Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
Transcript of Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
1/45
JENIEC KAUKAZU
OPOWIE 1820 1821
PRZEOY WODZIMIERZ SOBODNIK
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
2/45
OFIAROWANIE
M. M. RAJEWSKIEMU
Z umiechem, druhu mj
jedyny,
Przyjmij dar muzy nie
sptanej:
Tobie powicam pieni liry
mej wygnanej,
Natchnionych wczasw mychgodziny.
Kiedy ginem, prny
pociechy, niewinny,
I zasuchany w poszepty
oszczerstwa,
Gdy ostry sztylet zdradyzimnej
I ciki sen mioci mnie
umierca,
To wtedy obok ciebie jam
spokj odzyska,
Serce me odetchno
przyja nas zczyaI burza nad mym czoem
gniew swj umierzya,
Jam bogosawi bogw, majc
cich przysta.
W pospne, chmurne dni
rozstaniaMe dwiki pene zadumania
Kaukazu wspominay kras,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
3/45
Gdzie zaspiony Besztu 1,
pustelnik surowy,
Auw 2 z pl yznych wadca
piciogowy,Nowym mi wwczas by
Parnasem.
Czy zapomn skaliste
szczyty jego, pdem
Mknce szumne strumienie,
rwniny uwide
I pustynie upalne, gdzie mi
towarzyszy
I dzieli ze mn duszy
modziecze wraenia,
Gdzie w grach si przemyka
rozbj wojowniczy,
A przy nim geniusz dzikiegonatchnienia
Zaczai si wrd guchej
ciszy?
Dni miych sercu, dni radoci,
By moe, ci wspomnienie
wzruszyI w przeciwiestwach
namitnoci
Poznasz sny tobie znane,
znany bl mioci
I potajemny gos mej duszy.
Rne mielimy drogi: w
ramionach pokojuLedwo rozkwit, ty hardo
ruszye do boju
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
4/45
Za ojcem bohaterem, wybrany
modzianie,
Pod chmura strza
wiszczcych naskrwawionym anie;
Ojczyzna ci piecia jak lub
ofiar
I jak promie nadziei wiecznie
ywy.
Jam wczenie pozna smutek i
niesuszn kar,
Ja ofiara oszczerstwa i
nieukw mciwych,
Lecz z wolnoci dla serca
czerpic pokrzepienie,
Czekaem ja na dni askawsze,
I szczcie mych przyjacizawsze
Byo mi bogim pocieszeniem.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
5/45
CZ PIERWSZA
W aule, gdy na progach swoich
Sid Czerkiesi gr synowie,Wwczas niejeden z nich opowie
O niszczycielskich krwawych bojach.
Kady o krasie chyych koni
I o rozkoszy dzikiej gada:
O dniach minionych mwi oni,
O nie odpartych swych napadach,
O ksit grskich 3 przebiegoci,O szabel 4 bezlitosnych ciosach,
O nieuchronnych strza celnoci,
O zgliszczach si i o piknoci
Pieszczonych branek czarnowosych.
Tak pord ciszy gwarz oni:Lni ksiyc, toczc si w tumanie,
I nagle zjawia si na koniu
Przed nimi Czerkies. Na arkanie
Drapienik szybko wlk modzieca,
Woajc: Mam ruskiego jeca!"
Na jego okrzyk au cay
Zbieg si gromad rozwcieczon,Lecz jeniec chodny, oniemiay,
Z gow okrutnie zeszpecon,
Jak trup wydawa si zdrtwiay.
Nie widzi nieprzyjaci twarzy,
Grb ani krzykw ich nie syszy,
Nad nim miertelny sen si wayI zimnym tchnieniem prchna dyszy.
I dugo, dugo
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
6/45
jeniec mody
Lea bez czucia.
Ju wesoe
Poudnie skrzyosi pogod
Nad
umartwionym
jego czoem.
I budzi si w nim
ycia tchnienie.
Z ust jego jk si
zerwa nagle.
Ogrzany ciepym
dnia promieniem,
Nieszczsny,
powsta z ziemi
nagiej.Zamglonym
wodzi wok
wzrokiem...
I widzi: pasmo
gr wysokie
Ogromem a dochmur si
wznosi,
Gniazdo
zbjeckich hord
sokole,
Niczym
czerkieskiej murwolnoci.
I wspomnia
modzian sw
niewol,
Jak sen okropny,
peen trwogi,I syszy:
kajdanami
brzky,
Gdy wsta, zakute
jego nogi...
Wszystko mu
rzeky straszne
dwiki.
Zmroczniaa mu
przyroda. Bywaj,
Wolnoci wita i
szczliwa!
On jecem.Za sakl 5
jak martwy
Leg pod
kolczastym
ogrodzeniem.
Czerkieskiej niema przy nim
warty,
W aule pustka
i milczenie.
Pustynnych
rwnin przed
oczamiZielona pachta
si rozwinie.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
7/45
Tam wzgrz si
rozcigaj linie
Jednostajnymi
lnic szczytami.Wrd nich
samotna droga
znika
W dali okrytej
smutnym
cieniem,
I pier modego
niewolnika
Wezbraa
mrocznym
zamyleniem...
Daleki trakt
wiedzie do Rosji,Do kraju, gdzie
pomienn
modo
Rozpocz
dumnie, gdzie,
beztroski,Niegdy upaja
si pogod,
Gdzie kocha
miych swych
przyjaci,
Gdzie w ucisk
grone bracierpienie
I gdzie burzliwie
yjc straci
Reszt nadziei i
upoje,
I modych,lepszych dni
wspomnienie
Zamkn w
uwidym sercu
swojem.
Do gbiwiat i ludzi
zbada,
Zna cen ycia w
cigej zmianie,
W sercach
przyjaci jego zdrada,
W snach o
mioci
obkanie.
Nie chcc ofiar
by przez lata
Ludzkiej
wrogoci
dwulicowej,
Dawno
wzgardzonych
uciech wiata
I atwychoszczerstw, i
obmowy,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
8/45
Zaprzaniec
wiata, brat
przyrody,
Opuci wreszciekraj rodzony
I zawdrowa w
cudze strony
Z widziadem
szczcia i
swobody.
Wolnoci!
Dzi jedynie
ciebie
W pustyni wiata
szuka jeszcze.
On czucia poddzami grzebie,
Porzuci lir i sny
wieszcze,
Wsuchany tylko
w pie
natchnion
Przez ciebie, w
dwiki jej
najczystsze,
I wielbi dumne
twe boyszcze
Z modlitw, zwiar
niezgaszon.
Stao si... Nie
masz ukojenia
Ani nadziei dla
na wiecie,I wy, ostatnie ju
marzenia,
I wy od niego
precz idziecie.
On niewolnikiem.
NieprzytomnieOparszy gow
na kamieniach
Czeka, by dogas
ycia pomie
I pragnie
grobowego
cienia.
Ju ganie soce za grami;
Z dala dobiega gwar. Po trudzie
Z pl do auu id ludzie,
Rozwietlonymi lnic kosami.Przyszli. W lepiankach wiata pon.
Z wolna niezgodny gwar ustanie,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
9/45
I wzia ziemi ocienion
Spokojna rozkosz w posiadanie.
Iskrzy si w dali grski strumyk,
Lecc z urwiska pord gazw,W chmur przyodziay si cauny,
Objte snem szczyty Kaukazu...
Lecz czyje to niemiae kroki
Wrd ciszy sennej i gbokiej
W wietle ksiyca zabrzmi z naga?
Ockn si modzian. Przed nim stanie
Z niemym i tkliwym powitaniem
W oczach Czerkieska moda, smaga.
Patrzy na dziewcz, zadumany,
I myli, e to sen kamany,
Zmysw skcona rwnowaga.
Ledwo ksiycem owietlona,
Z umiechem czuym i agodnym,Pena litoci, klka, ona
I jego ustom kumys chodny
Podaje sw spokojn rk.
Zapomnia o uzdrawiajcym
Naczyniu - i jej mow pikn,
I blask w renicach paajcyOn chonie dusz swoj smtn,
I nie pojmuje obcej mowy,
Lecz oczy tkliwe i rumieniec,
Lecz gos jej czuy w chwili owej
Powiada: yj ! - I oy jeniec.
Zebrawszy reszt siy swojej,
Miym rozkazom jej posuszny,Wsta, yciodajny dzban wysuszy,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
10/45
Drczcy ar pragnienia koi.
Znw ociale jego gowa
Opara si o szary kamie,
Lecz ku Czerkiesce wcikierowa
Zgase renice swe Rosjanin.
I dugo, dugo tu siedziaa,
Pena zadumy u stp jego,
Jakby wspczuciem niemym
chciaa
Pocieszy jeca markotnego.
Mowa niechccy rozpoczta
Nieraz jej usta rozchylaa:
Ona wzdychaa i za smtna
Raz po raz w oku jej byskaa.
Za dniami biegy dni jakcienie.
Wiziony w grach przy
stadninie,
Drczy si jeniec nasz codziennie.
Pieczara, skd chd wilgny
pynie,
Podczas upau go ocienia.
A gdy srebrzysty rg miesica
Pospn gr opromienia,
Cienist ciek stpajca
Czerkieska o twarzyczce smagej
Niesie mu wonny plaster pszczeli,
Wino i kumys, niene jagyI skrycie z nim wieczerz dzieli;
Czuymi patrzy na oczami,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
11/45
czc niejasn swoj mow
Z rozmow oczu i z gestami;
piewa mu pieni gr surowe,
piewa mu Gruzji pieszczliwej,7
Jego pamici niecierpliwej
Mowy mu obcej dwik
powica.
Dzi po raz pierwszy ar mioci
Poznaa dusza jej dziewczca.
Ale ju dawno modo jeca
Stracia pomie namitnoci.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
12/45
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
13/45
Elbrus w koronie wiecznej z lodu,
Majestatyczny i surowy,
Wrd lazurowej lni pogody.8
Gdy w jeden pohuk z echemczuem
Zleway si burz posy gromy,
Jak czsto jeniec nad auem
Na grze siedzia nieruchomy.
U jego stp dymiy chmury,
Nad stepem py polata bury,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
14/45
Ju jele, peen przeraenia,
Wrd nagich ska szuka
schronienia,
Ory z urwiska wzlatywayI w niebie si nawoyway;
Ttent tabunu, poryk stada
Pogosy burzy zaguszay...
Wtem deszcz ulewny z gradem
pada
Skro byskawice i chmur zway.
Strcajc gazy prawiekowe,
Falami ryjc wzgrza, z wyciem
Potoki lay si deszczowe
A jeniec, sam na grskim szczycie,
Za piorunow chmur, czeka
Na powrt soca. Nie sigaa
Do niego tutaj burza wcieka,A gdy z bezsilnym wyciem gnaa,
Jaka go rado ogarniaa!
Europejczyka niesychanie
Ten dziwny lud interesowa;
Jeniec wnikliwie obserwowa
Ich obyczaje, wychowanie.
Polubi ycia ich prostot
I dz boju, i gocinno,
Ruchy swobodne i polotne,
I si doni, i ng zwinno,
I mg caymi godzinami
Patrze, jak Czerkies w burceczarnej,
W kosmatej czapie mknc stepami,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
15/45
Pustkowiem i przez gr obszary,
Nisko przygity ku kowi,
Majc w strzemionach zwinne nogi,
Powierza si wiatronogowiI w czas do wojny si sposobi.
Zachwyca si piknoci szaty
Bojowej, prostej, niebogatej.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
16/45
Czerkies jest obwieszony broni,
On ni si szczyci, on dba o ni.
Zdobi go pancerz i rusznica,
Kinda, kubaski uk, szablica,Wczasw i prac jego kochanka,
Poza tym ujrzysz na nim arkan.
Nic podczas marszw mu nie ciy
I nic nie brzknie; pieszy, konny
On wci tak samo dumny, mny,
Tak samo jest niezwyciony,
Postrach Kozakw prnych
troski.
Jego bogactwo ko chodziwy,
Dzieci tabunu z grskiej wioski,
Towarzysz wierny i cierpliwy.
W pieczarze, w gszczu trawwysokim
Wraz z nim si zwierz drapieny
skrada
I nagle niespodzianym skokiem
Jak strzaa ku podrnym spada.
I w mgnieniu oka cios potnyRozstrzyga o wyniku bitwy
I ju do grskiej rozpadliny;
Wlecze wdrowca arkan chwytny.
W cwa si rozpdza rumak
zwinny,
Rozpomieniony przez odwag;
Wszdzie mu droga: br, doliny,Bagnisko, krzaki, skay nagie.
Za nim si krwawe lady wlok,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
17/45
Rozlega si w pustyni ttent,
Przed jedcem siwy szumi potok
I ju porwany wd odmtem,Na kamieniste dno rzucony,
Wdrowiec yka nurt zmcony,
I mdlejc o zagad prosi,
I ju j widzi, ale miao
Potny ko leccy strza
Na brzeg pienisty go wynosi
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
18/45
Lub, pochwyciwszy pie
rogaty,
Przez burz w nurt strcony rzeki,
Gdy wzgrze cie okryje lekki,Bezksiycowej nocy szaty,
Gazie stare i wiekowe
Korzenie Czerkies wnet obarczy
Ciarem burki swej bojowej,
Pancerza, szabli, hemu, tarczy,
Koczanu, uku i w spieniony
Nurt rzeki, ktra gronie warczy,
Skoczy milczcy, nieznuony.
Noc gucha. Ryk burzliwej fali;
Potny prd go coraz dalej
Niesie wzdu brzegw
wyludnionych,
Tam gdzie z kurhanw patrzystromych
W pospny nurt kozacza warta,
Na drzewcach kopii swoich
wsparta,
A obok, w mgle czerniejc, znika
Bro pyncego rozbjnika.O czym zaduma si, Kozaku?
Czy o minionej dawno bitwie,
Czy o miertelnym swym biwaku,
Czy o chwalebnej wojsk modlitwie
Lub o ojczynie?... nie
zdradziecki!
egnajcie mi, stanice moje,Ojczysta chato, pikne dziewki
I wy, cichego Donu zdroje!
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
19/45
Do brzegw przybi wrg ukryty,
Strzaa z koczanu wyrzucona
wisna Kozak pad,
przeszyty,Run z kurhanu i ju kona.
A gdy w rodziny krgu
zgodnej,
W starym ojcowskim swym
siedlisku,
Czerkies spoczywa w niepogodI tl si wgle w popielisku;
I gdy z wiernego konia zsidzie
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
20/45
Wdrowiec, w grach zapniony,
Do sakli wejdzie i znuony
Niemiao przy ognisku sidzie,
Wwczas uprzejmie samgospodarz
Wstanie z witaniem i z
umiechem
Gociowi w czarze wonnej poda
Wystay czychir 9 serc
pociech.
Pod mokr burk w sakli dymnej
Wdrowiec snem pogodnym
zanie.
A kiedy wit zaponie janiej,
egna noclegu dach gocinny.10
Bywao, w jasny dzieBajranu 11
Modziecy tumnie si zlatuj
I gry kolejne nastpuj:
Pki skrzydlatych strza z
koczanu
Bior, puszczaj je z ciciwy,
W obokach przeszywajc ory,
To nagle hufiec ich niesforny
Szeregiem lotnym, niecierpliwym
Na dany znak ze wzgrza spada,
Jak anie ziemi poraajc,
Rwnin pyem okrywajc,
Z tupotem biegnie ich gromada.Lecz pokj nudny bywa czsto
Dla serc, co polubione wojnom,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
21/45
I nieraz mci okruciestwo
Spoczynek ich i gr swawoln.
Niekiedy gronie bysn szable,
I podczas uczty ich hulaszczejW proch lec gowy jecw nagle,
A dzieci tum radonie klaszcze.
Lecz na zabaw krwi
zbroczon
Patrzy Rosjanin obojtnie. On
dawniej dz mierci pon
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
22/45
I sawy gr lubi namitnie.
Niewolnik czci nieubaganej,
Bliskiej zagadzie stawi czoo,
O mier nie dbajc ni o ranyMnie spotyka zgubny ow.
By moe, w dumach pogrony,
Wspomina o minionej uczcie,
Gdy, przyjacimi otoczony,
W ich gronie biesiadowa
hucznie...
Czy to minionych dni nietrwaych,
Dni, co nadziej oszukay,
aowa czy te na surowej
Prostoty patrza gry najpustsze
I obyczaje ich ludowe,
Dzikie, jak w wiernym widzia
lustrze -W takim milczeniu sw niedol
Tai i odruch serca swego,
e na wysokim jego czole
Zmian adne oczy nie dostrzeg.
Beztrosce i odwadze jego
Czerkiesi groni si dziwiliI szczdzc mody wiek w swym
jecu,
Mwili szeptem o modziecu
I bardzo z niego dumni byli.
CZ DRUGA
Ty je poznaa, gr dziewico,
Porywy serca, ycia sodycz.Mioci tchna twa renica,
Wyrazem szczcia i pogody.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
23/45
Gdy twj kochanek w nocnym
mroku
Darzy ci niemym caowaniem,
Ponca dz i kochaniem,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
24/45
Ty nie widziaa wiata wok.
Mwia: ,,Chopcze mj
najdroszy,:
Rozwesel smutne swoje oczy,Z gow na mej piersi modej,
Zapomnij kraj swj i swobod.
W pustyni z tob jam gotowa
Ukry si, wadco mojej duszy!
Miuj mnie, dotd nie caowa
Nikt oczu moich, wiedz, kochany,
I do samotnej mej onicy
Nie skrada si wrd nocnej
guszy
Czerkies modzieczy, smagolicy;
Dano mi imi okrutnicy,
W urodzie swej nieubaganej,
Ja wiem, e los mnie czekasmutny,
Bo ojciec mj i brat okrutny
Chc niemiemu wbrew mej woli
Sprzeda mnie do obcego sioa,
Lecz albo ich ubaga zdoam
Lub jad i kinda mnie wyzwoli!Niezrozumiae, dziwne siy
Rzucaj mnie w twoje ramiona;
Kocham ci, niewolniku miy,
Dusza ma tob upojona..."
Lecz na dziewczyn
rozponion
Z politowaniem niemym patrzy.Suchajc sw mioci, ton
W zadumie gorzkiej i w rozpaczy.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
25/45
I on zatraca si. Oyy
W nim dni minionych
wspominania.
Raz nie powstrzyma si od kania,Jak grad zy z oczu si stoczyy,
Jak ow al na sercu lea
Mioci beznadziejnej, smutnej.
I oto si arliwie zwierzy
Dziewczynie z mki swej okrutnej:
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
26/45
Zapomnij o mnie,
urodziwa,
Jam niewart uczu twych
pomiennychWic nie tra ze mn dni
bezcennych,
Innego oblubieca wzywaj!
Niech on tw mio rozpomieni,
A nie ja z dusz tchnc chodem;
On bdzie wierny, on oceni
Twe mie oczy, tw urod,
arliwe pocaunki twoje,
I pomie sw penych tkliwoci;
Bez czuych pragnie, bez upoje
Widn, ofiara namitnoci.
Widzisz mioci nieszczliwej
lad, burzy ducha lad straszliwy;Porzu mnie, ale wspczuj mojej
Niedoli, co mnie smutkiem poi!
O, czemu wczeniej moim oczom,
Nieszczsna, ty si nie zjawia,
Gdym jeszcze wierzy snom
uroczym,Kiedy nadzieja mnie ywia!
Za pno! Ja dla szczcia
zgasem,
Widmo nadziei odleciao,
Jam odwyk od mioci jasnej,
Serce dla uczu skamieniao...
Jak ciko martwym moimustom i
Caunkom odpowiada ywym
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
27/45
I z, co lni w twym oku tkliwym,
T z umiechem wita pustym!
Ponn zazdroci jam nkany;
Z dusz zwarzon tchnieniemzimnem,
W czuych objciach ukochanej
Jak ciko myle mi o innej!...
Gdy tak powoli i tak tkliwie
Ty pijesz moje caowania
I dla ci chwila miowania
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
28/45
Beztrosko mija, ja si ywi
zami wrd ciszy i bolenie
Rozdarty, prny wszelkiej siy
I roztargniony, jakby we nie,Ja widz obraz wiecznie miy;
Ku niemu d, jego wzywam,
Milcz, nie widz, a gdy z arem
Ja skaniam si ku tobie, tkliwa,
To w mylach obejmuj mar.
Nad ni w pustyni zy me lej
I wszdzie ona za mn chodzi,
I smutek, rozpacz, beznadziej
W sierocej duszy mojej rodzi.
Wic zostaw mi elazo okw,
Samotno marze w noc
bezsenn,
Wspomnienia, zy, al i niepokj:Bo wspczu ty nie moesz ze
mn
Syszaa szczere me wyznanie.
egnaj... Daj do na
poegnanie.
Mio niewiasty nader pocha,Nie zamie jej rozka trudna;
Przeminie mio, wrci nuda,
A pikna znowu si zakocha."
Dziewczyna, rozchylajc
wargi,
kaa bez ez. Jej pene skargi,
Zamglone oczy wyraayWyrzut milczcy i niemiay.
Jak cie poblada, czoo koni.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
29/45
W silnej ukochanego doni
Jej zimna spoczywaa rka.
Wreszcie mioci caa mka
Wybucha w jej pospnej mowie:Ach, Rosjaninie, nie wiem,
czemu
Ja zaufawszy sercu twemu,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
30/45
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
31/45
I jako dymny gasn ogie
W dolinie tej opustoszaej.
Z dala od brzegw upragnionych
Czeka mnie w stepach zgon surowyI tu na kociach
mych
wzgardzonych
Rdz si okryj
me okowy..."
Ju z wolna
gwiazdy nocy
gasy;
W przejrzystej dali
nienojasny
Gr ogrom ju si
zarysowa.
Spuciwszy oczy,chylc gowy,
Oni rozstali si
bez sowa.
I jeniec sam;
od pory owej
Pospny po aulechodzi.
Zorza w upalnej
wysokoci
Nowymi dniami
co dzie wschodzi,
Co dzie za noc
noc odchodzi;Prno ni jeniec o
wolnoci.
Czy sarna
pord krzakw
przemknie,
Czy te kozica
mignie chya,
Wzburzony
kajdanami
brzknie,
Czeka, czy
Kozak si nie
zblia,
Nocny
kaukaskich wsiburzyciel,
Odwany
jecw
wybawiciel.
Woa... na
prno; tylkorzeka
Bijc o brzeg
falami pluszcze
I zwierz,
zwszywszy
lad czowieka,
Strwoony,zmyka w
mroczn
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
32/45
puszcz.
Pewnego
dnia wrd
grskiej ciszyRosjanin zew
bojowy syszy:
Marsz,do
tabunu!" Biegn,
lec;
Czerniej burki,
zbroje wiec,
Wr ogniem konie
osiodane
I brzcz uzdy ich
miedziane.
Ju do najazdu au
gotw.Synowie wojny
optani
Runli z wzgrz
na ksztat potokw
I dziko pdz nad
Kubaniem,By gwatem wsie
odziera z danin.
W aule
spokj. Przed
saklami
Psy pi nasocu, chat
stranicy.
Biega z rzekimi
okrzykami
Gromadka
dziatwy
smagolicej.
Starcy, rozsiedli
si wygodnie.
Smuy si fajek
dymek siny.
Starcom
piewaj piedziewczyny,
Modniej serca
dziadw od niej.
PIE
CZERKIESKA
1Hucz burzliwej
rzeki fale,
Noc w grach
tchnie
milczeniem
martwym,
Zasn juKozak, ociale
Na kopii swej
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
33/45
stalowej wsparty.
Nie pij, Kozacze!
Niedaleko
Czeczeniec bkasi.za rzek.
2
Kozak po rzece w
cznie pynie,
Po dnie skalistym
wlokc sieci.
Kozacze, zginiesz
w tej gbinie,
Utoniesz jak
malekie dzieci,
Gdy kpi si
znuone spiek:
Czeczeniec bkasi za rzek.
3
Na brzegu
upragnionej
wodyBogactwem
szczyc si
stanice,
Wesoe tacz
korowody.
pieszcie,
piewaczki
piknolice,
Pod murw
skryjcie si
opiek:
Czeczeniec
bka si zarzek.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
34/45
Tak brzmiaa dziewczt pie.
Rosjanin
ni o ucieczce, lecz kajdany
Cikie skuwaj niewolnika,A pod nim rzeka bystra, dzika...
Tymczasem szczyty ska
zmroczniay,
pi ziemia stepu zmierzchajca
I na auu chatach biaych
Migocze blady blask miesica.
Umilky orw pne krzyki,
Jelenie drzemi nad wodami,
Tabunw ttent w guszy dzikiej
Grzmi powtrzony wwozami.
Wtem syszy kroki, i zasona
Dziewczyny mignie uchylona,
I oto blada, zasmucona Ku niemu si zbliya ona.
Jej pikne usta sw szukaj,
renice pon gorzkim alem,
A gstych wosw czarne fale
Na rami i na pier spywaj.
W jednej jej rce byszczy pia,A w drugiej kinda lni stalowy;
Zdawao si gotowa bya
Na skryt walk, czyn bojowy.
Podnisszy wzrok na
Rosjanina:
Uciekaj! rzeka gr
dziewczyna. Czerkiesw dzi nie spotkasz
wok.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
35/45
piesz si, bo szkoda nocnych
godzin.
We kinda, piesz si, czas
uchodzi!Twych ladw nikt nie dojrzy w
mroku."
I drc rk pi chwyta,
I do stp jego si schylia.
Pod pi jej elazo zgrzyta,
za mimowolna wzrok zamia.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
36/45
I acuch grzmi
przepiowany.
Ty jeste wolny, mj
kochany! Mwi dziewczyna wic
uciekaj!"
Jej wzrok, mioci
obkany,
Wyraa bl. Wichura
wcieka,
wiszczc, jej szat
pokbia.
Rosjanin jkn: Moja mia,
Jam twj a do grobowej
deski.
Porzumy straszny kraj
czerkieski,Chod ze mn..." O, nie,
Rosjaninie!
Bo sodycz ycia, ktr
znaam,
Bo rado, ktra upajaa,
Mina i lad po niejginie.
Prawda to? Inn miowae!
Odszukaj j i nadal kochaj.
O, skde we mnie taka
ao?
O, za czym tskni, po czym
szlocham?egnaj! Zapomnij moj
mk.
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
37/45
Przez mio
pobogosawiony,
egnaj! Nim rzucisz nasze
strony,Po raz ostatni... daj mi rk!"
Wycign do
Czerkieski donie,
Wskrzeszonym sercem lecc
do niej,
I pocaunek poegnania
By jako piecz miowania.
I rami w rami, zasmuceni,
Zeszli nad rzek. Ju
Rosjanin
W szumnej zanurza si
otchani
I pynie ju, i fale pieni.Dopyn ku ssiednim
skaom
I czepia si ich rk mia...
Wtem fale gucho
zaszumiay
I jk rozlega si daleki...Na dziki brzeg wychodzi z
rzeki
I patrzy wstecz... Brzegi
janiay,
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
38/45
Okryte niegiem piany
biaej;
Lecz nie ma ju Czerkieski
modejAni pod gr, ni u wody...
Martwota... Tylko brzegi
pice
Owiewa lekki wiew
wietrzyka
I strumienisty krg ju
znika
W wodach pluszczcych
pod miesicem.
I wszystko, wszystko
poj. Potem
Ogarn poegnalnym
wzrokiemBezludny au z szarym
potem,
Pola, gdzie stado pas,
wysokie
Urwiska, gdzie wlk swe
okowy,Strumie, nad ktrym
nieraz spocz,
Gdy Czerkies wadca
gr surowy,
piewa swobody pie
ochocz.
Rzednia na niebie mrokgboki,
Ju schodzi wit na ciemn
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
39/45
ziemi,
Budzi si dzie.
Spiesznymi kroki
Szed ciek wyzwolonyjeniec;
Oto ju przed nim
pobyskuj
Bagnety Rosjan w mgie
oparze
I na kurhanach si zwouj
Kozakw czuwajce strae.
EPILOG
Tak muza, lekka snw
kochanka,
Do granic Azji docieraa
I dziki kwiat Kaukazu
rwaa,By wple go do swojego
wianka.
Tam j urzeka strj surowy
Plemion wyrosych w
krwawych bojach
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
40/45
I nieraz u mnie w szacie
nowej
Gocia czarodziejka moja.
Wok auwspustoszonych
Samotna pia si po
skaach
I w pieni dziew
osieroconych
W zadumie tam si
wsuchiwaa.
Gwar bitnych stanic by jej
miy,
Kozakw miaych
cwaowanie,
Kurhany ciche i mogiy,
Tabunw ttent i parskanie.Bogini pieni i powieci,
Bogini rozpamitywania,
By moe odda wam i
streci
Kaukazu gronych gr
podania.Wypiewa dzikie to
ustronie,
Mcisawa 12 pojedynek
dawny
I na Gruzinek mciwych
onie
Zagad Rosjan; i czassawny,
Niedawn por t
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
41/45
wypiewam,
Kiedy zwszywszy proch
bojowy
Nad Kaukaz paajcygniewem
Unis si orze nasz
dwugowy;
Gdy na Tereku osiwiaym
Pierwsze pioruny dzia
zagrzmiay
I werble ruskich tarabanw,
I gdy z zapaem w pole
chway
Odwanoczoy szed
Cycjanow;
Ciebie chc piewa,
Kotlarewski,Biczu Kaukazu! Gdy po
gazach
Podobny burzy szed
niebieskiej
Twj marsz jak czarna by
zarazaI niszczy ludy... Dzi,
niezbrojny,
Rzucie szabl pomsty
krwawej,
Nie ciesz ciebie gromy
wojny,
Nudzi ci spokj. W ranachsawy
Bezczynne pdzisz dzisiaj
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
42/45
ycie,
W dolinie czcisz domowe
sioo...
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
43/45
Lecz oto Wschd rozpocznie wycie!...
Schyl nien gow, grski szczycie!
Kaukazie, dryj: idzie Jermoow!
Umilky ju wojenne wrzaski,
Pod mieczem Rosji Wschd si chyli.Dumni synowie gr kaukaskich,
Wycie ginli i walczyli;
Was nasza krew nie ocalia
Ani zaczarowane tarcze,
Ni gry, ani konie dziarskie,
Ni dzika wolno sercu mia!Jak ongi lud Batyja bitny,
Kaukaz pradziadw zdradzi miaych,
Niepomny zewu chciwej bitwy,
Odrzuci precz bojowe strzay.
Do waszych skalnych gniazd podrny
Podjedzie wreszcie bez bojani
I wie o dawnej waszej kani
W podaniach mrocznych si powtrzy.
PRZYPISY PUSZKINA
1 Besztu albo waciwiej Besztau, gra na
Kaukazie, odlega o 40 wiorst od
Grieorgijewska. Znana w naszej historii.
2 Au, nazwa wsi u ludw kaukaskich.3 Uzdie, naczelnik wzgldnie ksi.
[Dotyczy tekstu rosyjskiego.]
* Szaszka, czerkieska szabla. [Dotyczy
tekstu rosyjskiego.]
5 Sakla, chata.
' Kumys, napj z mleka kobylego;
powszechnie znany wrd grskich i
koczowniczych ludw Azji. Do
przyjemny w smaku, napj ten uchodzi za
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
44/45
bardzo zdrowy.
7 Pikny klimat Gruzji nie wynagradza
temu uroczemu krajowi jego wszystkich
nieszcz, ktre stale go nawiedzaj.
Pieni gruziskie s melodyjne i w wik-szoci tskne. Opiewaj chwilowe sukcesy
ora kaukaskiego, mier naszych
bohaterw: Bakunina i Cycjanowa, zdrady,
zabjstwa niekiedy mio i szczcie.
Dierawin w swej piknej odzie do
hrabiego ukowa pierwszy opisa dzikprzyrod Kaukazu:
O mody wodzu, ty w pochodzie
Przeszede Kaukaz z hufcem wojsk,
Widziae groz, czar natury:
Jak pdz z grzbietw strasznych gr W
bezdenn przepa rzeki gniewne;
Jak niegi tocz si z ich cz I grzmi,
nietknite cae wieki;
Jak sarny, chylc rogi w d, Spokojnie
patrz w przepa mglist, Gdzie bysk si
rodzi, grzmotu huk.
Ty widzia tam, jak w czas pogody
Promienie soca w lodach skrz, rdwodnych strug igraj, wiec, Widokiem
pysznym cieszc wzrok; Jak wok
prszc py tczowy, Przejrzysty na
wskro, ponie deszcz;
Jak bursztynowo-sina skaa, Zawisa,
patrzy w ciemny br;
A tam purpur, zotem zorza Weseli wzrok,
rozjarza las.
ukowski w posaniu do gen. Wojejkowa
-
7/22/2019 Puszkin Aleksander - Jeniec Kaukazu
45/45
rwnie kilkadziesit przelicznych
wierszy powici Kaukazowi.
9 Czichir, czerwone wino gruziskie.
10 Czerkiesi, jak i inne pierwotne ludy, s
w stosunku do nas niezwykle gocinni.Go jest dla nich osob wit. Zdradzi
go lub nie udzieli mu pomocy to wg ich
poj najwiksza haba. Kunak (tj.
przyjaciel, znajomy) odpowiada yciem za
wasze bezpieczestwo i z nim moecie
dotrze do samego wntrza grkabardyskich.
11 Bajran albo Bajram, wito pierwszego
dnia misnego
Ramazan, post u muzumanw.
12 Mcisaw, syn w. Wodzimierza,
przezwany Udaym, ksi udzielny
Tmutarakana (wyspa Tama). Walczy z
Kosogami (najprawdopodobniej
dzisiejszymi Czerkiesami) i w pojedynku
zwyciy ich ksicia Rediedi. (Zob.
Historia Pastwa Rosyjskiego. Tom II)
Przeoya Helena Cieszewska