Programowanie perspektywy finansowej 2014 -2020 - Umowa ... · Programowanie perspektywy finansowej...
Transcript of Programowanie perspektywy finansowej 2014 -2020 - Umowa ... · Programowanie perspektywy finansowej...
PPrrooggrraammoowwaanniiee ppeerrssppeekkttyywwyy ffiinnaannssoowweejj nnaa llaattaa 22001144--22002200
2233 mmaajjaa 22001144 rr..
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
PPrrooggrraammoowwaanniiee ppeerrssppeekkttyywwyy ffiinnaannssoowweejj 22001144 --22002200
-- UUmmoowwaa PPaarrttnneerrssttwwaa --
2
SPISTRECI
1 ROZWIZANIAZAPEWNIAJCEZGODNOZESTRATEGIEUROPA2020.....................................................................7
1.1 RozwizaniazapewniajcepowizaniezrealizacjcelwStrategiiEuropa2020...........................................................71.1.1 StrategiaRozwojuKraju2020jakoodpowiednaStrategiEuropa2020...........................................................................71.1.2 BiecemonitorowanierealizacjicelwStrategiiEuropa2020...........................................................................................81.1.3 PowizaniecelwrozwojowychkrajuzcelamiStrategiiEuropa2020.................................................................................81.1.4 RolaUmowyPartnerstwawrealizacjiKPRiZaleceRady.................................................................................................10
1.2 GwnepotrzebyrozwojowekrajuzrnicowaniaterytorialnekluczowebarierywkontekcieStrategiiEuropa2020181.2.1 Analizapotrzebwkontekcierealizacjicelwrozwojowychkrajuiregionw...................................................................18
Diagnozatematyczna...................................................................................................................................................19 Diagnozaterytorialna...................................................................................................................................................45
1.2.2 Wnioskizdotychczasowychdowiadcze..........................................................................................................................51 Dowiadczeniapolitykispjnoci.................................................................................................................................51 Dowiadczeniawsplnejpolitykirolnej.......................................................................................................................65 Dowiadczeniawsplnejpolitykirybowstwa............................................................................................................68
1.2.3 Kluczowewnioskizewaluacjiexante.................................................................................................................................68 OcenalogikiinterwencjiUmowyPartnerstwa.............................................................................................................69 OcenaadekwatnocialokacjifinansowejwramachUmowyPartnerstwa..................................................................74
1.3 Wybrcelwtematycznychipodsumowanienajwaniejszychrezultatwinterwencji...............................................771.3.1 StrategiawykorzystaniaEFSIwramachposzczeglnychcelwtematycznych..................................................................88
Celtematyczny1.Wzmacnianiebadanaukowych,rozwojutechnologicznegoiinnowacji......................................88 Cel tematyczny 2. Zwikszenie dostpnoci, stopnia wykorzystania i jakoci technologii informacyjno
komunikacyjnych.........................................................................................................................................................95 Cel tematyczny 3. Wzmacnianie konkurencyjnoci maych i rednich przedsibiorstw, sektora rolnego
(wodniesieniudoEFRROW)orazsektorarybowstwaiakwakultury(wodniesieniudoEFMR)...............................98 Celtematyczny4.Wspieranieprzejcianagospodarkniskoemisyjnwewszystkichsektorach.............................104 Celtematyczny5.Promowaniedostosowaniadozmianklimatu,zapobieganiaryzykuizarzdzaniaryzykiem.......111 Cel tematyczny6. Zachowanie iochrona rodowiskanaturalnegoorazwspieranieefektywnego gospodarowania
zasobami....................................................................................................................................................................115 Cel tematyczny7.Promowanie zrwnowaonego transportu iusuwanieniedoborwprzepustowociwdziaaniu
najwaniejszejinfrastrukturysieciowej.....................................................................................................................121 Celtematyczny8.Promowanietrwaegoiwysokiejjakocizatrudnieniaorazwsparciemobilnocipracownikw.128 Celtematyczny9.Promowaniewczeniaspoecznego,walkazubstwemiwszelkdyskryminacj......................136 Cel tematyczny 10. Inwestowanie w ksztacenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania
umiejtnociiuczeniasiprzezcaeycie.................................................................................................................143 Celtematyczny11.Wzmacnianiezdolnoci instytucjonalnych instytucjipublicznych izainteresowanychstronoraz
sprawnociadministracjipublicznej..........................................................................................................................1521.3.2 Oczekiwanerezultatyinterwencjifunduszyorazpodstawowewskanikirezultatustrategicznego................................156
1.4 Zarysfinansowania...................................................................................................................................................1581.4.1 RozkadzobowizaunijnychwramachUPnaposzczeglnelata...................................................................................1581.4.2 CakowitaalokacjadlaPolskiwramachpolitykispjnoci...............................................................................................1591.4.3 Podziaalokacjiwgcelwtematycznychorazwukadziefunduszykoncentracjatematyczna.....................................1601.4.4 Poziomwydatkwplanowanychnaceleklimatyczne......................................................................................................1631.4.5 ProgramysucerealizacjicelwUmowyPartnerstwa...................................................................................................164
Programyoperacyjnepolitykispjnoci....................................................................................................................164 Programyoperacyjnewsplnejpolitykirolnejorazwsplnejpolitykirybowstwa.................................................168
1.4.6 Poziomwspfinansowania..............................................................................................................................................1691.4.7 Pomoctechniczna.............................................................................................................................................................171
1.5 Sposbrealizacjizasadhoryzontalnych....................................................................................................................1721.5.1 Zasadapartnerstwa..........................................................................................................................................................1721.5.2 Promowanierwnociszanskobietimczyzn...............................................................................................................1731.5.3 Zrwnowaonyrozwj......................................................................................................................................................1751.5.4 Innezasadyhoryzontalne.................................................................................................................................................177
Zachowaniezasadpolitykiprzestrzennej...................................................................................................................177 Zapobieganiedyskryminacji.......................................................................................................................................177
3
2 WARUNKIEFEKTYWNEGOWDRAANIAUMOWYPARTNERSTWA............................................................................180
2.1 Systemkoordynacji..................................................................................................................................................1802.1.1 Podmiotykoordynacjiizakresykompetencji...................................................................................................................180
KoordynacjastrategicznanapoziomieUP.................................................................................................................180 Koordynacjazarzdcza...............................................................................................................................................182
2.1.2 Koordynacjaikomplementarnopomidzypolitykamiiinstrumentami.......................................................................185 KomplementarnoEFRROWzpozostaymirodkamiEFSI.......................................................................................186 KomplementarnoIiIIfilaraWPR...........................................................................................................................188 KomplementarnoEFMRzinnymiEFSIzeWsplnPolitykRybowstwaorazZintegrowanPolitykMorsk...188
2.1.3 Koordynacjazinstrumentamikrajowymikontraktterytorialny....................................................................................189
2.2 Realizacjazasadydodatkowoci...............................................................................................................................190
2.3 Ocenastopniawypenieniawarunkwexante.........................................................................................................191
2.4 Sposb zapewnienia spjnoci funkcjonowania ram wykonania dla Europejskich Funduszy StrukturalnychiInwestycyjnych.......................................................................................................................................................191
2.5 OcenazdolnociinstytucjonalnejsystemurealizacjiUmowyPartnerstwaoglnaocenazdolnociinstytucjonalnej1942.5.1 Politykaspjnoci.............................................................................................................................................................1942.5.2 PROW...............................................................................................................................................................................1982.5.3 ProgramOperacyjnyRybactwoiMorze........................................................................................................................199
2.6 Planowaneuproszczeniadlabeneficjentw.............................................................................................................2002.6.1 Plandziaadlabeneficjentwfunduszypolitykispjnoci.............................................................................................2002.6.2 PlandziaadlabeneficjentwProgramuRozwjObszarwWiejskich...........................................................................2012.6.3 PlandziaadlabeneficjentwProgramuOperacyjnegoRybactwoiMorze................................................................203
3 TERYTORIALNYWYMIARPROWADZONEJINTERWENCJI...........................................................................................204
3.1 ObszarystrategicznejInterwencjiPastwa...............................................................................................................2043.1.1 PolskaWschodnia.............................................................................................................................................................2043.1.2 Miastawojewdzkieiichobszaryfunkcjonalne...............................................................................................................2053.1.3 Miastaidzielnicemiastwymagajcerewitalizacji............................................................................................................2063.1.4 Obszarywiejskie,wszczeglnocionajniszympoziomiedostpumieszkacwdodbr iusugwarunkujcychmoliwocirozwojowe....................................................................................................................................................................................2063.1.5 Obszaryprzygraniczne......................................................................................................................................................207
3.2 Inneobszaryinterwencjiwukadzieterytorialnym...................................................................................................207
3.3 Instrumentyrozwojuterytorialnego.........................................................................................................................2083.3.1 Rozwjlokalnykierowanyprzezspoeczno...................................................................................................................208
GwnewyzwaniarealizacjiRLKS..............................................................................................................................208 EFSI,typyterytoriw,programywspierajceRLKS....................................................................................................208 CeleipriorytetydorealizacjizwykorzystaniemRLKS...............................................................................................209 PodstawowezasadyrealizacjiRLKS...........................................................................................................................210 FinansowanieLSR......................................................................................................................................................211 ZadaniairolaLGD......................................................................................................................................................212 MechanizmykoordynacyjneorazadministracyjneramywdraaniaRLKS.................................................................212
3.3.2 ZintegrowaneInwestycjeTerytorialne.............................................................................................................................213 ObszarrealizacjiZintegrowanychInwestycjiTerytorialnychwPolsceifinansowanieUE.........................................213 WarunkirealizacjiZIT.................................................................................................................................................214 ZadaniaZwizkuZITzwizanezwdraaniemZIT.......................................................................................................216
3.3.3 Sposbujciawymiarumiejskiego...................................................................................................................................2173.3.4 Wsppracaterytorialnaorazstrategiemakroregionalne................................................................................................217
EuropejskaWsppracaTerytorialna.........................................................................................................................217 KomplementarnoEFSIzeZintegrowanPolitykMorsk(ZPM)............................................................................220 KomplementarnoEFSIzeStrategiUEdlaRegionuMorzaBatyckiego(SUERMB)...............................................221 Wsppraca midzyregionalna i ponadnarodowa w ramach Celu Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego
izatrudnienia.............................................................................................................................................................2233.3.5 Obszaryzeszczeglnymnasileniemproblemuubstwa..................................................................................................2243.3.6 Obszaryznasileniemproblemwdemograficznych.........................................................................................................226
4
4 ZARYSCENTRALNEGOSYSTEMUKOMUNIKACJIELEKTRONICZNEJZBENEFICJENTAMI..............................................2294.1.1 Politykaspjnoci.............................................................................................................................................................2294.1.2 WsplnaPolitykaRolna....................................................................................................................................................2294.1.3 Wsplnapolitykarybowstwa........................................................................................................................................230
5 ZARYSSYSTEMUWDRAANIA..................................................................................................................................231
5.1 SysteminstytucjonalnysucyrealizacjiUmowyPartnerstwa.................................................................................2315.1.1 Systeminstytucjonalnypolitykispjnoci........................................................................................................................2315.1.2 SysteminstytucjonalnywprogramachEWT.....................................................................................................................2335.1.3 SysteminstytucjonalnydlaProgramuRozwojuObszarwWiejskich...............................................................................2335.1.4 SysteminstytucjonalnydlaProgramuOperacyjnegoRybactwoiMorze......................................................................234
5.2 Zasadywyboruprojektw........................................................................................................................................2345.2.1 Politykaspjnoci.............................................................................................................................................................234
Zasadyoglne............................................................................................................................................................234 EuropejskiFunduszSpoeczny...................................................................................................................................235 EuropejskiFunduszRozwojuRegionalnegoiFunduszSpjnoci...............................................................................236 Pomoctechniczna......................................................................................................................................................236
5.2.2 ProgramRozwojuObszarwWiejskich............................................................................................................................2375.2.3 ProgramOperacyjnyRybactwoiMorze........................................................................................................................237
5.3 Zarzdzaniefinansowe.............................................................................................................................................2385.3.1 Politykaspjnoci.............................................................................................................................................................2385.3.2 ProgramRozwojuObszarwWiejskich............................................................................................................................2385.3.3 ProgramOperacyjnyRybactwoiMorze........................................................................................................................239
5.4 Sprawozdawczoimonitorowanie..........................................................................................................................239
5.5 Ewaluacja.................................................................................................................................................................2395.5.1 Ksztatinstytucjonalnysystemuewaluacji20142020.....................................................................................................2395.5.2 Realizacjaprocesuewaluacjiwokresie20142020..........................................................................................................240
5.6 Informacjaipromocja..............................................................................................................................................241
6 SPISTABELISCHEMATW........................................................................................................................................243
7 SPISSKRTW.........................................................................................................................................................244
5
WstpUmowaPartnerstwa(UP)jestdokumentemokrelajcymstrategiinterwencjifunduszyeuropejskichwramachtrzechpolitykunijnych:politykispjnoci,wsplnejpolitykirolnej(WPR) iwsplnejpolitykirybowstwa(WPRyb)wPolscewlatach 20142020. Instrumentami realizacji UP s krajowe programy operacyjne (KPO) iregionalne programyoperacyjne (RPO).Dokumenty tewraz zUP tworz spjny systemdokumentw strategicznych iprogramowychnanow perspektyw finansow. UP okrela z jednej strony kontekst strategiczny w wymiarze tematycznymiterytorialnym, z drugiej za wskazuje oczekiwane rezultaty oraz obowizujce ramy finansowe iwdroeniowe.UPstanowipunktodniesieniadookrelaniaszczegowejzawartociprogramwoperacyjnych.Programyoperacyjneprecyzuj specyficzne obszary wsparcia i instrumenty realizacji, zposzanowaniem zapisw UP. WynegocjowanazKomisj Europejsk (KE) UP oraz programy operacyjne stanowi podstaw do realizacji nowej perspektywyfinansowejwPolsce.Funduszeeuropejskienalata20142020Polskatraktujejakogwne,choniejedynerdofinansowaniainwestycjizapewniajcychdynamiczny, trway i zrwnowaony rozwj. Logikaprogramowaniaopiera siwicnapowizaniuoczekiwaeuropejskichodnoniekoncentracjinacelachStrategiinarzeczinteligentnegoizrwnowaonegorozwojusprzyjajcemuwczeniu spoecznemu Europa2020 (dalejStrategiaEuropa2020) z celamikrajowymiwskazanymiwStrategiaRozwojuKraju2020Aktywnespoeczestwo,konkurencyjnagospodarka,sprawnepastwo(SRK2020),przyjtejprzezRadMinistrwwdniu25wrzenia2012r.orazzoperacjonalizowanymiwstrategiachzintegrowanych.KaetopatrzenarozwjPolskiszerzejnitylkowkontekciewykorzystywaniafunduszyunijnych.UPnawietlawpierwszejkolejnocikluczowewyzwaniarozwojowekraju,sformuowanewoparciuoanalizpotrzebrozwojowych ipotencjaw terytorialnych.Naoenienanie zobowiza krajuodnoniewczenia siw realizacjcelw Strategii Europa 2020 stanowi punkt wyjcia do zdefiniowania strategii inwestycyjnej dla funduszy UEwposzczeglnychobszarach.Funduszeeuropejskiebdrealizoway,wrnymstopniuizakresie,wszystkietrzyceleprzyjtejprzezrzdpolskiSRK2020, tj. przyczyniay si do zwikszenia konkurencyjnoci, zwikszenia spjnoci spoecznej iterytorialnej orazpoprawyefektywnociadministracji.CeleUPswictosamezcelamiSRK2020, jednoczeniezachowujcsynergizeStrategiEuropa2020.rodkifunduszyeuropejskichkoncentrowasibdnadziedzinach istotnychdlarozwojukraju,wskazanychwZaleceniachRadyUEzlipca2013rokuorazwKPR.Zaoenieto,obokanalizypotrzeborazwnioskwzdotychczasowychdowiadcze,jestjednzpodstawwyborutychobszarwwskazanych SRK 2020,w ktrych nastpowa bdzie interwencja funduszy europejskich. RozbudowanawUP cz diagnostyczna, zarwnow ujciu tematycznym jak i terytorialnym,wskazuje na przesanki podjtychdecyzji.WychodzcnaprzeciwoczekiwaniomKE,wskazanymwPositionPaper(PPKE),1wobrbiecelwUPwyrnionoczterypriorytety finansowania ze rodkw europejskich: otoczenie sprzyjajce przedsibiorczoci i innowacjom, spjnospoecznaiaktywnozawodowa,infrastrukturasieciowanarzeczwzrostuizatrudnieniaorazrodowiskoiefektywnegospodarowanie zasobami. Bd one realizowane w ramach waciwych celw tematycznych (CT) wskazanychwprojektachrozporzdzeUE.Polskarealizowabdziewszystkie11celwtematycznych.Opisinterwencjiwramachcelwtematycznychopierasina wypracowanej w procesie ewaluacji ex ante dokumentu, logice opartej o rezultaty.W ramach kadego celutematycznego zdefiniowano cel szczegowy interwencji oraz oczekiwane rezultaty pierwszego i niszych rzdw,odpowiadajcenazidentyfikowanewczcidiagnostycznejwyzwania.ZapisytebddoprecyzowywanenapoziomieKPOiRPO.UP podkrela znaczenie dopasowania interwencji do potencjaw i potrzeb okrelonych terytoriw. Identyfikuje,zaKrajowstrategirozwojuregionalnego20102020:Regionymiastaobszarywiejskie(KSRR),obszarystrategicznejinterwencji pastwa (OSI),w ktrych podejmowane bd zintegrowane interwencjew ramachwaciwych politykifunduszy.AspektterytorialnyjestodzwierciedlonywKPOiRPO.PolskabdziewykorzystywazaproponowaneprzezKE instrumenty terytorialne. UP kreli ramy ich wdraania, za docelowe mechanizmy bd wypracowywanenapoziomiekrajowym.UP zakada znaczne zwikszenie rodkw, ktre bd zarzdzane przez wojewdztwa. Oznacza to wiksz nidotychczas odpowiedzialno za realizacj celw UP i wymusza to wypracowanie mechanizmw zapewniajcychodpowiednikoordynacjinterwencji.UPprezentujezaryssytemukoordynacji,atakeprzedstawiaoglnezaoeniapodziau interwencji pomidzy poziom krajowy i regionalny, oparty przedewszystkim na zasadzie subsydiarnoci.Zapewnieniukoordynacjipomidzyfunduszamipolitykispjnocinapoziomieregionalnymsuy,umoliwionaporazpierwszywokresieprogramowania20142020realizacjaprzezsamorzdywojewdztwprogramwdwufunduszowych(EuropejskiFunduszSpoecznyEFSiEuropejskiFunduszRozwojuRegionalnegoEFRR).
1PositionoftheCommissionServicesonthedevelopmentofPartnershipAgreementandprogrammesinPOLANDfortheperiod20142020StanowiskoKomisjiwsprawieUmowyPartnerskiejorazprogramwwPolscenalata20142020.
6
PrzygotowujcUP,donodomoliweszerokiegokonsensususpoecznegowokstrategiiwykorzystywaniafunduszyeuropejskichwlatach20142020.ZarwnoZaoeniaUP,jakipowstaynaichpodstawieprojekttegodokumentubyprzygotowywanywewsppracyzgwnymi interesariuszamiresortami iregionami.Wzitotepoduwagopiniepartnerw spoecznych i gospodarczych oraz przygotowane na potrzeby procesu programowania analizy. Pozwalatoliczynadua identyfikacj interesariuszy z zaproponowanymiwdokumencie rozwizaniami,cobdzie istotnymczynnikiemwpywajcymnaproceswdraanianowejperspektywy.W zwizku z trwajcymi pracami nad rozporzdzeniem UE dotyczcym Europejskiego Funduszu MorskiegoiRybackiego (EFMR),przygotowanena lata20142020dokumenty strategiczne, tj.UPorazprogramy j realizujcemogbyuzupenianetak,byodzwierciedlayzaakceptowanenapoziomieUEprzepisywtymzakresie.
7
1 ROZWIZANIAZAPEWNIAJCEZGODNOZESTRATEGIEUROPA2020
1.1 RozwizaniazapewniajcepowizaniezrealizacjcelwStrategiiEuropa2020
1.1.1 StrategiaRozwojuKraju2020jakoodpowiednaStrategiEuropa2020Polskaw ostatnich latach stworzya kompleksowy system zarzdzania rozwojem kraju. Na system te skadaj sidokumentystrategiczne,woparciuoktreprowadzonajestpolitykarozwojuwPolsce:
dugookresowa strategia rozwoju kraju Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030.Trzecia falanowoczesnoci (DSRK)2, okrelajca gwne trendy, wyzwania oraz koncepcj rozwoju kraju wperspektywiedugookresowej,
redniookresowa strategia rozwoju kraju SRK 2020,3 najwaniejszy dokument okrelajcy cele strategicznerozwoju kraju do 2020 r., kluczowy dla okrelenia dziaa rozwojowych,w tymmoliwych do sfinansowaniawramachprzyszejperspektywyfinansowejUEnalata20142020,
9 zintegrowanych, ponadsektorowych strategii, sucych realizacji zaoonych celw rozwojowych: StrategiainnowacyjnociiefektywnocigospodarkiDynamicznaPolska2020(SIEG),Strategiarozwojukapitauludzkiego(SRKL),StrategiaRozwojuTransportudo2020roku(zperspektywdo2030roku)(SRT),StrategiaBezpieczestwoenergetyczne i rodowisko (BEi), Strategia Sprawne Pastwo (SSP), Strategia rozwoju kapitau spoecznego(SRKS),KSRR,StrategiarozwojusystemubezpieczestwanarodowegoRP(SRSBNRP),Strategiazrwnowaonegorozwojuwsi,rolnictwairybactwa(SZRWiR).
DSRK,SRK2020oraz9strategiizintegrowanychczyspjnahierarchiacelwikierunkwinterwencji.Wstrategiachzintegrowanychnastpioodejcieodwskiego,sektorowegopodejcianarzeczintegracjiobszarworazprzenikaniasirnychzjawiskiprocesw.SzczeglnrolwsystemiepeniKSRR(przyjtaprzezRadMinistrw13lipca2010r.),ktra wskazuje zakres terytorialnego wpywu interwencji realizowanych wramach poszczeglnych politykipublicznych, a wic rwnie w ramach pozostaych strategii zintegrowanych narozwj kraju. Przedstawia onakluczowe dla rozwoju regionalnegowyzwania oraz zarysowuje cele rozwojowew odniesieniu do rnego rodzajuobszarwuwzgldniajc funkcjeprzezniepenione,wystpujcepotencjayorazbariery.Dodatkowymelementemwspierajcymwymiarterytorialnysrwniestrategieponadregionalne.RamyprzestrzennedlaprowadzeniapolitykirozwojuwPolsce,wtymrealizacjiposzczeglnychstrategiirozwojowychstanowiKPZK,przyjtaprzezRadMinistrw13grudnia2011r. Jest togwnydokumentstrategicznykreujcy adprzestrzennywPolsceorazporzdkujcyzagadnieniazwizanezrozwojem,wktrymprzestrzetraktowanajestjakopaszczyzna odniesienia dla dziaa rozwojowych. Powizania pomidzy krajowymi dokumentami strategicznymipokazujeponiszyschemat.
Schemat1:Systemkrajowychdokumentwstrategicznych.
2przyjtaprzezRadMinistrwwdniu5lutego2013r.3przyjtaprzezRadMinistrwwdniu25wrzenia2012r.
8
PracenadkrajowymidokumentamistrategicznymizbiegysiwczasiezwypracowywaniemcelwrozwojowychdlaUnii Europejskiej (UE) w jej podstawowym dokumencie Strategia Europa 2020, awszczeglnocizprzygotowywaniem KPR na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 (KPR), a nastpnie jego kolejnych aktualizacji.Wskazanew dokumentach krajowych cele rozwojowe i priorytetyw znacznym zakresiewpisuj si zatemw celeeuropejskieisznimispjne:celwzakresiezatrudnieniadziaaniagwnieprzewidzianeswSRKL,celwzakresieinnowacyjnoci gwnie dziaania przewidziane w SIEG, cel w zakresie energii i klimatu gwnie dziaaniaprzewidzianewBEi,celwzakresieedukacjigwniedziaaniaprzewidzianewSRKLiSIEG,celwzakresieubstwagwniedziaaniaprzewidzianewSRKL.Dodatkowo,do realizacji celwStrategiiEuropa2020przyczynia sibdpozostaestrategiezintegrowaneorazdokumentywdroeniowedotychstrategii.WKPR,okrelanyjestsposbrealizacjidziaawytyczonychwww.dokumentachstrategicznychtak,byjednoczeniewpisywaysionewpriorytetywsplnychdziaacaejUE.CorokuKEanalizujepostpwrealizacjiKPR iformuujezalecenia (ZaleceniaRadydlaposzczeglnychpastwczonkowskichang.CountrySpecificRecommendationsCSR),ktrepoprzyjciuprzezRadUEspodstawdoprzygotowaniaaktualizacjiKPRnanastpnyrok.Przewidzianaw ramach tzw. Europejskiego Semestru coroczna aktualizacja KPR umoliwia elastyczne reagowanienazmieniajcesiwarunkirealizacjipriorytetwokrelonychwSRK2020.KPRpozostajewcisymzwizkuzUP.ZobowizaniaPolskiprzyjtewKPR,atakesformuowanepojegoanalizieCSRstanowi jeden z kluczowych elementw branych pod uwag przy formuowaniu kierunkw dziaa w ramachposzczeglnychcelwtematycznychEFSI.
1.1.2 BiecemonitorowanierealizacjicelwStrategiiEuropa2020Cele strategii Europa 2020 wyznaczone zostay na poziomie caej Unii Europejskiej jako cele wsplnotoweidezagregowane na poziom pastw czonkowskich. Do ich osignicia powinny przyczyni si wszystkie politykipubliczne,w szczeglnoci realizowane przy udziale Europejskich Funduszy Strukturalnych iInwestycyjnych (EFSI).Zgodnie z logik przyjt wpakiecie legislacyjnym dla EFSI 20142020, wszystkie cele tematyczne wskazanewart.9rozporzdzenia ramowego przyczyniaj si dorealizacji celw strategii EU2020, cooznacza 100%zorientowaniefunduszynajejrealizacj(ang.earmarking).Dlatego te realizacja Umowy Partnerstwa przyczyni si do zmniejszenia dystansu Polski do celw krajowychwyznaczonych na poziomie strategii EU2020, opisanego szerzej w diagnozie, aczkolwiek wpyw ten nie jestdominujcy,jakwskazujszacunkipotwierdzonewramachewaluacjiexante.Postpw zblianiu sido zakadanychpoziomwdocelowych strategii EU2020bdziemonitorowanynapoziomiekraju iregionw. W tym celu zosta utworzony w Gwnym Urzdzie Statystycznym system monitorowaniastrategicznego STRATEG, gromadzcywskanikimonitorujce zewszystkich strategii krajowych iregionalnych orazprogramwoperacyjnych,zwartociamiod2003r.pochodzcymizEurostatu,GUSiinnychrde.Problememwmonitorowaniucelw strategiiEU2020wsplnymdlawikszocipastwczonkowskich jestbrakniektrychwskanikwwprzekroju regionalnym.Krajowestrategicznecele rozwojuwynikajcezestrategiiEU2020wprzekrojach regionalnych bd zatemmonitorowane przedewszystkimw zakresie: rynku pracy orazwczeniaspoecznego,atakeinwestycjiwbadaniairozwj.Realizacja zaoonych celw bdzie uzaleniona od wielu czynnikw, zarwno wewntrznych, jakizewntrznych,dlategoteocenawpywuUmowyPartnerstwaorazprogramwkrajowych iregionalnychnacelestrategiiEU2020bdziedokonywanawramachokresowychewaluacji.
1.1.3 PowizaniecelwrozwojowychkrajuzcelamiStrategiiEuropa2020PolsceudaosiuzyskadalekoposunitzgodnopomidzycelamizdefiniowanyminapoziomiestrategiiEU2020zcelamiwskazanymiwSRK2020orazpowizanymiznistrategiamizintegrowanymi,cobyomoliwegwniedzikisynchronizacjiczasowejpracstrategicznychnapoziomiekrajowymiunijnym.SRK2020rokuwrazzpowizanymizni9strategiamizintegrowanymistanowipunktodniesieniadlarealizacjicelwrozwojowychkraju,zarwnowkontekciewykorzystaniarodkwkrajowych, jakieuropejskich.Celemrozwojowymkraju wskazanym w SRK 2020 jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, spoecznych i instytucjonalnychpotencjaw zapewniajcych szybszy i zrwnowaony rozwjkrajuorazpopraw jakoci ycia ludnoci.Osignicietegostrategicznegocelubdzierealizowanewramachnastpujcychobszarw:
konkurencyjnagospodarka, spjnospoecznaiterytorialna, sprawneiefektywnepastwo.
9
PicelwSRK2020wynikajcychbezporedniozeStrategiiEuropa2020dotyczy:zwikszaniazatrudnienia,wzrostuinnowacyjnoci (mierzonego wzrostem nakadw na B+R ogem i wzrostem udziau nakadw przedsibiorstw),zmniejszenia emisji gazw cieplarnianych oraz zwikszenia udziau energii odnawialnejwoglnym zuyciu energii,podniesieniapoziomuwyksztaceniaorazwspieraniawczeniaspoecznego.PozostaeceleSRK2020,wynikajcezespecyfikikrajowej,bdsirwnieprzyczyniadorealizacjistrategiiEU2020.ObszaryteipriorytetywisitakezcelamiStrategiiUEdlaregionuMorzaBatyckiego(SUERMB).Biorc pod uwag wskazane wyej cele rozwojowe kraju, rodki Europejskich Funduszy StrukturalnychiInwestycyjnych(EFSI)wramachUPkoncentrujsinapriorytetachfinansowych:
otoczeniesprzyjajceprzedsibiorczociiinnowacjom, spjnospoecznaiaktywnozawodowa, infrastrukturasieciowanarzeczwzrostuizatrudnienia, rodowiskoiefektywnegospodarowaniezasobami.ObszaryteszgodnezewskazanymiprzezKomisjEuropejskwPPKEpriorytetamifinansowymidlaPolski.SukcesrealizacjicelwSRKmierzonybdziezestawemwskanikw,ktrewniektrychobszarachstanowitakewskanikimonitorujcewramachstrategiiEuropa2020dlaPolski,coilustrujeponiszaTabela.PozostaewskanikiodnoszcesidostrategiiEU2020znajdujsiwTabeli3.
Tabela1:Poziombazowyidocelowypodstawowychwskanikwrozwoju
Nazwawskanika JednostkamiaryWartobazowa
rdodanych
Czstotliwopomiaru
Wartoporednia4(2020)
Wartodocelowa5
(2023)Stopainwestycji % 18,43(2013) GUS roczna 20,08 20,15
PKBna1mieszkacawgPPS UE28=100 66,80(2012) Eurostat roczna 77,07 78,65Wskanikzatrudnieniaosbwwieku20
64lata % 64,90(2013) GUS roczna 71,00 71,59
PKBna1pracujcegowgPPP UE28=100 73,50 (2012) Eurostat roczna 81,32 83,04WyniksektorainstytucjirzdowychisamorzdowychwrelacjidoPKB % 3,90(2012) GUS roczna 0,90 0,90
DugsektorainstytucjirzdowychisamorzdowychwrelacjidoPKB % 57,00(2013) GUS roczna 45,30 45,09
Wskanikrozwojuspoecznego(HDI) miarasyntetyczna 0,82(2012) UNDP roczna 0,83 0,83
Produktywnozasobw euro/kg 0,40 (2011) Eurostat roczna 0,54 0,60Odsetekosbwwieku3034lataposiadajcewyksztaceniewysze % 40,50(2013) GUS roczna 45,68 47,90
Modzieniekontynuujcanauki % 5,60 (2013) GUS roczna 4,50 4,28
WskanikoznaczonykoloremniebieskimjestwskanikiemmonitorujcymwramachStrategiiEuropa2020dlaPolski.
Zapewnione zostanmechanizmy powizania regionalnych programw operacyjnych z krajowymi celami strategiiEuropa2020poprzez:1. przedstawieniedystansuposzczeglnychregionwdocelwkrajowychstrategiiEU2020wzakresiezatrudnienia
iredukcjiubstwa;2. priorytetyzacj dziaa w regionalnych programach operacyjnych, ktre najbardziej bd przyczyniay si
dozniwelowaniazdiagnozowanychdystanswiustaleniadlanichodpowiednichalokacjiwprogramie;3. monitorowanienapoziomiekrajowymiregionalnymredukcjizdiagnozowanychdystansworazdostosowywanie
alokacjinadziaaniawzalenociodwynikwpowyszychdziaamonitoringowych.Efektywne wykorzystanie rodkw EFSI jest jednym z kluczowych warunkw realizacji celw rozwojowych kraju,dlaktrychw latach 20142020 fundusze europejskie stanowi bd istotne, ale nie jedyne rdo finansowania.Szacuje si, ewlatach 20142020, ze rodkw unijnych zostanie sfinansowanych ok.1/3wydatkw rozwojowychkraju.
4Podejciedoszacowaniawartociporednichidocelowychwskanikwmakroekonomicznychprzedstawionowraporciewewaluacjiexante5Jw.
10
Schemat2:Zalenociipowizaniamidzydokumentamikrajowymiiunijnymi.
1.1.4 RolaUmowyPartnerstwawrealizacjiKPRiZaleceRadyZobowizaniaPolskiprzyjtewKPR,a takeZaleceniaRady (CSR)zostayuwzgldnioneprzypodejmowaniudecyzjiodnonie kierunkw dziaa w ramach poszczeglnych celw tematycznych EFSI. Dziki takiemu podejciu,interwencje wspfinansowane ze rodkw europejskich wzmacniaj wysiki pastwa czonkowskiego zmierzajcedoprzeprowadzanianiezbdnychreformorazwypenieniaZalece.Wybrane interwencje Europejskiego Funduszu Spoecznego (odpowiednio wramach CT 8, CT9, CT10, CT11)przyczyniajsidorealizacji:
Zalecenia nr 3 poprzez obnianie bezrobocia ludzimodych, upowszechnianie uczenia si przez cae ycie,popraw jakoci nauczania, promocj i popraw jakoci ksztacenia zawodowego pod ktem lepszegodostosowania do potrzeb rynku pracy. Ponadto, dziaania takie jak np. zwikszanie adaptacyjnoci, poprawakompetencjipracownikwprzyczynisidozmniejszeniaskaliproblemutzw.ubogichpracujcych;
Zalecenianr4poprzezwspieranieintegracjizrynkiempracyosbznajdujcychsiwtrudnejsytuacjinarynkupracy, w tym kobiet (dziki zapewnieniu m.in. lepszego dostpu do obkw i przedszkoli), osb starszych(dzikiwspieraniu adaptacyjnoci pracownikw i zdrowego starzenia si), rolnikw iczonkw ich rodzin(dzikiwspieraniureorientacjizawodowejrolnikw).
WkontekcieZaleceniaRadynr4,istotnestakeinterwencjepodejmowanewramachPROWdotyczcezwikszeniamobilnocizawodowej rolnikwpoprzez instrumentdotyczcypremiina rozpoczciedziaalnocipozarolniczejorazwsparcie podejmowania dziaalnociw zakresie przetwrstwa iwprowadzaniadoobrotu produktw rolnych przezrolnikw. Ponadto, w ramach Leader dostpne bdzie wsparcie suce dywersyfikacji dziaalnoci gospodarczejnaobszarachwiejskichw zakresiemaychprojektwdotyczcychwytwarzania ywnoci,a takeprowadzonebdszkolenia w zakresie rnicowania dziaalnoci producentw rolnych w kierunku pozarolniczym. Przyczyni sitodopoprawy midzysektorowej mobilnoci rolnikw, polegajcej nauatwianiu przepywu zasobw pracyzrolnictwa do innych sektorw gospodarki narodowej. System ubezpieczenia spoecznego peni w tym obszarzejedynierolwspomagajc6.
6PlanpracRzduprzewidujereformsystemuubezpieczeniaspoecznegorolnikwiokrelaceletejreformy.Celeteobejmujtakekwestie,ktrebdmiayporedniwpywnazwikszeniemobilnociubezpieczonychw tymsystemie.Trwajobecniepracenadzaoeniami reformysystemuubezpieczeniaspoecznego rolnikw,ktrej istotbdzieracjonalizacjawydatkwbudetowychnatensystem.Dlarealizacjitegocelukoniecznejest jednak uprzedniewprowadzeniew Polsce obowizku powszechnej rachunkowociw gospodarstwach rolnych orazwczenie rolnikw dopowszechnegosystemupodatkowego.
11
Zalecenia nr 7 poprzez popraw dostpu i podnoszenie efektywnociwymiaru sprawiedliwociwsprawachcywilnychigospodarczychorazpoprawjakociregulacji.
Zalecenia nr 2 poprzez dziaania usprawniajcemechanizmy koordynacji budetowej na rnych poziomachadministracji.
InterwencjeEFRRiFS(odpowiedniowramachCT1,CT2,CT3,CT4,CT6,CT7)przyczyniajsidorealizacji:
Zalecenianr5poprzezkoncentracjrodkwnadziaaniachwzakresietransferuefektwpracB+Riinnowacjidogospodarki oraz dostosowanie form wsparcia dotacyjnego, zwrotnego lub mieszanego do potrzebzidentyfikowanychnarynku.
Zalecenia nr 6 poprzez zapewnienie dostpu do sieci szerokopasmowych, popraw gospodarki odpadamiigospodarkiwodnej,wzrostpoziomu inwestycjiwsektorzekolejowym, inwestycjewsektorzeenergetycznymusprawnienie infrastruktury przesyowej i dystrybucyjnej energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz poprawazdolnocidomagazynowaniaenergiielektrycznejigazuziemnego.
Ponadto,wypenieniewarunku exantew zakresieCT9poprzez stworzenie ramdla inwestycjiw sektorzeochronyzdrowia (Policypaperdlaochronyzdrowiana lata20142020.Krajowestrategiczneramy)przyczynisidorealizacjiZalecenia1wzakresiezwikszeniaoszczdnocikosztowejiefektywnociwydatkwnaopiekzdrowotn.ZakrespowizamidzycelamiUmowyPartnerstwa,obszaramiwskazanymiwPositionPaperKE iZaleceniamiRadyz2013r.ilustrujeTabela2.
12
Tabela2:Zakresp
owizamidzycelamiU
mow
yPa
rtnerstw
a,obszaramiw
skazan
ymiw
Position
Pap
erKEiZaleceniamiRad
yz2
013r.
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
ZWIKSZENIEKONKURENCYJNOCIGOSPODARKI
Otoczeniesprzyjajceprzedsibiorczociiinnowacjom
Podn
oszeniejako
cii
umidzynarod
owienie
bada
orazwzrost
wykorzystaniaich
wynikw
wgospo
darce
Ulepszenieinfrastrukturyw
zakresiebada
iinno
wacjiw
sektorzenaukiiprzedsibiorstw
Wzrost
inteligen
tny
UniaInno
wacji
ZalecenieRa
dynr5
nalata
2013
201
4:Przed
siw
zicie
dodatkow
ychrod
kww
celustworzeniaotoczenia
biznesuprzyjaznego
inno
wacjompop
rzez
skoo
rdynow
aniepolity
kiw
obszarachbada
,inno
wacji
iprzem
ysu,dalszyrozw
j
instrumen
tw
rewolwingowychizach
tpo
datkow
ych,ata
kelepsze
dopasowanieistniejcych
instrumen
twdo
poszczeglnychetap
w
cykluinno
wacji.
Otoczeniebiznesusprzyjajceinnowacjom
Wspieraniepryw
atnych
inwestycjiw
zakresiebada
irozw
oju.
Rozw
jkadryse
ktoraB+
R
Ulepszanieinfrastrukturyw
zakresiebada
iinno
wacjiw
celuosi
ganiawybitn
ych
wynikw
wte
jdzied
zinie
Umidzynarod
owieniepo
lskiej
nauki,wty
mpow
staw
ianie
midzynarod
owychagen
dbadawczychwPolsce
Transferwiedzyiinn
owacjido
gospod
arki
Tworzenierod
owisk
aprzyjaznegoinno
wacjomdla
inno
wacyjnych
przedsibiorstw
Wzrost
konkuren
cyjnoci
przedsibiorstw
Wzrostskalidziaalnoci
przedsibiorstw
Budo
wanieefektyw
nego
otoczeniawspierajcego
przedsibiorstwai
przyczynianiesi
doinno
wacji,
przedsibiorczocii
internacjonalizacji
Wzrostp
rodu
ktyw
noci
przedsibiorstw
Zwikszaniewydajno
ci
poprzezp
rzed
sibiorczoi
inno
wacje
Dywersyfikacjadziaalno
cii
nowemod
elebiznesow
eWspieraniezm
ian
strukturalnychwgospo
darce
Zwikszenie
zastosow
aniaTIKw
gospod
arcei
spoeczestw
ie
Zwikszeniezastosow
aniaTIKw
MP
Europe
jska
Agen
da
Cyfrow
a
ZalecenieRa
dynr6
nalata
2013
201
4:(...)
Przyspieszen
iestara
na
rzeczz
wikszeniazasigu
czno
ciszerokopasm
owej
Rozw
jprodu
ktw
iusug
opartychnaTIK,handlu
elektron
icznegooraz
zwikszaniezapo
trzebo
wania
naTIK
13
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
Nowoczesnainfrastruktura
sieciowa
Zape
wnien
iedostpu
dosie
ci
szerokop
asmow
ych
(...)
Nowoczesnainfrastrukturasieciowa
narzeczwzrostugospodarczegoizatrudnienia
Ro
zszerzen
iedostpu
dousug
szerokop
asmow
ychoraz
rozw
jszybkichsieci
Spjnospoecznaiaktywnozawodowa
Lepszekom
petencje
kadrgospo
darki
Popraw
ajako
ciksztacen
ia
ZalecenieRa
dynr3
nalata
2013
201
4:Zwikszenie
wysikw
narzeczob
nienia
bezrob
ociaosbmodych,
np.pop
rzezgwaran
cjedla
modziey,zwikszenie
dostp
nociprzyuczen
iado
zawod
uiuczen
iasi
poprzezp
raktyk,
zacienien
iewsppracy
szk
ipracodawcworaz
popraw
jako
cinauczania.
Przyjcieprojektustrategii
narzeczu
czen
iasiprzez
caey
cie(...)
Zwikszeniewspczynnikaaktywnocizawodowejpoprzezpoprawpolitykiwdziedziniezatrudnienia,wczeniaspoecznegoiedukacji
Popraw
ajako
ci,efektywno
ci
idostpn
ocisz
kolnictw
awyszegoorazksztacen
iana
poziom
ier
wno
wanym
Zwikszeniepo
wizania
system
ued
ukacjiiumiejtnoci
osb
zpo
trzeba
mirynku
pracy
Popraw
ado
stp
nociuczen
ia
siprzezcaeycie,
podn
oszenieum
iejtnocii
kwalifikacjisiyro
boczeji
lepszedop
asow
aniesy
stem
w
ksztaceniaiszkolen
iado
potrzebrynkupracy
Rozw
ojuotwartychiatw
odo
stp
nychm
ateriaw
dydaktycznychon
line
,otwartepraktykiedu
kacyjne
online
ikorzystaniez
otwartychsieci
Rozw
ojuum
iejtnoci
wym
aganychprzeztakie
sektoryjak:sreb
rna
gospod
arka,usugiosobiste
orazw
iadczeniazdrowotne
iusugiso
cjalne
;gospod
arkanisk
oemisy
jnai
bardziejodp
orna
nazm
ian
klim
atu;
Lepszydostpdo
wysokiej
jako
ciiusug
edu
kacyjnych
dostarczanychna
rzeczg
rupo
specjalnychpo
trzebach
Prom
owanier
wne
godostpu
do
dob
rejjakociwczesne
jed
ukacji,ksztacen
ia
podstawow
egoiredn
iego
Bardziejefektyw
ne
wykorzystanieza
sob
w
nary
nkupracy
Popraw
aszansn
azatrud
nien
ie
osb
poszukujcychpracy
nieaktyw
nychza
wod
owo
ZalecenieRa
dynr3
nalata
2013
201
4:Zwikszenie
wysikw
narzeczob
nienia
bezrob
ociaosbmodych
Aktywne
izdrowestarzeniesi
Trwaaintegracjazrynkiem
pracymodzieyniepracujcej,
ktranieksztacisianinie
14
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
Reorientacjaza
wod
owa
rolnikw
iczonkw
ichrodzin
Wzrost
inteligen
tny
Wzrost
sprzyjajcy
wczen
iu
spoecznem
u
Programnarzecz
nowychum
iejtnocii
zatrud
nien
ia
(...)Zw
alczanieub
stwa
pracujcychoraz
segm
entacjirynku
pracy(...)
ZalecenieRa
dynr4
nalata
2013
201
4:Kon
tynu
owanie
wysikw
narzecz
zwikszeniaud
ziaukobiet
wry
nkupracy,sz
czeglnie
poprzezinw
estowaniew
wysokiejjakoci,przystpn
ceno
woop
ieknad
dziemi
inauczanieprzed
szkolne,
orazprzezza
pewnien
ie
stabilnegofin
ansowaniai
wykwalifikowanego
person
elu.Pod
jcie
regularnychdziaana
rzecz
zreformow
aniaKRU
Swcelu
popraw
ymidzysektorowej
mob
ilnocipracownikw
(...)Wsparcieoglne
jreform
yem
erytalne
jza
pomocrod
kw
zwikszajcychszan
se
starszychpracow
nikwna
zatrud
nien
ie,takaby
po
dniewiek
dezaktyw
izacjizawod
owej.
szkoli
Rwno
m
czyznikob
iet
orazgod
zenieycia
zawod
owegoiprywatne
go
Tworzeniemiejscpracy,w
szczeglno
cinaob
szarach
oferujcychno
werd
a
wzrostu(gospo
darka
ekologiczna,sreb
rna
gospod
arka,TIK,usugi
osob
isteorazusugizdrow
otne
isocjalne)
Dywersyfikacjagospo
darczaw
obszarachwiejskich,rybackich
iprzybrzenych
Popraw
aadaptacyjnociosb
aktywnychza
wod
owoi
pracod
awcw,w
szczeglno
ci
przedsibiorstwse
ktoraMP
Moliw
ozatrud
nien
iadla
pracow
nikwza
groon
ych
negatywnymiskutkam
idziaa
restrukturyzacyjnych
Dostosow
anieistniejcych
miejscpracy,umiejtnocii
kwalifikacjidowym
ogw
gospod
arkinisk
oemisy
jneji
bardziejodp
orne
jnazm
ian
klim
atu
Popraw
azdrowiaza
sob
wpracy
Zalecenienr1nalata201
320
14:(...)d
okon
anie
przeglduwydatkwwcelu
lepszego
ukierun
kowania
polityksp
oecznychoraz
zwikszeniaoszczdn
oci
kosztowejiefektywno
ci
wydatkwnaop
iek
zdrowotn
(...)
Aktywne
izdrowestarzeniesi
rodowiskoiefektywne
gospodarowaniezasobami
Zmniejszen
ie
emisy
jnocigospo
darki
Zwikszenieefektywno
ci
energetyczne
jgospo
darki
Zalecenienr6nalata201
320
14:O
dnow
ieniei
rozbud
owmocy
wytwrczychorazpop
raw
efektywno
ciw
caym
acuchu
ene
rgii.
Przyspieszen
ieirozszerzen
ie
Gospodarkaprzyjaznadlarodowiskai
zasobooszczdna
Prom
owanieefektyw
noci
energetyczne
jWspieranieiu
atw
ianie
inwestycjiw
OZE
Zwikszenieud
ziauOZE
Redu
kcjaemisjigazw
ciep
larnianychwsektorach
rolnym
ilenictw
a
15
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
Nowoczesnainfrastrukturasieciowa
Wzrost
zrw
nowaon
y
Europa
efektyw
nie
korzystajcazzasob
w
rozbud
owysie
ci
energetyczne
j,wty
m
transgranicznychpocze
midzysystemow
ych,oraz
wyelim
inow
anieprzeszkd
dlatransgraniczne
gohandlu
energielektryczn(...)
Nowoczesnainfrastrukturasieciowanarzeczwzrostu
gospodarczegoizatrudnienia
Rozw
jimod
ernizacja
system
wdystrybucjien
ergii
Obn
ien
ieemisjigen
erow
anych
przeztranspo
rtwaglom
eracjach
miejskich
Opracow
anieprzyjaznychdla
rod
owisk
asystem
w
transportuiprom
owanie
zrw
nowaon
ejm
obilnociw
miastach
rodowiskoiefektywnegospodarowaniezasobami
Popraw
azdolno
ci
adaptacjidozm
ian
klim
atuorazro
zwj
system
wza
rzdzania
zagroen
iami
Zmniejszen
iewraliwoci
obszarw
isektorw
wraliwych
nazm
iany
klim
atu
Gospodarkaprzyjaznadlarodowiskaizasobooszczdna
Przystosow
aniesido
zmiany
klim
atuwobszarzegospod
arki
wod
nejiza
pobiegania
powod
ziom
)
Rozw
jsy
stem
wzarzdzania
zagroen
iami
Przystosow
aniesido
zmiany
klim
atuna
innychobszarach
(gospo
darkalena,
uytkowaniegruntw
,zarzdzaniestref
przybrzen)
Zwikszenie
efektywno
ci
wykorzystaniaza
sob
w
naturalnychi
kultu
rowychorazich
zachow
anie
Zachow
anieefektywno
ci
wykorzystanieza
sob
w
Zmniejszen
iepresjina
rod
owisk
onaturalne
ZalecenieRa
dynr6
nalata
2013
201
4:(...)Pop
raw
gospod
arkiodp
adam
ii
gospod
arkiwod
nej
Zaspokojen
iepow
anych
potrzebwse
ktorzewod
nymi
sektorzeodp
adw
,aby
speni
wym
ogiprawod
awstwaUE
Ochrona
rnorod
noci
biologicznej,ochrona
gleby
orazpromow
anieusug
ekosystemow
ychizielone
jinfrastruktury
Popraw
ajako
cirodo
wiska
miejskiego,wczniez
rewita
lizacjte
ren
w
zdegrado
wanychi
zmniejszen
ieza
nieczyszczen
ia
powietrza
sieciowanarzecz
wzrostui
Popraw
ajako
cii
funkcjon
owaniaoferty
system
utransportowegooraz
Zwikszeniedo
stp
noci
transportowejkrajuwukadzie
europe
jskim
Zalecenienr6nalata201
320
14:(...)W
zmocnien
iero
liizasob
wurzd
usprawujcegonadzrnad
infrastrukturasieciowanarzecz
wzrostugospodarczegoi
Rozw
ijaniekompleksowych,
wysokiejjakocii
interope
racyjnychsystem
w
kolejowych
16
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
zwikszenie
transportowej
dostp
nocikrajuw
ukadzieeurop
ejskim
Podn
iesie
niepo
ziom
ube
zpiecze
stwasytemu
transportowego
rynkiemkolejow
ymoraz
zape
wnien
iesk
utecznegoi
bezzwoczne
gowdroen
ia
projektwinwestycyjnychw
kolejnictw
ie(...)
Zwikszeniekonkuren
cyjnoci
gospod
arkipop
rzez
inwestowaniewdrogowsie
TENTiczen
iedrugorzd
nych
itrzeciorzd
nychwzwz
infrastrukturTEN
T
Rozw
jalte
rnatyw
nychfo
rm
transportu
Opracow
anieprzyjaznychdla
rod
owisk
asystem
w
transportuiprom
owanie
zrw
nowaon
ejm
obilnociw
miastach
Zwikszeniestabilnoci
dostaw
ene
rgii
elektrycznejigazu
ziem
nego
Usprawnien
ieinfrastruktury
przesyowejidystrybu
cyjnej
energiielektryczne
jigazu
ziem
nego
(wty
mbud
owai
rozbud
owaterm
inalaLN
G)
Zalecenienr6nalata201
320
14:O
dnow
ieniei
rozbud
owmocy
wytwrczych(...)
Popraw
azdolno
cido
magazynow
aniaene
rgii
elektrycznejigazuziem
nego
POPRAWASPJNOCISPOECZNEJiTERYTORIALNEJ
Spjnospoecznaiaktywnozawodowa
Wzrostszansna
zatrud
nien
iedlaosb
dotknitychlub
zagroon
ychub
stw
em
iwykluczen
iem
spoecznym
Aktywna
integracjasp
oeczna
Wzrost
sprzyjajcy
wczen
iu
spoecznem
u
Europe
jskiprogram
walkizub
stw
em
ZaleceniaRa
dynr3
nalata
2013
201
4:[
]Zwalczanie
ubstw
apracujcych(...)
Zwikszeniewspczynnikaaktywnocizawodowejpoprzezpoprawpolitykiw
dziedziniezatrudnienia,wczeniaspoecznegoiedukacji
Aktywne
wczen
ie
Prom
owanieinno
wacji
spoecznych.
Integracjausug
rnychsub
publicznych
Wsparcieekon
omiispoeczneji
miejscpracyw
przedsibiorstwachspoecznych
Ograniczenieryzyka
wykluczen
ia
spoecznego
spow
odow
anego
dyspropo
rcjamiw
do
stp
iedousug
Popraw
ado
stp
udo
niedrogich
usugpu
blicznych
Wikszyistabilnydo
stp
do
wysokiejjakociiprzystp
nych
ceno
wousug,wty
mopieki
zdrowotne
jiusug
spoecznych
wiadczonychwinteresie
oglnym
Wzrostu
dziauwsparciaw
form
ieusug
niestacjonarnych
Europe
jskaAgend
aCyfrow
aAk
tywne
wczen
ie
Wczen
iesp
oecznoci
zamieszkaychobszary
peryferyjnei
zdegrado
wane
Kompleksowarewita
lizacja
Rewita
lizacjafizyczna
igospod
arczaub
ogich
spoecznocim
iejskichi
wiejskich(w
tymRLKS);
Popraw
aszansrozwojow
ych
izwikszeniespjno
ci
spoecznejnaob
szarach
peryferyjnych
17
UP
StrategiaEu
ropa
202
0
CSR
Positio
nPa
perK
E
Cele
gw
ne
UP
Priorytet
owe
obszary
wsparcia
Celeszczeg
oweUP
Kierun
kidziaa
Priorytety
Inicjatywafla
gowa
Priorytety
finan
sowan
ia
Kierun
kidziaa
Infrastrukturasieciowanarzeczwzrostuizatrudnienia
Popraw
ajako
cii
funkcjon
owaniaoferty
system
utransportowegooraz
zwikszenie
transportowej
dostp
nocikrajuw
ukadziekrajowym
Zwikszenie
wew
ntrzregionalnej
dostp
nocitranspo
rtow
ej
Wzrost
zrw
nowaon
yEuropa
efektyw
nie
korzystajcazzasob
w
Zalecenienr6nalata201
320
14:(...)W
zmocnien
iero
liizasob
wurzd
usprawujcegonadzrnad
rynkiemkolejow
ymoraz
zape
wnien
iesk
utecznegoi
bezzwoczne
gowdroen
ia
projektwinwestycyjnychw
kolejnictw
ie(...)
Nowoczesnainfrastrukturasieciowanarzeczwzrostu
gospodarczegoizatrudnienia
Zwikszeniekonkuren
cyjnoci
gospod
arkipop
rzez
inwestowaniewdrogowsie
TENTiczen
iedrugorzd
nych
itrzeciorzd
nychwzwz
infrastrukturTEN
T
Podn
iesie
niepo
ziom
ube
zpiecze
stwasytemu
transportowego
Rozw
jalte
rnatyw
nychfo
rm
transportu
PODNIESIENIESPRAWNOCIiEFEKTYWNOCIPASTWA
Otoczeniesprzyjajceprzedsibiorczociiinnowacjom
Popraw
awarun
kw
administracyjno
praw
nychdlaro
zwoju
gospod
arki
Popraw
ajako
ciregulacji
(prawa)
ZalecenieRa
dynr7
nalata
2013
201
4:Dalszedziaanie
narzeczp
oprawyotoczenia
biznesupo
przez
uproszczen
ieegzekwow
ania
umw
iwym
ogw
do
tyczcychpo
zwole
na
budo
worazprzez
obnieniekosztw
przestrzeganiaprzep
isw
podatkow
ych(...)
Otoczeniebiznesusprzyjajceinnowacjom
Inwestycjewpoten
cja
instytucjonalnyiw
skuteczno
administracjipub
licznejoraz
usugpu
blicznych
ukierunkow
anena
przeprow
adzeniereform
,lepszeprawoijakorzdzenia
Popraw
ajako
ciobsugiw
administracjipub
licznej
Popraw
ajako
cidziaania
wym
iarusp
rawiedliwoci
Popraw
ajako
cizarzdzania
strategiczne
goifin
ansowego
ZalecenieRa
dynr2
nalata
2013
201
4:(...)Przyjcie
rod
kwsucych
wzm
ocnien
ium
echanizm
w
roczne
jired
nioo
kresow
ej
koordynacjibud
etowejna
rnychpo
ziom
ach
administracji.
Zwikszenie
zastosow
aniaTIKw
gospod
arcei
spoeczestw
ie
Wzm
ocnien
ieza
stosow
aniaTIK
wusugachpu
blicznych
Doskon
alen
ieaplikacjiTIKw
zakresieadm
inistracji
elektron
icznej(w
tym
elektron
icznychzamw
ie
publicznych),ele
arningu,e
kultu
ry,e
integracjiiezdrow
ia
18
1.2 Gwne potrzeby rozwojowe kraju zrnicowania terytorialne kluczowe barierywkontekcieStrategiiEuropa2020
CelegwneUPzwikszeniekonkurencyjnocigospodarki,poprawaspjnocispoecznej i terytorialnejkrajuorazpoprawaefektywnociadministracjipublicznej,a takecele szczegowe ikierunkidziaaopisanewdalszejczcidokumentu,okrelonezostaynapodstawieanalizybarier ipotencjaw,dokonanejzarwnonapoziomiekrajowym(SRK2020),jakieuropejskim(ZaleceniaRadyorazPPKE).Diagnoza odnosi si do aktualnej sytuacji w danym obszarze, identyfikujc podstawowe problemy, ktrychrozwizaniebdzieprzedmioteminterwencjifunduszyeuropejskich.Ze wzgldu na koncentracj interwencji EFSI na celach strategii EU2020, jako punkt wyjcia do analizy potrzebipotencjaw, dla ktrych zaprogramowane zostao wsparcie unijne wlatach 20142020 przyjto dystansdoosigniciacelwstrategiiEuropa2020wujciukrajowym,atamgdzietomoliwetakeregionalnym(napoziomieNUTS2).Osignicie zaoonych w Umowie Partnerstwa oraz programach celw zaley w duejmierze oduwarunkowamakroekonomicznych. W obliczu niepewnoci, co do przyszych uwarunkowa zewntrznych takich jak m.in.:przyszostrefyeuro,zmianaukadusigeoekonomicznychwwiecie,nasilajcasirywalizacjaodostpdozasobwnaturalnych oraz zobowizanie dowikszego uwzgldniania oddziaywania decyzji ekonomicznych narodowisko,atake z uwagi na konieczno podjcia reform strukturalnych wewntrz kraju m.in.reformy sektora finanswpublicznych w kierunku zwikszonej koncentracji na dziaaniach prorozwojowych dalsze ograniczenie dystansurozwojowegopomidzyPolsk,awysoko rozwinitymi krajamiwymagaprowadzeniapolityki rozwoju stymulujcejwzrostgospodarczyopartynapoprawie innowacyjnoci ikonkurencyjnocigospodarkikraju iregionw.Uzalenionejest to jednak od m.in. rozwoju kluczowej infrastruktury sieciowej (transport, sieci szerokopasmowe, systemenergetyczny), poprawy innych ni skdind malejca konkurencyjno cenowa siy roboczej, czynnikwkonkurencyjnoci gospodarki, podniesienia wydajnoci oraz zapewniania efektywnego gospodarowania zasobaminaturalnymi,atakepodniesieniejakocikapitauludzkiegoispoecznego.Zachowanie wysokiego tempa konwergencji wymaga jednak zarwno utrzymania wysokiego tempa wzrostugospodarczego,wwarunkachobserwowanegowostatnichlatachjegospowolnienia,jakiprzeciwdziaaniazagroeniuwystpieniawPolscetzw.puapkiredniegodochodu.W latach20072012 rednioroczne tempowzrostuPKBwynosio4,0% (wobec0,4% redniowUE),coprzyspieszyokonwergencj z krajami UEw zakresie poziomu PKB namieszkaca w 2012 r.wynosi on 66% redniej unijnej(poprawao14p.p.wstosunkudo2006r.).
1.2.1 AnalizapotrzebwkontekcierealizacjicelwrozwojowychkrajuiregionwDiagnoza sporzdzona zostaa przede wszystkim w oparciu oprowadzone przezministra waciwego ds.rozwojuregionalnego orazministrawaciwego ds. rolnictwa, rozwojuwsi i rybowstwa pogbione analizy zachodzcychzmianspoecznogospodarczychwukadziesektorowymiterytorialnym,bogatbazbadaewaluacyjnychorazanalizsporzdzonych przez inne resorty, instytucje rzdowe i samorzdowe, atake orodki naukowe. Diagnoza czerpierwnie z prac analitycznych przeprowadzonych na etapie opracowywania poszczeglnych krajowych strategiirozwoju.Diagnozabarierwposzczeglnychobszarach,wsplnychdlaSRK2020orazStrategiiEU2020,stanowipunktwyjciadozdefiniowaniacelwszczegowychUP,zaanalizadotychczasowychdowiadczedajepogldodnoniepodanychkierunkwinterwencjiisposobuichrealizacji.W pierwszej czci diagnozy sformuowano trzy gwne problemy rozwojowe kraju oraz stanowice ich czciskadowe problemy szczegowe, odnoszce si do poszczeglnych dziedzin lub sektorw gospodarki. InterwencjeEFSI, podejmowane w ramach poszczeglnych celw tematycznych wskazanych wrozporzdzeniu ramowymprzyczynia si bd do poprawy konkurencyjnoci gospodarki, poprawy spjnoci spoecznej i terytorialnej orazzwikszeniasprawnociiefektywnocipastwacostanowicelerozwojowekrajuwskazanewSRK2020.Drugaczdiagnozyodnoszcasidowymiaruterytorialnego,wskazujepotrzeby ipotencjayzidentyfikowanychnapoziomiekrajowymobszarwstrategicznejinterwencjipastwa(OSI).Jednoczenieprogramyoperacyjne,biorcpoduwagwszczeglnociwnioskizanaliz iewaluacji,wtymodnoszcesi do poziomu okrelonych wskanikw spoecznogospodarczych nadanych obszarach programuj interwencjmajcnawzgldzieoptymalnejejdopasowaniedospecyficznychpotrzebipotencjaw.
19
Diagnozatematyczna
PROBLEM:NISKAKONKURENCYJNOGOSPODARKI
o NiskipoziomnakadwbadawczorozwojowychorazniskaaplikacyjnoprowadzonychbadadiagnozadlaCT1
Pomimoznaczcych inwestycjiw infrastruktursektorabadawczorozwojowegoorazdziaasystemowychmajcychna celu zwikszenie efektywnoci tego sektora, relacja nakadw na dziaalno B+R do PKB znajduje sinastosunkowoniskimpoziomie (0,76%w2011 r.wobec2,03% redniowUE),chonapodkreleniezasuguje fakt,ew2012r.wzrosaonado0,9%PKB.Naleywtymkontekciezaznaczy,ePolskaprzyjajakocelkrajowyStrategiiEuropa 2020 wysoko wydatkw na B+R napoziomie 1,7% PKB (wobec 3% rednio dla caej UE). Szczeglnieniekorzystny dla gospodarki jest niski poziom inwestycji badawczorozwojowych sektora przedsibiorstw(0,23%w2011 r. wobec redniej unijnejwynoszcej 1,26%), ktryw 2012 r.wzrs do 0,33%.Wystpuje tutajznaczce zrnicowanie pomidzy unijnymi regionami NUTS 2. Cech charakterystyczn jest duy stopie ichkoncentracjiwobszarachmetropolitalnych iorodkach stoecznych.Polskanie jestpod tymwzgldemwyjtkiem wwoj.mazowieckimponoszonebyo34%nakadwogem,wkolejnych3regionach (maopolskim,wielkopolskimilskim) dalsze 30%, co oznacza, e na pozostae 12wojewdztw przypadao pozostae 1/3 nakadw. Tylkow3wojewdztwach poziom nakadw na B+R przekracza redni krajow7: wmazowieckim (1,37% PKB),maopolskim (1,06% PKB) i podkarpackim (0,95% PKB).Wsidmym raporcie KE o postpachw zakresie spjnocipodkrelano, ewwielu regionachRumunii,Bugarii,Grecji iPolskiwydatkinaB+Rnieprzekraczaj0,5% ichPKB.WPolsce naleao do nich 6wojewdztw: lubuskie 0,17%, kujawskopomorskie 0,27%, zachodniopomorskie 0,34%, witokrzyskie 0,38%, podlaskie 0,41% i warmiskomazurskie 0,48%. Jest to grupa regionwonajwikszymdystansiedo zaoonegocelukrajowego.Najbardziejdynamicznywzrost tegomiernikaodnotowanowwoj. podkarpackim (z0,3%w2005 r. do0,95% PKB w 2011 r. tj. o 0,56 pp.)., wwitokrzyskim i warmiskomazurskimo0,3pp.orazwlubelskim ipomorskimoponad0,2pp.Wikszowymienionych regionwnaleydonajsabiej rozwinitychgospodarczowojewdztwPolskiWschodniej,a sukceswobszarzepobudzenia inwestycjiwB+R w duej mierze mona przypisa oddziaywaniu interwencji wspfinansowanych z funduszy unijnych.Wprzypadku poziomu inwestycjiwsferze B+R sektora przedsibiorstw sytuacjawposzczeglnychwojewdztwachbyazrnicowana,przyczymliderembyowoj.podkarpackiezudziaemponad72%,anastpniedolnolskieilskiezpoziomemokoo45%.Wwielu regionachwskanik tennieprzekracza20%, cooznacza znikome zaangaowanieprzedsibiorstwwfinansowaniesferybadairozwoju.Niskie nakady inwestycyjne na dziaalno badawczorozwojow przekadaj si na niezadowalajce efektywobszarze nauki i technologii, awkonsekwencji na nisk innowacyjno gospodarki. Nie w peni s rwniewykorzystywanemoliwoci tworzeniawysokiej jakoci, trwaychmiejsc pracy.Niewielki odsetekMPwprowadzawewntrzzakadowe innowacje lubwsppracuje z innymi przedsibiorstwami, a take rozwija wsppractransgranicznimidzynarodow,nacokadzienaciskmidzyinnymiSUERMB.Z analizydanychdotyczcych liczby firmprowadzcychdziaalnoB+Rwynika, e immniejsza firma, tym rzadziejprowadzi dziaalno badawczorozwojow. Biorc pod uwag wielko przedsibiorstw najwikszy odsetekpodmiotw,ktrewprowadziy innowacjewystpowawrdduych firm (56,2%wprzemyle i44,7%wusugach).redniefirmystanowiyodpowiednio29,4%i20,9%,amae9,6%i9,5%.Polska zmaga si z problemami dotyczcymi sabych powiza pomidzy rodowiskiem naukowymiprzedsibiorstwamiorazpowanegoniedoinwestowaniabadaiinnowacjiwsektorzeprywatnym.Istniejcezachtysniewystarczajce,abyzapewniskutecznewsparciepoprzezfinansowaniezerodkwpublicznych(wtympoprzezwiksz wspprac publicznoprywatn). W 2012 r. nakady poniesione na dziaalno innowacyjn w grupieprzedsibiorstwprzemysowychwyniosy21,5mldz,zczego17% rodkwprzeznaczononadziaalnobadawczorozwojow,natomiastwsektorzeusug15,1mldzwtym40%naB+R.Ponadpoowa(53%)duychprzedsibiorstwponosianakadynadziaalnoinnowacyjnwprzemyle,aponad40%wsektorzeusug.Wprzypadkurednichfirmbyotoodpowiednio23,5% i17,7%,awmaych firmach:6,7% i7,2%.Analizujcstrukturnakadwnadziaalnoinnowacyjnpodwzgldemliczbypracujcych,najwikszenakadywprzedsibiorstwachzarwnoprzemysowych,jakiz sektora usug poniosy due przedsibiorstwa. Nakady podmiotw w tej klasie wielkoci stanowiy 70,7%wszystkich nakadw poniesionych na innowacje przez przedsibiorstwa przemysowe oraz 73,8% przez podmiotyzsektorausug.O duychwyzwaniachw obszarze innowacyjnoci gospodarki wiadczy rwnie pozycja krajuw unijnym RankinguInnowacyjnoci (InnovativeUnion Scoreboard).W2014 r.Polska zostaa sklasyfikowanana25.miejscuostatnim
7W2011r.redniakrajowawynosia0,76%PKB.
20
wgrupie tzw. umiarkowanych innowatorw (moderate innovators). Sumaryczny wskanik innowacyjnoci dlaPolskiw2013r.wynis50,5%redniegowskanikadlakrajwUE.DystansdzielcyPolskodeuropejskich liderwinnowacjiorazodredniegopoziomuinnowacyjnociwUEjestnadalznacznyzarwnowodniesieniudoksztatowaniasisyntetycznegowskanikainnowacyjnoci,jakiwikszocijegoskadowych.Nakoniecznointensyfikacjiwysikww tymobszarzewskazuje rwnieobnieniepozycji krajuwmidzynarodowych rankingach.Obszaramibudzcymiszczeglny niepokj s: niski poziom wskanikw zwizanych z dziaalnoci kreatywn (zgaszanie patentw,rejestracja znakw towarowych lub modeli biznesowych i organizacyjnych), niska jako i poziomumidzynarodowienia sektorabada (publikacjeomidzynarodowym standardzie,doktoranci spozaUE)orazniskajako otoczenia biznesu. Niski poziom innowacyjnoci kraju potwierdza rwnie ocena innowacyjnoci polskichregionwwgraportuRegionalInnovationScoreboard2014,11wojewdztwnaleaodoskromnychinnowatorw,ajedynie pi wojewdztw zostao sklasyfikowanych w grupie umiarkowanych innowatorw (mazowieckie,maopolskie, podkarpackie, lskie, dolnolskie).W 2012 r. udzielono wPolsce 1 848 patentw na wynalazki tj.ponad trzykrotnie wicej ni w 2003 r., podczas gdy liczba udzielonych praw ochronnych nawzory uytkowewyniosa 514 ibyaook. 23%nisza.Omawiana sfera charakteryzuje sidu (chomalejcwostatnich latach)koncentracj regionaln.W przyblieniu, nieznacznie wicej ni co pity patent jest udzielany w wojewdztwiemazowieckim (wobec ponad 23% w2003 r.), a na pi czoowych wojewdztw (obok mazowieckiego lskie,dolnolskie, dzkie imaopolskie)przypadaow2012 r.blisko2/3oguudzielonychpatentw (wobecblisko70%w2003 r.). Pomimo obserwowanej poprawy w zakresie liczby udzielonych patentw sytuacja w tym obszarze,wporwnaniuzinnymikrajamiUEorazrednimiwartociamidlaUEjestniekorzystna.WgdanychEurostatuw2011r.liczbawnioskwpatentowychprzypadajcychna1mlnmieszkacw,zoonychwEuropejskimUrzdziePatentowymwynosia9,85ibyaponad10krotnieniszaniredniadlaUE27(107,45),ponad27razyniszaniwNiemczech,czyteblisko20krotnieniszaniwNiderlandachiAustrii.Jednoczenie naley zauway, e polski system patentowy jest w peni zharmonizowany ze standardamiobowizujcymi w Unii Europejskiej oraz przyjtymi w konwencjach i traktatach midzynarodowych. Nabiecowprowadzane te s do prawa krajowego zmiany wynikajce z ewolucji prawa na paszczynie unijnejimidzynarodowej, jak rwnie przepisy umoliwiajce i upowszechniajce dokonywanie zgosze w formieelektronicznej. Przewidywane s rwnie dalsze uatwienia w zakresie upowszechniania korzystania z formyelektronicznej dokonywania zgosze, jak rwnie kontaktw z Urzdem Patentowym wtej formie wsprawiedokonanychjuzgosze.Problemzwizanyzmaymzainteresowaniemprzedsibiorcwuzyskiwaniempatentwnieleypostronieadministracjijestwynikowmaejwiadomociprzedsibiorcwwtymzakresie.Niewystarczajcy jest zarwnow rodowisku przedsibiorstw, wiata nauki jak i po stroniewadz publicznych poziom przygotowania kadr do realizacji innowacyjnych przedsiwzi, jak i wiadomoci znaczenia postawproinnowacyjnych orazwykorzystanie roli kapitau ludzkiego (budowa zdolnoci zasobw pracy do podejmowaniadziaalnoci innowacyjnej). W tym kontekcie naley podkreli relatywnie niski odsetek uczestnictwa kobietwdziaaniach B+R (w 2011 roku wynis on 40%) oraz odsetek kobiet legitymujcych si tytuami naukowymi(wrdosb posiadajcych tytu profesora kobiety stanowi 22% za wrd osb majcych stopie doktorahabilitowanego 31%). Wedug bada European Research Area, zasadnicze przyczyny niskiego udziau kobiet(acozatym idzie utraty kapitau intelektualnego) lem.in. w problemiemoliwoci czenia ycia zawodowegozprywatnym i czsto niedostosowania zasad funkcjonowania uczelni czy instytucji badawczych do potrzeb ichpracownikw/pracownic.
o Niewystarczajce wykorzystanie moliwoci wynikajcych z zastosowania technologii informacyjnokomunikacyjnychwgospodarcediagnozadlaCT2
Pomimowzrostu znaczenia sektora technologii informacyjnokomunikacyjnych (TIK)w polskiej gospodarce obecnenasycenie usugami szerokopasmowego dostpu do Internetu jest znacznie poniej redniej UE. Raport UrzduKomunikacji Elektronicznej (UKE) prezentujcy inwentaryzacj pokrycia Polski infrastruktur telekomunikacyjnza2012 r. wskazuje, i nadal s obszary, ktre stanowi biae plamy. Inwentaryzacja jednoznacznie wskazuje,eaktywno operatorw nadal koncentruje si w duych aglomeracjach, gwnie w miastach wojewdzkich.Koncentracja wok najwikszych aglomeracji powoduje zjawisko odsysania inwestycji w sieci i wzw przeznajwiksze aglomeracje i ich bezporednie otoczenie. W zwizku zpowyszym, obszary wykluczone cyfrowotonajczciej gminywiejskie, o niskiej gstoci zaludnienia iniskich przychodach ludnoci,w ktrych jest niewielesilnychpodmiotwgospodarczych.OferowanaprdkoInternetujestniska,wszczeglnocinaobszarachwiejskich,gdziewedugdanychKEnakoniec2012 r. jedynieok.37,7%gospodarstwdomowychmiaomoliwodostpudo stacjonarnego szerokopasmowegointernetu (xDSL,TVK, FTTP,WiMax),przy czymmoliwodostpudo sieci klasyNGAwyniosa jedynie0,7%. Jeelichodziopoziom rozwoju siecinowejgeneracjiopartejna infrastrukturze wiatowodowej, szacujesi, iw zasigusiecioptycznychjestponad0,4mln(FTTH,FTTB)gospodarstwdomowych,przyczymjakwskazujdaneOECDwlipcu2013r.udziaczywiatowodowych(FTTH,FTTB)wyniszaledwie3,35%woglnejliczbieaktywnychczy.
21
Wedug inwentaryzacjiUKEprzeprowadzonejw 2013 r. na koniec 2012 r.w Polsce ok. 8%miejscowoci (gwnieponiej100mieszkacw)stanowizupeniebiaeplamyznajdujcesipozazasigiemjakichkolwieksieci.Jednoczenieudziamiejscowoci,natereniektrychprzedsibiorcytelekomunikacyjninieposiadajzakoczesieciwiatowodowejwahasiwposzczeglnychwojewdztwachodok.62%(woj.maopolskie)dook.92%(woj.dzkie).Szczeglnie trudna jest sytuacjawmiejscowociachponiej500mieszkacww tej grupieok90%miejscowocinieposiadazakoczeniasieciwiatowodowych.Analiza potrzeb inwestycyjnych po realizacji inwestycji obecnej perspektywy finansowejwskazuje, ewnajbardziejefektywnymmodelumiksutechnologicznego(opisanymwNPS)iwykorzystaniaistniejcychzasobwkosztyinwestycjiprzekrocz17,2mld z (dlaFTTH=42mld z).Wgminachwiejskich sie (bezoperatorwkomrkowych)dochodzido85% budynkw, przy czym mniej ni 20% to technologie umoliwiajce ultraszybkie przesyanie sygnau(FTTx,Ethernet, CATV oraz cz sieci miedzianej bliskiej do optycznego punktu dostpowego). Dla najmniejopacalnych obszarw (2,61% ludnoci) koszty podczenia abonenta przekraczaj 10 tys. z (przy rynkowoakceptowanychmaksymalnie3,2tys.z).
o NiskakonkurencyjnopolskichprzedsibiorstwdiagnozadlaCT3Sektormaychirednichprzedsibiorstw(MP)penikluczowrolwrozwojuprzedsibiorczociwPolsce,generujcblisko poow PKB. W 2011 r. liczba aktywnych przedsibiorstw niefinansowych wynosia wPolsce 1784,6 tys.podmiotw z czego 99,8% stanowiyMP (zatrudniajce blisko 60,5% osb zatrudnionychw przedsibiorstwachniefinansowych). Mikroprzedsibiorstwa o liczbie pracujcych do 9 osb stanowiy 95,9% populacjiprzedsibiorstw niefinansowych (zatrudniajc 38,9% ogu pracujcych w przedsibiorstwach niefinansowych).Dobarier rozwoju sektora MP zalicza si przede wszystkim kwestie zwizane z jakoci sfery regulacyjnej(zczymwi si bariery natury biurokratycznej), trudniejszy niw przypadku duych przedsibiorstw dostpdowykwalifikowanych kadr, a take czynniki natury finansowej takie jak trudnoci z pozyskaniem finansowaniazewntrznego oraz jego wysokie koszty (poczone z niedostrzeganiem przez cz przedsibiorcw moliwociszybszegorozwojufirmydzikizastosowaniudwignifinansowej).Na tym tlezaznaczasiniewystarczajcedostosowanieusugoferowanychprzez instytucjeotoczeniabiznesu (IOB)dopotrzebrozwojowychprzedsibiorstworazbrakkompleksowegowsparciazestronyinstytucjipublicznych.Wynikatom.in.zograniczonejwsppracyiprzepywuinformacjipomidzyinstytucjamipoziomucentralnegoiregionalnego,atakeniewystarczajcejwsppracyIOBzotoczeniem,wtymzprzedsibiorcami.Wrdczynnikwograniczajcychdostpno usug wiadczonych przez IOB naley wymieni fakt, e s one zlokalizowane gwnie w wikszychmiejscowociach.Ponadtopodkrelinaley,eIOBwwikszociwsppracujzprzedsibiorstwamitradycyjnymi,ktreswmniejszymstopniuniprzedsibiorstwadziaajcewnowoczesnychbranachzorientowanenadeniedomodernizacji technologicznej. Jednak nawet wprzypadku przedsibiorstw w wikszym stopniu nastawionychnainnowacj, dominujca tendencja do imitacji rozwiza zagranicznych ogranicza zainteresowanie wsppraczkrajowymijednostkamibadawczymi.MP cechuje niszy poziom innowacyjnoci ni przedsibiorstwa due. Udzia przedsibiorstw przemysowychizsektora usug innowacyjnych w latach 20102012 w oglnej liczbie tych przedsibiorstw wynis odpowiednio16,5% i 12,4% (w porwnaniu z latami 20092011 zwikszy si o 0,4 p.p. i 0,8 p.p.)8. Najwicej innowacjiproduktowych lub procesowych wprowadzay podmioty o liczbie pracujcych 250 i wicej osb(56,2%przedsibiorstw przemysowych oraz 44,7% z sektora usug), za odsetek firmwprowadzajcych innowacjeoliczbiepracujcych50249osbwynisodpowiednio29,4%wprzemylei20,9%wusugach.Najrzadziejinnowacjewprowadzaypodmiotyoliczbiepracujcych1049osb9,6%przedsibiorstwwprzemylei9,5%wusugach.Naleyrwnie podkreli, e cho dostp do komputera i Internetu jest standardem dla ogu polskichprzedsibiorstw (w2012 r. odsetek przedsibiorstw z dostpem do komputera wynis 94,7%, a odsetekprzedsibiorstw zdostpemdoInternetu93,2%), to zaledwie19,3%polskichprzedsibiorstwwykorzystywao siecikomputerowe doskadania zamwie. Wyrnia si relatywnie wysoki odsetek takich firm w wojewdztwiemazowieckim(24,5%),dolnolskim(21,5%),pomorskim(20,8%)orazzachodniopomorskim(20,1%),natomiastniszyod redniego by on w 9 wojewdztwach (w tym we wszystkich poza podlaskim wojewdztwach PolskiWschodniej).Jednym z warunkw wsparcia nowych inwestycji w Polsce, jest stworzenie atrakcyjnych lokalizacji dla rozwojuprzedsibiorczoci, szczeglniew sektorachwzmacniajcych konkurencyjno zarwno gospodarki kraju, jak i jegoregionw. Szczeglnie istotne sprzedsiwzicia na obszarach zdegradowanych, ktrych ponowne wykorzystanienacelegospodarczeprzyczynisidooywieniagospodarczegoirozwojulokalnychMP.Z duymiwyzwaniami strukturalnymi (w tym ukryte bezrobocie, niskawydajno pracy, niska specjalizacja) orazniewystarczajcymukierunkowaniemrynkowymzmagajsisektoryrolnictwa irybowstwa.Polskiegospodarstwa
8Dziaalnoinnowacyjnaprzedsibiorstwwlatach20102012,GwnyUrzdStatystyczny,Warszawa2013.
22
rolnecharakteryzujsiwzdecydowanejwikszociprodukcjekstensywn,cozjednejstronysprzyjarealizacjiceluzrwnowaonegorozwoju,zdrugiejzaobniaopacalnoprodukcjirolnej.UdziarolnictwawPKBkrajujestznaczniewyszy ni redniowUE, a sektor rolnospoywczy (zudziaem blisko 8%wwartoci dodanej brutto, blisko 20%wliczbie osb czynnych zawodowo oraz blisko 12%eksportu) stanowi wan cz potencjau gospodarczegopastwa.Donajwaniejszychbarierrozwojurolnictwanale:duerozdrobnieniegospodarstwrolnychizbytpowolnyproces przeksztace strukturalnych, niskie kwalifikacje zawodowe rolnikw, postpujcy proces starzenia sipopulacjiobszarwwiejskich.Wobliczupowyszychuwarunkowautrzymaniekonkurencyjnego iwielofunkcyjnegorolnictwa stanowi warunek konieczny dla zapewnienia bezpieczestwa ywnociowego kraju naley przy tympodkreli, e rozwj sektora rolnospoywczego wymaga ksztatowania produkcji rolnej w zgodzie zwymogamirodowiskaizachowaniakrajobrazuprzyjednoczesnympodejmowaniuprzezgospodarstwarolneiMPnaobszarachwiejskich wysikw nakierowanych na dywersyfikacj prowadzonej dziaalnoci, podnoszenie jej innowacyjnoci,wartoci dodanej, produktywnoci oraz umidzynarodowienia, atakedenie do specjalizacji. Wsparciem dlaprocesuprzeksztacestrukturalnychnawsi jestodpowiednieotoczenie instytucjonalneuatwiajcedywersyfikacjdziaalnociorazumoliwiajcereintegracjzawodowrolnikw.Pomimo podejmowanych dotychczas dziaa w zakresie sektora rybowstwa wyzwaniem w najbliszych latachpozostajenadalrnicowanielokalnejgospodarkinaterenachuzalenionychodrybowstwaiakwakultury,tworzenienowychmiejsc pracy na tych obszarach oraz zwikszenie stopnia zrwnowaenia i konkurencyjnoci rybowstwaiakwakultury.Jesttozwizanewszczeglnocizeznaczcrestrukturyzacj(likwidacj)flotyrybowstwamorskiego(ok. 60% jej stanu od 2004 r.). Powoduje to konsekwencje nie tylko dla wacicieli statkw i ich pracownikw,aleicaych spoecznoci lokalnych. Na terenach gdzie rybactwo stanowio wany element gospodarki i tradycjiniezbdne jest wsparcie w odchodzeniu zzawodu rybaka do innych sektorw gospodarki. Powysza sytuacjapowodujeprzesunieciesioczekiwarynkupracywstronakwakultury,ktrawPolsce jestdobrzerozwinita imazdecydowanie dodatniwpyw na rodowisko, zewzgldu natradycyjnemetody chowu i hodowli ryb. Zewzgldujednak na do jednorodn produkcj (gwniekarpia i pstrga), podejmowane dziaania powinny umoliwidywersyfikacjwkierunkuprodukcjiinnychgatunkwryb.Jednoczeniejednak,koniecznejestzapewnieniedalszegowsparciadotychczasprowadzonejdziaalnoci igospodarstwrybackich,abyniezatraciwypracowanegodziedzictwagospodarczego, ale rwnieprzyrodniczego ikulturowego. Kolejnmocn stronpolskiego sektora rybackiego jestnowoczesnainfrastrukturazakadwprzetwrstwarybmorskichkrajowychieksportowanych.Zdrugiejjednakstrony,brakuje zakadw produkcyjnych przystosowanych doprzetwrstwa produktw rybactwa rdldowego orazpelagicznego. Rolarybowstwa rdldowego jest wana ze wzgldu na realizacj zada o charakterzepublicznoprawnymzzakresuzachowaniarwnowagizasobwrodowiska,wtymutrzymywaniawdpublicznych.
o WysokazasobochonnoiemisyjnopolskiejgospodarkidiagnozadlaCT4Celem UE jest zapewnienie spoeczestwu rwnego i powszechnego dostpu do energii, pochodzcej wcorazwikszymstopniuzerdeniskoemisyjnychorazstworzeniestabilnychramdla inwestycjienergetycznych.Do2020rokuwtzw.pakiecieenergetycznoklimatycznymUEwyznaczyacele ilocioweokrelane jako3x20,tj.:zmniejszenieemisjigazwcieplarnianycho20%wstosunkudoroku1990,zmniejszeniezuyciaenergiio20%,zwikszenieudziauenergiize rdeodnawialnychwkocowymzuyciuenergiibruttodo20%wUE (wprzypadkuPolskido15%orazwewszystkichrodzajachtransportuconajmniej10%kocowegozuyciaenergiiwtransporcie).Zgodnie z zaleceniem nr 6 dokumentu roboczego Sub Komisji Ocena krajowego programu reform i programukonwergencjiPOLSKIz2013r.towarzyszcegoZaleceniomRadywsprawiekrajowegoprogramureformPolskiz2013r.orazzawierajceopiniRadyna tematprzedstawionegoprzezPolskprogramukonwergencjina lata20122016{SWD(2013)371final}dotyczcymm.in.zintensyfikowaniawysikwnarzeczpoprawyzachtdla inwestycjiwmocewytwrcze i wydajno w caym acuchu energetycznym, Komisja stwierdza, e w odniesieniu do efektywnocienergetycznej, w 2012 r. odnotowano pewne postpy, gwnie w odniesieniu do inwestycji w efektywnoenergetyczn budynkw publicznych z wykorzystaniem wsparcia z EFRR. Jednake z uwagi na due potrzebywzakresiepoprawyefektywnocienergetycznejwewszystkichsektorachgospodarkimoebykoniecznewziciepoduwag znacznego zwikszenia rodkwprzeznaczonychnaefektywnoenergetycznnapodstawieprzyszych ramfinansowychnalata20142020unijnychfunduszypolitykispjnoci.Komisjastwierdza tewZaleceniachRadywsprawiekrajowegoprogramu reformPolskiz2013 r.orazzawierajceopini Rady na temat przedstawionego przez Polsk programu konwergencji na lata 20122016 {SWD(2013) 371final},ewcimoliwesdoosigniciaznaczneoszczdnociwynikajcezpoprawyefektywnocienergetycznejwewszystkichsektorachpolskiejgospodarki,wszczeglnocipoprzezizolacjbudynkw.Wzwizkuzpowyszymstronapolskaoprczwsparciadziaamajcychnaceluzwikszenieefektywnocienergetycznejwbudynkachplanujetakewsparcie innych dziaa sucych poprawie efektywnoci energetycznej w pozostaych sektorach gospodarki,wtymwprzedsibiorstwach.
23
W cigu ostatnich 10 lat w Polsce dokona si ogromny postp w zakresie efektywnoci energetycznej.Energochonno Produktu Krajowego Brutto spada bowiem blisko o 1/3.Dodatkowo, zuycie energii pierwotnejwPolsce,odniesionedo liczebnocipopulacji, jestniemal40%niszeniwkrajach starej15.Powysze wiadczyoogromnym potencjalew zakresie oszczdzania energiiw Polsce, charakterystycznym dla gospodarki intensywnierozwijajcejsi.W tymkontekcienaleypodkreli, eznaczcypotencjazwikszeniaefektywnocienergetycznej istnieje rwniewprzemyle.Dogwnych czynnikwpowodujcychobecn,wysokenergochonnoprzemysuwPolsce zaliczymonam.in.:
niedoskonaocitermodynamiczneproceswprodukcyjnych, niewaciweksploatacjurzdzewytwrczychiuytkowych, nadmiernenergochonnoproceswprodukcyjnych, nadmiernyudziawyrobwenergochonnychwprodukcjiieksporcie, niedostatecznewykorzystaniesurowcwwtrnych, niedostatecznasprawnoodbiornikwenergii, niedostatecznewykorzystanieenergiiodpadowej.Uzyskane wielkoci oszczdnoci energii kocowej, o ktrych mowa w Krajowym Planie dziaa dotyczcymefektywnocienergetycznejdlaPolski2014potwierdzajww.tez.Polskadoroku2012zredukowaazuycieenergiikocowejo9%wporwnaniudo redniegopoziomu zuyciadla lat20012005.Sumarycznawielkooszczdnocienergiikocowej53558GWhwynikaaz13864GWhoszczdnociwsektorzemieszkalnictwa,25198GWhwsektorzeprzemysu oraz 14501 GWh w sektorze transportu. Naley spodziewa si dalszych oszczdnoci w powyszychsektorachtakewkolejnychlatach.W zwizku z powyszym strona polska planuje wspiera dziaaniamogce przyczyni si do stworzenia systemuprodukcjiwprzedsibiorstwieuwzgldniajcegozasadyzrwnowaonegowykorzystywaniazasobw.Biorcpowyszepod uwag, przewiduje si w szczeglnoci wsparcie w obszarze modernizacji i rozbudowy linii produkcyjnychwkierunku bardziej efektywnych energetycznie, modernizacji energetycznej budynkw w przedsibiorstwach,zastosowania technologii efektywnych energetycznie w przedsibiorstwie, budowy, rozbudowy i modernizacjiinstalacji OZE, zmiany systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii, zastosowanie energooszczdnych(energia elektryczna, ciepo, chd, woda) technologii produkcji i uytkowania energii, w tym termomodernizacjibudynkw, wprowadzania systemw zarzdzania energi, przeprowadzania audytw energetycznych(przemysowych). Dodatkowo w przemyle bdzie stosowany odzysk energii, ktry zapewni popraw sprawnocienergetycznej ukadw technologicznych, oszczdno energii cieplnej oraz zdecydowanie przyczyni sidozmniejszaniaemisjiCO2doatmosfery.Zgodnie zopracowaniemGwnegoUrzdu Statystycznegopt. Efektywnowykorzystania energiiw latach 20012011, gospodarstwa domowe odpowiadaj za najwikszy, bo 30%, udziaw krajowym zuyciu energii kocowej(danenarok2011).Wwikszocienergiatajestzuywanadoogrzewania(okoo70%)orazdoprzygotowaniaciepejwodyuytkowej(ok.14%).Tak due zuycie energii kocowej w gospodarstwach domowych zwizane jest czsto z duymi stratamispowodowanymi nisk izolacyjnoci ciepln przegrd zewntrznych, nieodpowiedni wentylacj, zawilgoceniempomieszcze,maoefektywnymisystemamiogrzewaniaiprzygotowaniaciepejwodyuytkowejpowodujcymiduestratyciepam.in.naprzesyle.WTabeli3przedstawionostrukturwiekowzasobwmieszkaniowychwPolscewrazzszacunkamidotyczcymi ichjednostkowegozapotrzebowanianaenergi