Rachunek wyników firmy. Reguła maksymalizacji zysku.

Formy finansowania działaności przedsiębiorstwa- rola giełdy Dr Gabriela Przesławska

Uniwersytet Wrocławski

1. Instytut Nauk Ekonomicznych

Koszt księgowy a koszt alternatywny

Rachunek wyników w ujęciu księgowym

Wpływy( przychód, utarg) 80 tys.$

Koszty 50 tys.$

Zysk 80 tys.$ -50 tys.$ 30 tys.$

Rachunek wyników w ujęciu ekonomicznym

Wpływy 80tys. $

Koszty

koszt w ujęciu księgowym 50 tys.$

koszt alternat. czasu pracy właściciela 25 tys.$

koszt alternat. kapitału firmy

( 30 tys. $) wg stopy 10% 3tys.$

78 tys.$

Zysk ekonomiczny ( nadzwyczajny) 2 tys. $

Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny)

• Stanowi prawidłową miarę różnicy między

kosztem ekonomicznym a przychodami

(utargiem)

To czysty zysk powstały po potraceniu wszystkich

kosztów( księgowych i ekonomicznych)

To prawidłowy wskaźnik rzeczywistej

efektywności wykorzystania środków

właściciela zaangażowanych w działalność

gospodarczą.

Reguła maksymalizacji zyskuMC = MR

• Koszt krańcowy MC, to przyrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę

• MC w miarę wzrostu produkcji zwiększa się, gdyżmaleje krańcowa produktywność dodatkowych pracowników w wyniku zwiększania ilości pracowników przy tej samej liczbie maszyn

Reguła maksymalizacji zyskuMC = MR

• Utarg krańcowy MR, to wzrost przychodów

całkowitych wywołany wzrostem produkcji o

jednostkę

• Utarg krańcowy spada w miarę wzrostu

produkcji, gdyż:

krzywa popytu na produkty firmy jest krzywą

malejącą, co oznacza że spadają ceny

sprzedawanych jednostek produktów

Reguła maksymalizacji zyskuMC = MR

• Optymalne rozmiary produkcji firmy:

MC= MR

Literatura:

D.Begg, Ekonomia, t.1, PWE, Warszawa 1993

Formy finansowania działalności przedsiębiorstwa

• Przedsiębiorstwo finansuje działalność poprzez:

• Samofinansowanie inwestycji (rozumianych jako przyrost środków trwałych firmy, tj takich, które nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym np. maszyny, hale fabryczne, nowe technologie)

• Odpisy z amortyzacji

• Kredyty bankowe

• Emisję akcji i obligacji

Funkcja ekonomiczna giełd w finansowaniudziałalności firm

• Gdy kapitał jest trudno dostępny, państwa nie mogąsię rozwijać, gdyż przedsiębiorcy nie mogązakładać firm.

• Istniejące spółki nie mogą finansować rozwoju, nie powstają nowe miejsca pracy.

Funkcja ekonomiczna giełd

• Funkcja ekonomiczna giełd papierów wartościowych polega zatem na:

– zasilaniu przedsiębiorstw w środki

– wycenie majątku produkcyjnego przedsiębiorstw notowanych na giełdzie

(A.Sopoćko, Giełda papierów wartościowych, PWE, Warszawa, 1991,

s.16)

Rola giełd w gospodarce światowej

• Ułatwianie obrotu w handlu wewnętrznym, jak imiędzynarodowym

• Kształtowanie cen dzięki dużej koncentracji obrotów na giełdach

• Kształtowanie zwyczajów handlowych

• Opracowywanie standardów towarowych

• Narzędzie kształtowania koniunktury

Giełda - definicja

• Giełdy są szczególnym rodzajem rynków formalnych.

• To stałe, odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonemu regulaminowi spotkania osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiotem mogąbyć:– pieniądze ( dewizy), – papiery wartościowe ( akcje), – weksle – lub towary o pewnych cechach szczególnych.

Miejsce giełdy w strukturze rynku (A.SopoćkoGiełda papierów wartościowych, PWE Warszawa 1991,s.10)

Giełdy - historia

• Giełdy papierów wartościowych stanowiąnieodłączną część rynku kapitałowego i od 2-ch stuleci stanowią istotną rolę w gospodarce rynkowej

• Giełdę wynaleziono w starożytnym Rzymie, gdzie dzierżawcy podatków otrzymali od państwa wyłączność na licytowanie poborów i podatków

Giełdy - historia

• Nowoczesne giełdy pojawiły się w Londynie w połowie XIX w.

• Powstały, by zapewnić – poprzez emisję akcji -gromadzenie kapitałów potrzebnych na sfinansowanie wypraw handlowych do nowo odkrytych krajów Dalekiego Wschodu

Kapitalizacja giełdy

• Miernikiem rozwoju danego rynku akcji, jego wagi dla całej gospodarki, jego urynkowienia jest stosunek kapitalizacji danej giełdy do PKB wyrażony w procentach.

• Kapitalizacja giełdy to wartość rynkowa akcji, czyli suma cen wszystkich jej akcji.

Kapitalizacja giełdy

• Kapitalizacja giełd amerykańskich jest już o ok. 50% większa, niż PKB tego kraju, który obecnie wynosi ponad 18 bln $.

• W państwach Europy Zachodniej, a także w najbardziej rozwiniętych krajach Azji stosunek kapitalizacji giełd do PKB waha się między 60 a 100% PKB.

• Kapitalizacja GPW w Warszawie w 2011 r. wynosiła mniej niż50% PKB, czyli mniej niż na rozwiniętych rynkach globalnych, jednak ciągle wzrasta.

• Otwartość rynku kapitałowego oznacza większy dostęp firm do kapitału a przez to stymuluje ich rozwój

Rynek pierwotny i rynek wtórny

• Rynek papierów wartościowych obejmuje rynek pierwotny i rynek wtórny.

• Rynek pierwotny- za jego pośrednictwem spółki sprzedają swoje akcje i obligacje w drodze emisji publicznej bądź niepublicznej ( np. udostępnianie akcji dla pracowników).

• Rynek wtórny to giełda; obrót papierami wartościowymi odbywa się miedzy inwestorami z wyłączeniem emitenta.

Rodzaje papierów wartościowych

• Rodzaje papierów wartościowych, którymi handluje się na giełdzie: akcje i obligacje

• Akcje - papiery niepewne (o wysokim stopniu ryzyka), potwierdzają udział w majątku spółki akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy, z których każdy posiada część kapitału spółki

Rodzaje papierów wartościowych

• Każda akcja ma wartość nominalną, o znaczeniu tylko księgowym oraz wartość rzeczywistą ( rynkową), która:

– nie jest wielkością stałą

– zmienia się w zależności od popytu i podaży z tąakcją związanych.

Rodzaje papierów wartościowych

• Obligacja to papier wartościowy będący zobowiązaniem, czyli papierem dłużnym emitenta.

• W przeciwieństwie do akcji nie przedstawia ułamkowej części kapitału akcyjnego i przez to nie jest związana z udziałem w spółce.

Operacje giełdowe

• Podstawowe operacje giełdowe:

– natychmiastowe i terminowe

• Natychmiastowe są realizowane bezpośrednio po ich zawarciu (do 2-ch dni).

• W tym czasie powinno nastąpić wydanie walorów nabywcy, ich odbiór i zapłata umówionej należności

Transakcje terminowe

• Miedzy datą ich zawarcia a datą realizacji, z góry określoną, występuje pewien świadomie wydłużony okres czasu.

• Wyróżnia się 2 główne rodzaje transakcji terminowych:

• Spekulacyjne (na zarobienie)- ich celem jest zyskanie na zmianach notowań giełdowych

• Hedgingowe - na zabezpieczenie się przed stratami wynikającymi ze zmian notowań giełdowych

Realna stopa przychodu

• Realna stopa przychodu z papierów wartościowych, to iloraz:

• dywidenda + zysk kapitałowy

dzielone przez:

cena zakupu – stopa inflacji.

Teorie giełdy

• Istnieją dwie zasadnicze teorie giełdy:

Pierwsza Teoria

• Giełda jest kasynem, w którym nie ma racjonalnych podstaw działania, a wszystko zależy od szczęścia, gdyż rynek zdominowany jest przez krótkookresowe transakcje spekulacyjne

Teorie giełdy

Druga Teoria

• Giełda jest rodzajem rynku efektywnego, czułym instrumentem przetwarzania informacji.

• Wiele faktów wskazuje, że rynkowe ceny akcji sąbardziej zgodne z teorią rynków efektywnych niżteorią kasyna.

• Teza ta znajduje potwierdzenie w przypadkach, gdy ceny akcji znaczniej odpowiadają kondycji ekonomicznej firmy i im wyższy jest - w długim okresie- stosunek dywidendy do zysku kapitałowego w całkowitym dochodzie z aktywów.

Indeksy giełdowe

• Indeksy giełdowe - w sposób syntetyczny przedstawiają stan rynku lub wybranych jego segmentów.

• Obrazują zmiany cen akcji i trendy notowań czyli giełdową koniunkturę

• Przykłady indeksów: WIG, WIG 20, WIRR, DowJones

Wskaźniki giełdowe

• Wskaźniki giełdowe: pozwalają na orientację co do atrakcyjności cen akcji, tj. czy dane akcje są drogie, czy tanie w porównaniu z innymi.

• Przykłady wskaźników:

– c/z,

– c/ wk,

– stopa dywidendy

Wskaźniki giełdowe

• Najważniejszym z nich jest wskaźnik cena/zysk – c/z (po angielsku price/earnings- p/e).

• Jest to stosunek aktualnej ceny jednej akcji do zysku netto przypadającego na te akcję za ostatnie 4 kwartały

• Im niższa jest jego wartość, tym lepiej.

• Jeśli wskaźnik c/z wynosi 10 oznacza to, że za każdą złotówkęzeszłorocznego zysku ( i perspektywę podobnych zysków w przyszłości) płaci się 10 zł.

• Jeśli c/z wynosi 20 - to za taką samą złotówkę zysku trzeba zapłacić 20 zł. Transakcja zatem jest mniej opłacalna.

Wskaźniki giełdowe

• Podobnie oblicza się wskaźnik cena/wartośćksięgowa – c/wk

• Im niższa jego wartość, tym tańsze są akcje w stosunku do majątku firmy.

• Z kolei wskaźnik stopy dywidendy mówi nam jaki procent obecnej ceny akcji stanowiła dywidenda wypłacana ostatnio przez firmę. W tym przypadku, im wyższy wskaźnik, tym lepiej.

• A. Sopoćko, Giełda papierów wartościowych, PWE, Warszawa,1991