Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie · 2016-03-31 · 20 000 5 000 15 000 25 000 70 80...

Raport o stanie przedsiębiorczościw Warszawie

Warszawa, 2014

Raport o stanie przedsiębiorczościw Warszawie

Jerzy Cieślik (redakcja)

www.sfop.um.warszawa.pl

Przygotowany w ramach Projektu Europejskiego Stołeczne Forum Przedsiębiorczości.

Opracowanie, promocja oraz wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą.

Spis treści

Wprowadzenie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 5

Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w Warszawie – analiza empiryczna (Jerzy Cieślik, Mariusz Łopaciński) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 7

1. Aktywność przedsiębiorcza w Warszawie na tle kraju i woj. mazowieckiego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 72. Zróżnicowanie aktywności przedsiębiorczej w poszczególnych dzielnicach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 93. Struktura populacji przedsiębiorstw w Warszawie według wieku, formy prawnej

i liczby zatrudnionych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 113.1. Struktura według wieku � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 113.2. Struktura według formy prawnej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 123.3. Struktura według liczby zatrudnionych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 13

4. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw w Warszawie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r. � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144.2. Krótkookresowe wahania aktywności przedsiębiorczej na terenie Warszawy

– Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 155. Aneks statystyczny� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 18

Część II. Wybrane problemy dotyczące aktywności przedsiębiorczej w Warszawie � � � � � � � � � � � � � � � 221. Sytuacja mikro i małych firm w Warszawie na podstawie badań prowadzonych przez Bank Pekao SA

(Tomasz Kierzkowski, Bank Pekao SA) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 221.1. Ogólny wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 221.2. Nakłady inwestycyjne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 241.3. Wdrażanie innowacji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 251.4 Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25

2. Zaangażowanie międzynarodowe warszawskich przedsiębiorstw (Jerzy Cieślik) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.1. Liczba firm warszawskich zaangażowanych w operacje międzynarodowe � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.2. Struktura eksportu towarowego według klas wielkości obrotów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.3. Zaangażowanie eksportowe przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 272.4. Rola firm kontrolowanych przez kapitał zagraniczny � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 282.5. Intensywność zaangażowania międzynarodowego warszawskich przedsiębiorstw� � � � � � � � � � � � � � � 292.6. Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 29

3. Aktywność warszawskich firm w projektach i inicjatywach finansowanych ze środków publicznych w latach 2007-2013 (Michał Klepka). � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30

3.1. Główne tendencje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 303.2. Aktywność firm w pozyskiwaniu środków UE według wielkości � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 313.3. Pomoc de minimis dla firm z Warszawy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 333.4. Pomoc związana z rozwojem opartym o nową wiedzę � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 343.5. Pomoc związana z rozwojem poprzez inwestycje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 353.6. Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 35

Recent Trends in Entrepreneurship Development in Warsaw Summary in English � � � � � � � � � � � � � � � � � 361. Entrepreneurial activity in Warsaw as compared to Poland as a whole

and to the Masovian Voivodeship � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 362. The diversification of entrepreneurial activity in the respective districts of Warsaw � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 363. The structure of the population of enterprises in Warsaw according to age, legal form

and number of employees � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 374. The dynamics of changes in the population of enterprises in Warsaw

– The Local Entrepreneurship Barometer (BLP) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37

Akademia Leona Koźmińskiego (Partner Projektu)ul. Jagiellońska 5903-301 Warszawatel.: +48 22 519 22 17e-mail: sfop@kozminski.edu.plwww.sfop.kozminski.edu.plwww.cp.kozminski.edu.pl

© Copyright by Stołeczne Forum Przedsiębiorczości

Wydanie I Warszawa, październik 2014

Tytuł projektu: Stołeczne Forum Przedsiębiorczości.Opracowanie, promocja i pilotażowe wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą.

Numer umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11

Program Operacyjny Kapitał LudzkiPriorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regioniePoddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Egzemplarz bezpłatny

Projekt okładki, skład i druk:

GAMMA Sp. z o.o.Przeryty Bór 5239-216 Stara Jastrząbkawww.gamma24.pl

Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie

Wprowadzenie

W debacie publicznej tendencje rozwoju przedsiębiorczości

i polityka adresowana do sektora przedsiębiorstw są rozpa-

trywane na poziomie krajowym, a także, choć w mniejszym

zakresie, w skali regionalnej. Tymczasem w świetle doświad-

czeń międzynarodowych przedsiębiorcy mogą odgrywać waż-

ną rolę w rozwoju społeczności lokalnych, zwłaszcza aglomera-

cji miejskich, gdzie występują duże skupiska przedsiębiorców.

Pojawiła się koncepcja budowania lokalnego „kapitału przed-

siębiorczego” jako potrzebnego i ważnego uzupełnienia kapi-

tału rzeczowego, finansowego, ludzkiego i społecznego1�

Mamy także coraz większy zasób praktycznych doświadczeń

lokalnych władz samorządowych w różnych krajach, jeśli

chodzi o wspieranie przedsiębiorczości i włączanie przed-

siębiorców do różnych inicjatyw społecznych, kulturalnych

i charytatywnych2. Doświadczenia te pokazują, że warunkiem

skuteczności takich działań jest dobre rozpoznanie struk-

tury i tendencji rozwojowych przedsiębiorstw działających

na danym terenie. Co więcej, taka wiarygodna informacja

podana do wiadomości publicznej może być przydatna dla

samych przedsiębiorców, umożliwiając nawiązanie kontaktów

biznesowych i uzgodnienie wspólnych interesów prezentowa-

nych wobec lokalnej administracji.

Niniejsze opracowanie zostało zrealizowane w ramach projek-

tu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP), finansowanego

ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fundu-

szu Społecznego. Ma na celu wypełnienie luki informacyjnej,

jeśli chodzi o aktywność przedsiębiorczą na terenie Warszawy

i składa się z dwóch części. W pierwszej, autorstwa J. Cieśli-

ka i M. Łopacińskiego prezentujemy stan i tendencje rozwoju

przedsiębiorczości w Warszawie w 2013 r. Występujące trendy

są przedstawione w ujęciu opisowym i graficznym, natomiast

szczegółowe dane zamieszczone są Aneksie Statystycznym.

Źródłowe dane do opracowania pierwszej części Raportu

zostały specjalnie przetworzone na potrzeby Projektu SFoP

przez Urząd Statystyczny w Warszawie (ZUS), Centrum Ana-

lityczne Administracji Celnej (CAAC) oraz Zakład Ubezpie-

czeń Społecznych (ZUS). Na podstawie dodatkowych analiz

ze wszystkich podmiotów zarejestrowanych na terenie War-

szawy, zostały wyodrębnione firmy aktualnie prowadzące

działalność. W konsekwencji wszelkie dane zbiorcze prezento-

wane w Raporcie dotyczą firm aktywnych.

W drugiej części prezentujemy syntetyczne wyniki bardziej

pogłębionych badań sektora przedsiębiorstw w Warszawie.

T. Kierzkowski porównuję sytuację mikro i małych przedsię-

biorstw na terenie Warszawy na tle innych dużych miast kraju,

wykorzystując w tym celu wyniki cyklicznych badań prowadzo-

nych przez Bank Pekao S.A. W kolejnej sekcji J. Cieślik omawia

główne wnioski z badań dotyczących internacjonalizacji war-

szawskich przedsiębiorstw.

Rok 2013 zakończył 7-letni okres finansowania różnorod-

nych form aktywności przedsiębiorczej w ramach perspekty-

wy finansowej UE 2007 – 2013. M. Klepka przedstawia syn-

tetyczne wyniki analizy, w jakim stopniu z możliwości tych

skorzystali przedsiębiorcy z Warszawy. Z analizy tej wynika,

że pozyskane środki i doświadczenia warszawskich przed-

siębiorców w omawianej dziedzinie są znaczące. Stanowi

to solidną bazę do pozyskiwania środków w ramach perspek-

tywy UE 2014-2020, w tym zwłaszcza realizacji preferowanych

w tej perspektywie wspólnych projektów przedsiębiorstw,

uczelni i ośrodków badawczych.

Przygotowanie w ramach projektu SFoP raportów o stanie

przedsiębiorczości w poszczególnych dzielnicach i Warszawy

jako całości było możliwe dzięki wcześniejszym studiom i ana-

lizie źródeł danych. W efekcie zostały wypracowane praktycz-

ne narzędzia i rozwiązania, które mogą być z powodzeniem

wykorzystane w innych jednostkach samorządu terytorialne-

go, w tym zwłaszcza w aglomeracjach miejskich. Ze swej stro-

ny deklarujemy gotowość udostępnienia tego praktycznego

know-how i współpracy na rzecz budowania lokalnego kapi-

tału przedsiębiorczego.

Prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik

Dyrektor Centrum Przedsiębiorczości

Akademia Leona Koźmińskiego

www.cp.kozminski.edu.pl

www.sfop.kozminski.edu.pl

Warszawa, październik 2014

1 Por. G.L. Lichtenstein, T.S. Lyons (2010) Investing in Entrepreneurs. A Strategic Approach for Strengthening Your Regional and Community Eco-nomy, Praeger: Santa Barbara.2 Przegląd doświadczeń, instrumentów i narzędzi współpracy lokalnego samorządu z przedsiębiorcami zawiera publikacja Cieślik J., Koładkiewicz, I. (2014) Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w aglomeracjach miejskich. Narzędzia i instrumenty współpracy jednostek samorządu terytorial-nego ze środowiskiem przedsiębiorców na poziomie lokalnym, Poltext: Warszawa.

5 6

Warszawa jako procent województwa Mazowieckiego Warszawa jako procent kraju

27%77%

25%80%

19%75%

13%49%

22%68%

11%59%

68% - wskaźnik syntetyczny 19,4% - wskaźnik syntetyczny

PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY

SPRZEDAŻ NA EKSPORT

WYNAGRODZENIA

LICZBA PRACUJĄCYCH

AKTYWA RAZEM

LICZBA FIRM


Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w Warszawie – analiza empiryczna (Jerzy Cieślik, Mariusz Łopaciński)

1. Aktywność przedsiębiorcza w Warszawie na tle kraju

i woj. mazowieckiego

Na terenie Warszawy na koniec 2013 r. aktywnych było

158,5 tys. podmiotów, co stanowi 8,5% wszystkich podmio-

tów na terenie Polski (1 854,3 tys.). Jest to więc udział znacz-

nie wyższy w porównaniu do udziału Stolicy w ludności Pol-

ski (4,5%). Analiza struktury branżowej wskazuje, że wysoką

pozycję Warszawa zawdzięcza rozwiniętemu sektorowi usług

(Diagram 1). Co piąta polska firma działająca w szeroko rozu-

mianej dziedzinie informatyki jest zarejestrowana na terenie

Warszawy. Również wysoką pozycję na tle kraju ma Warsza-

wa w dziedzinie usług profesjonalnych, w kulturze i rekreacji.

Niski jest natomiast udział Warszawy w takich dziedzinach

aktywności gospodarczej, jak budownictwo (4,9%), handel

(5,9%) i przemysł (6,0%).

Bardziej szczegółowe dane ilustrujące potencjał sektora

przedsiębiorstw z Warszawy są dostępne tylko w odniesieniu

do podmiotów gospodarczych zatrudniających 10 i więcej

osób i prowadzących pełną księgowość. W tej grupie wyraź-

na jest dominująca pozycja Warszawy w woj. mazowieckim.

Spośród wszystkich firm aktywnych na Mazowszu 51% jest

zarejestrowanych w Warszawie, natomiast w grupie zatrud-

niających 10 i więcej osób wynosi on już 59% (Diagram 2).

Uwzględniając 6 parametrów ekonomicznych: liczbę firm

zatrudniających 10 i więcej osób, przychody netto ze sprze-

daży, sprzedaż na eksport, wynagrodzenia, liczbę pracujących

i aktywa razem wyznaczyliśmy syntetyczny wskaźnik udziału

Warszawy w potencjale sektora przedsiębiorstw Mazowsza,

który w 2012 r. wynosił 68%. Na szczególną uwagę zasługuje

nieproporcjonalnie duży udział firm warszawskich, jeśli chodzi

o poziom wynagrodzeń i wartość aktywów.

Na podobnych zasadach wyliczony został syntetyczny wskaź-

nik udziału Warszawy w sektorze przedsiębiorstw w skali

całego kraju – ponad 19% w 2012 r. (Diagram 2). I tu także

Warszawa ma relatywnie wysoki udział w wynagrodzeniach,

aktywach i przychodach ze sprzedaży. Natomiast stosunkowo

niski jest udział Warszawy w eksporcie. Można to wytłumaczyć

niską koncentracją przemysłu w Stolicy, a to właśnie wyroby

przemysłowe odgrywają dominującą rolę w polskim ekspo-

rcie.

Interpretując powyższe dane trzeba jednak uwzględniać fakt,

że część przedsiębiorstw zarejestrowanych w Warszawie pro-

wadzi działalność na terenie całego kraju. W efekcie wkład

Warszawy jest zawyżony, gdyż np. sprzedaż, zatrudnienie czy

eksport realizowany przez oddziały lokalne w Łomży czy Gdań-

sku są statystycznie przypisane w całości według miejsca sie-

dziby. Zasada ta działa też w drugą stronę, jednakże w mniej-

szym zakresie. Stąd można z dużym prawdopodobieństwem

przyjąć, że udział Warszawy w gospodarce województwa

i kraju jest zawyżony, choć skala tego zawyżenia jest trudna

do oszacowania. Ponadto koncentracja większych firm w Stoli-

cy jest w dużym stopniu pochodną wielkości rynku zbytu. Stąd

bardziej właściwe byłoby porównanie Warszawy do innych

dużych miast w kraju i za granicą. Aktualnie nie dysponujemy

danymi, które pozwoliłyby na taką analizę porównawczą.

Diagram 1. Przedsiębiorstwa aktywne w Warszawie jako % całego kraju według sekcji PKD w 2013 r.

Diagram 2. Warszawa jako procent województwa Mazowieckiego oraz kraju

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 1. Aneks statystyczny

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.Zob. Tabela 2. Aneks statystyczny

PRZEMYSŁ

6%

8%

13%

15%

5%

21%

16%

8%

7%

14%

9%

6%

10%

13%

W W

arsz

awie

funk

cjon

uje

8,5%

wsz

ystk

ich

ak

tyw

nie

dzia

łają

cych

prz

edsi

ębio

rców

Pol

ski

8%

BUDOWNICTWO

HANDEL I NAPRAWY

TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA

ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA

INFORMACJA I KOMUNIKACJA

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA

OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI

DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA NAUKOWA I TECHNICZNA

ADMINISTROWANIE I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA

EDUKACJA

OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA

KULTURA I REKREACJA

POZOSTAŁE

RAZEM

7 8

BIAŁOŁĘKA

ŻOLIBORZPRAGA PÓŁNOC

TARGÓWEKBIELANY

BEMOWO

WOLA

ŚRÓDMIEŚCIE

PRAGA POŁUDNIE

REMBERTÓW

WESOŁA

WAWER

WILANÓW

MOKOTÓW

OCHOTA

URSUS

WŁOCHY

URSYNÓW

NISKI

ŚREDNI

WYSOKI

BARDZO WYSOKI

URSUS

REMBERTÓWWESOŁA

60

0

10 000

20 000

5 000

15 000

25 000

10080 120 15070 110 14090 130 160

WILANÓW

WŁOCHYŻOLIBORZ

OCHOTA

WAWER

BIAŁOŁĘKABEMOWOBIELANY

WOLA

URSYNÓW

PRAGA PÓŁNOC

MOKOTÓW

ŚRÓDMIEŚCIE

TARGÓWEK

PRAGA POŁUDNIE


2. Zróżnicowanie aktywności przedsiębiorczej w poszczegól-

nych dzielnicach

Liczba aktywnych przedsiębiorstw w poszczególnych dziel-

nicach jest bardzo zróżnicowana – od. 2,3 tys. w dzielnicy

Wesoła po 21,3 tys. na Mokotowie (Aneks Tabela 3). Jak po-

kazuje Diagram 3 jest to po części wynikiem zróżnicowania

intensywności przedsiębiorczej w poszczególnych dzielnicach,

mierzonej liczbą aktywnych podmiotów na 1000 mieszkań-

ców. Na jednym biegunie mamy dzielnice o niskiej intensyw-

ności (Praga-Północ, Targówek, Bielany i Ursus), a na drugim

te o wysokiej intensywności przedsiębiorczej (Śródmieście,

Wilanów, Włochy i Wawer). Należy podkreślić, że wysoka

pozycja Śródmieścia w dużej mierze wynika z prestiżowego

charakteru adresu tej dzielnicy, co ma istotne znaczeniu w

przypadku większych firm, ale także mniejszych, świadczących

usługi profesjonalne. Pozostałe 10 dzielnic oscyluje wokół me-

diany = 91 przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców.

Wielkość populacji aktywnych przedsiębiorstw wynika nie

tylko z intensywności, ale także z potencjału ludnościowego

poszczególnych dzielnic. W efekcie wyróżniają się małe dziel-

nice, takie jak Wilanów czy Włochy o wysokiej intensywności

przedsiębiorczej, a jednocześnie niektóre duże dzielnice mają

stosunkowo niski udział przedsiębiorstw na 1000 mieszkań-

ców (Bielany, Targówek) (Diagram 5).

Diagram 4. Wskaźnik liczby firm aktywnych na 1000 mieszkańców

Diagram 5. Udział aktywnych firm w Warszawie na 1000 mieszkańców, rozkład według dzielnic w 2013 r.



med

iana

: 91

mediana: 8 082

9 10

2011 - 201321%

2001 - 201045%

1991 - 200032%

DO 19902,0%


SPÓŁKA Z O.O.14%

SPÓŁKA CYWILNA 3%

SPÓŁKA JAWNA1%

SPÓŁKA AKCYJNA1%

POZOSTAŁE2%

JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 80%

Diagram 7. Struktura firm aktywnych w Warszawie

według formy prawnej (stan 31.12.2013)


3. Struktura populacji przedsiębiorstw w Warszawie według

wieku, formy prawnej i liczby zatrudnionych

3.1. Struktura według wieku

Wśród firm aktywnych w Warszawie 66% zostało zarejestro-

wanych po roku 2000 (Diagram 6), z czego blisko 21% w la-

tach 2011-2013. Jednocześnie zwraca uwagę znacząca liczba

(prawie jedna trzecia) podmiotów aktywnych, które powstały

w bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie 1991-2000.

Ponadto nadal działa prawie 3 tys. firm, które rozpoczęły dzia-

łalność do końca 1990 r., z czego 1,1 tys. zarejestrowano jesz-

cze w okresie realnego socjalizmu, a 1,8 tys. powstało w prze-

łomowym dla transformacji ustrojowej roku 1990.

3.2. Struktura według formy prawnej

Łącznie jednoosobowa działalność gospodarcza i spółki

cywilne są reprezentowane najliczniej i stanowią prawie

83% spośród wszystkich firm zarejestrowanych w Warsza-

wie (Diagram 7). Jest to udział niższy niż dla całej Polski,

który wynosi 92%. Równocześnie przedsiębiorcy warszaw-

scy w relatywnie większym stopniu wykorzystują bardziej

zaawansowane formy, jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna.

Rosnące zainteresowanie spółką z ograniczoną odpowiedzial-

nością (prawie 14% wszystkich aktywnych podmiotów) wynika

z wprowadzonego ostatnio obniżenia wysokości wymaganego

kapitału oraz uproszczenia procedury rejestracyjnej.


według daty rejestracji (stan 31.12.2013).


11 12

PRZEMYSŁ

ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA

INFORMACJA I KOMUNIKACJA

HANDEL I NAPRAWY

ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA

EDUKACJA

BUDOWNICTWO

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA

KULTURA I REKREACJA

POZOSTAŁE

OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI

OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA

TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA

DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA

RAZEM


250 I WIĘCEJ ZATRUDNIONYCH

0,3%

50 - 249 ZATRUDNIONYCH0,9%




FIRMY NIEZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW

58,1%


według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2013)

6%

21%

31%

35%

7%

13%

24%

21%

33%

16%

1%

10%

-8%

-13%

18%


4. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw w Warsza-

wie

4.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r.

Ważną wskazówką jeśli chodzi o kierunek i dynamikę zmian

w populacji przedsiębiorstw jest liczba nowo zarejestrowanych

podmiotów gospodarczych w kolejnych latach. W przypadku

Warszawy liczba chętnych do podjęcia działalności gospodar-

czej była w 2013 o 16% wyższa w porównaniu do ubiegłego

roku (Diagram 8). Była to więc dynamika zdecydowanie wyż-

sza od obserwowanej w skali całego kraju (2%). Jednak ten

syntetyczny wskaźnik był wypadkową różnokierunkowych

tendencji, jakie obserwujemy w poszczególnych sektorach.

Przede wszystkim wystąpił wyraźny wzrost liczby nowych firm

w obsłudze nieruchomości (35%) i w usługach profesjonalnych

(31%). Równolegle nastąpił spadek nowo zarejestrowanych

firm w transporcie (-13%) i budownictwie (-8%).

3.3. Struktura według liczby zatrudnionych

Struktura firm aktywnych w Warszawie według wielkości

zatrudnienia kształtuje się relatywnie korzystnie na tle ten-

dencji ogólnokrajowych (Diagram 8 oraz Tabela 6 Aneks staty-

styczny). Zasadnicza różnica dotyczy struktury mikroprzedsię-

biorstw, gdzie w Warszawie mamy znacznie niższy niż w całym

kraju udział podmiotów bez pracowników, a zdecydowanie

wyższy udział mikropracodawców. Jak wspomnieliśmy wcze-

śniej jest to w dużym stopniu pochodną dużego i chłonnego

rynku zbytu, co skłania przedsiębiorców do rozszerzania skali

działania i zatrudniania pracowników.


Diagram 9. Przyrost/spadek liczby firm nowo zarejestrowanych w 2013 r. w porównaniu do 2012 r. według sekcji PKD.

13 14

I 201

3

V 2

013

IX 2

013

III 2

013

VII

201

3

XI 2

013

II 2

013

VI 2

013

X 20

13

IV 2

013

VII

I 201

3

XII

201

3

WSK

AŹN

IK R

OCZ

NY

2369

496

2227

574

2237

544

2281

663

2747

775

2352

399

2396

713

2319

1100

2378

501

1885

1156

2112

568

1875

2260

2412

-980

1433

1271

369

1161

1411

290

1080

1188

-608

2364

2059

178

1285

1083

661

1057

1153

502

1454

1 269

1108

1042

1912

-198

1165

968

722

1351

961

543 4 286

1176

1291

1 588

1256

EFEKT NETTO

ZAR

EJES

TRO

WA

NE

WZN

OW

ION

EZA

WIE

SZO

NE

WYR

EJES

TRO

WA

NE

15 824

27 178

16 817

9 749

LICZ

BA

PO

DM

IOTÓ

W G

OSP

OD

AR

CZYC

H

FIRMY NOWO ZAREJESTROWANE W 2013 R. FIRMY NOWO ZAREJESTROWANE W 2012 R.

2 000

1 400

1 200

2 200

1 600

2 400

1 800

2 600

2 800

3 000

STYC

ZEŃ

MA

J

WR

ZESI

EŃ

MA

RZE

C

LIPI

EC

LIST

OPA

D

LUTY

CZER

WIE

C

PAŹD

ZIER

NIK

KW

IECI

EŃ

SIER

PIEŃ

GR

UD

ZIEŃ


4.2. Krótkookresowe wahania aktywności przedsiębiorczej

na terenie Warszawy – Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości

(BLP)

Z punktu widzenia analizy lokalnego rynku pracy ważne są tak-

że krótkookresowe (miesięczne, kwartalne) zmiany aktyw-

ności przedsiębiorstw. W literaturze wykorzystuje się w tym

celu wahania nowo zarejestrowanych firm w cyklu miesięcz-

nym, w porównaniu do roku ubiegłego. Porównanie dwóch

lat 2012 r. i 2013 pokazuje, że w okresie styczeń – sierpień

wahania te były nieregularne i różnokierunkowe. Od sierpnia

do października w obydwu latach wystąpił wyraźny wzrost

nowych rejestracji, a w kolejnych miesiącach (listopad i gru-

dzień) wyraźny spadek (Diagram 10).

W świetle międzynarodowych doświadczeń wykorzysta-

nie wskaźnika nowo zarejestrowanych firm ma szereg wad.

Przede wszystkim zdecydowana większość nowych firm nie od

razu rozpoczyna działalność, a jeszcze mniejsza zatrudnia pra-

cowników w roku rejestracji. Dlatego też, w ramach systemu

statystycznego OECD-Eurostat wskaźniki aktywności przedsię-

biorczej (wskaźnik narodzin, zgonów, przeżycia) uwzględniają

wyłącznie firmy zatrudniające pracowników. Tego typu dane

nie są jednak udostępniane przez GUS na poziomie lokalnym.

Znacznie lepszym narzędziem do pomiaru krótkookresowych

(miesięcznych) wahań „koniunktury przedsiębiorczej” jest

Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP). Barometr został

opracowany w ramach Projektu Stołeczne Forum Przedsię-

biorczości (SFoP). W tym przypadku wahania koniunktury

przedsiębiorczej są analizowane przez pryzmat miesięcznych

przyrostów/spadków liczby aktywnych firm, działających

na danym terenie. Przyrosty w poszczególnych miesiącach

są wynikiem nie tylko rejestracji nowych podmiotów, ale także

wznowienia działalności firm wcześniej zawieszonych. Te do-

datnie efekty są pomniejszane zarówno przez zawieszenia, jak

i całkowite wyrejestrowanie działalności gospodarczej. Mier-

nikiem koniunktury przedsiębiorczej jest efekt netto wspo-

mnianych tendencji.

Diagram 11 ilustruje tendencje przyrostu/spadku liczby firm

aktywnych w Warszawie w okresie styczeń – grudzień 2013.

Jakkolwiek przeważały miesiące wzrostowe, w styczniu, kwiet-

niu i lipcu 2013 r. wystąpiły spadki. W rezultacie w całym

2013 roku liczba aktywnych podmiotów w Warszawie wzrosła

o 4286 firm, czyli o 2,7% aktywnych firm.

Barometr pozwala także ustalić źródła występujących nega-

tywnych tendencji (Diagram 11). Okazuje się, że relacja liczby

firm nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych (wskaźnik

rotacji finalnej) była w całym okresie dodatnia (powyżej 1).

Natomiast ten dodatni efekt był w całym okresie poza grud-

niem 2013 r. niwelowany w wyniku wyższej liczby firm zawie-

szonych niż tych, które zdecydowały się wznowić zawieszoną

wcześniej działalność (wskaźnik rotacji przejściowej). Wyjąt-

kiem był tu grudzień 2013 r., gdzie skokowo przyrosła liczba

podmiotów wznawiających działalność.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.Zobacz Tabela 8. Aneks statystyczny

Diagram 11. Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości Warszawa 2013.

Diagram 10. Podmioty nowo zarejestrowane w Warszawie w 2012 r. i w 2013 r.


15 16

WSKAŹNIK ROTACJI FINALNEJ WSKAŹNIK REAKCJI PRZEJŚCIOWEJ

0,0

0,5

1,0

1,5

1,0

2,2

1,6

1,2

1,8

2,1

1,9 1,92,1

1,3

2,2

1,5

0,30,4

0,50,4

0,5 0,50,3

0,9

1,1

0,60,5

1,82,0

2,5

WSKAŹNIK ROCZNY

1,6

0,6

I 201

3

V 2

013

IX 2

013

III 2

013

VII

201

3

XI 2

013

II 2

013

VI 2

013

X 20

13

IV 2

013

VII

I 201

3

XII

201

3

Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji

Liczba firm aktywnych Warszawa jako % Polski

Jako % Razem

Warszawa Polska* Warszawa Polska

B,C,D,E Przemysł 11 147 186 223 6,0% 7,0% 10,0%

F Budownictwo 11 420 233 721 4,9% 7,2% 12,6%

G Handel i naprawy 30 440 513 237 5,9% 19,2% 27,7%

H Transport i gospodarka magazynowa 10 883 141 748 7,7% 6,9% 7,6%

I Zakwaterowanie i gastronomia 3 722 49 452 7,5% 2,3% 2,7%

J Informacja i komunikacja 13 469 65 804 20,5% 8,5% 3,5%

K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 826 59 315 9,8% 3,7% 3,2%

L Obsługa rynku nieruchomości 5 241 41 715 12,6% 3,3% 2,3%

M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna

33 525 211 487 15,8% 21,1% 11,4%

N Administrowania i działalność wspierająca 7 142 56 072 12,7% 4,5% 3,1%

P Edukacja 5 704 46 041 12,4% 3,6% 2,5%

Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 11 606 147 021 7,9% 7,3% 7,9%

R Kultura i rekreacja 2 376 16 925 14,0% 1,5% 0,9%

Pozostałe 6 038 85 497 7,1% 3,8% 4,6%

Razem: 158 539 1 854 258 8,5% 100% 100%

Jednostka Firmy razem

woj ma-zowieckie razem

WarszawaMazo-wieckie pozostałe

Warszawa jako % woj. ma-zowiec-kiego

Warszawa jako % kraju

Liczba firm liczba 53 151 9 549 5 603 3 946 58,7 10,5

Przychody netto ze sprzedaży mld 2 810,0 923,0 626,5 296,5 67,9 22,3

Sprzedaż na eksport mld 572,0 148,6 72,6 76,0 48,9 12,7

Wynagrodzenia mld 239,5 74,1 59,6 14,5 80,4 24,9

Liczba pracujących tys� 4 977,3 1 246,8 936,7 310,1 75,1 18,8

Aktywa razem mld 2 284,5 796,6 614,9 181,7 77,2 26,9

Wskaźnik syntetyczny % 68,0 19,4


Jeśli chodzi o interpretację zaobserwowanych zmian

w „koniunkturze przedsiębiorczej” w Warszawie, trzeba

zachować ostrożność. Przykładowo, omawiana wyżej skokowa

zmiana liczby firm odwieszonych w grudniu 2013 r. mogła być

spowodowana obawą przed wykreśleniem z urzędu z rejestru

CEIDG, co w świetle obowiązujących przepisów jest możli-

we. Ponadto, analizowane dane mają charakter zagregowa-

ny, a dla pogłębionej analizy należałoby uwzględnić czynniki

jakościowe, a więc np. liczbę zatrudnionych firm wychodzą-

cych i wchodzących na rynek, czy też ich strukturę branżową.

*Wskaźnik rotacji finalnej: podmioty nowo zarejestrowane/podmioty wyrejestrowane.**Wskaźnik rotacji przejściowej: podmioty, które wznowiły działalność/podmioty, które zawiesiły działalność.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Zob. Tabela 7. Aneks statystyczny

*Dane dla całej Polski dotyczą 2012 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Warszawie (GUS) i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.

Diagram 12. Wskaźnik rotacji finalnej* i przejściowej** podmiotów gospodarczych działających w Warszawie w 2013 r.

5. Aneks statystyczny

Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w Warszawie na tle całego kraju, według sekcji PKD w 2013 r.

Tabela 2. Firmy zatrudniające 10 i więcej osób zarejestrowane w Warszawie na tle woj. mazowieckiego i kraju w 2013 r.

17 18

Przedziały według roku rejestracji Liczba % Razem

do 1990 2 937 1,8%

1991 - 2000 51 054 32,2%

2001 - 2010 71 749 45,2%

2011 - 2013 32 799 20,8%

Razem: 158 539 100%

Forma prawna Liczba % Razem

Jednoosobowa działalność gospodarcza 126 603 79,9%

Spółka cywilna 4 234 2,7%

Spółka jawna 1 832 1,1%

Spółka z o.o. 21 647 13,6%

Spółka akcyjna 1 535 1,0%

Pozostałe 2 688 1,7%

Razem: 158 539 100%

Klasa zatrudnienia Liczba firm w Warszawie (2013)

Jako % razem

Warszawa (2013) Polska (2012)

Firmy niezatrudniające pracowników 92 178 58,1% 66,9%

1 - 5 zatrudnionych 50 893 32,1% b. d�

6 - 9 zatrudnionych 7 547 4,8% b. d.

Małe (10 - 49 zatrudnionych) 5 897 3,7% 3,2%

Średnie (50 - 249 zatrudnionych) 1 501 0,9% 0,9%

Duże (250 i więcej zatrudnionych) 523 0,3% 0,2%

Razem 158 539 100,0% 100,0%

Mikropracodawcy razem (1 – 9 zatrudnionych) 58 440 36,9% 28,9%

Mikroprzedsiębiorcy razem (0 – 9 zatrudnionych) 150 618 95,0% 95,8%

Liczba ludności (2012 r. - tys.)

Liczba firm aktywnych Dzielnica jako % WarszawyRazem Na 1000 mieszkańców

Bemowo 116 676 9 298 80 5,9%

Białołęka 100 226 8 921 89 5,6%

Bielany 132 366 9 501 72 6,0%

Mokotów 219 812 21 267 97 13,4%

Ochota 84 614 7 489 89 4,7%

Praga-Południe 178 662 14 721 82 9,3%

Praga-Północ 68 699 4 529 66 2,9%

Rembertów 23 441 1 874 80 1,2%

Śródmieście 121 570 18 623 153 11,7%

Targówek 123 464 8 675 70 5,5%

Ursus 54 745 4 067 74 2,6%

Ursynów 146 895 14 177 97 8,9%

Wawer 70 846 7 426 104 4,7%

Wesoła 23 265 2 266 97 1,4%

Wilanów 26 011 3 377 130 2,1%

Włochy 38 278 4 930 129 3,1%

Wola 137 651 12 779 93 8,1%

Żoliborz 48 296 4 619 96 2,9%

Razem 1 715 517 158 539 92 100,0%

Mediana 92 420 8 675 91 5,1%


Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.




Tabela 3. Liczba i % udział aktywnych firm w Warszawie według dzielnice w 2013 r.

Tabela 4. Struktura aktywnych firm w Warszawie według daty rejestracji (stan 31.12.2013)

Tabela 5. Struktura aktywnych firm w Warszawie według formy prawnej (stan 31.12.2013)

Tabela 6. Struktura firm w Warszawie w porównaniu do całego kraju według liczby zatrudnionych

19 20

92 92

93

94 94

96

97

98

KR

AKÓ

W

ŁÓD

Ź

TRÓ

JMIA

STO

POZN

AŃ

WA

RSZ

AW

A

WR

OCŁ

AW

POLS

KA

SZCZ

ECIN

Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji 2012 2013 % wzrost/spadek w 2013

w porównaniu do 2012

B,C,D,E Przemysł 1 511 1 598 +6%

F Budownictwo 1 670 1 537 -8%

G Handel i naprawy 4 959 5 599 +13%

H Transport i gospodarka magazynowa 1 001 868 -13%

I Zakwaterowanie i gastronomia 889 976 +10%

J Informacja i komunikacja 2 800 3 376 +21%

K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 223 1 518 +24%

L Obsługa rynku nieruchomości 948 1 284 +35%

M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna 5 627 7 363 +31%

N Administrowania i działalność wspierająca 1 454 1 758 +21%

P Edukacja 948 1 123 +18%

Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1 133 1 213 +7%

R Kultura i rekreacja 438 581 +33%

Pozostałe 1 002 1 008 +1%

Razem: 25 603 29 802 +16%

Firmy

01.2

013

02.2

013

03.2

013

04.2

013

05.2

013

06.2

013

07.2

013

08.2

013

09.2

013

10.2

013

11.2

013

12.2

013

Razem 2013

Nowozarejestrowane 2369 2352 2237 2378 2227 2396 2281 1885 2319 2747 2112 1875 27 178

Wznawiające działalność 496 399 544 501 574 713 663 1156 1100 775 568 2260 9 749

Wyrejestrowane 2412 1083 1411 1912 1271 1153 1188 968 1108 2059 961 1291 16 817

Zawieszone 1433 1057 1080 1165 1161 1454 2364 1351 1042 1285 1176 1256 15 824

Efekt netto -980 611 290 -198 396 502 -608 722 1269 178 543 1588 4 286



Tabela 7. Dynamika firm nowo zarejestrowanych w latach 2012 - 2013 według sekcji PKD.


Tabela 8. Zmiany w populacji przedsiębiorstw w Warszawie w okresie styczeń 2013 – grudzień 2013

Część II. Wybrane problemy dotyczące aktywności przedsiębiorczej w Warszawie

1. Sytuacja mikro i małych firm w Warszawie na podsta-

wie badań prowadzonych przez Bank Pekao SA (Tomasz

Kierzkowski, Bank Pekao SA)

Bank Pekao SA od roku 2010 prowadzi telefoniczne badania

6900 właścicieli mikro i małych firm3. Podstawowym celem

badania jest poznanie opinii przedsiębiorców na tematy istot-

ne z punktu widzenia funkcjonowania całego sektora. Corocz-

nie przedsiębiorcy odpowiadają na około 70 pytań. Ze wzglę-

du na wielkość próby, reprezentatywne wyniki badania

są prezentowane nie tylko na poziomu kraju oraz 16 polskich

województw, ale również na poziomie 66 podregionów – grup

powiatów (NTS 3). Dzięki temu możliwe jest pokazanie wyni-

ków także dla największych polskich miast, które mają status

podregionów: Krakowa, Łodzi, Poznania, Szczecina, Trójmia-

sta, Warszawy i Wrocławia. Co prawda, błąd statystyczny

na poziomie podregionu jest już znaczący (4 punkty dla indek-

sów, 10 punktów dla wartości procentowych; dla porówna-

nia, błąd statystyczny na poziomie kraju wynosi odpowiednio

0,5 i 1,8 pkt.), niemniej jednak analiza danych z poszczegól-

nych lat dostarcza szeregu interesujących informacji na temat

percepcji różnych zjawisk przez właścicieli najmniejszych firm

działających w polskich metropoliach. Wydawać by się mogło,

że wyniki badania w największych polskich miastach, gdzie

warunki prowadzenia działalności gospodarczej są najbardziej

optymalne (duży rynek, wielość instytucji otoczenia biznesu),

powinny być lepsze w stosunku do pozostałych regionów. Na

podstawie dotychczasowych edycji Raportu trudno jednak

uzasadnić taką tezę – w żadnym z opisanych poniżej obszarów

badawczych nie widać jednoznacznie lepszej oceny zjawisk.

1.1. Ogólny wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm

Nasi respondenci byli pytani o ocenę ostatnich 12 miesięcy,

jak również prognoz odnoszących się do przyszłych 12 mie-

sięcy. Najbardziej syntetyczną miarą nastrojów przedsiębior-

ców jest Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm.

Jest on kalkulowany w oparciu o odpowiedzi przedsiębiorców

na pytania dotyczące:

• Sytuacji polskiej gospodarki,

• Sytuacji branży, w której działa firma,

• Sytuacji firmy,

• Przychodów firmy,

• Wyniku finansowego firmy,

• Długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary

lub usługi,

• Zatrudnienia w firmie,

• Dostępności zewnętrznego finansowania.

Wskaźnik może przybierać wartości od 50 („dużo gorzej”)

do 150 („dużo lepiej”) z wartością neutralną na poziomie 100

(„ani lepiej, ani gorzej”). W ostatnim badaniu z września 2013

roku Wskaźnik osiągnął najwyższą wartość w całej dotychcza-

sowej historii badań – 94 pkt. Mimo, że również w Warszawie

zanotowano rekordową wartość Wskaźnika (92 pkt.), przed-

siębiorcy ze stolicy zawsze dość krytycznie oceniają sytuację

swoich firm oraz otoczenia biznesowego. Co roku wielkość

Wskaźnika jest niższa od średniej krajowej i średniej dla więk-

szości dużych miast. W badaniu z 2013 roku jedynie przedsię-

biorcy z Krakowa gorzej ocenili ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

(wykres nr 1).

Spośród obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika

Koniunktury warszawscy przedsiębiorcy najgorzej ocenili sytu-

ację branży (87 pkt.) i ogólną sytuację gospodarczą (88 pkt.),

najlepiej natomiast zatrudnienie (96 pkt.) i dostępność

zewnętrznego finansowania (99 pkt.)

Źródło: Opracowanie własne

Diagram 13. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm w roku 2013 w Polsce i największych polskich miastach

3 Raporty za lata 2010-2013 w polskiej i angielskiej wersji językowej są dostępne na stronie internetowej Banku: http://www.pekao.com.pl/mis/raport_SME. W 2013 roku badanie objęło 6171 mikro firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje maksymalnie 9 osób oraz 729 małe firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje od 10 do 49 pracowników.

21 22

87

96

88

97

88

97

90

89

98

99

91

94

100

101

103

94

KRAKÓW

TRÓJMIASTO

ŁÓDŹ

POZNAŃ

WARSZAWA

POLSKA

WROCŁAW

SZCZECIN

OSTATNIE 12 MIESIĘCY PRZYSZŁE 12 MIESIĘCY

34%35%

37%

40% 40% 40%

44%

47%

KR

AKÓ

W

ŁÓD

Ź

TRÓ

JMIA

STO

POZN

AŃ

WA

RSZ

AW

A

WR

OCŁ

AW

POLS

KA

SZCZ

ECIN


Charakterystyczny jest rozkład odpowiedzi na pytania wcho-

dzące w skład Wskaźnika. Niezależnie od warunków makroeko-

nomicznych, firmy każdego roku dużo gorzej oceniają ostatnie

12 miesięcy niż perspektywy rozwoju w kolejnych 12 miesią-

cach (wykres nr 2). Dla Poznania i Szczecina wielkość indeksu

wyprzedzającego przekroczyła nawet neutralny poziom 100

punktów. Wartości dla Warszawy są niższe. Właściciele mikro

i małych firm z Warszawy ocenili ostatni rok na 88 punktów,

z dużo większym optymizmem ocenili natomiast rok 2014

(97 punktów). To lepsza ocena niż rok wcześniej, kiedy indeksy

wynosiły odpowiednio 87 i 92 pkt. Jedynym obszarem wcho-

dzącym w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, w którym

wartość indeksu przekroczyła w przypadku Warszawy poziom

100 pkt. jest ocena dostępności zewnętrznego finansowania

w kolejnych 12 miesiącach (100,2 pkt.).

1.2. Nakłady inwestycyjne

Oprócz oceny różnych zjawisk związanych z prowadzeniem

działalności gospodarczej, przedsiębiorcy są również pyta-

ni o konkretne działania podejmowane w firmach – zarów-

no w ciągu ostatnich 12 miesięcy, jak również planowane

w okresie najbliższego roku. Jedno z takich pytań dotyczy

realizowanych projektów inwestycyjnych. Zgodnie z wynika-

mi ostatniego badania z roku 2013, 40% mikro i małych firm

zadeklarowało poniesienie wydatków inwestycyjnych.

W grupie dużych miast najmniejszy odsetek inwestujących

firm zanotowano w Warszawie – jedynie 34% (wykres nr 3).

Na plus należy zapisać natomiast wysokość wydatków inwe-

stycyjnych ponoszonych przez przedsiębiorców z Warszawy.

O ile w Polsce 89% wydatków inwestycyjnych nie przekraczała

kwoty 100 tysięcy złotych, w Warszawie ten odsetek był znacz-

nie mniejszy (83%). Głównym źródłem finansowania inwesty-

cji są środki własne. Warszawscy przedsiębiorcy, mimo dobrej

dostępności zewnętrznego finansowania, znacznie rzadziej niż

firmy z innych regionów posiłkowały się kredytem przy realiza-

cji inwestycji (Szczecin – 23%, Polska – 18%, Warszawa – 7%).


Diagram 14. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm w roku 2013 za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w Polsce i największych polskich miasta.


Diagram 15. Odsetek firm ponoszących wydatki inwestycyjne

w okresie ostatnich 12 miesięcy.

23 24

87112

187257

223304

268565

425934

6161 475

1 1843 007

10 19526 959

21%

9%

22%

10%

23%

12%

25%

14%

27%

16%

30%

21%

34%

23%

35%

92102

143189

24%

KR

AKÓ

W

KR

AKÓ

W

ŁÓD

Ź

ŁÓD

ŹTR

ÓJM

IAST

O

TRÓ

JMIA

STO

POZN

AŃ

POZN

AŃ

WA

RSZ

AW

A

WA

RSZ

AW

A

WR

OCŁ

AW

WR

OCŁ

AW

POLS

KA

POLS

KA

SZCZ

ECIN

SZCZ

ECIN

DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ

POZA KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ


1.3. Wdrażanie innowacji4

Drugim, obok inwestycji, ważnym z punktu widzenia całej go-

spodarki obszarem badanym przez Bank są innowacje wdraża-

ne przez mikro i małe firmy. Respondenci są pytani o wdraża-

nie innowacji produktowych (wprowadzenie na rynek nowego

lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi), jak również

innowacji procesowych (nowe lub znacząco ulepszone meto-

dy wytwarzania lub dystrybucji wyrobów i usług).

Innowacje produktowe w okresie ostatnich 12 miesięcy wdro-

żyło 25% ankietowanych firm (wykres nr 4). Przedsiębiorcy

warszawscy w tej klasyfikacji wyróżniają się in plus – co trze-

cia mikro i mała firma ze stolicy deklaruje wdrożenie innowa-

cji produktowej. Trochę gorzej wyglądają wyniki ostatniego

badania dla Warszawy, jeśli chodzi o innowację procesową

(wykres nr 5). Przy średniej krajowej na poziomie 21%, odse-

tek innowacyjnych firm z Warszawy to 18%.

O ile odsetek firm wdrażających innowacje produktowe

i procesowe może cieszyć, o tyle niepokojąca jest wysokość

wydatków na innowacje. Aż w 97% przypadków wydatki te nie

przekroczyły kwoty 100 tysięcy złotych.

1.4 Podsumowanie

Spośród dużych polskich miast, Warszawa co roku notuje je-

den z najniższych Ogólnych Wskaźników Koniunktury. War-

szawscy przedsiębiorcy znacznie gorzej, niż firmy w innych

regionach kraju oceniają ogólną sytuację swoich biznesów.

Słabo oceniony jest wynik finansowy firm oraz zatrudnienie.

Taka ocena przekłada się także na skłonność do podejmowa-

nia decyzji inwestycyjnych, która jest najniższa w całej grupie

dużych polskich miast. Przy średniej krajowej na poziomie

40%, w Warszawie jedynie 34% firm prowadziło w okresie 12

miesięcy projekty inwestycyjne. Mimo niewielkiego odset-

ka inwestujących firm, warszawskie mikro i małe firmy są w

gronie liderów innowacji. Ponad 1/3 firm wdrożyło w swych

firmach innowację produktową. Mniejszy odsetek firm dekla-

rował wdrożenie innowacji procesowej (14%).

2. Zaangażowanie międzynarodowe warszawskich przedsię-

biorstw (Jerzy Cieślik)

W niniejszej sekcji prezentujemy najważniejsze wnioski z ba-

dania zrealizowanego w ramach Projektu Stołeczne Forum

Przedsiębiorczości (SFoP)5. Mówiąc o zaangażowaniu między-

narodowym, mamy na myśli zarówno udział w międzynaro-

dowej wymianie towarami i usługami, jak również działalność

firm z kapitałem zagranicznym na terenie Warszawy. Jak wy-

każemy dalej, są to procesy ściśle ze sobą powiązane. Jedno-

cześnie warto przypomnieć istotne zastrzeżenie poczynione

w Części I Raportu. Chodzi o to, że analizowane podmioty

gospodarcze są przypisane do Warszawy zgodnie z ich zareje-

strowaną siedzibą. To nie musi oznaczać koncentracji realnej

działalności produkcyjnej czy usługowej w Stolicy.

2.1. Liczba firm warszawskich zaangażowanych w operacje

międzynarodowe

Na podstawie danych Centrum Analitycznego Administra-

cji Celnej (CAAC) i GUS szacuje się, że w 5-letnim okresie

2008 – 2012, ok. 25 tys. warszawskich podmiotów gospodar-

czych miało przynajmniej raz styczność z eksportem bądź im-

portem towarów bądź usług. Jeśli chodzi o liczbę eksporterów

tylko w 2012 r., ich liczba wynosiła ok. 9. tys., czyli 6% popula-

cji wszystkich aktywnych przedsiębiorstw. Jest to więc wskaź-

nik niewiele wyższy od wyliczonego dla całego kraju (5%).

2.2. Struktura eksportu towarowego według klas wielkości

obrotów

Oprócz samego zaangażowania w działalność eksporto-

wą istotne znaczenie ma także skala tego zaangażowania.

W 2012 r. warszawskich eksporterów towarowych (bez eks-

portu usług) było ok. 7900, ale tylko około 1300 większych eks-

porterów , czyli 16% ogólnej liczby przekraczało 1,1 mln PLN

wartości rocznego eksportu6. Sprzedaż pozostałych ponad

6600 marginalnych eksporterów, stanowiła niewiele ponad

1% całkowitej wartości eksportu.

Nawet w obrębie grupy większych eksporterów występuje

olbrzymie zróżnicowanie. Przy podziale liczb na decyle wi-

dać wyraźną koncentrację potencjału eksportowego w gór-

nym decylu, na który przypada 78% wpływów z eksportu

(Diagram 18). Ponadto wyraźna jest tendencja do zwiększania

udziału handlu wewnątrzunijnego w całkowitym eksporcie,

wraz ze skalą zaangażowania eksportowego. Rośnie on stop-

niowo od 52% w pierwszym decylu do 73% w ostatnim.Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.


Diagram 16. Odsetek firm wdrażających innowacje produktowe

w okresie ostatnich 12 miesięcy.

Diagram 17. Odsetek firm wdrażających innowacje procesowe w okresie ostatnich 12 miesięcy. Diagram 18. Struktura obrotów większych eksporterów* towarowych w podziale na decyle w 2012 r.

*W analizie uwzględniono eksporterów towarowych, których eksport przekraczał w 2012 r. 1,1 mln PLN (próg podstawowy).

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych CAAC.

4 Temat innowacji w mikro i małych firmach będzie rozbudowany w najnowszym Raporcie, który ukaże się na początku 2015 roku. Innowacje będą bowiem tematem specjalnym piątej edycji Raportu.

5 Por. J. Cieślik, Internacjonalizacja sektora przedsiębiorstw w Warszawie, Warszawa, ALK, 2014.6 Jest to tzw. próg podstawowy stosowany w statystyce wymiany towarowej GUS.

25 26

LICZBA FIRM

LICZBA FIRM





WYNAGRODZENIA

LICZBA PRACUJĄCYCH

LICZBA PRACUJĄCYCH

LICZBA FIRM(POLSKA)

AKTYWA RAZEM

18%

26%

22%

19%

91%

20%

41%

30%

13%

62%

33%

48%

68%

9%

EKSPORTERZY >10% EKSPORTERZY MARGINALNI NIE-EKSPORTERZY

32%

52%

59%

45%

38%

39%

wskaźnik syntetyczny - 44,2%


Prezentowane dane ilustrują szersze zjawisko dualnego

zaangażowania nie tylko polskich przedsiębiorstw w wymianę

handlową z zagranicą. Tylko nieliczna grupa traktuje eksport

jako dźwignę dla szybkiego rozwoju. Zdecydowana większość

wykorzystuje ułatwienia w transporcie, komunikacji, zniesie-

nie ceł i innych barier dla realizacji sprzedaży eksportowej

na niewielką skalę. Mamy tu do czynienia z tzw. drobną przed-

siębiorczością międzynarodową7�

2.3. Zaangażowanie eksportowe przedsiębiorstw zatrudniają-

cych 10 i więcej osób

Według danych GUS, w 2012 r. na terenie Warszawy były

zarejestrowane 5603 firmy zatrudniające 10 i więcej osób.

Zdecydowana większość (62%) nie angażowała się w dzia-

łalność eksportową, a dla pozostałych 20% eksport odgry-

wał marginalną rolę (poniżej 10% w przychodach). Tylko dla

ok. 18% takich podmiotów eksport stanowił istotną pozycję

w całkowitej sprzedaży (Diagram 19).

Na tle całego kraju w tej samej grupie firm, Warszawa

ma relatywnie mniej nieeksporterów, ale za to więcej ekspor-

terów marginalnych. W efekcie udział większych eksporterów

w całej populacji podmiotów zatrudniających 10 i więcej osób

w Warszawie i w całym kraju jest zbliżony. Jest to sytuacja

wysoce niekorzystna i ewidentnie kontrastuje z potencjałem

gospodarczym Stolicy i intensywnością jej powiązań między-

narodowych w innych obszarach.

2.4. Rola firm kontrolowanych przez kapitał zagraniczny

Polska należy do grupy krajów o jednym z największych udzia-

łów firm z kapitałem zagranicznym w gospodarce. Tendencja

ta jest także widoczna w Warszawie (Diagram 20), gdzie syn-

tetyczny wskaźnik udziału firm zagranicznych w segmencie

przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób wynosił 44%8

i był wyraźnie wyższy niż w skali całego kraju (31%). Wynikało

to głównie z wyższego zaangażowania kapitału zagranicznego

w sektorze usług (Warszawa 41%, kraj 23%). Na szczególne

podkreślenie zasługuje zaangażowanie firm z kapitałem zagra-

nicznym w eksporcie.

7 Zjawisko to jest wyjaśnione szerzej w J. Cieślik, Przedsiębiorczość, polityka, rozwój, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa, 2014, s.177-179.

8 Średnia arytmetyczna % udziału w liczbie firm, przychodach ze sprzedaży, eksporcie, wynagrodzeniach, liczbie pracujących i aktywach.

Diagram 19. Przedsiębiorstwa zatrudniające 10 i więcej osób w podziale na większych, marginalnych i nie-eksporterów w 2012 r. (w %)

Diagram 20. Udział firm warszawskich kontrolowanych większościowo przez kapitał zagraniczny

w segmencie przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób w 2012 r.



27 28

ILOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘĆ ZREALIZOWANYCH W OPARCIU

O POMOC PUBLICZNĄ

44 083

ILOŚĆ PROJEKTÓW REALIZOWANYCH Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

4 536

ILOŚĆ FIRM OBJĘTYCH POMOCĄ PUBLICZNĄ

21 258

ILOŚĆ FIRM REALIZUJĄCYCH PROJEKTY Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

1 869

3%

DO 49

>50%

25 -

50%

10 -

25%

50 - 249 250+

K

142

4%

Z

84

7%

K

93

4%

Z

41

28%

K

51

12%

Z

20

3%

K

57

3%

Z

51

7%

K

32

8%

Z

23

2%

K

59

3%

Z

66

2%

K

63

1%

Z

50

5%

K

25

54%

Z

19

3%

K

86

1%

Z

76


2.5. Intensywność zaangażowania międzynarodowego war-

szawskich przedsiębiorstw

Jak pokazują międzynarodowe badania porównawcze, de-

cydujący udział w eksporcie krajów wysoko rozwiniętych

ma nieliczna grupa firm o dużym potencjale, a jednocześnie

wysokiej intensywności eksportu (udział eksportu w sprze-

daży przekracza 50%). Diagram 21 pokazuje swoistą „mapę”

internacjonalizacji warszawskich przedsiębiorstw w 2012 r.

Uwzględnione zostały podmioty o liczbie 10 i więcej pracują-

cych i udziale eksportu w przychodach przekraczającym 10%.

Tę grupę podzieliliśmy następnie na trzy segmenty: ekspor-

terów umiarkowanych (10-25%), zaawansowanych (25-50%)

i intensywnych (ponad 50%).

Przede wszystkim zwraca uwagę fakt, że w grupie badanych

eksporterów (z wyłączeniem marginalnych) znacznie więcej

jest firm zagranicznych niż krajowych (odpowiednio 608 i 430).

Co więcej, przewaga ta rośnie wraz z wielkością firmy i udzia-

łem eksportu w sprzedaży. W efekcie w grupie firm średnich

i dużych, będących jednocześnie intensywnymi eksportera-

mi, przewaga ta jest ponad dwukrotna, zarówno jeśli chodzi

o liczbę podmiotów jak i wartość eksportu. O bardzo niskim

otwarciu na świat świadczy fakt, że spośród 3816 firm kontro-

lowanych przez kapitał krajowy, w 2012 r. tylko 145 (poniżej

4%) czerpało większość wpływów z działalności eksportowej.

Przede wszystkim zwraca uwagę fakt, że w grupie badanych

eksporterów (z wyłączeniem marginalnych) znacznie więcej

jest firm zagranicznych niż krajowych (odpowiednio 608 i 430).

Co więcej przewaga ta rośnie wraz z wielkością firmy i udzia-

łem eksportu w sprzedaży. W efekcie w grupie firm średnich

i dużych, będących jednocześnie intensywnymi eksportera-

mi, przewaga ta jest ponad dwukrotna, zarówno jeśli chodzi

o liczbę podmiotów, jak i wartość eksportu. O bardzo niskim

otwarciu na świat świadczy fakt, że spośród 3816 firm kontro-

lowanych przez kapitał krajowy, w 2012 r. tylko 145 (poniżej

4%) czerpało większość wpływów z działalności eksportowej.

2.6. Podsumowanie

Wysoka dynamika sprzedaży i zatrudnienia, wdrażanie

innowacji, a także aktywne wychodzenie na rynki międzyna-

rodowe to cechy charakterystyczne współczesnych przedsię-

biorstw odnoszących biznesowe sukcesy. Niezależnie od indy-

widualnego wymiaru wspomnianych sukcesów, firmy te mają

znaczący wpływ na dynamikę rozwoju w skali całego kraju

i stąd są traktowane ze szczególną uwagą przez polityków

w ramach programów wspierania ambitnej przedsiębiorczo-

ści. Na podstawie przeprowadzonej analizy można wniosko-

wać, że zaangażowanie międzynarodowe nie jest mocną stro-

ną warszawskich przedsiębiorstw. By w pełni wykorzystać ich

potencjał w strategii rozwoju Miasta konieczne będzie skon-

centrowanie instrumentów wsparcia na rzecz zwiększenia ich

aktywności eksportowej, a z czasem, podejmowanie inwesty-

cji zagranicznych.

3. Aktywność warszawskich firm w projektach i inicjatywach

finansowanych ze środków publicznych w latach 2007-2013

(Michał Klepka)9.

Fundusze europejskie stały się w ostatnich latach istotnym

źródłem zasilania przedsiębiorstw w wiedzę, technologie,

kontakty, rozwiązania organizacyjne. W wielu przypadkach

zmieniły podstawę konkurencyjności przedsiębiorstw na ryn-

ku. Uzyskanie tego wsparcia nie jest jednakże kwestią prostą,

wymaga przejścia skomplikowanych procedur konkursowych,

potwierdzenia doskonałości swojego pomysłu w ramach

rywalizacji z innymi firmami, a fakt udzielenia wsparcia rodzi

wiele konsekwencji po stronie przedsiębiorcy związanych np.

z zarządzaniem, przepływami finansowymi czy koniecznością

osiągnięcia założonych wskaźników. Wysiłek ten nie jest po-

zbawiony wartości dla przedsiębiorstw, z tego też względu

konkurencja o te środki zawsze była bardzo wysoka. W ni-

niejszej części raportu prezentujemy syntetyczne dane na te-

mat aktywności firm działających na terenie m. st. Warszawy

w realizacji projektów finansowanych z funduszy publicznych,

w głównej mierze ze środków Funduszy Strukturalnych. Szer-

sze spojrzenie na tę problematykę zawarte jest w raporcie

opracowanym przez Akademię Leona Koźmińskiego zat.

Finansowanie warszawskich firm ze środków publicznych

ze szczególnym uwzględnieniem Funduszy Strukturalnych. Ak-

tywność przedsiębiorców w zakresie pozyskiwania funduszy

unijnych to bardzo ważny, równoległy kierunek wobec działań

Urzędu Miasta St. Warszawy na rzecz pozyskania tego typu

środków w latach 2007 – 2013 na rozwój infrastruktury miej-

skiej, obiektów kulturalnych, sportowych itp10�

3.1. Główne tendencje

Aktywność firm z Warszawy w realizacji przedsięwzięć finan-

sowanych ze środków publicznych, w tym Funduszy Struktural-

nych, charakteryzują 4 podstawowe parametry (Diagram 22).

Dwie pierwsze liczby bazują na statystyce Bazy Urzędu Ochro-

ny Konkurencji i Konsumentów – stan na 31.03.2014r., pozo-

stałe dwie na danych Krajowego Systemu Informatycznego

SIMIK 07-13 – stan na 31.03.2014r.

Uwzględniając fakt, że aktualnie w Warszawie liczba aktyw-

nych firm przekracza 158 tys., statystycznie jedno przedsię-

biorstwo na każde osiem w Warszawie korzystało z jakiejś

formy pomocy publicznej. Co do zasady, pomoc ta skojarzona

była z bezpośrednią (węższe podejście) i pośrednią (szersze

podejście) formą finansowania z Funduszy Strukturalnych.

W ujęciu węższym, czyli ewidencji realizowanych projektów

wiemy, iż warszawskie przedsiębiorstwa z sukcesem złożyły

4536 wniosków, a wnioski te pochodziły łącznie 1869 firm.

W ujęciu szerszym, czyli zarówno realizowanych projektów,

jak i wsparcia uzyskanego z instytucji realizujących projekty

na rzecz firm, tych przedsiębiorstw objętych wsparciem było

21 258 i łącznie uczestniczyły w ponad 44 tys. inicjatyw.

KLASA ZATRUDNIENIA

INTE

NSY

WN

OŚĆ

EK

SPO

RTU

%

Diagram 21. Warszawskie przedsiębiorstwa o liczbie 10 i więcej pracujących według skali działania, intensywności eksportu* i kontrolo kapitało-

wej** w 2012 r. (liczba firm i % udział w całkowitym eksporcie)

Diagram 22. Kluczowe parametry dotyczące środków publicznych w Warszawie – optyka firm

*Analiza nie obejmuje nieeksporterów i ekporterów marginalnych.** K – firmy z przewagą kapitału krajowego, Z – firmy z przewagą kapitału zagranicznego.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane bazy SIMIK oraz UOKIK

9 Szersze spojrzenie na tą problematykę zawarte jest w raporcie opracowanym przez Akademię Leona Koźmińskiego zatytułowanym: Finansowanie warszawskich firm ze środków publicznych ze szczególnym uwzględnieniem Funduszy Strukturalnych (Michał Klepka, Jerzy Cieślik).10 Działania Urzędu m. st. Warszawy w zakresie pozyskiwania środków unijnych prezentuje Raport Wykorzystanie funduszy europejskich w War-szawie w ramach perspektywy finansowej 2007-2013. [http://www.europedirect.um.warszawa.pl/publikacje/wykorzystanie-funduszy-europej-skich-w-warszawie-raport-2013]

29 30

DZIAŁANIA W MIKRO FIRMACH

1,4

DZIAŁANIA W ŚREDNICH FIRMACH

6,6

DZIAŁANIA W MAŁYCH FIRMACH

4,1

DZIAŁANIA W DUŻYCH FIRMACH

11,5

2 208 MAŁYCH FIRM

377 DUŻYCH FIRM

17 850 MIKRO FIRM

823 ŚREDNICH FIRM

9 152 DZIAŁAŃ

4 344 DZIAŁAŃ

25 160 DZIAŁAŃ

5 427 DZIAŁAŃ

Wielkość przedsiębiorstwa

Pomoc de minimis Pomoc na rozwój oparty o nową wiedzę

Pomoc na inwestycje w przedsiębiorstwach

Wartość nominalna pomocy (PLN)

Ilość firm objętych pomocą

Wartość nominalna pomocy(PLN)


Wartość nominalna pomocy(PLN)


Mikro 615,5 8 097 168,1 57 330,4 245

Małe 90,7 1 431 100,8 40 274,0 166

Średnie 46,8 706 53,2 24 204,2 90

Duże 28,9 346 110,5 19 457,0 10

Suma 782,0 10 580 432,6 140 1 265,7 511


3.2. Aktywność firm w pozyskiwaniu środków UE według wiel-

kości

Zgodnie z zapisami bazy danych Urzędu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów, zidentyfikowana liczba ponad 44 tys. działań11

podjętych przez przedsiębiorstwa charakteryzuje się rozkła-

dem wg wielkości firm, jak to prezentuje Diagram 23.

Podejmując próbę interpretacji powyższych danych, przede

wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku mikro

i małych firm korzystanie z pomocy publicznej posiadało

częściej formę „pośredniego” uzyskiwania wsparcia, niż sa-

modzielnej realizacji projektu przez firmę. Jednak już w przy-

padku średnich i dużych firm częściej pomoc ta udzielana była

w ramach realizowanych przez te firmy projektów własnych,

co dodatkowo związane mogło być z udzielaniem różnej

pomocy w ramach jednego projektu (i skutkowało odrębnym

wpisem do bazy udzielanej pomocy publicznej w stosunku

do tej samej firmy).

Analizując działania objęte pomocą publiczną przypadające na

jedno przedsiębiorstwo według jego wielkości zauważalna jest

rosnąca skala ilości działań obejmowanych pomocą publiczną

(statystycznie na przedsiębiorstwo) wraz z przesuwaniem

punktu analizy od grupy mikroprzedsiębiorstw do firm naj-

większych (tzn. im większa firma tym więcej działań o charak-

terze pomocy publicznej na 1 firmę). Zależność ta przedsta-

wiona została na Diagramie 24.

Z danych ogólnych zawartych powyżej, wydzielone zastały

informacje dotyczące intensywności udzielanego wsparcia

publicznego dla firm w trzech zakresach:

1� Statystyka firm korzystających z pomocy de minimis,

2� Statystyka firm korzystających z pomocy na rozwój opar-

ty o nową wiedzę12,

3� Statystyka firm korzystających z pomocy na inwestycje13�

Największy zbiór podmiotów obejmuje wsparcie w ramach

pomocy de minimis, z punktu widzenia wartości udzielonego

wsparcia największa kwota dotyczy pomocy na inwestycje.

Świadczą o tym dane zawarte w Tabeli 1.

W dalszej części opracowania omawiamy bardziej szczegóło-

wo wymienione trzy główne kierunki wsparcia.

11 Poprzez działanie rozumieć należy każde przedsięwzięcie - od prostej formy działania skutkującego przyjęciem pomocy de minimis po bardzo zaawansowane przedsięwzięcia technologiczne. Kryterium przynależności do działania jest występowanie pomocy publicznej w myśl USTAWY z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

12 W niniejszej kategorii ujęte są następujące formy wsparcia: pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: badania podstawowe, pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: badania przemysłowe, pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: eksperymentalne prace rozwojowe, pomoc na realizację projektów B+R+I, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw: prace badawczo-rozwojowe, wypożyczenie wysoko wykwalifikowanego personelu.13 W niniejszej kategorii ujęte są następujące formy wsparcia: duże projekty inwestycyjne, pomoc inwestycyjna dla małych i średnich przedsię-biorstw, pomoc inwestycyjna w obszarze ochrony środowiska na promowanie energii ze źródeł odnawialnych, regionalna pomoc inwestycyjna, regionalna pomoc na wspieranie nowych inwestycji, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw – nowe inwestycje.

Diagram 24. Ilość działań objętych pomocą publiczna przypadające na jedno przedsiębiorstwo wg. wielkości.

Diagram 23. Rozkład działań objętych pomocą publiczną

w firmach z Warszawy wg. wielkości firmy.

Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane UOKIK

Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane UOKIK

Źródło: Opracowanie własne na podstawie UOKIK.

Tabela 9. Rozkład aktywności projektowej firm w Warszawie wg wielkości przedsiębiorstwa i rodzaju otrzymanego wsparcia.

31 32

MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA77%

8 097

MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA29%

40

MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA41%

57

MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA14%

1 431

ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA17%

24


706

DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA14%

19

DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA3%

346


3.3. Pomoc de minimis dla firm z Warszawy

Pomoc de minimis to wsparcie państwa udzielane przed-

siębiorcom, które nie wymaga notyfikacji Komisji Europej-

skiej i dotyczy kwoty maks. 200 tys. euro na przedsiębior-

stwo w okresie 3 lat. Konstrukcja pomocy de minimis opiera

się na uznaniu (i jedynie potwierdzeniu tego w rozporządze-

niu Komisji), że pomoc w tym wymiarze jest na tyle niska,

że nie zagraża zasadom wolnego rynku. Tym samym wiele

form wsparcia w ramach Funduszy Strukturalnych uwzględ-

niało pomoc o niewielkiej wartości w wymiarze finansowym,

jako pomoc de minimis14�

Warszawskie przedsiębiorstwa aktywnie korzystały z pomo-

cy de minimis. W ujęciu statystycznym, 6,6% warszawskich

przedsiębiorstw było beneficjentem pomocy de minimis

(1 przedsiębiorstwo na 15). W układzie wg wielkości przed-

siębiorstw, jak na Diagram 25, dominującym odbiorcą są naj-

mniejsze firmy.

Powyższe dane ukazują rzeczywistość udzielania pomocy

de minimis w praktyce funkcjonowania warszawskich firm.

W znaczącej części oferta pomocy skierowana była (i jest)

do mikro-firm (77%), one bowiem - posiadając ograniczone

własne zasoby finansowe - wymagają wielu narzędzi wsparcia

(i mają do tego różne okazje). W znacznym zakresie programo-

wanie pomocy de minimis ukierunkowane było na najmniej-

sze przedsiębiorstwa, przybierając niekiedy formę działań

masowych np. przeszkolenie kilkudziesięciu lub więcej przed-

siębiorstw z wybranej branży lub terytorium. Były to zarazem

działania o niewielkich budżetach alokowanych na poszcze-

gólnych odbiorców wsparcia, o wartości od kilku do kilku-

dziesięciu tysięcy zł. To czyniło z tych instrumentów narzędzie

generowania małych zmian na poziomie przedsiębiorstw,

co pozostaje w zgodzie z intencją samej pomocy de minimis –

nie zaburzania konkurencji.

3.4. Pomoc związana z rozwojem opartym o nową wiedzę

Drugim obszarem analizy danych UOKIK jest zaangażowanie

firm z Warszawy w zakresie rozwoju opartego o nową wiedzę.

Przede wszystkim chodzi o wykorzystanie pomocy poprzez

inicjowanie różnorodnej działalności badawczo-rozwojowej,

zarówno w oparciu o zasoby wewnętrzne przedsiębiorstw,

jak i poprzez zaangażowanie zewnętrznego potencjału

np. naukowców. Projekty te mogły obejmować zarówno prace

o charakterze podstawowym, jak również działania ekspery-

mentalne czy opracowywanie prototypów itp. Zestawienie

udzielonego wsparcia, w podziale na wielkość przedsiębiorstw

przedstawione zostało na Diagram 26.

Jak wskazują powyższe dane tylko 140 firm skorzystało z tego

rodzaju wsparcia. Wielkość firmy nie ma tu tak istotnego wpły-

wu na rozkład pomocy, jak w przypadku wsparcia de minimis,

co nie zmienia faktu, że liderem pozostają nadal mikro przed-

siębiorstwa (41%).



Diagram 25. Rozkład pomocy de minimis wg wielkości przedsiębiorstwa.

Diagram 26. Wsparcie dla warszawskich firm w zakresie rozwoju opartego o nową wiedzę, w podziale na wielkość przedsiębiorstwa.

14 Np. szkolenia, doradztwo, ekspertyzy, wyjazdy zagraniczne, małe granty itp. W praktyce każde źródło finansowania, rozumiane jako Działania lub Poddziałania na poziomie Programów Operacyjnych, zawierało informację, czy (i w jakim zakresie) wsparcie to udzielane jest na zasadach pomocy de minimis.

33 34

MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA48%245

MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA32%166


90

DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA2%10


3.5. Pomoc związana z rozwojem poprzez inwestycje

Odrębny aspekt rozwoju firm w oparciu o uzyskaną pomoc

publiczną stanowią inwestycje. W tym względzie przedsię-

biorstwa z Warszawy podejmować mogły różnorodne dzia-

łania inwestycyjne, bowiem katalog dostępnych środków

był bardzo elastyczny. Konsekwentnie istniała możliwość

uzyskania wsparcia na inwestycje w nieruchomości (zakup i/

lub modernizacja infrastruktury na potrzeby produkcji), tech-

nologie produkcji (nowe maszyny i urządzenia do produkcji),

tworzenie infrastruktury zaplecza badawczo – rozwojowego

i wiele innych. Z bazy UOKiK, przy tak zdefiniowanym przed-

miocie wsparcia wyodrębnionych zostało 511 firm z terenu

m. st. Warszawy. Szczegółowe dane przedstawione zostały

na Diagram 27.

3.6. Podsumowanie

W świetle powyższego przeglądu aktywności przedsiębiorców

Warszawy w zakresie pozyskiwania środków UE można stwier-

dzić, że spora część warszawskich przedsiębiorców zebrała

w latach 2007 – 2013 bogate doświadczenie w tej dziedzinie.

Możliwości pozyskiwania tego typu środków będą z pewno-

ścią istniały w ramach nowej perspektywy UE 2014-2020,

jednakże biorąc pod uwagę przesunięcie priorytetów i wzrost

wymagań będzie to zdecydowanie trudniejsze.

W tym kontekście nagromadzone doświadczenia nabierają

szczególnego znaczenia wobec preferencji dla wspólnych pro-

jektów z udziałem kilku podmiotów (przedsiębiorców, a tak-

że ośrodków badawczych) w nowej perspektywie UE. W tym

przypadku rola władz samorządowych może polegać na rozpo-

znaniu możliwości realizacji wspólnych projektów przez przed-

siębiorców, a także zainicjowanie takiej współpracy poprzez

np. zorganizowanie wstępnych roboczych spotkań potencjal-

nych kandydatów do współpracy. Dalej inicjatywa powinna

należeć do samych przedsiębiorców.


Diagram 27. Wsparcie dla warszawskich firm w zakresie inwestycji, w podziale na wielkość przedsiębiorstwa.

Recent Trends in Entrepreneurship Development in Warsaw Summary in English

1. Entrepreneurial activity in Warsaw as compared to Poland

as a whole and to the Masovian Voivodeship

At the end of 2013 there were 158.8 thousand active busi-

ness entities in Warsaw, which represents 8.5% of all business

entities in Poland (1854.3 thousand). This is therefore a much

larger share than the share of Warsaw in terms of the Polish

population (4.5%). An analysis of the industry structure indi-

cates that Warsaw owes its high ranking to its well-developed

service sector. Every fifth Polish company operating in the

widely understood field of computer science is registered

in Warsaw. Compared to the country as a whole, Warsaw also

ranks high in the field of professional services, culture and

recreation. However, Warsaw’s share in areas of economic

activity such as construction (4.9%), trade (5.9%) and industry

(6.0%) is rather low.

More detailed data illustrating the potential of the business

sector of Warsaw are available only with respect to entities

employing 10 or more persons and with full accounting sys-

tems. Within this group Warsaw’s position in the Masovi-

an Voivodeship is clearly dominant. Among all the active

enterprises in the Masovian Voivodeship 51% is registered in

Warsaw, while within the group of companies employing 10 or

more persons this percentage is as high as 59%. Considering

the following 6 economic parameters: the number of compa-

nies employing 10 or more persons, net revenue from sales,

export sales, wages, the number of employees and total

assets, we have set a general share index of Warsaw in the

potential of the business sector of the Masovian Voivodeship,

which in 2012 was 68%. Of particular note is the dispropor-

tionately large share of companies in Warsaw in terms of the

level of wages and the value of assets.

On a similar basis, a general share index of Warsaw in the

business sector on the national scale was calculated – more

than 19% in 2012. Also here Warsaw has a relatively large

share in terms of wages, assets and sales revenues. Whereas

Warsaw’s share in terms of exports is relatively small. This can

be explained by the low concentration of industry in the Cap-

ital, while industrial products play a dominant role in Polish

exports.

However, when interpreting the above data, one must take

into account the fact that some of the companies that are

registered in Warsaw operate throughout the entire country.

As a result, Warsaw’s share is overvalued, since, for instance,

sales, employment or exports realized by local branches

in Lomża or Gdańsk are statistically assigned entirely to the

seat of the company. This principle also works vice versa, but

to a lesser extent. Based on the above, it can almost certain-

ly be assumed that the share of Warsaw in the regional and

national economy is overvalued, although the magnitude

of this overvaluation is difficult to estimate. Furthermore,

the concentration of larger companies in the Capital is large-

ly a derivative of the market size. Hence, it would be more

appropriate to compare Warsaw to other large cities in Poland

and abroad. We currently do not have the necessary data that

would allow for such a comparative analysis.

2. The diversification of entrepreneurial activity in the

respective districts of Warsaw

The number of active enterprises in individual districts is very

diverse – ranging from 2.3 thousand in the district Wesoła

to 21.3 thousand in Mokotów. This is partly due to the differ-

ences in entrepreneurial intensity in the respective districts,

measured by the number of active business entities per 1000

inhabitants. At one extreme we have the low-intensity dis-

tricts (Praga-Północ, Targówek, Bielany and Ursus) and at the

other those with a high entrepreneurial intensity (Śródmieś-

cie, Wilanów, Włochy and Wawer). It should be emphasized

that the high ranking of the Śródmieście district is largely due

to the prestigious nature of its location (downtown), which

is of great significance in the case of larger companies, but

also smaller ones, which provide professional services. The

remaining 10 districts oscillate around the median = 91 enter-

prises per 1000 inhabitants.

The size of the active population of enterprises is not only

the result of the intensity but also the population potential

of the respective districts. Consequently, small districts such

as Wilanów or Włochy stand out on account of their high

entrepreneurial intensity and at the same time some large

districts have a relatively low amount of enterprises per 1000

inhabitants (Bielany, Targówek).

35 36

I 201

3

V 2

013

IX 2

013

III 2

013

VII

201

3

XI 2

013

II 2

013

VI 2

013

X 20

13

IV 2

013

VII

I 201

3

XII

201

3

AN

NU

AL

RAT

E

2369

496

2227

574

2237

544

2281

663

2747

775

2352

399

2396

713

2319

1100

2378

501

1885

1156

2112

568

1875

2260

2412

-980

1433

1271

369

1161

1411

290

1080

1188

-608

2364

2059

178

1285

1083

661

1057

1153

502

1454

1 269

1108

1042

1912

-198

1165

968

722

1351

961

543 4 286

1176

1291

1 588

1256

NET EFFECT

REG

ISTE

RED

RES

UM

EDSU

SPEN

DED

DER

EGIS

TER

ED

15 824

27 178

16 817

9 749

NU

MB

ER O

F B

USI

NES

S EN

TITI

ES


3. The structure of the population of enterprises in Warsaw

according to age, legal form and number of employees

Among the active enterprises in Warsaw 66% were regis-

tered after the year 2000, of which nearly 21% in the years

2011-2013. It is noteworthy that a significant amount (almost

a third) of the active enterprises were established in a very

difficult time for entrepreneurs, namely 1991-2000. Moreo-

ver, almost 3 thousand companies that started their activity

by the end of 1990 are still active, of which 1.1 thousand reg-

istered still in the period of real socialism and 1.8 thousand

were established in a breakthrough year for the political trans-

formation, namely in 1990.

One-man businesses and partnerships together form the larg-

est group and represent almost 83% of all companies regis-

tered in Warsaw. On a national scale this percentage amounts

to 92%. At the same time, entrepreneurs in Warsaw make

a relatively greater use of more advanced legal forms, such

as limited liability companies or joint-stock companies. The

growing interest in a limited liability company (almost 14%

of all active business entities) is the result of the recently

introduced reduction of the capital requirements and the sim-

plification of the registration procedure.

The structure of active companies in Warsaw according to the

number of employees is relatively better compared to the

national trend. The main difference concerns the structure

of micro-enterprises – compared to the country as a whole,

Warsaw has a significantly smaller share of business entities

without employees, and a much larger share of micro-employ-

ers. As already mentioned, this is largely a derivative of the

large and absorbent market, prompting entrepreneurs in War-

saw to expand their scale of operations and hire employees.

4. The dynamics of changes in the population of enterprises

in Warsaw – The Local Entrepreneurship Barometer (BLP)

An important indicator in terms of the direction and dynam-

ics of changes in the population of enterprises is the number

of newly registered business entities over the years. In the

case of Warsaw the number of people willing to undertake

business activity was 16% higher in 2013 compared to the

previous year. This was definitely a higher growth rate com-

pared to that observed on the national scale (2%). However,

this general indicator was the result of the multi-direction-

al trends that we can observe in the various sectors of the

economy. First of all, a clear increase occurred in the number

of new companies in real estate (35%) and professional servic-

es (31%). Simultaneously, there was a decrease in newly reg-

istered companies in transport (-13%) and construction (-8%).

In terms of analyzing the local labour market, also the short-

term (monthly, quarterly) changes in business activity are

important. In the literature on the subject the fluctuations of

newly registered companies on a monthly basis, compared

to the previous year, are used for this purpose. A comparison

of the years 2012 and 2013 shows that in the period Janu-

ary-August these fluctuations were irregular and multi-direc-

tional. In both years, in the period August-October there was

a marked increase in the number of new registrations and

in the following months (November and December) – a clear

decline.

A much better tool for measuring short-term (monthly) chang-

es in the entrepreneurial „business climate” is the Local En-

trepreneurship Barometer (BLP). The Barometer is developed

within the framework of the Warsaw Entrepreneurship Forum

(SFoP). Here changes in the entrepreneurial business climate

are analyzed through the prism of monthly increases/decreas-

es in the number of active companies operating in a certain

area. Increases in the respective months are not only the

result of the registration of new business entities, but also

of resuming previously suspended business activities. These

positive results are reduced by suspended business activities

as well as by complete deregistration of business entities.

The measure of the entrepreneurial business climate is a net

effect of the mentioned trends.

Diagram 1 illustrates the increase/decrease trends in the

number of active companies in Warsaw in the period Janu-

ary-December 2013. Although most months showed a growth

trend, a decrease can be observed in January, April and July

2013. Consequently, throughout 2013 the number of active

business entities in Warsaw increased by 4286 companies, i.e.

by 2.7% of active companies.

Source: Own elaboration based on GUS data.

Diagram 28. The Local Entrepreneurship Barometer

37 38


The Barometer also makes it possible to determine the source

of the occurring negative trends. It turns out that the ratio

of the number of newly registered and deregistered com-

panies (final rotation index) was positive throughout the

entire period (more than 1). However, throughout the en-

tire period, with the exception of December, this positive

effect was neutralized due to a higher number of suspended

businesses compared to those that decided to resume pre-

viously suspended business activities (transitional rotation

index) December 2013 was an exception, where the number

of business entities resuming previously suspended activities

increased significantly.

When it comes to the interpretation of the observed changes

in the entrepreneurial “business climate” in Warsaw, one has

to be careful. For instance, the above-mentioned significant

increase in business entities resuming previously suspended

activities in December 2013 could have been caused by fear

of removal from the Central Register and Information on Eco-

nomic Activity (CEIDG), which is possible in the light of the ex-

isting regulations. Moreover, the analyzed data are aggregat-

ed, and for an in-depth analysis one should take into account

qualitative factors, i.e. the number of employees, companies

exiting and entering the market, their industry structure.

39 40

Stołeczne Forum Przedsiębiorczości SFoP

Co dwunasty aktywny polski przedsiębiorca ma zarejestrowaną siedzibę w Warszawie.

Liczba pracujących w 2013 r. w Warszawie przekroczyła 800 tys. osób.

W 2013 roku liczba aktywnych firm zwiększyła się o 4,3 tys. podmiotów.

30% wszystkich firm z kapitałem zagranicznym obecnych w Polsce ma w Warszawie swoją siedzibę.

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Rozwój lokalnych sieci przedsiębiorców w sześciu dzielnicach Warszawy 2012-2014.

Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie · 2016-03-31 · 20 000 5 000 15 000 25 000 70 80...

Documents

Transcript of Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie · 2016-03-31 · 20 000 5 000 15 000 25 000 70 80...