1. 1. 1 Masterplan dla Nadodrza K o n c e p c j a
2. 2. 2
3. 3. Zesp autorski: Grayna Adamczyk-Arns Piotr Grka Hanna Ruman Pawe Wojdylak Wykonawca: Wrocawska Rewitalizacja Spka z ograniczon odpowiedzialnoci ul. Kunicza 56 50-138 Wrocaw www.w-r.com.pl Wrocaw, grudzie 2012 Zleceniodawca: Miasto Wrocaw pl. Nowy Targ 1/8 50-138 Wrocaw www.wroclaw.pl Przedmiecie Odrzaskie M a ste r p l a n K o n c e p c j a W Wrocawska Rewitalizacja
4. 4. 5 Spis treci Wprowadzenie 7 Obszar objty Masterplanem 8 Masterplan 9 Masterplan, cz koncepcyjna: struktura 10 Konsultacje spoeczne 12 Cele strategiczne i operacyjne 19 Nadrzdny cel strategiczny dla Nadodrza 20 Cele operacyjne 21 Kontekst ponadlokalny 22 Regulacje formalno-prawne 30 Ukad urbanistyczny 32 Funkcje uytkowe 34 Mieszkalnictwo 38 Podwrza 44 Przestrze publiczna 52 Ulice 62 Elementy przestrzeni 66 Eksperymenty w przestrzeni 71 Ziele na Nadodrzu 74 Zabudowa 80 Strefy parterw 82 Elementy reklamy 83 Zabudowa oficynowa 84 Zagadnienia spoeczne 88 Akcje i programy spoeczne 90 Bezpieczestwo 93 Bezrobocie i pomoc spoeczna 96 Nadodrze miejsce ycia 98 Infrastruktura spoeczna 100 Informowanie o yciu osiedla 102 Menader kwartau 103 Gospodarka 108 Turystyka 117 Kultura i sztuka 120 rodowisko 124 rda 128
5. 5. 6
6. 6. 7 Wprowadzenie Dziki szeroko zakrojonym dziaaniom ostatnich lat sowa Nadodrze i rewitalizacja stay si cile powizane mona powiedzie, e Nad- odrze zostao symbolem rewitalizacji we Wrocawiu. Pojedyncze realiza- cje zaczynaj skada si w logiczn cao i zdaj si by coraz bardziej dostrzegane w przestrzeni miejskiej. Zrealizowane ju projekty staj si impulsem dla kolejnych dziaa, motywacj dla eksperymentw i inno- wacji, ktre wanie na Nadodrzu zdaj si mie szanse na pomylne przyjcie. O rewitalizacji Nadodrza regularnie ukazuj si artykuy prasowe, tocz oywione dyskusje na tematycznych forach internetowych, powicona jej zostaa niejedna strona www. Rewitalizacja Nadodrza stanowi te sta- y przedmiot dyskusji publicznej angaujcej wielu uczestnikw zarw- no mionikw, jak i sceptykw. Nadodrze ju od duszego czasu cieszy si zainteresowaniem rwnie w rodowiskach naukowych w ostatnich latach powstao wiele prac (w tym licencjackich i magisterskich) porusza- jcych wieloaspektowo problematyk rewitalizacji tej czci Wrocawia zarwno z ekonomicznego punktu widzenia, jak i przestrzennego czy architektonicznego. Zabiegano te o promocj tych prac np. w ramach wystaw projektw etc. Powoli zmienia si wic wizerunek osiedla nie tylko ten materialny, wi- doczny dla odwiedzajcych, ale te sam sposb, w jaki si o Nadodrzu mwi i myli. Nie znaczy to jednak, i proces odnowy jest ju zakoczony czy choby wprowadzony na waciwe tory. Podjte inicjatywy trafiy na podatny grunt lecz aby mona byo mwi o trwaych, dugofalowych zmianach, trzeba jeszcze dooy wielu stara, a przede wszystkim okre- li jasn wizj dalszego rozwoju. Konieczne jest zatem stworzenie instrumentu, w ramach ktrego w oparciu o rzeteln wiedz pozyskan na temat obszaru moliwe b- dzie stworzenie odpowiednich metod postpowania i skoordynowana realizacja dziaa, ktre pomog w osigniciu sformuowanych celw.
7. 7. 8 Obszar objty Masterplanem Pl. Staszica Pl. Powstacw Wielkopolskich Tomasza Pierwszego Obiska Obiska Krta Krta Krta Sowiaska Roosevelta Nowowiejska Wygodna Kluczborska Olenicka Prusa Prusa Drobnera Poniatowskiego JednociNarodowej JednociNarodowej Kiliskiego Niemczewicza Probusa Drobnera okietka Pl. w. Macieja Trzebnicka Trzebnicka Chrobrego Chrobrego Jagielloczyka w. Wincentego Rydygiera Rydygiera Nobla Jagielloczyka Pauliska Pobonego Brodatego Dubois Dubois Kurkowa Otwarta Kaszubska Ptasia Pl. StaszicaPl.Strzelecki Pl.Staszica Pl.Staszica Pomorska Pomorska Cybulskiego Stranicza SkadowaKurkowa Kurkowaowiecka Brodatego Pomorska Drobnera eromskiego Obiska Daszyskiego Jednoci Narodowej Wska Pomorska Warzywnicza Na Szacach Bema
8. 8. 9 Masterplan Pod pojciem Masterplanu rozumie si strategiczny dokument plani- styczny, ktrego celem jest okrelenie sposobu przyszego postpowania na danym obszarze miasta a zatem opracowanie logicznego systemu przygotowania i realizacji dziaa planistycznych, inwestycyjnych i niein- westycyjnych. Ze wzgldu na fakt, i rewitalizacja jest zagadnieniem wie- lodyscyplinarnym, dla pomylnego sterowania tym procesem koniecz- ne jest stworzenie dokumentu uwzgldniajcego rnorodne aspekty i zjawiska, ktre doprowadziy dany obszar do stanu kryzysowego i wska- zanie rodkw sucych trwaemu wyprowadzeniu go z tego stanu. Zjawiska kryzysowe w najbardziej wyrazisty sposb uwidaczniaj si w sferach funkcjonalno-przestrzennej, spoecznej, gospodarczej i rodo- wiskowej rzetelne pozyskanie wiedzy o Nadodrzu w kontekcie tych sfer jest konieczne w celu opracowania stosownych metod postpowa- nia w przyszoci. Tym samym fundamentalnym elementem Masterplanu s analizy, kt- re udokumentowano w czci I Masterplanu, w oddzielnej publikacji. Dostarczyy one materiau wyjciowego do konsultacji spoecznych i fa- chowych, prowadzonych w trakcie opracowywania niniejszej czci kon- cepcyjnej. Dopiero na tej podstawie moliwe byo okrelenie celu strate- gicznego i celw operacyjnych dla odnowy i rozwoju Nadodrza a co za tym idzie, zdefiniowanie gwnych pl dziaalnoci. Zaproponowane dziaania s bezporedni konsekwencj koncepcji for- muowanych dla poszczeglnych pl dziaalnoci. Ich uporzdkowanie wedug czasu realizacji pomoe stworzy projekty priorytetowe, ktre powinny by realizowane w pierwszej kolejnoci, przy jednoczesnym za- pewnieniu listy projektw rezerwowych. Masterplan, odnoszcy si do problematyki Nadodrza w sposb interdy- scyplinarny, jest dokumentem niezbdnym do podejmowania decyzji za- rzdczych. Bdzie on peni funkcj mapy dziaa w procesie rewitaliza- cji pozwalajcej prowadzi prace etapami, ale w sposb skoordynowany i zgodny z zaoonymi celami. W oparciu o Masterplan moliwe bdzie wykonanie szczegowych projektw koncepcyjnych dla podobszarw, kwartaw lub obiektw, stworzenie harmonogramw dla poszczegl- nych dziaa, okrelenie nakadw finansowych i pozyskiwanie funduszy. Masterplan wytycza drog caego procesu zapewnia kompleksowe spojrzenie na problematyk definiuje pola dziaa i kompetencje tworzy hierarchi dziaa poredniczy midzy nadrzdnymi wytycznymi a konkretnymi dziaaniami uatwia komunikacj i wspprac pomidzy uczestnikami procesu jest instrumentem elastycznym dziki moliwoci i koniecznoci aktualizacji Niezwykle istotn rol dokument ten powinien odegra w celu pogldo- wej prezentacji planowanych zmian, co umoliwi aktywniejsze wczenie mieszkacw i potencjalnych inwestorw w proces rewitalizacji. W tym kontekcie celem Masterplanu jest wskazanie pl dziaania i kon- kretnych zamierze, do realizowania ktrych naley dy w zaoonej perspektywie czasowej i w ramach moliwych do zaangaowania rod- kw. Kompleksowe spojrzenie umoliwi uporzdkowanie, wzajemne skoordy- nowanie i ewentualne uzupenienie zada z rnych dziedzin, a elastycz- ny charakter dokumentu pozwoli na jego konieczn aktualizacj w celu reagowania na zmieniajce si uwarunkowania. Wobec wielu niewiadomych wystpujcych przy tego typu wieloaspek- towych, dugofalowych projektach transformacji, jest to idealny instru- ment sterowania poredniczcy pomidzy dalekosinymi, nadrzdnymi priorytetami a konkretnymi dziaaniami.
9. 9. 10 Analizy Cele operacyjne Koncepcja Sposb realizacji Koncepcja: pola dziaalnoci Aspekty formalnoprawne Dziedzictwo kulturowe Kontekst ponadlokalny Transport i komunikacja Przestrze publiczna Kwartay zabudowy Tereny zielone Aspekty spoeczne Infrastruktura spoeczna Aktywno gospodarcza Turystyka Kultura i sztuka Aktywno spoeczna rodowisko pozyskanie wiedzy interpretacja konsultacje spoeczne konsultacje fachowe cel strategiczny cele operacyjne Masterplan, cz koncepcyjna: struktura Sposb realizacji Obszary bez koniecznoci interwencji Obszary koniecznych interwencji Dziaania na przestrzeni 1-5 lat Dziaania na przestrzeni 5-10 lat Dziaania na przestrzeni 10-15 lat Projekty priorytetowe Cel strategiczny Cele operacyjne Powyej: cay Masterplan skada si z czci analiz (przedstawionej w oddzielnej publikacji) i czci koncepcyjnej (przedstawionej niniejszej publikacji). Analizy czyli pozyskanie wiedzy o obszarze to fundamentalny element Masterplanu, poniewa stanowi materia wyjciowy do konsultacji spoecznych i fachowych. Dopiero na tej podstawie moliwe jest okrelenie celu strategicznego i celw operacyjnych dla rozwoju i odnowy Nadodrza a co za tym idzie, zdefiniowanie gwnych pl dziaalnoci. Zaproponowane dziaania s bezporedni konsekwencj koncepcji formuowanych dla poszczeglnych pl dziaalnoci. Ich uporzdkowanie wedug czasu realizacji pomoe stworzy projekty priorytetowe, ktre powinny by realizowane w pierwszej kolejnoci, przy jednoczesnym zapewnieniu listy projektw rezerwowych. Cz I Cz II
10. 10. 11 Pola dziaalnoci Pola dziaalnoci Pola dziaalnoci Pola dziaalnoci Pola dziaalnoci Dziaania Dziaania Dziaania Dziaania Dziaania Cel strategiczny Cel operacyjny Cel operacyjny Cel operacyjny Cel operacyjny Cel operacyjny PROJEKTY priorytetowe W celu zapewnienia kompleksowoci procesu konieczne jest okrelenie celw operacyjnych, ktrych realizacja w dugofalowej perspektywie doprowadzi do osignicia celu strategicznego. Finalnym krokiem jest wybr projektw priorytetowych i rezerwowych, tak aby zagwarantowana bya moliwo dopasowywania ich realizacji do aktualnych moliwoci. Zadaniem projektw priorytetowych jest wywoanie impulsw dla dalszych dziaa, rwnie sektora prywatnego. W procesie rewitalizacji wana jest kada inicjatywa zarwno zagospodarowanie przestrzeni publicznych i podwrek, remonty kamienic i tworzenie przyjaznych warunkw mieszkaniowych, ale te kada pojedyncza inicjatywa mieszkacw czy NGOsw jak festyn podwrkowy czy pomoc ssiedzka. Tylko wsplna dbao o obszar pozwala zabezpieczy osignicia procesu rewitalizacji. Przy tak zoonym, wielowtkowym i kosztownym procesie jakim jest proces rewitalizacji, konieczne jest uporzdkowanie gwnych pl dziaalnoci. Su temu m.in. cele operacyjne. Cele operacyjne dotycz rnych aspektw odnosz si zarwno do zagadnie o charakterze administracyjnym jak i przestrzenno-funkcjonalnym, gospodarczym, spo- ecznym czy rodowiskowym. Ich suma tworzy zdefiniowany nadrzdny cel strategiczny dla Nadodrza. Cele operacyjne okrelono na podstawie przeprowadzonych analiz, w oparciu o dowiadczenie i wiedz specjali- styczn, a take kierujc si wynikami konsultacji spoecznych. W dalszej czci Masterplanu dla kadego z celw operacyjnych okre- lono pola dziaa, ktre w bardziej precyzyjny sposb opisuj kady z celw. W ten sposb stworzono podstaw do formuowania konkretnych pro- jektw, ktre uporzdkowano w przedziaach czasowych 5, 10 i 15 lat. Nastpnym krokiem jest wybr i realizacja projektw priorytetowych o najwikszym potencjale oddziaywania, do realizowania ktrych naley dy w zaoonej perspektywie czasowej i w ramach moliwych do za- angaowania rodkw. Przyjte do realizacji projekty wynikaj wic z celu strategicznego oraz celw operacyjnych i przypisanych im pl dziaa. Zwrotnie wszyst- kie podjte kroki maj dy do opisanego zamierzenia i je systemowo wsptworzy. Istotnym jest przy tym kompleksowe spojrzenie i ela- styczno postpowania, tzn. aktualizacja zamierze w celu reagowania na zmieniajce si uwarunkowania.
11. 11. 12 Rewitalizacja jest zoonym, multidyscyplinarnym procesem. Cho prze- miany przestrzenno-funkcjonalne s najbardziej widoczne i niejednokrot- nie tworz podstawy do realizacji procesu jako takiego, niemniej wane s inne aspekty: odnowa gospodarcza, rodowiskowa i spoeczna obsza- ru. Ze wzgldu na zoono dziaa rewitaliacji, wspudzia lokalnych spoecznoci jest nieodzownym elementem kadego etapu procesu. Masterplan konsultowany by ze spoecznoci lokaln na trzech eta- pach: po opracowaniu czci analiz, po opracowaniu wstpnych koncep- cji i zdefiniowaniu celw operacyjnych i kierunkw planowanych zmian, a nastpnie po wprowadzeniu sugestii wynikych w ramach konsultacji. Konsultacje spoeczne adresowane byy m.in. do mieszkacw oraz osb pracujcych, inwestujcych bd realizujcych wasne projekty na Nad- odrzu, a take do pasjonatw i sympatykw osiedla. Niejak trudnoci byo dyskutowanie nad tak oglnym, abstrakcyjnym dokumentem jakim jest Masterplan mimo to udao si osign najwaniejszy cel konsulta- cji spoecznych: rozpoczcie dialogu w celu definiowania celw rewitali- zacji dla Nadodrza. Szczegowy przebieg konsultacji spoecznych jest zacznikiem do ni- niejszego Masterplanu. Dla podsumowania opinii, uwag i pomysw zgo- szonych przez uczestnikw sporzdzone zostao streszczenie najistotniej- szych kwestii poruszonych w czasie konsultacji. Konsultacje spoeczne maj 2012 Pierwsze konsultacje odbyy si 24 maja 2012 r. w siedzibie Infopunktu przy ul. okietka 5. Spotkanie poprzedzone zostao dwutygodniow ak- cj informacyjn w miejscach i mediach takich jak ruchliwe punkty osie- dla, lokalna prasa, internetowe serwisy informacyjne i specjalistyczne, oficjalne strony Wrocawia, fora dyskusyjne. Informacj wprowadzono w obieg za pomoc plakatw, ulotek, artykuw, ogosze i zaprosze. Przebieg spotkania w Infopunkcie podzielony zosta na dwie czci: prezentacj dotyczc etapu analiz Masterplanu oraz moderowan dyskusj, w ktrej kady mia moliwo zgoszenia wasnych uwag i pomysw. Najwicej uwagi powicono zagadnieniom takim jak: mieszkania socjalne i mieszkaniowy zasb komunalny, funkcjonowanie zarzdcw prywatnych i komunalnych, lokale uytkowe, Policja i bezpieczestwo, resocjalizacja i sprawy spoeczne (w tym problem publicznej nietrze- woci i wandalizmw), tereny zielone (ich bezpieczestwo i czysto), problemy z parkowaniem, zagospodarowanie wntrz kwartaowych, akcje w przestrzeni miejskiej (w tym festyny), inne tematy (m.in Dworzec Wrocaw-Nadodrze, potrzeba informacji i zachowania bogatej struktury usugowej osiedla). Wszystkie zagadnienia poruszone podczas ponad 2,5-godzinnej dyskusji uwzgldniono w fazie tworzenia czci koncepcyjnej Masterplanu. Ponadto w Infopunkcie ustawiono skrzynk na opinie, ktre mona byo zgasza przez kolejne dwa tygodnie. Spord zebranych gosw domino- way zagadnienia zwizane z nastpujcymi aspektami: 1.Przestrze i zabudowa: deficyt placw zabaw i urzdze sportowych do uzupenienia, potrzeba kontynuacji remontw budynkw/kamienic zazielenienie osiedla (roliny, kwiaty, drzewa), zagospodarowanie podwrek (ogrdki dla mieszkacw, owietlenie, murale etc.), zagadnienia komunikacyjne (stan nawierzchni, miejsca postojowe, sy- gnalizacja wietlna etc.) modernizacja Dworca Wrocaw-Nadodrze, lokale mieszkalne i uytkowe (w tym przeksztacanie pustostanw, ua- twienia w wykupie mieszka etc.) Pozostae gosy wyraziy poparcie dla prowadzonych dziaa rewitaliza- cji. Pojawia si te propozycja czstszego wprowadzania nowej zabudo- wy i zachowania wypieranych przez galerie usug podstawowych w wy- remontowanych kamienicach jak handel czy usugi. Konsultacje spoeczne Powyej: skrzynka ycze i zaale umoliwiajca pisemny udzia w dyskusji niezalenie od organizowanych spotka
12. 12. 13 2.Bezpieczestwo: poprawa bezpieczestwa, walka z nietrzewoci i narkotykami, Policja i Stra Miejska (wsppraca, patrole, reakcje na zgoszenia), wprowadzenie caodobowego systemu monitoringu. Pojedyncze opinie wskazyway lokaln mniejszo narodow jako rdo braku poczucia bezpieczestwa, domagay si zwikszenia bezpiecze- stwa ruchu pieszych i obowizkowej ciszy nocnej midzy 22.00 a 6.00. 3.Tematy spoeczne i oferta czasu wolnego: oferta Nadodrza (festyny, zajcia dodatkowe adresowane do rnych grup wiekowych, wydarzenia kulturalne i artystyczne), edukacja (np. promocja zdrowego trybu ycia, postaw ekologicznych czy kultury osobistej), orodki wsparcia (wietlice, orodki dziennego pobytu dla osb star- szych i orodki dla dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo), postawy mieszkacw wzgldem ich otoczenia (wsparcie dla oddol- nych inicjatyw opieki nad wyremontowanymi przestrzeniami, skutecz- no wyrokw eksmisji dla zaduonych, walka z wandalizmem). 4.Czysto i estetyka: nieczystoci pozostawiane przez psy (edukacja wacicieli, zwikszenie liczby mietnikw na odchody), problem utrzymania czystoci przestrzeni publicznej i podwrek, niedobr mietnikw i kontenerw do segregacji odpadw. Na festynie osiedlowym zaproszono mieszkacw do wypenienia ankie- ty na temat mocnych i sabych stron Nadodrza. Poowa z dziesiciu pyta ankiety stanowia pytania otwarte. Respondenci to osoby ze wszystkich grup wiekowych, cho przewaajc odpowiedzi uzyskanych zostao od dorosych poniej 60 roku ycia. Spo- rd najwikszych brakw Nadodrza wskazywano: niedobr terenw rekreacyjnych, deficyt miejsc parkingowych, potrzeb wikszej liczby miejsc kultury, brak czystoci, zy stan techniczny budynkw, brak bezpieczestwa, publiczna nietrzewo, Poniej: konsultacje spoeczne w Infopunkcie w maju 2012 roku
13. 13. 14 nieuporzdkowanie podwrek i terenw zielonych, stan drg i chodnikw, deficyt oferty gastronomicznej, saby dostp do informacji o dziaalnoci NGO-sw, powszechne napotykanie psich odchodw na ulicach, Pozytywnie natomiast odniesiono si do: miejsc takich jak Wyspa Sodowa, Park Staszica, Grka Sowiaska i inne tereny zielone, dobrej komunikacji, atrakcyjnej lokalizacji osiedla i bliskoci Rynku, dostpnoci usug i infrastruktury spoecznej (szkoy, biblioteki etc.), zabytkowej zabudowy, dostpnoci do rnorodnych usug i handlu drobnego, wizi ssiedzkich. Czstotliwo i powszechno poszczeglnych tematw wskazuje na ich naglcy charakter. Zagadnienia zwizane z nietrzewoci, brakiem bezpieczestwa, zaniedbaniem budynkw i terenw wok nich, a take organizacj podwrek oraz przestrzeni publicznej (w tym parkowania) nale do naglcych problemw wymagajcych szczeglnego uwzgld- nienia na etapie koncepcyjnym Masterplanu. Organizatorzy konsultacji stworzyli te moliwo wypowiedzi pisemnej na wskazany adres mailowy. Skorzystay z tego dwie osoby, dla ktrych Nadodrze jest miejscem pracy i trzej mieszkacy tego osiedla. Wszyscy brali udzia w spotkaniu w Infopunkcie. W wypowiedziach powrci te- mat mieszkalnictwa, ktry by rwnie ywioowo dyskutowany w czasie konsultacji, poruszony jednake zosta z odmiennych punktw widzenia. Problemy zgoszone w kolejnych mailach to: powierzchowno remontw budynkw (kontrast midzy ich ze- wntrznym i wewntrznym stanem, brak rodkw, ktre pozwoliyby na popraw warunkw technicznych we wntrzach kamienic), potrzeba koordynacji dziaa jednostek Urzdu Miejskiego, szczeglnie w temacie mieszka komunalnych, potrzeba prowadzenia akcji edukacyjnych i innych zaradczych wobec trwaej biedy dotychczasowych mieszkacw osiedla, konieczno jednoznacznego okrelenia charakteru osiedla (np. jako dzielnicy artystw), podwyszenie jakoci ycia w celu przycignicia nowych, modych mieszkacw. konieczno uzupenienia analiz Masterplanu o informacje dotyczce stanu technicznego budynkw oraz zdolnoci wsplnot mieszkanio- wych do ponoszenia nakadw na remonty, konieczno uzupenienia analiz Masterplanu o dane zawarte w opra- cowaniu Diagnoza Problemw Spoecznych Wrocawia, konieczno uwzgldnienia gosw z konsultacji w sprawie rewitalizacji spoecznej przeprowadzonych uprzednio przez MOPS, konieczno sformuowania rodkw zaradczych wobec problemw spoecznych w wymiarze ssiedzkim (w tym postpowanie wobec osb z problemami alkoholowymi i niepaccymi czynszw), uzupenienie braku miejsca spotka na Nadodrzu (budynku przezna- czonego na cele rewitalizacji i ksztacenia spoecznego), brak lokali gastronomicznych szczeglnie wok pl. w. Macieja, oznakowanie turystyczne, system informacji przestrzennej, stworzenie specjalistycznych lokali uytkowych na potrzeby maych przedsibiorstw szczeglnie innowacyjnych, rozwizanie problemu pustostanw, weryfikacja funkcjonowania Poczty Polskiej, zaradzenie brakowi czystoci w odniesieniu do mieci i graffiti, uzupenienie systemu zieleni o pncza na elewacjach budynkw, weryfikacja struktury wiekowej Nadodrza. Form pozyskiwania opinii po zakoczeniu spotkania bya rwnie obser- wacja dyskusji, jak podjli internauci. Na dostpnych publicznie forach pojawiy si liczne wypowiedzi gwnie kontynuujce wtki poruszone w czasie spotkania oraz komentarze odnoszce si do jego przebiegu, ktry zyska pozytywne opinie. Tematy poruszone na duym, midzyna- rodowym forum Skyscrapercity.com dotyczyy: mieszka socjalnych, gospodarki lokalami (szczeglnie w odniesieniu do pustostanw, lokali niesamodzielnych i zajmowanych przez kopotliwych ssiadw), kontaktu z zarzdcami, zagospodarowania wntrz kwartaowych (i przemylanego systemu strefowania podwrek na cz publiczn i pprywatn na podsta- wie przykadw dobrej praktyki), Powyej: konsultacje spoeczne w Infopunkcie, maj 2012 r.
14. 14. 15 Na Nadodrzu lubi parki i ziele, blisko wszystkiego, w tym Rynku, stare budynki, dua liczba maych sklepw, plac zabaw przy ul. Pomorskiej, spdzanie czasu z dziemi, odpoczywa, Park Staszica, pl. w. Macieja, mieszka, wizi ssiedzkie (to, e wszyscy si znaj), rnorodno, brak barier, szynobus do Trzebnicy, Centrum Reanimacji Kultury, koci pw. w. Bonifacego, koci pw. w. Jzefa, nic. Na Nadodrzu nie lubi pijakw, zaniedbanych budynkw, mieci, brudu, baaganu, braku bezpieczestwa, psich odchodw, chuliganw i rozrabiajcej modziey, zaniedbanych podwrek, haasu, odgradzania niedostpnych enklaw wewntrz podwrek, braku parkingw, parkowania na trawie, duego ruchu. Konsultacje spoeczne listopad 2012 Kolejnym etapem dialogu z mieszkacami Nadodrza byo zorganizowanie otwartego spotkania, ktre odbyo si 19 listopada 2012 r. o godzinie 18.30 w siedzibie Infopunktu przy ul. okietka 5. Zaprezentowane zosta- y rezultaty poprzednich konsultacji oraz wybrane zagadnienia bdce przedmiotem koncepcji. Przedstawione propozycje rozwiza stay si podstaw do moderowa- nej dyskusji. Wzio w niej udzia ponad 40 uczestnikw, oprcz mieszka- cw obecni byli m.in. przedstawiciele MOPS-u, Policji, Urzdu Miejskiego i organizacji takich jak Towarzystwo Upikszania Miasta Wrocawia, Ak- cja Lokatorska, Centrum Reanimacji Kultury czy Rewitalizacja Nadodrza. Uzupeniajc form konsultacji bya moliwo pisemnej wypowiedzi w czasie konsultacji i przez kolejne dwa tygodnie. W tym celu analogicz- nie do poprzedniej edycji konsultacji przygotowano ankiety, skrzynk na pisemne opinie, a take adres mailowy. Przygotowana akcja informacyjna zakadaa skierowanie przekazu o or- ganizowanym spotkaniu przede wszystkim do mieszkacw Nadodrza. W tym celu ogoszenie o konsultacjach z ptoratygodniowym wyprze- dzeniem kolportowane byo za pomoc ulotek, plakatw, zaprosze i ogosze na stronach internetowych (takich jak oficjalny serwis Wroca- wia, fora tematyczne i portale spoecznociowe). Akcja informacyjna cieszya si duym zainteresowaniem. Dziki rozdzie- leniu jej na cz terenow (ulotki i plakaty) oraz internetow (maile i ogoszenia) moliwe byo dotarcie do szerokiego grona zainteresowa- nych nalecych do rozmaitych grup. Taka organizacja akcji informacyjnej znalaza odzwierciedlenie w zrnicowanym przekroju spoecznym obec- nych na konsultacjach: pojawiy si zarwno osoby mode, jak i dojrzae oraz starsze byli to mieszkacy Nadodrza, pracownicy, zaangaowani w dziaalno lokalnych organizacji, w tym NGO-sw oraz urzdnicy. Podobnie jak w przypadku poprzednich konsultacji, spotkanie zostao podzielone na dwa etapy prezentacj i moderowan dyskusj. Sporo uwagi powicono zagadnieniom o charakterze spoecznym, poruszono jednak te tematy z odmiennego punktu widzenia. Spora cz wypowie- dzi odnosia si do zagadnie przestrzennych zwizanych z zagospodaro- waniem i utrzymaniem czci publicznych osiedla. P o d s u m o w a n i e . Liczne wypowiedzi w sprawie Masterplanu i Nad- odrza pozwoliy sprecyzowa grupy zagadnie wymagajce uwzgldnie- nia w dalszych pracach. Nale do nich, m.in.: 1. rozpoznanie zasobu mieszkaniowego Nadodrza i jego problemw oraz stanu technicznego kamienic, 2. polityka przyznawania mieszka socjalnych i lokali pod dziaalno gospodarcz, 3. pozostae zagadnienia zwizane z dysponowaniem zasobem komu- nalnym i wykupem mieszka, 4. wymagania stawiane zarzdcom nieruchomoci, 5. kontakt z Policj i kwestia poprawy bezpieczestwa, 6. resocjalizacja uwzgldniajca problem nietrzewoci, 7. parkowanie, 8. zagospodarowanie przestrzeni publicznej i podwrek, 9. tereny zielone, 10. czysto, 11. pozostae interesujce tematy o wybirczym charakterze. Plakat zapraszajcy do udziau w konsultacjach spoecznych
15. 15. 16 Skrzynka na opinie Chtni korzystali z alternatywnej moliwoci pisemnej wypowiedzi za- pewnionej jako punkt ankiety i z udostpnionego adresu mailowego. W ankiecie wskazano cele strategiczne Masterplanu wraz z krtkimi opi- sami przyporzdkowanych do nich celw operacyjnych. Respondenci po- proszeni zostali o wybr piciu najwaniejszych celw i ich uszeregowa- nie wedug przyznawanego priorytetu. cznie uzyskano 23 opinie. Dla zobrazowania wynikw ankiety konieczne okazao si przyznanie udzielanym odpowiedziom wag. Pozwolio to odnie si nie tylko do liczby gosw, jakie otrzyma dany cel, ale rwnie do nadawanej mu jed- noczenie rangi. Cel strategiczny liczba gosw liczba punktw wg wag Zachowanie i wzmocnienie funkcji mieszkaniowej 14 55 Poprawa otoczenia mieszkaniowego podwrzy i przestrzeni sucych mieszkacom 17 51 Poprawa infrastruktury spoecznej i wsparcie dla aktywnoci mieszkacw 13 41 Stworzenie przestrzeni publicznych odpowiadajcych charakterowi Nadodrza 13 35 Rozwizanie problemw zwizanych z przecieniem komunikacyjnym 12 33 Ochrona i wzmocnienie walorw gospodarczych 9 27 Poprawa warunkw zawodowych osb bezrobotnych, posiadajcych niskie kwalifikacje, niewyksztaconych oraz osb w trudnej sytuacji yciowej 9 23 Zmiana stereotypowego wizerunku osiedla jako enklawy negatywnych zjawisk 5 21 Rozbudowa funkcji kulturalnej i turystycznej osiedla 8 21 Wdraanie dziaa skutkujcych popraw jakoci rodowiska 6 15 Najwicej uwagi powicono kwestiom takim jak: zagroenie procesem gentryfikacji, potrzeba wsparcia szeroko rozumianej aktywnoci spoecznej (w od- niesieniu do ju przeprowadzonych akcji spoecznych, do zapotrzebo- wania na informacj i animacj itd.), kultura na Nadodrzu (z punktu widzenia charakteru i skali obiektw, na ktre jeszcze wystpuje zapotrzebowanie), zagadnienia estetyczne i przestrzenne (szczeglnie powizanie z Odr, uporzdkowanie chaotycznie uksztatowanych elementw reklamy, uzupenienie braku systemu identyfikacji wizualnej Nadodrza), uwzgldnienie budowanych aktualnie Promenad Wrocawskich w do- celowej wizji funkcjonowania osiedla tre oraz zasadno powstania Masterplanu (cel sporzdzania kon- cepcji na zastosowanym poziomie oglnoci, koszty takiego opracowa- nia, jego moc prawna, realizowalno zaoonych zamierze etc.) inne kwestie jak brak czystoci osiedla, kwestia parkowania, sklepy monopolowe jako rdo problemu nietrzewoci na Nadodrzu, do- stpno internetu czy okrelenie przyblionego terminu zakoczenia rewitalizacji Nadodrza. Konsultacje spoeczne w Infopunkcie, listopad 2012
16. 16. 17 Daj si wyszczeglni gwne grupy zagadnie zawarte w celach, ktre respondenci oceniali w zblionych proporcjach punktw: ycie na Nadodrzu, przestrze Nadodrza, zagadnienia spoeczno-gospodarcze. pozostae kwestie. Co istotne, pojawiy si rwnie dwa gosy mwice, e wszystkie przed- stawione cele s wane i wymagaj wdroenia w jednej wypowiedzi wyraono wrcz opini, e kolejno celw jest nieistotna, a waniejsze bdzie doprowadzenie ich przynajmniej do czciowej realizacji. Jeli chodzi o uwagi zgoszone w ankiecie, ponad poowa respondentw skorzystaa z moliwoci uzupenienia kocowej rubryki, w ktrej odno- szono si bezporednio do Masterplanu. Nale do nich: potrzeba informacji i wsparcia doradczego, aktywizacja, wsparcie i edukacja mieszkacw, wzmacnianie sieci s- siedzkich, organizacja czasu wolnego dla dzieci etc., priorytet dla dziaa kreujcych przyjazne miejsce ycia, kwestie bezpieczestwa, reorganizacja przestrzeni ulic i ruchu, powizanie Nadodrza z Odr, kultura i sztuka na Nadodrzu, brak koniecznoci prowadzenia akcji promocyjnych, konstrukcja ankiety. Adres mailowy stworzony zosta z myl o pozyskiwaniu ankiet drog elektroniczn (wpyny trzy odpowiedzi) oraz uwag i opinii do Master- planu (przesanych zostao pi listw od czterech osb). Nadesane go- sy dotyczyy nastpujcych tematw: potrzeba wprowadzenia zieleni na ulice Nadodrza (w formie szpalerw drzew), organizacja obiektu kultury o znaczeniu ponadlokalnym (np. teatru al- ternatywnego), propozycja reorganizacji ruchu koowego na ul. w. Wincentego (uzy- skanie pieszej strefy wystawienniczej moliwej do poczenia z trjkt- nym skwerem oraz pozyskanie dziaalnoci gastronomicznej dla lokali w parterze poudniowej pierzei ulicy), potrzeba rewitalizacji Dworca Wrocaw-Nadodrze, wprowadzenie funkcji animatora w przestrzeni publicznej, finansowanie podczania kamienic do miejskiej sieci ciepowniczej, dostosowanie przestrzeni otoczenia mieszkaniowego do alternatyw- nych dyscyplin sportowych takich jak parkour i freerun umoliwiaj- cych dotarcie do modziey przez atrakcyjne treningi, zwrcenie Nadodrza do Odry (poprzez stworzenie pieszo-rowerowego cigu rekreacyjnego, zapewnienie miejsc cumowania barek czy umoc- nienie powizania osiedla z Bulwarem Sonecznym, konieczno stworzenia jednolitej identyfikacji wizualnej, budowa basenu w ramach sportowego wyposaenia osiedla. Konsultacje spoeczne grudzie 2012 Ostatnie konsultacje z biecej serii zorganizowane zostay w dniu 10 grudnia 2012 r. o godz. 18.00 w Infopunkcie okietka 5. Spotkanie mia- o charakter podsumowujcy i zamykajcy dla aktualnego etapu prac, dlatego przedstawione zostay wyniki poprzednich konsultacji, przyjte obszary dziaa i propozycje rozwiza zidentyfikowanych problemw, wskazano rwnie priorytety i omwiono ich harmonogramowanie. W spotkaniu wzio udzia okoo 30 osb, oprcz mieszkacw przybyli m.in. przedstawiciele Urzdu Miejskiego, Zarzdu Zasobu Komunalnego, MOPS-u, Akcji Lokatorskiej, Fundacji EkoRozwoju, Towarzystwa Upik- szania Miasta Wrocawia, firmy deweloperskiej inwestujcej w ssiedz- twie Nadodrza i Dolnolskiego Kongresu Ruchw Miejskich (kolektywu Middlemen). Ze wzgldu na podsumowujcy charakter nie przewidziano ankiet. Uczestnicy spotkania zostali natomiast zachceni do kontaktu, zadawa- nia pyta i artykuowania wasnych pomysw i inicjatyw drog mailow na adres uruchomiony w czasie poprzednich konsultacji. Informacj o konsultacjach zamieszczono w Internecie: na oficjalnym serwisie Wrocawia, na stronie powiconej rewitalizacji Nadodrza i w ramach licznych podstron popularnego portalu spoecznociowego fa- cebook.com. Ponadto skierowano bezporednie zaproszenia do osb obecnych na listopadowym spotkaniu, a take tych, ktrzy zgosili swoje uwagi drog mailow.
17. 17. 18 Podobnie jak w przypadku poprzednich konsultacji, spotkanie podzielo- no na dwie czci: prezentacj i moderowan dyskusj. Dyskusja toczya si wok kwestii takich jak: gentryfikacja, udostpnienie Masterplanu, system remontowania podwrek (w odniesieniu do moliwoci party- cypacji spoecznej w tym zakresie i proponowanego w Masterplanie uruchomienia funkcji menadera kwartau), rozwizanie deficytu miejsc postojowych, rozwizywanie problemu patologii spoecznych, dostpno Bulwaru Sonecznego jako element otwarcia Nadodrza na rzek, oferta spdzania czasu wolnego i programy dla modziey, udzia mieszkacw w procesie rewitalizacji. Podsumowanie Wszystkie gosy zarwno te pozyskane w drodze pisemnej jak i w trakcie spotka i rozmw zostay przeanalizowane pod ktem uwzgldnienia w Masterplanie. Wikszo z nich od pocztku powstawania dokumen- tu identyfikowana bya jako kluczowa przede wszystkim w dziedzinach dotyczcych kwestii spoecznych i jakoci ycia. Konsultacje spoeczne potwierdziy konieczno odniesienia si do tych tematw. Niektre uwagi byy cennym uzupenieniem i motywacj do podejmo- wania dalszych stara w tym kierunku na przykad dotyczce oferty sportowej dla modziey czy lokalizacji na Nadodrzu instytucji kultury o znaczeniu ponadlokalnym. Rwnie zainteresowanie mieszkacw wprowadzeniem funkcji menadera kwartau byo motywacj do podj- cia prac nad koncepcj dla takiej jednostki. Konsultacje spoeczne pokazay rwnie, jak istotny z perspektywy mieszkacw jest temat mieszkalnictwa na Nadodrzu. W odpowiedzi na yczenia mieszkacw na etapie Masterplanu aspektowi temu powi- cono jeden rozdzia, kadc nacisk na temat lokali socjalnych i analizujc statystyki w skali caego miasta. Jednoczenie jako jeden z celw postu- lowano blisze zajcie si problematyk mieszkalnictwa na Nadodrzu w oddzielnym opracowaniu. Konsultacje z przedstawicielami NGOsw 19 kwietnia 2012 r. w siedzibie Wrocawskiej Rewitalizacji odbyo si spo- tkanie przedstawicieli organizacji zwizanych z Nadodrzem w celu prze- prowadzenia specjalistycznych konsultacji Masterplanu z osobami zaan- gaowanymi w procesie odnowy osiedla. Udzia w spotkaniu wzili m.in. przedstawiciele Infopunktu okietka 5, Rady Osiedla Nadodrze, Rewitalizacji Nadodrza, Fundacji EkoRozwoju, Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej, znajdujcej si na Nadodrzu pa- rafii pw. Opieki w. Jzefa oraz Urzdu Miejskiego Wrocawia. Do prezen- tacji aktualnych prac nad Masterplanem zebrani odnieli si pozytywnie. W dyskusji skoncentrowano si gwnie na zagadnieniach praktycznych: koordynacja i integracja dziaa na Nadodrzu w ramach wsppracy midzy organizacjami, wymiana dowiadcze w zakresie finansowania projektw, skuteczne sposoby promocji dziaa i potrzeba informacji. Zebrani jako najwaniejsze wskazali specjalistyczne kwestie, z ktrymi s bezporednio powizani, w tym: potrzeby osb niepenosprawnych, rodki zaradcze wobec wzrostu przestpczoci, infrastruktura spoeczna (szczeglnie rekreacyjno-sportowe zaopa- trzenie osiedla) rodowisko przyrodnicze (wymagajce pogbionych analiz) utrudnione parkowanie pojazdw zagadnienia gospodarcze (istniejce i wspierane trakty handlowe) zagadnienia spoeczne (w kontekcie akcji prowadzonych przez uczest- nikw spotkania) Spotkanie byo rwnie okazj do wymiany dowiadcze oraz aktualnych pomysw na przeprowadzenie konkretnych projektw na Nadodrzu, gwnie o charakterze spoecznym i gospodarczym. Wyraono wol kontynuacji tego rodzaju spotka jako cyklicznego panelu dyskusyjnego w szerszym gronie, w ramach ktrego poza rozszerzeniem czy uaktualnieniem wiedzy o Nadodrzu moliwe byoby m.in. pozyskanie partnerw do wsppracy. Ponadto w dalszej fazie opracowania Master- plan konsultowany by na bieco w mniejszch grupach roboczych. Konsultacje spoeczne w Infopunkcie, grudzie 2012
18. 18. 19 Cele strategiczne i operacyjne Koncepcja rewitalizacji osiedla jest odpowiedzi na rozpoznany stan. Realizacja zdefiniowanego celu strategicznego bdzie moliwa za pomoc realizacji celw operacyjnych, ktre pojedynczo skadaj si na wsplne denie do zamierzonego stanu. Masterplan definiuje te dziaania i umoliwia okrelenie priorytetw w obrbie caych obszarw przedsiwzi jak i w doborze krokw najwaniejszych i najskuteczniej prowadzcych do postulatu celu strategicznego. Znajd one swoje miejsce w proponowanym harmonogramie postpowania. Poszczeglne rozdziay opisuj osiedle z rnorodnych punktw widzenia w rnorodnych obszarach tematycznych rozpoznanych jako wane dla Nadodrza. Okrelaj, jakie powinno ono by, aby osign cel strategiczny w ktrym zawiera si wizja osiedla samowystarczalnego i przyjaznego miejsca ycia, pracy i zamieszkiwania. Przyjte do realizacji dziaania wynikaj z celu strategicznego, celw operacyjnych i przeprowadzonych analiz i konsultacji. Zwrotnie wszystkie podjte kroki maj dy do opisanego zamierzenia i je systemowo wsptworzy.
19. 19. 20 Nadrzdny cel strategiczny dla Nadodrza: Zapewnienie uwarunkowa do zrwnowaonego, dugotrwaego rozwoju osiedla w sposb adekwatny do jego roli i znaczenia w kontekcie Wrocawia, a tym samym podniesienie jakoci ycia, mieszkania i pracy na Nadodrzu. Cel strategiczny jest nadrzdnym, dugofalowym celem dla przyszego rozwoju Nadodrza. Jego osignicie bdzie moliwe za pomoc realizacji celw operacyjnych, ktre dotycz rnorodnych aspektw i w sumie skadaj si na wsplne denie do zamierzonego stanu.
20. 20. 21 Zapewnienie warunkw dla kontynuacji procesu rewitalizacji przy jednoczesnej ochronie i pielgnacji efektw osignitych w ramach dotychczasowych dziaa Realizacja dziaa ukierunkowanych na wykorzystanie walorw i specyficznego klimatu Nadodrza, dcych do zmiany jego wizerunku jako enklawy negatywnych zjawisk Wzmocnienie powiza przestrzenno-funkcjonalnych wynikajcych z lokalizacji Nadodrza w kontekcie miasta Ochrona walorw kulturowych i historycznych Zachowanie i wzmocnienie charakterystycznej dla Nadodrza rnorodnoci funkcji mieszkaniowej i handlowo-usugowej Wzmocnienie funkcji mieszkaniowej i dostosowanie warunkw mieszkaniowych do dzisiejszych potrzeb, w tym take poprawa otoczenia mieszkaniowego, modernizacja wntrz kwartaowych i zapewnienie odpowiedniego standardu infrastruktury socjalnej Odnowa przestrzeni publicznych w sposb respektujcy charakter osiedla przy jednoczesnej modernizacji i dostosowaniu do dzisiejszych wymogw Zachowanie i wzmocnienie charakteru zielonego Nadodrza, pielgnacja terenw zielonych jako miejsc spdzania czasu wolnego, sportu i rekreacji Zachowanie, odbudowa i rozwj struktur zabudowy kwartaowej i wewntrzkwartaowej, w tym oficyn i wntrz kwartaowych Wdraanie dziaa sprzyjajcych wzmocnieniu poczucia tosamoci i identyfikacji z miejscem zamieszkania, wsparcie inicjatyw i aktywnoci mieszkacw oraz tworzenie sieci wsppracy Ochrona i wzmocnienie walorw gospodarczych, poprawa warunkw dla dziaalnoci gospodarczej, przede wszystkim dla sektora maych i rednich przedsibiorstw Wdraanie dziaa skutkujcych popraw jakoci rodowiska Cele operacyjne Przy tak zoonym, wielowtkowym procesie jakim jest proces rewitali- zacji, konieczne jest uporzdkowanie gwnych pl interwencji. Su temu m.in. cele operacyjne. Dotycz one rnych aspektw: odnosz si zarwno do zagadnie o charakterze administracyjnym jak i przestrzen- no-funkcjonalnym, gospodarczym czy spoecznym, pozostajc na pew- nym zamierzonym poziomie oglnoci. Ich suma tworzy zdefiniowany nadrzdny cel strategiczny dla Nadodrza. Cele operacyjne okrelono na podstawie przeprowadzonych analiz, w oparciu o dowiadczenie i wiedz specjalistyczn, a take kierujc si wynikami konsultacji spoecznych. W dalszej czci Masterplanu dla kadego z celw operacyjnych okre- lono pola dziaa, ktre w bardziej precyzyjny sposb opisuj kady z celw. W ten sposb stworzono podstaw do formuowania konkret- nych projektw, ktre uporzdkowano w przedziaach czasowych 5, 10 i 15 lat. Nastpnym krokiem bdzie wybr i realizacja projektw o naj- wikszym potencjale oddziaywania. Przyjte do realizacji projekty wynikaj wic z celu strategicznego oraz celw operacyjnych i przypisanych im pl dziaa. Zwrotnie wszyst- kie podjte kroki maj dy do opisanego zamierzenia i je systemowo wsptworzy. Cele operacyjne sformuowane s w sposb oglny. Ich bardziej precyzyjny opis ma miejsce za pomoc okrelenia pl dziaa. Sformuowanie konkretnych krokw odbywa si dopiero na poziomie projektw. W ten sposb zapewnia si elastyczno postpowania na poziomie konkretnych dziaa, przy jednoczesnym respektowaniu nadrzdnego celu.
21. 21. 22 Kontekst ponadlokalny Kontekst ponadlokalny Nadodrze posiada silne powizania i zalenoci o charakterze ponadlo- kalnym, mimo e wydaje si w pewnym sensie wyodrbnione ze struk- tury miasta zarwno przez wzgld na wyrane przestrzenne granice: Odr, nasyp kolejowy i wiksze trasy komunikacyjne jak te przez swj aktualny wizerunek jako obszar wsparcia i miejsce znacznych przemian, bdcych przedmiotem licznych dyskusji. Funkcjonalnie jednak jest to osiedle osadzone w kontekcie szerokiej skali na wielu paszczyznach, ktrych wyrane wyartykuowanie bdzie miao znaczenie dla jego przy- szego rozwoju. Powizania komunikacyjne Jednym z najwyraniejszych powiza Nadodrza jest jego skomunikowa- nie zarwno z najbliszym otoczeniem, jak i najwaniejszymi punktami na mapie miasta czy wrcz w zasigu pozamiejskim. Powizania komu- nikacyjne osiedla s rozpoznane jako rozwinite, wymagajce rnorod- nych udoskonale i modernizacji gwnie technicznych, ale zabezpie- czajce obecnie podstawowe potrzeby podrujcych. Stan ten moe ulec zmianie na miar zwikszajcego si od lat natenia ruchu i braku dostosowania do zmieniajcych si potokw ruchu. Ostrw Tumski Wyspa Sodowa Nadodrze Strefa Rynku Dzielnica Czterech wity Po lewej: Nadodrze w kontekcie ssiadujcych stref funkcjonalnych. Po prawej: bezporednie otoczenie
22. 22. 23 Powizania w ruchu koowym Problemem ukadu komunikacyjnego osiedla jest m.in. jego obcienie. Polityka transportowa miasta dy do przekierowywania ruchu na ob- wodnice, co czciowo rozwizuje uciliwo ze strony prowadzonego przez Nadodrze tranzytu. Jednak konieczne jest rwnie wzmocnienie powiza z trasami obwodowymi. Wanym dziaaniem w tym zakresie jest modernizacja trasy czcej centrum z obwodnic rdmiejsk (w za- chodniej jego czci ruch ten odbywa si przez ul. Legnick, w pnocnej, ssiadujcej z Nadodrzem natomiast przez tras opart na ul. Dugiej, Starogroblowej i Popowickiej). Jest ona przedueniem tzw. Trasy Miesz- czaskiej wiodcej rwnie przez poudniow cz Nadodrza i cho na znacznych fragmentach przesza ju odpowiednie modernizacje, wci posiada wskie garda i odcinki w sabym stanie technicznym obniajce jej przepustowo. Wymagaj one poprawy. Transport zbiorowy Powszechnie cenione s natomiast doskonae poczenia komunikacji zbiorowej. Do czciowej modernizacji predysponuje jedynie jej system obsugi jak standard niektrych przystankw. Pozytywnym trendem wartym kontynuacji s dziaania ju zrealizowane w tym zakresie na Nadodrzu, szczeglnie w rejonach duych skrzyowa, gdzie stworzone zostay waniejsze wzy przesiadkowe. Rwnie oglnomiejska polity- ka zarzdcy komunikacji zbiorowej polegajca na uatrakcyjnianiu oferty, optymalizowaniu pocze, wprowadzaniu nowoczeniejszych i bardziej ekologicznych rodkw komunikacji, uatwianiu dostpu do biletw etc. jest waciwym kierunkiem przeksztace obsugi, ma bowiem znaczcy wpyw na zwikszanie wykorzystania komunikacji zbiorowej, podane w ciasnym rdmieciu i okolicach cisego centrum nadmiernie obcio- nych ruchem indywidualnym i parkowaniem. Do rozwaenia jest rwnie wzmocnienie powiza, ktre s kierunkami wzmoonego ruchu, a kt- rym aktualnie brakuje pocze tramwajowych midzy zachodni i cen- traln czci Nadodrza a wzem na pl. Dominikaskim oraz na osi Trasy Mieszczaskiej midzy osiami ul. Dubois-Drobnera i ul. Sienkiewicza. Obecnie Miasto rozwaa przeoenie przebiegu tras dwch linii auto- busowych K i 142 w taki sposb, aby zahaczay o wze przesiadkowy Nadodrze przy pl. Powstacw Wielkopolskich. Trasy rowerowe Nie do pominicia jest rwnie kwestia rozbudowy tras rowerowych wg wskaza bdcych przedmiotem osobnego rozdziau. W szerszej skali wanym problemem jest wzmocnienie pocze Nadodrza z systemem miejskim oraz zapewnienie ich cigoci i systemowoci. Promowanie rde transportu alternatywnych dla uciliwej indywidualnej komu- nikacji koowej musi uwzgldnia moliwo wykorzystania rowerw jako rodka ekologicznego, zdrowego i pozytywnie wpywajcego na ksztatowanie potokw ruchu w miecie. Elementem tej promocji powin- no by zapewnienie warunkw do bezpiecznego, atrakcyjnego i cigego poruszania si. Poczenia aglomeracyjne i Dworzec Nadodrze W znacznie szerszej skali rozbudowy i modernizacji wymagaj te po- czenia aglomeracyjne. Dotyczy to zarwno oferty, jak i jakoci usug transportowych od samych pojazdw po stan tras. Te wymagaj analizy i weryfikacji moliwoci modernizacji w zasigu regionalnym. Dla osiedla najwiksze znaczenie maj poczenia, ktre odbywaj si przez Dworzec Nadodrze kolejowe i autobusowe. W skali miejskiej pocigi podruj do Dworca Gwnego przez Mikoajw oraz na pnoc do Sotysowic i Psiego Pola, a w regionalnej drog kolejow mona z niego dojecha do Trzebnicy, Olenicy i Dugoki. Rozprowadzanie ruchu pasaerskiego z pnocnych miast satelitarnych moliwe jest zatem rwnie do innych osiedli Wrocawia. Ruch autobusowy obsuguje wikszo miejscowoci na pnoc od Wrocawia m.in. na trasie do Trzebnicy i Woowa. Zwik- szenie dostpnoci i promocja takich pocze jest szans na uatrakcyj- nienie powiza komunikacyjnych w ruchu nieindywidualnym, co ma szczeglne znaczenie w kontekcie dobowego ruchu wahadowego do- jazdw do miejsca pracy i powrotw do domu i powstajcych prze- cie na trasach wylotowych miasta. Modernizacja Dworca Nadodrze zakada powinna zatem rwnie dogodn organizacj przestrzeni dla ruchu autobusowego. Osobn, cho powizan kwesti jest wykorzystanie potencjau gospo- darczego Dworca Nadodrze w kontekcie potokw ruchu generowanych przez podrujcych. Podniesienie rangi Dworca przez wzmocnienie jego pozycji jako wza przesiadkowego, a take standardu i rnorodnoci W skali centrum miasta najlepiej wyposaone w dostp do Roweru Miejskiego s strefa Rynku i orodek akademicki plac Grunwaldzki. Nadodrze pozostaje na uboczu: posiada zaledwie jedn stacj w obrbie placu Bema. Rozbudowa tras rowerowych i ich wczenie w szerszy system oglnomiejski to wany element ksztatowania powiza z otoczeniem.
23. 23. 24 oferty ze strony obsugi tego obiektu jest waciwym krokiem. Jego dzi- siejsze funkcjonowanie nie zaspokaja zapotrzebowania na usugi towa- rzyszce podrom, nie pozwala te na wykorzystanie jego potencjau i moliwoci gospodarczych zwizanych ze sta obecnoci klientw. Dworzec Nadodrze wymaga zatem programowej koncepcji uytkowej, ktra pozwoli optymalnie wykorzysta jego warunki lokalowe, szanse wynikajce z lokalizacji i staej obecnoci potokw ruchu, a take zapewni jego wpisanie w oglny charakter osiedla i kierunki rozwojowe Nadodrza. Powizania z otoczeniem Wanym zagadnieniem komunikacyjnym wymagajcym rozwiza mo- dernizacyjnych s te poczenia z bezporednim otoczeniem. Nadodrze posiada dwie silne bariery, ktre ograniczaj je przestrzennie. S nimi bieg duej rzeki i nasyp kolejowy. Poczenia pokonujce te bariery to cztery mosty (w tym trzy z dopuszczonym ruchem koowym), dwie kadki piesze i trzy wiadukty. O ile przeprawy przez Odr s wystarczajce dla potokw ruchu napy- wajcego do Nadodrza na najwaniejszych trasach i wymagaj jedynie modernizacji technicznej (Mosty Pomorskie i Most Uniwesytecki), o tyle istniejce poczenia z Kleczkowem stanowi znaczne ograniczenie dla pynnoci ruchu. Problem stanowi zarwno ich nadmiernie ograniczona przepustowo i zy stan techniczny, jak i zdecydowanie niewystarczaj- ca w stosunku do prognozowanych potrzeb obsuga ze strony wiaduktu w cigu niewielkiej, wymagajcej pilnego remontu ul. Rychtalskiej. Po- wstajce po drugiej stronie nasypu 15-hektarowe osiedle docelowo li- czy ma ponad 17,5 tys. mieszkacw (co odpowiada a poowie liczby zamieszkujcych sam obszar wsparcia) i ponad 13,5 tys. nowych pracow- nikw. Oznacza to obok zmian o charakterze gospodarczym znacz- cy wzrost potokw ruchu, wobec czego konieczne jest znalezienie roz- wiza, ktre pozwol na ich pynne rozprowadzenie. Do rozwaanych krokw moe nalee zapewnienie nowego wiaduktu drogowego midzy nowym osiedlem a Nadodrzem czy udogodnienie pocze z ul. Trzebnic- k przy jednoczesnym rozwizaniu problemu prognozowanego natenia ruchu na tej ulicy i wiadukcie zlokalizowanym na jej osi. Bezporednie otoczenie S t r e f y w e j c i o w e . Powizania komunikacyjne z bezporednim otoczeniem to rwnie kwestia jakoci stref wejciowych do osiedla, b- dcych jednym z elementw decydujcych o jego wizerunku. Strefy te peni niejako rol bram Nadodrza i jako takie powinny by przestrze- niami wysokiej jakoci o odpowiednich dla specyfiki Nadodrza walorach wizualnych. Przykadem moe by planowana realizacja duego muralu na cianie budynku zamykajcego wejciow o widokow od strony Mo- stu Uniwersyteckiego. Miejsce to akcentowa bdzie przestrzenn se- kwencj pomidzy stref Rynku a Nadodrzem i ksztatowa tym samym wiadomo wkraczania w inne miejsce o indywidualnym charakterze. Podobn rol peni moe wyremontowany pl. Powstacw Wielkopol- skich. Przy projektowaniu tego rodzaju przestrzeni naley uwzgldni charakter Nadodrza tak, aby jego specyfika moga by rozwijana i uzu- peniana, a nie zastpowana nieprzystajcymi formami. Obszary w otoczeniu. Strefa Rynku i Ostrw Tumski. Nadodrze jest po- nadto osiedlem otoczonym obszarami o wasnej, silnej specyfice, od kt- rych funkcjonowania jest w pewnym stopniu wspzalene. Najintensywniej oddziaujc stref jest ruchliwe i pene ycia centrum miasta. Dla niego Nadodrze pod wieloma wzgldami jest zapleczem i jako takie moe korzysta z tej bliskoci gwnie gospodarczo i turystycz- nie, ale ukad ten moe oddziaywa pozytywnie rwnie na wizerunek osiedla. Lokalizacja czyni je te atrakcyjnym jako miejsce zamieszkania. Walory te powinny by podkrelane we wszelkich dziaaniach z zakresu promocji Nadodrza. Wzmocnienie powiza z ssiadujc stref Rynku moe nastpi np. dziki modernizacji przepraw dla ruchu pieszego przez Odr oraz wczeniu Nadodrza w odbywajce si w Rynku wydarzenia kulturalne (o odpowiedniej dla osiedla skali). Kolejnym podobnym miejscem moe by Ostrw Tumski, ktry w mniej- szym stopniu, ale w zbliony sposb jak strefa Rynku oddziauje na s- siadujce osiedla, kumulujc znaczny ruch turystyczny (wymagajcy np. obsugi noclegowej) i bdc jego wanym celem. Dlatego wane bdzie wzmocnienie powiza z tym obszarem dla ktrych najwaciwsza jest droga wiodca przez nadrzeczne tereny zielone bulwary spacerowe oraz system wysp odrzaskich. Poczenia wiaduktowe z ssiednimi osiedlami wymagaj modernizacji - przejazd na Kleczkw.
24. 24. 25 K l e c z k w . Obszarem oddziaujcym na Nadodrze jest Kleczkw, cho z uwagi na barier nasypu kolejowego powizania midzy tymi osie- dlami nie s obecnie silne. Wschodnia cz Kleczkowa przewidywana jest jednak do znacznej rozbudowy zasobu mieszkaniowo-usugowego, co oznacza powstanie nowych miejsc pracy w pobliu, jednoczenie jed- nak generowa bdzie znaczny ruch koowy, zwiksza oboenie trans- portu zbiorowego, a take zapotrzebowanie na podstawowe usugi (jak obki, przedszkola, szkoy, sklepy etc.). Perspektywicznie zatem oddzia- ywanie to wzronie, a Nadodrze stanie si w ograniczonym wymiarze przestrzeni obsugi, co naley uwzgldni w prognozach na potrzeby inwestycji miejskich. E l e k t r o c i e p o w n i a . Na Nadodrzu pooona jest Elektrociepow- nia stanowica duy kompleks obiektw przemysowych w sercu miasta, a bdca poza granicami niniejszego opracowania. Jest ona wyodrb- nionym organizmem, wymagajcym odmiennego spojrzenia. Funkcjo- nalnie Elektrociepownia nie oddziauje znaczco na ssiedztwo ma je- dynie znaczenie rodowiskowe i wizualne z powodu swojego rozlegego obszaru, licznych obiektw kubaturowych, przemysowego charakteru, a przede wszystkim dwch dominujcych nad krajobrazem kominw. K p a M i e s z c z a s k a . Kolejnym obszarem wpywajcym w przy- szoci na osiedle moe by te pnocna cz Kpy Mieszczaskiej. Od jej docelowego zagospodarowania zalee bdzie zapewnienie cigoci bulwarw spacerowych wzdu Odry, ktre nale do systemu zieleni Nadodrza i przebiegaj w jego poudniowej czci. Jest to obszar, ktry w zalenoci od przyjtej dla niego koncepcji rozwoju moe generowa znaczne potoki ruchu szczeglnie w obrbie Trasy Mieszczaskiej. P o w i z a n i a z O d r . Rzeka Odra z jednej strony jest barier przestrzenn, z drugiej jednak otwiera szerokie moliwoci wykorzysta- nia frontu wodnego i samego dostpu do rzeki tak jak ma to miejsce w przypadku Mariny midzy Mostami Pomorskimi a Uniwersyteckim i to- warzyszcym jej cigiem spacerowym i restauracjami, lub sezonowej re- stauracji na barce cumujcej w letnich miesicach przy Hotelu Tumskim na Wyspie Sodowej, a take przystani eglugowych funkcjonujcych w rnych punktach wrocawskiego biegu Odry. Swj indywidualny koloryt maj te Wyspy Odrzaskie przystosowane pod ktem rnych grup wiekowych dla dzieci, modziey i osb star- szych oraz due fragmenty nabrzey dostosowanych do uytkowania rekreacyjnego. Od strony Nadodrza natomiast dostp do rzeki jest wci niewykorzystanym potencjaem funkcjonuje jedynie sabo uytkowana przysta kajakowa przy ul. Skadowej. B u l w a r y s p a c e r o w e . Wzdu nabrzey Nadodrza cign si aleje nalece do oglnomiejskiego systemu nadodrzaskich bulwarw spa- cerowo-rekreacyjnych w czci zachodniej z wpisanymi ju w krajobraz szpalerami starych platanw, a w czci wschodniej, na odcinku Bulwa- ru Sonecznego, z kadkami na Wyspy Odrzaskie i w kierunku Ostrowa Tumskiego. W docelowym zaoeniu nabrzea powinny zachowywa cigo gwa- rantujc pynno ruchu. Ulice wylotowe przepraw mostowych stano- wi silne bariery i nie posiadaj zorganizowanych przej dla pieszych i przejazdw dla rowerw. Szczeglnym przypadkiem jest szeroka, wielo- pasmowa Trasa Mieszczaska, gdzie brak jest moliwoci wprowadzenia takich rozwiza tu naley rozpatrzy alternatywne rozwizania tech- niczne dla bezkonfliktowego przeprowadzenia ruchu w kierunku wybrze- y na wysokoci ul. Kurkowej, na przykad pod Mostami Mieszczaskimi. W cigu bulwarw pojawiaj si te inne przeszkody przestrzenne takie jak wysokie schody niedostosowane dla niepenosprawnych, rowerw i wzkw (przy Archiwum Miejskim) czy zamknity teren na zapleczu daw- nego aresztu przy ul. Drobnera. II nagroda w konkursie na propozycj zagospodarowania Bulwaru Dunikowskiego we Wrocawiu uwzgldniajca aktywne wykorzystanie nabrzea. Jedna z propozycji zagospodarowania Kpy Mieszczaskiej z wykorzystaniem istniejcych elementw (UMW)
25. 25. 26 Problemem bulwarw spacerowych jest rwnie stan ich zagospoda- rowania. Due, uporzdkowane odcinki wymagaj jedynie koniecznych uzupenie w tym zakresie uwzgldniajcych m.in. zapewnienie warun- kw dla ruchu rowerowego. Bardziej naglca jest modernizacja Bulwaru Sonecznego, ktra pozwoli na umocnienie pieszo-rowerowych powiza z obszarem Ostrowa Tumskiego i Wysp Odrzaskich (bdca przedmio- tem osobnego rozdziau opracowania). Istotna bdzie rwnie realizacja inwestycji mieszkalno-usugowej przy skrzyowaniu ul. Kurkowej i Du- bois, na ktrej zapleczu znale ma si fragment oglnodostpnej prze- strzeni o charakterze bulwarowym, a take zagospodarowanie bulwaru na zapleczu Zespou Szkolno-Przedszkolnego przy ul. Skadowej i ssia- dujcej przystani. Jest to przestrze, ktra w tym rejonie ucina cig bulwarw. Dla wczenie w system oglnomiejski konieczne jest opraco- wanie koncepcji dla ich dalszego przebiegu i powizania z lewym nabrze- em Kp Mieszczask. W y k o r z y s t a n i e r z e k i . Istotnym brakiem wymagajcym stwo- rzenia koncepcji jest rwnie niewykorzystanie dostpu do samej rzeki. Zidentyfikowane powinny by miejsca, w ktrych znale mogyby si funkcje takie jak m.in. budownictwo (mieszkalne, usugowe), przystanie, mariny, szkki i wypoyczalnie sprztu wodnego, targowiska na wodzie czy wchodzce w przestrze rzeki rekreacyjne elementy zagospodarowa- nia. Przemylenia wymaga zasadno konkretnych rozwiza pod wzgl- dem wczenia w kontekst miejski. Szanse ponadlokalnego wymiaru i zagadnienia gospodarcze Z punktu widzenia wizerunku Nadodrze trudno wiza z szerokim zasi- giem oddziaywa, jednak funkcjonowanie osiedla w duej mierze opiera si na jego osadzeniu w szerszym kontekcie oraz przepywach osobo- wych. Fakt ten w wielu dziedzinach otwiera szanse rozwojowe, ktrych nie posiadaj inne wrocawskie osiedla. D z i a a l n o c i o c h a r a k t e r z e p o n a d l o k a l n y m . Mimo e gospodarcza sfera Nadodrza realizuje si gwnie w dziaalnociach ma- ej skali, wiele z nich posiada wymiar ponadlokalny. S to rzadkie usugi rzemiosa znajdujce klientw z terenu caego miasta oraz sklepy specja- listyczne nie adresowane wycznie do mieszkacw osiedla jak pszcze- larski czy jedziecki lub galerie artystyczne. Taki zasig oddziaywania dotyczy te obiektw edukacji, szczeglnie tych ponadpodstawowego szczebla jak licea, szkoy wysze czy jzykowe. Wikszo dziaalnoci o charakterze oglnomiejskim (czy nawet szerszej skali) to dziaalnoci wskazywane jako preferowane i wane dla gospodarki. Branami wanymi z uwagi na zasig oddziaywania i powstajce powi- zania z szerok sieci klientw s te turystyka szczeglnie baza nocle- gowa oraz gastronomia. S one na Nadodrzu wci deficytowe, cho mogyby mie znaczny wpyw na wizerunek osiedla, ktre jest dla nich potencjalnie atrakcyjnym rynkiem. Dziki wzbogaceniu oferty w tym za- kresie rozszerzeniu ulegyby ponadlokalne powizania Nadodrza do skali krajowej, a nawet midzynarodowej. Wiele dziaalnoci swj ponadlokalny charakter realizuje te w sferze rynku pracy Nadodrze jest bowiem miejscem zatrudnienia nie tylko dla jego mieszkacw. O b s z a r i n w e s t y c y j n y . Nadodrze to rwnie obszar inwestycyj- ny o szerokich moliwociach. Znaczny zasb wasnoci gminnej, wolnych lokali uytkowych i mieszkalnych, obiektw oficynowych czy niezabudo- wanych gruntw przewidywanych do uzupenienia czyni je przestrzeni o bogatej ofercie, atrakcyjnej i konkurencyjnej w skali miasta. Ta roz- maito otwiera Nadodrze na odbiorw o zrnicowanych potrzebach i planach inwestycyjnych, np. przedsibiorcw, deweloperw, organiza- cje pozarzdowe o indywidualnych celach i inne podmioty. Wykorzystanie potencjau lokalizacji Nadodrza to rwnie zagospodarowanie terenw nad rzek
26. 26. 27 W tym zakresie osiedle cieszy si znacznym zainteresowaniem. Zauwa- alny jest duy ruch w obrbie lokali uytkowych wszystkich rodzajw, trwa te realizacja siedmiu budynkw mieszkalno-usugowych, a w do- stpnej ofercie deweloperw znajduj si informacje o kolejnych szeciu zamierzeniach bdcych na rnych etapach realizacji, pod ktre zostay natomiast ju wykupione grunty. Kultura i sztuka Nadodrze, szczeglnie jako obszar wsparcia, predysponuje rwnie do goszczenia organizacji czy wydarze kulturalnych, a take innych po- krewnych programowych dziaa o tym charakterze w wymiarze ponad- lokalnym. Przykadem mog by mniejsze punkty cyklicznych wrocaw- skich festiwali, tytu ESK 2016 dla Wrocawia i objcie zidentyfikowanych miejsc hasem przestrzeni dla pikna czy te konsekwentna polityka udo- stpniania przestrzeni publicznych i lokali bdcych w zarzdzie gmin- nym na potrzeby artystw, spektakli, dyskusji publicznych, konferencji naukowych etc. Takie postpowanie wzgldem Nadodrza jest aktualnie z powodzeniem realizowane w ramach pojedynczych akcji rnorodnych podmiotw i zachowuje waciw dla osiedla ma bd redni skal. Sformuowa- nie spjnej, programowej polityki w zakresie otwierania osiedla na ta- kie wydarzenia oraz preferencyjne wskazywanie Nadodrza jako miejsca o wizerunku i moliwociach odpowiednich dla wszechstronnie rozu- mianej kultury bdzie silnym wsparciem dla rozwoju takiego wizerunku w skali miasta. Celem takiego postpowania powinno by ksztatowanie spojrzenia na Nadodrze jako jednego z tych wrocawskich osiedli, ktre maj klimat najbardziej przyjazny kulturze. M u r a l e . Wpyw na ponadlokalny wizerunek ma te specyficzna dzie- dzina sztuki, jak s murale. Zostay one rozpopularyzowane na Nad- odrzu i obecnie stanowi atrakcyjny cel turystyczny i artystyczny dla zainteresowanych t tematyk. Osiedle z jednej strony jest miejscem doskonaym do zwiedzania, a z drugiej mieci podane przez artystw z caej Europy liczne przestrzenie dla dziaalnoci twrczej, jest bowiem unikatowym zagbiem dzie uznanych muralistw. Dowodem tej po- pularnoci bya wydana przez Biuro Wystaw Artystycznych mapa murali, obejmujca Nadodrze, ktra zostaa w krtkim czasie rozchwytana. Tego rodzaju inicjatywy wymagaj kontynuacji. Pozytywnym przykadem jest ogoszony w padzierniku 2012 konkurs na bram Nadodrza w formie muralu wyeksponowanego na stref wejcio- w osiedla od strony Mostu Uniwersyteckiego. Ten kierunek ksztatowania przestrzeni jest niewtpliwie trendem wy- magajcym wsparcia i promocji. Przestrzenie zidentyfikowane jako wa- ciwe powinny by atwo dostpne dla muralistw planujcych swoje realizacje na Nadodrzu, co wymaga stworzenia specyficznego rodzaju oferty w tej dziedzinie. rodowisko Oddziaywaniom o charakterze ponadlokalnym podlega te sfera rodo- wiskowa Nadodrza. Jest to przedmiot osobnego rozdziau, lecz omawiane wpywy ponadlokalne stanowi istotn rol wrd zagroe. Zagadnie- nie to dotyczy w podobnym stopniu caego obszaru miasta, cho cz problemw jest charakterystycznych dla dzielnicy rdmiejskiej lub ob- szaru nadrzecznego. Wdraanie zaostrzonych standardw i norm doty- czcych rodowiska realnie wpynie na warunki lokalne i oglnomiejskie. Jednym z istotnych oddziaywa zewntrznych jest sukcesywna wymiana systemu ogrzewania i ograniczanie niskiej emisji zwizanej z indywidu- alnymi rdami ciepa w kamienicach. Proces ten prowadzony w caym wrocawskim rdmieciu jest dugotrway gwnie ze wzgldu na wy- sokie koszty realizacji przycze do miejskiego systemu grzewczego. Jest to temat istotny zarwno z punktu widzenia stanu czystoci powietrza, jak i jakoci ycia w starym budownictwie i bezpieczestwa mieszka- cw. Wymaga kontynuacji i stworzenia instrumentw wsparcia pokonu- jcych ograniczone moliwoci finansowania, a zakadajcych partycypa- cj podmiotw zainteresowanych. Murale na stae wpisay si w krajobraz Nadodrza i wsptworz koloryt przestrzeni publicznych. Warte zachodu jest pozyskiwanie kolejnych dzie street-artu.
27. 27. 28 Rwnie konsekwentna realizacja polityki transportowej Wrocawia ma pozytywny wpyw popraw stanu zanieczyszczenia atmosfery m.in. dziki narzdziom ograniczania ruchu w centralnych czciach miasta, promowaniu alternatywnych rde transportu jak rowery czy stoso- waniu wyciszajcych rozwiza technicznych podczas remontw na- wierzchni i organizacyjnych w ruchu koowym. Wanym zagadnieniem jest rwnie promocja komunikacji zbiorowej, jej monitoring i stae dostosowywanie do rosncych potrzeb (redukujce przyrost natenia indywidualnego ruchu koowego), a take modernizacja wedug moli- woci wdraania nowoczesnych, bardziej ekologicznych rozwiza tech- nicznych. Oprcz poprawy przepywu potokw ruchu w miecie zabiegi te zmierzaj do ochrony rodowiska atmosferycznego i akustycznego i jako takie wymagaj kontynuacji i staego rozwijania na miar dostp- nych rozwiza i rodkw. Nadodrze jest osiedlem powizanym z Odr. Jej dostpno i wykorzy- stanie jest uzalenione w znacznym stopniu od stanu czystoci wd i sta- nu urzdze hydrotechnicznych. O ile te ostatnie podlegaj sukcesywnej modernizacji w skali miasta, o tyle stan wody w rzece jest kwesti wpy- ww o zasigu ponadregionalnym. Monitorowanie stanu czystoci Odry i zaostrzone wymogi w odniesieniu do zakadw produkcji emitujcych zanieczyszczenia spawne to niezbdne elementy utrzymania rzeki w ca- ym jej biegu w tym na odcinku ssiadujcym z Nadodrzem. Wszystkie pozostae komponenty rodowiska rwnie wymagaj regu- lacji na szczeblu ponadlokalnym. Nale do nich wdraanie systemw segregacji i ekologicznej utylizacji odpadw, opracowanie standardw i procedur ochrony fauny i flory miejskiej szczeglnie podczas stosun- kowo inwazyjnych dziaa remontowych, analiza szkodliwoci lokowania kolejnych masztw i stacji emitujcych szkodliwe pole elektromagnetycz- ne czy wdraanie zaostrzonych standardw i norm dotyczcych wszyst- kich innych rodzajw emisji. Istotna jest rwnie edukacja ekologiczna wrocawian i promowanie pozytywnych postaw proekologicznych. ro- dowisko caego miasta, w tym silnie zurbanizowanej strefy rdmiejskiej wymaga staego monitoringu i reagowania na pojawiajce si zagroenia. Programy miejskie Z szerokiego zakresu obszaru priorytetowego Nadodrze zostao wyszcze- glnione jako obszar wsparcia ze wzgldu na liczne, wszechstronne i nasilone zjawiska problemowe zarwno gospodarcze, spoeczne jak i przestrzenne. W wymiarze ponadlokalnym s one przedmiotem licznych miejskich re- gulacji prawnych, ktre obowizuj dla caego Wrocawia m.in. progra- mw definiujcych wspprac z organizacjami pozarzdowymi i wspar- cie dla maych i rednich przedsibiorstw, opisujcych strategie i plany inwestycyjno-ekonomiczne, bdcych narzdziami zaradczymi dla trud- nych zjawisk spoecznych (alkoholizm, narkomania i inne uzalenienia, przemoc domowa, problemy zdrowia psychicznego i fizycznego u dzieci i dorosych, potrzeba terapii rodzinnej etc.), kreujcych narzdzia polityki przestrzennej, w tym konserwatorskie, transportowe czy mieszkaniowe itd. Potrzeby Nadodrza jako obszaru wsparcia powinny zosta uwzgldnione w sposb szczeglny w realizacji miejskich polityk, ale te w definiowaniu kolejnych regulacji prawnych jako reakcji na zidentyfikowane proble- my. Takie postpowanie uwzgldniajce cele stawiane przed rewitali- zacj osiedla stworzy niezbdne warunki dla jej dalszego, skutecznego prowadzenia. Obowizujce programy wymagaj te analizy i konsultacji z podmiota- mi, ktre z nich korzystaj. Ponadto wiele regulacji ograniczonych jest okresem obowizywania do 2012 lub 2013 roku. Std niezbdny jest monitoring ich skutecznoci i trafnoci przyjtych rozwiza oraz roz- waenie kontynuacji, rozbudowy czy uspjnienia i powizania z innymi programami. W tym procesie Nadodrze powinno by ujte w doborze przyjmowanych rozwiza tak aby odpowiednie regulacje byy moliwe do realizacji w odniesieniu do zidentyfikowanych ju problemw i daway podstawy do tworzenia skutecznych narzdzi rewitalizacji.
28. 28. 29 Proponowany harmonogram dziaa 10 15 lat w przypadku uznania zasadnoci budowy nowego wiaduktu midzy Nadodrzem a Kleczkowem czynnoci zmierzajce do realizacji realizacja koncepcji zagospodarowania pnocnej czci Kpy Mieszczaskiej realizacja cigoci bulwarw nadodrzaskich stworzenie programu wprowadzania ekologicznych form ogrzewania bd ogrzewania miejskiego i realizacja 5 10 lat modernizacja Trasy Mieszczaskiej remont i modernizacja Dworca Nadodrze, budowa kluczowego wza komunikacyjnego w systemie transportu wzmocnienie powiza midzy Nadodrzem a Kleczkowem przez modernizacj wiaduktw kolejowych w cigu ul. Trzebnickiej i Reymonta analiza moliwoci i zasadnoci stworzenia nowego wiaduktu kolejowego midzy Nadodrzem a Kleczkowem na wschodniej granicy tych osiedli wzmocnienie powiza pieszych i rowerowych ze stref Rynku i Ostrowem Tumskim: modernizacja tras wiodcych przez Mosty Pomorskie i Uniwersytecki, Bulwar Soneczny i pl. Bema analiza sytuacji i stworzenie koncepcji zagospodarowania pnocnej czci Kpy Mieszczaskiej z uwzgldnieniem wczenia jej nabrzey w system spacerowo-rekreacyjnych bulwarw realizacja cigoci bulwarw nadodrzaskich przez tras wlotow z Mostw Mieszczaskich przez ul. Dubois realizacja projektw wykorzystania frontu wodnego i dostpu do rzeki Kontekst ponadlokalny 1 5 lat kontynuacja modernizacji przystankw i wzw przesiadkowych staa promocja i uatrakcyjnianie oferty komunikacji zbiorowej wzmocnienie pozycji Dworca Nadodrze jako wanego wza przesiadkowego w skali aglomeracji uzupenienia w systemie tras rowerowych umoliwiajce wczenie ich w system miejski modernizacja ul. Rychtalskiej w kontekcie powstajcego osiedla Promenady Wrocawskie modernizacja i zagospodarowanie gwnych stref wejciowych do Nadodrza stworzenie koncepcji wykorzystania frontu wodnego Nadodrza i dostpu do rzeki, jak te cigoci bulwarw nadodrzaskich dziaania budujce wizerunek Nadodrza jako miejsca otwartego na szeroko rozumian kultur i sztuk oraz promocja w tym zakresie wczenie przestrzeni publicznych do dziaa w ramach ESK 2016 kontynuacja moderizacja Wrocawskiego Wza Wodnego Cel operacyjny: Wzmocnienie powiza przestrzenno-funkcjonalnych Nadodrza wynikajcych z jego lokalizacji w kontekcie miasta
29. 29. 30 Dla stref Nadodrza o nasilonych mankamentach konieczne okaza moe si podjcie dziaa dla ich rozwizania. Naley rozway dobr najod- powiedniejszych spord dostpnych instrumentw prawnych dla ich uregulowania, tzn., ustali, czy najbardziej waciwe bdzie stworzenie programu samorzdowego, polityki miejskiej, nowego miejscowego pla- nu zagospodarowania przestrzennego czy innych narzdzi. Wikszo z ju rozpoznanych zagroe w formie wskaza rozwizuje Masterplan w odpowiednich rozdziaach. Dla zatrzymania dalszej degradacji przestrzeni przeprowadzenie procesu rozpoznania konfliktw, zagroe i instrumentw zaradczych jest nie- zbdne przede wszystkim dla tych stref obszaru, ktre dotd nie zostay objta adnymi regulacjami. Rewitalizacja Dziki impulsom, na ktry zoyy si m.in. dofinansowanie z Regional- nego Programu Operacyjnego dla Wojewdztwa Dolnolskiego 2007- 2013, dziaania samorzdowe, inwestycje prywatnych inwestorw jak rwnie oddolne akcje NGO-sw i innych zaangaowanych podmiotw, efekty procesu rewitalizacji na Nadodrzu staj si coraz bardziej odczu- walne i widoczne w przestrzeni miejskiej. Obecnie liczne regulacje umoliwiajce prowadzenie dziaa zmierza- j do koca terminu obowizywania. Ma to zwizek z okresami bude- towymi Unii Europejskiej 2013 rok zamknie rozpoczty w 2007 roku picioletni okres programowania. Std te na miar precyzowania wa- runkw i moliwoci konieczne jest rozwaenie dalszych mechanizmw finansowania rewitalizacji we Wrocawiu oraz zdefiniowanie obszarw, do ktrych pomoc bdzie adresowana. Dla Nadodrza rwnie zakocze- nie obowizywania uchway Rady Miejskiej nr XXXVII/1185/09 (ktra wyznaczya obszar wsparcia i program przedsiwzi rewitalizacyjnych) jest jednoznaczne z ewentualn potrzeb okrelenia nowego statutu, jaki mogoby otrzyma osiedle po 2013 roku o ile rozpoznana zostanie taka konieczno. Regulacje formalno-prawne Niezbdnym warunkiem dla zapewnienia pomylnego przebiegu rewita- lizacji jest stworzenie dogodnych uwarunkowa ze strony Urzdu Miej- skiego. Co istotne, ze wzgldu na dynamizm tego procesu konieczne jest stae monitorowanie zmieniajcych si lokalnych uwarunkowa i potrzeb oraz elastyczne reagowanie np. w postaci uzupeniania wachlarza in- strumentw lub aktualizacji i modyfikacji instrumentw ju istniejcych. Sformuowanie i wdroenie odpowiednich narzdzi prawnych to z jednej strony niezbdny rodek zaradczy dla zidentyfikowanych problemw, a z drugiej istotny element zapobiegania kolejnym zagroeniom, jakie stoj przed obszarem kryzysowym. Regulacje przestrzenne Obecnie okoo 39% analizowanego obszaru objte jest miejscowymi pla- nami zagospodarowania przestrzennego, a kolejne 22% strefami ochro- ny konserwatorskiej. Z punktu widzenia regulacji przestrzennych oznacza to, e znaczca cz Nadodrza znajduje si pod opiek fachow i wyjta jest spod dowolnoci inwestorskiej. Wprowadzone obostrzenia i przepisy s szczegowe i definiuj lokaln polityk przestrzenn lub zasady jej ksztatowania. Pozostaa cz Nadodrza wymaga analizy ewentualnych zagroe wy- nikajcych z gospodarowania przestrzeni i zdefiniowania zakresw, w ramach ktrych konieczne jest sformuowanie odpowiednich regu- lacji. Moe nalee do nich na miar zidentyfikowanych potrzeb m.in. opracowanie spjnych postanowie dotyczcych stref parterw np. ksztatowania witryn czy zasad lokalizacji dziaalnoci dostpnych z ulicy lub dopuszczanych wycznie na wyszych kondygnacjach itd. Podobne- go rozwaenia wymaga mog kwestie takie jak forma i lokalizowanie w przestrzeni publicznej billboardw i innych reklam, wytyczne dotycz- ce stolarki okiennej, zagospodarowania terenw zielonych, systemw segregacji i ekologicznej utylizacji odpadw etc. a zatem tematy po- wracajce w dyskusjach specjalistycznych jako problemowe zagadnienia w zagospodarowaniu przestrzeni miast.
30. 30. 31 Niezalenie od wyej wspomnianych uwarunkowa niezbdne jest sta- e zainteresowanie przemianami Nadodrza i umoliwianie realizacji ko- lejnych, harmonogramowanych dziaa odpowiadajcych na zidentyfi- kowane potrzeby i problemy ktrych okrelenie jest jednym z zada Masterplanu. Naley dy do zabezpieczenia ich celw w miejskich re- gulacjach prawnych czy planach inwestycyjnych Gminy Wrocaw. Zanie- chanie dalszych dziaa na Przedmieciu Odrzaskim jak te brak dziaa pielgnacyjnych wobec ju zrealizowanych inwestycji doprowadzioby bowiem do zmarnowania szans, jakie otworzyy dotychczasowe, liczne starania na rzecz tego osiedla. W ramach kolejnych zada konieczne jest stworzenie uwarunkowa i instrumentw pozwalajcych wykorzysta impulsy ostatnich lat w ramach spjnej polityki rewitalizacji dla obecne- go obszaru wsparcia. Umoliwi to podtrzymanie procesu rewitalizacji i trwae wyprowadzenie Nadodrza ze stanu kryzysowego. Zagadnienia konserwatorskie Mapa wskazujca zakres wszystkich form ochrony konserwatorskiej wyszczeglnia m.in. zakres obowizywania stref wpisanych do rejestru zabytkw czy objtych ochron na podstawie zapisw MPZP. Poza tymi strefami ochronie podlega rwnie znaczna cz historycznej zabudowy za spraw indywidualnych wpisw do ewidencji bd rejestru. Z punktu widzenia podstawowych potrzeb konserwatorskich tego obszaru (razem z oglnymi wskazaniami rehabilitacji historycznych zespow zabudo- wy zawartymi w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Wrocawia) taka ochrona jest wystarczajca. Powtrne- go rozwaenia mog wymaga jedynie historyczne budynki nie objte dotd adn form opieki konserwatorskiej jako potencjalnie wane z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego. Dotyczy to pitnastu obiek- tw na caym osiedlu. Pozostae regulacje Dla Nadodrza rozpoznano potrzeb dalszego tworzenia uwarunkowa przyjaznych rewitalizacji, a take staego monitorowania skutecznoci ich oddziaywania na ten proces i zmieniajcej si sytuacji oraz problemw osiedla. Konieczno podjcia okrelonych dziaa, stworzenia warunkw lub instrumentw dla realizacji rozpoznanych potrzeb zostay szczego- wo opisane i wskazane w osobnych rozdziaach opisujcych odmienne zagadnienia. W harmonogramach dziaa ujte zostay tak, aby tworzy spjny mechanizm dziaania. Istotnym instrumentem dajcym podstawy realizacji skutecznego, pro- gramowego i wielostronnego wsparcia dla Nadodrza jest Masterplan, ktry przewidziany zosta jako dokument zakadajcy moliwo ela- stycznego reagowania na zmieniajce si warunki. Pod warunkiem cy- klicznej aktualizacji Masterplan bdzie instrumentem o charakterze in- terdyscyplinarnym i nadrzdnym.
31. 31. 32 Ukad urbanistyczny osiedla daje si okreli jako typowy dla XIX-wiecz- nych osiedli miejskich regularny, geometryczny przebieg drg wyzna- cza struktur kwartaw, z ktrych cz jest zabudowana, pozostae natomiast zagospodarowane s jako place publiczne, parki i zielece tworzce system wraz z ulicami. Na Nadodrzu wystpuj dwie odmiennie uksztatowane strefy: centralna czyli obszar pomidzy pl. w. Macieja a pl. Powstacw Wielkopolskich. Jako ukad urbanistyczny teren zosta od podstaw wiadomie zaprojektowany, a powsta dopiero po uwolnieniu z po- przedniej funkcji, znacznie pniej od swojego otoczenia (z uwagi na wczeniejsz przynaleno do klasztoru uytkowany by rolniczo). Jest konsekwentnie geometryczny i stanowi najczytelniejszy element na mapie osiedla; obrzena lokalizujca si wok serca Nadodrza opisanego rejo- nu pl. w. Macieja. Jej ulice maj nieregularny przebieg uksztatowany historycznie jako reakcja na istniejce dawniej struktury przestrzen- ne jak drogi polne, podziay majtkw ziemskich, szlaki czy miejsca przepraw przez Odr. Wyznaczaj one mniej geometryczn struktur kwartaw, ich wielko i ksztat s zrnicowane i niepowtarzalne. Powojenne uzupenienia nie zmieniy znaczco czytelnoci tej charakte- rystyki, z pewnoci nie mona ich w skali caego osiedla uzna za liczne czy dominujce. System placw i ulic opiera si na siatce tworzonej przez najwiksze trasy ukadu drogowego, ktre lokalizuj przepyw zarwno ruchu koowego jak i tramwajowego, oraz przez boczne drogi dojazdowe, obsugujce po- szczeglne kwartay. Rnorodno elementw ukadu urbanistycznego zaobserwowa mo- na w znacznych rozpitociach przedziaw ich parametrw: szeroko ulic Nadodrza waha si w granicach ok. 3 26 m, a ich dugoci utrzymuj si w szerokim przedziale 67 1400 m. Podobny brak jednolitoci widoczny jest w kwartaach zabudowy. Ich wielko utrzymana zostaa granicach: 0,24 4,82 ha, ale odmienno ta wyraona jest rwnie w ksztatach: od zblionych do trjktnych, przez czworo- i picioboki, a po bardziej skomplikowane, nierzadko rwno- znaczne z zakceniami dominujcej charakterystyki uksztatowania przestrzennego, np. w rejonie ul. Cybulskiego, Roosevelta, Ptasiej lub Rostafiskiego. Jako typowy dla dzisiejszego Nadodrza pozwala si zauway np. kwarta usytuowany midzy ulicami Chrobrego, Jagielloczyka, Rydygiera i Pau- lisk. Mimo pewnych zakce wynikajcych z kontrastowego uzupe- nienia zniszcze w jednym z naronikw (czsto stosowanego w powo- jennych dziesicioleciach), posiada on cechy powtarzajce si w innych, licznych przykadach: czytelny, geometryczny ksztat podporzdkowany linii ulic. Powszechne jest rwnie lokalizowanie funkcji edukacyjnej w zabudowie oficynowej wyeksponowanej przez przerw w cigej pierzei. Wiele kwartaw jest szczeglnych z indywidualnych powodw. Kwar- tay cignce si na pnoc od pl. w. Macieja s komponentami charak- terystycznego, czytelnego ukadu liniowego. Z kolei te midzy ul. Pomor- sk i Rydygiera s bardzo regularne, ale jednoczenie drobne i ciasne, poprzedzielane wskimi i krtkimi uliczkami. Dla odmiany zachodni cia- n ul. eromskiego i witokrzyskiej tworz kwartay nie mniej regularne, ale wyrniajce si znacznymi rozmiarami. Ciekawy jest rwnie kwarta midzy pl. Staszica i ul. Chrobrego o trjktnym ksztacie, z rwnymi cianami, a dodatkowo nieomal pozbawiony zabudowy we wntrzu. Kwartay mieszczce parki, skwery i place rzdz si podobnymi zasa- dami. Najwikszy z nich to trjktny Park Staszica, ktrego ksztat jest odpowiedzi na historyczny rozwj szlakw komunikacyjnych wyod- rbniajcych swoim przebiegiem z przestrzeni segmenty o odgrnie na- rzuconych formach. Wikszo skwerw ma wyduone ksztaty wycite przez cignce si wzdu nich ulice jak te przy Pomorskiej, Kaszubskiej, Prusa czy na pl. Strzeleckim. Wyjtkowy jest pl. w. Macieja bdcy lu- strzanym odbiciem kwartau pooonego na przeciwlegym kocu swoje- go ukadu urbanistycznego. Pewn charakterystyk na Nadodrzu jest obecno licznych maych zie- lecw na zbiegu tras komunikacyjnych. Najczciej s one trjktne i tworz cay system niewielkich placykw dajcych przestrzeni sekwen- cj oddechw wrd ulic obudowanych zwart zabudow. Ukad urbanistyczny
32. 32. 33 Podsumowanie Ukad urbanistyczny Nadodrza odpowiada charakterystyce XIX-wiecznej zabudowy miast, cho poza rejonem pl. w. Macieja nie jest regularny. Powsta w oparciu o historycznie uksztatowane szlaki komunikacyj- ne, uzupeniajce si na przestrzeni stuleci sieci ulic wyodrbniajc z przestrzeni czytelne, geometryczne segmenty kwartay. S one bar- dzo rnorodne pod wzgldem ksztatw i rozmiarw, wikszo mieci zwart zabudow, niektre natomiast tworz zielone wyspy w prze- strzeni Nadodrza s to parki, skwery i place. Ukad urbanistyczny Nadodrza jest do dzisiaj dobrze zachowany, a jego gwna charakterystyka system placw poczonych ulicami cigncy- mi si wzdu cian kwartaw jest nadal czytelna. Powojenne ingeren- cje spowodoway co prawda zaburzenia, lecz maj one charakter lokalny. Wszelkie dziaania zwizane z zagospodarowaniem funkcjonalno-prze- strzennym Nadodrza powinny bezwzgldnie respektowa zasady uka- du urbanistycznego oraz jego wszystkie elementy jako nadrzdn cech charakterystyczn osiedla, majc decydujce znaczenie dla jego niepo- watarzalnego charakteru. Ukad urbanistyczny Po lewej: system kwartaw i odbiegajce od oglnych zasad sytuacje przestrzenne Po prawej: system kwartaw z wyczeniem terenw niezabudowanych
33. 33. Funkcje uytkowe 34 Nadodrze jest osiedlem, w ktrym dominuje funkcja mieszkaniowa. R- norodne punkty usugowo-handlowe, o znaczeniu gwnie lokalnym, zlokalizowane s przede wszystkim w parterach kamienic. Obiekty uy- tecznoci publicznej znajduj si czsto we wntrzach kwartaowych. Przestrzenie zielone rozoone s na caym obszarze. Taki rozkad funkcjonalny, majcy korzenie w historycznym rozwoju osie- dla, jest jednym z istotnych warunkw dla jego przyszego zrwnowao- nego rozwoju. Std te zachowanie i wzmocnienie struktur funkcjonal- nych jest jednym z priorytetowych celw operacyjnych Masterplanu. Funkcja mieszkaniowa powinna zosta wzmocniona i zachowana przez ochron i rozwj substancji mieszkaniowej (remonty, modernizacje, bu- dow nowych obiektw mieszkaniowych o rnym profilu i dla rnych grup docelowych). Kontynuowa i rozwija naley take niewtpliwy atut osiedla, jakim jest bogata oferta handlowo-usugowa zlokalizowana w parterach kamienic. W uzasadnionych przypadkach wzdu gwnych ulic handlowych mo- liwa jest rezygnacja z funkcji mieszkaniowej na parterach kamienic na rzecz punktw handlowych i usugowych z oddzielnym wejciem. Ju dzisiaj mona zauway adaptacj lokali mieszkalnych pooonych na grnych kondygnacjach na lokale usugowe, biura, kancelarie, gabinety medyczne, hostele. Jest to podane zjawisko, wzbogacajce ofert usu- gow Nadodrza i wspierajce rozwj gospodarczy wymaga ono jednak nadzoru i regulacji. Niewaciwe byoby masowe wypieranie funkcji mieszkaniowej z grnych kondygnacji na rzecz innych funkcji. Przestrze wewntrz kwartaw daje duy potencja dla wprowadzania nowych funkcji. Niezagospodarowane obiekty oficynowe mog po prze- prowadzeniu remontu suy nowym celom jak dziaalno gospodar- cza czy infrastruktura spoeczna. Niewskazane jest wprowadzanie funkcji uciliwych wzgldem okolicznych obiektw mieszkaniowych lub dopro- wadzajcych do degradacji otoczenia. Nowe funkcje we wntrzach kwar- taowych, zarwno w obiektach remontowanych jak i nowobudowanych, musz by kadorazowo analizowane pod ktem ich komplementarnoci z zagospodarowaniem caego kwartau. Na Nadodrzu znajduje si szereg obiektw uytecznoci publicznej, ktre w bliszej lub dalszej perspektywie mog zmieni przeznaczenie i obecn funkcj. Wprowadzenie nowych funkcji do tych obiektw powinno by poprzedzone kadorazowo wnikliw analiz potencjau i potrzeb. Poniej wymienione obiekty maj potencja na zmian przeznaczenia lub adaptacj do nowej funkcji: Szkoa muzyczna przy ul. owieckiej III Liceum Oglnoksztacce przy ul. Skadowej Szkoa podstawowa przy ul. Chrobrego Dworzec Nadodrze Szpital przy ul. Prusa/Poniatowskiego Zarzd Cmentarzy Komunalnych przy pl. Strzeleckim Bunkier przy ul Sowiaskiej/ Obiskiej Komenda Stray Poarnej przy ul. Obiskiej Przychodnia przy pl. Maksa Borna Dom handlowy Odra przy ul. Jednoci Narodowej Budynek biurowy przy ul. Niemcewicza Dawny areszt przy ul. Drobnera Przedszkole przy ul. Krtej Wzbogacony i poszerzony program funkcjonalny nie dotyczy tylko bu- dynkw, lecz rwnie szeregu przestrzeni publicznych. Obecnie gwn funkcj przestrzeni publicznej s transport, komunikacja, parkowanie i rekreacja. W przyszoci wybrane lokalizacje mog zosta przeksztaco- ne i wzbogacone lub zaadaptowane dla nowych funkcji: kulturalnych, go- spodarczych, sportowych, spoecznych. Wrd takich przestrzeni mona wymieni dawny Most Mieszczaski, teren Wzgrza Sowiaskiego czy Nabrzea Odry. Powyej: koci pw. Opieki w. Jzefa przy ul. Obiskiej. Funkcja mieszkaniowa uzupeniona jest licznymi obiektami uytecznoci publicznej. Powyej: kamienice przy ul. Pauliskiej. Na Nadodrzu dominuj obiekty o funkcji mieszkaniowej z uytkowym parterem.
34. 34. 35 1. Szkoa muzyczna przy ul. owieckiej 2. III Liceum Oglnoksztacce przy ul. Skadowej 3. Szkoa podstawowa przy ul. Chrobrego 4. Dworzec Nadodrze 5. Szpital przy ul. Prusa/ Poniatowskiego 6. Zarzd Cmentarzy Komunalnych przy pl. Strzeleckim 7. Bunkier przy ul Sowiaskiej/ Obiskiej 8. Komenda Stray Poarnej przy ul. Obiskiej 9. Przychodnia przy pl. Maksa Borna 10.Dom handlowy Odra przy ul. Jednoci Narodowej 11.Budynek biurowy przy ul. Niemcewicza 12.Dawny areszt przy ul. Drobnera 13.Stary Most Mieszczaski 14.Przedszkole przy ul. Krtej Mapa obiektw na Nadodrzu, posiadajcych potencja na zmian przeznaczenia lub adaptacj do nowej funkcji 10 7 11 9 8 6 5 4 1 2 3 12 13 14
35. 35. 36 dostosowanie historycznej substancji budowlanej w sposb staranny i zgodny z wytycznymi ochrony zabytkw, umoliwiajcy lokowanie funkcji usugowo- handlowych, rwnie innowacyjych, przede wszystkim z sektora MP denie do osignicia standardw mieszkaniowych odpowiadajcych dzisiejszym oczekiwaniom i bdcych atrakcyjnymi dla rnych grup odbiorcw porzdkowanie przestrzeni i usuwanie mankamentw funkcjonalno-przestrzennych, ktre uniemoliwiaj wzmocnienie i rozwj funkcjonalnych struktur osiedla tworzenie uwarunkowa do wprowadzania funkcji nie kolidujcych z funkcj mieszkaniow Cel operacyjny Zachowanie i wzmocnienie charakterystycznej dla Nadodrza rnorodnoci funkcji mieszkaniowej i handlowo-usugowej wdraanie dziaa skutkujcych popraw stanu rodowiska poprawa otoczenia mieszkaniowego, w tym remonty podwrzy, rwnie w ramach projektw modelowych przewidujcych udzia mieszkacw i inwestorw prywatnych wzmocnienie i wzbogacenie infrastruktury spoecznej, w tym wzbogacenie oferty spdzania czasu wolnego, przede wszystkim dla modziey wspieranie dziaa skutkujcych popraw bezpieczestwa i wizerunku wspieranie inicjatyw mieszkacw i tworzenie sieci spoecznych Pola dziaa Pola dziaa w bardziej precyzyjny sposb opisuj cel operacyjny, pozostajc jednak na pewnym (zamierzonym) poziomie oglnoci. Sformuowanie konkretnych krokw odbywa si na poziomie projektw. W ten sposb zapewniona jest elastyczno postpowania przy jednoczesnym respektowaniu nadrzdnego celu.
36. 36. 37 1 5 lat stopniowe przeprowadzenie najpilniejszych prac zabezpieczajcych i remontw substancji budowlanej inwentaryzacja funkcjonalna parterw kamienic i oficyn z analiz ich przydatnoci do kontynuowania i wprowadzania funkcji usugowo- handlowych. Dla zdiagnozowanych ulic rozszerzenie opracowania o pierwsze kondygnacje. zdiagnozowanie obiektw i miejsc nadajcych si do wprowadzenia nowych funkcji nie kolidujcych z funkcj mieszkaniow (takich jak mae hotele, biura, warsztaty itp.) stworzenie opracowania analizujcego wntrza kwartaowe i diagnozujcego moliwoci wprowadzania nowych funkcji pogbienie analiz i rozwaenie zmiany funkcji w obiektach wymienionych na str. 35 zdiagnozowanie obiektw i miejsc nadajcych si do wprowadzenia funkcji sportu i rekreacji, adresowanej przede wszystkim do modziey 37 Funkcje uytkowe 10 15 lat kontynuacja procesu przy cyklicznej kontroli susznoci zaoe i stosowanych instrumentw 5 10 lat nasilenie prac remontowych przy aktywnym udziale wsplnot mieszkaniowych wypracowanie modeli finansowania prac remontowych (umowy z bankami, fundusz gwarancyjny, fundusz celowy i in.) stopniowa realizacja celw zdefiniowanych w dokumentach opracowanych w latach 1-5 Proponowany harmonogram dziaa Proponowany harmonogram dziaa to lista konkretnych projektw dla poszczeglnych pl dziaa, ktrych realizacja przyczyni si do osigni- cia okrelonego celu operacyjnego. Zaproponowane dziaania s bezporedni konsekwencj koncepcji for- muowanych dla poszczeglnych pl dziaalnoci. Ich uporzdkowanie wedug czasu realizacji pomoe stworzy projekty priorytetowe, ktre powinny by realizowane w pierwszej kolejnoci, przy jednoczesnym za- pewnieniu listy projektw rezerwowych, tak aby zagwarantowana bya moliwo dopasowywania ich realizacji do aktualnych moliwoci. Ostatecznie sformuowane projekty priorytetowe bd zawiera ele- menty wspierajce kilka celw operacyjnych jednoczenie.
37. 37. 38 Mieszkalnictwo Mieszkalnictwo jest i powinno pozosta gwn funkcj na Nadodrzu. Na terenie obszaru objtego niniejszym Masterplanem zamieszkuje okoo 40 000 osb. W zwizku z realizacj nowych inwestycji mieszkaniowych liczba ta moe w najbliszych latach znacznie wzrosn. Dominujc form zabudowy Nadodrza s historyczne kamienice, w kt- rych ponad 70 % powierzchni stanowi mieszkania komunalne. Jedynie may procent budynkw komunalnych to obiekty powstae po 1945 roku. Stosunkowo mao jest kamienic z wasnociowym udziaem Miasta poni- ej 25 %. Dominuj budynki, w ktrych Miasto posiada udzia midzy 50 a 74 % jest ich 384. 120 budynkw stanowi wyczn wasno Miasta, szczeglnie w pnocno-zachodniej czci osiedla, a take we wntrzach kwartaowych (tzw. zabudowa oficynowa). cznie na obszarze objtym niniejszym Masterplanem znajduje si 20,4 % wrocawskiego komunal- nego zasobu mieszkaniowego. W budynkach z co najmniej czciowym udziaem Miasta znajduje si 12 325 mieszka, z czego 8 718 to mieszkania komunalne. rednia po- wierzchnia mieszka komunalnych wynosi 50,3 m2 , natomiast mieszka prywatnych 82,3 m2 . Mieszka powyej 85m2 jest na przedmiotowym obszarze 609. Prywatne mieszkania zostay w znacznej mierze wykupio- ne przez dotychczasowych najemcw z bonifikatami rzdu 90%, jednak w ostatnich latach ten proces uleg spowolnieniu. redni wiek budynkw komunalnych wynosi okoo 95 lat, a stopie zu- ycia substancji mieszkaniowej na Nadodrzu jest okrelany na ok. 60%. Stan techniczny budynkw jest czsto niezadowalajcy w wikszoci z nich zachodzi pilna potrzeba przeprowadzania prac remontowych i mo- dernizacyjnych. W celu przeprowadzenie procesu odnowy zasobu mieszkaniowego Nad- odrza wskazane jest opracowanie szczegowego programu operacyjne- go, uwzgldniajcego zapotrzebowanie, a take moliwoci finansowe gminy oraz uytkownikw. Zakres problemu jest bardzo szeroki i wymaga duych nakadw finansowych, dlatego konieczne jest opracowanie sze- regu rozwiza lokalnych, jak najlepiej dopasowanych do uwarunkowa i potrzeb mieszkacw tak, aby precyzyjnie inwestowane rodki przy- niosy jak najlepszy efekt. Istotne wydaje si tworzenie modeli partycy- pacyjnych, np. w postaci zacht finansowych dla wsplnot podejmuj- cych prace remontowe w czciach wsplnych budynkw. Odnowa i poprawa stanu technicznego substancji budowlanej zasobu mieszkaniowego jest konieczna, jednak nie moe prowadzi do masowej wymiany spoecznoci Nadodrza. Wskazane jest poszukiwanie takich roz- wiza, ktre umoliwi obecnym mieszkacom dalsze zamieszkiwanie na tym terenie. W niektrych przypadkach mona rozway dziaania majce na celu popraw warunkw mieszkaniowych wrd grup o szcze- glnych potrzebach, takich jak osoby starsze lub samotne, osoby niepe- nosprawne, rodziny wielodzietne. Z obserwacji wynika, e na Nadodrzu czsto due mieszkania, pooone na wyszych kondygnacjach, zamieszkiwane s przez osoby starsze i sa- motne, majce problem z utrzymaniem i ogrzaniem takiej powierzchni zwaszcza wobec faktu, e wikszo mieszka ogrzewana jest poprzez opalanie wglem w piecach kaflowych. Moliwe i wskazane jest np. w ramach jednego kwartau lub grupy ka- mienic przeprowadzenie modelowego dziaania polegajcemu na stwo- rzeniu mieszka o mniejszej powierzchni, z centralnym ogrzewaniem, pooonych nisko lub wyposaonych w wind, z pomieszczeniem dla per- sonelu oferujcego pomoc lub opiek, by moe rwnie w poczeniu z oglnodostpnymi pomieszczeniami spoecznociowymi. Wysokie i przestrzenie pomieszczenia, due okna, sztukaterie i dbowy parkiet mieszkania w kamienicy maj potencja i wyjtkowy klimat
38. 38. 39 100 % 75 99 % 50 74 % 25 49 % 1 24 % budynki developerskie i spdzielni mieszkaniowych budynki o funkcji niemieszkalnej Procentowy udzia Miasta w nieruchomociach mieszkaniowych Mieszkania w kamienicach z co najmniej czciowym udziaem Miasta ogem 12 325 szt. / 100% Mieszkanie komunalne 8 718 szt. / 70,7% rednia powierzchnia mieszka prywatnych 82,3 m2 rednia powierzchnia mieszka komunalnych 50,5 m2 Procentowy udzia mieszkaniowego zasobu komunalnego na Nadodrzu do caego miasta 20,4%