Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w ... · 12 Bilanse zanieczyszczeń...

Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w województwie wielkopolskim

marzec 2009 r.

1


marzec 2009 r.

2


marzec 2009 r.

3


marzec 2009 r.

4

Przedmiot opracowania przygotowany na podstawie umowy

z WOJEWÓDZTWEM WIELKOPOLSKIM z siedzibą

URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO

WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO W POZNANIU,

przy współudziale środków finansowych

WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA

I GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU

Opracowanie:

Zespół autorów pod kierownictwem dr Wojciecha Rogali

mgr inż. Magdalena Załupka (redaktor wiodący)

mgr inż. Agnieszka Bartocha

mgr Wojciech Francik

mgr Marek Kuczer

mgr inż. Aneta Lochno

dr inż. Iwona Rackiewicz

mgr Wojciech Wahlig

weryfikacja:

mgr inż. Joanna Wilczyńska

ATMOTERM® S.A.

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko


marzec 2009 r.

5

Spis treści

CZEŚĆ I - OPISOWA ...................................................................................................................... 11

1 Cel, metoda i zakres stosowalności dokumentu ................................................................................. 11

2 Obszar objęty Programem ochrony powietrza .................................................................................. 13

3 Przyczyna stworzenia Programu ......................................................................................................... 14

3.1 Wpływ pyłu na środowisko i zdrowie ludzi.................................................................................. 17

4 Substancje objęte Programem i źródła ich pochodzenia ................................................................... 19

4.1 Ogólna charakterystyka zanieczyszczeń powietrza w powiecie ostrowskim ............................... 20

5 Podstawowe kierunki działań niezbędnych do przywrócenia standardów jakości powietrza dla

pyłu PM10.............................................................................................................................................. 24

5.1 Warianty działań naprawczych ..................................................................................................... 24

5.2 Zakres i harmonogram rzeczowo – finansowy dla działań naprawczych ..................................... 32

5.3 Ocena możliwości realizacji działań naprawczych ....................................................................... 37

5.4 Źródła finansowania działań naprawczych ................................................................................... 38

6 Informacje i dokumenty wykorzystane do dokumentowania i kontroli realizacji Programu ....... 45

7 Podstawy prawne .................................................................................................................................. 46

CZEŚĆ II – OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI ............................................................... 49

8 Organy administracji, które przekazują Marszałkowi Województwa informacje o wydanych

decyzjach, aby zrealizować cele Programu ochrony powietrza oraz organy administracji, które

kontrolują realizację Programu ochrony powietrza ......................................................................... 49

9 Monitorowanie realizacji Programu ................................................................................................... 53

CZĘŚĆ III - UZASADNIENIE ................................................................................................... 70

10 Charakterystyka obszaru objętego Programem ochrony powietrza ............................................... 70

10.1 Położenie i ogólna charakterystyka powiatu ostrowskiego .......................................................... 70

10.2 Topografia i sposób użytkowania terenu ...................................................................................... 73

10.3 Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne wpływające na jakość powietrza i wyniki

modelowania ............................................................................................................................................. 76

10.4 Dane demograficzne i ich wpływ na jakość powietrza ................................................................. 79

10.5 Wpływ planów zagospodarowania przestrzennego obszaru na aspekty związane z jakością

powietrza ................................................................................................................................................... 80

10.6 Obiekty i obszary chronione ......................................................................................................... 84

10.7 Inne powiązane z jakością powietrza problemy społeczno-gospodarcze w obszarze .................. 85

11 Charakterystyka techniczna i ekologiczna instalacji, urządzeń i rodzajów korzystania ze

środowiska, które mają największy wpływ na poziomy substancji w powietrzu, sposoby

zmniejszenia ich szkodliwego działania .............................................................................................. 87

11.1 Charakterystyka techniczno-ekologiczna punktowych źródeł emisji ........................................... 88

11.2 Charakterystyka techniczno-ekologiczna powierzchniowych źródeł emisji ................................ 89

11.3 Charakterystyka techniczno-ekologiczna źródeł liniowych.......................................................... 90

12 Bilanse zanieczyszczeń pochodzących od podmiotów korzystających ze środowiska, z

powszechnego korzystania ze środowiska i napływów, które mają wpływ na poziomy substancji

w powietrzu ........................................................................................................................................... 93

12.1 Inwentaryzacja emisji ze źródeł punktowych ............................................................................... 94

12.2 Inwentaryzacja emisji ze źródeł powierzchniowych..................................................................... 96

12.3 Inwentaryzacja emisji ze źródeł liniowych ................................................................................... 98

12.4 Bilanse zanieczyszczeń pochodzących z poszczególnych źródeł ............................................... 104

12.5 Emisja napływowa ...................................................................................................................... 105


marzec 2009 r.

6

12.5.1 Emisja pyłu ze źródeł w bezpośrednim sąsiedztwie strefy ................................................. 106

12.5.2 Emisja pyłu ze źródeł województwa wielkopolskiego ........................................................ 106

12.5.3 Emisja pyłu ze źródeł w województwach ościennych ........................................................ 108

13 Analizy stanu zanieczyszczenia powietrza ........................................................................................ 109

13.1 Czynniki powodujące przekroczenia, z uwzględnieniem przemian fizyko-chemicznych substancji

w powietrzu............................................................................................................................................. 109

13.2 Wyniki pomiarów jakości powietrza .......................................................................................... 110

13.3 Opis modelu obliczeniowego ...................................................................................................... 114

13.4 Weryfikacja modelu .................................................................................................................... 117

13.5 Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu ostrowskiego w roku

bazowym - 2006 ...................................................................................................................................... 119

13.6 Analiza udziału grup źródeł emisji - procentowy udział w zanieczyszczeniu powietrza

poszczególnych grup źródeł emisji i poszczególnych źródeł emisji ....................................................... 122

13.7 Analiza napływu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych spoza strefy na stan jakości powietrza

w strefie................................................................................................................................................... 124

13.7.1 Emisja ze źródeł w bezpośrednim sąsiedztwie strefy .......................................................... 124

13.7.2 Emisja ze źródeł województwa wielkopolskiego ................................................................ 125

13.7.3 Emisja ze źródeł z terenu województw ościennych ............................................................ 125

13.8 Prognozy emisji zanieczyszczeń do powietrza dla 2015 roku .................................................... 125

13.8.1 Założenia dla prognozy - 2015 roku .................................................................................... 125

13.8.2 Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczeń powietrza dla roku prognozy ........................... 130

13.9 Zadania wynikające z przeprowadzonych analiz stanu zanieczyszczenia powietrza ................. 133

13.9.1 Analiza możliwych działań naprawczych ........................................................................... 133

13.9.2 Obliczenie powierzchni użytkowej lokali objętych działaniami naprawczymi .................. 141

13.10 Podsumowanie analiz stanu zanieczyszczenia powietrza w powiecie ostrowskim .................... 142

14 Czas potrzebny na realizację celów Programu ................................................................................ 143

15 Analiza materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych do opracowania Programu ..... 143

16 Załączniki graficzne ............................................................................................................................ 146

16.1 Położenie stacji pomiarowej mierzącej poziom pyłu PM10 w powietrzu na terenie Ostrowa

Wielkopolskiego ..................................................................................................................................... 146

16.2 Mapy ........................................................................................................................................... 148

17 Spis tabel .............................................................................................................................................. 165

18 Spis rysunków ..................................................................................................................................... 167

19 Spis wykresów ..................................................................................................................................... 167

20 Załącznik - Informacje o Programie ochrony powietrza dla powiatu ostrowskiego

w województwie wielkopolskim ......................................................................................................... 169


marzec 2009 r.

7

Słowniczek pojęć:

CAFE – Clean Air for Europe – program wprowadzony dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady

2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy w skrócie określanej

mianem dyrektywy CAFE, od nazwy programu CAFE

CORINAIR - CORe INventory of AIR emissions - jeden z programów realizowanych od 1995 r.

przez Europejską Agencje Ochrony Środowiska, obejmujący inwentaryzację emisji zanieczyszczeń do

atmosfery. Baza CORINAIR ma za zadanie zbierać, aktualizować, zarządzać i publikować informacje

o emisji zanieczyszczeń do powietrza. Dane dotyczą głównie emisji zanieczyszczeń ze źródeł mających

związek z problemami zmian klimatu , dziurą ozonową oraz jakością powietrza oraz

rozprzestrzenianiem substancji niebezpiecznych.

EMEP - European Monitoring Environmental Program - opracowany przez Europejską Komisję

Gospodarczą ONZ przy współpracy Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) program

monitoringu, mający na celu uzyskanie informacji o udziale poszczególnych państw

w zanieczyszczaniu środowiska innych państw, m.in. w celu kontroli wypełniania międzynarodowych

ustaleń i porozumień w sprawie strategii zmniejszania zanieczyszczeń na obszarze Europy. EMEP

posiada 70 pomiarowych stacji lądowych na terenie 21 krajów Europy, prowadzi pomiary stężeń

związków siarki, azotu oraz poziomu opadów pyłów.

emisja - rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności

człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

a) substancje,

b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne;

emisja dopuszczalna do powietrza - Dopuszczalne do wprowadzania do powietrza rodzaje i ilości

substancji zanieczyszczających. Dopuszczalną emisję ustala się dla każdego urządzenia, w którym

zachodzą procesy technologiczne lub są prowadzone operacje techniczne powodujące powstawanie

substancji zanieczyszczających (źródła substancji zanieczyszczających), emitora oraz jednostki

organizacyjnej

emisja wtórna - zanieczyszczenia pyłowe powstają w wyniku reakcji i procesów zachodzących

podczas transportu na duże odległości gazów (SO2, NOx, NH3, oraz lotnych związków organicznych)

oraz reemisja tj. unoszenie pyłu z podłoża (szczególnie na terenie miast).

emitor - nieruchome źródło emisji, w którym wydalenie zanieczyszczenia odbywa się z objętości o

wymiarach poprzecznych znacznie mniejszych od rozpatrywanych odległości ruchu zanieczyszczeń

imisja zanieczyszczeń - ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych odbierana przez środowisko;

jest miarą stopnia jego zanieczyszczenia definiowaną jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu

(wyrażane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, np. dwutlenku siarki, na jednostkę objętości

powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako depozycja zanieczyszczeń — ilość danego zanieczyszczenia

osiadającego na powierzchni ziemi.

Kataster Emisji – baza danych zawierająca informacje o emisji punktowej, powierzchniowej

i liniowej na obszarze danej strefy. Umożliwia ona elektroniczne gromadzenie i analizę informacji

o źródłach emisji punktowej, liniowej i powierzchniowej dla strefy, dla której został opracowany

Program ochrony powietrza (z możliwością rozbudowy w przyszłości o kolejne strefy). Baza emisji

pozwala na wizualizację wielkości emisji dla każdej ze stref.

kotły retortowe – nowoczesne kotły wyposażone w palnik retortowy z podajnikiem. Paliwo spala się

w małym palniku z automatycznie sterowanym załadunkiem paliwa oraz regulowaną ilością powietrza

wprowadzanego do komory spalania. Zasilanie niewielkimi porcjami paliwa, podawanymi

z częstotliwością od kilku do kilkudziesięciu sekund, sprzyja maksymalnemu wykorzystaniu zalet

http://pl.wikipedia.org/wiki/Emisja_zanieczyszcze%C5%84

http://pl.wikipedia.org/wiki/Atmosfera


marzec 2009 r.

8

nowoczesnej techniki spalania. Konwencjonalne palniki retortowe wymagają węgla o uziarnieniu 8-25

mm – asortyment groszek.

„niska emisja” - jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców

grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny

sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła

wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość emitorów wprowadzających

zanieczyszczenia z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe,

gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej

zabudowie mieszkaniowej.

pelety - mają kształt cylindryczny o średnicy 5 - 8 mm i długości 10 - 35 mm. Wytwarzane są

z odpadów drzewnych tj. trociny, wióry o niskiej wilgotności, sprasowanych pod wysokim ciśnieniem

w specjalnych prasach bez użycia dodatkowego lepiszcza. Jednostką handlową pelety jest kilogram.

Jeden metr sześcienny waży od 650kg. Produkcję pelet regulują odpowiednie normy europejskie

Spalanie pelety odbywa się automatycznie w specjalnych palnikach. Peleta podawana jest ze zbiornika

również w sposób automatyczny, przy pomocy podajnika, w który wyposażony jest palnik. Popiół

powstały po spaleniu pelety (zawartość popiołu w pelecie ok. 1%) należy usunąć ręcznie. Czynność tę

wykonujemy dwa razy w miesiącu. Popiół można kompostować i używać jako nawóz.

PM10 - Pył (PM- ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się

z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących

mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Cząstki te różnią się wielkością, składem

i pochodzeniem. PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 10 m które mogą docierać

do górnych dróg oddechowych i płuc.

poziom dopuszczalny – poziom maksymalny deponowania substancji w środowisku

Program Ochrony Powietrza – POP – program naprawczy opracowany dla danej strefy mający

na celu wskazanie diagnozy stanu jakości powietrza, oraz działań naprawczych zmierzających do

poprawy jakości powietrza w danej strefie. Podstawą sporządzenia POP jest coroczna ocena jakości

powietrza i klasyfikacja stref. Programy ochrony powietrza składa się z następujących niezbędnych

części:

1) opisowej,

2) wyszczególniającej obowiązki i ograniczenia wynikające z realizacji programu,

3) uzasadnienia zakresu określonych i ocenionych zagadnień

standardy jakości powietrza - rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji; które muszą być

osiągnięte w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy

przyrodnicze

termomodernizacja - przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia

energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym.. Termomodernizacja obejmuje zmiany zarówno

w systemach ogrzewania i wentylacji, jak i strukturze budynku oraz instalacjach doprowadzających

ciepłą wodę. Zakres termomodernizacji, podobnie jak jej parametry techniczne i ekonomiczne,

określane są poprzez przeprowadzenie audytu energetycznego. Najczęściej przeprowadzane działania

to:

docieplanie ścian zewnętrznych i stropów

wymiana okien

wymiana lub modernizacja systemów grzewczych

Zakres możliwych zmian jest ograniczony istniejącą bryłą, rozplanowaniem i konstrukcją budynków.

Za możliwe i realne uznaje się średnie obniżenie zużycia energii o 35% - 40% w stosunku do stanu

aktualnego.


marzec 2009 r.

9

unos – stosunek masy substancji powstającej w źródle i unoszonej z tego źródła przed jakimkolwiek

urządzeniem oczyszczającym w określonym przedziale czasu , strumień substancji doprowadzony do

urządzenia oczyszczającego

źródło liniowe - (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to przede wszystkim

główne trasy komunikacyjne przebiegające przez teren wyznaczonej strefy.

źródło powierzchniowe - (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to źródła

powodujące tzw. „niską emisję‖. Zostały tu zaliczone obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno-

i wielorodzinnej z indywidualnymi źródłami ciepła, małe zakłady rzemieślnicze bądź usługowe oraz

obiekty użyteczności publicznej.

źródło punktowe - (zaliczone do korzystania ze środowiska) to emitory jednostek organizacyjnych

o znaczącej emisji zanieczyszczeń, oddziałujące na obszar objęty analizą. Wśród nich występują

zarówno emitory zlokalizowane na tym obszarze, jak i emitory zlokalizowane poza wskazanym

obszarem, a mające istotny wpływ na wielkość i zasięg stężeń zanieczyszczeń w powietrzu

Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w województwie wielkopolskim – CZĘŚĆ OPISOWA

marzec 2009 r.

10


marzec 2009 r.

11

CZEŚĆ I - OPISOWA

1 Cel, metoda i zakres stosowalności dokumentu

Celem Programu ochrony powietrza jest wskazanie przyczyn powstawania przekroczeń substancji

w powietrzu w danej strefie na podstawie przedstawionych dowodów oraz wskazanie rozwiązań

eliminujących przyczyny zanieczyszczeń, a tym samym zmierzających do poprawy jakości powietrza

poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych do danej strefy działań naprawczych.

Przygotowanie i zrealizowanie Programu ochrony powietrza wymagane jest dla stref, w których

stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości choćby jednej substancji, spośród określonych

w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów

substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów

tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. z 2002 r. nr 87 poz. 796).

Obowiązek sporządzenia Programu ochrony powietrza od 1 stycznia 2008 roku spoczywa na Marszałku

Województwa, który ma również zapewnić jego realizację.

Niniejszy dokument składa się z trzech części:

1. Część opisowa, zawierająca główne założenia Programu, przyczynę jego stworzenia oraz wykaz

działań naprawczych, zmierzających do poprawy jakości powietrza na terenie powiatu

ostrowskiego.

2. Część określająca ograniczenia i obowiązki w zakresie realizacji Programu ochrony powietrza dla

powiatu ostrowskiego. Część ta zawiera wykaz organów i jednostek organizacyjnych

odpowiedzialnych za realizację Programu wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji

i obowiązków. Ponadto w tej części zamieszczony jest opis wskaźników monitorowania postępów

realizacji prac i związanych z nimi ograniczeń.

3. Część uzasadniająca wybrany sposób realizacji Programu ochrony powietrza. W skład tej części

dokumentu wchodzą: dowody występowania zaistniałego problemu poparte wynikami

modelowania rozkładu stężeń na terenie powiatu, wyniki pomiarów, niezbędne warianty

postępowania w celu poprawy jakości powietrza. Załącznikami tej części są mapy ilustrujące

przekroczenia poziomu zanieczyszczeń z dokładnym wskazaniem obszarów wymagających

zastosowania działań naprawczych.

Program ochrony powietrza wykonano zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku,

Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.1).

Ponadto opracowanie niniejszego dokumentu zostało oparte na szeregu aktów prawnych oraz materiałach

pozwalających na kompletne i zgodne z przyjętymi zasadami wykonanie opracowania. Są to następujące

dokumenty:

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych

poziomów substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz

marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. z 2002 r. nr 87

poz. 796).2

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań,

jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. z 2002 r. nr 115, poz. 1003).3

1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154,

poz. 958, Nr 171, poz. 1056 i Nr 199, poz. 1227 2 Ponieważ ocena jakości powietrza dotyczy roku bazowego 2006 oparto się na obowiązujących w tym czasie przepisach prawnych. 3 Ponieważ ocena jakości powietrza dotyczy roku bazowego 2006 oparto się na obowiązujących w tym czasie przepisach prawnych.


marzec 2009 r.

12

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów

substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798).

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych

z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181 z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu i sposobu

przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2006 r. nr 63,

poz. 445).

Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów

ochrony powietrza, Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji w Instytucie Ochrony Środowiska;

ATMOTERM S.A. - Warszawa 2003.

Zasady sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach, Ministerstwo

Środowiska - Warszawa 2003.

Wytyczne Ministerstwa Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, dotyczące

sposobów obliczania emisji pochodzących z procesu energetycznego spalania paliw w różnych

typach urządzeń (materiały informacyjno-instruktażowe p.t. „Wskaźniki emisji substancji

zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego spalania paliw‖,

1996).

Raport o stanie środowiska Województwa Wielkopolskiego w 2006 r., Biblioteka Monitoringu

Środowiska, Poznań 2007 r.

Dane o emisji za rok 2006, z uwzględnieniem danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa

Wielkopolskiego.

Zgodnie z przyjętą metodyką i założeniami, realizacja opracowania Programu ochrony powietrza

podzielona została na etapy, dzięki którym możliwe było prawidłowe zdiagnozowanie problemu oraz

zaproponowanie działań naprawczych:

I etap – Inwentaryzacja

Etap obejmował zebranie danych niezbędnych do opracowania Programu. Sporządzono bazę już

istniejących materiałów i opracowań. W oparciu o zgromadzoną bazę zdiagnozowano występujący w strefie

problem, którym są przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 w powietrzu.

II etap – Zbudowanie modelu emisyjnego strefy

W oparciu o zebrane podczas inwentaryzacji dane i materiały opracowano przestrzenny model emisyjny

powiatu ostrowskiego, uwzględniający emisję punktową, liniową i powierzchniową. Zbilansowano także

emisję z terenu powiatu i określono udziały poszczególnych źródeł emisji w wielkości całościowej ładunku

pyłu PM10 dla powiatu ostrowskiego.

III etap – Zbudowanie modelu imisyjnego strefy.

Sporządzono model imisyjny przy wykorzystaniu modeli matematycznych. Wykonano kalibrację modelu

w oparciu o sporządzone w II etapie bilanse emisji oraz wyniki pomiarów na stacji pomiarowej

zlokalizowanej w Ostrowie Wielkopolskim. Następnie przeprowadzono modelowanie dla siatki

obliczeniowej dla powiatu i miasta Ostrowa Wielkopolskiego oraz określono znaczenie poszczególnych

rodzajów źródeł w imisji pyłu PM10. Wynikiem modelowania jest mapa występowania przekroczeń

dopuszczalnych stężeń pyłu PM10 – tym samym wskazane zostały obszary, które powinny zostać objęte

działaniami naprawczymi.


marzec 2009 r.

13

IV etap – Propozycje działań naprawczych dla powiatu ostrowskiego

Określono konieczny do uzyskania efekt ekologiczny oraz zaproponowano dwa warianty działań

naprawczych w celu ograniczenia wielkości stężeń na wyznaczonym obszarze. Sporządzono zgodny

z obowiązującymi przepisami harmonogram realizacji zadań, oszacowano środki finansowe niezbędne do

realizacji Programu oraz wskazano potencjalne źródła finansowania.

Przygotowany dokument nie stanowi dokumentacji projektu realizacyjnego działań naprawczych,

lecz wskazuje jedynie kierunki tych działań. Przed przystąpieniem do realizacji poszczególnych

działań konieczne jest przygotowanie dokumentacji przedsięwzięcia, określającej strukturę podziału

prac, szczegółowe zadania i odpowiedzialności, terminy realizacji działań naprawczych, analizy

możliwości realizacyjnych. Konieczne jest też zapewnienie źródeł finansowania.

2 Obszar objęty Programem ochrony powietrza

Program opracowano dla powiatu ostrowskiego, który zlokalizowany jest w centralnej Polsce,

w południowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego. Powiat ma charakter rolniczo-

przemysłowy. W powiecie ostrowskim zamieszkuje blisko 160 tys. mieszkańców, a powierzchnia powiatu

wynosi blisko 1161 km2.

Powiat ostrowski sąsiaduje z powiatami województwa wielkopolskiego: krotoszyńskim (od północnego-

zachodu); pleszewskim (od północy); grodzkim Kalisz (od północnego-wschodu); ziemskim kaliskim (od

wschodu); ostrzeszowskim (od południowego-wschodu) oraz powiatami województwa dolnośląskiego:

oleśnickim (od południa) i milickim (od południowego-zachodu).

W granicach administracyjnych powiatu leżą następujące gminy: jedna gmina miejska (miasto Ostrów

Wielkopolski), trzy gminy miejsko-wiejskie (Odolanów, Nowe Skalmierzyce i Raszków) oraz cztery gminy

wiejskie (Ostrów Wielkopolski, Sośnie, Przygodzice i Sieroszowice).

Grunty orne oraz kompleksy leśne zajmują około 90 % powierzchni całego powiatu. Typowo rolniczymi

gminami powiatu są Nowe Skalmierzyce (gdzie udział użytków rolnych sięga 89 % powierzchni gminy),

Raszków, Odolanów i Sieroszowice.

Obszar powiatu ostrowskiego ma charakter rolniczo-przemysłowy, natomiast w ośrodkach miejskich

tj.: Ostrów Wielkopolski i Odolanów rozwinięty jest przemysł. Gospodarczy charakter powiatu związany

jest z jego położeniem w trójkącie pomiędzy trzema dużymi aglomeracjami: Poznaniem, Wrocławiem

i Łodzią.

Najważniejszym ośrodkiem gospodarczym w powiecie jest Ostrów Wielkopolski będący też stolicą

powiatu. Miasto ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną i w obecnej chwili dysponuje dużymi

rezerwami gazowymi i elektrycznymi. Nie ma natomiast znaczącej rezerwy mocy cieplnej, która

umożliwiłaby istotną rozbudowę sieci cieplnej. Działalność gospodarcza na terenie miasta Ostrowa

Wielkopolskiego charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem branżowym; funkcjonujące tutaj podmioty

gospodarcze należą w większości do średnich i małych przedsiębiorstw.

Odolanów stanowi węzłowy punkt zaopatrzenia w gaz części województwa wielkopolskiego

i dolnośląskiego.

Przez powiat ostrowski przebiega szereg ważnych szlaków komunikacyjnych Wielkopolski, wśród nich:

droga krajowa nr 11 (relacji: Kołobrzeg – Koszalin – Piła – Poznań – Ostrów Wielkopolski –

Kluczbork – Bytom),

droga krajowa nr 25 (relacji: Bobolice – Bydgoszcz – Inowrocław – Konin – Ostrów Wielkopolski -

Antonin),

droga krajowa nr 36 (relacji: Prochowice – Lubin – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski).

Poza tym przez powiat przebiegają następujące drogi wojewódzkie:


marzec 2009 r.

14

droga nr 444 (Krotoszyn - Ostrzeszów),

droga nr 445 (Odolanów – Ostrów Wielkopolski),

droga nr 450 (Kalisz - Opatów).

Rysunek 1. Lokalizacja powiatu ostrowskiego na tle podziału administracyjnego województwa wielkopolskiego

(źródło: www.gminy.pl)

3 Przyczyna stworzenia Programu

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późn.

zm.) nakazuje Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska dokonanie corocznej oceny poziomu

substancji w powietrzu w danej strefie w oparciu o prowadzony monitoring stanu jakości powietrza. Na tej

podstawie dokonywana jest klasyfikacja stref na:

strefy, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony

o margines tolerancji (strefa C),

strefy, w których poziom choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym,

a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji (strefa B),

strefy, w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego (strefa A).

Ocena istniejącego status quo ma na celu wyodrębnienie stref, które wymagają podjęcia działań

zmierzających do poprawy jakości powietrza. Dodatkowym celem oceny jest uzyskanie informacji

o przestrzennym rozkładzie stężeń zanieczyszczeń, na podstawie którego można wskazać obszary

występowania przekroczeń wartości dopuszczalnych.

http://www.gminy.pl/


marzec 2009 r.

15

W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie wielkopolskim dokonanej w 2006 roku, powiat

ostrowski został zakwalifikowany jako strefa C, a tym samym został zobligowany do opracowania

Programu ochrony powietrza (POP). Przyczyną obligującą do stworzenia Programu było wystąpienie

w strefie ponadnormatywnych stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10.

W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę strefy, a w tabeli 2 przedstawiono klasyfikację strefy dla

kryterium ochrony zdrowia, uwzględniającą zanieczyszczenia, dla których został przekroczony poziom

dopuszczalny.

Tabela 1. Charakterystyka strefy (źródło: „Ocena jakości powietrza za rok 2006”, WIOŚ)

Nazwa strefy Powiat ostrowski

Kod strefy 4.30.40.17

Na terenie lub części strefy

obowiązują dopuszczalne poziomy

substancji określone

ze względu na ochronę zdrowia

[tak/nie] Tak

ze względu na ochronę roślin

[tak/nie] Tak

dla obszarów ochrony

uzdrowiskowej [tak/nie] Nie

dla obszarów parków narodowych

[tak/nie] Nie

Aglomeracja [tak/nie] Nie

Powierzchnia strefy [km2] (2006 r.) 1160,7

Ludność [tys.] (2006 r.) 160

Tabela 2. Wynikowe klasy strefy - powiat ostrowski - dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna dla strefy

z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (źródło: „Ocena jakości powietrza za rok 2006”, WIOŚ)

Nazwa strefy Powiat ostrowski

Kod strefy 4.30.40.17

Symbol klasy wynikowej

dla poszczególnych

zanieczyszczeń dla

obszaru całej strefy

SO2 A

NO2 A

PM10 C

Pb A

C6H6 A

CO A

O3 C

Klasa ogólna strefy

2007 r. C

2006 r. C

2005 r. A

2004 r. A


marzec 2009 r.

16

Działania wynikające z klasyfikacji

Dz. 3: określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych

stężeń oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines

tolerancji oraz podjęcie działań na rzecz poprawy jakości powietrza

– opracowanie POP

Poniżej przedstawiono podsumowanie wyników pomiarów stężeń pyłu PM10 na stacji pomiarowej

zlokalizowanej przy ul. Wysockiej 57 w Ostrowie Wielkopolskim.

Tabela 3. Podsumowanie wyników pomiarów stężeń pyłu PM10 w 2006 r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w Ostrowie

Wielkopolskim.

Miasto

Lokalizacja

stanowiska

pomiarowego

Instytucja

wykonująca

pomiary

Stężenie

24-godz. pyłu

PM10

[μg/m3]

Częstość

przekraczania

dopuszczalnych

stężeń 24-godz.

w roku

Średnie wartości stężeń

[μg/m3]

1 max 36

max ROK

Sezon

chłodny

Sezon

ciepły

IV - IX

Ostrów

Wielkopolski ul. Wysocka 57 WSSE 297,0 106,8 53 35,5 47,3 25,2

Wzrost stężeń następuje w sezonie chłodnym, pokrywającym się z sezonem grzewczym i w tym okresie

odnotowywane są przekroczenia dopuszczalnego poziomu substancji. Przekroczenia stężeń 24-godzinnych

pyłu PM 10 występowały w 2006 roku na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim w miesiącach

zimowych oraz wczesną wiosną. Obserwowane przekroczenia dopuszczalnej wartości 24-godz. stężeń

PM10 pokrywają się ze specyficznym, bardzo intensywnym sezonem grzewczym szczególnie w pierwszych

miesiącach 2006 roku. Największa liczba przekroczeń wystąpiła w styczniu i marcu. Przekroczenia nie

pojawiają się w miesiącach letnich (czerwiec, lipiec, sierpień) oraz w grudniu.

Nie odnotowano również przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego.

Pomiary stężeń pyłu zawieszonego PM10 w poprzednich latach nie wykazywały występowania przekroczeń

wielkości dopuszczalnych na stacji pomiarowej przy ul. Wysockiej. W 2007 roku odnotowano ponownie

przekroczenia dopuszczalnej ilości przekroczeń stężeń 24-godzinnych pyłu PM10. Informacje o pomiarach

stężeń pyłu na stacjach pomiarowych w Ostrowie Wielkopolskim w latach 2004 – 2007 przedstawiono

w poniższej tabeli.

Tabela 4. Pomiary stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim w latach 2004-2007.

rok pomiarów 2004 2005 2006 2007

punkt pomiarowy ul. Wysocka 57

średnie roczne

[g/m3]

20,37 31,38 35,49 30,13

stężenie minimalne 24-godz. 6 4 1 3

stężenie maksymalne 24-godz. 53 123 297 143

ilość przekroczeń stężeń 24-godz. 1 27 53 38


marzec 2009 r.

17

Wykres 1. Wielkość stężeń średniorocznych pyłu PM10 w punkcie pomiarowym w Ostrowie Wielkopolskim w latach 2004-2007.

Wykres 2. Ilość przekroczeń dopuszczalnej wartości stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 w punkcie pomiarowym w Ostrowie

Wielkopolskim w latach 2004-2007.

3.1 Wpływ pyłu na środowisko i zdrowie ludzi

Cząsteczki pyłu są mieszaniną stałych i płynnych cząstek zawieszonych w powietrzu. Mogą być bardzo

zróżnicowane zarówno pod względem składu chemicznego jak i wielkości. W pyle znajdują się związki

siarki i azotu. Mogą także występować substancje toksyczne, jak metale ciężkie czy wielopierścieniowe

węglowodory aromatyczne (np. benzo()piren). Źródła pyłu zawieszonego w powietrzu można podzielić na

antropogenne i naturalne. Wśród antropogennych wymienić należy: produkty spalania paliw, produkty

przetwarzania substratów stosowanych w przemyśle, energetyce oraz rolnictwie, a także spaliny

samochodowe. Źródła naturalne to przede wszystkim pylenie traw, erozja gleb, wietrzenie skał oraz aerozol

morski.

0

10

20

30

40

2004 2005 2006 2007

20,4

31,435,5

30,1st

ęże

nie

[

g/m

3 ]

stężenia średnie roczne pyłu PM10 w Ostowie Wielkopolskim

norma 40 [g/m3]

0

5

10

15

20

25

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

ilośd

dn

i z p

rze

kro

cze

nia

mi

ilośd przekroczeo dopuszczalnego stężenia 24-godz. pyłu PM10

2004 2005

2006 2007


marzec 2009 r.

18

Czynnikiem sprzyjającym szkodliwemu oddziaływaniu pyłu na zdrowie jest przede wszystkim wielkość

cząstek. Najdrobniejsze wnikają głęboko do dróg oddechowych i mogą przedostawać się do krwioobiegu.

Badania nad wpływem pyłu na zdrowie (szkodliwością pyłu zawieszonego) koncentrują się obecnie na

trzech frakcjach pyłu:

• cząstki grube (10–2,5 μm),

• cząstki drobne (< 2,5 μm)

• ultra drobne pyły (< 0,1 μm).

Wielkość cząstek decyduje o miejscu depozycji w układzie oddechowym, o tym jak daleko wniknie pył.

Natomiast od składu chemicznego pyłu zależy jaki będzie kierunek zmian biochemicznych, fizjologicznych,

immunologicznych czy innych w organizmie człowieka. To właśnie „bagaż‖ jaki niosą ze sobą cząstki pyłu

decyduje o odpowiedzi organizmu w postaci wystąpienia ostrych objawów chorobowych lub rozwoju

chorób przewlekłych, a nawet zgonu. Przytoczyć tu można przykład szkodliwego, potwierdzonego

badaniami, drażniącego działania kwaśnych siarczanów. Wnikając głęboko prowadzą do upośledzenia

funkcji nabłonka oddechowego co w efekcie powoduje zmniejszenie odporności układu oddechowego na

infekcje4.

Pyły oddziałują szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie ale także na roślinność, gleby i wodę.

Bezpośrednią konsekwencją wysokich stężeń pyłu jest ograniczenie widoczności. Pyły obecne w atmosferze

stają się jądrami kondensacji pary wodnej, dzięki czemu sprzyjają powstawaniu mgieł i smogów. Te z kolei

wpływają na absorpcję i rozproszenie słonecznego promieniowania świetlnego (widzialnego), powodując

pogorszenie widoczności. Obecność pyłów w atmosferze powoduje jej zmętnienie, ograniczając dostęp

promieniowania ultrafioletowego, hamującego rozwój pleśni i bakterii, a także niezbędnego do wytwarzania

witaminy D3 w skórze.

Pył przedostaje się do organizmu człowieka przede wszystkim przez drogi oddechowe lub pośrednio przez

układ pokarmowy, kiedy spożywana jest skażona żywność. Do pyłów szczególnie toksycznych należą te,

które zawierają związki metali ciężkich i węglowodory aromatyczne. Niektóre z nich mają właściwości

mutagenne lub kancerogenne. Toksyczność pyłów zależy od rozmiaru ziaren oraz od składu chemicznego

i mineralogicznego.

Pył w ponadnormatywnych stężeniach, ponieważ jest nośnikiem substancji drażniących (kwasy i metale

ciężkie), działa drażniąco na błony śluzowe górnych dróg oddechowych i spojówek oczu, co skutkuje

podwyższonym ryzykiem stanu zapalnego górnych dróg oddechowych i większą zachorowalnością.

Długotrwała ekspozycja na pył powoduje zmiany w czynnościach i budowie błon śluzowych, co upośledza

ich naturalne funkcje: oczyszczanie i nawilżanie. Drobne pyły zatrzymywane w płucach mogą blokować

czynności oddechowe oraz sprzyjać rozwojowi procesów zapalnych, a także alergicznych schorzeń dróg

oddechowych. Szczególnie na szkodliwe działanie pyłów narażone są małe dzieci, osoby starsze oraz chore.

Wyższe, ponadnormatywne stężenia pyłu PM10 przekładają się na względy społeczne, w tym przede

wszystkim wyższą zachorowalność i umieralność. Z badań epidemiologicznych prowadzonych

w aglomeracji górnośląskiej5 wynika, iż wzrost stężenia zanieczyszczeń pyłowych PM10 o 10 μg/m

3

powoduje kilkuprocentowy wzrost zachorowań na choroby górnych dróg układu oddechowego, w tym

astmy. Wykazano ścisły związek między poziomem zanieczyszczeń w powietrzu, a zwiększoną

zachorowalnością na choroby układu oddechowego oraz krążenia, częstszą zapadalnością na choroby

nowotworowe i przedwczesną umieralność z powodu tych schorzeń6.

4 Małgorzata Kowalska, Łukasz Krzych – „Wpływ zanieczyszczeń powietrza pyłem i dwutlenkiem siarki na wartość ciśnienia

tętniczego — stan aktualnej wiedzy, 2007

5 Małgorzata Kosa, 2003, Zlikwidować brudne ciepło. Duży truje… mniej, Energia Gigawat, nr 12/2003.

6 Piotr Grzegorczyk, 2003, Energia elektryczna kontra niska emisja, Wokół Energetyki nr 3/2003.


marzec 2009 r.

19

Większe stężenia pyłu PM10 oznaczają też wymierne, policzalne straty ekonomiczne, spowodowane

większą absencją pracowników. Wywołuje to straty w przedsiębiorstwach, mniejsze wpływy z podatków,

większe obciążenia budżetu państwa i samorządów oraz zakładów opieki zdrowotnej.

Występujące przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłu PM10 wymagają zastosowania działań

naprawczych w ramach Programu ochrony powietrza w celu redukcji emisji pyłów do wymaganego

poziomu.

Niezastosowanie działań naprawczych bądź ich zaniechanie może spowodować stopniowe pogarszanie się

jakości powietrza na danym terenie, a także powiększanie się obszarów występowania przekroczeń

dopuszczalnych stężeń pyłu PM10.

4 Substancje objęte Programem i źródła ich pochodzenia

Zadania i kierunki działań, dotyczące ocen bieżących i Programów ochrony powietrza, odnoszą się do

substancji wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie

dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji

w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji

(Dz. U. z 2002 r. nr 87 poz. 796). Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca

2008 roku w sprawie poziomu niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 47, poz. 281), jednak wielkości

dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10 określone w tym rozporządzeniu są takie same jak

w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku.

W niniejszym opracowaniu uwzględniono pył zawieszony PM10, dla którego poniżej zestawiono

dopuszczalne poziomy w roku 2006 na podstawie ww. rozporządzenia w sprawie oceny poziomów

substancji w powietrzu.

Tabela 5. Wartości progowe do klasyfikacji stref dla terenu kraju – ochrona zdrowia

Przy ocenie jakości powietrza brane są pod uwagę wszystkie źródła emisji zanieczyszczeń

antropogenicznych. Typy źródeł poddanych analizie to źródła: punktowe, liniowe i powierzchniowe.

Źródła punktowe (zaliczone do korzystania ze środowiska) to emitory jednostek organizacyjnych

o znaczącej emisji zanieczyszczeń, oddziałujące na obszar objęty analizą. Wśród nich występują zarówno

emitory zlokalizowane na tym obszarze, jak i emitory zlokalizowane poza wskazanym obszarem, a mające

istotny wpływ na wielkość i zasięg stężeń zanieczyszczeń w powietrzu.

Źródła powierzchniowe (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to źródła powodujące

tzw. „niską emisję‖. Zostały tu zaliczone obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej

z indywidualnymi źródłami ciepła, małe zakłady rzemieślnicze bądź usługowe oraz obiekty użyteczności

publicznej.

Substancja Pył zawieszony PM10

Okres uśredniania

wyników pomiaru 24 godziny rok kalendarzowy

Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [g/m3] 50 40

Wartość marginesu tolerancji [g/m3] od 2005 r. 0 0

Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego

poziomu w roku kalendarzowym 35 razy -


marzec 2009 r.

20

Źródła liniowe (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to przede wszystkim główne trasy

komunikacyjne przebiegające przez teren powiatu ostrowskiego.

Relację pomiędzy źródłami emisji, a odpowiadającymi im emitorami przedstawiono w tabeli 6.

Tabela 6. Źródła emisji i emitory

ŹRÓDŁA OPIS ŹRÓDEŁ EMITORY OPIS EMITORÓW

Źródła punktowe -

technologiczne oraz

spalania energetycznego

kotły i piece oraz źródła

technologiczne emitory punktowe

głównie emitory

punktowe, pionowe

otwarte lub zadaszone

(tzw. kominy)

Źródła powierzchniowe obszary będące źródłami

tzw. „niskiej emisji‖ emitory powierzchniowe

siatka prostokątna

obejmująca dany obszar

Źródła liniowe drogi emitory liniowe podział drogi na mniejsze

proste odcinki

Na poziom stężenia pyłu PM10 w powietrzu istotny wpływ mają również warunki meteorologiczne.

Od warunków meteorologicznych zależy:

emisja pyłu pierwotnego (temperatura powietrza, prędkość wiatru, natężenie promieniowania

słonecznego, wilgotność),

emisja zanieczyszczeń gazowych, z których w atmosferze uformuje się pył wtórny (temperatura

powierza, prędkość wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, wilgotność),

intensywność rozpraszania zanieczyszczeń w atmosferze (prędkość i kierunek wiatru, stan

równowagi atmosfery, wysokość warstwy mieszania),

pochłanianie przez podłoże, przemiany i wymywanie zanieczyszczeń atmosfery (opady

atmosferyczne, wilgotność, temperatura, natężenie promieniowania słonecznego),

transport zanieczyszczonych mas powietrza (zanieczyszczenia wtórne i pierwotne) znad innych

obszarów ze źródłami emisji (kierunek i prędkość wiatru w warstwie mieszania, opady, natężenie

promieniowania słonecznego),

unos pyłu z zapylonych bądź nieutwardzonych powierzchni, w tym wtórny unos pyłów osiadłych

wcześniej (prędkość wiatru, wilgotność powietrza i podłoża, stan równowagi atmosfery).

Szerzej, warunki meteorologiczne mające wpływ na jakość powietrza w mieście zostały opisane w części III

Programu ochrony powietrza – Uzasadnienie w rozdziale 1.3.

4.1 Ogólna charakterystyka zanieczyszczeń powietrza w powiecie ostrowskim

Według danych GUS od 1996 do 2000 roku obserwowany był silny spadek sumarycznej „emisji

zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych‖ (brak danych o ilości i rodzaju zakładów

poddanych badaniu statystycznemu), co związane było z przemianami gospodarczymi zachodzącymi

w kraju. W latach 2003 i 2004 obserwowany był niewielki wzrost emisji zanieczyszczeń pyłowych,

a następnie dalszy ich spadek do 2007 roku. Emisja zanieczyszczeń pyłowych w 2006 roku, z terenu

powiatu wynosiła wg GUS 171 Mg, z tego większość (137 Mg) to pyły ze spalania paliw.


marzec 2009 r.

21

Wykres 3. Emisja pyłu ogółem z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu ostrowskiego (źródło: GUS).

Wg przeprowadzonej na potrzeby realizowanego Programu ochrony powietrza inwentaryzacji emisji,

całkowita wielkość emisji pyłu we frakcji PM10 na terenie powiatu ostrowskiego w 2006 roku wyniosła

ponad 1 040 Mg. Największy udział w ładunku emitowanego pyłu PM10 ma emisja ze źródeł

powierzchniowych i liniowych, co przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 7. Wielkość emisji pyłu PM10 w powiecie ostrowskim.

Rodzaj emisji Wielkość ładunku zanieczyszczeń [Mg/rok]

pył PM10

emisja punktowa 88,45

emisja powierzchniowa 825,76

emisja liniowa 126,20

SUMA 1 040,41

Za wielkość ładunku pyłu PM10 ze źródeł punktowych odpowiedzialny jest głównie sektor energetyczny

(np. Ostrowski Zakład Ciepłowniczy wyemitował w 2006 roku ponad 48 Mg pyłu zawieszonego PM10).

Na poniższych wykresach przedstawiono udziały poszczególnych grup źródeł emisji pyłu PM10 w emisji

całkowitej z terenu powiatu ostrowskiego, obliczone na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji.

Informacje dotyczące sposobu obliczenia emisji pyłu PM10 z poszczególnych rodzajów źródeł

przedstawiono w części III-ciej dokumentacji (Uzasadnienie).

0

100

200

300

400

500

600

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

em

isja

pył

u [

Mg/

rok]

pył ogółem pył ze spalania paliw


marzec 2009 r.

22

Wykres 4. Udziały procentowe poszczególnych rodzajów emisji w sumarycznej emisji na terenie powiatu ostrowskiego w 2006 roku.

Emisję ze źródeł punktowych zaliczono do emisji pochodzącej z korzystania ze środowiska, a emisję ze

źródeł powierzchniowych i liniowych – do emisji pochodzącej z powszechnego korzystania ze środowiska.

Poniżej przedstawiono na wykresie udział tych dwóch sposobów korzystania ze środowiska w całkowitej

emisji z terenu powiatu ostrowskiego w roku bazowym 2006.

Wykres 5.Udziały emisji pochodzącej z korzystania ze środowiska i powszechnego korzystania ze środowiska w sumarycznej emisji

na terenie powiatu ostrowskiego w 2006 roku.

W poniższej tabeli przedstawiono udziały w wartościach obliczonych poszczególnych grup źródeł emisji

pyłu PM10 w stężeniu średniorocznym pyłu zawieszonego PM10 występującym na terenie powiatu

ostrowskiego.

Tabela 8. Udziały grup źródeł w imisji pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego.

Rodzaje źródeł

Średni udział na

terenie powiatu

ostrowskiego

Średni udział na

obszarze

przekroczeń

Wartość

maksymalna*

[μg/m3]

Wartość

minimalna*

[μg/m3]

Źródła liniowe 26,09% 59,60% 22,55 0,01

Źródła punktowe 5,41% 1,63% 2,92 0,01

Źródła powierzchniowe 68,50% 38,77% 13,09 0,11

* wartości nie uwzględniają tła

8,5%

79,4%

12,1%

2006

emisja punktowa emisja powierzchniowa emisja liniowa

8,5%

91,5%

2006

korzystanie ze środowiska powszechne korzystanie ze środowiska


marzec 2009 r.

23

Tabela 9. Udział korzystania i powszechnego korzystania ze środowiska w imisji pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego.

Rodzaje źródeł

Średni udział na

terenie powiatu

ostrowskiego

Średni udział na

obszarze

przekroczeń

Wartość

maksymalna*

[μg/m3]

Wartość

minimalna*

[μg/m3]

korzystanie ze środowiska 5,41% 1,63% 2,92 0,01

powszechne korzystanie ze

środowiska 94,59% 98,37% 34,89 0,09


Wykres 6. Udziały poszczególnych grup źródeł w stężeniach imisyjnych pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego w 2006 roku.

Wykres 7. Udziały poszczególnych grup źródeł w stężeniach imisyjnych pyłu zawieszonego PM10 w obszarze przekroczeń

w powiecie ostrowskim – 2006 rok.

Analizując przedstawione dane można stwierdzić, że największy udział w imisji pyłu PM10, biorąc pod

uwagę teren całego powiatu, mają źródła powierzchniowe i liniowe. W obszarze przekroczeń ich udział

maleje, a wzrasta zdecydowanie udział źródeł liniowych. Udział źródeł punktowych w imisji jest niewielki.

Wynika z tego, że powszechne korzystanie ze środowiska w przeważającym stopniu wpływa na wielkość

stężeń imisyjnych pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego.

26%

5%69%

udziały na terenie powiatu ostrowskiego

źródła liniowe źródła punktowe źródła powierzchniowe

59%

2%

39%

udziały w obszarze przekroczeo



marzec 2009 r.

24

5 Podstawowe kierunki działań niezbędnych do przywrócenia

standardów jakości powietrza dla pyłu PM10

Głównym problemem, który stanowi o konieczności realizacji Programu ochrony powietrza w powiecie

ostrowskim, jest przekroczenie stężeń 24-godzinnych pyłu PM10, spowodowane głównie emisją

komunikacyjną oraz tzw. niską emisją (spalanie paliw na cele ogrzewania). Z tego powodu najważniejsze

działania naprawcze powinny skoncentrować się na ograniczeniu emisji komunikacyjnej oraz „niskiej

emisji‖ pyłu PM10, pochodzącej z sektora bytowo-komunalnego. Ze względów technologicznych skuteczne

możliwości ograniczenia emisji w tym procesie związane są z wymianą czynnika grzewczego na

powodujący mniejszą emisję, ponieważ nie ma opracowanych skutecznych i ekonomicznie zasadnych

metod redukcji zanieczyszczeń poprzez urządzenia ochronne.

W powiecie ostrowskim prowadzone są aktualnie działania zmierzające do ograniczenia uciążliwości

transportu samochodowego. Podstawowym działaniem w tym zakresie jest budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego. Inwestycja ta będąca w trakcie realizacji ma zakończyć się w 2011 roku. Kolejną

inwestycją zaplanowaną na najbliższe lata jest obwodnica Nowych Skalmierzyc. Z tego powodu

zamodelowano w wariancie „0” wyprowadzenie tranzytu samochodowego z centrum Ostrowa

Wielkopolskiego na budowaną obwodnicę oraz z terenu Nowych Skalmierzyc na planowana obwodnicę.

Uzyskane wyniki pokazały jaki istotny efekt ekologiczny zostanie uzyskany dzięki tym inwestycjom.

Jednak w dalszym ciągu będą przekroczenia stężeń dopuszczalnych pyłu PM10 na terenie Ostrowa

Wielkopolskiego spowodowane emisją ze źródeł powierzchniowych. Z tego powodu w kolejnym

wariancie „1” zamodelowano redukcję emisji ze źródeł powierzchniowych na terenie Ostrowa

Wielkopolskiego.

Następnie zaproponowano działania naprawcze zmierzające do ograniczenia wpływu zanieczyszczeń ze

źródeł emisji pochodzącej ze spalania paliw do celów grzewczych na stan jakości powietrza na terenie

powiatu ostrowskiego.

Na podstawie diagnozy przyczyn przekroczenia norm imisyjnych proponuje się trzy warianty

przeprowadzenia działań redukujących niską emisję, uznając jednocześnie działania związane z redukcją

zanieczyszczeń komunikacyjnych za realizowane i automatycznie przeniesione do prognozy. Realizacja

zadań związanych z ograniczeniem „niskiej emisji‖ jest zbieżna z celami określonymi w Programach

Ochrony Środowiska dla powiatu ostrowskiego, samego miasta Ostrowa Wielkopolskiego oraz

poszczególnych gmin powiatu.

Uwzględniając przyczyny złej jakości powietrza w Ostrowie Wielkopolskim można wysnuć wniosek, że

niepodejmowanie żadnych działań (za wyjątkiem przewidzianych przepisami prawa) na rzecz poprawy

jakości powietrza spowoduje utrwalenie stanu obecnego. W związku z podjętymi działaniami służącymi

ograniczeniu szkodliwego wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych, stan jakości powietrza będzie się

poprawiał, ale w sposób niewystarczający do osiągnięcia standardów imisyjnych wymaganych przepisami

prawa.

Konieczne jest zatem podjęcie działań zmierzających do poprawy stanu obecnego.

5.1 Warianty działań naprawczych

Wszystkie przedstawione poniżej warianty działań naprawczych odnoszą się do wariantu „1”

modelowania, czyli tego gdzie badano wpływ redukcji emisji powierzchniowej w Ostrowie Wielkopolskim

na stan jakości powietrza w powiecie ostrowskim. Wariant „1” modelowano na bazie wariantu „0”, czyli


marzec 2009 r.

25

tego gdzie wprowadzono jedynie podjęte już działania związane z budową obwodnic Ostrowa

Wielkopolskiego i Nowych Skalmierzyc.

WARIANT PODSTAWOWY

Ogólny opis wariantu

Istotą tego wariantu są działania polegające na ograniczeniu emisji pyłu PM10 ze źródeł powierzchniowych

na terenie powiatu.

Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych może być osiągnięte dzięki zmniejszeniu zapotrzebowania

na ciepło poprzez termomodernizację, podłączenie do sieci cieplnej oraz wymianę dotychczasowych kotłów

węglowych na kotły gazowe lub olejowe oraz ogrzewanie elektryczne w obszarze przekroczeń.

W tym celu konieczna jest:

zmiana sposobu ogrzewania (tzn. zamiana paliwa stałego na paliwa ciekłe lub gazowe),

wykonanie przyłączy sieci gazowej do poszczególnych budynków,

likwidacja pieców węglowych w mieszkaniach i domkach jednorodzinnych,

ewentualna rozbudowa sieci gazowej,

wykonanie przyłączy sieci cieplnej do poszczególnych budynków,

ewentualna rozbudowa sieci cieplnej.

Taka zmiana nośnika ciepła umożliwia redukcję stężenia pyłów poprzez redukcję emisji dzięki

wykorzystywaniu paliw powodujących dużo mniejszą emisję pyłów, co zaprezentowano w poniższej tabeli.


marzec 2009 r.

26

Tabela 10. Zestawienie parametrów kotłów i paliw dla indywidualnych gospodarstw domowych

Rodzaj kotła Jednostka stare węglowe

tradycyjne

węglowe

nowoczesne

węglowe

retortowe ekologiczne gazowe olejowe elektryczne

sprawność [%] 50 75 85 85 90 90 ponad 90

rodzaj paliwa - węgiel (orzech,

kostka) węgiel (orzech)

węgiel

(groszek,

EKORET)

brykiety gaz GZ50 olej opałowy -

parametry paliwa:

- wartość opałowa

- zawartość popiołu

- zawartość siarki

- zawartość wilgoci

[MJ/kg

(MJ/m3)]

[%]

[%]

[%]

26

4-10

<0,6

do 12

26

4-10

<0,6

do 12

>26

4-10

<0,6

do 12

17,5

35a

41,5

-

Jednostkowy koszt

paliwa zł/Mg 460 -570 435 -570 567-840

560 - 680 /

635 - 760 1,86

b

3,00c

0,1944 zł/kWh –

taryfa całodniowa

0,1411 zł/kWh

taryfa nocna

koszt produkcji

ciepła [zł/GJ] 28,5 - 38,5 22 - 29 25 - 32 37 - 47 51,0 92 39 - 54

koszt kotła [zł] - 8 700 – 12 500 8 700 – 12 500 7 000 – 18 000 5 000 – 14 000 12 000 – 17 500 od 5 000

wskaźnik emisji

pyłu ogółem [g/GJ] 404,1 65 32 50 0,5 3,7 0

redukcja emisji [%] - 83,75 92 87,5 99,75 98,75 100,00

a MJ/m

3

b zł/m

3

c zł/l


marzec 2009 r.

27

Na podstawie powyższej tabeli można stwierdzić, że najniższy koszt wytworzenia ciepła występuje

w przypadku nowoczesnej kotłowni opalanej węglem oraz w przypadku zastosowania kotłów

retortowych (22 – 32 zł/GJ). Ten sam jakościowo węgiel, spalany w starych kotłach, powoduje wzrost

kosztów wytworzenia ciepła o ok. 17 - 37 %. Stosunkowo niski koszt występuje również w przypadku

zastosowania jako paliwa pelet7 (do 47 zł/GJ). Kotłownia gazowa generuje koszty wytworzenia ciepła

na poziomie 51 zł/GJ, czyli 2-krotnie wyższe niż nowoczesna kotłownia węglowa. Najwyższe koszty

wiążą się jednak ze spalaniem oleju (92 zł/GJ) i stosowaniem energii elektrycznej.

Koszty kotłów zależą od producenta i ich rozpiętość może być znaczna, ogólnie jednak najtańszymi

kotłami są kotły węglowe (za wyjątkiem retortowych), następnie kotły gazowe. Najdroższe kotły to

kotły olejowe (choć często mają one ceny porównywalne do kotłów gazowych) oraz kotły na pelety.

Kotły retortowe są stosunkowo drogie, ale ich zakup zwraca się w krótkim czasie.

Pod względem wskaźnika emisji pyłu najkorzystniej prezentuje się energia elektryczna, kotły

gazowe (0,5 g/GJ) następnie kotły olejowe (3,7 g/GJ). Należy jednak zwrócić uwagę, że redukcja

emisji pyłu, jaką osiąga się w przypadku nowoczesnych kotłów węglowych w stosunku do kotłów

starych, jest znaczna (ponad 80 %). Rozpatrując efekt ekologiczny najkorzystniejszym rozwiązaniem

jest zamontowanie ogrzewania elektrycznego, jednak wysoki koszt produkcji ciepła stanowi w tym

przypadku poważne ograniczenie dla przeciętnego gospodarstwa domowego.

Brak podstaw prawnych do zarządzenia obligatoryjnej wymiany starych kotłów i pieców

węglowych przez osoby fizyczne jest poważną barierą realizacji programu redukcji niskiej

emisji. W opinii przedstawicieli stron zaangażowanych w przygotowanie i realizację Programów

ochrony powietrza problem ten wymaga wdrożenia w przyszłości systemowych rozwiązań

legislacyjnych. W aktualnym stanie formalno-prawnym kluczowym czynnikiem powodzenia

Programu ochrony powietrza jest dofinansowanie wymiany oraz wykazanie, poza efektem

ekologicznym, istotnych oszczędności po stronie kosztów eksploatacyjnych (przypadek

wysokosprawnych kotłów opalanych węglem) oraz wzrostu poziomu komfortu użytkowania

urządzeń.

Dla wariantu podstawowego określono zadania podstawowe oraz zadania dodatkowe do realizacji

w celu poprawy jakości powietrza. Wymaganą ilość obiektów budowlanych, dla jakiej należy

zastosować proponowane działanie naprawcze podano w postaci powierzchni użytkowej lokali. Lokal

oznacza tu mieszkanie w budynku wielorodzinnym, budynek jednorodzinny, budynek użyteczności

publicznej oraz inne budynki wyposażone w indywidualne źródła ciepła zaliczane do tzw. „niskiej

emisji‖. Wielkość tą wprowadzono, gdyż działania naprawcze nie ograniczają się jedynie do redukcji

„niskiej emisji‖ w domach jednorodzinnych. Efekt redukcji emisji można osiągnąć również poprzez

likwidację lub modernizację starej kotłowni w budynku użyteczności publicznej lub innych obiektach

komunalnych.

Zadania podstawowe dla wariantu podstawowego (WP)

zadanie 1 - przygotowanie projektu Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i stworzenie systemu

organizacyjnego w celu jego realizacji,

zadanie 2 - ograniczenie zużycia produkowanej energii (zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło)

i w wyniku tego ograniczenie emisji na obszarze przekroczeń, poprzez termoizolację

budynków – uzyskanie redukcji emisji proporcjonalnej do spadku zużycia ciepła:

wymiana okien do 20 %, ocieplenie do 25 % (ok. 59 680 m2 powierzchni użytkowej

lokali),

7 Paliwo z biomasy w formie granulatu (np. pelet drzewny powstaje w wyniku sprasowania pod wysokim ciśnieniem trocin

i wiórów)


marzec 2009 r.

28

zadanie 3 - podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej w Ostrowie Wielkopolskim

(ok. 74 600 m2 powierzchni użytkowej lokali),

zadanie 4 - zastąpienie ogrzewania węglowego ogrzewaniem gazowym, (ok. 201 420 m2

powierzchni użytkowej lokali),

zadanie 5 - zastąpienie ogrzewania węglowego olejowym, (ok. 18 650 m2 powierzchni użytkowej

lokali),

zadanie 6 - zastąpienie ogrzewania węglowego elektrycznym, (ok. 5 970 m2 powierzchni

użytkowej lokali),

zadanie 7 - wykorzystanie alternatywnych źródeł energii w postaci kolektorów słonecznych lub

pomp ciepła, wykorzystania energii wiatru, które stanowiłyby uzupełniające źródła

pozyskiwania energii cieplnej, (ok. 3 730 m2 powierzchni użytkowej lokali),

zadanie 8 - w zakresie transportu drogowego:

budowa obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego (zadanie w trakcie realizacji);

budowa obwodnicy Nowych Skalmierzyc (zadanie w trakcie realizacji);

poprawa stanu technicznego dróg istniejących – utwardzenie poboczy w celu redukcji

wtórnego unosu pyłu z drogi.

prowadzenie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie

czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą przy odpowiednich warunkach

pogodowych), przy czym działania polegające na utrzymaniu czystości nawierzchni dróg

należy realizować z częstotliwością zależną od panujących warunków pogodowych,

minimum raz na miesiąc na głównych ulicach (częściej w okresach bezopadowych).

Zadania dodatkowe dla wariantu podstawowego (WP)

Każde z wymienionych niżej zadań wspiera poprawę jakości powietrza.

1. w zakresie transportu drogowego:

1.1. zmiana środków transportu Miejskiego Zakładu Komunikacji w Ostrowie Wielkopolskim

zasilanych olejem napędowym na autobusy zasilane alternatywnym paliwem gazowym CNG,

1.2. rozwój komunikacji zbiorowej „przyjaznej dla użytkownika‖,

1.3. budowa ścieżek rowerowych – rozbudowa systemu tras rowerowych i wspomaganie

promocyjne akcji korzystania z rowerów przez mieszkańców,

1.4. prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w centrum miasta Ostrowa Wielkopolskiego

wymuszającej ograniczenia w korzystaniu z samochodów (np. pobieranie opłat za

parkowanie w centrum miasta) oraz zachowania proekologiczne (np. jeden samochód – kilku

pasażerów),

2. w zakresie zagospodarowania powiatu, gospodarki komunalnej i ochrony środowiska

(działanie długoterminowe) tworząc lub zmieniając plany zagospodarowania przestrzennego

należy uwzględnić aspekty wpływające na jakość powietrza tj:

2.1 . wymogi dotyczące zaopatrywania mieszkań w ciepło na nowych osiedlach z nośników nie

powodujących nadmiernej „niskiej emisji PM10‖ (tj. podłączanie do OZC – w Ostrowie Wlkp.,

stosowanie kotłów gazowych lub olejowych, wykorzystanie energii odnawialnej nie powodującej

zwiększonej emisji pyłu),


marzec 2009 r.

29

2.2 . projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania‖ miasta ze

szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie,

2.3 . projektowanie wskaźników i parametrów zabudowy nowych terenów uwzględniając

zachowanie i utrzymanie równowagi terenów zielonych w mieście,

3. w zakresie działań promocyjnych i edukacyjnych:

3.1. przeprowadzenie akcji mającej na celu ograniczenie emisji ze spalania paliw w sektorze

komunalno-bytowym, obejmującej opracowanie ulotek i plakatów, akcji szkolnych,

informacji na stronie internetowej, w mediach lokalnych,

3.2. przeprowadzenie akcji ograniczenia emisji z systemu transportowego w Ostrowie

Wielkopolskim (np. Dzień bez samochodu),

3.3. przeprowadzenie akcji uświadamiającej szkodliwość spalania odpadów w kotłach

grzewczych w celu zmiany przyzwolenia społecznego na tego rodzaju praktykę,

3.4. przeprowadzenie akcji mającej na celu uświadomienie stanu jakości powietrza w powiecie

oraz czynników wpływających na jego jakość, obejmującej:

3.4.1. instalację tablic informujących o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza,

3.4.2. akcję edukacyjną uświadamiającą mieszkańcom zagrożenia dla zdrowia jakie niosą ze

sobą wysokie stężenia pyłu PM10,

4. zmniejszenie emisji ze źródeł przemysłowych poprzez:

4.1. kontrolę dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych,

4.2. modernizację układów technologicznych ciepłowni, w tym wprowadzanie nowoczesnych

technik spalania paliw oraz stosowanie wysokosprawnych urządzeń odpylających,

4.3. ograniczenia dla nowych inwestycji (np. wymagania w zakresie stosowanych paliw),

4.4. poprawę jakości stosowanego węgla lub zmianę nośnika na bardziej ekologiczny,

4.5. modernizację i hermetyzację procesów technologicznych oraz automatyzację instalacji

emitujących pył PM10,

4.6. wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku,

4.7. wdrażanie na szerszą skalę systemów zarządzania środowiskiem (np. ISO 14 000)

w zakładach.

WARIANT ALTERNATYWNY


Istotą tego wariantu są działania polegające na ograniczeniu emisji pyłu PM10 ze źródeł

powierzchniowych występujących na terenie powiatu.

Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych może być osiągnięte dzięki zmniejszeniu

zapotrzebowania na ciepło poprzez termomodernizację oraz wymianę dotychczasowych kotłów

węglowych o niskiej sprawności na nowoczesne kotły węglowe (paliwo-węgiel orzech, groszek),

ekologiczne (paliwo – brykiety), w obszarze przekroczeń.


marzec 2009 r.

30

W tym celu konieczna jest wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne kotły

węglowe opalane węglem: groszek, orzech, brykiety. Taka zmiana nośnika ciepła umożliwia redukcję

stężenia pyłu poprzez redukcję emisji dzięki wykorzystywaniu paliw powodujących mniejszą emisję

pyłu (ok. 80 % - 90 %).

Dla wariantu alternatywnego określono zadania podstawowe oraz zadania dodatkowe do realizacji

w celu poprawy jakości powietrza.

Zadania podstawowe dla wariantu alternatywnego (WA)




i w wyniku tego ograniczenie emisji na obszarze przekroczeń poprzez termoizolację


wymiana okien do 20 %, ocieplenie do 25 %, (ok. 59 680 m2 powierzchni użytkowej

lokali),

zadanie 3 - wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne kotły węglowe, (ok. 186 500 m2


zadanie 4 - wymiana starych kotłów węglowych na kotły węglowe, retortowe (ok. 111 900 m2


zadanie 5 - wymiana starych kotłów węglowych na ekologiczne (opalane brykietem),















Zadania dodatkowe dla wariantu alternatywnego (WA) – analogiczne jak dla wariantu

podstawowego.

WARIANT OPTYMALNY


Istotą tego wariantu jest połączenie działań polegających na ograniczeniu emisji pyłu PM10 ze źródeł

powierzchniowych występujących na terenie powiatu zaproponowanych w wariancie podstawowym

i alternatywnym.


marzec 2009 r.

31

Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych może być osiągnięte dzięki zmniejszeniu

zapotrzebowania na ciepło poprzez termomodernizację, podłączenie do sieci cieplnej, wymianę

dotychczasowych kotłów węglowych o niskiej sprawności na nowoczesne kotły węglowe (paliwo -

węgiel orzech, groszek) oraz retortowe, ekologiczne (paliwo – brykiety) lub wymianę

dotychczasowych kotłów węglowych na kotły gazowe lub olejowe oraz ogrzewanie elektryczne

w obszarze przekroczeń.

W tym celu konieczna jest:

zmiana sposobu ogrzewania (tzn. zamiana paliwa stałego na paliwa ciekłe lub gazowe),

wykonanie przyłączy sieci gazowej do poszczególnych budynków,

likwidacja pieców węglowych w mieszkaniach i domkach jednorodzinnych,

ewentualnie rozbudowa sieci gazowej,

wykonanie przyłączy sieci cieplnej do poszczególnych budynków,

ewentualna rozbudowa sieci cieplnej

wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne.

Zmiana nośnika ciepła umożliwia redukcję stężenia pyłu poprzez redukcję emisji dzięki

wykorzystywaniu paliw powodujących dużo mniejszą emisję pyłu.

Dla wariantu optymalnego określono zadania podstawowe oraz zadania dodatkowe do realizacji

w celu poprawy jakości powietrza.

Zadania podstawowe dla wariantu optymalnego (WO)




i w wyniku tego ograniczenie emisji na obszarze przekroczeń poprzez termoizolację


wymiana okien do 20 %, ocieplenie do 25 %, (ok. 59 680 m2 powierzchni użytkowej

lokali),

zadanie 3 - podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej w Ostrowie Wielkopolskim


zadanie 4 - zastąpienie ogrzewania węglowego ogrzewaniem gazowym, (ok. 37 300 m2


zadanie 5 - wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne kotły węglowe,


zadanie 6 - wymiana starych kotłów węglowych na kotły węglowe, retortowe (ok. 89 520 m2


zadanie 7 - wymiana starych kotłów węglowych na ekologiczne (opalane brykietem),


zadanie 8 - zastąpienie ogrzewania węglowego ogrzewaniem olejowym, (ok. 3 730 m2


zadanie 9 - zastąpienie ogrzewania węglowego ogrzewaniem elektrycznym, (ok. 2 980 m2



marzec 2009 r.

32














Zadania dodatkowe dla wariantu optymalnego (WO) – analogiczne jak dla wariantu

podstawowego.

Tabela 11. Powierzchnia lokali objęta działaniami naprawczymi w Ostrowie Wielkopolskim – porównanie wariantów.

lp. działania naprawcze dla poszczególnych

wariantów

wariant

podstawowy

(WP)

wariant

alternatywny

(WA)

wariant

optymalny

(WO)

powierzchnia [m2]

1 wymiana kotłów węglowych na nowoczesne 0 186 500 126 820

2 wymiana kotłów węglowych na retortowe 0 111 900 89 520

3 termomodernizacja 59 680 59 680 59 680

4 podłączenie do sieci cieplnej (OZC) 74 600 0 29 840

5 wymiana na kotły ekologiczne (np. opal. brykietami) 0 48 490 44 760

6 wymiana węgla na gaz 201 420 0 37 300

7 wymiana węgla na olejowe 18 650 0 3 730

8 wymiana węgla na elektryczne 5 970 0 2 980

9 alternatywne (np. kolektory) 3 730 3 730 2 980

SUMA: 364 050 410 300 397 610

5.2 Zakres i harmonogram rzeczowo – finansowy dla działań naprawczych

Zakres, harmonogram rzeczowo - finansowy działań naprawczych oraz źródła finansowania

przedstawiono w tabeli 12.

Średnie koszty wariantu podstawowego (WP), przy założonym podziale zadań do realizacji od 2009

do 2015 roku plasują się na poziomie ok. 51,1 mln zł. (bez kosztów mokrego czyszczenia dróg).

Istotą tego wariantu jest m.in. likwidacja emisji niskiej poprzez podłączenie do miejskiej sieci

ciepłowniczej oraz zastąpienie ogrzewania węglowego gazowym, olejowym lub elektrycznym

i zastosowanie wspomagania ogrzewania za pomocą odnawialnych źródeł energii (np. kolektorów

słonecznych). Przewiduje się również uzyskanie ograniczenia emisji przez termomodernizację

budynków, a przez to zmniejszenie ich zapotrzebowania na ciepło.


marzec 2009 r.

33

Realizacja zaproponowanego wariantu przyczyni się do redukcji emisji pyłu PM10 i innych

zanieczyszczeń, ale nie likwiduje źródeł emisji zanieczyszczeń (poza zastosowaniem ogrzewania

elektrycznego). Wariant ten jest mniej korzystny ekonomicznie od wariantu alternatywnego, jednak

daje trwałe, znaczące zmniejszenie emisji nie tylko pyłu PM10, ale również innych zanieczyszczeń

powstających w procesie spalania paliw.

Uwzględniając fakt, iż realizacja zadań 2 - 7 wiązałaby się ze skierowaniem znacznej części kosztów

na mieszkańców należy określić sposoby zachęcenia (finansowego) mieszkańców do trwałego

przeprowadzenia zmian w sposobie ogrzewania mieszkań.

Zadaniem samorządu (ewentualnie w porozumieniu z producentami i dostawcami mediów

grzewczych) będą działania zachęcające osoby fizyczne do zmiany systemu ogrzewania oraz

przynajmniej częściowe dofinansowanie realizacji tego typu zadań.

Średnie koszty wariantu alternatywnego (WA), przy założonym podziale zadań do realizacji

od 2009 do 2015 roku plasują się na poziomie 59,7 mln zł (bez kosztów mokrego czyszczenia dróg).

Istotą tego wariantu jest m.in. wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne kotły węglowe,

retortowe, ekologiczne (brykietowe) oraz zastosowanie wspomagania ogrzewania węglowego za

pomocą odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych).

Efektem tego działania jest ograniczenie emisji pyłu PM10 i innych zanieczyszczeń, ale nie likwidacja

źródeł emisji zanieczyszczeń.

Porównując wariant podstawowy (WP) i wariant alternatywny (WA) należy stwierdzić, że osiągnięty

efekt ekologiczny w obu przypadkach jest identyczny. Wariant podstawowy jest bardziej korzystny

ekonomicznie. Jednak z uwagi na specyfikę powiatu ostrowskiego, dostępność sieci gazowej (na

przeważającym terenie powiatu) proponuje się realizację wariantu optymalnego, w którym

działania naprawcze stanowią połączenie wariantów podstawowego i alternatywnego.

Średnie koszty wariantu optymalnego (WO), przy założonym podziale zadań do realizacji od 2009

do 2015 r. plasują się na poziomie 57,7 mln zł (bez kosztów mokrego czyszczenia dróg).

Istotą tego wariantu jest m.in.:

likwidacja emisji niskiej poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej;

zastąpienie ogrzewania węglowego gazowym, olejowym lub elektrycznym i zastosowanie

wspomagania ogrzewania za pomocą odnawialnych źródeł energii (np. kolektorów

słonecznych);

wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne kotły węglowe, retortowe, ekologiczne

(brykietowe).

Przewiduje się również uzyskanie ograniczenia emisji przez termomodernizację budynków, a przez to

zmniejszenie ich zapotrzebowania na ciepło.

Wielu mieszkańców na terenach (osiedlach Ostrowa Wielkopolskiego) gdzie odnotowano

przekroczenia i zaproponowano redukcję niskiej emisji już jest podłączonych do sieci gazowej

i posiada kotły gazowe. Jednak z uwagi na rosnące ceny gazu ogrzewa domy przy pomocy starych

kotłów węglowych, pozostawionych jako dodatkowe źródło ogrzewania.

Uwzględniając ten fakt proponuje się dofinansowanie wymiany kotłów węglowych na gazowe lub

olejowe jedynie w przypadku trwałego usunięcia starego kotła węglowego.

Dofinansowaniem należy objąć również kotłownie ekologiczne w nowych, powstających budynkach

oraz stosowanie ekologicznego sposobu ogrzewania w budynkach jednorodzinnych.

Zrealizowanie zaproponowanych działań naprawczych przyniesie znaczącą poprawę jakości

powietrza.


marzec 2009 r.

34

Wstępnie oszacowane średnie koszty zaproponowanych działań naprawczych osiągają kwotę

57,8 mln zł, a czas realizacji działań naprawczych – 7 lat, co daje średnio roczne finansowanie na

poziomie do 8,3 mln zł.

Tabela 12. Harmonogram rzeczowo-finansowy dla wybranego wariantu optymalnego (WO) działań naprawczych.

Lp. działanie naprawcze

wartość

docelowa

[m2]

koordynator odpowiedzialny

za realizację

etapy

realizacji

termin

realizacji

szacunkowe

średnie koszty

działań

naprawczych

źródło

finansowania

działania systemowe

1

zadanie 1 - przygotowanie projektu

Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i

stworzenie systemu organizacyjnego w celu

jego realizacji

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

2009 100 000,00 zł

budżet miasta,

NFOŚiGW,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW i

GFOŚiGW

ograniczenie emisji powierzchniowej

1

zadanie 2 - ograniczenie zużycia

produkowanej energii i poprzez

to ograniczenie emisji na

obszarze przekroczeń poprzez

termoizolację budynków

(ocieplenia i wymiana okien)

29 700

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 4 000 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

EkoFundusz,

budżet powiatu,

miast i gmin,

kredyty BOŚ

30 000 2 etap 2012 - 2015 4 000 000,00 zł

2 zadanie 3 - podłączenie do

miejskiej sieci ciepłowniczej

14 000

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 2 200 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

EkoFundusz,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ, OZC

15 840 2 etap 2012 - 2015 2 600 000,00 zł

3

zadanie 4 – zastąpienie

ogrzewania węglowego

ogrzewaniem gazowym w

dzielnicach z doprowadzoną

siecią gazowniczą

18 300

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 2 350 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

19 000 2 etap 2012 - 2015 2 400 000,00 zł

4

zadanie 5 – wymiana starych

kotłów węglowych na

nowoczesne, niskoemisyjne

kotły węglowe

63 000

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 8 900 000,00 zł środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

64 000 2 etap 2012 - 2015 9 100 000,00 zł


marzec 2009 r.

35


wartość

docelowa

[m2]


za realizację

etapy

realizacji

termin

realizacji

szacunkowe

średnie koszty

działań

naprawczych

źródło

finansowania

BOŚ

5


kotłów węglowych na kotły

węglowe retortowe

45 000

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 6 360 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

45 000 2 etap 2012 - 2015 6 360 000,00 zł

6


kotłów węglowych na kotły

ekologiczne (opalane brykietami

itp.)

22 000

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 3 700 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

23 000 2 etap 2012 - 2015 3 800 000,00 zł

7

zadanie 8 – zastąpienie


olejowym

1 800

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 360 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

1 900 2 etap 2012 - 2015 380 000,00 zł

8

zadanie 9 - zastąpienie


elektrycznym

1 500

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 150 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

1 500 2 etap 2012 - 2015 150 000,00 zł

9

zadanie 10 - wykorzystanie

alternatywnych źródeł energii w

postaci kolektorów słonecznych,

pomp ciepła lub wykorzystania

energii wiatru, które

stanowiłyby uzupełniające

źródła pozyskiwania energii

cieplnej

1 500

Starosta

Ostrowski

Prezydent

Ostrowa

Wielkopolskiego

1 etap 2009 - 2011 320 000,00 zł

środki własne

zarządców i

właścicieli,

WFOŚiGW,

PFOŚiGW,

GFOŚiGW,

budżet miast i

gmin, kredyty

BOŚ

1 500 2 etap 2012 - 2015 320 000,00 zł

suma kosztów zadań 1-10 57 550 000,00 zł


marzec 2009 r.

36


wartość

docelowa

[m2]


za realizację

etapy

realizacji

termin

realizacji

szacunkowe

średnie koszty

działań

naprawczych

źródło

finansowania

ograniczenie emisji liniowej

1 budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego

Generalna Dyrekcja Dróg

Krajowych i Autostrad oddział

w Poznaniu

etap I 2010 wg kosztorysu Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

oddział w

Poznaniu etap II 2012 wg kosztorysu

2 budowa obwodnicy Nowych

Skalmierzyc

Generalna Dyrekcja Dróg

Krajowych i Autostrad oddział

w Poznaniu

2012 wg kosztorysu

Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

oddział w

Poznaniu

3

poprawa stanu technicznego

dróg istniejących – utwardzenie

poboczy w celu redukcji

wtórnego unosu pyłu z drogi

Zarząd Dróg Wojewódzkich

w Poznaniu, Zarząd Dróg

Powiatowych w Ostrowie

Wlkp., Zarząd Dróg Miejskich

w Ostrowie Wlkp.

2012 wg kosztorysu

budżet

województwa,

budżet powiatu,

miast i gmin,

Zarządy Dróg

Wojewódzkich,

Powiatowych i

Miejskich

4

utrzymanie działań

ograniczających emisji wtórną

pyłu poprzez regularne

utrzymanie czystości

nawierzchni (czyszczenie

metodą mokrą) – działanie

regularne

Zarząd Dróg Miejskich w

Ostrowie Wlkp.

zadanie

ciągłe 2009 - 2015 wg kosztorysu

Zarząd Dróg

Miejskich w

Ostrowie

Wielkopolskim

działania wspomagające

1

Działania promocyjne i

edukacyjne (ulotki, imprezy,

akcje szkolne, audycje)

Starosta Ostrowski zadanie

ciągłe 2009 - 2015 160 000,00 zł

budżet powiatu,

miast i gmin,

NFOŚiGW,

WFOŚiGW i

PFOŚiGW 2

koordynacja realizacji działań

naprawczych określonych w

POP wykonywanych przez

poszczególne jednostki

Starosta Ostrowski zadanie

ciągłe 2009 - 2015

realizacja w

ramach

działalności

wydziału

Ochrony

Środowiska i

Rolnictwa

Starostwa

powiatowego

suma kosztów 57 710 000,00 zł

*koszty szacunkowe

**udział administracji w kosztach jest zależny od dostępności funduszy przeznaczonych na dofinansowanie

Programu ochrony powietrza


marzec 2009 r.

37

5.3 Ocena możliwości realizacji działań naprawczych

Zaproponowane do realizacji działania naprawcze w ramach Programu ochrony powietrza dotyczą

głównie ograniczenia „niskiej emisji‖, czyli emisji z sektora bytowo-komunalnego. Wynika to z faktu,

że obecnie realizowane ograniczenie uciążliwości transportu samochodowego jest niewystarczające do

osiągnięcia standardów imisyjnych wymaganych przepisami prawa. Ten rodzaj emisji w największym

stopniu odpowiada za wielkość stężeń imisyjnych w powiecie ostrowskim. Wnikliwa ocena

możliwości realizacji działań naprawczych powinna zostać przeprowadzona na etapie projektu

realizacji Programu ochrony powietrza dla powiatu ostrowskiego oraz na etapie projektowania

Programu Ograniczenia Niskiej Emisji.

Niemniej jednak należy podkreślić, że konieczne jest zastosowanie całego systemu zachęt

finansowych, aby możliwe było przeprowadzenie działań związanych np. z wymianą kotłów

w poszczególnych gminach powiatu przez mieszkańców.

Zadania przewidziane są na niewiele ponad 7 lat. Nie sposób przewidzieć obecnie koniunktury na

rynku paliw przez ten okres. Można się jednak spodziewać, że nastąpi przybliżenie kosztów

eksploatacyjnych związanych ze stosowaniem poszczególnych rodzajów paliw do ogrzewania domów.

Podkreślić należy, że koszty finansowe konieczne do realizacji działań naprawczych należałoby

porównać z szacunkowymi danymi dotyczącymi kosztów leczenia chorób ostrych i przewlekłych

populacji na terenie strefy, gdzie występuje wyraźne pogorszenie stanu jakości powietrza. Wpływ

pyłów (szczególnie drobnej frakcji) na zdrowie został omówiony w rozdziale 3.1.

11 czerwca 2008 roku weszła w życie nowa dyrektywa Parlamentu Europejskiego CAFE (Clear Air

for Europe). Państwa członkowskie mają 2 lata na transpozycję jej przepisów. W obliczu tych faktów

podjęcie działań zmierzających od ograniczenia zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym

wydaje się koniecznością. Należy jak najszybciej rozpocząć działania zmierzające do poprawy stanu

obecnego. Nowa dyrektywa zobowiązuje kraje członkowskie do monitorowania zawartości frakcji

PM 2,5 w powietrzu. W tym celu państwa UE będą musiały rozbudować sieć stacji pomiarowych,

a istniejące punkty wyposażyć w czujniki pozwalające mierzyć najmniejsze cząstki pyłu. Kraje

członkowskie, na mocy przyjętej dyrektywy muszą wprowadzić limity zawartości frakcji PM 2,5

w atmosferze.

Zaproponowane działania naprawcze mają być realizowane przez 7 lat. W tym czasie powinny zostać

przeprowadzone działania związane m.in. z wymianą kotłów węglowych na gazowe. Zgodnie

z przeprowadzonymi obliczeniami konieczna jest zmiana czynnika grzewczego, wymiana kotłów lub

podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej w lokalach o łącznej powierzchni 379 610 m2 (stanowi to

ok. 22 % zasobów mieszkaniowych Ostrowa Wielkopolskiego). Oznacza to przekonanie do tego

rozwiązania ok. 3300 rodzin w ciągu 7 lat, czyli do 475 rodzin rocznie. Jak pokazują doświadczenia

innych miast jest to zadanie realne i możliwe do przeprowadzenia. Działanie związane

z ograniczeniem „niskiej emisji‖ są z powodzeniem prowadzone np. w Toruniu (wymieniono 2000

kotłów), Kaliszu oraz miastach śląskich: Zabrzu, Tychach czy Dąbrowie Górniczej.

Działania naprawcze w zakresie transportu drogowego są zbieżne z polityką i strategią powiatu.

Budowa obwodnic Ostrowa Wielkopolskiego i Nowych Skalmierzyc, a przez to wyprowadzenie ruchu

tranzytowego poza tereny zabudowy mieszkaniowej obu miast przyczyni się zarówno do poprawy

stanu jakości powietrza w mieście jak i do zmniejszenia uciążliwości akustycznej ruchu

samochodowego.


marzec 2009 r.

38

5.4 Źródła finansowania działań naprawczych

W systemie finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska w Polsce większą część

wydatków ponoszą samorządy terytorialne, fundusze ekologiczne i podmioty gospodarcze, natomiast

udział środków budżetu państwa jest mały.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) został utworzony 1 lipca

1989 roku na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Fundusz posiada osobowość prawną, ale nadzorowany jest przez Ministra Środowiska. Celem

działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu

i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia

potrzeb środowiska.

Podstawowymi formami finansowania działań proekologicznych przez NFOŚiGW są: pożyczki

preferencyjne (z możliwością częściowego umorzenia), pożyczki płatnicze, kredyty udzielane ze

środków Narodowego Funduszu przez banki w ramach linii kredytowych, dopłaty do oprocentowania

preferencyjnych kredytów i pożyczek, dotacje.

Dotacje

W ramach priorytetowego programu „Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem poprzez

zapobieganie i ograniczenie emisji zanieczyszczeń oraz oszczędzanie surowców i energii‖

finansowaniem dotacyjnym mogą być objęte m.in. następujące przedsięwzięcia:

opracowanie programów ochrony powietrza;

wykorzystanie alternatywnych źródeł energii;

ograniczenie emisji z dużych źródeł spalania paliw;

oszczędzanie surowców i energii;

modernizacja źródeł i systemów ciepłowniczych;

realizacja przedsięwzięć wskazanych przez Ministra Środowiska do dofinansowania

z Funduszu Spójności.

Dotacje mogą być także udzielane na przedsięwzięcia współfinansowane w ramach funduszy

unijnych, za wyjątkiem przedsięwzięć dofinansowywanych z Funduszu Spójności.

NFOŚiGW finansuje również we współpracy z bankami poprzez linie kredytowe działania mające na

celu m.in. ograniczenie emisji spalin poprzez dostosowanie silników wysokoprężnych do paliwa

gazowego lub wymiany silników na mniej emisyjne w komunikacji zbiorowej, inwestycje w zakresie

odnawialnych źródeł energii, termomodernizację, budowę i modernizację systemów ciepłowniczych.

Oprócz ww. form finansowania NFOŚiGW administruje również środkami zagranicznymi

przeznaczonymi na ochronę środowiska w Polsce, pochodzącymi m.in. z Funduszu Spójności

i z Funduszy Strukturalnych.


marzec 2009 r.

39

Fundusz Spójności

Środki z Funduszu Spójności będą wykorzystywane przez Polskę w latach 2007-2013 w ramach

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, który będzie też finansowany z Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego. Fundusz Spójności w zakresie ochrony środowiska jest

obsługiwany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Pomoc z Funduszu Spójności uzależniona będzie od osi priorytetowej, w ramach której projekt

zostanie dofinansowany. Maksymalnie może wynosić 85% kosztów kwalifikowanych.

Projekty do dofinansowania z Funduszu Spójności należy składać każdego roku do 15 sierpnia, do

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym. Finansowanie

przedsięwzięć z Funduszu Spójności opiera się na zasadzie współfinansowania. Projekty inwestycyjne

ubiegające się o dofinansowanie mogą być wsparte w ramach Funduszu Spójności. Przedsięwzięcia

wspomagane przez Fundusz Spójności muszą należeć do jednego z dwóch sektorów:

sektor środowiska – projekty zapewniające osiągnięcie celów polityki Wspólnoty w zakresie

ochrony środowiska, które określone są w Traktacie, a więc m.in.: zapobieganie

zanieczyszczeniom, ochrona i poprawa jakości środowiska i zapewnienie racjonalnego

wykorzystania zasobów naturalnych;

sektor transportu – projekty ustanawiające i rozwijające infrastrukturę transportową

w ramach sieci transeuropejskiej (TEN) lub projektów zapewniających dostęp do TEN.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu udziela pożyczek,

pożyczek częściowo umarzalnych, dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów

i pożyczek na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej po rozpatrzeniu

wniosku przedstawionego przez podmiot.

Dofinansowanie WFOŚiGW może zostać przeznaczone na realizację m.in. zadań z zakresu:

ochrony wód i gospodarki wodnej

ochrony powietrza,

ochrony przyrody,

ochrony powierzchni ziemi i zagospodarowania odpadów,

edukacji ekologicznej,

monitoringu środowiska.

Zgodnie z uchwałą Rady Nadzorczej WFOŚiGW nr 14/421/2008 z dnia 27 czerwca 2008 roku na

liście przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej w Poznaniu na rok 2009 znalazły się:

w zakresie ochrony powietrza:

1) Ograniczenie niskiej emisji w strefach i aglomeracjach, dla których opracowano programy

ochrony powietrza oraz na terenach zwartej zabudowy ośrodków miejskich, w obiektach

zabytkowych i na terenach chronionych.

2) Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z instalacji mogących znacząco oddziaływać na

środowisko, zlokalizowanych w zwartej zabudowie ośrodków miejskich, zgodnie

z priorytetami wynikającymi z okresów przejściowych we wdrażaniu Traktatu Akcesyjnego:

a) ograniczanie emisji dwutlenku siarki


marzec 2009 r.

40

b) ograniczanie emisji pyłów

c) ograniczanie emisji tlenków azotu

3) Zwiększenie wykorzystania energii z odnawialnych źródeł.

4) Wdrażanie kompleksowych programów w zakresie oszczędności energii.

w zakresie edukacji ekologicznej:

1) Upowszechnianie zachowań mieszkańców służących wejściu Wielkopolski na ścieżkę

zrównoważonego rozwoju poprzez programy i przedsięwzięcia o zasięgu wojewódzkim.

2) Rozwój ośrodków regionalnych służących realizacji programów edukacyjnych.

3) Stymulowanie zachowań przyjaznych środowisku poprzez publikacje wydawane drukiem

i w wersji elektronicznej.

4) Podnoszenie kwalifikacji specjalistów na szczeblu województwa w zakresie ochrony

środowiska.

5) Konkursy, olimpiady i inne imprezy upowszechniające wiedzę ekologiczną obejmujące

znaczącą liczbę uczestników i mające zasięg wojewódzki.

Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Środki Powiatowych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚiGW) przeznacza

się na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w celu realizacji zasady

zrównoważonego rozwoju. Środki te mogą być przeznaczone m.in. na przedsięwzięcia związane

z ochroną powietrza, wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej, pomoc przy

wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, wspieranie ekologicznych form

transportu oraz realizację przedsięwzięć proekologicznych skutkujących oszczędnością zużycia

energii, surowców i materiałów. O dofinansowanie mogą wystąpić wydziały urzędów miast, miejskie

jednostki organizacyjne.

Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Celem działania Gminnych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW) jest

dofinansowywanie przedsięwzięć zmierzających do poprawy stanu środowiska w gminie, a także

zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy.

Środki GFOŚiGW mogą być przeznaczone m.in. na przedsięwzięcia związane

z ochroną powietrza, wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy

wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska źródeł energii oraz wspieranie ekologicznych

źródeł transportu.

Gminne fundusze nie udzielają pożyczek, a dysponentem zgromadzonych przez nie środków jest

zarząd gminy.

Zakres inwestycji finansowanych przez fundusze gminne określa art. 406 ustawy - Prawo ochrony

środowiska stwierdzający, że środki gminnych funduszy przeznacza się m.in. na:

edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego

rozwoju,

wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,

wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska,

a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła,

wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,


marzec 2009 r.

41

profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów

jakości środowiska,

wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla

wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,

wspieranie ekologicznych form transportu,

działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby,

powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących

metodami ekologicznymi, położonych na obszarach szczególnie chronionych, na podstawie

przepisów ustawy o ochronie przyrody,

inne zadania ustalone przez radę gminy, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej,

wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska.

EkoFundusz

Fundacja EkoFundusz została powołana w 1992 roku przez Ministra Finansów. Podstawowym

źródłem przychodów EkoFunduszu są wpływy z ekokonwersji polskiego długu, wynikające z umów

Polski ze Stanami Zjednoczonymi, Francją, Szwajcarią, Włochami i Norwegią. Celem fundacji jest

finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają nie tylko istotne znaczenie

w skali regionu czy kraju, ale także wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych w skali

europejskiej, a nawet światowej uznanych za priorytetowe przez społeczność międzynarodową.

EkoFundusz jest niezależną fundacją działającą w oparciu o prawo polskie, a w szczególności ustawę

z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203, z późn. zm.) oraz Statut.

Obecnie uprawnienia Fundatora EkoFunduszu wykonuje Minister Skarbu Państwa. Organami

EkoFunduszu są: Rada Fundacji oraz Zarząd.

Jednym z sektorów, uznanych przez EkoFundusz za priorytetowe, jest ograniczenie transgranicznego

transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji, w tym:

likwidacja niskich źródeł emisji w miastach o udokumentowanym ponadnormatywnym

stężeniu dwutlenku siarki;

budowa kotłów z paleniskami fluidalnymi;

budowa turbin gazowo-parowych (preferowane są układy wykorzystujące biogaz, gaz

odpadowy lub lokalne złoża gazu ziemnego);

zmniejszenie emisji zanieczyszczeń atmosfery z pojazdów samochodowych w miastach.

Dofinansowanie ze środków EkoFunduszu uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji

bezpośrednio związanych z ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie

ochrony przyrody również projekty nieinwestycyjne. Środki EkoFunduszu mają charakter bezzwrotnej

pomocy zagranicznej i stosują się do nich preferencje wynikające z obowiązujących przepisów.

Banki

Większość banków coraz częściej interesuje się inwestycjami w zakresie ochrony środowiska.

Współpracując z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają swoją ofertę

kredytową o kredyty preferencyjne, przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne. Banki

nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronę środowiska

(fundacje, międzynarodowe organizacje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków

finansowych gromadzonych przez banki, a fundusze udzielają dopłat do wysokości oprocentowania,


marzec 2009 r.

42

obniżając w ten sposób koszt kredytu. Banki uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków

funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.

Bank udziela ze środków własnych, zgodnie z procedurami obowiązującymi w banku, kredytów

preferencyjnych na inwestycje z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w ramach m.in.

następujących linii kredytowych:

- modernizacja systemów grzewczych:

Kredytobiorcą mogą być: osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe,

przedsiębiorcy.

Do przedmiotów kredytowania zaliczono:

modernizację systemów grzewczych powodującą ograniczenie emisji zanieczyszczeń

do powietrza, w tym zakup i montaż:

kotłowni olejowych,

kotłowni gazowych,

kotłowni gazowo-olejowych.

Kredytowaniu podlegają wyłącznie inwestycje, dla których uzyskany zostanie wymierny efekt

ekologiczny w postaci redukcji emisji gazów i pyłów do środowiska.

modernizację systemów grzewczych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,

w tym:

zakup i instalacja systemów grzewczych z zastosowaniem pomp ciepła lub

wykorzystaniem ciepła odpadowego,

zakup i instalacja kolektorów słonecznych,

zakup i instalacja kotłów opalanych biomasą.

odnawialne źródła energii:

Kredytobiorcą mogą być wszyscy ubiegający się z wyjątkiem jednostek samorządu terytorialnego.

Przedmiot kredytowania to:

zakup i instalacja systemów grzewczych z zastosowaniem pomp ciepła lub wykorzystaniem

ciepła odpadowego,

zakup i instalacja kolektorów słonecznych oraz ogniw fotowoltaicznych,

zakup i instalacja kotłów opalanych biomasą,

zakup i montaż urządzeń i linii technologicznych do przetwarzania biomasy w paliwo

energetyczne,

zakup i montaż urządzeń małych elektrowni wodnych o mocy do 2 MW,

zakup i montaż elektrowni wiatrowych o mocy do 2 MW.

- termomodernizacja:

Kredytobiorcą mogą być wszyscy ubiegający się z wyjątkiem jednostek samorządu terytorialnego.

Przedmiot kredytowania to:

realizacje przedsięwzięć powodujących zmniejszenie:


marzec 2009 r.

43

zapotrzebowania na energię zużywaną na potrzeby ogrzewania oraz podgrzewania

wody użytkowej, dostarczaną do budynków,

strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła/ lokalnej sieci ciepłowniczej tj. sieci

ciepłowniczej dostarczającej ciepło do budynków z lokalnych źródeł ciepła,

wykonanie przyłączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła w związku

z likwidacją lokalnego źródła ciepła

całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii z konwencjonalnych na niekonwencjonalne

(w tym odnawialne).

W ramach realizowanych przedsięwzięć mogą być także sfinansowane:

wymiana elementów budowlanych zawierających azbest na bezazbestowe (demontaż,

transport i unieszkodliwianie),

usuwanie materiałów azbestowych z budynków, np. płyty elewacyjne, materiały izolacyjne

(demontaż, transport, unieszkodliwienie).

czysta produkcja:

Kredytobiorcami mogą być przedsiębiorcy. Przedmiot kredytowania to:

zmiana technologii (zmiany procesu, zmiany urządzeń, maszyn, instalacji),

modernizacja technologii (częściowa zmiana procesu),

automatyzacja procesu (zmiany parametrów procesu, operacji),

zmiana surowca (zastąpienie surowca, oczyszczanie surowca),

zmiana produktu (zastąpienie produktu, zmiany w składzie produktu).

Koszty niepodlegające finansowaniu ze środków kredytu, lecz mogące stanowić udział własny

kredytobiorcy to:

opracowania dokumentacji projektowej,

obsługi geodezyjnej,

nadzorów budowlanych.

Warunkiem udzielenia kredytu jest uzyskanie zgody Funduszu, uzależnione od skali planowanego

efektu ekologicznego.

Bank Ochrony Środowiska

Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony

Środowiska, który oferuje najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów. Bank

współpracuje z instytucjami zajmującymi się finansowaniem ochrony środowiska, m.in. z NFOŚiGW

i WFOŚiGW. W banku istnieje możliwość ubiegania się m.in. o kredyt na inwestycje z zakresu

ograniczenia emisji spalin, termomodernizacji, budowy i modernizacji urządzeń grzewczych

zasilanych gazem lub olejem w wiejskich obiektach użyteczności publicznej oraz na zakup lub montaż

urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska.

Ważne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują także międzynarodowe instytucje

finansowe, a w szczególności Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Oś priorytetowa IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność

energetyczna

Główny cel osi priorytetowej:


marzec 2009 r.

44

Poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetyki na

środowisko.

Cele szczegółowe osi priorytetowej:

Podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania energii,

Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw.

Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii obejmuje zespół działań zmierzających do

wzrostu produkcji energii elektrycznej i ciepła pochodzących z odnawialnych zasobów energii.

Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii prowadzony będzie poprzez realizację inwestycji

w zakresie budowy lub modernizacji jednostek wytwarzania:

energii elektrycznej wykorzystujących biomasę, biogaz, energię wiatru oraz wody,

ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej,

energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu z odnawialnych źródeł energii,

biodiesla i innych biopaliw, wyłączając produkty rolnicze określone w załączniku I do

Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Głównymi beneficjentami w ramach osi priorytetowej mogą być: przedsiębiorstwa, jednostki

samorządu terytorialnego oraz ich związki, jednostki administracji rządowej, państwowe szkoły

wyższe, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia i inne instytucje

publiczne.

Oś priorytetowa X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii

Główny cel osi priorytetowej:

Poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez tworzenie nowych zdolności przesyłowych

i transportowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz rozbudowę podziemnych

magazynów gazu ziemnego, a także poprzez zapewnienie dostępności sieci gazowej na terenach

niezgazyfikowanych i modernizację istniejących sieci dystrybucji.

Cele szczegółowe osi priorytetowej:

rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz

budowa i rozbudowa magazynów gazu ziemnego,

budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych i modernizacja

istniejących sieci dystrybucji.

Głównymi beneficjentami w ramach osi priorytetowej będą mogli być przede wszystkim:

przedsiębiorcy, w tym przedsiębiorstwa obrotu oraz operatorzy systemów przesyłowych

i dystrybucyjnych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej.

Program LIFE+

Program LIFE+ jest instrumentem finansowym wspierającym politykę ochrony środowiska

Wspólnoty Europejskiej, który będzie realizowany w latach 2007 - 2013. Stanowi kontynuację

programu LIFE, realizowanego w latach 1992 - 2006. Celem programu LIFE+ jest finansowanie

projektów związanych z wdrażaniem, aktualizacją oraz rozwojem wspólnotowej polityki

i prawodawstwa w dziedzinie środowiska, a tym samym wspieranie zrównoważonego rozwoju państw

UE.

W ramach LIFE+ mogą być finansowane m.in. następujące działania, jeśli spełniają kryteria

kwalifikacyjne:


marzec 2009 r.

45

a) działania operacyjne organizacji pozarządowych zaangażowanych w ochronę i poprawę

jakości środowiska na poziomie europejskim oraz w tworzenie i wdrażanie ustawodawstwa

i polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej,

b) tworzenie i utrzymywanie sieci, baz danych i systemów komputerowych związanych

bezpośrednio z wdrażaniem ustawodawstwa i polityki ochrony środowiska UE,

w szczególności gdy działania te poprawiają publiczny dostęp do informacji o środowisku,

c) analizy, badania, modelowanie i tworzenie scenariuszy.

6 Informacje i dokumenty wykorzystane do dokumentowania

i kontroli realizacji Programu Realizacja Programu ochrony powietrza musi być monitorowana i dokumentowana poprzez

wykorzystanie odpowiednich informacji i dokumentów przez wszystkie biorące udział w Programie

organy. Narzędziami służącymi monitorowaniu realizacji Programu ochrony powietrza są:

1. Baza danych Katastru Emisji,

2. Tabele z wypełnionymi wartościami wskaźników oceny realizacji Programu ochrony

powietrza,

3. Przeprowadzona okresowo (np. co 3-5 lat) aktualizacja Programu ochrony powietrza,

oraz dodatkowo:

4. Raporty monitorujące realizację Programu ochrony powietrza,

5. Raport WIOŚ: „Ocena jakości powietrza województwa wielkopolskiego‖,

6. Plany, programy, przedsięwzięcia mające wpływ na ograniczenie emisji pyłu zawieszonego

PM10 pochodzącego z sektora komunalno-bytowego oraz ze źródeł komunikacyjnych,

7. Uchwały dotyczące miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wraz ze

zmianami,

8. Decyzje uwzględniające planowane przedsięwzięcia wynikające z kierunków działań

określonych w tabeli „Harmonogram rzeczowo-finansowy dla wybranego wariantu działań

naprawczych (WO)‖,

9. Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w tym decyzje o lokalizacji

inwestycji celu publicznego i decyzje o warunkach zabudowy,

10. Pozwolenia na budowę, rozbiórkę obiektu budowlanego,

11. Pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

12. Zgłoszenia instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia na wprowadzanie gazów lub

pyłów do powietrza,

13. Decyzje zobowiązujące do prowadzenia pomiarów emisji z instalacji,

14. Decyzje wydane w drodze postępowania kompensacyjnego, o którym mowa w art. 227 - 229

ustawy - Prawo ochrony środowiska,

15. Stanowiska i opinie w sprawie przewidywanych efektów ekologicznych przedsięwzięć

finansowych z funduszy pomocowych, w tym ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz

finansowanych ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej w Poznaniu realizujących cele i kierunki Programu.


marzec 2009 r.

46

7 Podstawy prawne

Ustawa

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150

z późn. zm.8).

Konwencje, polityki i programy

1) Konwencja genewska z 1979 r. o transgranicznym zanieczyszczaniu powietrza na dalekie

odległości.

2) Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i Protokół z Kioto.

3) VI Program działań środowiskowych i inne programy Unii Europejskiej.

4) Polityka klimatyczna Polski (konwencja klimatyczna).

5) Krajowa strategia ograniczania emisji metali ciężkich.

Dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej

1) Dyrektywa Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 roku w sprawie oceny

i zarządzania jakością otaczającego powietrza.

2) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycząca

zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC).

3) Dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnosząca się do wartości

dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu, oraz pyłu i ołowiu

w otaczającym powietrzu i Decyzja Komisji (2001/744/WE) z 17 października 2001 r.

zmieniająca Załącznik V do tej dyrektywy.

4) Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2001 r.

w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów

energetycznego spalania.


w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczeń powietrza.

6) Dyrektywa Rady 70/220/EWG dnia 20 marca 1970 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw

Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu

ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez spaliny z silników o zapłonie iskrowym

pojazdów silnikowych

7) Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 grudnia 2000 r. w sprawie

spalania odpadów.


odnosząca się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady

93/12/EWG.

8 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708; Nr 138, poz. 865;

Nr 154, poz. 958; Nr 171, poz. 1056 i Nr 199, poz. 1227.


marzec 2009 r.

47


odnosząca się do środków mających zapobiegać zanieczyszczeniu powietrza przez emisje

z pojazdów silnikowych i zmieniająca dyrektywę Rady 70/220/EWG.

10) Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r.

w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych

w otaczającym powietrzu.

11) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie

jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE).

Rozporządzenia

1) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych

poziomów substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu

oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji - Dz. U. z

2002 r. nr 87 poz. 796.

2) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów

substancji w powietrzu - Dz. U. z 2002 r. nr 87, poz. 798.

3) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych

wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza - Dz. U. z 2002 r. nr 115,

poz. 1003.

4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów

emisyjnych z instalacji - Dz. U. nr 260, poz. 2181, z późn. zm.

Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w województwie wielkopolskim – OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI

marzec 2009 r.

48


marzec 2009 r.

49

CZEŚĆ II – OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI

8 Organy administracji, które przekazują Marszałkowi

Województwa informacje o wydanych decyzjach, aby

zrealizować cele Programu ochrony powietrza oraz organy

administracji, które kontrolują realizację Programu ochrony

powietrza

Wykonanie Programu ochrony powietrza wymaga współpracy wielu stron oraz możliwości bieżącej

oceny realizacji Programu. W tym celu należy ściśle określić zakres kompetencji dla poszczególnych

organów administracji lub instytucji. Organy administracji związane z Programem ochrony powietrza

i ich zadania przedstawiono w poniższej tabeli.

W związku z nowelizacją ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150,

z późn. zm.9) przez ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami

w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175, poz. 1462, z późn. zm.10

)

Sejmik Województwa wydaje, po zaopiniowaniu projektu uchwały przez Starostę Ostrowskiego,

stosowną uchwałę określającą Program ochrony powietrza dla strefy. Uchwała ma charakter

informacyjno – zobowiązaniowy w stosunku do organów administracji samorządowej szczebla

powiatowego, jednostek terytorialnych oraz podmiotów gospodarczych w zakresie działań

proekologicznych wynikających z Programu ochrony powietrza.

Program ochrony powietrza publikowany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym i stanowi akt

prawa miejscowego zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska.

Istotnym elementem umożliwiającym realizację postanowień Programu ochrony powietrza jest

przeniesienie podstawowych założeń i kierunków działania do wszystkich strategicznych dokumentów

i polityk województwa.

Odzwierciedlenie tych założeń i kierunków w innych istotnych dla województwa i strefy

dokumentach, pozwoli na efektywne i sprawne współdziałania odpowiedzialnych za jego realizację

jednostek organizacyjnych oraz planowe i zachowawcze realizowanie przyszłych inwestycji.

9 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865,

Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056 i Nr 199, poz. 1227. 10 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz. 1604 i Nr 267, poz.2257, z 2006 r. Nr

144, poz. 1043, Nr 220, poz. 1601 i Nr 251, poz. 1848 oraz z 2007 r. Nr 88, poz. 587.


marzec 2009 r.

50

Tabela 13. Organy administracji i ich obowiązki w ramach przygotowania, realizacji i monitorowania Programu ochrony powietrza.

zadania

Organ

administracji/inne

instytucje

Przepływ informacji do Marszałka Województwa Programy/akty prawa miejscowego/decyzje

administracyjne Bezpośrednia kontrola

Opinia nt. Programu ochrony powietrza

Starosta Ostrowski

Przekazanie opinii o uchwale Sejmiku Województwa

Wielkopolskiego w sprawie określenia Programu ochrony

powietrza

art. 91 ust. 2 Prawa ochrony środowiska

Marszałek Województwa

Wielkopolskiego Koordynacja realizacji Programu

ochrony powietrza

Roczny raport zawierający sprawozdanie z realizacji

harmonogramu działań naprawczych Programu ochrony

powietrza

Uchwała Sejmiku Województwa

Wielkopolskiego w sprawie określenia

Programu ochrony powietrza

Baza emisji - emisja punktowa Starosta Ostrowski

Roczny raport o: wydawanych pozwoleniach

zintegrowanych, pozwoleniach dla instalacji na

wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, decyzjach

zobowiązujących do pomiarów emisji, przyjmowanych

zgłoszeniach instalacji, z których emisja nie wymaga

pozwolenia, mogących negatywnie oddziaływać na

środowisko

Wytyczne w uchwale Sejmiku Województwa

w sprawie określenia Programu ochrony

powietrza

Informacje o emisji liniowej Starosta Ostrowski Roczny raport o zmianach w zakresie układu

komunikacyjnego na terenie powiatu.



powietrza

Monitoring realizacji Programu ochrony

powietrza poprzez prowadzenie i

aktualizację bazy emisji

(Wojewódzkiego Katastru Emisji).

Marszałek

Województwa

Wielkopolskiego



powietrza

Raporty z realizacji Programu ochrony

powietrza

Marszałek

Województwa

Wielkopolskiego

art. 94 ust. 2a Prawa ochrony środowiska, Minister Środowiska

Wykonanie okresowej analizy przebiegu

realizacji Programu ochrony powietrza

co 3 lata.

Przekazanie Ministrowi Środowiska

sprawozdania z realizacji Programu

ochrony powietrza

Ocena skutków podjętych działań WIOŚ Coroczny raport: Ocena jakości powietrza w województwie

wielkopolskim art. 89 Prawa ochrony środowiska

WIOŚ: monitoring jakości

powietrza


marzec 2009 r.

51

Proponuje się powołanie operatora Programu ochrony powietrza, co umożliwi nawiązanie efektywnej

współpracy z zainteresowanymi stronami i koordynację prac w ramach realizacji Programu. Operator

miałby za zadanie:

stworzyć szczegółowy harmonogram realizacji Programu ochrony powietrza dla powiatu

ostrowskiego,

zaplanować i znaleźć fundusze potrzebne na realizację Programu,

nawiązać współpracę z instytucjami i podmiotami gospodarczymi w celu efektywnego

realizowania założeń Programu opierając się na wzajemnej współpracy z tymi jednostkami,

przydzielić odpowiednie zadania poszczególnym wydziałom w Starostwie oraz

w poszczególnych Urzędach Miast i Gmin w powiecie ostrowskim w celu uzyskiwania

pełnego kompletu danych niezbędnych do realizacji wyznaczonych zadań, a także w celu

przedstawiania raportów okresowych Marszałkowi Województwa,

kontrolować przepływ dokumentów i raportów pomiędzy poszczególnymi jednostkami,

współpracować z odpowiednimi jednostkami w zakresie inicjowania i organizowania akcji

związanych z edukacją ekologiczną mającą na celu wykształcanie właściwych zachowań

społeczeństwa,

umożliwić rozpowszechnianie informacji o podstawowych wymaganiach i założeniach

Programu ochrony powietrza,

realizować inne założenia wprowadzone uchwałą Sejmiku Województwa.

Na schemacie poniżej przedstawiono proponowany schemat organizacyjny realizacji Programu

ochrony powietrza.


marzec 2009 r.

52

Schemat 1. Proponowany schemat organizacyjny realizacji Programu ochrony powietrza.

Program ochrony powietrza Uchwała Sejmiku Województwa

Działanie naprawcze: Program ochrony powietrza

Baza danych o emisji Marszałek Województwa

dane aktualizujące bazę danych o emisji

raporty z realizacji działań naprawczych,

STAROSTWO POWIATOWE Starosta powiatu ostrowskiego

Operator programu


marzec 2009 r.

53

9 Monitorowanie realizacji Programu

Projekt metod monitorowania skuteczności realizacji działań naprawczych

Baza danych Powiatowego Katastru Emisji

Obserwacja i ocena stanu środowiska oraz kontrola przestrzegania prawa ochrony środowiska

są podstawowymi i niezbędnymi sposobami monitorowania skuteczności podejmowanych działań

naprawczych Programu ochrony powietrza.

Do monitorowania skuteczności realizacji działań naprawczych zostanie wykorzystany Wojewódzki

Kataster Emisji tj. elektroniczna baza informacji o emisji punktowej, liniowej i powierzchniowej

prowadzona przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego. Okresowo raz do roku będą

przekazywane ze Starostwa Powiatowego do Marszałka Województwa, jako organu

odpowiedzialnego za monitorowanie realizacji Programu ochrony powietrza, informacje niezbędne do

aktualizacji Wojewódzkiego Katastru Emisji, zgodnie z tabelami monitorowania realizacji Programu,

zamieszczonymi w dalszej części opracowania.

Wojewódzki Kataster Emisji to baza danych o emisji wykonana na potrzeby realizacji niniejszego

Programu w ramach przeprowadzonej inwentaryzacji.

Umożliwia ona elektroniczne gromadzenie i analizę informacji o emisji punktowej, liniowej

i powierzchniowej dla strefy, dla której został opracowany Program ochrony powietrza (z możliwością

rozbudowy w przyszłości o kolejne strefy). Baza emisji pozwala na wizualizację wielkości emisji dla

każdej ze stref.

Baza danych o emisji zawiera takie dane jak:

rodzaj emitowanej substancji,

informacje o położeniu emitorów zlokalizowanych w obrębie strefy wraz z informacją

o wielkości emisji w Mg/rok dla każdego emitora,

dane o parametrach emitorów,

dane określające wielkość emisji liniowej ze źródeł komunikacyjnych,

dane określające wielkość emisji powierzchniowej ze źródeł w danej strefie.

Część danych zawartych w bazie wymaga okresowej aktualizacji, zgodnie ze zmieniającymi się

danymi rzeczywistymi, takimi jak:

wielkość emisji rocznej,

dane o parametrach zmienionych emitorów oraz dodaniu nowych,

dane o wielkości emisji liniowej i powierzchniowej dla danego roku.

Monitorowanie skuteczności realizacji działań naprawczych powinno opierać się o dokumenty

wymienione w punkcie dotyczącym informacji i dokumenty wykorzystane do dokumentowania

i kontroli realizacji Programu oraz uwzględniać wskaźniki oceny realizacji Programu ochrony

powietrza.

Tabele wskaźników oceny realizacji Programu ochrony powietrza

Wskaźniki oceny realizacji Programu ochrony powietrza pozwalają na jednolitą, w odniesieniu do

analizowanej strefy, ocenę postępu przy realizacji każdego z zadań Programu.

Zaproponowane wskaźniki:

są łatwe w interpretacji i proste w konstrukcji,

stwarzają podstawę do porównań realizacji Programu pomiędzy strefami,


marzec 2009 r.

54

posiadają wartość docelową, stanowiącą dla użytkowników bazę do oceny postępu realizacji

Programu.

Monitorowane wartości zaproponowanych wskaźników muszą się opierać na danych rzeczywistych.

Monitorowane wskaźniki skupiają się na aspektach emisyjnych, na które wpływ (pośredni lub

bezpośredni) mają organy administracyjne, jednakże na jakość powietrza wyrażoną w wartości

stężenia pyłu PM10 wpływ mają również warunki meteorologiczne oraz inne parametry takie jak:

ukształtowanie terenu czy charakter zabudowy. Na schemacie 2 przedstawiono zależności pomiędzy

parametrami wpływającymi na jakość powietrza na terenie powiatu ostrowskiego oraz zaproponowane

wskaźniki oceny realizacji Programu ochrony powietrza.

Zaproponowane w tabeli 2 wskaźniki oceny realizacji Programu ochrony powietrza wykorzystują

dane gromadzone przez organy realizujące Program.


marzec 2009 r.

55

1. Stężenie średnioroczne pyłu zaw. PM10

2. Ilość przekroczeń stężenia dopuszczalnego 24-godz. pyłu zaw. PM10

Dane meteorologiczne:

Inne parametry:

Wielkość emisji pyłu PM10:

ze źródeł powierzchniowych

ze źródeł punktowych

ze źródeł liniowych

stan techniczny ulic/dróg

ukształtowanie terenu

charakter zabudowy miasta

prędkość wiatru

inne…

temperatura powietrza

kierunek wiatru

stan techniczny budynków

stan techniczny urządzeń/instalacji

ilość opadów atmosferycznych

wpływ

zależność

świadomość ekologiczna społeczeństwa

inne…

Schemat 2. Zależności pomiędzy parametrami wpływającymi na jakość powietrza w powiecie ostrowskim oraz

propozycja wskaźników oceny realizacji Programu ochrony powietrza.


marzec 2009 r.

56

Tabela 14. Monitorowanie realizacji Programu ochrony powietrza (projekt)

Cześć I – w zakresie emisji powierzchniowej

Wskaźnik monitorowania Jednostka

Poszczególne lata raportowania realizacji Programu ochrony powietrza Wartość

docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Powierzchnia użytkowa lokali*, w których

uzyskano zmniejszenie zapotrzebowania na

ciepło poprzez termomodernizację, w tym

na obszarach:

[m2] 76 700 Starostę

Ostrowskiego

OW - Śródmieście [m2]

OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]

OW - Jana Pawła II [m2]

OW - Pruślin [m2]

OW - Kamienice Stare [m2]

OW - Zacisze - Zębców [m2]

OW - Odolanowskie [m2]

OW - Nowe Parcele [m2]

OW - Parcele Zacharzewskie [m2]

OW - Powstańców Wielkopolskich [m2]

Wartość uzyskana w stosunku do

wartości docelowej [%] 100


marzec 2009 r.

57



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Powierzchnia użytkowa lokali*, które

podłączono do miejskiej sieci

ciepłowniczej, w tym na obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

58



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


zastąpiono ogrzewanie węglowe

ogrzewaniem gazowym, w tym na

obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

59



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


wymieniono stare kotły węglowe na

nowoczesne, niskoemisyjne kotły

węglowe, w tym na obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

60



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


wymieniono stare kotły węglowe na kotły

węglowe retortowe, w tym na obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

61



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


wymieniono stare kotły węglowe na kotły

ekologiczne (np. opalane brykietem), w

tym na obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

62



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015



ogrzewaniem olejowym, w tym na

obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

63



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015



ogrzewaniem elektrycznym, w tym na

obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]










marzec 2009 r.

64



docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


wykorzystano alternatywne źródła energii

w postaci kolektorów słonecznych, pomp

ciepła lub wykorzystania energii wiatru,

jako źródła uzupełniające, w tym na

obszarach:


Ostrowskiego


OW - Wenecja [m2]

OW - Krępa [m2]


OW - Pruślin [m2]









* dotyczy tylko lokali, w których wykorzystuje się źródła ciepła na paliwa stałe


marzec 2009 r.

65

Cześć II – w zakresie emisji punktowej

Wskaźnik monitorowania Jednostka Poszczególne lata raportowania realizacji Programu ochrony powietrza Wartość

docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Emisja pyłu PM10 na jednostkę

uzyskanego ciepła - ilość kg PM10 na

1 GJ ze źródeł punktowych:

Starostę

Ostrowskiego

Ostrowski Zakład Ciepłowniczy kg/GJ na poziomie

roku 2006

Starostę

Ostrowskiego

Sumaryczna wielkość dopuszczalnej

emisji pyłu PM10 (wg wydanych

pozwoleń)

Mg Starostę

Ostrowskiego

Sumaryczna wielkość planowanej emisji

pyłu PM10 (wg uzyskanych zgłoszeń) Mg

Starostę

Ostrowskiego

* Efekt ekologiczny działania kompensacyjnego w zakresie pyłu PM10


marzec 2009 r.

66

Cześć III – w zakresie emisji liniowej


docelowa

Wypełniany

przez 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego - stan zaawansowania prac % 100%

Starostę

Ostrowskiego Budowa obwodnicy Nowych Skalmierzyc -

stan zaawansowania prac % 100%

Ilość zmodernizowanych ulic i odcinków

dróg: 60 km

Starostę

Ostrowskiego

km

km

km

km

km

km

km

km

Ilość przeprowadzonych prac mokrego

czyszczenia ulic i odcinków dróg: ilość/rok

Starostę

Ostrowskiego

ilość 12

ilość 12

ilość 12

ilość 12

ilość 12

ilość 12

ilość 12

ilość 12


marzec 2009 r.

67

Cześć IV – w pozostałym zakresie


docelowa

Wypełniany

przez: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Przeprowadzenie akcji promocyjnych i

edukacyjnych – ilość ilość

Minimum

raz w roku

Starostę

Ostrowskiego

Wdrożenie

katastru emisji

(elektronicznej

bazy danych o

emisji)

Aktualizacja

katastru emisji w

zakresie emisji

punktowej

0/1* 1

Marszałek

Województwa

Wielkopolskiego

Aktualizacja

katastru emisji w

zakresie emisji

liniowej

0/1* 1

Aktualizacja

katastru emisji w

zakresie emisji

powierzchniowej

0/1* 1

Przekazanie baz danych o emisji do

Urzędu Marszałkowskiego 0/1* 1

Starostę

Ostrowskiego

* w przypadku wykonania - 1


marzec 2009 r.

68

Aktualizacja Programu ochrony powietrza

Monitoring skuteczności realizacji działań naprawczych powinien być poparty modelowaniem

matematycznym (np. co 3-5 lat) jako metodą wspomagającą i uzupełniającą techniki pomiarowe.

Monitoring skuteczności realizacji działań naprawczych powinien umożliwiać podejmowanie

ewentualnych działań korygujących.

Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w województwie wielkopolskim - UZASADNIENIE

marzec 2009 r.

69


marzec 2009 r.

70

CZĘŚĆ III - UZASADNIENIE

10 Charakterystyka obszaru objętego Programem ochrony

powietrza

10.1 Położenie i ogólna charakterystyka powiatu ostrowskiego

Powiat ostrowski położony jest w centralnej części Polski, przy południowej granicy województwa

wielkopolskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie województwa dolnośląskiego. Największym miastem

powiatu i jednocześnie jego siedzibą jest Ostrów Wielkopolski. Powiat ostrowski jest drugim

powiatem w Wielkopolsce pod względem ilości mieszkańców. Ma charakter rolniczo-przemysłowy.

Posiada potencjał do rozwoju zarówno przemysłu, ze względu na korzystne położenie, jak i turystyki,

ze względu na walory przyrodniczo-krajobrazowe. W powiecie dominuje przemysł rolno-spożywczy,

głównie w Ostrowie Wielkopolskim i Nowych Skalmierzycach. Pozostałe gminy powiatu

(Sieroszewice, Sośnie i Przygodzice) to gminy typowo rolnicze.

Powiat ostrowski leży u zbiegu pięciu makroregionów: Wysoczyzny Kaliskiej, Kotliny Grabowskiej,

Kotliny Milickiej, Wzgórz Ostrzeszowskich i Wzgórz trzebnickich. Przez powiat przepływają rzeki

Prosna (lewy dopływ Warty) – największa rzeka w powiecie, Barycz (prawy dopływ Odry) oraz

Ołobok (lewy dopływ Prosny).

W powiecie ostrowskim zamieszkuje ok. 160 tys. mieszkańców, na powierzchni ok. 1 160,7 km2,

a średnia gęstość zaludnienia wynosi ok. 138 osób/km2. W samym Ostrowie Wielkopolskim mieszka

blisko 75 tys. mieszkańców, na powierzchni ok. 42,4 km2.

Przez powiat przebiegają drogi krajowe nr 11, 25 i 36. W centralnej części powiatu w pobliżu

Michałowa, w gminie Ostrów Wielkopolski znajduje się lotnisko Aeroklubu Ostrowskiego.


marzec 2009 r.

71

Rysunek 2. Położenie powiatu ostrowskiego w województwie wielkopolskim (źródło: www.gminy.pl)

Powiat ostrowski otaczają powiaty:

a) z województwa wielkopolskiego:

powiat krotoszyński,

powiat pleszewski,

powiat kaliski ziemski,

powiat grodzki Kalisz,

powiat ostrzeszowski,

b) z województwa dolnośląskiego:

powiat milicki,

powiat oleśnicki.

W skład powiatu ostrowskiego wchodzą:

a) gmina miejska – Ostrów Wielkopolski;

b) gminy miejsko-wiejskie:

Odolanów,

Raszków,

Nowe Skalmierzyce;

c) gminy wiejskie:

Ostrów

Sieroszewice,

Przygodzice,

Sośnie.


marzec 2009 r.

72

Rysunek 3. Gminy powiatu ostrowskiego.

Miasto i Gmina Ostrów Wielkopolski

Miasto Ostrów Wielkopolski leży w środku trójkąta wyznaczonego przez trzy duże aglomeracje:

Poznań, Wrocław i Łódź.

Przez miasto przepływa rzeka Ołobok (dopływ Prosny). Ostrów leży na Wysoczyźnie Kaliskiej. Jest

to wyniesienie pochodzenia polodowcowego – równina moreny dennej. Ostrów położony jest na

wysokości 130-185 m n.p.m.

W gminie wiejskiej przeważają tereny rolnicze (63%) i lasy (28%). Gmina stanowi zielone płuca dla

miasta. Podobnie jak miasto gmina położona jest na Wysoczyźnie Kaliskiej, na wysokości 125 – 150

m n.p.m.

Gmina Odolanów

Gmina Odolanów znajduje się w zachodniej części powiatu ostrowskiego. Położona jest w Kotlinie

Odolanowskiej. Większość gminy pokrywają lasy, które decydują o jej walorach rekreacyjnych. Na

terenie gminy znajduje się Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy‖.

Gmina Raszków

Gmina Raszków położona jest w północno-zachodniej części powiatu ostrowskiego, na Wysoczyźnie

Kaliskiej. Zdecydowaną większość gminy pokrywają użytki rolne, a lasy zajmują niewielką, północną

część gminy.

Gmina Nowe Skalmierzyce

Gmina miejsko-wiejska Nowe Skalmierzyce leży w północno-wschodniej części powiatu


marzec 2009 r.

73

ostrowskiego. Położona jest pomiędzy Ostrowem Wielkopolskim a Kaliszem.

Gmina Sośnie

Gmina Sośnie jest najbardziej na południe wysuniętą gminą powiatu ostrowskiego. Położona jest

w Kotlinie Odolanowskiej pomiędzy Wałem Trzebnickim na południu a Wysoczyzną Kaliską na

północy. Większość gminy pokrywają lasy, które decydują o jej walorach rekreacyjnych. Na terenie

gminy znajduje się Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy‖.

Gmina Sieroszewice

Gmina Sieroszewice znajduje się we wschodniej części powiatu ostrowskiego. Jest to gmina

o charakterze rolniczym, a także znaczną jej część pokrywają lasy. Na terenie gminy, w okolicach wsi

Namysłaki znajdują się dwa rezerwaty przyrody: „Niwa‖ i „Majówka‖.

Gmina Przygodzice

Gmina Przygodzice leży w południowo-wschodniej części powiatu ostrowskiego, w dolinie Baryczy.

Większość gminy stanowią lasy i tereny rolnicze, a także znaczącą role odgrywają stawy hodowlane.

Na terenie gminy znajduje się Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy‖.

10.2 Topografia i sposób użytkowania terenu

Pod względem geograficznym powiat ostrowski znajduje się w prowincji Niziny Środkowopolskie,

u zbiegu trzech makroregionów Niziny Południowowielkopolskiej, Obniżenia Milicko-Głogowskiego

i Wału Trzebnickiego. W skład wymienionych makroregionów wchodzą mezoregiony i powiat

ostrowski leży w obrębie pięciu. Północna część powiatu wraz z Ostrowem Wielkopolskim leży na

Wysoczyźnie Kaliskiej. Południowo-wschodnia część powiatu, na zachód od rzeki Prosny to znajduje

się w Kotlinie Grabowskiej. Dolina rzeki Baryczy i tereny położone na południe od niej, czyli

południowo-zachodnia część powiatu (okolice Odolanowa) leżą w Kotlinie Milickiej. Południowa

część powiatu leży na Wzgórzach Ostrzeszowskich (część wschodnia) i Wzgórzach Trzebnickich

(część zachodnia).

Ze względu na swoje polodowcowe pochodzenie powiat ostrowski ma urozmaiconą rzeźbę terenu.

Najniżej położona jest dolina Prosny, na wysokości ok. 105 m n.p.m. Teren Ostrowa Wielkopolskiego

leży na wysokości 125-163 m n.p.m. Najwyżej położonym punktem powiatu jest Winna Góra

w gminie Sośnie (199 m n.p.m.).

Przez teren powiatu przepływa szereg rzek. Wzdłuż wschodniej granicy powiatu płynie największa -

Prosna (lewy dopływ Warty). Z zachodu na wschód, przez gminę Raszków, Ostrów Wielkopolski

i Sieroszowice przepływa Ołobok (lewy dopływ Prosny). W przeciwnym kierunku, przez gminy

Sieroszowice, Przygodzice i Odolanów płynie Barycz (prawy dopływ Odry), której źródła znajdują się

na łąkach, na wschód od Przygodzic. Pozostałe to niewielkie strumienie, m. in. Olszówka, Złotnica,

Meresznica, Polska Woda, Kobylarka, Młyńska Woda i Malinowa Woda.

Powiat ostrowski ma charakter rolniczo-przemysłowy. Przemysł, głównie spożywczy oraz środków

transportu, maszynowy, precyzyjny, materiałów budowlanych i drzewny koncentruje się w Ostrowie

Wielkopolskim. Na terenie powiatu znajduje się ponad 70 tysięcy ha użytków rolnych, co stanowi

blisko 61 % powierzchni całego powiatu.

W poniższej tabeli i na wykresie przedstawiono udział użytków rolnych i leśnych w powierzchni

poszczególnych gmin powiatu ostrowskiego. W powiecie ostrowskim blisko 90% terenu stanowią

użytki rolne i lasy.


marzec 2009 r.

74

Wykres 8. Udział użytków rolnych i leśnych w ogólnej powierzchni poszczególnych gmin powiatu ostrowskiego.

Tabela 15. Powierzchnia użytków rolnych i leśnych w gminach powiatu ostrowskiego.

jednostka administracyjna

powierzchnia

ogółem

powierzchnia

użytków

rolnych

powierzchnia

lasów

[ha] [ha] [ha]

powiat ostrowski 116 012 70 528 33 158

Ostrów Wielkopolski - miasto 4 190 1 577 365

gmina Ostrów Wielkopolski 20 786 12 666 5 733

gmina Nowe Skalmierzyce 12 542 11 176 406

Nowe Skalmierzyce - miasto 158 61 0

Nowe Skalmierzyce - obszar wiejski 12 384 11 115 406

gmina Odolanów 13 609 9 417 2 966

Odolanów - miasto 476 305 20

Odolanów - obszar wiejski 13 133 9 112 2 946

gmina Przygodzice 16 339 6 895 7 587

gmina Raszków 13 457 11 360 883

Raszków - miasto 205 118 1

Raszków - obszar wiejski 13 252 11 242 882

gmina Sieroszewice 16 317 10 367 4 993

gmina Sośnie 18 772 7 070 10 224

Ponad 77 % wszystkich użytków rolnych powiatu ostrowskiego stanowią grunty orne wysokich klas.

Najmniejszy areał użytków rolnych jest w gminie Sośnie i w samym mieście Ostrowie

Wielkopolskim. Największy areał użytków rolnych jest w gminie Nowe Skalmierzyce, gdzie udział

użytków rolnych w powierzchni gmin przekracza 89 %. Typowo rolniczymi gminami powiatu są

również: gmina Raszków (ok. 84 %), Odolanów (ok. 64 %) i Sieroszewice (ok. 63 %). W tych

gminach rolnictwo stanowi często jedyne źródło dochodu mieszkańców.

Przy dużym udziale użytków rolnych powiat ostrowski cechuje również duża lesistość. Lasy stanowią

0%

20%

40%

60%

80%

100%

pow

iat ostr

ow

ski

Ostr

ów

Wie

lkopols

ki -

mia

sto

gm

ina O

str

ów

W

ielk

opols

ki

gm

ina

Now

e

Ska

lmie

rzyce

gm

ina O

dola

nów

gm

ina P

rzygodzic

e

gm

ina R

aszków

gm

ina S

iero

szew

ice

gm

ina S

ośnie

udział użytków rolnych udział lasów


marzec 2009 r.

75

ponad 28 % powierzchni powiatu. Przy czym najwięcej lasów znajduje się w gminie Sośnie

i Przygodzice, gdzie udział lasów w powierzchni gminy przekracza odpowiednio 54 % i 46 %.

Rozwiązania komunikacyjne

Powiat ostrowski położony jest pomiędzy dużymi aglomeracjami (Poznaniem, Wrocławiem i Łodzią),

przez co na jego terenie krzyżują się ważne szlaki komunikacyjne, zarówno drogowe jak i kolejowe.

Na sieć drogową powiatu ostrowskiego składają się: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe oraz

gminne.

Przez powiat przebiegają następujące szlaki komunikacyjne:

droga krajowa nr 11 (Kołobrzeg – Koszalin – Bobolice – Szczecinek – Podgaje – Piła – Ujście –

Chodzież – Oborniki – Poznań – Kórnik – Jarocin – Pleszew – Ostrów Wielkopolski –

Ostrzeszów – Kępno – Kluczbork – Lubliniec – Twaróg - Bytom),

droga krajowa nr 25 (Bobolice – Człuchów – Koronowo - Bydgoszcz – Inowrocław – Strzelno

– Konin – Rychwał – Ostrów Wielkopolski - Antonin),

droga krajowa nr 36 (Prochowice – Lubin – Ścinawa – Rawicz – Krotoszyn – Ostrów

Wielkopolski),

droga wojewódzka nr 444 (Krotoszyn – Odolanów - Ostrzeszów),

droga wojewódzka nr 445 (Odolanów – Ostrów Wielkopolski),

droga wojewódzka nr 450 (Kalisz – Grabów n. Prosną – Wyszanów – Wieruszów - Opatów).

Przez samo miasto Ostrów Wielkopolski przebiegają cztery z wyżej wymienionych dróg: drogi

krajowa nr 11, 25 i 36 oraz droga wojewódzka nr 445.

Miasto Ostrów Wielkopolski jest również ważnym węzłem komunikacyjnym dla połączeń kolejowych

i drogowych. Ma dobre połączenia krajowe i międzynarodowe (np. z Wiedniem, Pragą i Bratysławą).

Przejście tranzytowego ruchu samochodowego przez Ostrów Wielkopolski na kierunku wschód –

zachód odbywa się drogami krajowymi nr 25 i 36, a na kierunki północ-południe – drogami nr 11 i 25.

Obecnie ruch tranzytowy poprowadzony jest przez centrum miasta. Jednak trwają prace nad budową

obwodnicy Ostrowa. Budowę pierwszego etapu (6,2 km - od węzła Franklinów do węzła Ostrów)

rozpoczęto w czerwcu 2008 roku i ma zostać zakończona w 2009 roku. Drugi etap prac (15 km - od

węzła Czekanów do węzła Strugi) przewidziany jest na lata 2009-2010. Obwodnica będzie omijać

miasto po jego wschodniej stronie.

Ostrów Wielkopolski jest znaczącym węzłem kolejowym. Z miasta wybiegają linie kolejowe w pięciu

kierunkach:

do Wrocławia,

do Poznania,

do Katowic i Krakowa,

do Łodzi i Warszawy,

do Leszna.

Miasto ma bezpośrednie połączenie z Krakowem, Warszawą, Poznaniem, Katowicami, Szczecinem

oraz Dreznem i Pragą.

W pobliżu Ostrowa, w Michałowie, znajduje się niewielkie lotnisko sportowe Aeroklubu

Ostrowskiego, które może przyjmować jedynie niewielkie samoloty. Posiada pięć pasów trawiastych

o nośności do 6 ton. Planowana jest budowa dużego pasa startowego, aby lotnisko mogło pełnić

funkcję lokalnego portu lotniczego.

Miasto będące siedzibą powiatu posiada własną komunikację autobusową – MZK Ostrów

Wielkopolski, który obsługuje 27 linii autobusowych w mieście oraz połączenia z miejscowościami

powiatu, południowej Wielkopolski oraz Dolnego Śląska (np. Wrocław).


marzec 2009 r.

76

10.3 Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne wpływające na jakość

powietrza i wyniki modelowania

Istotny wpływ na poziom stężenia pyłu mają warunki meteorologiczne. Od warunków

meteorologicznych zależy:

emisja pyłu pierwotnego (temperatura powierza, prędkość wiatru, natężenie promieniowania

słonecznego, wilgotność),

emisja zanieczyszczeń gazowych, z których w atmosferze formuje się pył wtórny (temperatura

powietrza, prędkość wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, wilgotność),

intensywność rozpraszania zanieczyszczeń w atmosferze (prędkość i kierunek wiatru, stan

równowagi atmosfery, wysokość warstwy mieszania),

pochłanianie przez podłoże, przemiany i wymywanie zanieczyszczeń atmosfery (opady

atmosferyczne, wilgotność, temperatura, natężenie promieniowania słonecznego),

transport zanieczyszczonych mas powietrza (zanieczyszczenia wtórne i pierwotne) znad

innych obszarów ze źródłami emisji (kierunek i prędkość wiatru w warstwie mieszania,

opady, natężenie promieniowania słonecznego),

unos pyłu z zapylonych bądź nieutwardzonych powierzchni, w tym wtórny unos pyłów

osiadłych wcześniej (prędkość wiatru, wilgotność powietrza i podłoża, stan równowagi

atmosfery).

Powiat ostrowski leży w strefie klimatu umiarkowanego kształtowanego głównie przez masy

powietrza polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego. Pod względem klimatycznym powiat

położony jest w regionie Krainy Wielkich Dolin. Na terenie powiatu nie ma znacznych dysproporcji

w lokalnych warunkach klimatycznych. Okresowo pojawiają się tylko różnice pomiędzy

wysoczyznami a dolinami rzecznymi Baryczy i Prosny, które na skutek zalegania chłodniejszych mas

powietrza o zwiększonej wilgotności stają się korytarzami umożliwiającymi spływ chłodnego

powietrza.

Temperatura

Średnia roczna temperatura powietrza w Ostrowie Wielkopolskim jest zbliżona do średniej dla całego

kraju i wynosi 8,1 °C, ale amplitudy temperatur są mniejsze niż średnia w Polsce. Średnia temperatura

okresu letniego to 18,2 OC, a zimowego -2,2

OC. Najcieplejszym miesiącem roku jest lipiec (średnia

temperatura 18,2 OC), a najchłodniejszym styczeń (średnia temperatura – 2,2

OC). Ujemne temperatury

notowane są od grudnia do marca.

Obok wiatru temperatura jest najważniejszym czynnikiem pogodowym wpływającym na

zanieczyszczenie powietrza. Spadek temperatury powoduje zwiększenie emisji zanieczyszczeń przez

większe zapotrzebowanie na ciepło, a co za tym idzie większe zużycie paliwa. Dlatego też

przekroczenia występują w okresie jesienno-zimowym, kiedy temperatura powietrza spada. Jakość

powietrza wyraźnie poprawia się w miesiącach letnich wraz ze wzrostem temperatury.

Należy jednak zaznaczyć, że na terenie powiatu ostrowskiego wiosny i lata są zwykle wczesne

i ciepłe, a zimy są łagodne, zatem również sezon grzewczy zwykle nie jest intensywny. Ilość dni

z przymrozkami waha się od 105 do 118, a średnia liczba dni mroźnych to 30 – 50. Długość okresu

wegetacyjnego (ze średnią temperaturą dobową powyżej 5 OC) waha się od 210 do 220 dni.

W dolinie rzeki Baryczy pojawia się czasem zjawisko inwersji termicznej znacznie pogarszając

warunki przewietrzania.


marzec 2009 r.

77

Wiatry

Kierunek wiatru i jego prędkość ma decydujący wpływ na sposób dyspersji zanieczyszczeń. Prędkość

wiatru wpływa na czas pozostawania zanieczyszczeń w pobliżu źródeł emisji, czas transportu

zanieczyszczeń z innych obszarów emisyjnych, wielkość emisji wtórnej niezorganizowanej.

Na terenie powiatu ostrowskiego przeważają wiatry z sektora zachodniego (zachodnie i południowo-

zachodnie), a w zimie obserwowane są również wiatry z sektora wschodniego. Średnia prędkość

wiatru w roku wynosi 3 m/s. Bardzo mało jest dni bezwietrznych, co ma duże znaczenie dla

przewietrzania powiatu. Wiatry wiejące z sektora zachodniego są silniejsze, ich prędkość

w większości przekracza 3 m/s oraz znaczący jest udział wiatrów powyżej 8 m/s. Natomiast wiatry

wschodnie są słabsze, większość nie przekracza 3 m/s.

Wymagane do obliczeń rozprzestrzeniania zanieczyszczeń na potrzeby programu ochrony powietrza

modele wymagają zastosowania sekwencyjnego (tj. „godzina po godzinie‖) zestawu danych

meteorologicznych obejmujących: temperaturę, prędkość i kierunek wiatru oraz zachmurzenie lub

nasłonecznienie. W Ostrowie Wielkopolskim nie ma posterunku meteorologicznego. Najbliższa stacja

meteorologiczna, prowadząca niezbędne i ciągłe pomiary, znajduje się w Kaliszu, oddalonym

ok. 28 km od centrum miasta. Warunki meteorologiczne w obu powiatach są podobne. Z

przedstawionych powodów do obliczeń rozprzestrzeniania zanieczyszczeń wykorzystano różę wiatrów

z Kalisza (przedstawioną poniżej), która oddaje opisane powyżej kierunki i prędkości wiatrów w

Ostrowie Wielkopolskim.

Rysunek 4. Róża wiatrów dla Kalisza.


marzec 2009 r.

78

Opady

Małe ilości opadów źle wpływają na stan jakości powietrza, ograniczając w znacznym stopniu proces

wymywania zanieczyszczeń. Duże znaczenie dla rozprzestrzeniania zanieczyszczeń ma również

występowanie mgieł.

Na terenie Ostrowa Wielkopolskiego roczna suma opadów należy do najniższych w kraju i wynosi

541 mm. Przy czym większa część opadów notowana jest w ciepłym półroczu (od kwietnia do

września) – 333 mm, zaś niższa w półroczu chłodnym – 208 mm. Opady śniegu pojawiają się

w listopadzie, a pokrywa śnieżna utrzymuje się krótko - od 40 do 60 dni w roku, zwykle do połowy

marca. Wysoka wilgotność powietrza na terenie powiatu (ok. 80%), podwyższona lokalnie w dolinach

Baryczy i Prosny oraz w obrębie większych kompleksów leśnych sprzyja pojawianiu się mgieł, które

najczęściej występują w listopadzie.

Usłonecznienie i zachmurzenie

Najmniejsze miesięczne średnie dobowe usłonecznienie obserwowane jest w miesiącach zimowych,

największe w miesiącach letnich, co związane jest z długością dnia. Przekłada się to na stan jakości

powietrza. Okres letni z dużą ilością dni słonecznych sprzyja konwekcji, której występowanie

zapewnia lepszą jakość powietrza.

Charakterystyczne dla omawianego terenu jest występowanie znacznej ilości dni ciepłych

z zachmurzeniem. Rejestruje się ok. 120 - 130 dni pochmurnych w roku i tylko 40 dni słonecznych.

Wartości średnie roczne zachmurzenia wahają się od 6,3 do 6,6 (w 11- stopniowej skali pokrycia

nieba). Usłonecznienie względne najwyższe wartości osiąga w sierpniu i we wrześniu (od 48 do

50 %), zaś najniższe w styczniu i w listopadzie (22 %).

Warunki pogodowe, w których jakość powietrza ulega pogorszeniu:

niskie temperatury, a zwłaszcza spadek temperatury poniżej 0 °C, z czym związana jest

większa emisja na skutek wzmożonego zapotrzebowania na ciepło,

tworzenie się układów wyżowych o słabym gradiencie ciśnienia, z którymi związane są

okresy bezwietrzne lub o małych prędkościach wiatrów (brak przewietrzania),

dni z mgłą, wskazujące często na przyziemną inwersję temperatury, hamującą dyspersję

zanieczyszczeń (występujące najczęściej w okresie jesienno-zimowym),

okresy następujących po sobie kilku, a nawet kilkunastu dni bez opadów (brak wymywania

zanieczyszczeń).

Warunki pogodowe, w których jakość powierza ulega polepszeniu:

duże prędkości wiatrów (lepsze przewietrzanie),

dni z opadem, co zapewnia oczyszczanie powietrza (wymywanie zanieczyszczeń),

dni ciepłe, słoneczne, sprzyjające powstawaniu pionowych prądów powietrza

(konwekcja), zapewniając wynoszenie zanieczyszczeń.


marzec 2009 r.

79

10.4 Dane demograficzne i ich wpływ na jakość powietrza

W powiecie ostrowskim na powierzchni 1 160 km2 mieszka ponad 158 tysięcy ludzi, z czego

72,5 tysięcy - w Ostrowie Wielkopolskim, a następne 12 tysięcy w pozostałych trzech miastach

powiatu (Nowych Skalmierzycach, Odolanowie i Raszkowie). Gęstość zaludnienia w powiecie jest

nieznacznie przekracza średnią krajową i wynosi ok. 136 osób na km2, podczas gdy średnia w Polsce

nie przekracza 125 osób na km2. Największa gęstość zaludnienia w powiecie jest w miastach,

szczególnie w Nowych Skalmierzycach (ok. 2 529 osób/km2) i Ostrowie Wielkopolskim

(1 726 osób/km2).

We wszystkich gminach powiatu jest niewielka przewaga kobiet w stosunku do ilości mężczyzn.

Wyjątek stanowią jedynie obszary wiejskie gmin Odolanów, Raszków, Sieroszowice i Sośnie, gdzie

jest niewielka przewaga mężczyzn.

Wg GUS w powiecie ostrowskim (stan na 31 XII 2006 r.) faktycznie zamieszkiwało 158 394

mieszkańców.

Struktura wiekowa mieszkańców przedstawia się następująco:

wiek przedprodukcyjny (do 18 roku życia) – 34,2 tys. (21,6 %) osób,

wiek produkcyjny (18 – 59 kobiety, 18 - 64 mężczyźni) – 101,5 tys. (64 %) osób,

wiek poprodukcyjny (60/65 lat i więcej) – 22,7 tys. (14,3 %) osób.

W poniższej tabeli zestawiono dane demograficzne, powierzchnie i gęstość zaludnienia

w poszczególnych gminach, z wyszczególnieniem miast powiatu ostrowskiego.

Tabela 16. Ludność i gęstość zaludnienia w jednostkach administracyjnych powiatu ostrowskiego wg faktycznego miejsca

zamieszkania w 2006 roku (źródło: GUS).

jednostka administracyjna ludność

ogółem

ludność

w

miastach

ludność

na wsi

powierzchnia gęstość

zaludnienia

[km2] [osób/km

2]

powiat ostrowski 158 394 84 531 73 863 1 160 136,5

Ostrów Wielkopolski - miasto 72 492 72 492 42 1 726,0

gmina Ostrów Wielkopolski 17 979 17 979 208 86,4

gmina Nowe Skalmierzyce 15 138 125 121,1

Nowe Skalmierzyce - miasto 5 057 2 2 528,5

Nowe Skalmierzyce - obszar wiejski 10 081 123 82,0

gmina Odolanów 13 891 136 102,1

Odolanów - miasto 4 951 5 990,2

Odolanów - obszar wiejski 8 940 131 68,2

gmina Przygodzice 11 337 11 337 163 69,6

gmina Raszków 11 292 135 83,6

Raszków - miasto 2 031 2 1 015,5

Raszków - obszar wiejski 9 261 133 69,6

gmina Sieroszewice 9 644 9 644 163 59,2

gmina Sośnie 6 621 6 621 188 35,2

Największym miastem i siedzibą powiatu jest Ostrów Wielkopolski. W granicach administracyjnych

miasta zamieszkuje ok. 72,5 tys. mieszkańców, co stanowi blisko 46 % ludności całego powiatu.

Gęstość zaludnienia w mieście przekracza 1720 osób/km2.


marzec 2009 r.

80

Wśród ogółu mieszkańców miasta kobiety stanowią ponad 52 %. Osoby w wieku produkcyjnym

w Ostrowie Wielkopolskim to blisko 66 % mieszkańców miasta. Według prognozy demograficznej do

roku 2030 liczba mieszkańców Ostrowa Wielkopolskiego może nieco spaść.

Zabudowa na terenie miasta jest zróżnicowana, podobnie jak gęstość zaludnienia. Najbardziej

zatłoczoną dzielnicą jest Śródmieście. Dominuje tam zwarta zabudowa wielorodzinna. Podobnie

budownictwo wielorodzinne przeważa na osiedlach Wenecja i Powstańców Wielkopolskich.

Zabudowa mieszana, gdzie współistnieją zarówno skupiska domów jednorodzinnych jak i domy

wielorodzinne znajduje się na osiedlach: Krępa, Odolanowskie i Jana Pawła II. Zabudowa

jednorodzinna przeważa na osiedlach Nowe Parcele, Zacisze-Zębców, Kamienice Stare i Parcele

Zacharzewskie. Na uwagę zasługuje fakt, że w Ostrowie Wielkopolskim ponad 50 % mieszkańców

miasta mieszka w domach jednorodzinnych.

Tereny przemysłowe w Ostrowie Wielkopolskim rozmieszczone są w różnych częściach miasta.

Największy teren przemysłowy w mieście (EKK WAGON Fabryka Ostrów Wielkopolski) znajduje

się w jego południowej części.

Poniższa tabela przedstawia liczbę ludności na poszczególnych osiedlach Ostrowa Wielkopolskiego.

Tabela 17. Liczba ludności na osiedlach Ostrowa Wielkopolskiego.

osiedla w Ostrowie

Wielkopolskim

liczba

ludności

Śródmieście 10 474

Wenecja 8 881

Krępa 4 578

Jana Pawła II 14 309

Pruślin 2 954

Kamienice Stare 1 587

Zacisze - Zębców 4 481

Odolanowskie 2 677

Nowe Parcele 6 439

Parcele Zacharzewskie 7 945

Powstańców Wielkopolskich 8 346

Razem 72 671

10.5 Wpływ planów zagospodarowania przestrzennego obszaru na aspekty

związane z jakością powietrza

Na sposób zagospodarowania przestrzennego powiatu ostrowskiego mają wpływ ograniczenia

wynikające z planów zagospodarowania przestrzennego wojewódzkiego oraz miejscowych planów

zagospodarowania, zarówno gminnych jak i miejskich.

Według Strategii Rozwoju Kraju ―Województwo Wielkopolskie wspierane będzie w działaniach

zmierzających do rozwoju infrastruktury komunikacyjnej zbliżającej obszary peryferyjne do głównych

ośrodków wzrostu. Zrównoważony, przestrzenny rozwój Wielkopolski wymaga wsparcia ośrodków

subregionalnych, co wzmocni dyfuzję czynników rozwojowych na cały obszar województwa. (...)

Wspierana będzie poprawa układu komunikacyjnego regionu oraz kontynuowana rozbudowa


marzec 2009 r.

81

infrastruktury transportowej, w tym kolejowej. (...) Polityka regionalna państwa wspierała będzie

działania zmierzające do poprawy stanu środowiska, z uwzględnieniem sieci Natura 2000.‖

Miasto Ostrów Wielkopolski i Kalisz należą do dwóch rejonów województwa (obok rejonu Poznania)

przewidzianych do najszybszego urbanizowania i największej koncentracji przemysłu (Kalisko-

Ostrowski Okręg Przemysłowy).

Podstawowymi dokumentem planistycznym w powiecie ostrowskim są Studia uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin i miast oraz Miejscowe

plany zagospodarowania przestrzennego terenu.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Ostrowa

Wielkopolskiego, z lutego 2000 roku, określa cele strategiczne wyrażone jako:

a) Wzmocnienie funkcji centralnych; ukształtowanie Ostrowa Wielkopolskiego, jako silnego,

wielofunkcyjnego ośrodka regionalnego rangi krajowej, komplementarnego w stosunku do

ośrodka kaliskiego, w szczególności w zakresie oświaty ponadpodstawowej, specjalistycznego

lecznictwa szpitalnego, wyższej kultury.

b) Wzmocnienie bazy ekonomicznej i poszerzenie rynku pracy - wyznaczenie ofert terenowych

dla rozwoju nowych aktywności gospodarczych, w tym nowych zakładów przemysłowych;

pobudzanie przedsiębiorczości lokalnej i przyciąganie kapitału z zewnątrz.

c) Kształtowanie racjonalnego i spójnego układu funkcjonalno-przestrzennego, w tym:

wzmocnienie powiązań komunikacyjnych i funkcjonalnych pomiędzy wschodnią

i zachodnią częścią miasta,

przekształcenie i doposażenie obszarów peryferyjnej zabudowy,

intensyfikację, wzbogacenie i uatrakcyjnienie zagospodarowania na obszarze centralnym

miasta.

d) Usprawnienie i wzmocnienie funkcji węzła komunikacyjnego. Poprawa powiązań

komunikacyjnych - wewnętrznych i zewnętrznych; wyprowadzenie ciężkiego transportu

samochodowego z obszaru zagospodarowania miejskiego; rozwój wewnętrznego układu

komunikacyjnego.

e) Stworzenie centrum magazynowania i dystrybucji paliw płynnych.

f) Poprawa warunków mieszkaniowych.

g) Wzbogacenie wyposażenia miasta w obiekty usługowe; ukształtowanie atrakcyjnego

i prestiżowego centrum usługowego, o znaczeniu regionalnym.

h) Pełne wyposażenie przestrzeni miejskiej w sprawnie działające systemy infrastruktury

technicznej oraz rozwój usług komunalnych.

i) Zabezpieczenie ciągłości korytarza ekologicznego doliny Ołoboku oraz jego powiązań

z zewnętrznym systemem przyrodniczym; wyeliminowanie źródeł zanieczyszczeń wód rzeki

Ołobok - doprowadzenie do regeneracji ekosystemu wodnego tej rzeki i osiągniecie I klasy

czystości.

j) Przyrodnicze wzbogacenie przestrzeni miejskiej i podwyższenie jej walorów krajobrazowych

i zdrowotnych; powiększenie terenów zielonych, rekreacyjno-sportowych i leśnych.

Zadania realizujące wymienione cele wpływające na działania związane z ochroną powietrza to:

• racjonalne wykorzystanie istniejących rezerw terenowych;

• stworzenia spójnego (i w miarę ciągłego) miejskiego systemu przyrodniczego wzdłuż doliny

Ołoboku, z włączeniem doń kompleksów łąk i lasów w północnowschodniej części obszaru

municypalnego; przewiduje sie tez powiększenie terenów leśnych;

• powiększenie terenów dla lokalizacji nowych aktywności gospodarczych, w tym nowych


marzec 2009 r.

82

zakładów przemysłowych; zakłada się sukcesywne porządkowanie oraz intensyfikację

zagospodarowania na dotychczasowych terenach przemysłowych;

• poprawa funkcjonowania systemu transportowego miasta, w tym modyfikacja i rozwój układu

ulicznego, uwzględniający potrzebę wyraźniejszego zaakcentowania hierarchicznej struktury

układu oraz wzmocnienie powiązań komunikacyjnych i funkcjonalnych zachodniej

i wschodniej części miasta;

• odpowiedni do potrzeb rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej;

• rozwój i modernizacja systemu ciepłowniczego miasta, w tym również rozważenie

możliwości rozbudowy systemu ciepłowniczego na zachodnią cześć miasta;

• stosowanie do ogrzewania, zarówno w dużych ciepłowniach, jak i szczególnie

w indywidualnych rozwiązaniach domowych, najmniej szkodliwych dla środowiska paliw.

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ostrów

Wielkopolski, zatwierdzone uchwałą Rady Gminy Ostrów Wielkopolski nr XIII/156/2000 z dnia

29 marca 2000 roku, jako cele nadrzędne rozwoju społeczno-gospodarczego określono:

poprawę warunków życia mieszkańców,

zachowanie równowagi gospodarczej i przyrodniczej,

ochronę dóbr kultury,

zwiększenie efektywności gospodarowania.

Zadania realizujące wymienione cele wpływające na działania związane z ochroną powietrza to:

a) w zakresie rolnictwa, leśnictwa i gospodarki żywnościowej:

ochrona gruntów o wysokiej bonitacji przed zabudową i dewastacją;

systematyczne przeprowadzanie rekultywacji gruntów powyrobiskowych i zdewastowanych;

intensyfikacja plonów przez stosowanie nawożenia organicznego, stosowanie biologicznych

środków ochrony roślin;

propagować rozwój produkcji „zdrowej żywności‖ poprzez wszechstronne działanie na rzecz

ochrony środowiska;

rozwój upraw pod folią i w szklarniach;

intensyfikacja produkcji rolnej w małych gospodarstwach;

przyspieszenie koncentracji ziemi w indywidualnych gospodarstwach rolnych do wielkości

30-50 ha co wzmocni gwarancje opłacalności ekonomicznej i stworzy racjonalne warunki

techniczno-ekonomiczne gospodarowania;

rozwój wysokotowarowej produkcji rolnej, poprzez ukierunkowanie rozwoju na:

mleczarstwo, hodowlę trzody chlewnej, ogrodnictwo, warzywnictwo i rośliny przemysłowe;

rozwój przemysłu rolno-spożywczego opartego o lokalne zaplecze surowcowe;

rozwój podmiotów i instytucji obsługi rolnictwa niezbędnych dla pełnego zagospodarowania

produktów rolniczych;

infrastruktura techniczna jako skuteczny sposób rozwoju przedsiębiorczości i tym samym

poprawy warunków życia mieszkańców wsi;

b) w zakresie mieszkalnictwa:

możliwość zabudowy, na terenach mieszkaniowych, infrastruktury usługowej tj. drobnego

handlu i nieuciążliwego rzemiosła i innych usług zachowując przepisy warunków

technicznych i ochrony środowiska;

uwzględnienie, przy realizacji nowych obiektów i remontów, wytycznych konserwatorskich

i ochrony środowiska;


marzec 2009 r.

83

wyłączenie obszaru rolniczej przestrzeni produkcyjnej z zabudowy;

c) w zakresie przemysłu i rzemiosła:

generalnym kierunkiem zagospodarowania jest lokalizacja drobnego przemysłu w istniejących

ośrodkach obsługi rolnictwa;

rozwój zakładów rzemieślniczych nieuciążliwych w granicach terenów budowlanych;

lokalizacja obszarów działalności intensywnej - tereny aktywizacji gospodarczej: Gorzyce

Wielkie, Lamki, Czekanów, Wysocko Wielkie, Daniszyn, Szczury, Zacharzew;

d) w zakresie infrastruktury technicznej - komunikacja:

modernizacja dróg krajowych: Ostrów - Kalisz (droga nr 25), Ostrów - Krotoszyn (droga

nr 324);

w ciągu dróg nr 11, 42 i 43 (Piła, Poznań, Ostrów Wielkopolski, Tarnowskie Góry) budowa

drogi ekspresowej oraz obejścia miasta Ostrowa Wielkopolskiego od strony wschodniej

o długości 6,5 km;

modernizacja dróg gminnych jako bieżące zadania zależne od środków finansowych.

e) w zakresie infrastruktury technicznej – zaopatrzenie w gaz:

przewiduje się budowę gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno - pomiarowych

I stopnia z rejonu Odolanowa do stacji w Daniszynie i z gazociągu Odolanów - Wtórek

w Czekanowie do stacji redukcyjnej w Górznie;

projektowany gazociąg przemysłowy DV 1000 z Odolanowa do Mogilna ma umożliwić

alternatywnie przez stację redukcyjną zaopatrzenie zachodniego terenu gminy w gaz.

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Odolanów,

zatwierdzone uchwałą Rady Gminy Odolanów określono kierunki zmian w strukturze przestrzennej

oraz przeznaczeniu terenów.

Ustalenia studium wpływające na działania związane z ochroną powietrza to:

a) w zakresie ochrony środowiska i jego zasobów oraz ochrony przyrody:

ochrona obszarów objętych ochroną prawną na mocy odrębnych przepisów (np. Park

Krajobrazowy Dolina Baryczy);

b) w zakresie systemów komunikacji:

budowa obwodnicy Odolanowa – zaproponowano dwa warianty obejścia po stronie

północnej,

zmiana przebiegu dróg wojewódzkich nr 444 i 445 we wsi Huta,

modernizacja drogi wojewódzkiej nr 444,

wzmocnienie nawierzchni bitumicznych,

modernizacja skrzyżowań,

budowa zatok autobusowych,

budowa tras rowerowych;

c) w zakresie infrastruktury technicznej - gazownictwo:

wprowadzono przebieg dwóch projektowanych do realizacji po 2010 roku gazociągów

wysokiego ciśnienia Dn 1000 i Dn 700

przewidziano budowę rurociągu paliwowego Dn 250;

d) w zakresie infrastruktury technicznej – gospodarka odpadami:

określono konieczność przebudowy i modernizacji składowiska odpadów w Raczycach w celu

dostosowania do norm ochrony środowiska (m.in. do przyjmowania odpadów

segregowanych),


marzec 2009 r.

84

przewidziano budowę zakładu utylizacji odpadów we wsi Gliśnica;

e) w zakresie infrastruktury technicznej – ciepłownictwo:

utrzymano centralne zaopatrzenie w ciepło terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej

planowanej w Raczycach,

dla pozostałych nowych planowanych obiektów przewidziano indywidualne rozwiązania.

W gminie Raszków obowiązuje Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu dla

miasta Raszków wprowadzony uchwałą nr VII/59/03 z dnia 23 czerwca 2003 roku Rady Gminy

i Miasta Raszków. Plan nie przewiduje ograniczeń w stosowaniu niektórych rodzajów paliw do

zaspokojenie potrzeb grzewczych mieszkańców.

Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Sośnie na lata 2007-2015 określa cele

strategiczne w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego:

podjęcie działań w kierunku budowy sieci kanalizacyjnej i modernizacji sieci wodociągowej,

podjęcie działań w kierunku rozbudowy i modernizacji dróg przebiegających w granicach

administracyjnych gminy wraz z infrastrukturą około drogową,

Za jeden z priorytetów uznano usprawnienie komunikacji wewnętrznej w oparciu o transport

publiczny. Natomiast wśród celów niezbędnych znalazły się m. in.:

a) podjęcie działań w kierunku dalszej rozbudowy i poprawy infrastruktury technicznej, w tym:

dalszy rozwój sieci gazowej na terenie gminy,

promowanie i wdrażanie alternatywnych źródeł energii;

b) stworzenie warunków do zmiany sposobu pozyskiwania energii cieplnej przez indywidualne

gospodarstwa domowe poprzez:

rozbudowę sieci gazowniczej na terenie całej gminy Sośnie i stworzenie systemu zachęt do

korzystania z tego źródła energii,

edukacje mieszkańców gminy w zakresie zagrożeń wynikających z rosnącego zjawiska niskiej

emisji,

promocja nowych technologii opartych na biomasie i solarach.

10.6 Obiekty i obszary chronione

Na terenie powiatu ostrowskiego nie występują obszary ochrony uzdrowiskowej oraz obszary parków

narodowych, dla których określone są zaostrzone standardy jakości powietrza. Istnieje tu jednak

szereg cennych pod względem przyrodniczym lub krajobrazowym obszarów. Warto wymienić tu

szczególnie następujące zespoły:

1) Parki krajobrazowe:

a) Park Krajobrazowy Dolina Baryczy – położony pomiędzy Odolanowem a Żmigrodem, na

terenie powiatu ostrowskiego zlokalizowany jest w obrębie gmin Odolanów, Sośnie,

Przygodzice. Obejmuje trzy typy siedlisk: stawy rybne, podmokłe łąki i lasy

2) Obszary chronionego krajobrazu:

a) Dolina Prosny i Kotlina Grabowska

b) Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska

c) Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy

3) Rezerwaty przyrody:

a) Majówka – rezerwat leśny w gminie Sieroszowice, ochronie podlega tu wielowarstwowy

i różnowiekowy bór mieszany świeży z udziałem jodły i świerka na północnej granicy


marzec 2009 r.

85

występowania naturalnego. Znajduje się na terenie Obszaru chronionego krajobrazu Dolina

Prosny i Kotlina Grabowska.

b) Niwa – rezerwat leśny w gminie Sieroszewice, ochronie podlega tu bór mieszany i las

liściasty ze świerkiem na północnej granicy występowania naturalnego. Również znajduje się

na terenie Obszaru chronionego krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska.

c) Wydymacz – rezerwat krajobrazowy położony w gminie Przygodzice. Ochronie podlega

zespół łęgu jesionowo-olszowego, stanowiska roślin chronionych oraz drzewa pomnikowe.

Znajduje się w obrębie Obszaru chronionego krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina

Odolanowska oraz Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy.

d) Dąbrowa koło Biadek Krotoszyńskich - rezerwat leśny w gminie wiejskiej Ostrów

Wielkopolski w okolicach Chruszczyn. Ochronie podlega naturalny, urozmaicony las dębowy

ze starodrzewem. Znajduje się w obrębie Obszaru chronionego krajobrazu Dąbrowy

Krotoszyńskie i Baszków Rochy.

Projektowane są również nowe rezerwaty przyrody: torfowiskowy – Czarny Kał i dwa leśne – Grąd

Mariak i Bardo. W powiecie jest również 147 pomników ochrony przyrody, w tym: 5 alei drzew,

2 parki dworskie i 2 głazy narzutowe.

Ponadto w gminie Odolanów wyznaczone zostały Europejskie ostoje ptaków – NATURA 2000:

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków o nazwie ―Dolina Baryczy‖ [kod PLB020001],

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk o nazwie ―Ostoja nad Baryczą‖ [kod PLH020041].

10.7 Inne powiązane z jakością powietrza problemy społeczno-gospodarcze

w obszarze

Problemy ochrony środowiska w powiecie ostrowskim koncentrują się wokół kilku spraw:

Hałas

Za najbardziej dokuczliwy uznaje się hałas komunikacyjny. Jest on również głównym źródłem

zakłóceń klimatu akustycznego. Poziom hałasu komunikacyjnego zależy od wielu czynników.

Bezpośrednio zależy od:

natężenia ruchu,

prędkości przejeżdżających pojazdów,

stanu technicznego pojazdów poruszających się po drodze,

rodzaju i stanu nawierzchni drogi.

Dodatkowym czynnikiem wpływającym na poziom hałasu jest rodzaj otaczającej drogę zabudowy.

Na terenie powiatu ostrowskiego zagrożenie hałasem komunikacyjnym występuje wzdłuż dróg

samochodowych oraz linii kolejowych. Przebiegające przez powiat drogi krajowe (nr 11, 25 i 36)

oraz wojewódzkie (nr 444, 445 i 450) prowadzone są przez tereny mieszkaniowe.

W 1999 roku poddano monitoringowi hałasu drogi na terenie miasta Ostrowa Wielkopolskiego

w 51 punktach pomiarowych, usytuowanych wzdłuż głównych tras komunikacyjnych. Łącznie badano

43,3 km odcinków ulic w mieście.

W świetle przeprowadzonych pomiarów hałasu do obszarów o największej wartości hałasu należą

rejony ulic Wrocławskiej, Wojska Polskiego, Sienkiewicza, Krotoszyńskiej, Raszkowskiej

i Głogowskiej, biegnące w ciągu drogi krajowej nr 11, wzdłuż obustronnej zabudowy mieszkaniowej.

Zanotowano tu równoważne poziomy dźwięku 75 dB i wyższe. Najwyższą wartość odnotowano przy


marzec 2009 r.

86

ul. Wrocławskiej (76,3 dB), która wyprowadza ruch tranzytowy z miasta w kierunku Katowic

a dodatkowo w jej pobliżu znajduje się linia kolejowa Poznań - Kluczbork. Najniższe poziomy

dźwięku, wahające się między 61,8 a 65 dB odnotowane zostały przy ulicach o małym natężeniu ruch

i z niewielkim udziałem samochodów ciężarowych (ulice: Wysocka, Długa, Rynek, 3-go Maj,

Limanowskiej i Witosa).

We wszystkich punktach pomiarowych przekroczony został dopuszczalny równoważny poziom

dźwięku dla terenów mieszkaniowych.

Na terenie Ostrowa Wielkopolskiego odnotowano przekraczania progowej wartości natężenia hałasu

wynoszącej 75 dB na 4,6 km badanych dróg (10,7 %). Na znacznej części długości dróg (ok. 40,8 %)

objętych pomiarami reprezentowany poziom (65 – 70 dB) świadczy o przeciętnym zagrożeniu

hałasem. Na ponad 16 km (37,3 %), poziom hałasu przekroczył 70 dB, co stanowi wysokie zagrożenie

hałasem. Na terenie miasta nie stwierdzono występowania terenów o pełnym komforcie akustycznym,

czyli poziom hałasu <50 dB w porze dziennej.

W 2001 roku przeprowadzono kolejne pomiary hałasu, w Przygodzicach. W dwóch punktach

pomiarowych, przy ul. Wrocławskiej odnotowano równoważne poziomy dźwięku przekraczające

progowe wartości natężenia hałasu – 75,8 dB i 75,1 dB.

Przeprowadzone w powiecie pomiary hałasu świadczą o złym klimacie akustycznym na terenach

położonych wzdłuż ciągów komunikacyjnych.

Kolejne pomiary hałasu prowadzono w Ostrowie Wielkopolskim w 2004 roku. Przeprowadzono

wtedy pomiary w 15 punktach pomiarowych, w pobliżu ciągów komunikacyjnych. W odległości 1 m

od krawędzi jezdni w 7 punktach pomiarowych równoważny poziom hałasu przekraczał wartość

70,0 dB. We wszystkich punktach przekroczona była dopuszczalna norma 55 dB, przy czym wielkość

przekroczenia wahała się od 9,4 – 20,8 dB. Najwyższą wartość równoważnego poziomu dźwięku

odnotowano przy ul. Poznańskiej (biegnącej w ciągu drogi krajowej nr 11) – 75,8 dB.

Pomiary wykonane na granicy terenów chronionych (1,5 m od elewacji budynków) pokazały

przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu we wszystkich 15 przekrojach pomiarowych. Przy

czym wielkość przekroczeń wahała się od 2,9 do 16,4 dB. W ośmiu punktach zmierzony równoważny

poziom dźwięku przekroczył wartość progową 65 dB, kwalifikując tereny do szczególnie zagrożonych

hałasem.

Gospodarka odpadami

We wszystkich gminach powiatu ostrowskiego prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Na

terenie powiatu nie ma składowisk odpadów niebezpiecznych, natomiast zlokalizowanych jest

5 składowisko odpadów:

składowisko w Psarach, gmina Sieroszewice – uruchomione w 2001 roku składowisko dla

miasta i gminy Nowe Skalmierzyce oraz gminy Sieroszewice;

składowisko w Cieszynie, gmina Sośnie;

składowisko w Moszczance, gmina Raszków;

składowisko w Biedaszkach, gmina Odolanów;

składowisko w Ostrowie Wielkopolskim przy ul. Staroprzygodzkiej.

Ponadto powiat ostrowski ma dwie stacje kasacji pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz

dwa zakłady przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Powiat posiada

też instalacje do odzysku odpadów, gdzie prowadzone procesy odzysku polegają głównie na

wykorzystaniu odpadów jako paliwa, kompostowaniu lub regeneracji i odzyskaniu

rozpuszczalników.


marzec 2009 r.

87

11 Charakterystyka techniczna i ekologiczna instalacji, urządzeń

i rodzajów korzystania ze środowiska, które mają największy

wpływ na poziomy substancji w powietrzu, sposoby

zmniejszenia ich szkodliwego działania

Powiat ostrowski nie jest silnie uprzemysłowiony. Przemysł koncentruje się w kilku miastach powiatu,

przede wszystkim w Ostrowie Wielkopolskim. Głównymi jednostkami na terenie powiatu, które

w ramach swojej działalności powodują emisję zanieczyszczeń do powietrza są ciepłownie. Istotnymi

elementami mającymi wpływ na jakość powietrza są głównie:

emisja z sektora gospodarki komunalnej,

emisja komunikacyjna.

Na obszarze powiatu, gdzie na wielkość emisji wpływają zarówno zakłady przemysłowe (głównie

energetyka), jak i komunikacja czy indywidualne źródła ciepła, każdy z elementów należy

rozpatrywać i analizować osobno. W niniejszym opracowaniu emisje pyłu z zakładów przemysłowych

(instalacji) traktowane są jako źródła punktowe.

Stosowane procesy technologiczne, różnorodność jakościowa stosowanych paliw oraz stosowane

urządzenia mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez redukcję emisji

zanieczyszczeń stanowią kluczowe elementy wymagające analizy przy dokonywaniu charakterystyki

instalacji.

Inwentaryzacją emisji objęto zarówno źródła emisji jak i emitory. Źródła emisji są to miejsca

powstawania zanieczyszczeń, emitory to miejsca wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza. Emisja

powstała w źródłach emisji do powietrza odprowadzana jest przez emitory. Poniżej przedstawiono

opis głównych rodzajów źródeł emisji i odpowiadające im typy emitorów.

Tabela 18. Rodzaje źródeł emisji i typy emitorów.

źródła opis źródeł emitory opis emitorów

źródła punktowe -

technologiczne oraz

spalania energetycznego

kotły i piece oraz źródła

technologiczne emitory punktowe

głównie emitory

punktowe, pionowe

otwarte lub zadaszone

(tzw. kominy)

źródła powierzchniowe

obszary o rozproszonej

jednorodnej emisji- niska

emisji + małe drogi emitory powierzchniowe

siatka prostokątna

obejmująca dany obszar

źródła liniowe drogi emitory liniowe podział drogi na mniejsze

proste odcinki


marzec 2009 r.

88

11.1 Charakterystyka techniczno-ekologiczna punktowych źródeł emisji

Emisja zanieczyszczeń pyłowych ze źródeł przemysłowych zależy w największym stopniu od

stosowanego procesu technologicznego oraz rodzaju i jakości urządzeń ograniczających tę emisję do

środowiska. Decydującymi czynnikami, jeśli chodzi o stopień uciążliwości dla otoczenia, jest

oczywiście wielkość, poziom nowoczesności, stan techniczny oraz lokalizacja źródeł emisji.

Energetyka zawodowa jest dziedziną przemysłu najbardziej wpływającą na wielkość emisji pyłu

w Ostrowie Wielkopolskim, jednak patrząc na strukturę rodzajów źródeł zgromadzonych w trakcie

inwentaryzacji, źródła technologiczne stanowią ilościową większość, jeśli chodzi o źródła emisji

punktowej. Źródła technologiczne należą do zakładów przemysłowych, do których to zostały

zaliczone wszystkie procesy produkcyjne, pomocnicze i inne niż spalanie energetyczne. W powiecie

ostrowskim źródła energetyczne dominują zdecydowanie nad źródłami technologicznymi, jeśli chodzi

o źródła emisji punktowej.

Charakterystyka instalacji powodujących emisję zanieczyszczeń pyłowych do powietrza wymaga

przeprowadzenia analizy prowadzonych procesów w zakresie rodzajów stosowanych technologii,

parametrów pracy oraz innych urządzeń mających wpływ na wielkość emisji w powiecie.

Źródła punktowe rozumiane są jako duże instalacje spalania paliw oraz źródła technologiczne mające

znaczny udział w emitowaniu pyłów. W inwentaryzacji punktowych źródeł emisji pyłu PM10

uwzględniono emitory mające istotny wpływ na wielkość emisji, ujęte w bazie opłatowej Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. Na terenie powiatu ostrowskiego uwzględniono

13 jednostek organizacyjnych, posiadających źródła spalania energetycznego (kotły i piece) oraz

źródła technologiczne:

1. PPHU "WOSEBA"

2. Plant – Kuźnia Ostrów Wielkopolski, ul. Wrocławska 93, Ostrów Wielkopolski

3. Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o., ul. Wrocławska 93, Ostrów

Wielkopolski

4. Przedsiębiorstwo "DOMBUD" Sp. z o.o.

5. "SKLEJKA EKO" S.A., ul. Reymonta 35, 63-400 Ostrów Wielkopolski

6. Ostrowski Zakład Ciepłowniczy S. A., ul. Wysocka 57, Ostrów Wielkopolski

7. WIRBET S.A. Przedsiębiorstwo Produktów Strunobetonowych Żerdzi Wirowanych,

ul. Chłapowskiego 51, Ostrów Wielkopolski

8. Meble DOKTÓR - Tadeusz Doktór

9. Przedsiębiorstwo drogowe "DROGBUD - Ostrów" Sp. z o.o.

10. "TRASKO STAL" Sp. z o.o.

11. SPOMASZ Odlewnia Żeliwa Sp. z o.o.

12. Wytwórnia Pasz i Koncentratów "Farmer" S.J., Janina i Czesław Błaszczyk Parcele 6,

Biskupice Ołoboczne, Nowe Skalmierzyce

13. HALFEN Produkcja Sp. z o.o.

Największy wpływ na wielkość emisji pyłu PM10 na obszarze powiatu ostrowskiego w 2006 roku

miał Ostrowski Zakład Ciepłowniczy (54 % emisji ze źródeł punktowych).


marzec 2009 r.

89

11.2 Charakterystyka techniczno-ekologiczna powierzchniowych źródeł emisji

Emisja ze źródeł sektora bytowo-komunalnego, tzw. niska emisja, obejmuje swoim zasięgiem głównie

małe kotłownie oraz paleniska domowe.

W celu scharakteryzowania źródeł powierzchniowych emisji pyłu PM10 na terenie powiatu

ostrowskiego, konieczne jest przeanalizowanie przede wszystkim systemu ciepłowniczego (na terenie

Ostrowa Wielkopolskiego) oraz systemu zasilania i wykorzystania gazu do celów grzewczych.

System ciepłowniczy Ostrowa Wielkopolskiego

Na terenie powiatu ostrowskiego system ciepłowniczy jest tylko w Ostrowie Wielkopolskim.

W pozostałych miastach i wsiach powiatu zlokalizowane są jedynie niewielkie kotłownie zasilające do

kilku bloków (np. Raszków, Odolanów, Nowe Skalmierzyce).

Dystrybucją energii cieplnej na terenie Ostrowa wielkopolskiego zajmuje się Ostrowski Zakład

Ciepłowniczy Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo prowadzi sprzedaż energii wytworzonej w dwóch źródłach:

Elektrociepłowni Ostrów,

Elektrociepłowni „WAGON‖ Sp. z o.o.

System ciepłowniczy pokrywa około 45 % potrzeb cieplnych Ostrowa Wielkopolskiego. Ciepło

dostarczane jest głównie do tych rejonów miasta, gdzie koncentruje się zabudowa wielorodzinna

i budynki użyteczności publicznej. Z sieci ciepłowniczej miasta korzysta ok. 36 tys. mieszkańców

Ostrowa Wielkopolskiego.

Sieć cieplna ma układ pierścieniowy, zaprojektowana jest na parametry 150/80 OC. Głównym

odbiorcą energii cieplnej dostarczanej przez Ostrowski Zakład Ciepłowniczy jest budownictwo

wielorodzinne. Pozostałe grupy odbiorców to przemysł i usługi oraz obiekty użyteczności publicznej.

Ciepło rozprowadzane jest miejską siecią cieplną głównie pod ziemią, jedynie główne magistrale oraz

część sieci na osiedlu Wenecja prowadzone są liniami napowietrznymi. Stan sieci cieplnej jest dobry,

o czym świadczy fakt, że straty ciepła na przesyle wynoszą ok. 10-11 %. Sieć cieplna dociera na

następujące osiedla:

osiedle Wenecja,

osiedle Śródmieście,

osiedle Jana Pawła II,

osiedle Powstańców Wielkopolskich.

Na obszarze Ostrowa Wielkopolskiego są również takie osiedla, gdzie nie dociera sieć ciepłownicza,

przede wszystkim po zachodniej stronie miasta. Są to głównie obszary zabudowy jednorodzinnej.

Można wymienić tu następujące osiedla:

osiedle Pruślin,

osiedle Kamienice Stare,

osiedle Zacisz - Zębców,

osiedle Odolanowskie,

osiedle Nowe Parcele,

osiedle Parcele Zacharzewskie.

System gazowniczy w powiecie

Potrzeby cieplne w powiecie ostrowskim i w samym Ostrowie Wielkopolskim zaspokajane są także za


marzec 2009 r.

90

pomocą ogrzewania gazowego. Dotyczy to głównie zabudowy jednorodzinnej oraz pojedynczych

obiektów (np. szkoły). W mniejszych miastach powiatu obecne są również małe kotłownie lokalne

(gazowe) zasilające w ciepło do kilkunastu budynków.

Dystrybucją gazu ziemnego na terenie powiatu ostrowskiego zajmuje się Wielkopolski Operator

Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. – Oddział Zakład Dystrybucji Gazu Kalisz. Na terenie powiatu

znajdują się dwie rozdzielnie gazu – w Ostrowie Wielkopolskim i w Odolanowie. Powiat zasilany jest

gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50.

Rozdzielcza sieć gazowa na terenie powiatu ostrowskiego ma długość ponad 521,4 km, z czego

364 km obsługiwane jest przez Rozdzielnie gazu w Ostrowie Wielkopolskim, a 157,4 przez

Rozdzielnię w Odolanowie. Gaz sieciowy nie jest dostępny dla mieszkańców gmin Raszków

i Sieroszewice. Stopień gazyfikacji poszczególnych gmin powiatu ostrowskiego przedstawia się

następująco:

Ostrów Wielkopolski miasto – 75,1 %,

gmina Ostrów Wielkopolski – 6 %,

gmina Odolanów – 100 %,

gmina Nowe Skalmierzyce – 20,8 %,

gmina Przygodzice – 92 %,

gmina Sośnie – 35 %.

W samym Ostrowie Wielkopolskim podstawowymi obiektami układu zaopatrzenia w gaz są:

magistrale: Odolanów – Adamów i Odolanów – Włocławek

dwie stacje redukcyjne I stopnia:

zlokalizowana przy ul. Sądowej o przepustowości 12 000 Nm3/h

zlokalizowana na terenie OZC S.A. o przepustowości 12 500 Nm3/h.

Podstawowy układ sieci zasilania tworzą istniejące magistralne gazociągi średnioprężne, stacje

II stopnia oraz sieć gazociągów niskoprężnych.

W oparciu o „Projekt planu zaopatrzenia w ciepło Ostrowa Wielkopolskiego‖ można stwierdzić, że

wykorzystanie gazu do celów grzewczych w gospodarstwach domowych dotyczy ok. 20 % mieszkań.

Większość podłączonych do sieci gospodarstw domowych korzysta z gazu jedynie w celu

przygotowania posiłków.

Według danych GUS w powiecie ostrowskim w 2006 roku sieć rozprowadzająca gaz

wysokometanowy posiadała 22 511 odbiorców w gospodarstwach domowych, z których 6002

wykorzystywała gaz do ogrzewania mieszkań (czyli blisko 27%). Zużycie gazu w powiecie

ostrowskim w 2006 roku wyniosło 11,66 mln m3, z tego ok. 7,56 mln m

3 zostało zużyte na cele

ogrzewania mieszkań. W ogólnym bilansie potrzeb cieplnych powiatu ostrowskiego gaz do celów

grzewczych stanowi około 10 %.

Struktura paliwowa w obiektach korzystających z indywidualnych źródeł ciepła jest bardzo istotna ze

względu na jakość powietrza na danym terenie, a także ma wpływ na możliwości zastosowania

działań naprawczych. Z przeprowadzonej inwentaryzacji w oparciu o uzyskane dane ustalono

strukturę pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne rodzaje paliw na terenie powiatu

ostrowskiego.

11.3 Charakterystyka techniczno-ekologiczna źródeł liniowych

Na wielkość stężenia pyłu w powietrzu wpływ ma również komunikacja. Poziom zanieczyszczenia

powietrza atmosferycznego jest zależny w największym stopniu od natężenia ruchu na

poszczególnych trasach komunikacyjnych. Duże znaczenie w miastach ma również zwarta zabudowa,


marzec 2009 r.

91

gdyż w znacznym stopniu ogranicza wymianę mas powietrza. Efektem tego jest gromadzenie się pyłu

w przyziemnej warstwie atmosfery. Wielkość emisji z komunikacji zależna jest od ilości i rodzaju

samochodów oraz od rodzaju stosowanego paliwa. Należy również uwzględnić wpływ zanieczyszczeń

pochodzących z procesów zużycia opon, hamulców a także ścierania nawierzchni dróg, które zalicza

się do emisji pozaspalinowej. Emisja wtórna (z unoszenia) pyłu PM10 z nawierzchni dróg stanowi do

65 % (w zależności od stanu technicznego drogi, stopnia utwardzenia pobocza itp.) emisji całkowitej

z komunikacji. Emisja ze ścierania hamulców stanowi niewielki procent emisji pozaspalinowej.

Obszary uciążliwości spowodowanej przez ciągi komunikacyjne

System komunikacyjny ma istotny wpływ na stan jakości powietrza głównie z tytułu transportu

drogowego, w tym przede wszystkim ruchu tranzytowego pojazdów ciężkich oraz autokarowego

ruchu turystycznego. Na terenie powiatu ostrowskiego największe potencjalne zagrożenie występuje

zatem wzdłuż dróg krajowych nr 11, 25 i 36, ze względu na duże natężenie ruchu.

Nie bez znaczenia są też przebiegające przez powiat drogi wojewódzkie:

• droga nr 444,

• droga nr 445,

• droga nr 450

oraz pozostałe drogi powiatowe i gminne.

Sąsiedztwo wymienionych arterii komunikacji drogowej z obszarami wymagającymi zapewnienia

właściwych standardów jakości powietrza powoduje, że obszary te należy sklasyfikować jako miejsca

potencjalnego zagrożenia. Najpoważniejszym problemem jest emisja generowana przez drogi

o największym natężeniu ruchu pojazdów. Na stan zanieczyszczenia powietrza Ostrowa

Wielkopolskiego istotny wpływ wywierać może również ruch tranzytowy powodujący np. zwiększony

udział pojazdów ciężarowych w ogólnej liczbie pojazdów.

W poniższych tabelach przedstawiono natężenie ruchu pojazdów na terenie województwa

(wg Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku), powiatu ostrowskiego i samego Ostrowa

Wielkopolskiego.

Tabela 19. Porównanie wielkości natężenia ruchu na drogach województwa wielkopolskiego (źródło: GPR

2005).

rodzaj drogi

SDR 2005 [poj./dobę]

Polska województwo

wielkopolskie

drogi międzynarodowe 13 561 13 737

pozostałe krajowe 5 990 8 440

krajowe ogółem 8 244 9 842

drogi wojewódzkie 2 769 3 188

Tabela 20. Natężenie ruchu na drogach powiatu ostrowskiego (źródło: GPR 2005)

numer

drogi odcinek drogi

SDR 2005

[poj./dobę]

11 Sobótka - Ostrów Wielkopolski 6 759

11 Ostrów Wielkopolski (przejście) 28 606

11 Ostrów Wielkopolski - Przygodzice 13 686


marzec 2009 r.

92

numer

drogi odcinek drogi

SDR 2005

[poj./dobę]

11 Przygodzice - Antonin 10 278

11 Antonin - Ostrzeszów 9 885

25 Kalisz - Ostrów Wielkopolski 15 168

25 Antonin - Szklarka 3 926

36 Krotoszyn - Ostrów Wielkopolski 4 950

444 Krotoszyn - Sulmierzyce 3 303

444 Sulmierzyce - Odolanów (rondo) 7 005

444 Odolanów - skrzyżowanie z drogą krajową nr 25 1 581

444 skrzyżowanie z drogą krajową nr 25 - Ostrzeszów 1 515

445 Odolanów - Topola Mała 4 289

445 Topola Mała - Ostrów Wielkopolski 7 205

445 Ostrów Wielkopolski 17 280

450 Kalisz - Wielowieś 3 259

450 Wielowieś - Grabów n. Prosną 3 326

450 Grabów n. Prosną - Doruchów 1 081

450 Doruchów - granica województwa 1 063

450 granica województwa - Opatów 2 100

Tabela 21. Natężenie ruchu na drogach powiatowych i gminnych powiatu ostrowskiego.

odcinek drogi SDR 2005

[poj./dobę]

Ligota - Raszków 1 795

Janków Przygodzki - Przygodzice 1 461

Garki - Bogdaj 1 321

Sośnie (wieś) 2 905

Sośnie - Surmin 2 232

Surmin - Chojnik 1 008

Karski - Lewków 3 198

Wtórek 5 368

Korytnica 1 839

Przybysławice 4 390

Grudzielec 1 054

Janków Przygodzki 2 188

Tabela 22. Natężenie ruchu na drogach w Ostrowie Wielkopolskim.

numer

drogi ulice Ostrowa Wielkopolskiego

SDR 2005

[poj./dobę]

11, 25 ul. Wrocławska 23 948

25 ul. Kaliska 12 034

25 al. Słowackiego 19 245

ul. Piłsudskiego 13 474


marzec 2009 r.

93

numer

drogi ulice Ostrowa Wielkopolskiego

SDR 2005

[poj./dobę]

11, 25 ul. Głogowska 13 474

ul. Chopina 13 474

ul. Kompałły 13 474

11, 25 ul. Sienkiewicza 13 474

11, 25 ul. Wojska Polskiego 16 303

445 ul. Odolanowska 14 555

36 ul. Krotoszyńska 10 105

11 ul. Poznańska 14 902

11, 25 ul. Raszkowska 20 210

ul. Grabowska 5 368

ul. Radłowska 3 590

ul. Wysocka - ul. Kamienna 439

Sieć dróg na terenie miasta jest stale modernizowana. Przejście ruchu tranzytowego przez Ostrów

Wielkopolski odbywa się przez centrum miasta. Jednak ciągły wzrost ruchu samochodowego pociąga

za sobą degradację stanu technicznego dróg, zmniejszenie przepustowości ruchu (zatłoczenie ulic

w godzinach szczytu 07:00 – 08:00, 15:00 – 17:00), a co za tym idzie zwiększenie hałasu

komunikacyjnego i wzrost zanieczyszczeń w powietrzu.

Ścieżki rowerowe nie stanowią alternatywy dla ruchu samochodowego, ponieważ ich sieć jest

niedostateczna, a dodatkowo nie sprzyjają temu warunki klimatyczne.

W celu redukcji emisji pyłu PM10 ze źródeł liniowych warto kontynuować działania polegające na

poprawie stanu technicznego dróg już istniejących (w tym również likwidacja nieutwardzonych

poboczy). Bardzo ważną rolę odgrywają także działania koncentrujące się na pozyskaniu rezultatu,

jakim jest zwiększenie płynności ruchu w Ostrowie Wielkopolskim. Dodatkowym elementem działań

naprawczych, zmniejszającym emisję wtórną z dróg, będzie z pewnością mokre czyszczenie ulic

zwłaszcza w okresie pozimowym, w którym następuje posypywanie ulic piaskiem oraz większy opad

pyłu w związku z ogrzewaniem. Mokre czyszczenie ulic korzystnie wpływa na zmniejszeniu unosu

pyłu z dróg również w okresie bezopadowym.

12 Bilanse zanieczyszczeń pochodzących od podmiotów

korzystających ze środowiska, z powszechnego korzystania ze

środowiska i napływów, które mają wpływ na poziomy

substancji w powietrzu

W pierwszej części niniejszego rozdziału przedstawiono wyniki inwentaryzacji emisji, ze źródeł

punktowych, liniowych oraz powierzchniowych, przeprowadzonej na terenie powiatu ostrowskiego,

natomiast w drugiej części dokonano bilansu ilościowego i przeprowadzono analizy udziałów

poszczególnych źródeł w emisji pyłu PM10.

Mapę z zaznaczoną lokalizacją wszystkich rodzajów emitorów ujętych w inwentaryzacji

zamieszczono w załączniku graficznym 7.2.1.


marzec 2009 r.

94

12.1 Inwentaryzacja emisji ze źródeł punktowych

Inwentaryzacja źródeł emisji punktowej polegała na zgromadzeniu informacji o jednostkach

organizacyjnych znajdujących się na terenie powiatu, z uwzględnieniem wielkości jednostki, struktury

organizacyjnej oraz procesów wpływających na wielkość emisji pyłu PM10.

Inwentaryzacją zostało objętych 13 jednostek organizacyjnych - zakładów (17 emitorów punktowych)

zlokalizowanych na terenie powiatu ostrowskiego.

Wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 ze zinwentaryzowanych zakładów w skali rocznej została

ujęta w poniższej tabeli.

Tabela 23. Wielkość emisji punktowej pyłu PM10 w powiecie ostrowskim.

lp. Nazwa jednostki

Wielkość emisji

pyłu PM10

[Mg/rok]

1 PPHU "WOSEBA" 1,56

2 Plant – Kuźnia Ostrów Wielkopolski 6,48

3 Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o. 4,20

4 Przedsiębiorstwo "DOMBUD" Sp. z o.o. 1,33

5 "SKLEJKA EKO" S.A. 5,57

6 Ostrowski Zakład Ciepłowniczy S. A . 48,15

7 WIRBET S.A. Przedsiębiorstwo Produktów Strunobetonowych Żerdzi Wirowanych 3,40

8 Meble DOKTÓR - Tadeusz Doktór 4,56

9 Przedsiębiorstwo drogowe "DROGBUD - Ostrów" Sp. z o.o. 6,88

10 "TRASKO STAL" Sp. z o.o. 1,02

11 SPOMASZ Odlewnia Żeliwa Sp. z o.o. 2,34

12 Wytwórnia Pasz i Koncentratów "Farmer" S.J. 1,02

13 HALFEN Produkcja Sp. z o.o. 1,94

RAZEM 88,45

Na przedstawionej na mapie lokalizacji emitorów (załącznik 7.2.1) widać, że źródła punktowe objęte

inwentaryzacją koncentrują się głównie w Ostrowie Wielkopolskim.

W celu określenia wielkości emisji wykorzystano:

bazę danych Urzędu Marszałkowskiego w zakresie opłat za korzystanie ze środowiska

(rok 2006),

dane z pozwoleń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

dane uzyskane telefonicznie od poszczególnych zakładów.

Dla każdej z jednostek organizacyjnych (podmiotów) została zbudowana struktura organizacyjna

w podziale na emitory i parametry prowadzonych procesów, która pozwoliła na określenie wielkości

emisji pyłu PM10 dla każdego z emitorów. Przy określaniu emisji kierowano się zasadą

pierwszeństwa dla danych z ewidencji półrocznych ze względu na ich wiarygodność, natomiast

dopiero po wykorzystaniu tych danych emisja była określana na podstawie pozwoleń.

W przypadku braku danych, dotyczących parametrów emitorów lub parametrów ich pracy,


marzec 2009 r.

95

przyjmowano założenia podane w poniższych tabelach.

Tabela 24. Przyjmowane do obliczeń wartości temperatur wylotu gazów odlotowych

Temperatura wylotu ºC K

Paliwa stałe 170 443

Olej 180 453

Gaz 180 453

Dodatkowo określono również roczny profil zmienności emisji punktowej, co jest szczególnie istotne

w przypadku, gdy większość emisji punktowej pochodzi ze spalania paliw do celów grzewczych.

Na wykresach poniżej zobrazowano przebieg zmienności profili rocznego i dobowego dla źródeł

punktowych.

Wykres 9. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł punktowych w 2006 roku.

Wykres 10. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł punktowych.

0

0,5

1

1,5

2

2,5


wsp

ółc

zyn

nik

zm

ien

no

ści em

isji

miesiące

Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł punktowych w 2006 r.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

godziny [h]

Profil zmienności dobowej dla źródeł punktowych


marzec 2009 r.

96

12.2 Inwentaryzacja emisji ze źródeł powierzchniowych

Emisja powierzchniowa, czyli tzw. emisja niska, zajmuje wśród źródeł zanieczyszczeń powietrza

pyłem PM10 pierwsze miejsce i wynosi blisko 826 Mg w 2006 roku. Na podstawie danych o rodzaju

zabudowy oraz informacji o rodzaju stosowanego ogrzewania podzielono teren powiatu ostrowskiego

i miasta Ostrowa Wielkopolskiego na poszczególne obszary, dla których obliczono wielkość emisji

pyłu PM10.

Wielkość emisji powierzchniowej w rozbiciu na poszczególne gminy powiatu ostrowskiego oraz

osiedla Ostrowa Wielkopolskiego przedstawiona została w poniższych tabelach.

Tabela 25. Ładunek pyłu PM10 z poszczególnych gmin powiatu ostrowskiego w roku bazowym 2006.

Lp. gminy powiatu ostrowskiego

liczba

ludności w

gminach

zapotrzebowanie

energetyczne

[GJ]

emisja pyłu

PM10

[Mg/rok]

1 Ostrów Wielkopolski - miasto 72 671 1 598 762 297,56

2 gmina Ostrów Wielkopolski 17 979 323 622 117,77

3 gmina Nowe Skalmierzyce

4 Nowe Skalmierzyce - miasto 5 057 91 026 27,61

5 Nowe Skalmierzyce - obszar wiejski 10 081 181 458 66,03

6 gmina Odolanów

7 Odolanów - miasto 4 951 89 118 21,52

8 Odolanów - obszar wiejski 8 940 160 920 48,82

9 gmina Przygodzice 11 337 204 066 61,91

10 gmina Raszków

11 Raszków - miasto 2 031 36 558 13,92

12 Raszków - obszar wiejski 9 261 166 698 64,03

13 gmina Sieroszewice 9 644 173 592 63,20

14 gmina Sośnie 6 621 119 178 43,39

SUMA 158 573 3 144 998 825,76

Tabela 26. Ładunek pyłu PM10 z poszczególnych osiedli Ostrowa Wielkopolskiego w roku bazowym 2006.

Lp. osiedla Ostrowa

Wielkopolskiego

liczba

ludności na

osiedlach

zapotrzebowanie

energetyczne [GJ]

emisja pyłu

PM10 [Mg/rok]

1 Śródmieście 10 474 230 428 18,68

2 Wenecja 8 881 195 382 22,16

3 Krępa 4 578 100 716 16,30

4 Jana Pawła II 14 309 314 798 38,25

5 Pruślin 2 954 64 988 21,03

6 Kamienice Stare 1 587 34 914 12,00

7 Zacisze - Zębców 4 481 98 582 31,90

8 Odolanowskie 2 677 58 894 19,05

9 Nowe Parcele 6 439 141 658 45,83

10 Parcele Zacharzewskie 7 945 174 790 53,02

11 Powstańców Wielkopolskich 8 346 183 612 19,34

SUMA 72 671 1 598 762 297,56

W 2006 roku największy ładunek pyłu PM10 emitowany był do powietrza z terenu Ostrowa

Wielkopolskiego oraz obszarów wiejskich gmin: Nowe Skalmierzyce, Odolanów i Raszków, zaś


marzec 2009 r.

97

najniższy ładunek emitowany jest ze źródeł powierzchniowych małych miast powiatu: Raszków,

Odolanów i Nowe Skalmierzyce.

W samym Ostrowie Wielkopolskim największy ładunek pyłu PM10 emitowany jest ze źródeł

powierzchniowych osiedli: Parcele Zacharzewskie, Nowe Parcele, Jana Pawła II i Zacisze - Zębców.

Najniższe wartości ładunku pyłu PM10 emitowanego do powietrza wystąpiły w 2006 roku na

obszarze osiedli: Kamienic Starych i Krępy. Emisja pyłu PM10 jest najniższa na osiedlach, gdzie

część zabudowy (głównie wielorodzinnej) zaopatrywana jest w ciepło przez m.s.c. Na obszarach,

gdzie występuje przewaga ogrzewania indywidualnego, obliczona wielkość emisji pyłu PM10

zdecydowanie wzrasta.

Inwentaryzacja powierzchniowych źródeł emisji została przeprowadzona przy wykorzystaniu

materiałów pomocniczych Ministerstwa Środowiska i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

zawartych w opracowaniu pt. „Wskazówki dla Wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen

bieżących i programów ochrony powietrza‖, Warszawa 2003. Analizie poddano ogrzewanie

indywidualne w katastrze w polach 250 m × 250 m, ze względu na istotny wpływ na jakość powietrza

źródeł z sektora bytowo-komunalnego.

Teren Ostrowa Wielkopolskiego został podzielony na 11 obszarów (osiedli), natomiast teren powiatu

na 10 jednostek bilansowych, odpowiadających podziałowi administracyjnemu na gminy.

W obszarach wyznaczono emitory powierzchniowe odpowiadające kwadratom o boku 250 × 250 m.

W każdym obszarze bilansowym wyznaczono zapotrzebowanie ciepła w oparciu o ilość mieszkańców

i współczynnik zapotrzebowania ciepła na jednego mieszkańca. Emisja pyłu PM10 została obliczona

z uwzględnieniem udziałów różnych rodzajów paliw w obszarach bilansowych oraz terenów objętych

siecią cieplną i gazową. Udziały poszczególnych paliw zostały ustalone w oparciu o informacje

zebrane w Ostrowskim Zakładzie Ciepłowniczym oraz w Rejonie Eksploatacji Sieci Gazowej Kalisz.

Dla każdego z wykorzystywanych paliw wyliczono wartość energii użytkowej.

W obliczeniach uwzględniono wykorzystanie paliw na potrzeby ogrzewania pomieszczeń oraz

podgrzewania wody użytkowej.

Do obliczeń emisji pyłu PM10 przyjęto następujące wskaźniki:

Tabela 27. Zestawienie wskaźników emisji pyłu PM10 dla kotłów domowych, wg EMEP-CORINAIR Emission Inventory

Guidebook (2006 r.): Small combustion installations, tabela 8.1a

Rodzaj paliwa Jednostka

Wskaźnik emisji pyłu PM10

wg EMEP-CORINAIR

Emission Inventory Guidebook

gaz [g/GJ] 0,5

węgiel [g/GJ] 404,1

olej opałowy [g/GJ] 3,7

drewno [g/GJ] 695,3

Największy ładunek pyłu PM10 wprowadzany jest do środowiska w wyniku spalania węgla i drewna.

Emisja ze źródeł powierzchniowych nie jest stała. Podlega znacznym wahaniom zarówno w ciągu

doby jak i w ciągu roku. W ciągu roku różnice w emisji ze źródeł powierzchniowych związane są

z sezonem grzewczym i sezonem letnim. Wahania dobowe związane są z trybem życia – uspokojenie

w nocy, ożywienie w godzinach porannych i kolejne w godzinach popołudniowych i wieczornych.

W celu uwzględnienia tych różnic określono dla źródeł powierzchniowych roczny i dobowy profil

zmienności emisji. Oba profile (roczny i dobowy) przedstawiono na wykresach poniżej.


marzec 2009 r.

98

Wykres 11. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł powierzchniowych w 2006 roku.

Wykres 12. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł powierzchniowych.

12.3 Inwentaryzacja emisji ze źródeł liniowych

Emisja liniowa zajmuje wśród źródeł zanieczyszczeń powietrza pyłem PM10 na terenie powiatu

ostrowskiego drugie miejsce. Jej udział w całkowitej wielkości emisji pyłu PM10 dla powiatu

przekracza nieznacznie 12 % i wyniósł łącznie ok. 126,2 Mg w 2006 roku. Główne źródło emisji

zanieczyszczeń pyłem frakcji PM10 do powietrza stanowi w tym względzie ruch komunikacyjny,

odpowiedzialny za powstawanie emisji pyłu w wyniku:

- spalania paliw w silnikach,

- ścierania jezdni, opon i hamulców,

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5


wsp

ółc

zyn

nik

zm

ien

no

ści em

isji

miesiące

Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł powierzchniowych w 2006 r.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

godziny [h]

Profil zmienności dobowej dla źródeł powierzchniowych


marzec 2009 r.

99

- unoszenia drobin pyłu w wyniku wzniecania go z powierzchni na skutek ruchu pojazdów

(emisja wtórna).

Największe ładunki emisji zanieczyszczeń powietrza pyłem PM10 pochodzenia komunikacyjnego

występują wzdłuż dróg krajowych nr 11, 25 i 36 oraz wzdłuż ulic w ciągu dróg wojewódzkich.

Przeprowadzając obliczenia emisji ze źródeł liniowych, uwzględniono drogi krajowe i wojewódzkie,

dla których były wykonane pomiary natężenia ruchu pojazdów. Drogi te potraktowano, jako źródła

emisji liniowej. Do obliczeń przyjęto emisję z 34 odcinków dróg (podzielonych na 347 emitorów

liniowych). Przeprowadzając inwentaryzację wykorzystano materiały przekazane przez Zarząd Dróg

Wojewódzkich w Poznaniu (pomiar ruchu na drogach wojewódzkich w 2005 roku – średni dobowy

ruch w punktach pomiarowych) oraz przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział

w Poznaniu.

W wyniku inwentaryzacji emisji ze źródeł liniowych, na podstawie wyników pomiarów natężeń ruchu

(GPR 2005), drogi powiatu i miasta Ostrowa Wielkopolskiego podzielono na odcinki, którym

odpowiadały wielkości zmierzonych natężeń poszczególnych pojazdów.

W poniższej tabeli przedstawiono ładunek emisji pyłu PM10 emitowanego przez poszczególne

odcinki dróg i ulic na terenie powiatu ostrowskiego.

Tabela 28. Emisja pyłu PM10 z poszczególnych odcinków dróg i ulic w powiecie ostrowskim w roku 2006.

Lp. nr drogi miejscowość drogi, ulice

długość

odcinka

[km]

emisja pyłu

PM10

[Mg/rok]

1 11 Sobótka - Ostrów Wlkp. 13,11 11,304

2 25 Nowe Skalmierzyce - Ostrów Wlkp. 12,24 19,211

3 36 Biadki - Ostrów Wlkp. 15,38 9,603

4 444 Sulmierzyce - Odolanów - Czarnylas 22,35 5,462

5 11 Ostrów Wlkp. - Przygodzice - Antonin - Niedźwiedź 15,21 19,588

6 25 Antonin - Międzybórz 17,17 7,868

7 445 Odolanów - Tarchały Wielkie - granica Ostrowa Wlkp. 10,15 5,450

8 450 granica powiatu - Ołobok - Wielowieś - granica powiatu 21,65 2,857

9

Ligota - Raszków 10,55 1,658

10

Janków Przygodzki - Przygodzice 8,37 1,071

11

Garki - Bogdaj 11,55 1,336

12

Sośnie - Surmin 10,28 2,009

13

Surmin - Chojnik 6,13 0,541

14

Karski - Lewków 5,41 1,515

15

Wtórek - Ostrów Wlkp. 2,75 1,293

16

Raszków - Ostrów Wlkp. 7,23 1,164

17

Grudzielec - droga nr 11 6,63 0,612

18 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Wrocławska 3,67 6,052

19 25 Ostrów Wlkp. ul. Kaliska 3,25 4,193

20 25 Ostrów Wlkp. al. Słowackiego 1,88 2,866

21

Ostrów Wlkp. ul. Piłsudskiego 0,58 0,838


marzec 2009 r.

100

Lp. nr drogi miejscowość drogi, ulice

długość

odcinka

[km]

emisja pyłu

PM10

[Mg/rok]

22 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Głogowska 0,40 0,660

23

Ostrów Wlkp. ul. Chopina 0,30 0,433

24

Ostrów Wlkp. ul. Kompałły 0,44 0,636

25 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Sienkiewicza 0,28 0,462

26 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Wojska Polskiego 0,55 0,907

27 445 Ostrów Wlkp. ul. Odolanowska 2,42 4,093

28 36 Ostrów Wlkp. ul. Krotoszyńska 2,61 3,311

29 11 Ostrów Wlkp. ul. Poznańska 2,93 4,832

30 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Raszkowska 0,24 0,396

31

Ostrów Wlkp. ul. Grabowska 3,35 1,575

32

Ostrów Wlkp. ul. Radłowska 1,74 0,547

33

Ostrów Wlkp. ul. Wysocka - ul. Kamienna 3,57 0,137

34

Ostrów Wlkp. ul. Dworcowa 1,04 1,715

sumaryczna emisja pyłu PM10 z emitorów liniowych 126,195

Przy inwentaryzacji źródeł liniowych uwzględniono:

podział emisji liniowej na najważniejsze trakty komunikacyjne powiatu ostrowskiego i miasta

Ostrowa Wielkopolskiego, które wprowadzono w formie źródeł emisji - źródłem emisji zawsze

była droga lub ulica o konkretnej nazwie,

wszystkie drogi i ulice wprowadzono w odcinkach z uwzględnieniem granic powiatu.

Inwentaryzacją objęto 4 grupy pojazdów:

samochody osobowe,

samochody dostawcze,

samochody ciężarowe,

autobusy.

Każda droga (źródło) podzielona została na niezbędną ilość odcinków (stanowiących emitory), przy

czym głównym kryterium podziału drogi na odcinki był kształt przebiegu ulicy oraz natężenie ruchu

pojazdów na poszczególnych odcinkach drogi. Przy kwalifikowaniu ulic, jako źródeł emisji liniowej,

kierowano się dostępnością danych o natężeniu ruchu na danej drodze.

Struktura pojazdów poruszających się po drogach powiatu jest różna dla poszczególnych odcinków

dróg i zależna od ich charakteru. Poniżej przedstawiono wyliczoną średnią strukturę poszczególnych

pojazdów dla powiatu ostrowskiego oraz dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

101

Wykres 13. Średnia struktura ruchu pojazdów w powiecie ostrowskim.

Wykres 14. Średnia struktura ruchu pojazdów na ulicach Ostrowa Wielkopolskiego.

Metodyka obliczania emisji spalinowej oraz przyjęte wskaźniki emisji są zgodne ze „Wskazówkami

dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony

powietrza‖.

W obliczeniach emisji ze źródeł liniowych uwzględniono oprócz emisji spalinowej, emisję

pozaspalinową z procesów zużycia opon, hamulców, a także ścierania nawierzchni dróg oraz emisję

wtórną związaną z unoszeniem pyłu z dróg. Z uwagi na prowadzone w Ostrowie Wielkopolskim

działania zmierzające do utrzymania czystości dróg (częste mokre czyszczenie) przyjęto niższy

wskaźnik dla emisji wtórnej (z unoszenia) pyłu.

Przy obliczaniu emisji wtórnej zastosowano metodykę EPA AP-42 (część 13.2.1 „Paved Roads‖).

Przyjęte wskaźniki emisji wtórnej zawierają w sobie emisję z procesów zużycia opon, hamulców,

a także ścierania nawierzchni dróg. Przedstawiono je w poniższej tabeli.

77%

10% 11%

2%

struktura ruchu na drogach powiatu ostrowskiego

osobowe dostawcze ciężarowe autobusy

71%

10%

18%

1%

Struktura ruchu na drogach Ostrowa Wielkopolskiego

osobowe dostawcze ciężarowe autobusy


marzec 2009 r.

102

Tabela 29. Wskaźnik emisji wtórnej i pozaspalinowej

Wskaźnik emisji

pozaspalinowej i wtórnej

E [g/km×poj]

Rodzaj emisji liniowej – rodzaj pojazdu

0,021 Emisja pozaspalinowa ze ścierania – pojazdy osobowe

0,029 Emisja pozaspalinowa ze ścierania – pojazdy dostawcze

0,097 Emisja pozaspalinowa ze ścierania – pojazdy ciężarowe

0,097 Emisja pozaspalinowa ze ścierania – autobusy

0,144 Emisja wtórna z unoszenia

0,072 Emisja wtórna z unoszenia (dla ulic dwujezdniowych i dla ulic

poddanych zabiegom czyszczenia)

Rozważając emisję liniową należy przeanalizować, jakie rodzaje pojazdów najbardziej wpływają na

wielkość emisji pyłu PM10. Samochody ciężarowe, pomimo że nie stanowią większości na terenie

powiatu (ok. 28 % ogólnej liczby pojazdów), stanowią największe źródło emisji ze spalania paliw,

spośród analizowanych kategorii pojazdów.

Tabela 30. Wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 według rodzajów pojazdów (emisja spalinowa) oraz

emisja pozaspalinowa i emisja wtórna ze źródeł liniowych, w powiecie ostrowskim.

Kategoria pojazdów/emisja pozaspalinowa i wtórna Emisja pyłu PM10 [Mg/rok]

samochody osobowe 4,58

samochody dostawcze 5,40

samochody ciężarowe 36,63

autobusy 3,23

emisja pozaspalinowa (ze ścierania) 15,13

emisja wtórna ( z unoszenia) 61,24

SUMA 126,21

Przy określaniu emisji z komunikacji uwzględniono również emisję pozaspalinową, którą jest pylenie

z hamulców, zużywanie się bieżników opon, tarcie nawierzchni oraz wtórne pylenie (unoszenie pyłu

z nawierzchni dróg). Emisja pozaspalinowa i wtórna (z unoszenia) stanowi ok. 60 % całej emisji

z komunikacji.

W samym Ostrowie Wielkopolskim struktura ruchu jest inna niż w powiecie, ponieważ miasto jest

węzłem komunikacyjnym, gdzie zbiegają się trzy drogi krajowe. Poniższa tabela przedstawia wielkość

emisji pyłu PM10 generowaną przez poszczególne rodzaje pojazdów w samym mieści oraz wielkość

emisji pozasapalinowej.


marzec 2009 r.

103

Tabela 31. . Wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 według rodzajów pojazdów (emisja spalinowa) oraz emisja

pozaspalinowa i emisja wtórna ze źródeł liniowych, w Ostrowie Wielkopolskim.

Kategoria pojazdów/emisja pozaspalinowa i wtórna Emisja pyłu PM10

[Mg/rok]

samochody osobowe 1,07

samochody dostawcze 1,34

samochody ciężarowe 9,31

Autobusy 0,80

emisja pozaspalinowa (ze ścierania) 4,23

emisja wtórna ( z unoszenia) 16,66

SUMA 33,41

Z uwagi na duże wahania wielkości natężenia ruchu w czasie doby oraz mniejsze wahania roczne

określono dla źródeł liniowych profile zmienności emisji: dobowe i roczne. Szczególnie duże są

dobowe wahania emisji ze źródeł liniowych związane ze wzmożonym ruchem samochodowym

w godzinach porannych (dojazdy do pracy) i popołudniowych (powroty do domu). Profile zmienności

przedstawiono na wykresach poniżej.

Wykres 15. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł liniowych w powiecie ostrowskim w 2006 roku.

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2


wsp

ółc

zyn

nik

zm

ien

no

ści em

isji

miesiące

Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł liniowych w 2006 r.


marzec 2009 r.

104

Wykres 16. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł liniowych w powiecie ostrowskim.

12.4 Bilanse zanieczyszczeń pochodzących z poszczególnych źródeł

Z przeprowadzonej na potrzeby realizacji Programu ochrony powietrza inwentaryzacji źródeł emisji

do powietrza z terenu powiatu ostrowskiego wynika, że wielkość ładunku pyłu PM10 w 2006 roku

wyniosła łącznie ok. 1 040 Mg. Zanieczyszczenia pochodzą ze źródeł: powierzchniowych i linowych

oraz punktowych w mniejszym stopniu. Główne źródło emisji zanieczyszczeń stanowi w powiecie

ostrowskim emisja powierzchniowa i liniowa (odpowiednio ponad 79 % i ponad 12 % całkowitej

wielkości emisji).

Całkowita wielkość emisji pyłu PM10 jest sumą emisji: punktowej, liniowej oraz powierzchniowej.

Zestawienie emisji z poszczególnych rodzajów źródeł ilustruje poniższa tabela.

Tabela 32. Zestawienie emisji pyłu PM10 z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu ostrowskiego

Rodzaj emisji Wielkość ładunku zanieczyszczeń [Mg/rok]

pył PM10

emisja punktowa 88,45

emisja powierzchniowa 825,76

emisja liniowa 126,20

SUMA 1 040,41

Poniżej przedstawiono udziały procentowe poszczególnych źródeł emisji w powiecie ostrowskim

w rocznej emisji pyłu PM10.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

2,2

2,4

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23godziny [h]

Profil zmienności dobowej dla źródeł liniowych


marzec 2009 r.

105

Wykres 17. Struktura emisji pyłu PM10 w powiecie ostrowskim w roku bazowym 2006.

Jak już wspomniano i pokazano na wykresie powyżej, największy udział w wielkości emisji pyłu

PM10 ma emisja powierzchniowa i liniowa. Dodatkowo z racji sposobu wprowadzania

zanieczyszczeń do powietrza (wysokie emitory, wysoka prędkość wylotowa) udział emisji punktowej

w stężeniach imisyjnych na terenie powiatu nie jest znaczący. Główne źródło zanieczyszczenia

powietrza na terenie powiatu i samego miasta Ostrowa Wielkopolskiego stanowi emisja

powierzchniowa.

Strukturę sposobów korzystania ze środowiska w powiecie ostrowskim, związanych z emisją

zanieczyszczeń pyłowych, przedstawiono na wykresie poniżej.

Wykres 18. Udziały emisji pochodzących z różnych sposobów korzystania ze środowiska w roku bazowym 2006.

12.5 Emisja napływowa

W celu przeprowadzenia oceny napływu zanieczyszczeń na teren powiatu ostrowskiego

przeanalizowano wielkość emisji pyłu PM10:

8,5%

79,4%

12,1%

2006

emisja punktowa emisja powierzchniowa emisja liniowa

8,5%

91,5%

2006



marzec 2009 r.

106

ze źródeł zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie strefy,

ze źródeł zlokalizowanych w województwie wielkopolskim,

ze źródeł zlokalizowanych na terenie województw ościennych.

Cała emisja napływowa z dalszych źródeł, zarówno w kraju jak i za granicą została uwzględniona

w przyjętym tle zanieczyszczeń. Przy analizie wielkości tła zanieczyszczeń dla powiatu ostrowskiego

zostały wzięte pod uwagę najniższe wielkości stężeń pomiarowych pyłu PM10 zanotowanych na stacji

pomiarowej w 2006 roku.

Przyjęta wielkość tła dla powiatu ostrowskiego wynosi 13 µg/m3.

12.5.1 Emisja pyłu ze źródeł w bezpośrednim sąsiedztwie strefy

Do modelowania wielkości napływu pyłu PM10 z bezpośredniego sąsiedztwa strefy przeanalizowano

źródła punktowe, jako jedyne mogące mieć znaczenie ponadlokalne, zlokalizowane w sąsiednich

powiatach. Zinwentaryzowano emitory punktowe spełniające kryterium:

emisja pyłu PM10 > 1 Mg/rok oraz wysokość emitora > 20 m.

Wykorzystano bazy opłatowe prowadzone przez Urzędy Marszałkowskie. Łączna emisja z zakładów

zlokalizowanych na terenie sąsiednich powiatów uwzględnionych w obliczeniach napływu pyłu

zawieszonego PM10 na teren strefy powiatu ostrowskiego wyniosła w 2006 roku ok. 445 Mg.

Informacje o emisji pyłu PM10 z poszczególnych jednostek na terenie powiatów sąsiadujących ujęte

w modelowaniu zamieszczono w tabeli 19.

12.5.2 Emisja pyłu ze źródeł województwa wielkopolskiego

Analizując napływ emisji pyłu PM10 z terenu województwa wielkopolskiego przeprowadzono

modelowanie wpływu większych źródeł punktowych emitujących pył zawieszony PM10

zlokalizowanych na terenie województwa wielkopolskiego na teren strefy objętej programem. W tym

celu wykorzystano bazę opłatową prowadzoną przez Urząd Marszałkowski. Przyjęto kryterium

wielkości emisji pyłu PM10 powyżej 30 Mg/rok oraz wysokości emitora powyżej 30 m. Wybrane na

tej podstawie zakłady przedstawiono w tabeli poniżej wraz z jednostkami z terenu powiatów

sąsiadujących z ostrowskim. Łączna emisja z zakładów zlokalizowanych na terenie województwa

wielkopolskiego uwzględnionych w obliczeniach napływu pyłu zawieszonego PM10 na teren powiatu

ostrowskiego wyniosła w 2006 roku ok. 4 318 Mg.

Tabela 33. Emisja pyłu PM10 z jednostek zlokalizowanych w sąsiedztwie strefy oraz na terenie województwa

wielkopolskiego.

Lp. nazwa adres

emisja

pyłu PM10

[Mg/rok]

1 Zespół Elektrowni PĄTNÓW ADAMÓW KONIN S.A. 62-510 Konin ul. Kazimierska 45 2 839,1

2 DALKIA Poznań ZEC S.A 60-960 Poznań ul. Gdyńska 54 321,7

3 Elektrociepłownia Kalisz - PIWONICE S.A. Torowa 115 Kalisz 62-800 220,7

4 Zakład Rolniczo-Przemysłowy Farmutil HS S.A. 64-810 Kaczory ul. Przemysłowa 4

Śmiłowo 109,2

5 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Gnieźnie Sp. z o. o. 62-200 Gniezno ul. Staszica 13 87,6

6 ARDAGH GLASS GOSTYŃ S.A. 63-800 Gostyń ul. Starogostyńka 9 70,3

7 Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o.o. w Pile 64-920 Piła ul. Kaczorska 20 68,1

8 Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Lesznie Sp. z o.o. 64-100 Leszno ul. Spółdzielcza 12 55,9


marzec 2009 r.

107

Lp. nazwa adres

emisja

pyłu PM10

[Mg/rok]

9 Ciepłownia Rejonowa, Kalisz 62-800 Kalisz al. Wojska Polskiego 33 55,0

10 Zakład Przetwórstwa Mleka „MLECZ‖ Sp. z o.o. 64-200 Wolsztyn ul. Żeromskiego 16 52,9

11 Zakłady Produkcji Betonów „PREFBET‖ Sp. z o.o. 64-200 Wolsztyn Powodowo 1 47,0

12 ZEC WAM w Witkowie 62-230 Witkowo ul. Żwirki i Wigury 11 44,6

13 PAROC Trzemeszno Sp. z o.o. 62-240 Trzemeszno ul. Gnieźnieńska 4 35,6

14 Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego w Pile „ZETPEZET‖ Sp. z o. o. 64-920 Piła ul. Walki Młodych 30 33,8

15 Philips Lighting Poland S.A. 64-920 Piła ul. Kossaka 150 32,6

16 Fabryka Wyrobów Runowych „RUNOTEX‖ S.A. 62-800 Kalisz ul. Długosza 11 26,8

17 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej we Wrześni S.A. 62-300 Września ul. Witkowska 22,1

18 Spółka Komunalna WSCHOWA Sp. z o.o. 67-400 Wschowa ul. Daszyńskiego 10 18,7

19 Wojewódzki Szpital Zespolony 62-800 Kalisz ul. Poznańska 79 16,0

20 Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko Własnościowa Pleszew 63-300 Pleszew ul. Mikołaja Reja 8/1 14,4

21 Rawicka Spółdzielnia Mieszkaniowa 63-900 Rawicz ul. Sucharskiego 15 14,3

22 Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.. 63-500 Ostrzeszów ul. Sportowa 2/1 12,4

23 Spółdzielnia G. S. S.Ch. „Dobrosława‖ Sława 12,0

24 Zakład Usług Komunalnych 63-900 Rawicz Winiary 4b 11,7

25 Krotoszyńskie Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej

„CERABUD‖ S.A. 63-700 Krotoszyn ul. Przemysłowa 16 9,7

26 NUTRICIA Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o. oddz. w Krotoszynie 45-952 Opole ul. Marka z Jemienicy 1 7,3

27 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 62-800 Kalisz ul. Budowlanych 2 6,9

28 AKWAWIT - BRASCO S.A.

(poprzednio Przed. Przemysłu Fermentacyjnego „AKWAWIT‖ S. A.) 64-100 Leszno ul. Święciechowska 2 6,6

29 Odlewnia-Rawicz Sp. z o.o. 63-900 Rawicz ul. Sarnowska 2 6,5

30 Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 63-700 Krotoszyn ul. Kołłątaja 5 5,6

31 Spółdzielnia Mleczarska Gostyń 63-800 Gostyń ul. Wielkopolska 1 5,5

32 Fabryka Ceramiki Budowlanej Sp. z o.o. Ostrzeszów 63-500 Ostrzeszów

ul. Powstańców Wlkp. 13-33 5,0

33 Spółdzielnia Mieszkaniowa GÓRCZYNA 67-407 Szlichtyngowa ul. Górczyna 53 4,7

34 Ostrzeszowskie Zakłady Chemii Gospodarczej „POLLENA‖ 63-500 Ostrzeszów

ul. Powstańców Wlkp. 16 4,4

35 Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe

„MAT TAR‖ Sp. J. 63-331 Koźminiec 4,2

36 Produkcja Materiałów Budowlanych Cegielnia Klapki - Włodzimierz

Rachwał 63-520 Grabów n/Prosną, Grabów Pust. 33 4,1

37 KAN - BUD Sp. z o. o. 64-113 Osieczna ul. Gostyńska 9

Kąkolewo 3,9

38 FHUP "PAMAREX" S.C. Paweł Derdziak Marek John 64-150 Wijewo ul. Handlowa 10 3,8

39 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Kowalew Dobrzyca

z/s w Kowalewie 63-325 Kowalew ul. Chrobrego 10 3,6

40 MEBLEX Fabryka Mebli Zakład nr 2 62-800 Kalisz ul. Zachodnia 6-10 3,2

41 Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR 63-740 Kobylin Smolice 146 2,5

42 Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko Własnościowa Kobyla Góra 63-507 Kobyla Góra Os. Zalesie 2 1,7

43 Gospodarstwo Ogrodnicze Zdzisław Dziubek 62-840 Koźminek ul. Kaliska 34 1,7

44 Przedsiębiorstwo Chemii Gospodarczej „POLLENA‖ S.A. 63-500 Ostrzeszów

ul. Powstańców Wlkp. 16 1,5


marzec 2009 r.

108

Lp. nazwa adres

emisja

pyłu PM10

[Mg/rok]

45 Fabryka Fortepianów i Pianin „CALISIA‖ 62-800 Kalisz ul. Chopina 9 1,1

46 Cegielnia Cienia 1 Piotr i Marek Sieradzcy Sp. J. 62-860 Opatówek Cienia Pierwsza 41 1,1

47 VEGEX LEGG KINGA 62-860 Opatówek Tłokinia Wielka 82 1,0

suma emisji z województwa

wielkopolskiego: 4 318,1

12.5.3 Emisja pyłu ze źródeł w województwach ościennych

Dodatkowo przeanalizowano wpływ tzw. „dalekich‖ emitorów na stan jakości powietrza w strefie.

W tym celu zamodelowano wpływ największych źródeł pyłu zawieszonego PM10 zlokalizowanych na

terenie województw ościennych na teren strefy objętej programem. Przeprowadzono inwentaryzacje

emisji pyłu z większości jednostek zlokalizowanych w tych województwach, przyjmując kryterium

wysokości emitora powyżej 100 m. Wybrane na tej podstawie jednostki przedstawiono w tabeli

poniżej. Są to głównie elektrownie i elektrociepłownie, a łączna emisja pyłu PM10 z uwzględnionych

w obliczeniach napływu „dalekich emitorów‖ na teren powiatu ostrowskiego wyniosła w 2006 roku

8 457 Mg

Tabela 34. Emisja pyłu PM10 z „dalekich” emitorów z województw ościennych względem wielkopolskiego.

Lp. nazwa zakładu położenie

wysokość

emitora

[m]

przybliżona

odległość

od Ostrowa

Wlkp. [km]

emisja

[Mg/rok]

1 KGHM Polska Miedź S.A. Głogów 180 130 100,0



4 KGHM Polska Miedź S.A. Polkowice 220 140 488,0

5 WPEC Legnica Legnica 120 140 85,0

6 MPEC "TERMAL" Lubin 230 120 138,0

7 Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Wrocław 184 90 300,0

8 Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Wrocław 120 90 112,0

9 Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Siechnice

(pod Wrocławiem) 135 90 25,0

10 Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Siechnice

(pod Wrocławiem) 110 90 13,0

11 PGE ELEKTROCIEPŁOWNIA GORZÓW S.A. Gorzów

Wielkopolski 150 240 40,0

12 PGE ELEKTROCIEPŁOWNIA GORZÓW S.A. Gorzów

Wielkopolski 120 240 30,0


marzec 2009 r.

109

Lp. nazwa zakładu położenie

wysokość

emitora

[m]

przybliżona

odległość

od Ostrowa

Wlkp. [km]

emisja

[Mg/rok]

13 PGE Elektrownia Opole S.A. Brzezie k. Opole 250 130 238,0

14 ZEC Bydgoszcz Bydgoszcz 100 190 1 512,0

15 KPEC -Bydgoszcz Bydgoszcz 190 68,0

16 CERGIA S.A. TORUŃSKA ENERGETYKA Toruń 220 180 227,0

17 ELANA ENERGETYKA Sp. z o.o. Toruń 148 180

383,0

18 ELANA ENERGETYKA Sp. z o.o. Toruń 106 180

19 Elektrociepłownie Kujawskie Inowrocław 120 150 124,0

20 Elektrownia Bełchatów Bełchatów 300 120 3 500,0

21 DALKIA ŁÓDŹ S.A. - Elektrociepłownia Łódź 274 130

600,0





26 MONDI Świecie S.A. Świecie 100 230 395,0

SUMA emisji z województw ościennych 8 457,0

13 Analizy stanu zanieczyszczenia powietrza

13.1 Czynniki powodujące przekroczenia, z uwzględnieniem przemian fizyko-

chemicznych substancji w powietrzu

Na jakość powietrza wpływa szereg czynników, do najważniejszych wśród nich należą:

wielkość i rozkład emisji substancji,

parametry wprowadzania substancji do powietrza,

parametry i typ emitorów,

warunki klimatyczne,

uwarunkowania demograficzne,

ukształtowanie i sposób zagospodarowania przestrzennego terenu,

rodzaj użytkowania powierzchni,

przemiany fizyko-chemiczne substancji.

Zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu ostrowskiego są to głównie zanieczyszczenia

pochodzenia antropogenicznego, związane z działalnością człowieka. Największy wpływ na stan

zanieczyszczenia powietrza wywiera działalność człowieka związana z ogrzewaniem budynków


marzec 2009 r.

110

(niska emisja), produkcją energii cieplnej (emisja punktowa) i ruchem komunikacyjnym (emisja

liniowa). Wśród czynników antropogenicznych należy także wskazać sposób zagospodarowania

przestrzennego obszaru miejskiego oraz uwarunkowania demograficzne. Najbardziej narażone na

negatywne wpływy zanieczyszczeń powietrza są obszary charakteryzujące się intensywną zabudową

z niewielkim udziałem terenów zielonych, dużą gęstością zaludnienia, wysokim natężeniem ruchu

komunikacyjnego. W powiecie ostrowskim obszary podlegające tego typu zagrożeniu to tereny miast,

szczególnie Ostrowa Wielkopolskiego i Nowych Skalmierzyc - gdzie przez tereny o dużym

zagęszczeniu zabudowy przebiegają drogi krajowe lub wojewódzkie o dużym natężeniu ruchu.

Dodatkową przyczyną nagromadzenia negatywnych substancji jest przewaga budynków

korzystających z indywidualnego ogrzewania węglowego. Również uwarunkowania klimatyczne

(niski poziom opadów) mają negatywny wpływ na właściwości fizyczno-chemiczne atmosfery przez

ograniczenie wymywania zanieczyszczeń. Małe ilości opadów sprzyjają kumulacji zanieczyszczeń

w powietrzu.

W dalszych rozdziałach przedstawiono szczegółową analizę stanu zanieczyszczenia powietrza

w powiecie ostrowskim.

13.2 Wyniki pomiarów jakości powietrza

W powiecie ostrowskim pomiary zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 prowadzone są w Ostrowie

Wielkopolskim, na stacji pomiarowej przy ul. Wysockiej.

Lokalizację punktu pomiarowego przedstawiono na mapie w załączniku graficznym 7.1. Poniżej

zamieszczono zdjęcie punktu pomiarowego.

Rysunek 5. Lokalizacja punktu pomiarowego na terenie Ostrowa Wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

111

Problemem, który stał się przyczyną realizacji Programu ochrony powietrza dla powiatu

ostrowskiego, są przekroczenia dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10 na stacji

pomiarowej zlokalizowanej w Ostrowie Wielkopolskim, przy ul. Wysockiej 57 (WSSE).

Na omawianej stacji nie zanotowano w 2006 roku przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniego

rocznego dla pyłu PM10.

Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie

poziomu niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Wielkości dopuszczalne pyłu

zawieszonego PM10 określone w tym rozporządzeniu są takie same jak w poprzednim rozporządzeniu

Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów substancji w

powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla

dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. z 2002 r. Nr 87 poz. 796).

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do ww. rozporządzenia dopuszczalny poziom pyłu PM10, okres

uśredniania wyników pomiarów, dopuszczalną częstość przekraczania oraz margines tolerancji

przedstawia poniższa tabela.

Tabela 35. Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM10 w powietrzu.

Okres uśredniania

wyników

pomiarów

Dopuszczalny

poziom PM10 w

powietrzu [μg/m3]

Wartość

marginesu

tolerancji

Dopuszczalny poziom

PM10 w powietrzu

powiększony o

margines tolerancji

[μg/m3]

Dopuszczalna

częstość

przekroczenia

dopuszczalnego

poziomu w roku

kalendarzowym

24 h 50 0 50 35 razy

rok kalendarzowy 40 0 40 nie dotyczy

Przekroczenia oraz wielkości stężeń pyłu PM10 odnotowane na stacji pomiarowej w Ostrowie

Wielkopolskim przedstawia poniższa tabela.

Tabela 36. Wyniki pomiarów stężeń pyłu PM10 na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim.

Lokalizacja stanowiska

Stężenie 24-godz. pyłu PM10

[μg/m3]

Częstość

przekraczania

dopuszczalnego

stężenia 24-godz.

w roku

Stężenie średnie

roczne

[μg/m3] Min (data) Max (data)

ul. Wysocka 57 1,0

6.08.2006

297,0

10.01.2006 53 35,5

Pomiary na stanowisku prowadzone są przez cały rok (za wyjątkiem okresów awarii sprzętu) – metodą

wagową.

Stacja pomiarowa obsługiwana przez WSSE zlokalizowana jest w południowej części miasta, na

terenie Ostrowskiego Zakładu Ciepłowniczego . W okolicach stacji znajdują się ulice: Wysocka,

Frąszczaka i Piłsudskiego. Ulica Wysocka, jest drogą osiedlową, nie ma na niej dużego natężenie

ruchu pojazdów. Transport miejski nie odgrywa w tym miejscu znaczącej roli, gdyż w pobliżu (ulicą

Wycocką) poprowadzona jest tylko jedna linia autobusowa.

W bezpośrednim sąsiedztwie terenu, na którym znajduje się punkt pomiarowy znajdują się ogródki

działkowe oraz osiedle o zabudowie mieszanej, zarówno jedno- jak i wielorodzinnej. W sąsiedztwie,


marzec 2009 r.

112

po przeciwnej stronie ulicy Wysockiej, rozciąga się duży teren przemysłowy Fabryki EKK WAGON

Ostrów Wielkopolski. Sam punkt pomiarowy umieszczony jest na trawniku i otoczony średniej

wysokości zielenią.

Na zachód od stacji pomiarowej, w odległości ok. 400 m przebiega ul. Wrocławska prowadzona

w ciągu dróg krajowych nr 11 i 25. Jest to ulica, którą obecnie prowadzony jest tranzyt przez miasto

przez co panuje na niej duże natężenie ruchu pojazdów (blisko 24 tys. poj./dobę).

Dla zobrazowania charakteru sąsiedztwa stacji pomiarowej w załączniku graficznym 7.1

zamieszczono zdjęcie satelitarne okolic punktu pomiarowego.

Analizując rozkład stężeń 24-godz. w ciągu roku wyraźnie widać wzrost stężeń w sezonie chłodnym

(pokrywającym się z sezonem grzewczym) i głównie w tym okresie odnotowywane są przekroczenia

dopuszczalnego poziomu substancji. Najwyższe stężenia pyłu PM10 odnotowane zostały w styczniu

i marcu 2006 roku (w lutym miała miejsce awaria sprzętu), kiedy to w całym kraju utrzymywały się

przez dłuższy czas silne mrozy związane z ośrodkiem wyżowym, jaki rozbudował się nad Europą.

W 2006 roku wyraźnie wyższe stężenia niż w pozostałych dniach wystąpiły:

a) 9 -11 stycznia - zostały odnotowane max. stężenia 24-godz. pyłu PM10 w 2006 roku

(297 μg/m3 dnia 10 stycznia);

b) 23 - 25 stycznia - z max. stężeniem 24-godz. pyłu PM10 122 μg/m3 dnia 24 stycznia;

c) 27 - 30 stycznia - z max. stężeniem 24-godz. pyłu PM10 245 μg/m3 dnia 28 stycznia;

d) 7 - 11 marca - z max. stężeniem 24-godz. pyłu PM10 168 μg/m3 dnia 7 marca;

e) 15 - 18 marca - z max. stężeniem 24-godz. pyłu PM10 109 μg/m3 dnia 15 marca.

Na wykresie poniżej przedstawiono wyniki pomiarów stężeń 24-godzinnych w 2006 roku w punkcie

pomiarowym zlokalizowanym w Ostrowie Wielkopolskim.


marzec 2009 r.

113

Wykres 19. Rozkład stężeń 24-godz. pyłu PM10 w roku 2006 na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim.

0

50

100

150

200

250

300

350

20

06

-01

-01

20

06

-01

-15

20

06

-01

-29

20

06

-02

-12

20

06

-02

-26

20

06

-03

-12

20

06

-03

-26

20

06

-04

-09

20

06

-04

-23

20

06

-05

-07

20

06

-05

-21

20

06

-06

-04

20

06

-06

-18

20

06

-07

-02

20

06

-07

-16

20

06

-07

-30

20

06

-08

-13

20

06

-08

-27

20

06

-09

-10

20

06

-09

-24

20

06

-10

-08

20

06

-10

-22

20

06

-11

-05

20

06

-11

-19

20

06

-12

-03

20

06

-12

-17

20

06

-12

-31

stę

żen

ie p

yłu

PM

10

[

g/m

3]

przebieg stężeo 24-godzinnych pyłu PM10 w 2006 roku na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim

pomiary norma


marzec 2009 r.

114

Na wykresie poniżej pokazano rozkład liczby dni z przekroczeniami dopuszczalnego stężenia 24-

godzinnego dla pyłu PM10 w poszczególnych miesiącach roku 2006.

Wykres 20. Ilość dni z przekroczeniami dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10 w poszczególnych miesiącach

roku 2006.

Przekroczenia dopuszczalnego stężenia 24-godz. pyłu PM 10 występowały w 2006 roku na stacji

w Ostrowie Wielkopolskim w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną czyli w sezonie

grzewczym. W sumie w 2006 roku zanotowano 53 dni, w których przekroczona została dopuszczalna

wartość stężenia 24-godzinnego dla pyłu PM10. Najwięcej dni z przekroczeniami odnotowano

w styczniu i marcu – odpowiednio 21 i 13 dni. W innych miesiącach przekroczenia są pojedyncze,

jednak na uwagę zasługuje fakt iż nawet w maju 2006 roku pojawiło się 5 dni z przekroczeniami

poziomu dopuszczalnego. Nie odnotowano natomiast przekroczeń w miesiącach letnich (czerwiec,

lipiec, sierpień), a także w grudniu 2006 roku, który zapoczątkował bardzo łagodną zimę 2006/2007.

Podkreślić należy, że w 2006 roku miały miejsce dwie przerwy w pracy punktu pomiarowego

(z powodu awarii sprzętu). Przypadają one na sezon grzewczy – 15 dni w lutym i 10 dni w listopadzie.

W tym czasie pomiary nie były prowadzone.

13.3 Opis modelu obliczeniowego

Wykorzystany do obliczeń model (ADMS-Urban) spełnia wszystkie wymagane kryteria wymienione

w punkcie 5 Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia - pozwala na wykonanie obliczeń

rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu w skali miasta i powiatu, a ponadto:

jest modelem polecanym przez Ministerstwo Środowiska i Główny Inspektorat Ochrony

Środowiska w materiałach szkoleniowych pt. "Wskazówki dotyczące modelowania

matematycznego w systemie zarządzania jakością powietrza", Warszawa 2003, jako

przykładowy model służący do oceny jakości powietrza w miastach i na obszarach

pozamiejskich,

umożliwia uwzględnienie procesów fizyczno-chemicznych zachodzących w atmosferze,

0

5

10

15

20

25


21

4

13

45

0 0 02

31

0

ilośd

dn

i z p

rze

kro

cze

nia

mi

ilośd dni z przekroczeniami w 2006 roku w Ostowie Wielkopolskim


marzec 2009 r.

115

a także umożliwia wykonanie obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w przypadku

sekwencyjnych danych meteorologicznych (z godzinową zmiennością), jak i w oparciu o dane

statystyczne; model posiada udokumentowane zastosowanie, jako narzędzie używane

i zalecane do określenia stanu zanieczyszczenia powietrza w krajach Unii Europejskiej,

uwzględnia, w formie tła, emisję napływową ze źródeł zlokalizowanych poza granicami kraju

oraz ze źródeł emisji zlokalizowanych na obszarach sąsiednich województw.

Uzyskana dokładność modelowania jest większa niż wymagana rozporządzeniem Ministra

Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu

(Dz. U. Nr 87, poz. 798).

ADMS-Urban jest systemem modelowania jakości powietrza atmosferycznego rozwijanym od

początku lat 90-tych przez firmę CERC Ltd. z Cambridge.

System oparty jest na gaussowskim modelu dyspersji zanieczyszczeń w powietrzu (II generacji)

wykorzystującym procedury numeryczne w zakresie obliczeń wyniesienia smugi.

System jest stosowany do przygotowywania programów ochrony powietrza i oceny jakości powietrza

w Wielkiej Brytanii i innych krajach UE (Włochy, Węgry).

W wytycznych EEA ADMS-Urban jest wymieniany jako jeden z przykładowych systemów

modelowania przeznaczonych do określania jakości powietrza w strefach.

System wykorzystuje zaawansowaną parametryzację w zakresie zjawisk turbulencji

i dyfuzji w dolnej partii atmosfery. Dostępne są opcje uwzględniające m.in. czasową zmienność emisji

oraz wpływ ukształtowania terenu na dyspersję zanieczyszczeń (opcja „Hills‖). Dodatkowo

uwzględnione są parametry procesów fizykochemicznych zachodzących w atmosferze mające wpływ

na rozkład stężeń zanieczyszczeń na danym obszarze.

ADMS-Urban – dane do obliczeń

System daje możliwość pracy z sekwencyjnymi danymi meteorologicznymi,

w układzie „godzina po godzinie‖. Istnieje również możliwość powiązania profili zmienności

czasowej emisji zanieczyszczeń z sekwencyjnym układem danych meteorologicznych. Dane

wejściowe do modelowania posiadają przejrzysty format tekstowy, co jest istotne z punktu widzenia

automatycznego przygotowania danych w ilościach hurtowych.

Główne moduły podstawowego modelu ADMS przedstawiają się następująco:

Dane meteorologiczne:

Podstawowe dane meteorologiczne to wysokość warstwy granicznej (mieszania), długość Monina-

Obuchowa, prędkość i kierunek wiatru, prędkość tarciowa, wielkość opadów, zachmurzenie, strumień

ciepła przy powierzchni ziemi, częstość prądów konwekcyjnych ponad warstwą mieszania. Niektóre

z tych wielkości są dostępne jako dane pomiarowe, inne są obliczane przy użyciu odpowiednich

algorytmów.

Moduł struktury warstwy granicznej:

Moduł oblicza pionowe profile średniej prędkości wiatru oraz parametrów turbulencji w warstwie

granicznej. Dane te określane są na podstawie korelacji wyprowadzonych z doświadczeń

laboratoryjnych, polowych jak i teoretycznych rozważań dla dowolnych warunków stabilności

atmosfery.


marzec 2009 r.

116

Rozprzestrzenianie smugi:

Moduł oblicza standardowe parametry dyspersji (w pionie jak i w poziomie) oraz stężenie

zanieczyszczenia. W warunkach równowagi stałej i obojętnej zastosowano profil gaussowski.

W warunkach równowagi chwiejnej, pionowy profil stężenia zanieczyszczeń znacząco odbiega od

profilu gaussowskiego. W tym przypadku rozkład prawdopodobieństwa dla prędkości ruchu

pionowego smugi przybliża się za pomocą złożenia dwóch funkcji gaussowskich. Wpływ podłoża

zamodelowany jest jako odbicie smugi tak jak w innych modelach gaussowskich.

Wyniesienie smugi:

Moduł oblicza trajektorię smugi emitowanej przez źródło punktowe rozwiązując układ liniowych

równań różniczkowych pierwszego rzędu wyprowadzonych z równań zachowania masy, pędu i ciepła

smugi oraz masy wyemitowanego zanieczyszczenia oraz równania kinematycznego osi smugi.

Dodatkowo bierze się pod uwagę porywanie powietrza przez smugę u wylotu z emitora. Układ

równań jest rozwiązywany przy użyciu algorytmu Runge-Kutta.

Procesy wymywania:

Moduł bierze pod uwagę następujące mechanizmy usuwania zanieczyszczeń z atmosfery:

opad pod wpływem sił grawitacji,

sucha depozycja,

mokra depozycja.

Dwa pierwsze z wymienionych mechanizmów mają bezpośredni wpływ na inne aspekty zjawiska

dyfuzji, tzn. na wyniesienie smugi, dyspersję smugi, stężenie i wpływ przeszkód budowlanych.

Sucha depozycja jest modelowana za pomocą prędkości depozycji w oparciu o analogię do oporu

wnikania. Profil średniego stężenia w smudze jest modyfikowany o ubytek materiału z dolnej części

smugi w drodze suchej depozycji.

Mokra depozycja jest modelowana przy użyciu prostego mechanizmu współczynników wymywania

zależnych od wielkości opadów atmosferycznych.

Rzeźba terenu:

Moduł oparty jest na procedurze obliczeniowej FLOWSTAR. Służy do określania średniego

przepływu i parametrów dyspersji w terenie o urozmaiconej rzeźbie (wzniesienia i znaczna szorstkość)

oraz pozwala uwzględnić wpływ stratyfikacji atmosfery na średni przepływ i turbulencję.

Przeszkody budowlane

Wpływ dużych budynków lub ich grup na rozprzestrzeniającą się smugę modelowany jest poprzez

zastąpienie rzeczywistych budynków mniej skomplikowaną bryłą, ale posiadającą takie same

właściwości aerodynamiczne. Rozmiary bryły są określane przy pomocy algorytmów

wyprowadzonych na podstawie eksperymentów w tunelu aerodynamicznym.

ADMS-Urban – układ wyników

W systemie ADMS-Urban istnieje możliwość zadawania dowolnego czasu uśredniania obliczanych

stężeń, czyli np. 1 godziny lub 24 godzin.

System pozwala na dowolne definiowanie poziomów percentylowych dla obliczanych charakterystyk

rocznych, czyli np. percentyl 90.4 ze stężeń 24-godzinnych pyłu PM10. Możliwe jest również

obliczanie ilości przekroczeń zadanego stężenia dopuszczalnego w ciągu roku.


marzec 2009 r.

117

System ADMS-Urban posiada możliwość bieżącej współpracy z programem graficznym ArcView

firmy ESRI. Współpraca obejmuje transfer danych w obie strony:

dane wejściowe do modelowania wprowadzone w systemie ADMS-Urban (np. lokalizacja

emitorów) mogą być odczytywane i weryfikowane w programie ArcView

dane wejściowe do modelowania mogą być wprowadzane w programie ArcView, a następnie

odczytywane w systemie ADMS-Urban.

13.4 Weryfikacja modelu

Kalibracji modelu dokonano w oparciu o wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 ze stacji

pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim: przy ul. Wysockiej.

Weryfikacja modelu wykazuje poprawną zgodność wyników obliczonych przy użyciu modelu

ADMS-Urban i wynikami pomiarowymi ze stacji przy ul. Wysockiej. Obliczenia zostały wykonane

w oparciu o zinwentaryzowaną bazę danych o wielkości i źródłach emisji pyłu PM10 na terenie

powiatu ostrowskiego dla roku 2006.

Wyniki pomiarów stężeń pyłu zawieszonego PM10 prowadzonych w roku 2006 na stacji w Ostrowie

Wielkopolskim przedstawiono w rozdziale 4.2.

Stężenie średnioroczne PM10 obliczone na podstawie pomiarów wynosi 35,5 μg/m3. Wartość stężenia

średniorocznego dla roku 2006 obliczona przy użyciu modelu ADMS-Urban w punkcie stacji

pomiarowej wynosi przy ul. Wysockiej 25,3 μg/m3. Oznacza to zgodność na poziomie 71 %.

Jeżeli chodzi o ilość przekroczeń wartości dopuszczalnej stężenia 24-godzinnego według pomiarów

wynosi ona 53 natomiast ilość obliczona przez model wynosi 27. Można zatem stwierdzić, że wyniki

przeprowadzonego modelowania stężeń pyłu PM10 charakteryzują się dobrą zgodnością z pomiarami

– zgodność wyników 24-godz. na poziomie 54 %.

W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów

substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87 poz. 798), załącznik 6, tabela 4 zalecane jest do 50% zgodność

odchylenia standardowego pomiarów i obliczeń stężeń średniorocznych.

Poniżej, w tabeli, przedstawiono porównanie wyników pomiarów i wyników obliczeń dla pyłu PM10.

Tabela 37. Porównanie wyników pomiarów na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim i wyników obliczeń stężeń pyłu

zawieszonego PM10.

parametr

ul. Wysocka 57

wynik

pomiaru

wynik

obliczeniowy

Stężenie średnioroczne [μg/m3] 35,5 25,3

Najwyższe stężenie 24-godz [μg/m3] 297 149,5

Najniższe stężenie 24-godz. [μg/m3] 1 13,3

90,4 percentyl ze stężeń 24-godz. [μg/m3] 62,9 44,9

Ilość dni z przekroczeniami dopuszczalnego

stężenia 24-godz. 53 27

Do obliczeń przyjęto dane meteorologiczne ze stacji w Kaliszu.

Przeprowadzono również porównanie przebiegu czasowego wartości stężeń 24-godzinnych pyłu

PM10 obliczonych z wartościami zmierzonymi na stacji pomiarowej przy ul. Wysockiej w roku 2006.

Wyniki przedstawiono na wykresie poniżej. Zasadnicze trendy zmienności są zachowane, występuje

stosunkowo dobra korelacja czasowa obu przebiegów.


marzec 2009 r.

118

Wykres 21. Porównanie wyników pomiarów na stacji pomiarowej przy ul. Wysockiej i obliczeń stężeń 24-godz. pyłu PM10 w Ostrowie Wielkopolskim w 2006 roku.

0

50

100

150

200

250

3000

1-0

10

1-0

70

1-1

30

1-1

90

1-2

50

1-3

10

2-0

60

2-1

20

2-1

80

2-2

40

3-0

20

3-0

80

3-1

40

3-2

00

3-2

60

4-0

10

4-0

70

4-1

30

4-1

90

4-2

50

5-0

10

5-0

70

5-1

30

5-1

90

5-2

50

5-3

10

6-0

60

6-1

20

6-1

80

6-2

40

6-3

00

7-0

60

7-1

20

7-1

80

7-2

40

7-3

00

8-0

50

8-1

10

8-1

70

8-2

30

8-2

90

9-0

40

9-1

00

9-1

60

9-2

20

9-2

81

0-0

41

0-1

01

0-1

61

0-2

21

0-2

81

1-0

31

1-0

91

1-1

51

1-2

11

1-2

71

2-0

31

2-0

91

2-1

51

2-2

11

2-2

7

stę

że

nie

24-g

odz. p

yłu

PM

10 [

g/m

3]

pomiary obliczenia


marzec 2009 r.

119

13.5 Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu

ostrowskiego w roku bazowym - 2006

Analizę przeprowadzono przy użyciu modelu obliczeniowego ADMS-Urban (wersja 2.3). Poniższa

tabela przedstawia parametry przyjęte do analizy.

Tabela 38. Parametry przyjęte do analizy dla roku bazowego 2006.

Parametr modelu Wartość Uwagi

Dane wejściowe - emisja

Emitory punktowe – 17

Emitory liniowe - 347

Gridy powierzchniowe – 405

Dane dotyczące bilansów

wielkości emisji zostały

opisane w powyższych

rozdziałach

Szorstkość terenu 0,8 m

Minimalna długość Monina-

Obuchowa 15 m

Tło stężenia pyłu PM1011

13 μg/m3

Krok siatki obliczeniowej 1000 m – dla powiatu

250 m – dla Ostrowa Wlkp.

Siatka na planie prostokąta

obejmująca obszar całego

powiatu

Grupowanie źródeł Włączone Utworzono 3 grupy źródeł

emisji

Czas uśredniania 24 h

Format wyników

Pył zawieszony PM10 -

- stężenie średnie roczne

- ilości przekroczeń dopuszczalnego

stężenia 24-godz.

- percentyl 90,4 ze stężeń 24 godz.

Obliczana jest ilość

przypadków przekroczeń

dopuszczalnego stężenia

24-godz. w ciągu roku

Plik danych meteorologicznych 8760 linii

Profile zmienności czasowej emisji Włączone

Dla poszczególnych

rodzajów źródeł, profile

roczne i dobowe.

Stężenia średnioroczne pyłu PM10

Wyniki obliczeń stężeń średniorocznych pyłu PM10 dla roku bazowego 2006 przedstawiono na

mapie w załączniku nr 7.2. Analizując uzyskane wyniki można sformułować następujące wnioski:

przekroczenia dopuszczalnej wielkości stężenia średniorocznego pyłu PM10 obejmują obszar

Ostrowa Wielkopolskiego – u zbiegu osiedli Śródmieście i Powstańców Wielkopolskich oraz

11 W przyjętym tle zanieczyszczeń została uwzględniona emisja ze źródeł naturalnych oraz antropogenicznych pochodzących

spoza strefy, w tym spoza granic kraju. Przy analizie wielkości tła zanieczyszczeń dla powiatu ostrowskiego wzięto pod

uwagę wielkości stężeń pomiarowych pyłu PM10 zanotowanych na stacji pomiarowej zlokalizowanej w Ostrowie

Wielkopolskim.


marzec 2009 r.

120

teren wzdłuż dróg krajowych nr 11, 25 i częściowo 36,

najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM10 występują wzdłuż ul. Wrocławskiej w Ostrowie

Wielkopolskim,

stężenia średnioroczne osiągają wielkość maksymalną 56,76 g/m3,

najniższe stężenia średnioroczne PM10 występują na obszarach wiejskich powiatu, na

terenach rolnych i leśnych.

Rysunek 6. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim - rok bazowy 2006.

Wyniki obliczeń stężeń 24-godz. pyłu PM10

Wyniki obliczeń stężeń 24-godz. pyłu PM10 dla roku bazowego 2006 przedstawiono na mapie

w załączniku nr 7.2.

Przekroczenia dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10 przeanalizowano w układzie

percentyli 90,4 ze stężeń 24-godz. Analizując uzyskane wyniki można sformułować następujące

wnioski:

przekroczenia w ilości powyżej 35 w ciągu roku występują na obszarach12

: gminy Nowe

Skalmierzyce oraz na terenie Ostrowa Wielkopolskiego (obszar przekroczeń przedstawiono na

rysunku poniżej)

maksymalna wartość percentyla w powiecie ostrowskim wynosi 92,93 μg/m3,

ww. obszary przekroczeń podlegają prognozie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu dla

roku 2015.

12 Obszary: gmina Nowe Skalmierzyce oraz Ostrów Wielkopolski wchodzą w tzw. obszar przekroczeń percentyla 90,4 ze

stężeń 24-godzinnych pyłu PM10


marzec 2009 r.

121

Rysunek 7. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10 w powiecie ostrowskim - rok bazowy 2006.

Rysunek 8. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim - rok bazowy 2006.


marzec 2009 r.

122

13.6 Analiza udziału grup źródeł emisji - procentowy udział

w zanieczyszczeniu powietrza poszczególnych grup źródeł emisji

i poszczególnych źródeł emisji

Analizę udziału poszczególnych grup źródeł emisji przeprowadzono w oparciu

o następujący podział źródeł zlokalizowanych na terenie powiatu:

źródła punktowe, dotyczą korzystania ze środowiska,

źródła liniowe, dotyczą powszechnego korzystania ze środowiska,

źródła powierzchniowe, dotyczą powszechnego korzystania ze środowiska.

Dla wszystkich punktów siatki obliczeniowej wyznaczono stężenia średnioroczne odpowiadające

oddziaływaniu poszczególnych grup źródeł. Wyniki przedstawione są na mapach w załączniku nr 7.2.

W tabeli poniżej przedstawiono zestawienie parametrów statystycznych przestrzennego rozkładu

udziałów grup źródeł emisji w stężeniach średniorocznych pyłu PM10.

Tabela 39. Zestawienie parametrów statystycznych przestrzennego rozkładu udziałów grup źródeł emisji

w stężeniach średniorocznych pyłu PM10

Rodzaje źródeł

Średni udział na

terenie powiatu

ostrowskiego

Średni udział na

obszarze

przekroczeń

Wartość

maksymalna*

[μg/m3]

Wartość

minimalna*

[μg/m3]

Źródła liniowe 26,09% 59,60% 22,55 0,01

Źródła punktowe 5,41% 1,63% 2,92 0,01

Źródła powierzchniowe 68,50% 38,77% 13,09 0,11


Poniżej przedstawiono graficznie udziały poszczególnych grup źródeł emisji w imisji na terenie

powiatu ostrowskiego oraz w obszarze przekroczeń dopuszczalnego stężenia średniorocznego.

Wykres 22. Udział poszczególnych rodzajów źródeł emisji w stężeniach imisyjnych pyłu PM10 w powiecie ostrowskim.

26%

5%69%




marzec 2009 r.

123

Wykres 23. Udział poszczególnych rodzajów źródeł emisji w obliczonych stężeniach średniorocznych pyłu PM10 w obszarze

przekroczeń w powiecie ostrowskim.

Analizując wyniki uzyskane dla całego obszaru obliczeniowego powiatu ostrowskiego można

sformułować następujące wnioski:

największe oddziaływanie na stan jakości powietrza w powiecie mają źródła powierzchniowe

(ok. 69 %) i liniowe (26 %); dotyczy to zarówno osiąganych wartości stężeń jak i zasięgu ich

występowania, źródła punktowe mają bardzo małe znaczenie w stężeniach średniorocznych

(ok. 5 %),

na obszarze występowania przekroczeń rośnie udział źródeł liniowych (do 58 %) maleje

natomiast udział źródeł powierzchniowych (do 40 %), w obszarze przekroczeń udział źródeł

punktowych jest znikomy, nie przekracza nieznacznie 2 %,

oddziaływanie poszczególnych rodzajów źródeł emisji na stan jakości powietrza może

lokalnie być zwiększone lub zmniejszone w stosunku do udziałów średnich dla powiatu,

o czym świadczy znaczny rozrzut wartości stężeń średniorocznych pyłu PM10,

rozkład udziałów procentowych zależy od lokalizacji punktów obliczeniowych, gdyż na

obszarach zabudowy oddalonych od głównych ciągów komunikacyjnych udział źródeł

powierzchniowych silnie rośnie i może być przeważający,

wpływ emisji liniowej jest największy wzdłuż dróg,

emisja liniowa jest w największym stopniu odpowiedzialna za przekroczenia dopuszczalnego

poziomu stężenia średniorocznego pyłu PM10 na terenie obszaru przekroczeń w powiecie,

a szczególnie w Ostrowie Wielkopolskim,

emitory punktowe mają bardzo mały wpływ na wielkość stężeń średniorocznych pyłu

zawieszonego PM10 na terenie powiatu ostrowskiego. Jak wcześniej wspomniano, emisję ze źródeł punktowych traktujemy jako korzystanie ze środowiska,

natomiast emisja ze źródeł powierzchniowych i liniowych dotyczy powszechnego korzystania ze

środowiska. Przedstawione powyżej rozważania oraz wyniki modelowania rozprzestrzeniania

zanieczyszczeń wskazują jednoznacznie, że za wielkość stężeń pyłu PM10 na terenie powiatu

ostrowskiego w przeważającej mierze odpowiadają źródła emisji pochodzące z powszechnego

korzystania ze środowiska. Natomiast korzystanie ze środowiska ma znikomy wpływ na wielkość

stężeń zarówno na terenie powiatu, jak i na obszarze przekroczeń.

59%

2%

39%




marzec 2009 r.

124

Wykres 24. Udział rodzajów korzystania ze środowiska w wielkości stężeń pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego.

Wykres 25. Udział rodzajów korzystania ze środowiska w wielkości stężeń pyłu PM10 w obszarze przekroczeń.

13.7 Analiza napływu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych spoza strefy na

stan jakości powietrza w strefie

13.7.1 Emisja ze źródeł w bezpośrednim sąsiedztwie strefy

Analizie poddano napływ pyłu zawieszonego PM10 ze źródeł punktowych zlokalizowanych na terenie

powiatów ościennych (krotoszyńskiego, pleszewskiego, kaliskiego ziemskiego, miasta Kalisz,

ostrzeszowskiego, oleśnickiego i milickiego) na teren powiatu ostrowskiego.

Wyniki obliczeń stężeń imisyjnych pyłu PM10 dla roku bazowego 2006 określające napływ

z emitorów punktowych zlokalizowanych w powiatach ościennych przedstawiono na mapie


Przeprowadzone modelowanie pokazało, że napływ pyłu zawieszonego PM10 pochodzący z emisji

punktowej z powiatów ościennych jest znikomy (na poziomie 0,2 μg/m3 stężeń średniorocznych)

i pomijalny.

5%

95%



2%

98%




marzec 2009 r.

125

13.7.2 Emisja ze źródeł województwa wielkopolskiego

Analizie poddano również napływ z największych źródeł punktowych pyłu PM10 zlokalizowanych na

terenie województwa wielkopolskiego na teren powiatu ostrowskiego.


z emitorów punktowych zlokalizowanych w województwie wielkopolskim przedstawiono na mapie


Przeprowadzone modelowanie pokazało, że napływ pyłu zawieszonego PM10 pochodzący z emisji

punktowej w województwie jest znikomy (na poziomie 0,2 μg/m3 stężeń średniorocznych)

i pomijalny.

13.7.3 Emisja ze źródeł z terenu województw ościennych

Przeprowadzono analizę napływu zanieczyszczeń (pyłu PM10) z wysokich emitorów (h > 100 m)

zlokalizowanych na terenie województw ościennych względem wielkopolskiego na teren powiatu

ostrowskiego. Uwzględniono emitory elektrowni i elektrociepłowni, których zestawienie

przedstawiono w rozdziale 3.5.3.


z emitorów punktowych zlokalizowanych w województwach ościennych przedstawiono na mapie


Przeprowadzone modelowanie pokazało, że napływ pyłu zawieszonego PM10 pochodzący z tzw.

„dalekiej‖ emisji punktowej ze źródeł energetyki zawodowej zlokalizowanych w województwach

ościennych jest znikomy (na poziomie 0,04 μg/m3 stężeń średniorocznych) i pomijalny.

13.8 Prognozy emisji zanieczyszczeń do powietrza dla 2015 roku

W pierwszej części niniejszego podrozdziału przedstawiono podstawowe założenia do prognozy na

rok 2015, w drugiej części zaprezentowano natomiast wyniki i przeprowadzono analizę obliczeń

modelowych.

Biorąc pod uwagę wyniki modelowania jakości powietrza, jako obszar występowania przekroczeń

normatywnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu zidentyfikowano następujące gminy:

Nowe Skalmierzyce oraz osiedla Ostrowa Wielkopolskiego: Śródmieście, Nowe Parcele, Parcele

Zacharzewskie, Powstańców Wielkopolskich, Jana Pawła II, Krępa, Stare Kamienice oraz

Odolanowskie.

Obszary te przyjęto do oceny dotrzymywania dopuszczalnych stężeń w roku prognozy (2015). Ocena

dotyczy zarówno stężeń średniorocznych pyłu PM10 jak i stężeń 24-godzinnych pyłu PM10.

W zakresie analizy stężeń 24-godzinnych, zgodnie z dokumentem „Zasady sporządzania naprawczych

programów ochrony powietrza w strefach‖ przeprowadzono analizę percentyli 90,4.

13.8.1 Założenia dla prognozy - 2015 roku

Prognozę przeprowadzono dla obszaru powiatu ostrowskiego i szczegółowo dla miasta Ostrowa

Wielkopolskiego, gdzie wyniki modelowania jakości powietrza dla roku bazowego wykazały

występowanie przekroczeń normatywnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu.

Ponieważ, jak wykazała przedstawiona w rozdziale 4.6 analiza udziałów grup źródeł, wpływ na jakość


marzec 2009 r.

126

powietrza na terenie powiatu ostrowskiego ma przede wszystkim emisja liniowa (udział – 59 %

w obszarze przekroczeń) oraz emisja powierzchniowa (udział – 39 % w obszarze przekroczeń),

dlatego też zaplanowano redukcję emisji dla źródeł liniowych i powierzchniowych. W obliczeniach

uwzględniono obwodnice Ostrowa Wielkopolskiego (na drodze nr 11) oraz Nowych Skalmierzyc (na

drodze nr 25), będące w trakcie realizacji.

Konieczną redukcję wielkości emisji powierzchniowej oszacowano metodą kolejnych przybliżeń

wykonując modelowanie imisji dla roku prognozy 2015. Modelowanie dla roku prognozy dla powiatu

ostrowskiego wykonano w tym celu trzy razy.

Emisja powierzchniowa - niska emisja

Redukcję emisji powierzchniowej założono dla obszarów, gdzie występują przekroczenia w roku

bazowym. Przyjęte wielkości redukcji emisji przedstawiono poniżej w tabelach:

Tabela 40. Redukcja emisji powierzchniowej na obszarze powiatu ostrowskiego.

Lp. gminy powiatu ostrowskiego

emisja pyłu

PM10

[Mg/rok]

stopień

redukcji

emisja pyłu

PM10

[Mg/rok]

różnica

(2006 - 2015)

rok bazowy

2006

rok prognozy

2015 [Mg/rok]

1 Ostrów Wielkopolski - miasto 297,56 38% 183,35 114,21

2 gmina Ostrów Wielkopolski 117,77 117,77 0,00

3 gmina Nowe Skalmierzyce:

4 Nowe Skalmierzyce - miasto 27,61

27,61 0,00

5 Nowe Skalmierzyce - obszar wiejski 66,03

66,03 0,00

6 gmina Odolanów:

7 Odolanów - miasto 21,52 21,52 0,00

8 Odolanów - obszar wiejski 48,82 48,82 0,00

9 gmina Przygodzice 61,91 61,91 0,00

10 gmina Raszków:

11 Raszków - miasto 13,92 13,92 0,00

12 Raszków - obszar wiejski 64,03 64,03 0,00

13 gmina Sieroszewice 63,20 63,20 0,00

14 gmina Sośnie 43,39 43,39 0,00

15 SUMA 825,76 711,55 114,21

Tabela 41. Redukcja emisji powierzchniowej na obszarze miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Lp. osiedla Ostrowa

Wielkopolskiego

emisja pyłu

PM10 [Mg/rok]

stopień

redukcji

emisja pyłu

PM10 [Mg/rok]

Różnica

(2006 - 2015)

rok bazowy

2006

rok prognozy

2015 [Mg/rok]

1 Śródmieście 18,68 40% 11,21 7,47

2 Wenecja 22,16 22,16 0,00

3 Krępa 16,30 10% 14,67 1,63

4 Jana Pawła II 38,25 31% 26,47 11,78

5 Pruślin 21,03 50% 10,52 10,51

6 Kamienice Stare 12,00 50% 6,00 6,00

7 Zacisze - Zębców 31,90 50% 15,95 15,95


marzec 2009 r.

127

Lp. osiedla Ostrowa

Wielkopolskiego

emisja pyłu

PM10 [Mg/rok]

stopień

redukcji

emisja pyłu

PM10 [Mg/rok]

Różnica

(2006 - 2015)

rok bazowy

2006

rok prognozy

2015 [Mg/rok]

8 Odolanowskie 19,05 50% 9,53 9,52

9 Nowe Parcele 45,83 50% 22,92 22,91

10 Parcele Zacharzewskie 53,02 50% 26,51 26,51

11 Powstańców Wielkopolskich 19,34 10% 17,41 1,93

SUMA 297,56 183,35 114,21

Emisja liniowa

Rozważając zmianę emisji pochodzącej ze źródeł liniowych należy wziąć pod uwagę spodziewany

ogólny wzrost natężenia ruchu pojazdów na drogach. Wg szacunków Generalnej Dyrekcji Dróg

Krajowych i Autostrad średni wskaźnik wzrostu ruchu pojazdów samochodowych w województwie

wielkopolskim dla okresu pięcioletniego wynosi 1,29 – na drogach krajowych i 1,09 – na drogach

wojewódzkich. Wskaźnik wzrostu ruchu obliczony na tej podstawie dla rozpatrywanego okresu od

roku 2005 do 2015 wynosi 1,42.

Jednocześnie spodziewana redukcja emisji liniowej pyłu PM10 nastąpi poprzez zmianę parametrów

emisyjnych pojazdów poruszających się po drogach powiatu ostrowskiego.

Przyjęto następujące założenia:

budowa obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego zostanie zakończona do końca roku 2011;

budowa obwodnicy Nowych Skalmierzyc zostanie zakończona do końca roku 2012;

wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum Ostrowa Wielkopolskiego i Nowych

Skalmierzyc spowoduje zmniejszenie ruchu na drogach w obu miastach:

• pojazdy ciężarowe o 70 % na drogach krajowych i 50 % na pozostałych drogach,

• pojazdy osobowych i dostawcze o 35% na drogach krajowych i 20 % na pozostałych

drogach;

wzrost emisji spowodowany wzrostem natężenia ruchu pojazdów będzie kompensowany

przez poprawę parametrów emisyjnych pojazdów (w roku 2015 duża grupa pojazdów będzie

spełniać normy emisji Euro 3 i wyższych).

Obliczenia stężeń pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego w roku bazowym 2006 wykazały

wpływ źródeł komunikacyjnych na przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłu PM10 w powietrzu na

poziomie 59 % w obszarze przekroczeń.

W ramach działań dodatkowych zmierzających do ograniczenia wpływu zanieczyszczeń

pochodzących z komunikacji na stan jakości powietrza zaproponowano:

1) poprawa stanu technicznego dróg istniejących – utwardzenie poboczy w celu redukcji

wtórnego unosu pyłu z drogi,

2) działania (prowadzone już w mieście Ostrowie Wielkopolskim) polegające na ograniczeniu

emisji wtórnej pyłu poprzez odpowiednie utrzymanie czystości nawierzchni (czyli poprzez

czyszczenie metodą mokrą przy odpowiednich warunkach meteorologicznych). Działania

polegające na utrzymaniu czystości nawierzchni dróg należy realizować z częstotliwością

zależną od panujących warunków pogodowych, minimum raz na miesiąc na ulicach

uwzględnionych w niniejszym Programie.

W ramach działań dodatkowych zaproponowano również wymianę taboru komunikacji miejskiej

z autobusów zasilanych olejem napędowym na autobusy zasilane alternatywnym paliwem gazowym

CNG.


marzec 2009 r.

128

Zakładaną wielkość emisji ze źródeł liniowych (w roku prognozy 2015) po wprowadzeniu działań

naprawczych przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 42. Emisja pyłu PM10 z poszczególnych odcinków dróg w powiecie ostrowskim w roku bazowym i w roku prognozy.

Lp. nr

drogi miejscowość drogi, ulice

długość

odcinka

[km]

emisja pyłu

PM10 w

2006

[Mg/rok]

emisja pyłu

PM10 w roku

prognozy 2015

[Mg/rok]

1 11

Sobótka - Ostrów Wlkp. 13,11 11,304

2 11

Sobótka - węzeł obwodnica Ostrowa Wlkp. 11,09 9,562

3 25

Nowe Skalmierzyce - Ostrów Wlkp. 12,24 19,211

4 25

obwodnica Nowych Skalmierzyc 13,05 19,6912

5

Nowe Skalmierzyce - przejście przez miasto 4,86 4,047

6 36

Biadki - Ostrów Wlkp. 15,38 9,603 9,603

7 444

Sulmierzyce - Odolanów - Czarnylas 22,35 5,462 5,462

8 11

Ostrów Wlkp. - Przygodzice - Antonin - Niedźwiedź 15,21 19,588

9 11

węzeł obwodnicy Ostrowa Wlkp. - Antonin 8,04 10,354

10 25

Antonin - Międzybórz 17,17 7,868 7,868

11 445

Odolanów - Tarchały Wielkie - granica Ostrowa Wlkp. 10,15 5,450 5,450

12 450

granica powiatu - Ołobok - Wielowieś - granica powiatu 21,65 2,857 2,857

13 0

Ligota - Raszków 10,55 1,658 1,658

14 0

Janków Przygodzki - Przygodzice 8,37 1,071 1,071

15 0

Garki - Bogdaj 11,55 1,336 1,336

16 0

Sośnie - Surmin 10,28 2,009 2,009

17 0

Surmin - Chojnik 6,13 0,541 0,541

18 0

Karski - Lewków 5,41 1,515 1,515

19 0

Wtórek - Ostrów Wlkp. 2,75 1,293 1,293

20 0

Raszków - Ostrów Wlkp. 7,23 1,164 1,164

21 0

Grudzielec - droga nr 11 6,63 0,612 0,612

22 11 węzeł obwodnicy Ostrowa Wlkp. - granica miasta

północna 2,39 1,443

23 11 węzeł obwodnicy Ostrowa Wlkp. - granica miasta

południowa 6,71 6,049

24 11 obwodnica Ostrowa Wlkp. część południowa 12,71 10,248

25 11 obwodnica Ostrowa Wlkp. część północna 5,46 3,467

26 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Wrocławska 3,67 6,052 2,823

27 25 Ostrów Wlkp. ul. Kaliska 3,25 4,193 2,166

28 25 Ostrów Wlkp. al. Słowackiego 1,88 2,866 1,397

29 0 Ostrów Wlkp. ul. Piłsudskiego 0,58 0,838 0,433

30 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Głogowska 0,40 0,660 0,308

31 0 Ostrów Wlkp. ul. Chopina 0,30 0,433 0,224


marzec 2009 r.

129

Lp. nr

drogi miejscowość drogi, ulice

długość

odcinka

[km]

emisja pyłu

PM10 w

2006

[Mg/rok]

emisja pyłu

PM10 w roku

prognozy 2015

[Mg/rok]

32 0 Ostrów Wlkp. ul. Kompałły 0,44 0,636 0,328

33 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Sienkiewicza 0,28 0,462 0,215

34 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Wojska Polskiego 0,55 0,907 0,490

35 445 Ostrów Wlkp. ul. Odolanowska 2,42 4,093 2,099

36 36 Ostrów Wlkp. ul. Krotoszyńska 2,61 3,311 2,118

37 11 Ostrów Wlkp. ul. Poznańska 2,93 4,832 2,254

38 11, 25 Ostrów Wlkp. ul. Raszkowska 0,24 0,396 0,185

39 0 Ostrów Wlkp. ul. Grabowska 3,35 1,575 1,166

40 0 Ostrów Wlkp. ul. Radłowska 1,74 0,547 0,405

41 0 Ostrów Wlkp. ul. Wysocka - ul. Kamienna 3,57 0,137 0,102

42 0 Ostrów Wlkp. ul. Dworcowa 1,04 1,715 0,926

sumaryczna emisja pyłu PM10 z emitorów liniowych 126,195 124,938

Emisja punktowa

Przyjęto dane jak dla wariantu bazowego roku 2006. W przyszłości będzie następować zmniejszanie

się wielkości emisji ze źródeł przemysłowych – energetycznych i technologicznych w związku

z wprowadzaniem energooszczędnej i materiałooszczędnej technologii, urządzeń energetycznych

niskoemisyjnych, korelujące ze wzmocnieniem działania organów administracji publicznej coraz

skuteczniej wdrażających i egzekwujących prawo ochrony środowiska. Na skutek przeprowadzonych

procesów termomodernizacyjnych przewiduje się również spadek zapotrzebowania na moc oraz

ograniczenie zużycia energii cieplnej.

Biorąc pod uwagę powyższe jak również możliwości rozwoju oraz powstanie nowych zakładów

(źródeł punktowych) przyjęto założenia takie jak dla roku bazowego.

Zestawienie emisji

Poniżej, w tabeli, przedstawiono porównanie emisji pyłu PM10 w roku bazowym 2006 i w roku

prognozy 2015.

Tabela 43. Porównanie emisji pyłu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy.

rodzaj źródeł

emisja pyłu PM10

w roku bazowym

2006 [Mg/rok]

emisja pyłu PM10

w roku prognozy

2015 [Mg/rok]

zmiana emisji

pyłu PM10

(2006 – 2015)

[Mg/rok]

emitory punktowe 88,45 88,45 0,00

emitory powierzchniowe 825,76 711,55 114,21

emitory liniowe 126,20 124,94 1,26

SUMA 1 040,41 924,94 115,47


marzec 2009 r.

130

13.8.2 Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczeń powietrza dla roku prognozy

Analizę przeprowadzono przy użyciu modelu obliczeniowego ADMS-Urban (wersja 2.3).

Siatka obliczeniowa obejmowała powiat ostrowski. W zakresie stężeń 24-godzinnych zastosowano

metodę percentylową.

Tabela 44. Parametry przyjęte do analizy w roku prognozy 2015.

Parametr modelu Wartość Uwagi

Dane wejściowe - emisja

Emitory punktowe – 17

Emitory liniowe - 370

Gridy powierzchniowe – 405

Dane dotyczące bilansów

wielkości emisji zostały

opisane w powyższych

rozdziałach

Szorstkość terenu 0,8 m

Minimalna długość Monina-Obuchowa 15 m

Tło stężenia pyłu PM10 13 μg/m3

Krok siatki obliczeniowej 1000 m – dla powiatu

250 m – dla Ostrowa Wlkp.

Siatka na planie prostokąta

obejmująca obszar całego

miasta

Grupowanie źródeł Wyłączone Utworzono grupy dla źródeł

emisji

Czas uśredniania 24 h

Format wyników

Pył zawieszony PM10 -

- stężenie średnie roczne

- ilości przekroczeń dopuszczalnego

stężenia 24-godz.

- percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz.

Obliczana jest ilość

przypadków przekroczeń

dopuszczalnego stężenia

24-godz. w ciągu roku

Plik danych meteorologicznych 8760 linii

Profile zmienności czasowej emisji Włączone

Dla poszczególnych

rodzajów źródeł, profile

dobowe i roczne.

Wyniki obliczeń stężeń średniorocznych pyłu PM10

Dopuszczalna wartość stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10 dla roku 2015 wynosi

40 μg/m3. Analizując uzyskane wyniki można sformułować następujące wnioski:

wartości stężenia średniorocznego powyżej 40 μg/m3 nie występują w żadnym punkcie

obliczeniowym zlokalizowanym na analizowanym obszarze przekroczeń powiatu

ostrowskiego,

najwyższe obliczone stężenie średnioroczne wynosi 35,6 μg/m3.

Rozkład stężeń średniorocznych dla roku prognozy 2015 na obszarze powiatu ostrowskiego

przedstawiony został w załączniku nr 7.2.


marzec 2009 r.

131

Wyniki obliczeń stężeń 24-godz. pyłu PM10

Dopuszczalna wartość percentyla 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10 dla roku 2015

wynosi 50 μg/m3. Analizując uzyskane wyniki można sformułować następujące wnioski:

po wprowadzeniu działań naprawczych nie występują przekroczenia dopuszczanego stężenia

24-godz. pyłu PM10 dla powiatu ostrowskiego;

najwyższa obliczona wartość percentyla 90,4 wynosi 49,4 μg/m3.

Rozkład percentyla 90,4 ze stężeń 24-godzinnych dla roku prognozy 2015 na obszarze powiatu

ostrowskiego i miasta Ostrowa Wielkopolskiego przedstawiony został w załączniku nr 7.2.

Wnioski: Dla prognozowanej na 2015 rok sytuacji nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu

zawieszonego PM10 w powietrzu. Prognozowane działania naprawcze zaproponowane w Programie

wystarczają do uzyskania stanu jakości powietrza zgodnego z wymaganiami przepisów ochrony

środowiska.

Podsumowanie: Na mapkach poniżej przedstawiono zmianę jakości powietrza po wprowadzeniu działań naprawczych:


marzec 2009 r.

132

Rysunek 9. Porównanie rozkładów stężeń pyłu zawieszonego PM10 - percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. w powiecie

ostrowskim – rok bazowy 2006 i rok prognozy 2015 (wariant „1”).


marzec 2009 r.

133

13.9 Zadania wynikające z przeprowadzonych analiz stanu zanieczyszczenia

powietrza

13.9.1 Analiza możliwych działań naprawczych

Zdiagnozowana sytuacja w zakresie zanieczyszczenia powietrza na obszarze powiatu ostrowskiego

pyłem zawieszonym PM10, wymusza konieczność zastosowania odpowiednich działań naprawczych,

celem redukcji niskiej emisji. Do działań tych można zaliczyć:

1) termomodernizację budynków,

2) centralizację systemów grzewczych np. poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej,

3) wymianę przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne,

4) zamianę paliwa na ekologiczne lub zastosowanie alternatywnych źródeł energii,

5) modernizację sieci cieplnych,

6) działania w zakresie ograniczania emisji komunikacyjnej poprzez:

a) budowę obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego (na drodze nr 11) w celu wyprowadzenia ruchu

tranzytowego poza tereny o gęstej zabudowie – w realizacji,

b) budowę obwodnicy Nowych Skalmierzyc (na drodze nr 25) w celu wyprowadzenia ruchu

tranzytowego poza tereny zabudowy mieszkaniowej – w realizacji;

c) zmniejszenie wielkości emisji wtórnej z dróg poprzez poprawę stanu technicznego dróg

(np. utwardzone pobocze) oraz utrzymanie częstszego mokrego czyszczenia dróg,

oraz jako działania wspomagające poprawę jakości powietrza:

7) uwzględnienie aspektów ochrony powietrza w planach zagospodarowania przestrzennego

(zachowanie istniejących obszarów zieleni w powiecie, projektowanie nowych osiedli

mieszkaniowych z uwzględnieniem konieczności przewietrzania centrów miast, rozwoju

„terenów zielonych‖),

8) edukację ekologiczną,

9) działania w zakresie transportu drogowego takie jak:

a) budowa obwodnic miast powiatu,

b) poprawę płynności ruchu w Ostrowie Wielkopolskim,

c) prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w Ostrowie Wielkopolskim,

d) wprowadzenie strefy ograniczonego ruchu w centrum Ostrowa Wielkopolskiego,

e) rozbudowa systemu tras rowerowych,

10) działania w zakresie komunikacji miejskiej takie jak:

a) zmiana środków transportu Miejskiego Zakładu Komunikacji zasilanych olejem

napędowym na autobusy zasilane alternatywnym paliwem gazowym CNG,

b) rozwój komunikacji zbiorowej „przyjaznej dla użytkownika‖ również pomiędzy

poszczególnymi miastami powiatu oraz komunikacji Ostrów - Kalisz.

Termomodernizacja może być realizowana poprzez docieplenie ścian budynków i/lub wymianę

stolarki okiennej.

Centralizacja systemów grzewczych może polegać np. na podłączeniu do miejskiej sieci

ciepłowniczej. Rozwiązanie to wymaga jednak istnienia rezerw energetycznych tego źródła ciepła

oraz wykonania prac ziemnych w celu rozbudowy sieci.

W ramach trzeciego z wymienionych kierunków można dokonać wymiany samego urządzenia

grzewczego i/lub instalacji grzewczej.


marzec 2009 r.

134

Zamiana paliwa na ekologiczne dotyczy przede wszystkim konwersji z tradycyjnego węgla na

kwalifikowany sortyment węglowy, gaz, ewentualnie olej opałowy, energię elektryczną, biomasę czy

zastosowania alternatywnych źródeł energii w postaci np. kolektorów słonecznych czy pomp ciepła.

Pompy ciepła to zwykle inwestycje bardzo kosztowne, natomiast kolektory słoneczne mogą być

traktowane jako rozwiązanie uzupełniające lub mieć charakter czasowy, np. pobieranie energii

z kolektorów słonecznych może odbywać się w okresie od marca do października. Zamiana paliwa

wiąże się najczęściej z koniecznością wymiany kotła oraz instalacji grzewczej. Należy pamiętać, że

spalanie paliwa, nawet dobrej jakości, w nieprzystosowanym do tego celu urządzeniu grzewczym

będzie powodowało, poza obniżeniem jego sprawności cieplnej, wzrost emisji substancji

zanieczyszczających. W celu redukcji emisji wskazana jest zatem wymiana starych kotłów węglowych

na nowoczesne, niskoemisyjne kotły, gdzie proces spalania węgla prowadzony jest optymalnie, przez

co rośnie sprawność urządzenia.

W poniższej tabeli zebrano najważniejsze informacje dotyczące zasygnalizowanych wyżej działań

zmierzających do ograniczenia niskiej emisji. Uwzględniono w niej m.in. efekt ekologiczny, koszty

inwestycyjne i eksploatacyjne, bariery prawne i społeczne oraz inne czynniki wpływające na

atrakcyjność danego działania.


marzec 2009 r.

135

Tabela 45. Działania zmierzające do ograniczenia emisji pyłu PM10 i poprawy jakości powietrza

Rodzaj źródła /

działanie Typ działania Efekt ekologiczny Inne zalety Bariery / Wady

Koszt

inwestycyjny*

Koszt

eksploatacyjny

POWIERZCHNIOWE

Termomodernizacja

budynków

Redukcja emisji

proporcjonalna do spadku

zużycia ciepła:

- wymiana okien do 20 %

- ocieplenie do 25 %

Równoczesna modernizacja

budynku, zmniejszenie kosztów

ogrzewania.

Działanie może być łączone z

wymianą systemu ogrzewania

Koszt wysoki dla

osiągniętego efektu

ekologicznego od 110 zł/m

2

Wymiana starych

kotłów węglowych ogólnie

Uzyskuje się na terenach

gęsto zaludnionych,

charakteryzujących się

zwartą zabudową

Bariera prawna: brak podstaw

prawnych do wymuszenia

zmian, możliwa jest tylko

dobrowolna współpraca

właścicieli nieruchomości

przy wsparciu finansowym

(np. dopłaty lub zwolnienie z

podatku od nieruchomości) ze

strony administracji

gazowe

>99 % redukcji PM10,

wysoka redukcja innych

zanieczyszczeń, redukcja

odpadów

Wysoka sprawność, automatyka,

wysoki komfort użytkowania

Wysoka cena zakupu,

wysokie koszty eksploatacji

Cena

jednostkowa:

od 5 000 zł

do 14 000 zł

51,0 zł/GJ

węglowe retortowe

Ok. 92 % redukcji PM10,

redukcja innych

zanieczyszczeń


komfort użytkowania wyższy niż

w tradycyjnych, niskie koszty

eksploatacji (w porównaniu z

gazem)

Wysoka cena zakupu,

specyficzny rodzaj paliwa

Cena

jednostkowa:

od 8 700 zł

do 12 500 zł

25,0 – 32,0 zł/GJ

węglowe nowoczesne Ok. 83 % redukcji PM10

(przy paliwie ORZECH)

Podwyższona sprawność, prosta

automatyka (jako opcja); niska

cena zakupu, niskie koszty

eksploatacji (w porównaniu z

gazem)

Niski komfort użytkowania,

efekt ekologiczny silnie

zależy od jakości paliwa

Cena

jednostkowa:

od 8 700 zł

do 12 500 zł

22,0 – 29,0 zł/GJ

olejowe


wysoka redukcja innych

zanieczyszczeń, redukcja

odpadów


wysoki komfort użytkowania

Wysoka cena zakupu,

wysokie koszty eksploatacji

(wyższe niż dla gazu)

Cena

jednostkowa:

od 12 000 zł

do 17 500 zł

92,0 zł/GJ


marzec 2009 r.

136

Rodzaj źródła /


Koszt

inwestycyjny*

Koszt

eksploatacyjny

Wymiana starych

kotłów węglowych

podłączenie do sieci OZC

100 % redukcji emisji

niskiej wszystkich

substancji

B. wysoki komfort użytkowania

Koszt podłączenia wysoki dla

indywidualnego użytkownika.

Koszt użytkowania na

poziomie ogrz. gazowego;

zasięg sieci ograniczony

Cena

jednostkowa

od 7 000 zł

do 20 000 zł

25,1 – 48,2 zł/GJ

ekologiczne – np. na biomasę lub

brykiety


redukcja innych

zanieczyszczeń


niskie koszty eksploatacji (w

porównaniu z gazem)

B. wysoka cena zakupu,

konieczny specyficzny rodzaj

paliwa

Cena

jednostkowa

od 7 000 zł

do18 000 zł

37,0 – 47,0 zł/GJ

piece elektryczne

100 % redukcji emisji

niskiej wszystkich

zanieczyszczeń


wysokie koszty eksploatacji Wysokie koszty eksploatacji

5 000 -10 000;

11000-16 000 –

pompy ciepła

powietrzne;

ok. 50 000

pompy ciepła

gruntowe

39 – 54 zł/GJ

(p. elektryczne)

13 – 27 zł/GJ

(pompy ciepła)

Źródła odnawialne Wspomaganie ogrzewania

kolektorami słonecznymi

100 % redukcji dla

produkcji zastępowanej

energii, pozwalają na 60 %

redukcji na c.w.u. i 20 % na

c.o.

Niskie koszty eksploatacji

B. wysoka cena zakupu,

konieczność współpracy z

kotłem gazowym

Cena

jednostkowa

od 10 000 zł

do 25 000 zł

0 zł/GJ

Modernizacja sieci

cieplnych

uzyskanie redukcji emisji

ze źródeł punktowych

(OZC)

Zmniejszenia strat cieplnych,

oszczędność paliwa Wysoki koszt Wg kosztorysu

Kontrola jakości paliw

Wprowadzenie jako warunku

korzystania z dofinansowania –

stosowania paliwa o określonej

jakości (dotyczy nowych kotłów

węglowych)

Wspomaganie działań

wymiany kotłów

Można wprowadzić w formie

uchwały do regulaminu

dofinansowania

Trudności związane z

kontrolą; warunek może

zniechęcać do wymiany

kotłów

Ograniczenie emisji

komunikacyjnej

Budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego

Redukcja emisji ze źródeł

liniowych na terenie miasta

Zmniejszenie uciążliwości

komunikacji samochodowej w

mieście

Wysoki koszt Wg kosztorysu

Budowa obwodnicy Nowych

Skalmierzyc

Redukcja emisji ze źródeł

liniowych na terenie miasta

Zmniejszenie uciążliwości

komunikacji samochodowej w

mieście

Wysoki koszt Wg kosztorysu


marzec 2009 r.

137

Rodzaj źródła /


Koszt

inwestycyjny*

Koszt

eksploatacyjny

Zmiana środków transportu

Miejskiego Zakładu Komunikacji zasilanych olejem napędowym na

autobusy zasilane alternatywnym

paliwem gazowym CNG

Wspomaganie innych

działań

Zmniejszenie uciążliwości taboru

komunikacyjnego Wysoki koszt Wg kosztorysu

Ograniczenie emisji wtórnej pyłu poprzez odpowiednie utrzymanie

czystości nawierzchni (poprzez

czyszczenie metodą mokrą) – działanie regularne

Redukcja emisji wtórnej z

unoszenia

Niewielkie koszty, poprawa

estetyki

Możliwe małe ograniczenia w

ruchu Wg kosztorysu

* koszty inwestycyjne w przypadku kotłów ograniczono do kosztów ich zakupów wraz z niezbędnym wyposażeniem


marzec 2009 r.

138

Jednym z najważniejszych działań naprawczych, mającym na celu ograniczenie niskiej emisji pyłu

PM10 pochodzącej z sektora bytowo-komunalnego, jest wymiana dotychczasowych kotłów

węglowych o niskiej sprawności na nowoczesne kotły węglowe, retortowe, kotły gazowe, olejowe,

bądź kotły na paliwa ekologiczne.

W dalszej części dokonano porównania starych kotłów węglowych z kotłami nowoczesnymi

(na paliwa stałe, gazowe, płynne), uwzględniając takie aspekty jak:

jednostkowy koszt produkcji ciepła (zł/GJ),

koszt kotła,

wskaźnik emisji pyłu ze spalania,

redukcja zanieczyszczeń.

Porównania dokonano przy następujących założeniach:

średnia wielkość kotła dla gospodarstwa domowego ok. 20 kW,

ceny paliw wg aktualnie obowiązujących taryf (stawek);

dla gazu wzięto pod uwagę grupę taryfową W-3 (1200 < a <= 8000 m3/rok; sieć gazowa

o ciśnieniu do 0,5 MPa) tj. użytkujących gaz do sporządzania posiłków, podgrzewania ciepłej

wody użytkowej oraz do ogrzewania pomieszczeń;

ceny kotłów zawierają koszty niezbędnej automatyki;

w przypadku kotła gazowego uwzględniono koszt przyłącza, a w przypadku kotła olejowego –

koszt zbiornika na olej;

nie uwzględniono kosztów instalacji wewnętrznych, kominów;

nie uwzględniono kosztów obsługi i remontów.


marzec 2009 r.

139

Tabela 46. Zestawienie parametrów kotłów i paliw dla indywidualnych gospodarstw domowych.

Rodzaj kotła Jednostka stare węglowe węglowe

nowoczesne

węglowe

retortowe ekologiczne gazowe olejowe elektryczne

sprawność [%] 50 75 85 85 90 90 ponad 90

rodzaj paliwa - węgiel (orzech,

kostka) węgiel (orzech)

węgiel

(groszek,

EKORET)

brykiety lub

pelety gaz GZ50 olej opałowy -

parametry paliwa:

- wartość opałowa

- zawartość popiołu

- zawartość siarki

- zawartość wilgoci

[MJ/kg

(MJ/m3)]

[%]

[%]

[%]

26

4-10

<0,6

do 12

26

4-10

<0,6

do 12

>26

4-10

<0,6

do 12

17,5

35a

41,5

-

Jednostkowy koszt

paliwa zł/Mg 460 -570 435 -570 567-840

560 - 680 /

635 - 760 1,86

b

3,00c

0,1944 zł/kWh -–

taryfa całodniowa

0,1411 zł/kWh

taryfa nocna

koszt produkcji

ciepła [zł/GJ] 28,5 - 38,5 22 - 29 25 - 32 37 - 47 51,0 92 39 - 54

koszt kotła [zł] - 8 700 – 12 500 8 700 – 12 500 7 000 – 18 000 5 000 – 14 000 12 000 – 17 500 od 5 000

wskaźnik emisji

pyłu ogółem [g/GJ] 404,1 65 32 50 0,5 3,7 0

redukcja emisji [%] - 83,75 92 87,5 99,75 98,75 100,00

a MJ/m

3

b zł/m

3

c zł/l


marzec 2009 r.

140

Na podstawie powyższej tabeli można stwierdzić, że najniższy koszt wytworzenia ciepła występuje

w przypadku nowoczesnej kotłowni opalanej węglem i w kotłach retortowych (22 – 32 zł/GJ). Ten

sam jakościowo węgiel, spalany w starych kotłach, powoduje wzrost kosztów wytworzenia ciepła

o ok. 50 %. Stosunkowo niski koszt występuje również w przypadku zastosowania jako paliwa pelet

(do 47 zł/GJ). Kotłownia gazowa generuje koszty wytworzenia ciepła na poziomie 51 zł/GJ, czyli

dwukrotnie wyższe niż nowoczesna kotłownia węglowa. Najwyższe koszty wiążą się jednak ze

spalaniem oleju (92 zł/GJ).

Koszty kotłów zależą od producenta i ich rozpiętość może być znaczna, ogólnie jednak najtańszymi

kotłami są kotły węglowe (za wyjątkiem retortowych), następnie kotły gazowe. Najdroższe kotły to

kotły olejowe (choć często mają one ceny porównywalne do kotłów gazowych) oraz kotły na pelety.

Kotły retortowe są stosunkowo drogie, ale ich zakup zwraca się w krótkim czasie.

Pod względem wskaźnika emisji pyłu najkorzystniej prezentują się kotły gazowe (0,5 g/GJ) lub

olejowe (3,7 g/GJ). Należy jednak zwrócić uwagę, że redukcja emisji pyłu, jaką osiąga się

w przypadku nowoczesnych kotłów węglowych w stosunku do kotłów starych, jest znaczna (ponad

80 %).

Rozpatrując efekt ekologiczny najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zamontowanie kotła gazowego,

jednak wysoki koszt produkcji ciepła stanowi w tym przypadku poważne ograniczenie dla

przeciętnego gospodarstwa domowego.

Na terenie powiatu ostrowskiego, zgodnie z obliczeniami przeprowadzonymi dla roku prognozy –

2015, występuje potrzeba redukcji niskiej emisji (z sektora bytowo-komunalnego). W rozdziale

poniżej określono powierzchnię użytkową lokali, w których należałoby zlikwidować kotły węglowe,

aby osiągnąć wymagany poziom redukcji.

W rozdziale tym przeanalizowano możliwe do zastosowania działania naprawcze, których efektem

powinna być poprawa stanu jakości powietrza na obszarze gdzie zostaną one zrealizowane. Jednak

ostatecznie dla powiatu ostrowskiego, będącego przedmiotem tego opracowania, wybrano tylko

niektóre z możliwych działań. Przyczyną dokonania takiej selekcji były zarówno przedstawione

powyżej względy ekonomiczne i społeczne, jak również względy wynikające z polityki rozwoju

powiatu oraz poszczególnych gmin i miast powiatu realizowanej przez gospodarzy terenu. W wyborze

brano pod uwagę również specyfikę strefy. Zadecydowało to np. o wymianie starych kotłów

węglowych na nowoczesne niskoemisyjne zamiast generalnej zmiany paliwa na gazowe lub olejowe.

Nie wprowadzono natomiast strefy ograniczonego ruchu w centrum Ostrowa Wielkopolskiego, gdyż

mogłoby to spowodować ograniczenie możliwości rozwoju miasta. Za celowe natomiast uznano

prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w miastach (np. opłaty za postój), która powinna

doprowadzić do zmiany nawyków mieszkańców na rzecz wspólnego korzystania z samochodów

w celu ograniczenia zanieczyszczeń komunikacyjnych w centrum Ostrowa Wielkopolskiego

i unikania sytuacji – „jeden kierowca – jeden samochód‖.

Propozycje działań naprawczych zostały przedyskutowane z władzami powiatu i Ostrowa

Wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

141

13.9.2 Obliczenie powierzchni użytkowej lokali13

objętych działaniami

naprawczymi

Dla prognozy na rok 2015, na podstawie informacji o redukcji emisji przedstawionych w rozdziale

4.8.1. można obliczyć powierzchnię użytkową lokali, które powinny być objęte programem redukcji.

Jednostkową emisję na 1 m2 powierzchni użytkowej oszacowano na podstawie zapotrzebowania na

energię cieplną realizowanego przez spalanie węgla w statystycznym mieszkaniu o powierzchni

85,1 m2 (wg danych GUS) dla powiatu ostrowskiego i 74,6 m

2 dla Ostrowa Wielkopolskiego, które

przeliczono następnie za pomocą wskaźnika emisji na emisję jednostkową.

Tabela 47. Parametry przyjęte do obliczeń dla kotłów węglowych

Obszar

roczne zapotrzebowanie na

energię cieplną

jednostkowa emisja pyłu PM10

ze spalania węgla

[GJ/m2*] [kg/m

2]

powiat ostrowski 0,74 0,34

miasto Ostrów

Wielkopolski 0,88 0,34

* przyjęto do obliczeń przykładowe mieszkanie o średniej powierzchni użytkowej wg danych GUS z 2006

wynoszącej 85,1 m2 i 74,6 m

2.

Szacunkowa powierzchnia lokali przewidzianych do przeprowadzenia działań naprawczych

przedstawia się następująco:

powierzchnia użytkowa lokali, dla których przewiduje się termomodernizację, szacuje się na

ok. 59 680 m2,

powierzchnia użytkowa lokali, dla której przewiduje się wymianę czynnika grzewczego lub

wymianę starych kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne kotły węglowe lub

podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej szacuje się na ok. 338 000 m2,

ww. powierzchnia użytkowa została rozłożona proporcjonalnie do założonego procentu redukcji

na poszczególne obszary (osiedla) Ostrowa Wielkopolskiego objęte działaniami naprawczymi

(tabela 34).

Tabela 48. Wielkość powierzchni lokali objętych wymianą czynnika grzewczego na obszarach działań naprawczych.

Obszar

Ogólna liczba powierzchni

użytkowej lokali na obszarze

[m2], dla której przewiduje się

likwidację kotłów

osiedla Ostrowa Wielkopolskiego

Śródmieście 23 500

Wenecja 0

Krępa 6 000

Jana Pawła II 35 500

13 Lokal – mieszkanie w budynku wielorodzinnym, budynek jednorodzinny, budynek użyteczności publicznej, inne

wyposażone w indywidualne źródła ciepła zaliczane do tzw. „niskiej emisji‖.


marzec 2009 r.

142

Obszar

Ogólna liczba powierzchni

użytkowej lokali na obszarze

[m2], dla której przewiduje się

likwidację kotłów

Pruślin 32 000

Kamienice Stare 18 500

Zacisze_Zębców 46 000

Odolanowskie 28 000

Nowe Parcele 66 000

Parcele Zacharzewskie 76 500

Powstańców Wielkopolskich 6 000

razem w Ostrowie Wlkp. 338 000

koszt przeprowadzenia całej operacji jak również powierzchnia użytkowa lokali, w których

przeprowadzona zostanie operacja zależy od wybranego wariantu działań naprawczych

(wariant podstawowy – wymiana kotłów i zmiana paliwa, podłączenie do miejskiej sieci

ciepłowniczej oraz termomodernizacja budynków, wariant alternatywny – wymiana kotłów

na nowoczesne węglowe oraz termomodernizacja, wariant optymalny – wymiana kotłów

i zmiana paliwa, wymiana kotłów na nowoczesne węglowe, podłączenie do miejskiej sieci

ciepłowniczej oraz termomodernizacja budynków) i wynosi:

- w przypadku wariantu podstawowego (WP) - ok. 51,1 mln zł*.,

- w przypadku wariantu alternatywnego (WA) – ok. 59,7 mln zł*,

- w przypadku wariantu optymalnego (WO) – ok. 57,7 mln zł*.

* kwoty uwzględniają również szacowane koszty przeznaczone na działanie wspomagające - działania

promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) oraz koszty stworzenia

i utrzymania systemu organizacyjnego dla działań naprawczych. Kwoty ww. nie uwzględniają

kosztów mokrego czyszczenia dróg oraz kosztów budowy obwodnicy,

opcja ekologicznych kotłów na biomasę, ze względu na zbyt wysokie koszty inwestycyjne będzie

stosowana bardzo rzadko;

z kolei wysokie koszty eksploatacyjne kotłów olejowych (średni koszt produkcji ciepła na

poziomie 92 zł/GJ) powodują, że opcja kotłów olejowych jest również mało atrakcyjna do

powszechnego stosowania.

13.10 Podsumowanie analiz stanu zanieczyszczenia powietrza w powiecie

ostrowskim

Przeprowadzone obliczenia i analizy wykazały, że zasadniczy udział w stężeniu pyłu zawieszonego

PM10 w powietrzu na obszarach przekroczeń mają źródła liniowe oraz w mniejszym stopniu źródła

powierzchniowe związane z ogrzewaniem indywidualnym, czyli „niska emisja‖. Najważniejsze

działania naprawcze, mające na celu uzyskanie dotrzymania poziomów dopuszczalnych, koncentrują

się na rozwiązaniu problemu wpływu transportu samochodowego na stan jakości powietrza.

W centrum tych działań znajduje się będąca w trakcie realizacji budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego. Jednak, z uwagi na znaczący (na poziomie blisko 40% w obszarze przekroczeń)


marzec 2009 r.

143

udział źródeł powierzchniowych w przekroczeniach dopuszczalnych stężeń pyłu PM10 konieczne jest

również podjęcie działań związanych z redukcją „niskiej emisji‖ w Ostrowie Wielkopolskim.

Zaplanowana do realizacji obwodnica Nowych Skalmierzyc spowoduje ograniczenie wielkości stężeń

w mieście w sposób wystarczający do zachowania standardów jakości powietrza.

Wszystkie proponowane działania naprawcze, ich efekt ekologiczny, koszty realizacji i termin

realizacji przedstawiono w rozdziale 5 w części opisowej niniejszego dokumentu.

Uwagi końcowe:

Brak podstaw prawnych do zarządzenia obligatoryjnej wymiany starych kotłów i pieców

węglowych przez osoby fizyczne jest poważną barierą realizacji programu redukcji niskiej

emisji. W opinii przedstawicieli stron zaangażowanych w przygotowanie i realizację Programów

ochrony powietrza problem ten wymaga wdrożenia w przyszłości systemowych rozwiązań

legislacyjnych. W aktualnym stanie formalno-prawnym kluczowym czynnikiem powodzenia

programu redukcji niskiej emisji jest przygotowanie dla mieszkańców atrakcyjnej oferty

dofinansowania wymiany oraz wykazanie poza efektem ekologicznym istotnych oszczędności po

stronie kosztów eksploatacyjnych (przypadek wysokosprawnych kotłów opalanych węglem) oraz

wzrostu poziomu komfortu użytkowania urządzeń.

14 Czas potrzebny na realizację celów Programu

Proponuje się następujący czas realizacji poszczególnych działań naprawczych:

program redukcji niskiej emisji – realizacja w latach 2009 - 2015;

koordynacja realizacji działań naprawczych - zadanie ciągłe od 2009 do 2015.

15 Analiza materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych

do opracowania Programu

Do sporządzenia POP wykorzystano materiały, dokumenty, publikacje, które:

pozwoliły określić istniejące, a także oszacować prognozowane poziomy zanieczyszczenia

powietrza,

stanowią narzędzia polityki ekologicznej w powiecie,

określają strategie, plany, programy mające wpływ na środowisko,

opisują techniki i technologie ograniczające wprowadzanie substancji do powietrza.

Do opracowania niniejszej dokumentacji wykorzystano dane bazy opłatowej Urzędu

Marszałkowskiego w Poznaniu oraz dane z pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza

przekazane przez Urząd Marszałkowski w Poznaniu i Urząd Wojewódzki w Poznaniu. Dane te zostały

wykorzystane do stworzenia bazy danych dotyczących emisji punktowej.

W oparciu o ww. materiały sformułowano działania naprawcze przedstawione w niniejszym

Programie.


marzec 2009 r.

144

W opracowaniu wykorzystano również m.in. następujące dokumenty:

Wojewódzki, powiatowy i gminne programy ochrony środowiska

Założenia polityki energetycznej państwa przewidują, że w związku z urealnieniem cen energii,

postępem w modernizacji i restrukturyzacji działalności gospodarczej oraz wzrostem świadomości

ekologicznej społeczeństwa, zużycie energii w przeliczeniu na jednostkę krajowego produktu będzie

się nadal zmniejszać. W 2010 roku poziom zużycia energii powinien obniżyć się o ok. 25 %

w stosunku do 2000 roku.

Ustalono następujące kierunki działań:

prowadzanie energooszczędnych technologii i urządzeń w przemyśle oraz energetyce;

zmniejszenie strat energii (zwłaszcza cieplnej) w systemach przesyłowych, poprawa

parametrów energetycznych budynków oraz podnoszenie sprawności wytwarzania energii.

Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej zakłada osiągnięcie w 2010 roku 7,5 % (w scenariuszu

najbardziej prawdopodobnym) udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej.

Poziom ten można osiągnąć głównie przez odpowiednie wykorzystanie:

zasobów biomasy – do produkcji energii cieplnej,

energii wody i wiatru – do produkcji energii elektrycznej,

słońca – do produkcji energii cieplnej i elektrycznej,

wód geotermalnych – do produkcji energii cieplnej.

Przewiduje się, że duży udział w produkcji „czystej energii‖ będzie pochodził ze spalania biomasy

(słomy, drewna, ścinek itp.). Wynika to głównie z tkwiącego w Polsce potencjału tej energii,

dopracowanej techniki produkcji odpowiednich urządzeń przetwarzających oraz stosunkowo niskich

kosztów produkcji energii przetworzonej. Natomiast pozostałe rodzaje energii odnawialnej mają jedną

wadę, mianowicie koszt jednostkowy produkcji energii przetworzonej jest kilkakrotnie wyższy od

kosztu produkcji metodami konwencjonalnymi (spalania paliw kopalnych czy produkcja energii

elektrycznej w elektrowniach szczytowo-pompowych).

Wśród podstawowych działań w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych należy

wymienić:

intensywny rozwój energetyki odnawialnej na szczeblu regionalnym i lokalnym, pracującej

w układach zdecentralizowanych na regionalne i lokalne potrzeby;

popularyzacja i wdrożenie najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych, w sferze rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i finansowych.

W opracowaniu wykorzystano następujące programy ochrony środowiska:

Program Ochrony Środowiska dla powiatu ostrowskiego, 2003 r.

Program Ochrony Środowiska dla miasta Ostrów Wielkopolski, 2004 r.

Program Ochrony Środowiska dla gminy Ostrów Wielkopolski, 2003 r.

Program Ochrony Środowiska dla gminy Raszków, 2004 r.

Program Ochrony Środowiska dla gminy Sośnie, 2004 r.

Program Ochrony Środowiska dla gminy Przygodzice, 2004 r.

Program Ochrony Środowiska dla gminy Sieroszewice, 2004 r.


marzec 2009 r.

145

W Programie ochrony środowiska dla powiatu ostrowskiego pośród przedsięwzięć priorytetowych

w perspektywie długoterminowej w sferze poprawy jakości powietrza w powiecie wymieniono

w programie ograniczenie emisji niskiej z sektora prywatnego (emisja z domków jednorodzinnych,

palenisk domowych).

Inne materiały, dokumenty, publikacje

1. Zakrzewski, Sigmund F., Podstawy toksykologii środowiska., 1995, PWN, ss. 261 (s. 116)

2. Markiewicz, A., Podstawy modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu

atmosferycznym, 2004

3. Ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2006, Wojewódzki Inspektorat

Ochrony Środowiska w Poznaniu, 2007

4. Raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim w roku 2006, Wojewódzki

Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, 2007

5. Piotr Grzegorczyk, Energia elektryczna kontra niska emisja, Wokół Energetyki, 3/2003

6. Monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery w Polsce dla potrzeb EMEP i GAW/WMO - raport

syntetyczny 2005, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2006

7. Jacek Iwanek, Grażyna Mitosek, Dominik Kobus, Katarzyna Bąk, Wybrane problemy

zanieczyszczenia powietrza w Polsce w 2005 roku w świetle wyników pomiarów prowadzonych

w ramach PMŚ, Inspekcja Ochrony Środowiska, 2006

8. Dane o natężeniu ruchu w województwie wielkopolskim w 2005 r.

9. Wyniki pomiarów średniego dobowego ruchu drogowego w województwie wielkopolskim

w 2005 r., Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu.

10. Dane statystyczne dotyczące powiatu ostrowskiego (GUS).

11. Informacje nt. emisji pyłu, natężenia ruchu, ogrzewania, zaopatrzenia w ciepło i inne uzyskane

ze Starostwa Powiatowego, Urzędu Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, Ostrowskiego Zakładu

Ciepłowniczego.

12. Dane własne ATMOTERM S.A. – raporty emisji pyłu z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń

Środowiska.

13. Z uwagi na brak zweryfikowanych danych nie skorzystano z Krajowego Rejestru Transferu

i Uwalniania Zanieczyszczeń. Pierwsze sprawozdanie objęte obowiązkiem raportowania będą

dostępne dopiero za 2007 rok.


marzec 2009 r.

146

16 Załączniki graficzne

16.1 Położenie stacji pomiarowej mierzącej poziom pyłu PM10 w powietrzu na

terenie Ostrowa Wielkopolskiego

1. Zdjęcie satelitarne okolic punktu pomiarowego przy ul. Wysockiej 57

(źródło: www.geoportal.gov.pl).

http://www.geoportal.gov.pl/


marzec 2009 r.

147

2. Lokalizacja stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim.


marzec 2009 r.

148

16.2 Mapy

Tabela 49. Spis map

Nr mapy Treść

7.2.1 Lokalizacja emitorów punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie powiatu ostrowskiego

7.2.2 Lokalizacja emitorów punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie Ostrowa Wielkopolskiego

7.2.3 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski

7.2.4 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji powierzchniowej – rok bazowy 2006 –

powiat ostrowski

7.2.5 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji punktowej – rok bazowy 2006 – powiat

ostrowski

7.2.6 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji liniowej – rok bazowy 2006 – powiat

ostrowski

7.2.7 Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski

7.2.8 Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – Ostrów Wielkopolski

7.2.9 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „0‖) – powiat

ostrowski

7.2.10 Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „0‖) – powiat

ostrowski

7.2.11 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1‖) – powiat

ostrowski

7.2.12 Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1‖) – powiat

ostrowski

7.2.13 Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1‖) – Ostrów

Wielkopolski

7.2.14 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji punktowej na terenie województwa

wielkopolskiego

7.2.15 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z wysokich emitorów na terenie województw

ościennych względem wielkopolskiego

7.2.16 Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji napływowej spoza strefy powiat ostrowski


marzec 2009 r.

149

Mapa 7.2.1. Lokalizacja emitorów punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie powiatu ostrowskiego.


marzec 2009 r.

150

Mapa 7.2.2. Lokalizacja emitorów punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie Ostrowa Wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

151

Mapa 7.2.3. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski


marzec 2009 r.

152

Mapa 7.2.4. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji powierzchniowej – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski


marzec 2009 r.

153

Mapa 7.2.5. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji punktowej – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski.


marzec 2009 r.

154

Mapa 7.2.6. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji liniowej – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski


marzec 2009 r.

155

Mapa 7.2.7. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – powiat ostrowski.


marzec 2009 r.

156

Mapa 7.2.8. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok bazowy 2006 – Ostrów Wielkopolski


marzec 2009 r.

157

Mapa 7.2.9. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „0”) – powiat ostrowski


marzec 2009 r.

158

Mapa 7.2.10. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „0”) – powiat ostrowski


marzec 2009 r.

159

Mapa 7.2.11. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1”) – powiat ostrowski.


marzec 2009 r.

160

Mapa 7.2.12. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1”) – powiat ostrowski.


marzec 2009 r.

161

Mapa 7.2.13. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zaw. PM10 [μg/m3] – rok prognozy 2015 (wariant „1”) – Ostrów Wielkopolski.


marzec 2009 r.

162

Mapa 7.2.14. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji punktowej na terenie województwa wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

163

Mapa 7.2.15. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z wysokich emitorów na terenie województw ościennych względem wielkopolskiego.


marzec 2009 r.

164

Mapa 7.2.16. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zaw. PM10 [μg/m3] z emisji napływowej spoza strefy powiat ostrowski.


marzec 2009 r.

165

17 Spis tabel Tabela 1. Charakterystyka strefy (źródło: „Ocena jakości powietrza za rok 2006‖, WIOŚ) ................ 15

Tabela 2. Wynikowe klasy strefy - powiat ostrowski - dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa

ogólna dla strefy z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (źródło:

„Ocena jakości powietrza za rok 2006‖, WIOŚ) ................................................................................... 15

Tabela 3. Podsumowanie wyników pomiarów stężeń pyłu PM10 w 2006 r. na stacji pomiarowej

zlokalizowanej w Ostrowie Wielkopolskim. ......................................................................................... 16

Tabela 4. Pomiary stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim w latach 2004-2007.

............................................................................................................................................................... 16

Tabela 5. Wartości progowe do klasyfikacji stref dla terenu kraju – ochrona zdrowia ........................ 19

Tabela 6. Źródła emisji i emitory .......................................................................................................... 20

Tabela 7. Wielkość emisji pyłu PM10 w powiecie ostrowskim. ........................................................... 21

Tabela 8. Udziały grup źródeł w imisji pyłu PM10 na terenie powiatu ostrowskiego. ......................... 22

Tabela 9. Udział korzystania i powszechnego korzystania ze środowiska w imisji pyłu PM10 na

terenie powiatu ostrowskiego. ............................................................................................................... 23

Tabela 10. Zestawienie parametrów kotłów i paliw dla indywidualnych gospodarstw domowych ..... 26

Tabela 11. Powierzchnia lokali objęta działaniami naprawczymi w Ostrowie Wielkopolskim –

porównanie wariantów. ......................................................................................................................... 32

Tabela 12. Harmonogram rzeczowo-finansowy dla wybranego wariantu optymalnego (WO) działań

naprawczych. ......................................................................................................................................... 34

Tabela 13. Organy administracji i ich obowiązki w ramach przygotowania, realizacji i monitorowania

Programu ochrony powietrza. ............................................................................................................... 50

Tabela 14. Monitorowanie realizacji Programu ochrony powietrza (projekt) ...................................... 56

Tabela 15. Powierzchnia użytków rolnych i leśnych w gminach powiatu ostrowskiego. .................... 74

Tabela 16. Ludność i gęstość zaludnienia w jednostkach administracyjnych powiatu ostrowskiego wg

faktycznego miejsca zamieszkania w 2006 roku (źródło: GUS). .......................................................... 79

Tabela 17. Liczba ludności na osiedlach Ostrowa Wielkopolskiego. ................................................... 80

Tabela 18. Rodzaje źródeł emisji i typy emitorów. ............................................................................... 87

Tabela 19. Porównanie wielkości natężenia ruchu na drogach województwa wielkopolskiego (źródło:

GPR 2005). ............................................................................................................................................ 91

Tabela 20. Natężenie ruchu na drogach powiatu ostrowskiego (źródło: GPR 2005) ............................ 91

Tabela 21. Natężenie ruchu na drogach powiatowych i gminnych powiatu ostrowskiego. .................. 92

Tabela 22. Natężenie ruchu na drogach w Ostrowie Wielkopolskim. .................................................. 92

Tabela 23. Wielkość emisji punktowej pyłu PM10 w powiecie ostrowskim. ....................................... 94

Tabela 24. Przyjmowane do obliczeń wartości temperatur wylotu gazów odlotowych ........................ 95


marzec 2009 r.

166

Tabela 25. Ładunek pyłu PM10 z poszczególnych gmin powiatu ostrowskiego w roku bazowym 2006.

............................................................................................................................................................... 96

Tabela 26. Ładunek pyłu PM10 z poszczególnych osiedli Ostrowa Wielkopolskiego w roku bazowym

2006. ...................................................................................................................................................... 96

Tabela 27. Zestawienie wskaźników emisji pyłu PM10 dla kotłów domowych, wg EMEP-CORINAIR

Emission Inventory Guidebook (2006 r.): Small combustion installations, tabela 8.1a ....................... 97

Tabela 28. Emisja pyłu PM10 z poszczególnych odcinków dróg i ulic w powiecie ostrowskim w roku

2006. ...................................................................................................................................................... 99

Tabela 29. Wskaźnik emisji wtórnej i pozaspalinowej ....................................................................... 102

Tabela 30. Wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 według rodzajów pojazdów (emisja spalinowa)

oraz emisja pozaspalinowa i emisja wtórna ze źródeł liniowych, w powiecie ostrowskim. ............... 102

Tabela 31. . Wielkość emisji pyłu zawieszonego PM10 według rodzajów pojazdów (emisja spalinowa)

oraz emisja pozaspalinowa i emisja wtórna ze źródeł liniowych, w Ostrowie Wielkopolskim. ......... 103

Tabela 32. Zestawienie emisji pyłu PM10 z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu

ostrowskiego ........................................................................................................................................ 104

Tabela 33. Emisja pyłu PM10 z jednostek zlokalizowanych w sąsiedztwie strefy oraz na terenie

województwa wielkopolskiego. .......................................................................................................... 106

Tabela 34. Emisja pyłu PM10 z „dalekich‖ emitorów z województw ościennych względem

wielkopolskiego. ................................................................................................................................. 108

Tabela 35. Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM10 w powietrzu. .................................................. 111

Tabela 36. Wyniki pomiarów stężeń pyłu PM10 na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim. 111

Tabela 37. Porównanie wyników pomiarów na stacji pomiarowej w Ostrowie Wielkopolskim i

wyników obliczeń stężeń pyłu zawieszonego PM10. ......................................................................... 117

Tabela 38. Parametry przyjęte do analizy dla roku bazowego 2006. .................................................. 119

Tabela 39. Zestawienie parametrów statystycznych przestrzennego rozkładu udziałów grup źródeł

emisji w stężeniach średniorocznych pyłu PM10 ............................................................................... 122

Tabela 40. Redukcja emisji powierzchniowej na obszarze powiatu ostrowskiego. ............................ 126

Tabela 41. Redukcja emisji powierzchniowej na obszarze miasta Ostrowa Wielkopolskiego. .......... 126

Tabela 42. Emisja pyłu PM10 z poszczególnych odcinków dróg w powiecie ostrowskim w roku

bazowym i w roku prognozy. .............................................................................................................. 128

Tabela 43. Porównanie emisji pyłu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy. .............................. 129

Tabela 44. Parametry przyjęte do analizy w roku prognozy 2015. ..................................................... 130

Tabela 45. Działania zmierzające do ograniczenia emisji pyłu PM10 i poprawy jakości powietrza .. 135

Tabela 46. Zestawienie parametrów kotłów i paliw dla indywidualnych gospodarstw domowych. .. 139

Tabela 47. Parametry przyjęte do obliczeń dla kotłów węglowych .................................................... 141


marzec 2009 r.

167

Tabela 48. Wielkość powierzchni lokali objętych wymianą czynnika grzewczego na obszarach działań

naprawczych. ....................................................................................................................................... 141

Tabela 49. Spis map ............................................................................................................................ 148

18 Spis rysunków Rysunek 1. Lokalizacja powiatu ostrowskiego na tle podziału administracyjnego województwa

wielkopolskiego (źródło: www.gminy.pl) ............................................................................................ 14

Rysunek 2. Położenie powiatu ostrowskiego w województwie wielkopolskim (źródło: www.gminy.pl)

............................................................................................................................................................... 71

Rysunek 3. Gminy powiatu ostrowskiego. ............................................................................................ 72

Rysunek 4. Róża wiatrów dla Kalisza. .................................................................................................. 77

Rysunek 5. Lokalizacja punktu pomiarowego na terenie Ostrowa Wielkopolskiego. ........................ 110

Rysunek 6. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim -

rok bazowy 2006. ................................................................................................................................ 120

Rysunek 7. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10 w powiecie ostrowskim - rok

bazowy 2006. ...................................................................................................................................... 121

Rysunek 8. Percentyl 90,4 ze stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10 w Ostrowie Wielkopolskim -

rok bazowy 2006. ................................................................................................................................ 121

Rysunek 9. Porównanie rozkładów stężeń pyłu zawieszonego PM10 - percentyl 90,4 ze stężeń 24-

godz. w powiecie ostrowskim – rok bazowy 2006 i rok prognozy 2015 (wariant „1‖). ..................... 132

19 Spis wykresów Wykres 1. Wielkość stężeń średniorocznych pyłu PM10 w punkcie pomiarowym w Ostrowie

Wielkopolskim w latach 2004-2007. ..................................................................................................... 17

Wykres 2. Ilość przekroczeń dopuszczalnej wartości stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 w punkcie

pomiarowym w Ostrowie Wielkopolskim w latach 2004-2007. ........................................................... 17

Wykres 3. Emisja pyłu ogółem z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu ostrowskiego

(źródło: GUS). ....................................................................................................................................... 21

Wykres 4. Udziały procentowe poszczególnych rodzajów emisji w sumarycznej emisji na terenie

powiatu ostrowskiego w 2006 roku. ...................................................................................................... 22

Wykres 5.Udziały emisji pochodzącej z korzystania ze środowiska i powszechnego korzystania ze

środowiska w sumarycznej emisji na terenie powiatu ostrowskiego w 2006 roku. .............................. 22


marzec 2009 r.

168

Wykres 6. Udziały poszczególnych grup źródeł w stężeniach imisyjnych pyłu PM10 na terenie

powiatu ostrowskiego w 2006 roku. ...................................................................................................... 23

Wykres 7. Udziały poszczególnych grup źródeł w stężeniach imisyjnych pyłu zawieszonego PM10 w

obszarze przekroczeń w powiecie ostrowskim – 2006 rok. .................................................................. 23

Wykres 8. Udział użytków rolnych i leśnych w ogólnej powierzchni poszczególnych gmin powiatu

ostrowskiego. ......................................................................................................................................... 74

Wykres 9. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł punktowych w 2006 roku. ........................ 95

Wykres 10. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł punktowych. ............................ 95

Wykres 11. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł powierzchniowych w 2006 roku. ........... 98

Wykres 12. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł powierzchniowych. .................. 98

Wykres 13. Średnia struktura ruchu pojazdów w powiecie ostrowskim. ............................................ 101

Wykres 14. Średnia struktura ruchu pojazdów na ulicach Ostrowa Wielkopolskiego. ....................... 101

Wykres 15. Profil zmienności emisji pyłu PM10 dla źródeł liniowych w powiecie ostrowskim w 2006

roku...................................................................................................................................................... 103

Wykres 16. Profil zmienności dobowej emisji pyłu PM10 dla źródeł liniowych w powiecie

ostrowskim. ......................................................................................................................................... 104

Wykres 17. Struktura emisji pyłu PM10 w powiecie ostrowskim w roku bazowym 2006. ................ 105

Wykres 18. Udziały emisji pochodzących z różnych sposobów korzystania ze środowiska w roku

bazowym 2006. ................................................................................................................................... 105

Wykres 19. Rozkład stężeń 24-godz. pyłu PM10 w roku 2006 na stacji pomiarowej w Ostrowie

Wielkopolskim. ................................................................................................................................... 113

Wykres 20. Ilość dni z przekroczeniami dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10 w

poszczególnych miesiącach roku 2006. .............................................................................................. 114

Wykres 21. Porównanie wyników pomiarów na stacji pomiarowej przy ul. Wysockiej i obliczeń

stężeń 24-godz. pyłu PM10 w Ostrowie Wielkopolskim w 2006 roku. .............................................. 118

Wykres 22. Udział poszczególnych rodzajów źródeł emisji w stężeniach imisyjnych pyłu PM10 w

powiecie ostrowskim. .......................................................................................................................... 122

Wykres 23. Udział poszczególnych rodzajów źródeł emisji w obliczonych stężeniach średniorocznych

pyłu PM10 w obszarze przekroczeń w powiecie ostrowskim. ............................................................ 123

Wykres 24. Udział rodzajów korzystania ze środowiska w wielkości stężeń pyłu PM10 na terenie

powiatu ostrowskiego. ......................................................................................................................... 124

Wykres 25. Udział rodzajów korzystania ze środowiska w wielkości stężeń pyłu PM10 w obszarze

przekroczeń. ........................................................................................................................................ 124


marzec 2009 r.

169

20 Załącznik - Informacje o Programie ochrony powietrza dla

powiatu ostrowskiego w województwie wielkopolskim

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu i sposobu

przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 63 poz. 445),

wprowadza obowiązek przekazywania Ministrowi Środowiska informacji o programie ochrony

powietrza niezwłocznie po ogłoszeniu14

w Dzienniku Urzędowym Województwa uchwały w sprawie

określenia programu ochrony powietrza. Obowiązek przekazania informacji spoczywa na Marszałku

Województwa15

. Załącznik nr 4 wspomnianego rozporządzenia określa zakres i układ

przekazywanych informacji o programie ochrony powietrza.

Wypełniając tabele zawarte w załączniku 4 rozporządzenia należy nadać kody:

a) sytuacjom przekroczenia zdefiniowanym przez:

obszar, gdzie stwierdzono przekroczenie wartości kryterialnej (poziomu

dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji),

zanieczyszczenie, dla którego stwierdzono przekroczenie wartości kryterialnej,

kryterium wraz z czasem uśredniania stężeń, obszarem obowiązywania, w tym

obszary ochrony uzdrowiskowej, parków narodowych i inne;

b) działaniom naprawczym.

Szczegółowo określony jest sposób nadawania kodów poszczególnym sytuacjom przekroczenia.

W przypadku działań naprawczych brak ściśle określonych zasad kodowania. To samo działanie

naprawcze może być stosowane w różnych obszarach przekroczeń. Każdej sytuacji przekroczenia

przydziela się unikatowy kod, składający się z 6 pól:

kod województwa (dwa znaki)

rok referencyjny (dwie cyfry)

skrót nazwy strefy (trzy znaki)

symbol zanieczyszczenia

symbol czasu uśredniania (h/d/a/8) stężeń przekraczających wartości kryterialne

numer kolejny obszaru przekroczeń w strefie (dwa znaki).

Poniżej zamieszczono zestaw tabel niezbędnych do przekazania Ministrowi Środowiska informacji

o Programie ochrony powietrza dla powiatu ostrowskiego, zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra

Środowiska.

14

Art. 84 ust. 1 i art. 91 ustawy - Prawo ochrony środowiska 15 Art. 94 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska


marzec 2009 r.

170

Tabela nr 1

Informacje ogóle na temat programu

Lp. Zawartość Odpowiedź

1 Rok referencyjny 2006

2 Województwo wielkopolskie

3 Odnośnik do programu

"Program ochrony powietrza dla powiatu ostrowskiego: część I -

opisowa; część II – Zadania i ograniczenia; część III -

Uzasadnienie" - ATMOTERM S.A. grudzień 2008

4 Lista kodów sytuacji przekroczenia opisanych w

tabelach nr 2-6 WP06OSTPM10d01

5

Nazwa urzędu wojewódzkiego odpowiedzialnego

za sporządzenie programu odnoszącego się do

sytuacji przekroczenia

Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego

6 Adres pocztowy urzędu wojewódzkiego 61-739 Poznań Plac Wolności 18

7 Nazwisko osoby do kontaktu z urzędu

wojewódzkiego

8 Numer służbowego telefonu osoby do kontaktu z

urzędu wojewódzkiego

9 Numer służbowego faksu osoby do kontaktu z

urzędu wojewódzkiego

10 Służbowy adres e-mail osoby do kontaktu z urzędu

wojewódzkiego

11 Uwagi

Tabela nr 2

Opis sytuacji przekroczeń poziomu dopuszczalnego

Lp. Zawartość Kod

łączenia 1) Odpowiedź

1 Kod sytuacji przekroczenia S WP06OSTPM10d01

2 Substancja zanieczyszczająca S PM10

3 Kod strefy L 4.30.40.17

4 Nazwa miasta (miast) lub miejscowości L powiat ostrowski w województwie

wielkopolskim

5

Czas uśredniania stężeń zanieczyszczeń, dla

których została przekroczona wartość PD+MT

[h/d/a]

S d

6 Poziom stężenia w roku referencyjnym:

6.1 stężenie w µg/m3, jeżeli właściwe, lub R 35,5 μg/m3

6.2 maksymalne 8-godzinne średnie stężenie CO w

mg/m3, jeżeli właściwe, lub R -

6.3 całkowita liczba przekroczeń wartości PD+MT,

jeżeli właściwe R 53

7 Całkowita liczba przekroczeń poziomu

dopuszczalnego (PD) w roku referencyjnym R 53


marzec 2009 r.

171

Opis sytuacji przekroczeń poziomu dopuszczalnego

Lp. Zawartość Kod

łączenia 1) Odpowiedź

8

Liczba dni z przekroczeniami poziomu

dopuszczalnego dla ozonu w roku kalendarzowym

przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń

poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla

ochrony zdrowia ludzi2)

R -

9

Stężenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom

dopuszczalny ze względu na ochronę roślin

wyrażony jako AOT403)

R -

10

Poziom stężenia w roku referencyjnym wyrażony w

stosunku do pozostałych kryteriów związanych z

narażeniem zdrowia ludzi (inne czasy uśredniania)

danej substancji zanieczyszczającej, o ile takie

kryteria istnieją:

10.1 stężenie w µg/m3, jeżeli właściwe, lub R -

10.2 całkowita liczba przekroczeń wyrażona w stosunku

do poziomów dopuszczalnych, jeżeli właściwe R -

11 Stężenia obserwowane w poprzednich 3 latach,

jeżeli dostępne:

11.1 rok i stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe, lub L 2004: 20,4 μg/m3; 2005: 31,4 μg/m3

11.2 średnie stężenie CO w mg/m3, jeżeli właściwe, lub L -

11.3 rok i całkowita liczba przekroczeń wyrażona w

stosunku do PD+MT, jeżeli właściwe L 2004: 1; 2005: 27

12 Jeżeli przekroczenie zostało wykryte za pomocą

pomiarów:

12.1 kod stacji pomiarowej, na której zarejestrowano

przekroczenie L PL0179A

12.2 współrzędne geograficzne stacji pomiarowej L 17o49'25''E 51o38'15''N – ul. Wysocka 57

12.3 typ stacji i typ obszaru S tło miejskie

13 Jeżeli przekroczenie zostało wykryte za pomocą

obliczeń modelowych:

13.1 lokalizacja obszaru przekroczeń LS Ostrów Wielkopolski, Nowe Skalmierzyce

13.2 typ obszaru przekroczeń S obszar miejski

14

Szacunkowy obszar (km2), na którym został

przekroczony poziom dopuszczalny w roku

referencyjnym

T 18 km2

15

Szacunkowa długość drogi (km), gdzie stężenie

przekroczyło poziom dopuszczalny w roku

referencyjnym

T 35 km

16

Szacunkowa średnia liczba osób obecna na

obszarze, gdzie przekroczony był poziom

dopuszczalny w roku referencyjnym

T 36 tys.

17 Uwagi 1)

W tabelach nr 2-7 stosowane są symbole oznaczające, czy i w jaki sposób wymagane informacje grupuje się

(łączy), jeżeli dotyczą tej samej sytuacji przekroczeń. Opis przewidzianych możliwości łączenia informacji i


marzec 2009 r.

172

przypisane im kody podano w tabeli. Zamieszczone w tabelach nr 2-7 kody wskazują, w jaki sposób wprowadza

się wymagane informacje - pojedynczo, listę, zakres, sumę:

Kod połączenia Znaczenie kodu połączenia

NIE DOT. Nie stosuje się

S Pojedynczy opis (nie listę, zakres czy sumę) odnoszący się do wszystkich lokalizacji, które zostały

połączone

L Lista (1) wszystkich pozycji dotyczących lokalizacji (sytuacji)

LS Lista (1) wszystkich pozycji dotyczących lokalizacji (sytuacji) lub jeden opis

R Zakres pozycji dla różnych lokalizacji: wartość minimalna - wartość maksymalna

T Suma końcowa wszystkich pozycji dotyczących lokalizacji (sytuacji)

(1) We wszystkich wyszczególnieniach elementy listy wymienia się w tej samej kolejności. Pozycje dla poszczególnych lokalizacji

oddziela się podwójnym ukośnikiem "//".

Tabela nr 3

Analiza przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego w roku referencyjnym

Lp. Zawartość kod

łączenia Odpowiedź


2 Szacunkowy poziom tła regionalnego:

2.1 średnie roczne stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe,

lub R 13 μg/m3

2.2 maksymalne 8-godzinne stężenia CO w mg/m3,

jeżeli właściwe, lub R -

2.3


poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego

dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R -

2.4

stężenie ozonu w powietrzu przekraczające

poziom dopuszczalny ze względu na ochronę

roślin wyrażony jako AOT403) lub

R -

2.5 całkowita liczba przekroczeń wartości

dopuszczalnej (PD), jeżeli właściwe R

3 Szacunkowy poziom tła całkowitego:

3.1 średnie roczne stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe,

lub R 13 μg/m3

3.2 CO w mg/m3, jeżeli właściwe, lub R -

3.3


poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego

dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

-

3.4 dopuszczalny ze względu na ochronę roślin

wyrażony jako AOT403) lub -

3.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu

dopuszczalnego (PD), jeżeli właściwe R

4

Wskazanie stopnia, w jakim lokalne źródła

przyczyniają się do przekroczenia poziomu

dopuszczalnego:

4.1 ruch pojazdów samochodowych S 1

4.2 przemysł, w tym wytwarzanie energii cieplnej i

elektrycznej S 3

4.3 rolnictwo S -


marzec 2009 r.

173

Analiza przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego w roku referencyjnym

Lp. Zawartość kod


4.4 źródła związane z handlem i mieszkalnictwem S 2

4.5 źródła naturalne S -

4.6 inne S -

5 Odnośnik do inwentaryzacji emisji

wykorzystywanej podczas analiz LS

Program ochrony powietrza dla powiatu ostrowskiego

część III - Uzasadnienie

6 Wyjątkowe warunki klimatyczne lub

meteorologiczne S

7 Wyjątkowa lokalna topografia S

8 Uwagi

2)

Dopuszczalny poziom ozonu ze względu na ochronę zdrowia ludzi i jego dopuszczalna częstość przekroczeń

określona jest w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych

poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz

marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji16

. 3)

Poziom dopuszczalny ozonu ze względu na ochronę roślin wyrażony jako wartość AOT40 określony jest w

rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych

substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji

dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji.

Tabela nr 4

Prognozowany poziom bazowy - poziom zanieczyszczeń, jaki byłby w roku 2005, 20105), w roku zakończenia realizacji

POP w sytuacji niepodejmowania żadnych dodatkowych działań poza tymi, których podjęcie wynika z przepisów4)

Lp. Zawartość Kod



2 Krótki opis scenariusza emisji użytego do

oszacowania poziomu bazowego:

2.1 źródła tworzące regionalną wartość tła S źródła punktowe w województwie wielkopolskim

2.2

źródła regionalne tworzące wartość tła

całkowitego, ale nietworzące regionalnej

wartości tła

S źródła punktowe – energetyka zawodowa z

województw ościennych względem wielkopolskiego

2.3 źródła lokalne, o ile mają znaczący wkład S źródła punktowe, powierzchniowe i liniowe

zlokalizowane na terenie powiatu ostrowskiego

3

Oczekiwane wartości poziomu bazowego stężeń

w pierwszym roku po zakończeniu realizacji

POP w sytuacji niepodjęcia realizacji POP:

3.1 poziom regionalnego tła bazowego:

3.1.1 średnie roczne stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe,

lub R 13 μg/m3

3.1.2. maksymalne 8-godzinne stężenia CO w mg/m3,

jeżeli właściwe R -

16 Uchylono – obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomu niektórych substancji

w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281)


marzec 2009 r.

174



Lp. Zawartość Kod


3.1.3.

liczba dni z przekroczeniami poziomu

dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym

przekraczająca dopuszczalną częstość

przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu

ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R -

3.1.4




R -

3.1.5. całkowita liczba przekroczeń poziomu


3.2 poziom całkowitego tła bazowego:

3.2.1 średnie roczne stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe,

lub R

3.2.2 maksymalne 8-godzinne stężenia CO w mg/m3,


3.2.3.





ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi lub

R -

3.2.4



roślin wyrażony jako AOT40 lub

R -

3.2.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu


3.3. prognozowana wartość bazowa w miejscu

przekroczenia:

3.3.1. średnie roczne stężenia w µg/m3, jeżeli właściwe,

lub R


jeżeli właściwe R

3.3.3.






R

3.3.4.




R



4

Oczekiwane wartości poziomu bazowego stężeń

w roku 2005 lub 20105) (2005 r. dla: SO2, PM10,

ołowiu, CO; 2010 r. dla: benzenu, NO2 i O3):


marzec 2009 r.

175



Lp. Zawartość Kod


4.1. poziom regionalnego tła bazowego w roku 2005

lub 20105):


lub R 13 μg/m3



4.1.3.





ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R -

4.1.4.




R -


dopuszczalnego (PD), jeżeli właściwe R -

4.2. poziom całkowitego tła bazowego w roku 2005

lub 20105): -


lub R 13 μg/m3



4.2.3.






R -

4.2.4.




R -



4.3. prognozowana wartość bazowa w miejscu

przekroczenia w roku 2005 lub 20105):


lub R -




marzec 2009 r.

176



Lp. Zawartość Kod


4.3.3.






R -

4.3.4. dopuszczalny ze względu na ochronę roślin

wyrażony jako AOT40 lub R -



5

Czy potrzebne są jakieś środki inne niż

przewidziane istniejącymi przepisami prawa w

celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego w

uzgodnionym terminie?

S tak

6 Uwagi

4)

Tabelę nr 4 wypełnia się dla zanieczyszczeń i poziomów dopuszczalnych, dla których w roku referencyjnym

wystąpiło przekroczenie poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji.

Tabela nr 5

Informacje na temat dodatkowych działań naprawczych w odniesieniu do wymaganych przez przepisy6

Lp. Zawartość Kod



2 Kody działań naprawczych S PO01; PO02; PO03; PO04; PO05; PO06; PO07; PO08;

PO09; PO10; PO11; PO12; PO13; PO14; PO15

3 Przewidywany harmonogram wdrożenia L

wymiana lub modernizacja źródeł ciepła 2009-2015//

termoizolacja 2009-2015// zastosowanie alternatywnych

źródeł ciepła 2009-2015// budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego do 2012// modernizacja dróg 2009-

2012// utrzymanie czystości dróg 2008-2015

4 Wskaźnik(i) monitorowania postępu S

Wartość stężenia średniego rocznego pyłu zaw. PM10;

liczba przekroczeń stężenia dopuszczalnego 24-godz.

pyłu zaw. PM10 w ciągu roku

5 Przydzielone fundusze (lata, w euro) T

6 Szacunkowa wysokość całkowita kosztów (w

euro) T 22 -23 mln

7

Szacunkowy poziom zanieczyszczenia powietrza

w latach odpowiednio: 2005, 2010, w ostatnim

roku obowiązywania programu

R 2005: 31,4 μg/m3; 2015: 35,6 μg/m3.

8 Uwagi

6)

Tabelę nr 5 wypełnia się tylko wtedy, gdy analiza wymagana w tabeli nr 4 wykazała, że nie należy się

spodziewać, iż poziomy dopuszczalne zostaną osiągnięte za pomocą środków i działań przewidzianych przez

przepisy - bez dodatkowych działań naprawczych.


marzec 2009 r.

177

Tabela nr 6

Działania naprawcze możliwe do zastosowania, które jeszcze nie zostały podjęte, oraz działania długoterminowe -

niewynikające z przepisów

Lp. Zawartość Kod



2 Kody działań naprawczych możliwych do zastosowania, które

jeszcze nie zostały podjęte LS

3 Dla działań naprawczych, które jeszcze nie zostały podjęte: LS

3.1 szczebel administracyjny, na którym można podjąć działanie

naprawcze LS

3.2 przyczyna, z powodu której nie podjęto działania naprawczego LS

4 Kody działań naprawczych długoterminowych LS

5 Uwagi


marzec 2009 r.

178

Tabela nr 7

Zestawienie działań naprawczych7)

Lp. Zawartość kod

łączenia Odpowiedź Odpowiedź Odpowiedź

1 Kod działania naprawczego S PO01 PO02 PO03

2 Tytuł S przygotowanie PONE termomodernizacja podłączenie do miejskiej sieci

ciepłowniczej

3 Opis S

przygotowanie projektu Programu Ograniczenia

Niskiej Emisji i stworzenie systemu

organizacyjnego w celu jego realizacji

ograniczenie zużycia energii poprzez

termoizolację budynków (ocieplenia i

wymiana okien) i poprzez to

ograniczenie emisji na obszarze

przekroczeń

likwidacja emisji niskiej na skutek

podłączenia do sieci cieplnej w

Ostrowie Wielkopolskim

4 Szczebel administracyjny, na którym

można podjąć dany środek LS A A A

5 Rodzaj środka LS D B A; B

6 Czy środek ma charakter

regulacyjny? nie nie nie

7 Skala czasowa osiągnięcia redukcji

stężeń LS A C C

8 Kategoria źródeł emisji, której

dotyczy działanie naprawcze LS D D D

9 Skala przestrzenna położenia źródeł

emisji poddanych działaniu LS 15 km 15 km 15 km

10 Uwagi


marzec 2009 r.

179


Lp. Zawartość kod



2 Tytuł S zastąpienie ogrzewania węglowego gazowym wymiana urządzeń grzewczych

węglowych na niskoemisyjne

wymiana urządzeń grzewczych

węglowych na retortowe

3 Opis S wymiana kotłów węglowych na gazowe w

miejscach z doprowadzoną siecią gazową

wymiana starych kotłów węglowych na

nowoczesne, niskoemisyjne kotły

węglowe

wymiana starych kotłów węglowych

na kotły węglowe retortowe



5 Rodzaj środka LS A; B A; B A; B




stężeń LS C C C





10 Uwagi


marzec 2009 r.

180


Lp. Zawartość kod



2 Tytuł S wymiana urządzeń grzewczych węglowych na

ekologiczne

zastąpienie ogrzewania węglowego

olejowym

zastąpienie ogrzewania węglowego

elektrycznym

3 Opis S

wymiana starych kotłów węglowych na kotły

węglowe opalane paliwem ekologicznym

(np. brykietami)

wymiana kotłów węglowych na olejowe

zmiana sposobu ogrzewania,

zastąpienie paliwa stałego ogrzewanie

elektrycznym



5 Rodzaj środka LS A; B A; B A; B




stężeń LS C C C





10 Uwagi


marzec 2009 r.

181


Lp. Zawartość kod



2 Tytuł S wykorzystanie alternatywnych źródeł energii budowa obwodnicy Ostrowa Wlkp. budowa obwodnicy Nowych

Skalmierzyc

3 Opis S

instalacja alternatywnych źródeł ciepła (np.

kolektory słoneczne, pompy ciepła,

wykorzystanie energii wiatru), które stanowią

uzupełniające źródło energii cieplnej

budowa obwodnicy Ostrowa

Wielkopolskiego na drodze krajowej

(nr 11) w celu ograniczenia ruchu

tranzytowego w centrum miasta –

zadanie w trakcie realizacji

budowa obwodnicy Nowych

Skalmierzyc na drodze krajowej

(nr 25) w celu ograniczenia ruchu

tranzytowego w mieście – zadanie

zaplanowane


można podjąć dany środek LS A B B

5 Rodzaj środka LS A; B B; D B; D




stężeń LS C C C


dotyczy działanie naprawcze LS D A A



10 Uwagi rodzaj środka D - organizacyjny rodzaj środka D - organizacyjny


marzec 2009 r.

182


Lp. Zawartość kod łączenia Odpowiedź Odpowiedź Odpowiedź


2 Tytuł S modernizacja dróg w powiecie utrzymanie czystości nawierzchni dróg promocja i edukacja

3 Opis S

poprawa stanu technicznego dróg

istniejących - utwardzenie poboczy w celu

redukcji wtórnego unosu pyłu z drogi

ograniczenie emisji wtórnej pyłu poprzez

utrzymanie czystości dróg - czyszczenie

metodą mokrą

działania promocyjne i edukacyjne (ulotki,

imprezy, akcje szkolne, audycje)


można podjąć dany środek LS A; B A; B A

5 Rodzaj środka LS B D C




stężeń LS C C C


dotyczy działanie naprawcze LS A A A; D


emisji poddanych działaniu LS 25 km 25 km -

10 Uwagi

7)

Tabeli nr 7 używa się do opisywania działań naprawczych wymienionych w tabeli nr 5 lub nr 6. Dla każdego działania naprawczego wypełnia się jedną kolumnę w tabeli

nr 7.

Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w ... · 12 Bilanse zanieczyszczeń...

Documents

Transcript of Program ochrony powietrza dla strefy: powiat ostrowski w ... · 12 Bilanse zanieczyszczeń...