Przedawnienie -...

Przedawnienieroszczeńdeliktowych

Przemysław SobolewskiMichał Warciński

Cywilnoprawny charakter uchwał wspólników spółek kapitałowych

Dozór Policjijako środekzapobiegawczyw polskim procesie karnym

Jacek Kosonoga

Warszawa 2009

Dozór Policjijako środekzapobiegawczyw polskim procesie karnym

Jacek Kosonoga

Warszawa 2009

Piotr Antoszek

Cywilnoprawny charakter uchwał wspólników spółek kapitałowych

Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Wydawca: Magdalena G rniewicz

Redaktor prowadzący: Anna Hara

Opracowanie redakcyjne Anna Krzesz

Skład i łamanie: DTP Art – Szymon Zaliwski, Warszawa

© Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2009

ISBN 978-83-7601-613-9ISSN 1897-4392

Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Redakcja Książek 01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a tel. (022) 535 80 00 31-156 Kraków, ul. Zacisze 7 tel. (012) 630 46 00 e-mail: ksiazkiwolterskluwer.pl

www.wolterskluwer.pl Księgarnia internetowa: www.profinfo.pl

Pamięci mojego brata – Macieja

�

Spis treści

Wykaz najważniejszych skrótów..................................................................�5

Wprowadzenie..................................................................................................�9

Rozdział I Uchwała jako środek kształtowania i wyrażaniawspólnej woli zespołów osób..................................................��1. Sposóbkształtowaniawspólnejwoliprzezróżnorodne zespołyosób.................................................................................................��. 1.1.Kształtowanieiwyrażaniewoliorganuosobyprawnej................�6. 1.2.Specyfikakształtowaniawoliorganów wieloosobowychijednoosobowych.................................................�9. 1.3.Wspólnawolaorganuwieloosobowego..........................................4�. �.4..Zasadawiększościwkodeksiespółekhandlowych.......................44. 1.4.1. Zasadawiększościwsensiedyrektywalnym.......................44. 1.4.1.1.Adresatzasadywiększości.........................................45. 1.4.1.2.Zakresnormowaniazasadywiększości...................46. 1.4.1.3.Zakreszastosowaniazasadywiększości..................48. 1.4.2. Zasadawiększościwsensieopisowym.................................552. Pojęcieuchwałysensu largoiuchwałysensu stricto............................5�

Rozdział II Proces podejmowania uchwały.....................................................................601. Uwagiwstępne............................................................................................602. Schematpowstawaniauchwały................................................................6�3. Procesuchwałodawczy–fazaprzygotowawcza...................................64. 3.1.Inicjatywazmierzającadopodjęciauchwały przezwspólnikówspółekkapitałowych..........................................64. 3.1.1. Zwołaniezgromadzeniawspółcezo.o. ispółceakcyjnej.........................................................................66

8

. 3.1.2. Podejmowanieuchwałnapodstawie

. . art.239§1iart.404§1k.s.h.....................................................��

. 3.1.3. Podejmowanieuchwałnapodstawie art.240k.s.h.iart.405k.s.h.....................................................�5. 3.1.4. Podejmowanieuchwaływspółcezo.o. wtrybiepisemnym...................................................................�6. 3.2.Obradywspólników............................................................................�94. Procesuchwałodawczy–fazawłaściwa.................................................9�. 4.1.Wprowadzenie.....................................................................................9�. 4.2.Elementyskładoweuchwały..............................................................9�. 4.3.Głosowanieigłosoddanynazgromadzeniu..................................94. 4.3.1. Ustaleniaterminologiczne.......................................................94. 4.3.2. Głosowanienazgromadzeniu.................................................94. 4.3.3. Pojedynczygłoswspólnika.................................................... �0�. 4.3.3.1.Głosy„za”,„przeciw”,neutralne igłosynieoddane.......................................................�0�. 4.3.3.2.Głoswspólnikaajegoudziałwkapitale zakładowym...............................................................�045. Dodatkoweformalnościzwiązane zpodejmowaniemuchwał....................................................................... �08

Rozdział III Istota prawna pojedynczego głosu............................................................. ��01. Charakterprawnypojedynczegogłosu................................................. ��0. 1.1.Hipotezagłosuwspólnikajakojednostronnej czynnościprawnej.............................................................................. ��. 1.2.Hipotezagłosuwspólnikajakooświadczeniawoli...................... ��2. Adresatoświadczeniawoligłosującego................................................ ��43. Dopuszczalnośćoddaniagłosupodwarunkiem lubzzastrzeżeniemterminuorazodwołaniagłosu............................ ��4. Skutkiprawnewadliwegooświadczeniawoligłosującego............... ��8

Rozdział IV Niejednolity charakter prawny uchwał wspólników spółek kapitałowych.............................................................. �441. Uwagiwstępne..........................................................................................�442. Uchwaławspólnikównatlenaukiozdarzeniach cywilnoprawnych..................................................................................... �45. 2.1.Pojęcieczynnościprawnej................................................................ �45

Spis treści

9

. 2.2.Ewolucjapojęciaczynnościprawnej wpolskimsystemieprawnym......................................................... �46. 2.3.Czynnośćprawnajakozdarzenieprawne..................................... �48. 2.4.Czynnośćprawnaaoświadczeniewoli.......................................... �503. Kompetencjeorganówwykonawczych iuchwałodawczychspółekkapitałowych............................................. �58. 3.1.Kompetencjezarząduwsferzereprezentacji iwsferzedecyzjispółkikapitałowej............................................... �60. 3.2.Kompetencjezgromadzeniawspólnikówwsferze reprezentacjiiwsferzedecyzjispółkikapitałowej....................... �65. 3.3.Sferareprezentacjiasferadecyzji współkachkapitałowych–wzajemnerelacje zarząduizgromadzeniawspólników............................................ �654. Hipotezauchwałyjakopostaciczynnościprawnej............................. �695. Hipotezauchwałyjakopostaciumowywielostronnej....................... ��6. Hipotezauchwałyjakozdarzeniaprawnego niestanowiącegoczynnościprawnej...................................................... ��57. Typologiauchwałwspólnikówspółekkapitałowych zewzględunaichskutkicywilnoprawne............................................. ��8. 7.1.Uchwałyocharakterzeorganizacyjnym niewywołująceskutkówcywilnoprawnych.................................. �84. 7.2.Uchwałydotyczącesferywewnętrznejspółki wywołująceskutkicywilnoprawne................................................ �85. 7.3.Uchwałydotyczącesferyzewnętrznejspółki, stanowiąceprzesłankęważnościczynnościprawnych dokonywanychprzezzarząd........................................................... �85. 7.4.Uchwałybezpośredniozmierzające dowywołaniaskutkówcywilnoprawnych wsferzezewnętrznejspółki............................................................. �86

Rozdział V Cywilnoprawny charakter uchwał dotyczących sfery wewnętrznej spółki kapitałowej...................................................... �8�1. Uwagiwstępne.......................................................................................... �8�2. Sferawewnętrznaspółkikapitałowej.................................................... �88. 2.1.Cywilnoprawnycharakterstosunków wewnętrznychwspółcekapitałowej.............................................. �89. 2.2.Stosunekczłonkostwawspółcekapitałowej................................. �9�

Spis treści

�0

. 2.2.1. Stosunekczłonkostwaiprawo członkostwaaudział.............................................................. �96. 2.2.2. Treśćstosunkuczłonkostwa.................................................. �98. 2.2.3. Rodzajeprawczłonkowskich................................................ �00. 2.2.4. Rodzajeobowiązkówwspólnika.......................................... �04. 2.2.5. Stronystosunkuczłonkostwa................................................ �05. 2.2.6. Umownycharakterstosunkuczłonkostwa......................... �0�. 2.2.7. Cywilnoprawnycharakterstosunkuczłonkostwa............. �083. Cywilnoprawneskutkiuchwałdotyczących stosunkówmiędzyspółkąawspólnikami............................................ ��. 3.1.Uchwaławsprawieoznaczeniawysokości iterminudopłat................................................................................. ��. 3.2.Uchwałaozwrociedopłat................................................................ ��6. 3.3.Przymusoweumorzenieudziałówwsp.zo.o............................. ��. 3.3.1. Pojęcieudziału......................................................................... ��8. 3.3.2. Istotaumorzeniaudziału....................................................... ��9. 3.3.3. Skutekprawnyuchwałyoprzymusowym umorzeniuudziałów............................................................... ��. 3.4.Uchwałaozmianieumowyspółkizo.o........................................ ��. 3.4.1. Pojęcieumowyspółkizo.o.................................................. ��. 3.4.2. Charakterprawnyumowysp.zo.o..................................... ��8. 3.4.3. Zawarcieumowyspółkizo.o............................................... ��. 3.4.4. Zmianaumowyspółkizo.o.................................................. ��5. 3.4.4.1.Pojęciezmianyumowyspółki................................. ��5. 3.4.4.2.Rodzajezmianumowyspółki.................................. ��. 3.4.4.3.Trybzmianyumowyspółki..................................... ��. 3.4.4.4.Skutkiprawnezmianyumowyspółki.................... �40. . 3.4.4.4.1. Skutkiprawneuchwały orozwiązaniuspółki................................. �4�. . 3.4.4.4.2. Skutkiprawnezmiany normatywnychpostanowień umowyspółki............................................ �44. . 3.4.4.4.3. Skutkiprawneuchwały opodwyższeniukapitału zakładowegowsp.zo.o.......................... �45. . 3.4.4.4.4. Skutkiprawneuchwały opodwyższeniukapitału zakładowegoześrodkówspółki............. �48

Spis treści

��

. 3.5.Uchwałaopowołaniupełnomocnika zgromadzeniawspólników.............................................................. �49. 3.5.1. Zakresprzedmiotowyumówzawieranych przezspółkęzczłonkiemzarządu....................................... �50. 3.5.2. Charakterprawnyuchwały opowołaniupełnomocnika................................................... �5�4. Cywilnoprawneskutkiuchwałdotyczących relacjispółkizczłonkamijejorganów................................................... �5�. 4.1.Uchwałaopowołaniuorazodwołaniu członkówzarządu.............................................................................. �54. 4.2.Uchwałaoudzieleniuabsolutorium............................................... �605. Uchwałyniewywołująceskutkówcywilnoprawnych........................ ��. 5.1.Charakterprawnyuchwałyozatwierdzeniu sprawozdaniazarząduzdziałalnościspółki................................. ��. 5.2.Zaskarżalnośćuchwałniekształtujących stosunkówcywilnoprawnych.......................................................... ��5. 5.3.Zaliczenieaktówwspólnikówniewywołujących skutkówcywilnoprawnychdokategoriiuchwał.......................... ��6. Specyfikauchwałwspólnikówstanowiących czynnościprawne...................................................................................... ��9

Rozdział VI Cywilnoprawny charakter uchwał wspólników stanowiących przesłankę ważności czynności prawnych dokonywanych przez zarząd.................................................... �841. Uwagiwstępne.......................................................................................... �84. 1.1.Problemważnościczynnościzarządu dokonanychbezzgodyzgromadzenia wspólnikównagrunciekodeksuhandlowego.............................. �85. 1.2.Problemważnościczynnościzarządudokonanych bezzgodyzgromadzeniawspólnikówwświetle przepisówkodeksuspółekhandlowych........................................ �88. 1.2.1.Ważnośćczynnościprawnychzarządu dokonanychbezzgodyzgromadzenia.

wspólnikówwymaganejprzezumowę spółkilubstatut....................................................................... �89. 1.2.2.Ważnośćczynnościprawnychzarządu dokonanychbezzgodyzgromadzenia wspólników wymaganej zmocyprawa.............................. �9�

Spis treści

��

. 1.2.3. Skutkiwadliwościczynnościprawnej................................. �942. Charakterprawnywymaganejzmocyprawazgody zgromadzeniawspólnikównaczynności prawnezarządu......................................................................................... �0�. 2.1.Hipotezauchwałyzezwalającej jakozgodyosobytrzeciej.................................................................. �0�. 2.2.Hipotezauchwałyzezwalającejjakoaktu udzieleniapełnomocnictwa.............................................................. �0�. 2.3.Hipotezauchwałyzezwalającejjakoczęści składowejczynnościprawnej........................................................... �09. 2.4.Hipotezauchwałyzezwalającej jakopełnomocnictwaorganizacyjnego........................................... ��. 2.5.Hipotezauchwałyzezwalającejjakoaktuwolispółki................. ��. 2.6.Hipotezauchwałyzezwalającejjakoconditio iuris...................... ��3. Podsumowanie.......................................................................................... ��5

Rozdział VII Cywilnoprawny charakter uchwał bezpośrednio wywołujących skutek prawny w sferze zewnętrznej spółki................ ��1. Uchwałybezpośredniowywołująceskutek prawnywsferzezewnętrznejnaprzykładzie uchwałyopołączeniuspółek.................................................................. ��2. Charakterprawnyplanupołączenia...................................................... ��93. Treśćuchwałyłączeniowej...................................................................... ��44. Zgłoszenieuchwałyłączeniowejdorejestru........................................ ��85. Skutkiprawnepołączeniaspółek........................................................... ��96. Skutkiprawneicharakterprawnyuchwał opołączeniuspółek.................................................................................. �4�

Rozdział VIII Specyfika uchwały w spółce jednoosobowej........................................... �461. Uwagiwstępne.......................................................................................... �462. Spółkajednoosobowawprawiepolskim.............................................. �46. 2.1.Uchwałyjednoosobowe–uwagiterminologiczne....................... �49. 2.1.1.Rozgraniczenieterminologiczne............................................ �503. Podejmowanieuchwaływspółcejednoosobowej............................... �5�. 3.1.Wykonywanieuprawnieńzgromadzenia przezjedynegowspólnika................................................................ �5�

Spis treści

. 3.2.Modyfikacjeprocesupodejmowaniauchwały przezzgromadzeniewspółcejednoosobowej.............................. �54. 3.3.Formaprawnauchwałyjedynegowspólnika............................... �6�. 3.4.Przypisaniespółceoświadczeniawolijedynegowspólnika...... �664. Charakterprawnyuchwałyjednoosobowej......................................... �68. 4.1.Problemadresataoświadczeniawoliskładanego nazgromadzeniuprzezjedynegowspólnika................................ �68. 4.2.Tożsamośćgłosuwspólnikaiuchwały współcejednoosobowej................................................................... ��4. 4.3.Głosjedynegowspólnika–oświadczeniewoli czyczynnośćprawna?....................................................................... ��65. Podsumowanie.......................................................................................... ��

Orzecznictwo..................................................................................................��9

Glosy do orzeczeń.......................................................................................... �8�

Literatura.......................................................................................................... �84

Spis treści

�5

Wykaz najważniejszych skrótów

1. Źródła prawa

k.c. – ustawazdnia23kwietnia1964r.–Kodekscywilny,Dz.U.Nr16,poz.93zezm.

k.h. – nieobowiązujące rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospo-litej z dnia 27 czerwca 1934 r. – Kodeks handlowy, Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.

k.k. – ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny,.Dz.U.Nr88,poz.553zezm.

KonstytucjaRP– ustawazdnia2kwietnia1997r.–KonstytucjaRzeczy-pospolitejPolskiej,Dz.U.Nr78,poz.483zezm.

k.p. – ustawazdnia26czerwca1974r.–Kodekspracy,tekstjedn.Dz.U.z1998r.Nr21,poz.94zezm.

k.p.c. – ustawazdnia17listopada1964r.–Kodekspostępo-waniacywilnego,Dz.U.Nr43,poz.296zezm.

k.r.o. – ustawaz dnia25 lutego1964r.–Kodeksrodzinnyiopiekuńczy,Dz.U.Nr9,poz.59zezm.

k.s.h. – ustawaz dnia15września2000r.–Kodeksspółekhandlowych,Dz.U.Nr94,poz.1037zezm.

k.z. – . .nieobowiązujące rozporządzenie.Prezydenta Rzeczypospo-litej z dnia 27 października 1933 r. – Kodeks zobowiązań, Dz. U. Nr 82 poz. 599 ze zm.

pr.not. – ustawazdnia14lutego1991r.–Prawoonotariacie,tekstjedn.Dz.U.z2008r.Nr189,poz.1158zezm.

pr.spółdz. – ustawazdnia16września1982r.–Prawospółdzielcze,tekstjedn.Dz.U.z2003r.Nr188,poz.1848zezm.

�6

Wykaz skrótów

p.u.n. – ustawazdnia28lutego2003r.–Prawoupadłościoweinaprawcze,Dz.U.Nr60,poz.535zezm.

u.k.p.p.p. – ustawaz dnia30 sierpnia1996 r. o komercjalizacjii prywatyzacjiprzedsiębiorstwpaństwowych,tekstjedn.Dz.U.z2002Nr171,poz.1397zezm.

u.KRS – ustawazdnia20sierpnia1997r.oKrajowymRejestrzeSądowym,tekstjedn.Dz.U.z2007r.Nr168,poz.1186zezm.

u.k.w.h. – ustawazdnia6lipca1982r.oksięgachwieczystychihipotece,tekstjedn.Dz.U.z2001r.Nr124,poz.1361zezm.

u.MSiG – ustawazdnia22grudnia1995r.owydawaniuMo-nitoraSądowegoi Gospodarczego,Dz.U.z 1996r..Nr6,poz.42zezm.

u.o.i.f. – ustawazdnia29lipca2005r.oobrocieinstrumentamifinansowymi,Dz.U.Nr183,poz.1538zezm.

u.rach. – ustawazdnia29września1994r.orachunkowości,tekstjedn.Dz.U.z2002r.Nr76,poz.694zezm.

2. Organy orzekające

BGH – Bundesgerichtshof(niemieckiSądNajwyższy)ETS – EuropejskiTrybunałSprawiedliwościNSA – NaczelnySądAdministracyjnyNSA(7) – NaczelnySądAdministracyjnywskładziesiedmiusę-

dziówSA – SądApelacyjnySN – SądNajwyższySN(PSIC) – Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej.

(wlatach1982–1989:IzbyCywilnejiAdministracyjnej)SN(7) – SądNajwyższywskładziesiedmiusędziówSO – SądOkręgowySR – SądRejonowySW – SądWojewódzkiTK – TrybunałKonstytucyjny

��

3. Czasopisma

AcP – ArchivfürdiecivilistischePraxisBB – Betriebsberater, Zeitschrift für Recht, Steuern und

WirtschaftBiul.SN – BiuletynInformacyjnySąduNajwyższegoDnotZ – DeutscheNotar-ZeitschriftDz.U. – DziennikUstawDz.Urz. – DziennikUrzędowyJZ – JuristenzeitungKPP – KwartalnikPrawaPrywatnegoM.Praw. – MonitorPrawniczyM.Pod. – MonitorPodatkowyMSG – MonitorSądowyiGospodarczyNJW – NeueJuristischeWochenschriftNP – NowePrawoOJ – OfficialJournal(Dz.Urz.WE)OG – OrzecznictwoGospodarczeOSA – OrzecznictwoSądówApelacyjnychOSG – OrzecznictwoSądówGospodarczychOSN – OrzecznictwoSąduNajwyższego–ZbiórOrzeczeń

SąduNajwyższego(1917–1939,1945–1952),Orzecze-niaSąduNajwyższegoIzbyCywilnej i IzbyKarnej(1953–1961),OrzecznictwoIzbyCywilnejSąduNaj-wyższego(1962),OrzecznictwoSąduNajwyższego,IzbaCywilnaorazIzbaPracyiUbezpieczeńSpołecz-nych(1963–1981),OrzecznictwoSąduNajwyższego,Izba Cywilna i Administracyjna oraz Izba PracyiUbezpieczeńSpołecznych(od1982r.)

OSNAPiUS – OrzecznictwoSąduNajwyższego.ZbiórUrzędowy.IzbaAdministracyjna,Pracyi UbezpieczeńSpołecz-nych(od1lipca1994r.)

OTK – OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoPB – PrawoBankowePiP – PaństwoiPrawoPiZS – PracaiZabezpieczenieSpołecznePL – PrzeglądLegislacyjnyPN – PrzeglądNotarialny

Wykaz skrótów

�8

PPH – PrzeglądPrawaHandlowegoPPHZ – ProblemyPrawneHandluZagranicznegoPPA – PrzeglądPrawaiAdministracjiPr.Gosp. – PrawoGospodarczePr.Sp. – PrawoSpółekProk.iPr. – ProkuraturaiPrawoPS – PrzeglądSądowyPUG – PrzeglądUstawodawstwaGospodarczegoRPEiS – RuchPrawniczyEkonomicznyiSocjologicznyR.Pr. – RadcaPrawnySC – StudiaCywilistyczneSP – StudiaPrawniczeSPE – StudiaPrawno-EkonomiczneTPP – TransformacjePrawaPrywatnegoZHR – Zeitschrift fürdasgesamteHandelsrechtundKon-

kursrecht,ab1962fürdasgesamteHandelsrechtundWirtschaftsrecht

ZNIBPS – ZeszytyNaukowe Instytutu Badania Prawa Sądo-wego

ZNUJ – ZeszytyNaukoweUniwersytetuJagiellońskiegoZNUŚ – ZeszytyNaukoweUniwersytetuŚląskiegoZNUWr – ZeszytyNaukoweUniwersytetuWrocławskiego

4. Inne skróty

Diss. – Dissertation(dysertacjadoktorska)EWG – EuropejskaWspólnotaGospodarczaKKPC – KomisjaKodyfikacyjnaPrawaCywilnegoKPWiG – KomisjaPapierówWartościowychiGiełdNFI – NarodowyFunduszInwestycyjnyPKD – PolskaKlasyfikacjaDziałalnościRM – RadaMinistrów

Wykaz skrótów

�9

Wprowadzenie

Charakterprawnyuchwałwspólnikówspółekkapitałowychniejestujmowanyjednoliciewpiśmiennictwieiorzecznictwiepolskim.Poglądynatentematoscylująoduznaniawszystkichuchwałwspólnikówzaczyn-nościprawnepoodmowęimtakiegocharakteru.Reprezentowanejestmię-dzyinnymistanowiskookreślająceuchwałęjakowielostronnączynnośćprawną;postaćumowyoszczególnejtreści jakozdarzenieprawnenie-będącejednakczynnościąprawnąorazjakoaktwewnątrzorganizacyjnyspółki.

Powyższepoglądywynikajączęściowozbrakujednomyślnościdok-trynynawetcodozakresurudymentarnychpojęćprawacywilnego,takichjakczynnośćprawnaczyoświadczeniewoli.

Jednocześnie kwestia charakteru prawnego uchwałwspólnikówspółekkapitałowychniedoczekałasięwpolskimpiśmiennictwieszerszejanalizy.Formułowaneopinieograniczająsięzwykledowygłoszeniatez,którymbrakszczegółowegouzasadnienia.

Centralnymcelemniniejszejpracyjestrozważeniecywilnoprawnegocharakteruuchwałwspólników�spółekkapitałowych,wszczególnościod-powiedźnapytanie,czywywołująoneskutkicywilnoprawne,atakżeczywszystkieuchwałymająjednolitycharakterprawny.Abyułatwićprowa-dzeniebadań,stworzonotypologięuchwałgłówniezewzględunakwestięwywoływaniaprzeznieskutkówcywilnoprawnych.Odrębniepostawionopytanieocywilnoprawnycharakterwstosunkudouchwałocharakterzeorganizacyjnym,uchwałdotyczącychsferywewnętrznejspółki,uchwał

� Dlauproszczeniawywoduautorposługujesięzamienniepojęciami„uchwaławspólni-ków”i„uchwałazgromadzenia”naoznaczeniezarównouchwałpodejmowanychprzezwspólni-kóworazzgromadzeniewspólnikówsp.zo.o.,jakiuchwałwalnegozgromadzeniaS.A.,chybażecoinnegozostałozaznaczone.

�0

stanowiącychprzesłankęważnościczynnościprawnychdokonywanychprzezzarządorazuchwałbezpośredniowywołującychskutekprawnywsferzezewnętrznej(np.opołączeniuosóbprawnych).

Powyższerozważaniapoprzedzonezostałyanaliząpodstawowychpojęćwobrębieprawacywilnego,tj.oświadczeniawoliiczynnościpraw-nej.Uznanobowiem,żepojęciatemająkluczoweznaczeniedlarozstrzyg-nięciabadanegozagadnienia.

Dokonano także rozważenia kompetencji w sferze reprezentacji.iwsferzedecyzjiorganówwykonawczychiuchwałodawczychspółekka-pitałowych.Zanieodzowneuznanoteżuprzedniezdefiniowaniesamegopojęciauchwałyiustalenie,czywszystkieaktyzgromadzeniaspółkikapi-tałowejmieszcząsięwjegozakresie.Jakoważnedlawykazaniaspecyfikiistotyprawnejuchwałocenionoprzeprowadzenieanalizyproceduryichpodejmowania.

Przedmiotemdalszychrozważańuczynionoaktgłosowania,którywpływanakształtuchwały,a takżekwestięokreśleniaewentualnychadresatówpojedynczychgłosóworaz skutkiprawne ichwadliwości.Wdyskusjinadcharakteremprawnymuchwałykwestiaistotyprawnejpojedynczegogłosujestbowiemzazwyczajpomijanalubspychananadalszyplan.Tymczasemproblemocenycharakteruprawnegopojedyn-czegogłosubudzirozlicznewątpliwości,wszczególnościwsytuacji,gdyuchwałaniezmierzadowywołaniaskutkówprawnych,atakżegdypro-pozycjauchwałyookreślonejtreściniezyskujewymaganejwiększościgłosów.Ponadtopodjętopróbędokonaniaocenyprawnejgłosówprze-ciwnychwstosunkudopropozycjiuchwałyookreślonejtreściigłosówneutralnych.

Wprzypadkuuznaniauchwałwspólnikówspółekkapitałowychzaczynnościprawnepodjętopróbęodpowiedzinapytanieoichswoistośćzewzględunacechującyjeszeregelementówodróżniającychodtegopojęciawtradycyjnymrozumieniu.Wiążesiętozfaktem,żeuchwałytepodej-mowanesąwewnątrzorganizmukorporacyjnegoiwoparciuoszczegó-łowąprocedurę.

Postawionowreszciepytaniedotyczącespecyfikiuchwałpodejmo-wanychwspółkachjednoosobowych.Wszczególnościdokonanopróbyoceny,czywsytuacjioddaniagłosutylkoprzezjednąosobęmożnaposłu-giwaćsiępojęciemuchwały.

Wobecbrakudefinicjiustawowej,rozważaniawrozdzialepierw-szymrozpoczętoodpróbyokreśleniasamegopojęciauchwały.Dokonano.

Wprowadzenie

��

rozgraniczeniauchwaływznaczeniusocjologicznym(uchwałasensu largo)oduchwaływznaczeniuprawnym(uchwałasensu stricto).Opisanoza-sadęmajoryzacji,któramazasadniczeznaczeniedlawyjaśnieniaspecy-fikikształtowaniadecyzjiorganówwieloosobowychwspółkachkapita-łowych.

Wskazanorównieżnaprzesłankiskutecznegowystępowaniawroliorganu(podejmowaniauchwał)orazróżnicękształtowaniawoliprzezorganyjedno-iwieloosobowe,wszczególnościtakie,którychskutecznedziałanie zapewnia zasadniczowspółdziałaniemniejszej liczby człon-ków.

Wrozdzialedrugimanalizęcharakteruprawnegouchwałypoprze-dzonoomówieniemproceduryuchwałodawczej,która,choćniestanowiczęściuchwały,jestpodstawąjejlegitymizacji.

Szczegółowerozważenieetapówpodejmowaniauchwałyijejzło-żonejstrukturypozwalabowiemzrozumiećspecyfikętegoaktupraw-nego.

Opisanofazę przygotowawcząrozpoczynającąsięprzezsformuło-wanieproblemu,któregodotyczyćmaprzyszłauchwała,awięcokreślenieceludziałania,jegozgodnościzobszaremdziałaniaspółkiorazzakresemkompetencjiorganu.

Dofazyprzygotowawczejzaliczonoteżustaleniewachlarzamożli-wościrealizacjiproponowanegocelu,przyjęciejednegozesposobówosiąg-nięciazaplanowanegoskutku,którywformiewniosku–propozycjitre-ściuchwałypoddanyzostaniepodgłosowanie,atakżeobradynadtymwnioskiem.

Omówionotakżegłosowanierozpoczynającefazęwłaściwą(procesuchwałodawczysensu stricto).Należądoniegorównież:zliczeniegłosów,którenastępujenapodstawieprzyjętychreguł,iwreszciesamauchwałajakodecyzjaorganukolegialnegocodoprzedstawionegowniosku.

Istotatejfazywyrażasięwtym,iżpoprzezoddaniegłosóworazzli-czenieichuzyskiwanajestnapodstawieprzyjętychreguł,swoiściepojętajednolitawolawszystkichgłosujących.

Szczególniewnikliwieprzeprowadzonoanalizęgłosowania,którepoleganaoświadczeniuprzezwszystkichgłosującychswejdecyzjicodopodjęciauchwałyookreślonejtreści.Poprzezprzyjęciealboodrzuceniewnioskugłosującymająbowiemmożliwośćwyrażeniaswojejindywidu-alnejopiniicodoprzedstawionegoprojektu,aponadtowpływnakształtuchwałyprzedstawiającejwolęorganu.

Wprowadzenie

��

Wprowadzenie

Jednoznacznieodróżnionowpracygłosyniezłożoneformalnieodgłosówwstrzymującychsię.

Wrozdzialetrzecimanaliziepoddanonietylkocywilnoprawnąsku-tecznośćgłosówoddanychprzezwspólników,aletakżekwestięokreś-lenia ichewentualnychadresatóworazskutkiprawneichwadliwości..Ustaleniecharakteruprawnegouchwałyniebyłobybowiemmożliwebezzbadaniacharakteruprawnegoaktugłosowaniawspólnikaspółkikapi-tałowej,tymbardziejżezagadnienietoniezostałowpolskiejliteraturzeprzekonującoicałościowoomówione.

Rozważonohipotezęaktuoddaniagłosunazgromadzeniujakojed-nostronnejczynnościprawnej,atakżejakooświadczeniawoli.Wtymcelubadaniupoddanokwestię,czyskutekprawnyjestnastępstwemoddaniasamegogłosu,czydopieropodjęciauchwały.Wprzypadkuuznaniagłosuoddanegoprzezwspólnikazajegooświadczeniewoliniezbędneokazałosięrozważenie,czydotyczytotakżesytuacji,wktórejuchwałaniestanowiczynnościprawnej.

Poddanoocenie,czywobecprzyjęcianiejednolitegocharakterupraw-negouchwałwspólnikówtakżecharakterprawnygłosuwspólnikamusipodlegaćniejednorodnejocenie.

Podjętotakżepróbęokreśleniaskutkuprawego,doktóregowywoła-niazmierzaoddanyprzezwspólnikagłos.Szczególnąuwagępoświęconowątpliwościomwiążącymsięzokreśleniemskutkówprawnychgłosówneutralnychiprzeciwnych.

Dokonanotakżepróbyrozważeniamożliwychadresatówoświad-czeńwoliwspólników.Krytycznejanaliziepoddanopojawiającesięwpiś-miennictwie tezyo spółce,przewodniczącymzgromadzenia i samychwspólnikachjakoadresatachaktugłosowania.

Zwróconouwagęnaszczególnąrolę,jakąpełniprocedurapodejmo-waniauchwały,wyłączającakoniecznośćszczególnegouprzystępnianiaoświadczeniakonkretnemuadresatowi.

Rozważonotakżedopuszczalnośćoddawaniagłosówwspólnikównazgromadzeniupodwarunkiembądźzzastrzeżeniemterminu.

Analizie poddano równieżmożliwość uchylenia się od skutkówprawnychwadoświadczeńwolinamocyprzepisówkodeksucywilnegoowadachoświadczeńwoli(art.82–88k.c.)orazwpływtejwadliwościnaważnośćuchwały.Omówieniukoncepcjiprezentowanychwliteraturzetowarzyszypróbauzasadnieniaodmiennegostanowiskasformułowanegozpunktuwidzeniafunkcjigłosuwprocedurzepodejmowaniauchwały.

��

Wprowadzenie

Centralnymzagadnieniemprowadzonychrozważań,któreznalazłowyrazwrozdzialeczwartym,jestpróbaustaleniacharakteruprawnegouchwał,wszczególnościczywywołująoneskutkicywilnoprawne.

Rozważonostanowiskouznająceuchwałęzapostaćumowywielo-stronnej,aktwewnątrzorganizacyjny,swoistączynnośćprawną,atakżekoncepcję traktującąuchwałę jakozdarzenieprawneniebędące jednakczynnościąprawną.

Rozważono tezę o niejednolitym charakterze prawnym uchwałwspólnikówspółekkapitałowych.

Poprzedzonojąanaliząpodstawowychpojęćwobrębieprawacywil-nego,takichjakoświadczeniewoliiczynnośćprawna.

Abyułatwićprowadzeniebadań stworzono typologięuchwałzewzględunakwestięwywoływaniaprzeznieskutkówcywilnoprawnych,wyróżniając:

− uchwałyocharakterzeczystoorganizacyjnym(apele,zaleceniaitp.);

− uchwałydotyczącesferywewnętrznejspółkiwywołująceskutkicywilnoprawne;

− uchwałydotyczącesferyzewnętrznejspółki,czyliuchwałystano-wiąceprzesłankęważnościczynnościprawnychdokonywanychprzezzarząd;

− uchwałybezpośredniowywołująceskutekprawnywsferzeze-wnętrznej(np.opołączeniuosóbprawnych).

Wrozdzialepiątympodjętopróbęokreśleniacywilnoprawnegocha-rakteruuchwałdotyczącychsferywewnętrznejspółki.

Do stosunkówwewnętrznych spółki zaliczono stosunkimiędzywspólnikamia spółką (relacjeopierające sięna stosunkuczłonkostwawspółce)orazstosunkimiędzyspółkąaczłonkamijejorganów.

Określono charakter prawny stosunkówwewnętrznychw spółce,wszczególnościcharakterstosunkuczłonkostwa,orazźródłajenormujące.

Celemrozważeniacywilnoprawnegocharakteruniektórychuchwałniezbędnebyłowskazanieskutkówprawnychwybranychuchwałpodej-mowanychprzezwspólnikówwspółkachkapitałowych.

Omówionowięcuchwały,takiejakuchwałaooznaczeniuwysoko-ściiterminówdopłat,ozwrociedopłat,oumorzeniuudziałów,ozmia-nieumowyspółkizo.o.,uchwaławspólnikówpowołującapełnomocnika,o powołaniuczłonkazarząduczywreszcieo udzieleniuabsolutorium

�4

Wprowadzenie

członkomzarząduorazpodjętopróbęwskazaniaichcharakterupraw-nego,atakżeskutkówcywilnoprawnych,jakiewywołująwsferzeprawnejpodmiotówtrzecichwobecspółki.

Zidentyfikowanowreszcieuchwałyocharakterzeorganizacyjnymniestanowiąceczynnościprawnych(np.uchwałaorozpatrzeniuizatwier-dzeniusprawozdaniazarząduzdziałalnościspółki),azatemniezmierza-jącedowywołaniaskutkówprawnych.

Oddzielniezostałyujęte,omówionewrozdzialeszóstym,uchwałystanowiąceprzesłankęważnościczynnościprawnychzarządu.

Oceniepoddanohipotezyouchwalewspólnikówjakozgodzieosobytrzeciejorazjakorodzajuumocowaniaudzielanegoprzezzgromadzeniewspólnikówzarządowispółki.Dokonująckrytycznejanalizyzapatrywaniateodniesionoprzedewszystkimdotzw.teoriiorganówosobyprawnej.

Ponadtoanaliziepoddanowyrażonywliteraturzeprzedmiotupo-gląd, zgodnie z którymuchwałazezwalającanadokonanie czynnościprawnejprzezzarządstanowijej„częśćskładową”.

Wskazano szczególnie na trudność związaną z faktem, iż obaoświadczeniamiałybyrównocześniezmierzaćdowywołania tegosa-megoskutkuprawnegoistanowićelementyczynnościprawnejtejsamejosobyprawnej.

Przedstawionotakżekoncepcję,głoszącą,żeuchwała,doktórejod-nosisięprzepisart.17k.s.h., jestaktemwoliwspółtworzącymdecyzjęspółkiodokonaniuczynnościprawnejprzezzarząd.

Podejmowanie aktuwoliprzezosobęprawnąwymagałobywięcwtymprzypadkuwspółdziałaniadwóchorganów.

Wysuniętotakżehipotezęouchwalezezwalającejjakoconditio iuris..Przyjęto,iżinstytucjawarunkuprawnegotłumaczywsposóbnajbardziejtrafnycharakteruchwaływymaganejzmocyprawadlaskutecznościczyn-nościprawnejdokonanejprzezspółkę.

Wrozdzialesiódmymwyróżnionospecyficzneuchwałypodejmo-waneprzezwspólników,np.dotyczącełączeniaspółek.Poddanobada-niu,czywywołująonebezpośrednioskutkiprawnewsferzezewnętrznejspółkiiczywobecpozytywnejodpowiedzinatopytaniemożnazaliczyćjedokategoriiczynnościprawnychbądźtylkooświadczeńwoli.Wtymceluomówiononiektóreelementyproceduryłączeniaspółek,m.in.takiejejelementyjakplanpołączeniaiwpisdorejestruprzedsiębiorców.

Ustalono,zjakączynnościązwiązanyjestskutekpołączeniaspółekorazczyzsamympowzięciemuchwałspółkipodejmująjakieśzobowiązanie.

�5

Wprowadzenie

Rozważonotakżekoncepcję,zgodniezktórązgodneuchwałyłącze-niowezgromadzeńwspólnikówlubwalnychzgromadzeńspółekkapita-łowychstanowiąsui generisumowęłączeniowąpomiędzyspółkami.

Wrozdzialeósmymuwagępoświęconospecyficeuchwałpodejmo-wanychwspółkachjednoosobowych.Podjętopróbęustaleniazakresupo-jęciaspółkijednoosobowejorazuchwałyjednoosobowejwprawiepolskim.Scharakteryzowanotakżeregulacjeprawneznajdującezastosowaniedouchwałjednoosobowychorazzwróconouwagęnaodmiennościwstosunkudoaktówpodejmowanychwspółkachwieloosobowych,wszczególnościnabraktypowejdlaspółekwieloosobowychproceduryuchwałodawczej.

Określonoformęprawnądlauchwałpodejmowanychwspółcejed-noosobowej.Istotneznaczenieztegopunktuwidzeniamiałorozważeniezastosowaniabudzącejkontrowersjewliteraturzeregulacjiart.173k.s.h.orazart.303§2,3i4k.s.h.dooświadczeniajedynegowspólnikaskłada-negowramachwykonywaniauprawnieńzgromadzenia.

Analizująccharakterprawnyuchwałyjedynegowspólnikarozwa-żonomożliwychadresatówskładanegoprzezniegooświadczeniawoli.Uznano,żegłosoddawanyprzezwspólnikanazgromadzeniuniemieścisięwzakresieczynnościprawnychindywidualnieadresowanych.

Dokonanopróbyoceny,czywsytuacjioddaniagłosutylkoprzezjednąosobęmożnaposługiwaćsiępojęciemuchwały.

Rozważono,czyodrębnośćpodmiotowawspólnikaispółkijesttaksamosilnabezwzględunaliczbęczłonkówzgromadzeniawspólnikówi czywola jedynegowspólnika stanowieo ipsowolę samej spółki, czyteżwymagadopieroprzypisaniaspółcenapodstawieokreślonychregułprawnych.Ocenionotakże,czyproblemprzypisaniasamejosobieprawnejoświadczeniazłożonegoprzezwspólnikawystępujezjednakowąmocąza-równowwieloosobowych,jakijednoosobowychspółkachkapitałowych.Wskazanotakżewątpliwość,czyfaktzgodnościmerytorycznejoddanegogłosuisamejuchwałyświadczyoichtechnicznoprawnejidentyczności.

Nagrunciewskazanychrozważańsformułowanowniniejszejpracykilkapodstawowychtez.

Przedstawionotezę,żepodejmowanieuchwałystanowipewienpro-ces,któryniejestczęściąskładowąuchwały,alepodstawąjejlegitymiza-cji.Wyróżnionoi scharakteryzowanoposzczególneetapytegoprocesu,wszczególnościfazęprzygotowawcząwyznaczanąprzezsformułowa-nieproblemuorazfazęwłaściwą,którąrozpoczynagłosowanie(procesuchwałodawczysensu stricto).Wfazietejpoprzezoddaniegłosóworaz

�6

Wprowadzenie

zliczenieichuzyskiwanajestnapodstawieprzyjętychreguł,swoiściepo-jętajednolitawolawszystkichgłosujących.

Analizacharakteruprawnegoaktugłosowaniapozwoliłanawysnu-cietezy,żegłosoddanyprzezwspólnikamożestanowićjegooświadczeniewoli,oileuchwała,którątworzy,stanowiczynnośćprawną.

Stwierdzono,żewobecprzyjęcianiejednolitegocharakteruprawnegouchwałwspólników,takżecharakterprawnygłosuwspólnikamusipod-legaćniejednorodnejocenie.

Zgodniezzaprezentowanymwpracystanowiskiem,bezpośrednimskutkiemprawnym,doosiągnięciaktóregozmierzawspólnikpoprzezod-daniegłosu,jestskutekprawnyzwiązanyzpodjęciemuchwałyookreślo-nejtreści.Wątpliwościwiążącesięzokreśleniemskutkówprawnychgło-sówneutralnychiprzeciwnychdająsięusunąćpoprzezodwołaniesiędozasadymajoryzacji.Zasadawoliwiększościprzypodejmowaniuuchwałdecydujeo ichspecyfice jakoczynnościprawnychi tłumaczywmoimprzekonaniudopuszczalnośćprzypisaniaskutkówprawnychgłosomneu-tralnymiprzeciwnymwobecpropozycjiuchwałyookreślonejtreści.

Oznaczato,żewspólnikwyrażawolępodjęciawiążącejdlaorganuwieloosobowegodecyzji,niezależnieodtego,jakąbędzieonamiałaosta-tecznietreść.

Dokonano także rozważeniamożliwychadresatówoświadczeniawoliwspólnikaskładanegonazgromadzeniu,uznając,żeniemieścisięonowzakresieoświadczeńindywidualnieadresowanych.

Stwierdzonoteż,żerola, jakąpełniuprzystępnienieoświadczeniawolijegoadresatowi,wypełnianajestwspółcekapitałowejprzezszcze-gólnąprocedurępodejmowaniauchwały.Właśnieposzczególneelementytejprocedurymajądoniosłośćprawnąporównywalnądouprzystępnieniaoświadczeniawoliadresatowi.

Uznanotakże,iżinaczejniżoświadczeniawolicodozasady,głosywspólnikównazgromadzeniuniemogązostaćoddaneanipodwarun-kiem,anizzastrzeżeniemterminu.

Odmiennieodpowszechniereprezentowanychstanowiskprzedsta-wionotezę,żemimouznaniagłosuzaoświadczeniewoli,należywyłączyćmożliwośćjegozaskarżeniazpowoduwadliwościnapodstawieprzepi-sówkodeksucywilnego.

Zasadniczeznaczeniedlazajęciatakiegostanowiskamaocenagłosuzpunktuwidzeniajegofunkcjiwprocedurzeuchwałodawczej.Oświad-czenie woli wspólnika stanowi bowiem tylko część składową decyzji.

��

Wprowadzenie

wieloosobowegoorganukorporacyjnejosobyprawnej.Ponadtokodeksspółekhandlowychprzewidujespecjalnąregulacjędotyczącązaskarża-niauchwał,będącąlex specialiswstosunkudoprzepisówkodeksucywil-nego.Uznaniewreszciezaskarżalnościgłosówstałoby,choćbypośrednio,wsprzecznościzeszczególnymiprzesłankamizaskarżaniauchwał,takimijaknp.zgłoszeniesprzeciwu.Przyjętotakże,żemożliwośćpowołaniasięprzezwspólnikanawadyoświadczeniawoli(głosu),byłabytakżeniedopogodzeniaz zasadąpewnościobrotuprawnegoi stabilnościuchwały.Prezentowanypoglądwspartoprzykładamispecjalnegopodejściadowa-dliwościoświadczeńwolinagruncieinnychdziedzinprawa,np.prawarodzinnego.

Konkluzjąpodjętychrozważańnatematcywilnoprawnegocharak-teruuchwałjesttezaoniejednolitymcharakterzeprawnymuchwałwspól-nikówspółekkapitałowych.

Ustalono,żewiększośćspośródomówionychuchwałwspólnikówspółekkapitałowychwywołujeskutkicywilnoprawnewsferzeprawnejpodmiotówtrzecichwobecspółki.Uchwałytestanowią,skorozmierzajądowywołaniaskutkuprawnego,czynnośćprawną,agłosoddanyprzezwspólnika–oświadczeniewoli.Niewątpliwieuchwałytescharakteryzo-waćnależyjakoczynnościprawneswoiste,bowiemcechujejeszeregele-mentówodróżniającychodtegopojęciawtradycyjnymrozumieniu.Wiążesiętozfaktem,żeuchwałytepodejmowanesąwewnątrzorganizmukor-poracyjnegoiwoparciuoszczegółowąprocedurę.

Zidentyfikowanotakżeuchwałyocharakterzeorganizacyjnymnie-zmierzającedowywołaniaskutkówprawnych,a zatemniestanowiąceczynnościprawnych.Przykładmożestanowićtuuchwałaorozpatrzeniuizatwierdzeniusprawozdaniazarząduzdziałalnościspółki.

Zarównosamosprawozdanieprzedkładaneprzezzarząd,jakiaktjegozatwierdzeniaprzezwspólnikówocenionojakooświadczeniawiedzymająceodmiennystatusmetodologicznyodoświadczeńwoli.

Odmienniewinnybyćujmowaneuchwałystanowiąceprzesłankęważnościczynnościprawnychzarządu.Sformułowanotezę,iżprzyocenieichcharakteruprawnegomożnaodwołaćsiędoinstytucjiwarunkupraw-nego.Zgodnieztymstanowiskiemuchwaływymaganezmocyprawadlaskutecznościczynnościprawnejdokonanejprzezspółkęmającharakterconditio iuris..

Wpracyzaprezentowanotakżetezęoistnieniuuchwałwspólnikówbezpośredniowywołującychskutkiprawnewsferzezewnętrznejspółki,

�8

Wprowadzenie

którenieposiadająccharakteruczynnościprawnej,stanowiąjejoświad-czeniewoli(np.uchwałydotyczącełączeniaspółek).

Powzięcieuchwałłączeniowychnieoznaczapołączeniaspółek,bo-wiemskutektenzwiązanyjestdopierozwpisempołączeniadorejestruprzedsiębiorców.Sameuchwałyzmierzająjednakniewątpliwiedojegoosiągnięcia.Poprzezzgodnepowzięcieuchwałspółkipodejmujązobo-wiązaniedodokonaniapołączenia.Stąduznano,żebrakzłożeniawnios-kuowpispołączeniadorejestruiwkonsekwencjiniedoprowadzeniedoniegorodzićmożeodpowiedzialnośćodszkodowawcząjednejspółkiwo-becdrugiejnapodstawieart.471k.c.

Ponieważuchwały łączeniowezmierzajądowywołania skutkówprawnych,ocenionojejakooświadczeniawolispółek.Niestanowiąonejednakczynnościprawnej,bowiemdopierozgodnepodjęcieuchwałprzezwszystkiełączącesięspółkijestprzesłankąskutecznegopołączenia.Dla-tegozaaprobowano tezę, że zgodneuchwały łączeniowezgromadzeńwspólnikówlubwalnychzgromadzeńspółekkapitałowychstanowiąsui generisumowęłączeniowąpomiędzyspółkami.

Analiza uchwał w spółkach jednoosobowych doprowadziła douznaniatezy,żestanowiąonejejaktwoli,opierającysięnaoświadczeniuwolijedynegowspólnika.Oznaczato,żeuchwaławspółcejednoosobo-wejujmowanabyćwinnajakouchwaławsensieprawnym.Braktypo-wejdlauchwaływspółcewieloosobowejproceduryuchwałodawczejniewydajesiętutajrelewantny,procedurataniestanowibowiemelementuuchwały.

Uznano,żeproblemprzypisaniaoświadczeńzłożonychprzezwspól-nikówsamejosobieprawnejwystępujezjednakowąmocązarównowwie-loosobowych, jak i jednoosobowych spółkach kapitałowych. Fakt, żewspółcejednoosobowejoświadczenieskładatylkojednaosobaniezmie-nianicwtymwzględzie.

Odrębnośćpodmiotowawspólnikai spółki jesttaksamosilnabezwzględunaliczbęczłonkówzgromadzeniawspólników.

Wolawspólnikaniestanowiwięceo ipsowolisamejspółkiiwymagadopieroprzypisaniaspółcenapodstawieokreślonychregułprawnych.

Mechanizmtegoprzypisaniajesttakisam,niezależnieodtego,czychodziospółkęwielo-czyjednoosobową.Sprawiaon,żeuchwałauzna-wanajestzawyrazwolispółki„niezależny”odgłosuoddanegoprzezjedynegowspólnika.Uchwałabędącaczynnościąprawnąspółkistanowiodrębnąodoświadczeniawoliwspólnikajakość.

Wprowadzenie

Rozważaniapowyższeopartezostałynaanalizieprawnejobowią-zującychprzepisówprawapolskiego,wszczególnościkodeksuspółekhandlowych.Metodabadawczazastosowanawniniejszejpracyobejmujeanalizęprawno-dogmatycznąprzepisówgłównieprawapolskiegoorazanalizęfunkcjonalną.

��

Rozdział I Uchwała jako środek kształtowania

i wyrażania wspólnej woli zespołów osób

1. Sposób kształtowania wspólnej woli przez różnorodne zespoły osób

Uchwałajestśrodkiemkształtowaniaiwyrażaniawspólnejwolize-społuosób�.Zespołyosóbmogąmiećnatomiastróżnorodnycharakter.Sytuacjebowiem,kiedyporządekprawnypostrzegawiększąliczbęosóbposiadającychrównystatus�jakogrupę,czyliujmujejakoswegorodzajujedność(całość),sązróżnicowane.Zjednejstronywskazaćtumożnaspółkiposiadającewyznaczonywolączłonków(wdrodzeczynnościprawnej)celdziałania,zdrugiej–zespołyosóbnieposiadająceumownejpodstawydziałania,leczpowstającezmocyustawydlaosiągnięciaokreślonegoceluiopierającesięnazasadniczoprzypadkowymdoborzeczłonków,wynika-jącymnp.zewspólnieprzysługującegoimprawa4.

� Z.Radwański(w:)Z.Radwański (red.),System prawa prywatnego,t.II,Warszawa2002,s.179;S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski(red.),System prawa cywilnego,t.I,wyd.2,Wrocław1985,s.486–487.

� Przyomawianiuuchwałpominiętezostająwspólnoty,wktórychpanująstosunkinad-rzędności.Wwarunkachtakichniedochodzidokoniecznościwypracowywaniawspólnejwoliwpostaciuchwał.

4 Znaleźćmożnatakżezespołyosób,wktórychistniejąodstępstwaodzasadydobrowolno-ściudziału.Jakoprzykładpodaćmożnachoćbykorporacjezawodowe,np.samorządadwokacki(art.2ustawyzdnia26maja1982r.–Prawooadwokaturze,tekstjedn.Dz.U.z2002r.Nr123,poz.1058zezm.)czyradcowski(art.40ust.2ustawyzdnia6lipca1982r.oradcachprawnych,tekstjedn.Dz.U.z2002r.Nr123,poz.1059zezm.).Natematdobrowolnościudziałuczłonkówworganizacjachkorporacyjnychpor.:S.Grzybowski,Prawo spółdzielcze w systemie porządku praw-nego,Warszawa1976,s.36.

��

Innymisłowyobokzespołówocharakterzekorporacyjnym,wypo-sażonychwpodmiotowośćprawnąodrębnąodpodmiotowościprawnejswoichczłonków(osobyprawne)uchwałamiposługująsiętakżejednostkiorganizacyjneniebędąceosobamiprawnymi,którymustawaprzyznajezdolnośćprawną(np.spółkiosoboweprawahandlowego)5,a takżeze-społyosóbzorganizowanepodwspólnąnazwąidlarealizacjiokreślonegocelu,lecznieposiadająceodrębnejzdolnościprawnejikorzystającezpod-miotowościprzysługującejjejczłonkom(np.spółkacywilna6)�..

Wceluunaocznieniatychodrębnościi różnorodnościwśródkon-strukcjiprawaprywatnegowymienićmożnaprzykładowopodejmująceuchwałyorganyosobyprawnej,komitetyrodzicielskie,spółkicywilne,osobowespółkiprawahandlowego,wreszciespółdzielnieorazkapitałowespółkiprawahandlowego,takiejakspółkazograniczonąodpowiedzial-nościąispółkaakcyjna.

Jakpowszechniewiadomo,osobyprawneposiadająpodmiotowośćprawnąodrębnąodpodmiotowościichczłonków(np.spółkikapitałowe)8..Wśródpodmiotównieposiadającychosobowościprawnejwyróżnićna-leżyjednostkiorganizacyjne,którymustawaprzyznajezdolnośćprawną9.orazte,którymodrębnazdolnośćprawnanieprzysługuje,pozostającwy-łącznieatrybutemczłonkówtychorganizacji.Tworytedziałajątylkojako

5 Por.art.33�k.c.wzw.zart.8k.s.h.,atakże:Z.Radwański,Podmioty prawa cywilnego w świe-tle zmian Kodeksu cywilnego przeprowadzonych ustawą z 14 lutego 2003 r.,Pr.Sp.2003,nr7–8;tenże,Prawo cywilne – część ogólna,wyd.6,Warszawa2003,s.192–197.

6 Por.art.860–875k.c.;zob.natentemattakże:Z.Radwański,J.Panowicz-Lipska,Zobowią-zania – część szczegółowa,wyd.6,Warszawa2005,s.314–324wrazzcytowanątamliteraturą.

� Natematpodmiotówprawacywilnego:Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.139–197;S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski(red.),System...,t.I,§32–34,38–42,44;A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawo cywilne. Zarys części ogólnej,Warszawa2001,rozdz.VII–VIII.

8 Natematosobowościprawnejpor.m.in.:Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.19;A.Klein,Ewolucja instytucji osobowości prawnej(w:)E.Łętowska(red.),Tendencje rozwojowe prawa cywilnego,Wrocław1983;J.Wróblewski,Teorie osób prawnych – zarys podejścia semiotycznego(w:)Stu-dia z prawa cywilnego,Warszawa–Łódź1983;S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski(red.),System...,t.I,s.64in.;A.Stelmachowski,Zarys teorii prawa cywilnego,Warszawa1998,s.162in.

9 Zgodniezart.33�wprowadzonymdokodeksucywilnegonowelązdnia14lutego2003r.(Dz.U.Nr49,poz.408)dojednostektychstosujesięodpowiednioprzepisyoosobachprawnych.Wprowadzającwspomnianyprzepisustawodawcauznał istnienietrzeciegorodzajupodmiotustosunkówcywilnoprawnych,zwanychwdoktrynie„ułomnymi”osobamiprawnymi.Znaczenieprzypisywanetemupojęciuniejest jednakjednolitei wydajesięszerszeniżwskazanewtreści.art.33�.k.c.–tak:Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.197wskazującnastanowiskoS.Sołty-sińskiegowkomentarzudoart.31k.s.h.–S.Sołtysiński,A.Szajkowski,A.Szumański,J.Szwaja,Kodeks spółek handlowych. Komentarz,t.I,Warszawa2001.

Rozdział I. Uchwała jako środek kształtowania i wyrażania wspólnej woli zespołów osób

��

przedstawicielezrzeszonychwnichosóbfizycznychlubprawnych,któ-rychmieniemzarządzają�0..

Mimoznacznychróżnicmiędzywskazanymiformamidziałaniaze-społówosób,możnaznaleźćdlanichtakżewspólnymianownik.Wszyst-kieonestanowiąbowiemtechniczno-prawnyśrodekosiąganiaokreślo-negocelu.Zprzedstawionegopunktuwidzeniarodzajtegoceluniemawiększegoznaczenia,niezależnieodtego,czyjestongospodarczy,spo-łeczny,naukowy,kulturalny,sportowyczycharytatywny.Wszystkieoma-wianezespołyosób,mimowyraźnychodmienności,powołanezostałydlarealizacjizadańwyznaczonychustawą,statutemlubumowąspółkiiobokosóbfizycznychoznaczająotwarciemożliwościdziałaniawokreślonejfor-miedlawywołaniaskutkówfaktycznychiprawnych.

Wceluurzeczywistnieniatychzamierzeń,porządekprawnyprzy-znajezespołomosóbzdolnośćprawniedoniosłegodziałania,czyliwy-woływaniajakowspólniefunkcjonującemutworowizmianwświecieze-wnętrznym.

Jakkolwiekzakresprzyznanejzdolnościmożebyćróżny,towkażdymprzypadkusystemprawnyprzyznajeokreślonemuzespołowiosóbmożnośćwywoływaniaskutkówprawnychpoprzezpodejmowanedziałania��.

Bezwpływunatopozostajefakt,czyoweskutkiprzypisanesąsa-memutworowiprawnemuposiadającemuodrębnąosobowośćprawną,czyczłonkomzespołuosobowegojejpozbawionego.

Systemprawnyniezależnieodformyprawnejzespołuosóbuznajewspólność (jednolitość) jegodziałania,w tymsensie,żepodjęteprzezniegonapodstawieokreślonychregułczynnościuznajezaczynnościsa-megozespołuosób.

Wtensposóbporządekprawny,analogiczniedouregulowańdo-tyczącychosóbfizycznych,przypisujedziałaniomzespołówosóbskutkiprawneiuznajejezawiążącedlawszystkichczłonków,bezwzględunaichuczestnictwolubjegobrakwkonkretnejczynności.

�0 Por.Z.Radwański,Prawo cywilne – część ogólna,Warszawa1993,s.136.�� Por.np.kapitałowespółkiprawahandlowego(art.151in.k.s.h.,art.301in.k.s.h.)oraz

konstrukcjespółkicichej(tzw.spółkacywilnazeskutkiemwewnętrznym)uregulowanejuprzed-niowkodeksiehandlowym(art.682–692).Obecniebrakprzepisównormującychspółkęcichą,leczwieluprzedstawicielinaukiprawadopuszczajejpowołaniewświetlezasadyswobodyumów(por.M.Rudnicki(w:)M.Knaflewski,M.Rudnicki,R.Szczepaniak(red.),Nowe prawo spółek,wyd.II,GorzówWielkopolski2001,s.107–111;A.Dyoniak,Umowa spółki cywilnej ze skutkiem wewnętrznym,PPH1994,nr6,s.16;A.Jędrzejewska,Istota spółki cywilnej o charakterze wewnętrznym,PPH1994,nr10;tejże,Reżim majątkowy w spółce o charakterze wewnętrznym,PPH1994,nr11.


�4


Nieoznaczatooczywiściestawianiaznakurównościmiędzydziała-niemosobyfizycznejizespołuosób,któremuprawoprzyznałozdolnośćdodziałania.

Zespółosóbpozostajenormatywnymtworemmyślowym,ukonsty-tuowanymprzezporządekprawny,anieorganizmembiologicznym.

Wprzypadkuosóbfizycznychsystemprawnynietworzyichbytu,lecznadajetylkoczłowiekowikwalifikacjęosobyfizycznej,natomiastjed-nostkiorganizacyjne��sąkonstruowaneniejako„sztucznie”przezsystemprawny��.Towłaśnieprzepisyprawneokreślająorganizacjętychpodmio-tów,takabymogłyrealizowaćokreślonecele.Substratemjednostekor-ganizacyjnych,takichjakspółkikapitałowe, jestoczywiścieorganizacjaludzka,bezktórejniemogłybyoneprowadzićdziałalności.Jednostkaor-ganizacyjna,októrejmowa,musibyćwyposażonawzespółregułstruk-turalnych,wskazujących,jakieczynności,jakichosóbiwjakichokolicz-nościachmogąbyćuznanezadziałaniasamej jednostkiorganizacyjnej.Zdolnośćdodziałaniajednostkiorganizacyjnejmożebyćrozumianawtensposób,żejejzachowanieskierowanenazewnątrzzmierzającedowywoła-niaskutkówprawnychporządekprawnyuznajezadziałanietejjednostkiorganizacyjnej,aniejejsubstratu,czyliosobyfizycznej.Namocyarbitral-nejdecyzjiprawodawcyskutkiprawnedziałańjednostkiorganizacyjnejwywołująkonsekwencjedlajejstosunkówprawnych.

Wkontekścierozważaniacharakteruprawnegouchwałzgromadzeńspółekkapitałowychwartojeszczezwrócićuwagę,żekażdezamierzonezachowaniepolegającenadziałaniulubzaniechaniuzakładaobjęciegowoląpodmiotu.Zpsychologicznegopunktuwidzeniawolawystępujetylkouludzi.Dlategotakżewtejkwestiiporządekprawnymusiałna-turalnąrelację„wola–człowiek”uzupełnićo„sztuczny”związek„wola–podmiotokreślonyprzezprawo”.

Napodstawienormatywnejzasadyaktywoliczłowiekauznajesięzaaktywolispółkimająceznaczeniedlajejsferyprawnej.

Specyfikazdolnościdodziałaniajednostekorganizacyjnychpolegawięcnatym,żeelementywystępowaniawświeciezewnętrznym–natu-ralnawolaijejprzetworzeniewzachowanienazewnątrz–nieprzysługują

�� Polskieprawoujmuje jednostkęorganizacyjnąjakopojęcienadrzędnewstosunkudopojęciaosobyprawnej(art.33�§2k.c.).Oznaczato,żekażdaosobaprawnajestzarazemjednostkąorganizacyjną,leczniekażdajednostkaorganizacyjnajestzarazemosobąprawną.

�� Nagruncieosóbprawnychpor.:Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.175in.;S.Grzy-bowski(w:)S.Grzybowski(red.),System...,t.I,s.286in.

�5

jednostkomorganizacyjnym,takjakosobomfizycznymnamocynatural-nieposiadanychzdolności,lecznamocyustalonychprzezpraworeguł.Beznormatywnegouznaniadziałaniejednostekorganizacyjnychbyłobyniemożliwe�4.

Uznanieskutkówprawnychdziałańnp.spółkikapitałowejoznaczaprzytym,żewszyscyjejuczestnicyzostajązwiązaniskutkamiprawnymitychdziałańnapodstawiesamejprzynależnościdojednostkiorganiza-cyjnejbezkoniecznościdodatkowejpodstawy,takiej jaknp.pełnomoc-nictwo.Cowięcej,związaniskutkamiprawnymiczynnościspółkipozo-stająwszyscyjejuczestnicy,bezwzględunaichstosunekdokonkretnegodziałania.Należyprzytympodkreślić,żezasada,októrejmowa,odnosisiędowszystkichjednostekorganizacyjnychbezwzględunaichcharakterprawnyikształtorganizacyjny.

Niewymagatogłębszegouzasadnieniawprzypadkupodmiotówposiadającychosobowośćprawną,gdziedziałaniaosóbfizycznychzostająprzypisaneabstrakcyjnemutworowiprawnemujakojegowłasne.

Jednakjednostkiorganizacyjnenieposiadająceodrębnejosobowościprawnej,takiejakhandlowespółkiosobowetakżedziałająnazewnątrzjakojednolitacałość,anietylkosumaichczłonków�5.

Wątpliwościcodoobowiązywaniazasadyzaliczaniaskutkówpraw-nychrodzićsięmogąprzyanaliziejednostekorganizacyjnychbędącychtylkosumąpojedynczychczłonków,takichjaknp.spółkicywilne.

Wtakichsytuacjachistniejebowiem,jakmożnasądzić,tożsamośćmiędzypodmiotamidziałającymiizwiązanymidziałaniem,ponieważjed-nostkaorganizacyjnaniejestwyposażonawodrębnązdolnośćprawną�6.

Twierdzenieotożsamościpodmiotówdałobysię jednakutrzymać,gdybyw każdymprzypadkudziałaniaw ramachwspólnotypodmiotydziałającewpełnipokrywałysięzpodmiotamitymdziałaniemzwiąza-nymi.Innymisłowy–gdybypasywnyuczestnikjednostkiorganizacyjnejniemógłbyćzwiązanydziałanieminnejosoby.Tezytakienieznajdująjednakuzasadnieniawprzepisachprawnych.Możliwejestbowiemwykonywanie

�4 Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.175in.;S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski(red.),System...,t.I,s.367in.

�5 Szczególnienagruncienowegokodeksuspółekhandlowychposiadająoneumocnionąpodmiotowośćprawną(por.art.8k.s.h.),awobecwprowadzeniaprzepisuart.33�k.c.stosujesiędonichodpowiednioprzepisyoosobachprawnych.

�6 Podzielamstanowisko,żespółkacywilnaniejestwyposażonawzdolnośćprawną.Natematzdolnościprawnejspółkicywilnej:Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.193;Z.Radwań-ski,J.Panowicz-Lipska,Zobowiązania...,s.316–317.


�6


określonychfunkcjiwramachjednostkiorganizacyjnejnieprzezogółczłon-ków,lecztylkoprzezichreprezentację(wskrajnymprzypadkuprzeztylkojednegoznich)zeskutkiemwobecwszystkich(vide:art.864,865k.c.)��.

Oczywiściemożliwesątakżesytuacjeodmienne,wktórychmamydoczynieniazpokrywaniemsięosóbdokonującychdanejczynnościorazosóbniązwiązanych.Współcecywilnejchoćbywsprawachprzekraczającychza-kreszwykłegozarządukoniecznajestuchwaławszystkichwspólników(art.865§2k.c.).Niewpływatojednaknazakwestionowaniesamejzasady.

Niezależniebowiemodprzypadku,zktórymmamydoczynienia:czyjesttotożsamośćosóbdziałającychzezwiązanymitymdziałaniem,czyteżnie,czyjednostkaorganizacyjnawyposażonajestwewłasnąpod-miotowośćprawną,czyteżtejpodmiotowościjejbrak,zawszedziałaniejednostkiorganizacyjnejodbywasięwoparciuozasadęuznaniadziałańjejczłonkówzadziałaniasamejjednostkiorganizacyjnej.Możemyjedyniemówićojejszczególnychformach.

1.1. Kształtowanie i wyrażanie woli organu osoby prawnej

Spółkikapitałowebędąceprzedmiotemdalszychanalizwniniejszejpracyjakoosobyprawnedziałająprzezswojeorgany.

Dlauczynieniadalszychrozważańklarowniejszymiwypadawięcprzypomniećtakżepojęcieisposóbdziałaniaorganuosobyprawnej�8..

Wartobowiemnadmienić,żepojęcieorganuużywanebywawlite-raturzeróżnieujęte,coprowadzićmożedonieporozumień�9.

Takwięcodróżniaćwypadapojęcieorganu,oznaczająceczęśćpo-rządkuorganizacyjnegoosobyprawnej,obejmującegopewienzakreskom-petencji(zakresdziałania),wramachktórychokreśloneosobyfizycznemogąpodejmowaćdziałaniawywołująceskutkiwsferzeosobyprawnej.

�� Z.Radwański,J.Panowicz-Lipska,Zobowiązania...,s.320in.�8 Por.Z.Radwański,Prawo cywilne...,wyd.6,s.180–182,S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski

(red.),System...,t.I,s.289–290;A.Klein,Charakter prawny organów osób prawnych(w:)Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego,Warszawa1985,s.121in.;E.Płonka,Me-chanizm łączenia skutków działań prawnych z osobami prawnymi na przykładzie spółek kapitałowych,Wroc-ław1994,s.13in.;M.Pazdan,Niektóre konsekwencje teorii organów osoby prawnej,PracenaukoweUniwersytetuŚląskiegowKatowicach,PracePrawniczeI,nr5,Katowice1969,s.204–205.

�9 Por.A.Klein,Charakter...,s.122–123;J.Kosik,Zasady odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszów,Wrocław1961,s.76–77;wliteraturzeniemieckiej:H.J.Wolff,Organschaft und Juristische Person,t.II,Theorie der Vertretung,Berlin1934,s.129in.;J.Baltzer,Der Beschluss als rechtstechnisches Mittel organschaftlicher Funktion in Privatrecht,Köln–Berlin1965.

��

Ponadtoterminu„organ”używasięnaoznaczenietzw.piastunóworga-nówosobyprawnej,czyliosóbfizycznychuprawnionychdowystępowa-niawcharakterzeorganów.

Upowszechnieniesięteoriiorganównastępowałowopozycjidoteo-riiprzedstawicielstwa,skutkiemczegowpolskiej literaturzeniewielkąuwagęzwracasięnapodobieństwawdziałaniuorganuiprzedstawiciela.Zasadniczaróżnicamiędzyorganemiprzedstawicielembierzesięzróż-negoźródłaumocowaniadodziałania.W przypadkuorganuźródłemtym jeststrukturaorganizacyjnaosobyprawnej,podczasgdyw przy-padkuprzedstawiciela–przepisustawy,orzeczeniesądowealboczyn-nośćprawnamocodawcy�0.

Nabraksłusznościostregoprzeciwstawieniaorganuiprzedstawi-cielazwracaliuwagęwpolskiejdoktryniemiędzywojennejF.BossowskiorazR.LongchampsdeBerier.

Pierwszyznichuznawałorganyzastatutowychzastępcówosobyprawnej��,drugi–zatrzeciąkategorięprzedstawicieli–przedstawicielistatutowych(obokumownychiustawowych)��.

Wnowszejliteraturzeuzasadnieniedlapodobnychkoncepcjiznaj-dujeA.Klein��,mówiącoorganachjakoorodzajutzw.przedstawicielstwaorganizacyjnego.Wartopodkreślić,żekoncepcjataopierasięnapostrzega-niuosobyprawnejjakopewnejkonstrukcjipojęciowej,tworzonejnapod-stawieznajdującychzastosowaniewkonkretnymprzypadkuprzepisów,orzeczeń,decyzjiadministracyjnychiczynnościprawnych.Osobaprawnawtymrozumieniuto„konstrukcjaprawna,przedstawiającasięjakoszcze-gólnyrodzajstosunkuprawnegopodmiotowego,dopuszczonegodobytuprawnegoprzezobowiązującyporządekprawnyiwyposażonegowprzy-miotodrębnegopodmiotu”�4.

Pozycjępiastunaorganuijegosposóbdziałaniawstrukturzeorga-nizacyjnejwyznaczająnastępująceczynniki:

− organizacyjne usytuowanie piastuna organu i jego funkcjawstrukturzepodmiotu(radanadzorcza,zarząd,zgromadzeniewspólników);

�0 A.Klein,Charakter...,s.123–124.�� F.Bossowski,Osoby fizyczne i osoby prawne,EncyklopediaPodręcznaPrawaPrywatnego,

t.III,nr1,Warszawa1939,s.1332.�� R.LongchampsdeBerier,Zobowiązania,wyd.2,Lwów1939,s.234i250–251.�� A.Klein,Charakter...,s.121–137.�4 Tamże,s.125.


�8


− sposóbwykonywaniakompetencjiprzezpiastunaorganu,repre-zentacjajednoosobowaczyłączna;

− zakreskompetencjiwykonywanychprzezpiastunaorganuwob-szarzedziałaniapodmiotu.

Pierwszyelementdeterminowanyjestjużprzezkonkretnepowołaniepiastunanaczłonkaokreślonegoorganu.Inaczejwprzypadkupozosta-łychelementów,któresąokreślaneprzeznormyorganizacyjnewsposóbgeneralny.

Drugizwymienionychelementówwskazuje,wjakimskładzieorganbędziesprawowałswefunkcje:jedno-czywieloosobowym.Zakreskom-petencjijestokreślonyprzezpowierzoneorganowizadaniaikompetencjeorazprzedstawiamerytorycznyobszardziałaniaorganuijegomożliwościwpływunasferęprawnąpodmiotu.

Usytuowanieorganuwstrukturzeorganizacyjnejizakreskompeten-cjiwpewnymstopniuuzupełniająsię.

Sposóbreprezentacjiorganustanowiowzajemnymstosunkukom-petencjiprzypadającejpiastunowii kompetencjiorganu.Wprzypadkuorganówjednoosobowychpokrywająsięone�5.

Inaczejjestprzyorganachwieloosobowych,gdziewładzapiastunajesttylkoułamkiemkompetencjiorganu.Wielkośćtegoułamkauzależ-nionajestodudziałów,naktóredzielisięzespółosób.Pamiętaćprzytymnależy,żeczłonekorganujestzawszepiastunemcałościjegokompetencji,aewentualnemupodziałowiulegatylkowładzajejsprawowania.

Podobnie jakuosóbfizycznych,takżewdziałaniuorganunaze-wnątrzmożnawyróżnićdwaelementy.

Podstawąwszelkiegodostrzegalnegowświeciezewnętrznymdzia-łaniajestwola,którajestpierwotnawstosunkudojejprzejawu(urzeczy-wistnienia)�6.Działanieorganumusitakżewypełnićfunkcjękształtowaniawoli(sferadecyzji)orazjejprzełożenianazachowaniezewnętrzne(sferareprezentacji)��.

Każdebowiemdziałaniejakozachowanieobjętewoląmusisięzniąpokrywaćpodwzględemtreści.

�5 Szczegółowonatematuchwałjedynegowspólnikaspółkikapitałowej–por.rozdz.VIIIniniejszejpracy.

�6 S.Grzybowski(w:)S.Grzybowski(red.),System...,t.I,s.487;Z.Radwański,Prawo cy-wilne...,wyd.6,s.212in.

�� Wyraźnieodróżniampodejmowaniedecyzjiodreprezentacji,czemunagrunciespółekkapitałowychdajęwyrazwrozdzialeIV.

�9

Możnastwierdzić,żeukształtowaniewoli jestnietylkopierwotnewsensiechronologicznymwstosunkudojejprzejawu,alematakżepod-stawoweznaczenie.Towłaśniewolawyznaczatreśćpóźniejszegoprze-kazuwświeciezewnętrznym.Innymisłowyustalonajużtreśćotrzymujerozpoznawalnywświeciezewnętrznymkształt.Ustaleniewoliosiągnięciaokreślonegocelustanowipodstawęzachowaniaorganu,swoistąnormętegozachowania,niezależnieodtego,czypolegaononadziałaniu,czyzaniechaniu.Jużukształtowanawolawyznaczakierunekprzyszłegoza-chowaniazmierzającegodozmianyalbozachowaniaistniejącychstosun-kówprawnych.Zachowaniepolegającenaujawnieniuwolinazewnątrzmamniejszyciężargatunkowy,ajegoistotąjestnadaniekształtuzapla-nowanemudziałaniu.

1.2. Specyfika kształtowania woli organów wieloosobowych i jednoosobowych

Jakjużwyżejzaznaczono,piastunorganumożewykonywaćkom-petencjewdwojakisposób.

Wpierwszymprzypadkuosobapowołanaw składorganumożesprawowaćswąfunkcjęwsposóbsamodzielny.Najprostszyprzykładta-kiegostanurzeczystanowiąorganyjednoosobowe.

Nicniestoijednaknaprzeszkodzietemu,abywładztwoorganuwy-konywanebyłosamodzielnieworganachwieloosobowych.Obojętnejestprzytym,iluosobomprzyznanazostałazdolnośćdojednoosobowejrepre-zentacji.Mimobowiemistnieniawieluczłonkóworganu,każdemuznichprzysługujejednakowecodojakościizakresuwładztwo,któregowyko-nywanieniewymagawspółdziałaniazinnympiastunemorganu.Wtakimbowiemprzypadkuwspólnaprzynależnośćdoorganujestkolegialnej(niekolektywnej)natury.

Wdrugimprzypadkumamydoczynieniaz organamikolektyw-nymi,gdziekompetencjęorganusprawujewiększaliczbajegoczłonkówwtensposób,żemogąoniwykonywaćwładztwoorganutylkołącznie,wpowiązaniuzesobą.

Niewystarczyprzytymprzypadkowewspółdziałaniewiększejlubmniejszejliczbyosób,leczwymaganejestzamierzonełącznedziałanie,mającenaceluwykonaniekompetencjiorganu.Jejnosicielemniejestjużbowiempojedynczaosoba,leczzgromadzeniewieluosóbwewspólnie


40


działającykolektyw.Wyróżnićmożnadwarodzajefunkcjonowaniaor-ganukolektywnego.

Wpierwszymprzypadkuwszyscyczłonkowieorganukolektywnegomusząwspółdziałaćdlawykonaniawkonkretnymprzypadkukompeten-cjiorganu.

Inna sytuacjawystępujewówczas, gdywspółdziałaniemniejszejliczbyczłonkóworganuwystarczadoskutecznegoprawniesprawowaniakompetencjiorganu.

Owystępowaniuwkonkretnymprzypadkujednejzprzedstawio-nychrelacjidecydująnormyorganizacyjne,któreregulująsposóbkształ-towaniawspólnejwoli,czylipodejmowaniauchwały.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania można stwierdzić, żew przypadkuzgromadzeńwspólnikówspółekkapitałowychz regułymamydoczynieniazorganamikolektywnymi,przyczymskutecznedzia-łaniezapewniazasadniczowspółdziałaniemniejszejliczbyczłonków�8...

Wobecwyżejpoczynionychrozróżnieńmożnapostawićpytanieoto,czytylkoorganwieloosobowykształtujeswąwolępoprzezuchwały,gdytymczasemorganjednoosobowypoprzezdecyzje(postanowienia)�9?

Jużwtymmiejscuwartonadmienić,żedyferencjacjatawskazujejednaktylkonaodrębnośćformy,anieistotytychpojęć.Zarównobowiemdecyzja(postanowienie), jaki uchwałasłużąkonkretyzacjikompetencjiorganuwtymsamymzakresieiotakichsamychskutkachdlajednostkiorganizacyjnej.Uchwałaidecyzja(postanowienie)pozostająrównowar-tościowejakopodstawadziałaniajednostkiorganizacyjnej,a czynnościorganujedno-iwieloosobowegostanowiątylkomodalnościdziałaniaor-ganu.

Jakośrodkisłużąceukształtowaniuwoli–uchwałaidecyzja,którestanowiąpodstawędodziałaniajednostkiorganizacyjnej,musząbyćwy-

�8 Por.na tematpodejmowaniauchwałzgromadzeńwspólnikówspółekkapitałowych:A.Koch(w:)A.Koch,J.Napierała(red.),Prawo spółek handlowych,Kraków2005,s.393–394;J.Na-pierała,T.Sójka(w:)A.Koch,J.Napierała(red.),Prawo handlowe,Kraków2002,s.535in.;A.Szaj-kowski(w:)S.Sołtysiński,A.Szajkowski,A.Szumański,J.Szwaja,Kodeks spółek handlowych. Ko-mentarz,t.II,Warszawa2002,s.562in.;J.A.Strzępka,E.Zielińska(w:)J.A.Strzępka,W.Popiołek,A.Witosz,E.Zielińska,Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Orzecznictwo,Warszawa2001,s.569in.;W.Popiołek(w:)J.A.Strzępka,W.Popiołek,A.Witosz,E.Zielińska,Kodeks..., s.1000in.;I.Weiss(w:)W.Pyzioł,A.Szumański,I.Weiss,Prawo spółek,wyd.IV,Bydgoszcz–Kraków2004,s.404in.;A.Kidyba,Prawo handlowe,wyd.6,Warszawa2005,s.381in.;A.Szajkowski,M.Tarska,Prawo spółek handlowych,wyd.5,Warszawa2005,s.487in.

�9 Szczegółowerozważanianatematistotydziałaniajednoosobowegozgromadzeniaspółkikapitałowej–rozdz.VIIIniniejszegoopracowania.

4�

razemjednolitegostanowiskapiastunóworganu.Przybrakutakiejzgod-nościniemogąstanowićonepodstawydodziałaniaorganu.Wprzypadkuorganówjednoosobowychjednolitośćzapewnionajestwnaturalnyspo-sób.Funkcjaustalaniawoliorganuopierasiętutajnastanowiskujednegopiastunaorganu,więcprocespodejmowaniadecyzjijesttożsamyzusta-leniemwolijednostki.

1.3. Wspólna wola organu wieloosobowego

Inaczejmasiękwestiaukształtowaniawoliwprzypadkuorganówwieloosobowych,takichjakzgromadzeniespółkikapitałowej�0.Jednośćwkształtowaniuwolijesttutajzasadniczowynikiemwspółdziałaniawieluosóbpoprzezwyrażenieichpojedynczychstanowisk.

Jednośćtarozumianajestwtymprzypadkujednakswoiście, jakopowstającazwielunaturalnychoświadczeńwolipiastunóworganuiusta-lananapodstawieokreślonychregułmajoryzacjizaakceptowanychprzezwspólnikówwumowiespółki��.

Niechodzitubowiemojednośćrozumianąjakoprostaidentycznośćstanowiskwszystkichpiastunóworganu,leczojednośćwyznaczanąprzezporządekprawny.Towłaśnienormyorganizacyjnekażąuznawaćstano-wiskookreślonejwiększościpiastunówzastanowiskosamegoorganu.Niesietozesobątakiekonsekwencje,żewiążewszystkich,zarównoak-tywnych,jakipasywnychczłonkóworganu.Oczywiścieprzesłankiuzna-niaokreślonejliczbypojedynczychstanowiskzawolęorganuniesąza-wszejednakoweiróżniąsięwkonkretnychprzypadkach.

Wzakresieomawianejkwestiimożnapostawićpytanie,czyprzyjednomyślnościwszystkichczłonkóworganumożnamówićowspólnejnaturalnejwoliwsensiepsychologicznym,odpowiadającymwoliosobyfizycznej.Wydajesięjednak,żeodpowiedzinależyposzukiwaćraczejnagruncienaukzdziedzinypsychologiibądźsocjologiiiniemaonadlaroz-ważańprawnychwiększegoznaczenia.

�0 Współkachkapitałowychistnieją także jednoosobowezgromadzenia–vide: rozdziałVIII.Posługującsiępojęciem„zgromadzenia”odwołujęsięzarównodozgromadzeniawspólni-kówsp.zo.o.,jakidowalnegozgromadzeniaspółkiakcyjnej,chybażewyraźniezaznaczamcośinnego.

�� A.Szajkowski(w:)S.Sołtysiński,A.Szajkowski,A.Szumański,J.Szwaja,Kodeks...,t.II,s.563in.;A.Koch(w:)A.Koch,J.Napierała(red.),Prawo...,s.393in.;J.Napierała,T.Sójka(w:)A.Koch,J.Napierała(red.),Prawo...,s.535in.


Przedawnienie -...

Documents

Transcript of Przedawnienie -...