Przyszłość demograficzna Przyszłość demograficzna a zdrowia zdrowiee

Europejski Kongres Gospodarczy, Katowice 14-16.05.2012. Rynek Zdrowia. Wpływ zmian demograficznych na systemy ochrony zdrowia w Polsce, Europie

i na świecie. Starzenie się społeczeństw jako problem globalny.

prof. Janusz Szymborski – Wszechnica Polska, Szkoła Wyższa w Warszawie, RRLdr Grażyna Marciniak – GUS

Cel opracowania

Próba oszacowania skutków zmian w strukturze

ludności według wieku - przewidywanych w prognozie

demograficznej - dla zdrowia populacji i potrzeb

związanych z opieką zdrowotną

Wykorzystane źródła danych GUS

Prognoza ludności na lata 2008-2035; Wyniki Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia w 2009 r. (EHIS) Wyniki Badania Stanu Zdrowia w 2004 r. (G. Marciniak, J. Szymborski: Przyszłość demograficzna a ochrona zdrowia, Biuletyn RPO nr 68, Warszawa 2010, 113-139)

Założenia wykonanych szacunków prognostycznych

Zachowania zdrowotne nie zmienią się; Abstrahujemy od pozytywnych zmian w żywieniu, aktywności ruchowej i postępu w medycynie, poprawy w zakresie dostępności do usług opieki zdrowotnej i ich jakości; Oszacowane wskaźniki są wynikiem jedynie zmian w strukturze ludności według wieku (postępującego starzenia się populacji); W rozważaniach uwzględniono grupy wieku 0-14 (dzieci), 15-59 (dorośli) oraz 60 lat i więcej (osoby starsze); Opracowano szacunki dla następujących lat „węzłowych”: 2015, 2025 i 2035

ZIELONA KSIĘGA - DŁUGOOKRESOWA PROJEKCJA PRZYCHODÓW I WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA W

POLSCE Stanisława Golinowska – red., Warszawa listopad 2008

Za rok bazowy prognozy długookresowej wybrano rok 2007, a prognoza obejmuje okres do roku 2050.

W całym okresie prognozy założona została niezmienność warunków systemowych, w tym poziom składki na ubezpieczenie zdrowotne (9%).

W modelu nie zostały uwzględnione ewentualne zmiany stanu zdrowia populacji, znajdujące swoje odzwierciedlenie w wartościach zapadalności i chorobowości. Jedynym wykorzystanym wskaźnikiem związanym ze stanem zdrowia populacji jest oczekiwana długość życia.

Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia 2009 (EHIS) zostało przeprowadzone według zharmonizowanej metodologii co do zakresu tematycznego i zastosowanych narzędzi badawczych, wspólnej dla krajów UE

Kwestionariusz badania obejmował 4 moduły: 1/ zmienne podstawowe (charakterystykę demograficzno-społeczną respondenta oraz gospodarstwa domowego), 2/ stan zdrowia, 3/ korzystanie z usług medycznych oraz 4/ determinanty zdrowia

Badaniem objęto 24,5 tys. gospodarstw domowych i ok. 35,1 tys. osób w wieku 15 lat i więcej w wylosowanych mieszkaniach oraz 6,7 tys. dzieci (w polskim badaniu uwzględniono specjalny blok pytań dla dzieci 0-14 lat); wyniki zostały uogólnione na ludność kraju wg stanu na 31 XII 2009 r.

Stan zdrowia ludności Polski 2009.Metodologia badania

W ciągu ostatnich 5 lat subiektywna ocena stanu zdrowia Polaków poprawiła się. O ile w 2004 r. 39% mieszkańców Polski oceniało swoje zdrowie poniżej poziomu dobrego, to pod koniec 2009 r. takie opinie formułowało tylko 34% Polaków, tj. o 5 punktów procentowych mniej. Mimo poprawy subiektywnej oceny stanu zdrowia, u co drugiego mieszkańca Polski stwierdzono występowanie chorób czy dolegliwości przewlekłych. Populacja osób, które obecnie mają schorzenia przewlekle jest relatywnie większa niż 5 lat temu, co wynika m.in. ze znacznie rozszerzonej listy obserwowanych problemów zdrowotnych u osób dorosłych.

Stan zdrowia ludności Polski 2009

Pod koniec 2009 r. występowanie chorób czy dolegliwości przewlekłych zarejestrowano u prawie 51% ogółu Polaków, zaś w 2004 r. – u 46%. Częstość zgłaszania schorzeń przewlekłych wzrasta z wiekiem. Ponad 82% osób będących w wieku 50 lat i więcej potwierdziło występowanie obecnie przynajmniej 1 choroby lub dolegliwości przewlekłej, podczas gdy w młodszej grupie (40-49 lat) – trochę częściej niż co druga osoba.

Przewlekle choroby częściej zgłaszają kobiety(60%) niż mężczyźni(50%) i prawidłowość ta występuje we wszystkich grupach wieku.

Stan zdrowia ludności Polski 2009

W zależności od przyjętego kryterium niepełnosprawności(poziomu

ograniczeń) populacja osób niepełnosprawnych w Polsce może liczyć od 5,3

mln osób ludności) do 9 mln osób.

W przypadku dolnej granicy szacunku (według kryterium NSP) ujęto

wszystkie osoby niepełnosprawne prawnie, jak również osoby, które miały

poważne ograniczenia w wykonywaniu czynności, a w przypadku górnej - także

osoby, które deklarowały jakiekolwiek ograniczenia, nawet gdy były niezbyt

poważne (kryterium Eurostat).

W ciągu ostatnich 5 lat liczba osób niepełnosprawnych w Polsce (wg

kryterium NSP) zmniejszyła się o prawie 950 tys. i na koniec 2009 r. wyniosła

5,3 mln osób. Częstość występowania niepełnosprawności rośnie wraz z

wiekiem, wśród 40-latków niepełnosprawna jest co dziesiąta osoba, wśród 50-

latków – blisko co piąta, w grupie osób 70 letnich i starszych prawie co druga.

Stan zdrowia ludności Polski 2009

Ocena stanu zdrowia - według wyników badania EHIS 2009 i projekcja

0

10

20

30

40

50

60

70

2009 2015 2025 2035

%co najmniej dobre

złe i bardzo złe

takie sobie

Ludność według występowania niepełnosprawności i płci - wyniki badania EHIIS 2009 i projekcja

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety

osoby sprawne osoby niepełnosprawne

%

2009 2015

2025 2035

55,02%56,84%

58,91% 60,13%

0

10

20

30

40

50

60

70

2009 2015 2025 2035

Ods etek c horując yc h i nie c horując yc h prz ewlekle w populac ji w wieku 15 lat i więc ej - wg badania E H IS 2009 i projekc ja

chorujące przewlekle obecnie nie chorujący

2009 37744,6 11,17 8,07 3,10 88,83

2015 38016,1 11,64 8,36 3,27 88,36

2025 37438,1 12,18 8,70 3,48 87,82

2035 35993,1 12,56 8,92 3,65 87,44

Przebywający w szpitalach z noclegiem w ciagu ostatnich 12 miesięcy (w %)

nie korzystający

w % ogółu ludności

Lata Ludność

w tys.

razem przebywający w szpitalach

według liczby pobytów

1 2 i więcej

Podsumowanie

Zmiany przewidziane prognozą demograficzną będą miały znaczący wpływ na sytuację zdrowotną ludności; tylko z powodu starzenia się populacji zwiększy się istotnie odsetek osób potrzebujących podstawowej i specjalistycznej opieki medycznej;

Jeżeli nie zaistnieją inne czynniki - o charakterze pozytywnym, oddziałujące w odwrotnym kierunku - istotnie pogorszy się stan zdrowia populacji, wzrośnie odsetek populacji obarczonej chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością, co zwiększy zarówno potrzeby, jak i wydatki na świadczenia medyczne oraz usługi opiekuńcze;

Podsumowanie c.d.

Można spodziewać się znaczącego wzrostu odsetka populacji osób dorosłych cierpiących na: chorobę wieńcową, nowotwory, nadciśnienie tętnicze, astmę, cukrzycę, zapalenie stawów; stosunkowo niewielki wzrost odsetka może dotyczyć chorób, które występują z podobną częstością niezależnie od wieku: schorzeń kręgosłupa i nerwicy;

Można przewidywać zmniejszenie udziału osób nie leczących się a także: zwiększenie udziału pacjentów korzystających w ciągu roku z wizyt lekarskich czterokrotnie i częściej, udziału osób leczonych w szpitalach, istotny wzrost odsetka osób zażywających leki.

Wniosek

Wyzwaniom wynikającym z rozwoju procesów demograficznych

do 2035 roku powinna sprostać polityka zdrowotna skierowana

na systemowe, adresowane do wszystkich grup wiekowych,

działania w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki zagrożeń

i chorób oraz restytucji zdrowia.

Zespół ekspertów RRL ds. opracowania III. celu głównego Założeń polityki ludnościowej „Poprawa

stanu zdrowia ludności i ograniczenie umieralności”

Dr Ludmiła Boguszewska - Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Prof. Bogdan Chazan - Szpital Gin.-Poł. im. Świętej Rodziny w Warszawie

Prof. Wojciech Drygas - Instytut Kardiologii w Warszawie

Prof. Mirosław Jarosz - Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie

Dr Jacek Moskalewicz - Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Soc. Krzysztof Przewoźniak - Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie

Dr Włodzimierz Sekuła - Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie

Dr Zofia Słońska - Instytut Kardiologii w Warszawie

Prof. Janusz Szymborski - Wszechnica Polska SW w Warszawie

Prof. Witold Zatoński - Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie

Priorytety zdrowia publicznego w polityce ludnościowej

Poprawa stanu zdrowia matek i dzieci; Ograniczenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu

krążenia; Ograniczanie zachorowalności i umieralności z powodu chorób

nowotworowych; Ograniczenie zachorowań i umieralności z powodu przewlekłych

chorób niezakaźnych poprzez poprawę żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej społeczeństwa;

Poprawa stanu zdrowia psychicznego Polaków; Promocja zdrowia jako strategia rozwiązywania współczesnych

problemów zdrowotnych.

Dni Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego – Zielona Góra 2012„Polska 2012 – priorytety zdrowia publicznego”

W ciągu następnych dekad rozbieżność pomiędzy wysokością przychodów i wydatków w ochronie zdrowia rośnie, co spowodowane jest wpływem szeregu czynników zarówno demograficznych, jak i gospodarczych.

Możliwości wpływu na stronę wydatkową są bardzo ograniczone, przede wszystkim z uwagi na istotny wpływ czynników demograficznych. Trudno założyć również zaostrzanie w następnych latach racjonowania świadczeń zdrowotnych w celu ograniczania wydatków.

Pewne pozytywne efekty osiągnąć można działaniami skierowanymi na wzrost efektywności i poprawę sytuacji zdrowotnej populacji.

Bardzo istotne wydaje się m.in. zwiększanie wymiaru składki ubezpieczenia zdrowotnego oraz spójny program aktywizacji zawodowej populacji, szczególnie osób starszych.

Aktywizacja zawodowa bez zwiększenia składki nie zabezpieczy w pełni pokrycia rozbieżności między wydatkami, a przychodami, co raczej jest konieczne, aby nie doprowadzić do katastrofalnego poziomu deficytu.

ZIELONA KSIĘGA - DŁUGOOKRESOWA PROJEKCJA PRZYCHODÓW I WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA W POLSCE S. Golinowska – red., Warszawa listopad 2008

KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KE: „THE IMPACT OF AGEING ON PUBLIC EXPENDITURE: PROJECTIONS FOR THE EU25 MEMBER STATES ON PENSIONS, HEALTH CARE, LONG-TERM CARE, EDUCATION AND UNEMPLOYMENT TRANSFERS (2004-2050)” [W] EUROPEAN ECONOMY SPECIAL REPORT 1/2006.BRUKSELA,

Prognozowany wzrost wydatków publicznych z tytułu opieki zdrowotnej i długoterminowej w okresie do 2050 r. wynosi dla większości krajów między 1 a 3 punkty procentowe PKB .

Podejście takie nie uwzględnia jednak innych, potencjalnie istotnych czynników. Na przykład przyjmuje się, że elastyczność dochodowa popytu na opiekę zdrowotną jest zbieżna do jedności, podczas gdy szacunki wskazują, że w przeszłości wartość ta była wyższa (tj. wydatki na opiekę zdrowotną rosły generalnie szybciej niż dochody).

Wykazano także, że na wzrost poziomu wydatków wpływa raczej popyt na jakość, czyli relatywnie drogie nowe technologie medyczne, niż zwiększenie ilości istniejących zabiegów medycznych. Badania empiryczne wskazują, że w przeszłości postęp techniczny miał duży udział we wzroście wydatków.

KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KE – dok.

Konieczność sprostania wyższym potrzebom w zakresie opieki zdrowotnej stawia polityką społeczną i zdrowie publiczne przed dylematami: podniesienia składek; ograniczenia zakresu usług; zapewnienia prywatnego kapitału i finansowania.

Obniżenie kosztów przez ograniczenie dostępu do pewnych drogich terapii jest zwykle problematyczne. Dlatego wskazuje się na potrzebę ustanowienia odpowiednich bodźców dla wszystkich uczestników.

Bodźcami takim mogą być: współodpłatność za usługi przez pacjenta, która obowiązuje już w niektórych krajach; umocnienie mechanizmów rynkowych w relacjach między pacjentami, dostawcami usług medycznych i ubezpieczycielami, co może poprawić funkcjonowanie całego systemu; standaryzacja usług medycznych może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości.

Usprawnieniu sektora opieki zdrowotnej będzie także służyć dalsza integracja rynków produktów i usług w Unii Europejskiej.

Dziękuję za uwagę!Dziękuję za uwagę!