Psychologia w zarządzaniu

Wykład 1

2

Tematyka wykładu

1. Rola psychologii w procesach zarządzania

2. Dopasowanie pracownika do pracy – kompetencje, preferencje, zainteresowania zawodowe

3. Motywacja do pracy

4. Stres w organizacji

5. Kierowanie i przywództwo

6. Cechy sytuacji pracy a dobrostan pracowników – witaminowy model Warr’a

7. Kolokwium zaliczeniowe

3

Literatura:• Armstrong, M. (2000). Zarządzanie zasobami ludzkimi. Kraków: Oficyna

ekonomiczna

• Bajcar, B., Borkowska, A., Czerw, A., Gąsiorowska, A. (2007). Kwestionariusz zainteresowań zawodowych – nowa metoda w doradztwie zawodowym, W: T. Witkowski (red.), Dobór personelu, (329-356). Taszów: MODERATOR

• Bańka, A. (2002). Psychologia pracy. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t 3, (283-320), Gdańsk: GWP

• Bańka, A. (2002). Psychologia organizacji. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t 3, (321-350), Gdańsk: GWP

• Jachnis, A. (2008). Psychologia organizacji. Warszawa: Difin

• Kożusznik, B. (2011). Zachowania człowieka w organizacji. Warszawa: PWE

• Nosal, C. (2007). Struktura preferencji zawodowych i metoda ich diagnozy. W: T. Witkowski (red.), Dobór personelu, (173-196). Taszów: Moderator

4

Psychologia pracy i organizacji• Psychologia pracy

– Przedmiotem zainteresowań jest psychika i zachowanie człowieka w konkretnych warunkach aktywności zawodowej

– Pomaga lepiej przygotować ludzi do pracy, racjonalizować jej organizację i osiągać z niej zadowolenie

– Skupienie na procesach indywidualnych • Psychologia organizacji/zarządzania

– Przedmiotem zainteresowania jest analiza funkcji i procesów wpływających na klimat wewnątrz organizacji

– Pomaga lepiej przygotować managerów/liderów do kierowania pracą zespołu

– Skupienie na procesach grupowych, podejmowaniu decyzji, kierowaniu i motywowaniu ludzi.

5

Psychologia pracy• Najważniejsze pytania - jak osiągnąć?:– Skuteczność indywidualnego działania pracownika– Wysokie wyniki przy minimalizacji kosztów (zmniejszony

wysiłek, najłatwiejszy sposób, najkrótszy czas)– Bezpieczeństwo w pracy (fizyczne i psychologiczne)– Zadowolenie z pracy i poczucie jej wysokiej jakości (sukcesu)

• Klasyczne ujęcia:– Przystosowanie człowieka do pracy– Psychologia stosunków międzyludzkich– Dostosowanie pracy do człowieka

• Współczesne ujęcia:– Podejście interakcyjne/transakcyjne

• Dopasowanie człowiek-praca

6

Psychologia organizacji

• Analiza wpływu wszystkich podsystemów organizacji na zachowania pracownicze

• „Zachowania organizacyjne” – kluczowe pojęcie– System zachowań i działań związanych z wykorzystywaniem

przez ludzi zadań pracy oraz osiąganiem celów organizacji– Ma zastosowanie głównie w procesie kierowania ludźmi

• Elementy organizacji jako systemu społecznego– Role– Normy– Władza– Klimat organizacyjny

• Dopasowanie człowiek-organizacja

7

Dopasowanie człowieka do pracy

• Predyspozycje– Cechy fizyczne– Zdolności (uzdolnienia, talenty)– Cechy temperamentu i osobowości– Kompetencje zawodowe– Preferencje, zainteresowania zawodowe

8

Kompetencje

• Na kompetencje składają się następujące elementy (Spencer i inni, 1990; za: Armstrong, 2000, s. 244)– Motywy – ukierunkowanie zachowania– Cechy – psychologiczne predyspozycje do określonego

sposobu zachowania (np. samokontrola, odporność na stres, itp.)

– Samoocena – postawy i wartości danej osoby– Wiedza merytoryczna – potwierdzona lub nie

świadectwami, dyplomami, itp. – Umiejętności poznawcze i behawioralne – ukryte (np.

sposób rozumowania) lub obserwowalne ( aktywne słuchanie)

9

Preferencje (Holland)• Wybór zawodu i drogi kariery zawodowej stanowi bardzo ważny aspekt rozwoju

osobowości człowieka• 6 typów podstawowych preferencji zawodowych oraz analogiczne do nich typy

środowisk zawodowych (rodzajów organizacji), w obrębie których dominują określone osobowości, style zachowania i rozwiązywania problemów oraz oferowane możliwości rozwoju.

• Ludzie poszukują takich środowisk, które umożliwią im jak najwyższy poziom wykorzystania ich możliwościi preferencji (zdolności, kompetencji, postaw) oraz realizację określonych wartości i ról społecznych

Realistyczne(technika)

Konwenc-jonalne

(biznes – operacje)

Przedsiębiorcze(biznes - kontakt)

Społeczne(usługi społeczne)

Artystyczne(sztuka)

Badawcze(nauka)

10

Zainteresowania

• Klasyczne teorie zainteresowań zawodowych – Parsonsa, Ginzberga, Roe, Supera, Predigera

• Zainteresowania wyrażają się względnie stałym i częstym zorientowaniem uwagi dowolnej i mimowolnej podmiotu na określone kategorie obiektów, czynności, stanów lub sytuacji

• Złożoność i niejednorodność pojęcia zainteresowań

• Zainteresowania a preferencje i kompetencje

11

Model uwarunkowań i przejawów zainteresowań(Bajcar, Borkowska, Czerw, Gąsiorowska, Nosal)

Czynniki środowiskowe

Czynniki genetyczne

Czynniki związane z obrazem siebie

Zainteresowania zawodowe

zachowania preferencje emocje postrzegane umiejętności

12

Rodzaje zainteresowań zawodowych

artyst

yczn

e

badaw

cze

handlowe

komunika

cyjne

konwencjo

nalne

mechan

iczne

opiekuńcze

perswazy

jne

przedsię

biorcze

realisty

czne

społeczn

e0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

• Artystyczne• Badawcze• Handlowe• Komunikacyjne• Konwencjonalne• Mechaniczne• Opiekuńcze• Perswazyjne • Przedsiębiorcze• Realistyczne• Społeczne