie osoby, które uzyskały zaproszenie do badania drogą elektroniczną (w postaci e-maila) zawierającego odpowiedni link do ankiety.

Wykorzystując róŜne źródła informacji o adresach e-mailowych – takie jak internetowe bazy danych firm, strony organizacji i stowarzyszeń turystycznych, strony własne firm itp. - utworzono listę adresową polskich przedsiębiorstw turystycznych z wyszczególnieniem firm przypisanych do województwa małopolskiego, a potem dla firm z całego kraju.

Badanie zostało rozpoczęte 19 listopada 2009 r. wysyłką pilotaŜową mailingu na losowo wybrane: - 150 adresów e-mail przypisanych do województwa małopolskiego - 500 adresów e-mail na Polskę (bez woj. małopolskiego).

W dniu 23 listopada 2009 r. przeprowadzono drugi pilotaŜ (ze zmienionym tekstem zapraszającym) na 650 losowo wybranych adresów e-mail (podobnie 150 z województwa małopolskiego oraz 500 z Polski, z wyłączeniem woj. małopolskiego).

Następnie 26 listopada 2009 r. przeprowadzono pierwszy mailing zapraszający na pozostałe: - 1455 adresów e-mail firm z województwa małopolskiego, - 5900 adresów e-mail firm z Polski (bez woj. małopolskiego).

Kolejnym krokiem w badaniu było rozesłanie dwóch mailingów przypominających 3 grudnia 2009 r.: - na 51 adresów e-mailowych firm, które rozpoczęły wypełnianie ankiety, ale nie dokończyły wypełniania (w tym 19 adresów firm z województwa małopolskiego),

- na 6824 adresy e-mailowe firm, które nie rozpoczęły wypełniania ankiety (weszły na kwestionariusz, ale nie wypełniły lub nie weszły w ogóle na kwestionariusz), w tym 1491 adresów firm z województwa małopolskiego.

4 grudnia 2009 r. rozesłany został dodatkowy mailing na 87 adresów e-mail firm z województwa małopolskiego, które to adresy zostały wytypowane do korekty na podstawie powiadomień o niedoręczeniu wiadomości z zaproszeniem do udziału w badaniu. Korektę adresów e-mailowych dokonano wykorzystując kontakt telefoniczny z firmą lub ponowne przeszukiwanie w bazach internetowych.

Ostatecznie w całym badaniu rozesłano zaproszenia na 8742 niepowtarzalne adresy e-mail (w tym 1812 przypisanych do województwa małopolskiego). W trakcie wszystkich mailingów otrzymano łącznie 1620 powiadomień o braku moŜliwości dostarczenia wiadomości na podany adres (w tym 198 z firm przypisanych do województwa małopolskiego), co daje 7122 adresy, na które zostały doręczone wiadomości z zaproszeniem do udziału w badaniu (w tym 1614 adresy z województwa małopolskiego).

W czasie trwania badania zanotowano 2252 wejścia na kwestionariusz ankietowy (w tym 650 z adresów e-mail przypisanych do województwa małopolskiego). Efektem było 1006 wypełnionych ankiet (w tym 330 powiązanych z adresami e-mail przypisanymi do województwa małopolskiego). Po przeczyszczeniu zbioru danych do analizy pozostało 980 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy (w tym 291 przypisanych do województwa małopolskiego). W trakcie badania respondenci skorygowali (względem pierwotnego przypisania według województw) lokalizacje swojej firmy – w 7 przypadkach będąc w bazie przypisanej do województwa małopolskiego wskazali na inne województwo, natomiast w 71 przypadkach firm z kraju wskazali na lokalizację firmy w województwie małopolskim. Ostatecznie do analiz, w oparciu o odpowiedzi respondentów, znalazło się 355 firm z Małopolski i 625 z reszty kraju.

Badanie zostało zakończone w nocy z 17 na 18 grudnia 2009 r.

Notka o Autorze

Krzysztof Borodako jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie na stanowisku adiunkta w Katedrze Turystyki. Główne pole specjalizacji naukowej to tematyka procesu foresightu, który ściśle związany jest z rozwojem metod planowania strategicznego, kreowaniem współpracy między podmiotami, identyfikacją kierunków rozwoju branŜ oraz kreowaniem kultury myślenia o przyszłości wybranej branŜy lub całego regionu. Rozprawa doktorska pt. Zastosowanie foresightu w antycypowaniu zrównowaŜonego rozwoju wybranych regionów europejskich oraz wydana w 2009 r. ksiąŜka Foresight w zarządzaniu strategicznym (Wyd. C.H. BECK) związane były z wcześniejszym doświadczeniem zdobytym podczas pełnienia funkcji przewodniczącego Grupy Wsparcia przy

Komitecie Sterującym Narodowego Programu Foresight Polska 2020 - utworzonym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyŜszego (www.foresight.polska2020.pl) oraz pracach w grupie eksperckiej, powołanej decyzją wicemarszałka województwa wielkopolskiego, przygotowującej projekt foresightu dla tego województwa (www.innowacyjna-wielkopolska.pl). Doświadczenie w wielu projektach (w tym międzynarodowych) z róŜnych sektorów pozwoliło rozpocząć badania nad wybranymi aspektami foresightu w turystyce, tj. kulturą myślenia o przyszłości, planowaniem długookresowym oraz elementami współpracy przedsiębiorstw turystycznych w polskich regionach.

Raport Planowanie i współpraca firm turystycznych

Travel

Transcript of Raport Planowanie i współpraca firm turystycznych