PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK REALIZACJI D ŹWI ĘKU...

Ministerstwo Edukacji Narodowej

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK REALIZACJI D ŹWIĘKU 313[09]

Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2009

313[09]/MEN/2009.

1

Autorzy: dr Mateusz Bień mgr inŜ. Rafał Drewniany mgr Damian Galon dr hab. Marian Szukalski Recenzenci: prof. Krzysztof Szlifirski mgr inŜ. Krzysztof Sztekmiler Opracowanie redakcyjne: dr Grzegorz Rycharski Opracowanie techniczne: Rafał Szkoda

2

Spis tre ści

I. Plan nauczania 3

II. Program nauczania przedmiotów zawodowych 4

1. Podstawy akustyki i elektroakustyki 4

2. Percepcja i ocena dźwięku 12

3. Kształcenie słuchu 17

4. Historia muzyki 23

5. Instrumentoznawstwo 27

6. Gra na fortepianie 32

7. Język obcy zawodowy 36

8. Pracownia realizacji dźwięku 40

9. Działalność studia dźwiękowego 46

10. Praktyka zawodowa 54

3

I. PLAN NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna

Zawód: technik realizacji dźwięku 313[09]

Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Lp. Przedmioty nauczania

Dla młodzieŜy Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim okresie

nauczania

Klasy I-II Semestry I-IV

Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy akustyki i elektroakustyki 4 3 55 2. Percepcja i ocena dźwięku 4 3 55 3. Kształcenie słuchu 6 4 82 4. Historia muzyki 4 3 55 5. Instrumentoznawstwo 2 2 27 6. Gra na fortepianie 4 3 55 7. Język obcy zawodowy 2 2 27 8. Pracownia realizacji dźwięku 18 12 244 9. Specjalizacja * 2 2 27 10. Działalność studia dźwiękowego 4 3 55

Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

* Program nauczania wybranej specjalizacji w zawodzie opracowany przez nauczyciela powinien uzyskać pozytywną opinię szkolnego zespołu przedmiotowego właściwego dla danego zawodu

4

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

PODSTAWY AKUSTYKI I ELEKTROAKUSTYKI

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − dokonać charakterystyki dźwięku na podstawie parametrów

fizycznych, − posłuŜyć się terminologią z zakresu akustyki i elektroakustyki, − posłuŜyć się obowiązującym nazewnictwem procesów i urządzeń

elektroakustycznych, − dokonać opisu fali dźwiękowej, − wyjaśnić zasady powstawania i rozchodzenia się fal dźwiękowych, − określić wpływ środowiska na propagację fal dźwiękowych, − określić akustyczne właściwości materiałów, − zinterpretować prawa rządzące przepływem prądu elektrycznego, − zinterpretować podstawowe prawa z zakresu elektrotechniki, − określić parametry systemu fonicznego, − wyjaśnić zasady działania cyfrowych i analogowych urządzeń

elektroakustycznych, − dokonać charakterystyki elementów toru fonicznego, − wyjaśnić zasady działania poszczególnych elementów toru

fonicznego, − scharakteryzować techniki mikrofonowe, − scharakteryzować techniki zapisu dźwięku, − odczytać specyfikację techniczną urządzeń elektroakustycznych, − skorzystać z materiałów reklamowych, katalogów oraz instrukcji

obsługi urządzeń toru fonicznego, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej. Materiał nauczania 1. Fizyka d źwięku Fizyczne parametry dźwięku. Fala dźwiękowa i jej opis. Propagacja i interferencja fal. Fala stojąca. Ćwiczenia: • Generowanie tonów. • Analiza parametrów fali dźwiękowej.

5

• Określanie wpływu ośrodka na propagację fal. • Określanie fizycznych parametrów dźwięku. 2. Podstawy elektroakustyki Napięcie. NatęŜenie. Rezystancja. Reaktancja. Impedancja. Moc. Prawo Ohma. I i II prawo Kirchhoffa. Rodzaje i zasada działania urządzeń pomiarowych stosowanych w akustyce i elektroakustyce oraz ich punkty odniesienia. Ćwiczenia: • Analiza szeregowych i równoległych połączeń odbiorników prądu

elektrycznego. • Zastosowanie prawa Ohma i praw Kirchhoffa do obliczeń

elektrotechnicznych. • Odczytywanie oraz interpretacja wskazań urządzeń pomiarowych. • Obliczanie podstawowych wartości elektrycznych i akustycznych.

3. Pogłos i chłonno ść akustyczna Zjawisko odbicia i pochłaniania dźwięku. Stała pomieszczenia. Czasy pogłosu. Akustyczne właściwości materiałów. Ćwiczenia: • Obliczanie stałej pomieszczenia i czasów pogłosu. 4. Konwersja analogowo-cyfrowa Cyfryzacja sygnału akustycznego. Częstotliwość próbkowania. Rozdzielczość bitowa. Zasady działania konwertera analogowo-cyfrowego. Prawo Shannona. Technika nadpróbkowania. Konwerter jednobitowy. Ćwiczenia: • Dobieranie parametrów konwertera analogowo-cyfrowego. 5. Kable, gniazda i wtyki Kable, gniazda i wtyki stosowane do przesyłania sygnałów fonicznych. Kontrola jakości połączeń. Obowiązujące standardy połączeń. Specyfikacja techniczna połączeń. Ćwiczenia: • Identyfikowanie rodzajów kabli, gniazd i wtyków.

6

6. Rejestratory, odtwarzacze i no śniki d źwięku Podstawy analogowego i cyfrowego zapisu dźwięku. Urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku. Specyfikacja techniczna rejestratorów i odtwarzaczy. Formaty plików dźwiękowych. Specyfikacja techniczna nośników dźwięku. Ćwiczenia: • Identyfikowanie typów rejestratorów, odtwarzaczy i nośników dźwięku. • Charakteryzowanie nośników dźwięku.

7. Konsolety mikserskie Budowa i zasada działania stołu mikserskiego. Schemat blokowy i napięciowy. Specyfikacja techniczna. Funkcje stołów mikserskich. Ćwiczenia: • Analiza schematów blokowych i napięciowych. • Identyfikowanie typów stołów mikserskich. • Odczytywanie specyfikacji technicznej urządzeń do komutacji

i miksowania sygnałów fonicznych.. 8. Filtry i korektory d źwięku Rodzaje filtrów i korektorów. Zasada działania. Specyfikacja techniczna. Zastosowanie filtrów i korektorów. Rola filtrów stosowanych w innych urządzeniach toru fonicznego. Ćwiczenia: • Identyfikowanie programowych i sprzętowych korektorów i filtrów

dźwięku. • Określanie zastosowania filtrów i korektorów dźwięku. • Odczytywanie specyfikacji technicznej filtrów i korektorów dźwięku. 9. Mikrofony Budowa, zasada działania mikrofonów. Specyfikacja techniczna. Charakterystyki skuteczności i kierunkowości. Funkcje mikrofonów. Ćwiczenia: • Identyfikowanie rodzajów mikrofonów. • Określanie skuteczności i kierunkowości mikrofonów. • Odczytywanie specyfikacji technicznej mikrofonów.

7

10. Głośniki i słuchawki Budowa, zasada działania głośników. Specyfikacja techniczna wzmacniaczy, głośników i słuchawek. Kierunkowość głośnika. Ćwiczenia: • Identyfikowanie rodzajów głośników i słuchawek oraz typów

wzmacniaczy. • Odczytywanie specyfikacji technicznej głośników i słuchawek. 11. Procesory dynamiczne Zasady działania, elementy regulacyjne procesorów dynamicznych. Specyfikacja techniczna. Ćwiczenia: • Wyjaśnianie zasady działania procesorów dynamicznych. • Identyfikowanie programowych i sprzętowych procesorów

dynamicznych. 12. Opóźniacze foniczne Zasada działania, elementy regulacyjne opóźniaczy fonicznych z modulacją i bez modulacji. Specyfikacja techniczna. Ćwiczenia: • Prezentowanie zasady działania opóźniacza fonicznego. • Identyfikowanie programowych i sprzętowych opóźniaczy fonicznych. • Odczytywanie specyfikacji technicznej opóźniaczy fonicznych. 13. Procesory pogłosowe Zasada działania, elementy regulacyjne procesorów pogłosowych. Specyfikacja techniczna. Ćwiczenia: • Wyjaśnianie zasady działania procesora pogłosowego. • Identyfikowanie programowych i sprzętowych procesorów

pogłosowych. • Odczytywanie specyfikacji technicznej procesorów pogłosowych. 14. Układy procesorów Deesser. Kompresor pasmowy. Zastosowanie wejścia kluczującego. Ćwiczenia: • Określanie zastosowania układów procesorów.

8

15. System MIDI Standard, interfejsy, kontrolery i instrumenty MIDI. Specyfikacja techniczna. Ćwiczenia: • Prezentowanie interfejsu MIDI. • Określanie parametrów MIDI w urządzeniach toru fonicznego. • Identyfikowanie urządzeń wyposaŜonych w system MIDI. 16. Synchronizatory Zasady synchronizacji urządzeń audiowizualnych. Specyfikacja techniczna. Ćwiczenia: • Prezentowanie urządzeń do synchronizacji. • Identyfikowanie urządzeń synchronizujących. • Odczytywanie specyfikacji technicznej synchronizatorów. Środki dydaktyczne Mikrofony. Przedwzmacniacze mikrofonowe. Kable. Wtyki. Gniazda. Konsolety mikserskie. Rejestratory dźwięku. Odtwarzacze dźwięku. Głośnikowe i słuchawkowe systemy odsłuchowe. Wzmacniacze. Kompresory. Limitery. Bramki szumów. Ekspandery. Korektory i filtry. Procesory pogłosowe. Opóźniacze foniczne. Generatory przebiegów akustycznych. Oscyloskopy. Analizatory widma. Mierniki dźwięku. Interfejsy. Kontrolery. Instrumenty MIDI. Synchronizatory. Tablice jednostek fizycznych. Modele obwodów elektrycznych. Schematy urządzeń toru fonicznego. Instrukcje obsługi urządzeń elektroakustycznych. Katalogi urządzeń. Multimedialne prezentacje urządzeń. Brajlowskie wersje specyfikacji technicznych.

9

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Podstawy akustyki

i elektroakustyki jest opanowanie przez uczniów podstawowej wiedzy i umiejętności dotyczących akustyki i elektroakustyki oraz ich praktycznego zastosowania.

Program przedmiotu powinien być realizowany w reŜyserni dźwięku oraz w pracowni konserwacji sprzętu elektroakustycznego, wyposaŜonej w środki dydaktyczne dostosowane do moŜliwości uczniów niewidomych i słabowidzących.

Zajęcia powinny być organizowane w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych naleŜy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi podczas posługiwania się urządzeniami elektrycznymi.

Wykorzystanie w trakcie zajęć praw Kirchhoffa ułatwi uczniom zrozumienie rozkładu napięć w obwodach elektrycznych oraz rozpływu prądów.

W trakcie realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na opanowanie przez uczniów podstawowych umiejętności dotyczących: − wykonywania podstawowych obliczeń elektrotechnicznych

i akustycznych, − charakteryzowania urządzeń na podstawie oględzin i specyfikacji

technicznej, − określania zaleŜności między elementami toru fonicznego, − posługiwania się podstawową terminologią z zakresu akustyki

i elektrotechniki. Program powinien być realizowany z uwzględnieniem metod nauczania, jak: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Istotne jest określanie zakresu czynności moŜliwych do wykonania przez uczniów niewidomych i słabowidzących oraz opanowanie obowiązującego nazewnictwa w języku polskim i angielskim..

W wyniku realizacji programu uczniowie powinni umieć odczytywać oraz porównywać specyfikacje techniczne róŜnych modeli urządzeń.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych na targi, prezentacje, pokazy, a takŜe pozyskiwanie urządzeń w celach demonstracyjnych.

10

Proponuje się następujący podział godzin na realizację działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Fizyka dźwięku 9 2. Podstawy elektroakustyki 12 3. Pogłos i chłonność akustyczna 9 4. Konwersja analogowo-cyfrowa 6 5. Kable, gniazda i wtyki 9 6. Rejestratory, odtwarzacze i nośniki dźwięku 9 7. Konsolety mikserskie 12 8. Filtry i korektory dźwięku 9 9. Mikrofony 9 10. Głośniki i słuchawki 9 11. Procesory dynamiczne 9 12. Opóźniacze foniczne 6 13. Procesory pogłosowe 9 14. Układy procesorów 6 15. System MIDI 12 16. Synchronizatory 9

Razem 144

Zamieszczona w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w dwuletniej szkole policealnej dla młodzieŜy. Nauczyciel moŜe dokonywać zmian w zaleŜności od aktualnych potrzeb kształcenia w zawodzie.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia

Proces kontroli i oceny osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania uzyskuje się informacje dotyczące poziomu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Sprawdzanie i ocenianie wiedzy i umiejętności uczniów moŜe być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń

zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela.

11

Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna być dokonywana zarówno po zakończeniu realizacji poszczególnych działów tematycznych, jak i całego programu przedmiotu.

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy uwzględniać jakość wykonania ćwiczeń oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Literatura Ditner St.: Elektroniczne modyfikatory dźwięków. WSiP, Warszawa 1993 Drobner M.: Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Kraków 1997 Elektrotechnika i elektronika dla nieelektryków. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1999 Everest F. A.: Podręcznik akustyki. Draga S, Katowice 2004 Geisler J.: Techniczne problemy nagrań muzycznych. WKiŁ, Warszawa 1979 Gołaś A.(red): Podstawy sterowania dźwiękiem w pomieszczeniach. AGH. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2000 Marven C., Ewers G.: Zarys cyfrowego przetwarzania sygnałów. WKiŁ, Warszawa 1999 Miszczak S.: Elektroakustyka. WKiŁ, Warszawa 1967 Rejmer K.: Drgania i fale mechaniczne. śak, Warszawa 1994 Sadowski J.: Akustyka architektoniczna. PWN, Warszawa 1976 Sereda J.: Pomiary w elektroakustyce. WKiŁ, Warszawa 1981 Stępień M.: MIDI. Cyfrowy interfejs instrumentów muzycznych. Helion, Gliwice 2002 Urbański B.: Elektroakustyka. WSiP, Warszawa 1989 Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1993 Urbański B.: Rejestracja sygnałów fonicznych. WKiŁ, Warszawa 1990 Witkowski L. B.: O stereo i kwadrofonii. WKiŁ, Warszawa 1990 śyszkowski Z.: Miernictwo elektroakustyczne. WNT, Warszawa 1987 śyszkowski Z.: Podstawy elektroakustyki. WNT, Warszawa 1984 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

12

PERCEPCJA I OCENA DŹWIĘKU

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować budowę ucha, − wyjaśnić mechanizmy percepcji dźwięku, − scharakteryzować zjawiska akustyczne, − scharakteryzować podstawowe zjawiska psychoakustyczne, − rozpoznać zjawiska akustyczne za pomocą słuchu, − rozpoznać słuchowo przekształcenia wynikające z przetwarzania

dźwięku, − uwzględnić właściwości słuchu w procesie produkcji dźwiękowej, − zidentyfikować nieprawidłowości funkcjonowania cyfrowych systemów

dźwiękowych na podstawie analizy słuchowej, − dokonać oceny oraz weryfikacji poziomu dźwięku za pomocą słuchu, − dokonać subiektywnej oceny jakości nagrań dźwiękowych, − zastosować wiedzę z zakresu higieny słuchu podczas realizacji

określonych zadań, − posłuŜyć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym. Materiał nauczania 1. Budowa ucha Ucho zewnętrzne. Ucho środkowe. Ucho wewnętrzne. Mechanizm słyszenia. Higiena słuchu. 2. Podstawy psychologii słyszenia Mechanizmy percepcji dźwięku. Nielinearność słuchu. Efekt maskowania. Bezwładność słuchu. Adaptacja słuchu. Mechanizmy lokalizacji dźwięku w przestrzeni. Ćwiczenia: • Identyfikowanie mechanizmów percepcji dźwięku. 3. Zjawiska d źwiękowe Ton. Wielotony. Szumy. Impuls. Rezonans. Zmiana poziomu głośności. Lokalizacja pozornego źródła dźwięku w przestrzeni. Zmiany fazowe. Akustyka pomieszczeń. Odpowiedź pomieszczenia, odbicia i zabarwienia dźwięku.

Ćwiczenia: • Identyfikowanie zjawisk dźwiękowych. • Generowanie tonów o róŜnych częstotliwościach i poziomach.

13

• Generowanie wielotonów i szumów. • Identyfikowanie drgań piłokształtnych, trójkątnych i prostokątnych. • Rozpoznawanie zjawisk wynikających z interferencji dźwięku. 4. Zniekształcenia d źwięku Szumy elementów toru fonicznego. Zniekształcenia nielinearne. Zniekształcenia harmoniczne. Kompresja stratna. Zakłócenia dźwięku. Ćwiczenia: • Identyfikowanie zniekształceń dźwięku. 5. Korekcja d źwięku Zasady modyfikacji barwy dźwięku za pomocą korektorów i filtrów. Ćwiczenia: • Określanie wpływu korektorów i filtrów na barwę dźwięku. • Rozpoznawanie korekcji dźwięku w kolejnych oktawach. 6. Opóźnienia d źwięku Opóźnienia jako element lokalizacji dźwięku. Opóźnienia jako element barwy dźwięku. Opóźnienia jako element przestrzenności dźwięku. Opóźnienia jako element muzyczny. Ćwiczenia: • Określanie czasów opóźnień dźwięku. 7. Dynamika d źwięku Bramkowanie sygnałów fonicznych. Kompresja i ekspansja sygnałów. Ograniczniki sygnałów. Minimalizacja róŜnic między szczytowymi i skutecznymi poziomami dźwięku. Ćwiczenia: • Określanie rodzaju zastosowanego procesu dynamicznego. 8. Ocena nagrania Subiektywna ocena materiału muzycznego. Przestrzenność, lokalizacja, czytelność, naturalność, równowaga, czystość nagrania. Ćwiczenia: • Dokonywanie opisu dźwięku. • Identyfikowanie zjawisk dźwiękowych.

14

Środki dydaktyczne Nagrania muzyczne. Nagrania zjawisk dźwiękowych o róŜnych poziomach złoŜoności. Sprzęt do zapisu i odtwarzania dźwięku. Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Percepcja i ocena dźwięku jest opanowanie przez uczniów wiedzy i umiejętności dotyczących charakterystyki oraz identyfikacji zjawisk dźwiękowych. Celem realizacji programu jest równieŜ rozwijanie słuchowych predyspozycji uczniów.

Program powinien być realizowany w reŜyserni dźwięku w grupie liczącej 4-6 uczniów. Ćwiczenia zamieszczone w programie oraz ćwiczenia opracowane

przez nauczyciela powinny być wykonywane w sposób umoŜliwiający realizację celów kształcenia. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposaŜone w profesjonalny sprzęt odsłuchowy i niezbędne środki dydaktyczne.

Wskazane jest stosowanie metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę naleŜy zwracać na realizację treści programowych trudnych do opanowania przez uczniów, jak: określanie zaleŜności między abstrakcyjnym i fizycznym opisem dźwięku.



1. Budowa ucha 8 2. Podstawy psychologii słyszenia 16 3. Zjawiska dźwiękowe 22 4. Zniekształcenia dźwięku 16 5. Korekcja dźwięku 14 6. Opóźnienia dźwięku 18 7. Dynamika dźwięku 20 8. Ocena nagrania 22 Razem 136


15


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych. Proces oceniania powinien dotyczyć przede wszystkim: − identyfikacji postępów uczniów oraz trudności w realizacji celów

kształcenia, − oceny poziomu wiedzy i umiejętności uczniów po zakończeniu

realizacji poszczególnych działów tematycznych programu. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów moŜe być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. W ocenie osiągnięć uczniów naleŜy uwzględniać poziom opanowania wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi ustnych i pisemnych, posługiwanie się poprawną terminologią.

Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów. UmoŜliwia to korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form organizacyjnych pracy uczniów.

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy brać pod uwagę jakość wykonania ćwiczeń oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

16

Literatura Beament J. How we hear music. Boydell & Brewer, 2001 Butryn W.: Dźwięk cyfrowy. WKiŁ, Warszawa 2004 Drobner M.: Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Kraków 2004 Geisler J.: Techniczne problemy nagrań muzycznych. WKiŁ, Warszawa 1979 Lasocki J.K.: Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. PWM, Kraków 2007 Moore B.C.J.: Wprowadzenie do psychologii słyszenia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999 Rejmer K.: Drgania i fale mechaniczne. śak, Warszawa 1994 Sztekmiler K.: Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań. Podręcznik dla akustyków. WKiŁ, Warszawa 2008 Zganiacz-Mazur L.: Teoria muzyki. Wydawnictwo Muzyczne. Contra, Warszawa 2002 śyszkowski Z.: Podstawy elektroakustyki. WNT, Warszawa 1984 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

17

KSZTAŁCENIE SŁUCHU

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić podstawowe właściwości słuchu, − zidentyfikować zjawiska muzyczne za pomocą słuchu, − dokonać charakterystyki dźwięku, − dokonać podziału skali muzycznej na oktawy, − odczytać oraz zapisać dźwięki na pięciolinii z uwzględnieniem kluczy

i znaków chromatycznych, − rozpoznać tonację na podstawie zapisu nutowego, − rozpoznać charakter utworu muzycznego za pomocą słuchu, − odczytać i zastosować podstawowe oznaczenia muzyczne, − odczytać skróty zapisu muzycznego, − ocenić intonację dźwięków, − posłuŜyć się literowymi i solmizacyjnymi nazwami nut, − odczytać oraz zapisać wartości rytmiczne nut i pauz, − odczytać oznaczenia dynamiczne, agogiczne i artykulacyjne, − odczytać i zapisać wartości rytmiczne z uwzględnieniem metrum, − posłuŜyć się zróŜnicowanymi przebiegami rytmicznymi, − rozpoznać elementy dzieła muzycznego, − scharakteryzować oraz rozpoznać interwały muzyczne, − wykonać podstawowe ćwiczenia słuchowo-głosowe, − utworzyć trójdźwięki durowe, molowe, zwiększone, zmniejszone

i septymowe, − zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe, zwiększone, zmniejszone

i septymowe, − zaśpiewać interwały od prymy do oktawy, − zaśpiewać a’vista z zapisu nutowego, − rozpoznać ze słuchu kadencje muzyczne, − dokonać transpozycji zapisu prostej melodii do innej tonacji, − dokonać zapisu prostego jednogłosowego dyktanda muzycznego. Materiał nauczania 1. Notacja muzyczna System pięcioliniowy. PołoŜenie dźwięków na pięciolinii. Nazwy literowe i solmizacyjne. Przenośnik oktawowy. Nazwy oktaw. Rodzaje kluczy. Skróty pisowni muzycznej.

18

Ćwiczenia: • Pisanie i czytanie nut w kluczu wiolinowym i basowym. • Czytanie nut nazwami literowymi i solmizacyjnymi. • Odczytywanie skrótów pisowni muzycznej. 2. Elementy metrorytmiki Rodzaje wartości rytmicznych nut i pauz. Sposoby przedłuŜania wartości rytmicznych nut i pauz. Synkopa. Przedtakt. Diminucja i augumentacja. Nieregularny podział wartości rytmicznych. Metrum. Takty proste i złoŜone. Zasady grupowania wartości rytmicznych w taktach. Zasady taktowania. Ćwiczenia: • Odczytywanie oraz zapis wartości rytmicznych nut i pauz. • Wyklaskiwanie rytmu. • Przeprowadzanie dyktand rytmicznych. • Grupowanie wartości rytmicznych w taktach. • Śpiewanie lub wystukiwanie prostych rytmów, taktowanie. • Diminucja i augumentacja rytmu. • Rozpoznawanie metrum za pomocą słuchu oraz na podstawie zapisu

nutowego. 3. Interwały Podział interwałów. Przewroty interwałów. Interwały melodyczne i harmoniczne. Konsonanse i dysonanse. Ćwiczenia: • Budowanie interwałów od podanego dźwięku. • Rozpoznawanie interwałów. • Śpiewanie interwałów od prymy do oktawy. • Śpiewanie a’vista ćwiczeń jednogłosowych. • Przeprowadzanie prostych dyktand melodycznych jednogłosowych

w kluczu wiolinowym i basowym. 4. Diatonika, chromatyka, enharmonia Pojęcie diatoniki, chromatyki i enharmonii. KrzyŜyk, bemol, kasownik. Półton diatoniczny i chromatyczny. Podwójne podwyŜszenie i obniŜenie. Kolejność krzyŜyków i bemoli na pięciolinii. Ćwiczenia: • Budowanie interwałów z zastosowaniem chromatyki. • Enharmoniczna zamiana dźwięków.

19

• Śpiewanie ćwiczeń zawierających chromatykę. • Realizacja dyktand jednogłosowych z zastosowaniem znaków

chromatycznych. 5. Koło kwintowe, gamy i skale Kolejność gam w kole kwintowym do 12 znaków. Odmiany gamy durowej. Odmiany gamy molowej. Regularna i nieregularna chromatyzacja gamy durowej. Skale poza systemem dur-moll: pentatonika, skale starogreckie, skale kościelne, skala góralska, skala cygańska, skala całotonowa, skala dwunastodźwiękowa. Ćwiczenia: • Budowanie gam dur i moll w róŜnych tonacjach. • Rozpoznawanie odmian gam minorowych i majorowych za pomocą

słuchu. • Chromatyzowanie gamy durowej. • Śpiewanie ćwiczeń do czterech znaków przykluczowych nazwami

literowymi i solmizacyjnymi. 6. Dynamika, agogika, artykulacja Podstawowe pojęcia z zakresu dynamiki, agogiki i artykulacji. Podstawowe pojęcia dotyczące charakteru utworów muzycznych. 7. Trójd źwięki i czterod źwięki septymowe Budowa i przewroty trójdźwięku durowego. Budowa i przewroty trójdźwięku molowego. Budowa i przewroty trójdźwięku zmniejszonego. Budowa trójdźwięku zwiększonego. Pozycja trójdźwięku. Triada harmoniczna. Budowa i przewroty akordów septymowych. Stopnie poboczne. Literowy zapis trójdźwięków i czterodźwięków. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie oraz literowy zapis trójdźwięków. • Rozpoznawanie i literowy zapis czterodźwięków septymowych. • Budowanie trójdźwięków i czterodźwięków septymowych. • Śpiewanie trójdźwięków i czterodźwięków septymowych. • Intonowanie poszczególnych składników trójdźwięku. • Budowanie i śpiewanie triad harmonicznych. • Budowanie i nazywanie trójdźwięków na stopniach gamy dur i na

innych stopniach. • Realizacja dyktand melodycznych z zastosowaniem poszczególnych

rodzajów trójdźwięków i czterodźwięków.

20

8. Kadencje muzyczne Kadencja wielka doskonała. Kadencja zwodnicza. Kadencja plagalna. Kadencja kościelna. Ćwiczenia: • Zapisywanie kadencji. • Gra na fortepianie kadencji małej i wielkiej. Środki dydaktyczne Pianino lub fortepian. Sprzęt do zapisywania i odtwarzania nagrań muzycznych. Przykłady zapisu nutowego. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Kształcenie słuchu jest kształtowanie umiejętności wykonywania ćwiczeń słuchowo-głosowych.

Realizacja treści programowych powinna odbywać się z zastosowaniem metody ćwiczeń praktycznych. Wskazane jest powtarzanie poszczególnych ćwiczeń, wprowadzanie zadań o zwiększonym stopniu trudności oraz modyfikacji zadań.

Wskazana jest realizacja programu w pracowni wyposaŜonej w instrumenty muzyczne, jak fortepian lub pianino, sprzęt do zapisu i odtwarzania dźwięku oraz zestawy materiałów nutowych. Zajęcia powinny być organizowane w grupie liczącej 4-6 uczniów.

Specyfika realizacji programu wymaga koncentracji uwagi oraz zwiększonej aktywności uczniów podczas zajęć lekcyjnych.



1. Notacja muzyczna 20 2. Elementy metrorytmiki 30 3. Interwały 26 4. Diatonika, chromatyka, enharmonia 28 5. Koło kwintowe, gamy i skale 30 6. Dynamika, agogika, artykulacja 18 7. Trójdźwięki i czterodźwięki septymowe 34 8. Kadencje muzyczne 18 Razem 204

Zamieszczona w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w dwuletniej szkole

21

policealnej dla młodzieŜy. Nauczyciel moŜe dokonywać zmian w zaleŜności od aktualnych potrzeb kształcenia w zawodzie. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

Podstawowym kryterium oceny osiągnięć edukacyjnych jest poziom opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. W ocenie pracy uczniów naleŜy uwzględniać: − poziom wiedzy i umiejętności, − aktywność w trakcie zajęć lekcyjnych, − samodzielność wykonania zadań, − systematyczność w pracy. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz dyktand muzycznych.

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy brać pod uwagę poziom wykonania ćwiczeń zamieszczonych w programie, ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela oraz wyniki stosowanych sprawdzianów teoretycznych i praktycznych.

22

Literatura Ćwiklińska M., Rogozińska M.: Dyktanda elementarne. Triangiel, Warszawa 2005 Danyszowa H.: Zbiór zadań do kształcenia słuchu. PWM, Kraków 1975 Dzielska J.: Materiały pomocnicze do kształcenia słuchu. PWM, Kraków 1978 Habela J.: Słowniczek muzyczny. PWM, Kraków 2002 Lasocki J.K.: Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. PWM, Kraków 2004 Sikorski K.: Harmonia. Cz. 1-2. PWM, Kraków 1996 Wacholc M.: Czytanie nut głosem. Cz. I-III. PWM, Kraków 1994 Wacholc M.: SolfeŜ elementarny. Kl. I-III. Triangiel, Warszawa 2001 Wesołowski F.: Zasady muzyki. PWM, Kraków 1998 Zganiacz - Mazur L.: Teoria muzyki. Wydawnictwo Muzyczne Contra, Warszawa 2002 Zganiacz - Mazur L.: Zeszyty ćwiczeń i dyktand do kształcenia słuchu. Wydawnictwo Muzyczne Contra, Warszawa 2002 Encyklopedia muzyki. PWN, Warszawa 1995 Mała encyklopedia muzyki. PWM, Kraków 1968 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

23

HISTORIA MUZYKI

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − posłuŜyć się podstawową terminologią dotyczącą historii muzyki, − określić znaczenie historii muzyki dla procesu kształcenia

w zawodzie, − określić funkcje muzyki, − dokonać charakterystyki muzyki poszczególnych epok historycznych, − scharakteryzować język dźwiękowy i techniki kompozytorskie, − określić genezę oraz rozwój form i gatunków muzycznych, − dokonać ogólnej charakterystyki twórczości kompozytorów

reprezentatywnych dla danej epoki, − scharakteryzować elementy muzyki, − rozpoznać rodzaje muzyki oraz style muzyczne, − scharakteryzować rodzaje obsady wykonawczej, − zidentyfikować reprezentatywne dzieła muzyczne za pomocą słuchu, − określić cechy języka muzycznego na podstawie analizy słuchowej, − dokonać podstawowej analizy utworów muzycznych dotyczącej

budowy formalnej, stylu muzycznego oraz technik kompozytorskich, − rozpoznać rodzaj zapisu muzycznego, − określić wpływ róŜnych dziedzin sztuki na historię muzyki, − skorzystać z literatury muzycznej i innych źródeł informacji. Materiał nauczania 1. Muzyka epok historycznych Antyk. Średniowiecze. Renesans. Barok. Klasycyzm. Romantyzm. XX wiek i współczesność. Ramy czasowe poszczególnych epok. Cechy stylu i języka dźwiękowego. Charakterystyka technik kompozytorskich. Geneza oraz rozwój form i gatunków muzycznych. Rodzaje obsady wykonawczej. Akustyka sal koncertowych. Szkoły kompozytorskie. Wybitni kompozytorzy i ich twórczość. Reprezentatywne dzieła muzyczne. Notacja muzyczna.

Ćwiczenia:

• Rozpoznawanie stylu muzycznego na podstawie analizy słuchowej. • Rozpoznawanie muzyki poszczególnych epok historycznych. • Identyfikowanie dzieł muzycznych na podstawie wysłuchanych

nagrań.

24

• Analiza słuchowa reprezentatywnych dzieł muzycznych ze zwróceniem szczególnej uwagi na budowę formalną oraz stylistyczne cechy utworu.

• Dokonywanie analizy zapisu muzycznego. • Rozpoznawanie rodzaju obsady wykonawczej utworu muzycznego na

podstawie analizy słuchowej. • Określanie akustycznych właściwości sal koncertowych.

2. Rodzaje muzyki Muzyka powaŜna. Muzyka rozrywkowa. Muzyka uŜytkowa. Charakterystyka poszczególnych rodzajów muzyki. Style muzyczne. Kierunki rozwoju muzyki. Wybitni twórcy i wykonawcy. Reprezentatywne dzieła muzyczne. Ćwiczenia: • Charakteryzowanie poszczególnych rodzajów muzyki. • Rozpoznawanie rodzajów muzyki metodą słuchową. • Identyfikowanie utworów muzycznych za pomocą słuchu. • Analiza stylu wykonawczego. • Porównywanie róŜnych wykonań tego samego utworu. Środki dydaktyczne Nagrania literatury muzycznej. Tablice dydaktyczne. Sprzęt do zapisu i odtwarzania nagrań. Pianino lub fortepian.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Historia muzyki jest

zapoznanie uczniów z dziełami muzycznymi reprezentatywnymi dla danej epoki oraz z róŜnymi rodzajami muzyki współczesnej.

Program obejmuje tematykę dotyczącą periodyzacji dziejów muzyki oraz charakterystyki muzyki poszczególnych epok. Treści programowe dotyczą równieŜ stylu i języka dźwiękowego, technik kompozytorskich, form i gatunków muzycznych, rodzajów obsady wykonawczej, notacji muzycznej, wybitnych twórców i wykonawców muzyki, szkół kompozytorskich.

W wyniku realizacji programu uczniowie powinni dostrzegać zarówno procesy ciągłości, jak i zmiany zachodzące w stylach, formach i gatunkach muzycznych.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposaŜonej w środki dydaktyczne, sprzęt do rejestracji i odtwarzania muzyki, nagrania i inne materiały źródłowe.

25

Nauczyciel powinien ustalić listę utworów muzycznych, których znajomość uzna za obowiązkową.



1. Muzyka epok historycznych 86 2. Rodzaje muzyki 58

Razem 144

Zamieszczona w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w dwuletniej szkole policealnej dla młodzieŜy. Nauczyciel moŜe dokonywać zmian w zaleŜności od aktualnych potrzeb kształcenia w zawodzie. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów powinna być dokonywana zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania uzyskuje się informacje dotyczące poziomu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów moŜe być dokonywana za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń

zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela.

Znajomość reprezentatywnych dzieł muzycznych moŜe być oceniana przez rozpoznawanie utworów na podstawie wysłuchanych fragmentów nagrań.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŜy brać pod uwagę jakość wykonania ćwiczeń oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

26

Literatura Gwizdalanka D.: Historia muzyki. Cz. I - II. PWM, Kraków 2006 Habela J.: Słowniczek muzyczny. PWM, Kraków 2002 Kowalska M.: ABC historii muzyki. Musica Jagiellonica, Kraków 2001 Lasocki J.K.: Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. PWM, Kraków 1999 Reiss J.W.: Mała historia muzyki. PWM, Kraków 1987 Sadowski J.: Akustyka architektoniczna. PWN, Warszawa 1976 Schaeffer B.: Dzieje kultury muzycznej. WSiP, Warszawa 1991 Śmiechowski B.: O muzyce najpiękniejszej ze sztuk. Historia muzyki. Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam, Warszawa 1999 Śmiechowski B.: Z muzyką przez wieki i kraje. Polski Dom Wydawniczy, Warszawa 1993 Mała encyklopedia muzyki. PWN, Warszawa 1981 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

27

INSTRUMENTOZNAWSTWO

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − rozpoznać instrumenty muzyczne na podstawie opisu i wyglądu, − zidentyfikować instrumenty muzyczne na podstawie brzmienia, − dokonać klasyfikacji instrumentów muzycznych według określonych

kryteriów, − scharakteryzować rozwój instrumentów muzycznych, − określić róŜnice między instrumentami tej samej grupy, − scharakteryzować budowę poszczególnych instrumentów

muzycznych, − scharakteryzować materiały stosowane do wytwarzania instrumentów, − określić sposób wydobywania dźwięku z poszczególnych

instrumentów muzycznych, − określić skale i rejestry brzmieniowe instrumentów muzycznych, − określić akustyczne właściwości instrumentów, − określić ekspresyjne i techniczne moŜliwości instrumentów

muzycznych, − rozróŜnić rodzaje zapisów nutowych dla instrumentów muzycznych, − określić róŜnice między instrumentami elektronicznymi

i akustycznymi, − określić róŜnice między instrumentami historycznymi

i współczesnymi, − posłuŜyć się terminologią z zakresu instrumentoznawstwa, − określić techniki rejestracji dźwięku instrumentów muzycznych, − określić warunki przechowywania i transportu instrumentów

muzycznych, − skorzystać z róŜnych źródeł informacji.

Materiał nauczania 1. Idiofony Talerze, Gongi. Ksylofon. Marimba. Dzwonki. Wibrafon. Celesta. Dzwony. Triangiel. Grzechotki. Terkotki. Fisharmonia. Harmonia. Akordeon. Harmonijka ustna.

Pochodzenie i rozwój instrumentów perkusyjnych samobrzmiących. Technika produkcji idiofonów. Drgania płyt i prętów. Budowa, strój, skala, zapis nutowy. Sposób wydobywania dźwięków. Przykłady muzyczne.

28

Ćwiczenia: • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie brzmienia. • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie kształtu.

2. Membranofony Bębny. Kotły.

Pochodzenie i rozwój instrumentów perkusyjnych membranowych. Technika produkcji. Drgania membran. Budowa, strój, skala, zapis nutowy. Sposoby wydobywania dźwięków. Przykłady muzyczne. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie brzmienia. • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie kształtu. 3. Aerofony Flet i jego odmiany. Obój i jego odmiany. Fagot i jego odmiany. Klarnet i jego odmiany. Saksofony. Waltornia. Trąbka. Kornet. Puzon. Tuba. Sakshorny. Organy.

Pochodzenie i rozwój instrumentów dętych. Rodzaje piszczałek. Technika produkcji instrumentów dętych. Budowa, strój, skala, zapis nutowy. Sposób wydobywania dźwięków. Przykłady muzyczne. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie kształtu. • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie brzmienia. 4. Chordofony Viole. Skrzypce. Altówka. Wiolonczela. Kontrabas. Harfa. Lutnia.

29

Mandolina. Cytra. Gitara. Klawesyn. Fortepian. Pianino.

Pochodzenie i rozwój instrumentów strunowych. Szkoły lutnicze. Technika produkcji instrumentów strunowych. Budowa, strój, skala, zapis nutowy. Sposób wydobywania dźwięków. Przykłady muzyczne. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie kształtu. • Rozpoznawanie instrumentów na podstawie brzmienia. 5. Instrumenty elektryczne Instrumenty elektromechaniczne. Instrumenty elektroniczne. Syntezatory i samplery. Instrumenty wirtualne. System MIDI. Ćwiczenia: • Porównywanie brzmienia instrumentów elektrycznych i akustycznych. Środki dydaktyczne Instrumenty muzyczne. Modele instrumentów muzycznych. Nagrania z przykładami brzmienia instrumentów. Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Sprzęt do zapisu i odtwarzania dźwięku. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Instrumentoznawstwo jest opanowanie przez uczniów podstawowej wiedzy i umiejętności dotyczących budowy, brzmienia oraz technicznych i ekspresyjnych moŜliwości instrumentów muzycznych.

Program przedmiotu powinien być realizowany w pracowni komputerowej i innych pracowniach dydaktycznych, wyposaŜonych w niezbędne materiały, sprzęt i środki dydaktyczne. Zajęcia powinny być organizowane w grupie liczącej do 15 uczniów.

Zalecane jest stosowanie metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, ćwiczeń praktycznych.

30

Wskazane jest uczestniczenie uczniów w koncertach muzycznych, podczas których moŜliwe jest bezpośrednie poznanie brzmienia instrumentów muzycznych w optymalnych warunkach akustycznych.



1. Idiofony 12 2. Membranofony 6 3. Aerofony 18 4. Chordofony 20 5. Instrumenty elektryczne 16

Razem 72



Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

W wyniku sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów uzyskuje się informacje dotyczące poziomu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Wiedza i umiejętności uczniów mogą być sprawdzane i oceniane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, − obserwacji pracy uczniów podczas realizacji określonych zadań. W trakcie oceniania osiągnięć uczniów naleŜy brać pod uwagę umiejętność rozpoznawania i klasyfikowania instrumentów muzycznych na podstawie brzmienia.

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy uwzględniać jakość wykonania ćwiczeń zamieszczonych w programie, ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

31

Literatura Buchner A.: Encyklopedia instrumentów muzycznych. Racibórz 1995 Drobner M. Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Warszawa 1980 Encyklopedia instrumentów muzycznych świata. Bellona, Warszawa. 1996 Encyklopedia muzyki. PWN, Warszawa 1995 Lissa Z.: Zarys nauki o muzyce. PWM, Warszawa 1987 Sachs C.: Historia instrumentów muzycznych. Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2005 Sikorski K.: Instrumentoznawstwo. PWM, Warszawa 1980 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

32

GRA NA FORTEPIANIE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować budowę fortepianu i pianina, − określić funkcje podstawowych elementów fortepianu i pianina, − dokonać oceny stanu fortepianu lub pianina na podstawie brzmienia, − odczytać zapis nutowy, − scharakteryzować sposób wydobywania dźwięków z instrumentu, − odtworzyć na fortepianie prosty zapis nutowy z uwzględnieniem

oznaczeń muzycznych, − określić funkcje znaków przykluczowych oraz znaków przy nutach, − uwzględnić oznaczenia agogiczne i dynamiczne podczas pracy nad

utworem, − zastosować technikę gry właściwą dla fortepianu lub pianina, − wykonać utwory muzyczne o róŜnym metrum i tempie, − określić stopień trudności wykonania utworu muzycznego na

podstawie zapisu nutowego, − wykonać gamy i pasaŜe, − dokonać analizy wykonania utworu muzycznego na podstawie zapisu

nutowego, − wykonać utwory muzyczne o podstawowym stopniu trudności, − skorzystać z literatury muzycznej i innych źródeł informacji. Materiał nauczania 1. Ćwiczenia techniczno-wykonawcze Zapoznanie uczniów z budową i klawiaturą instrumentu. Określanie prawidłowej postawy grającego. Zapoznanie uczniów ze sposobem wydobywania dźwięków oraz artykulacją portato i legato. Wykonywanie ćwiczeń umuzykalniających. Rozpoznawanie dźwięków wysokich i niskich, głośnych i cichych, długich i krótkich. Granie ze słuchu techniką portato melodii znanych piosenek. Czytanie nut w kluczu wiolinowym i basowym. Wprowadzenie wartości rytmicznych nut i pauz. Określanie funkcji znaków przykluczowych. Określanie funkcji znaków przy nutach: kropki, krzyŜyka, bemola, kasownika. Usprawnianie techniki palcowej. Wykonywanie gam w obrębie oktawy i rozłoŜonych trójdźwięków.

33

Podkładanie palców. Wykonywanie dwudźwięków i trójdźwięków harmonicznych techniką portato. Zapoznanie uczniów z podstawowymi zasadami pracy nad utworem. Uwzględnianie oznaczeń agogicznych i dynamicznych podczas pracy nad utworem. Zapoznanie uczniów z elementarnymi zasadami prowadzenia frazy. Określanie róŜnic między melodią i akompaniamentem. 2. Gamy i pasa Ŝe Granie gam do pięciu znaków, kaŜdą ręką oddzielnie i razem, w ruchu równoległym przez dwie oktawy. Granie gam C-dur, G-dur, D-dur, A-dur, E-dur, w ruchu rozbieŜnym od środka klawiatury w obrębie jednej oktawy. Wykonywanie gamy chromatycznej, kaŜdą ręką oddzielnie, od kaŜdego dźwięku przez dwie oktawy. Granie trójdźwięków tonicznych majorowych i minorowych z przewrotami, do pięciu znaków, kaŜdą ręką oddzielnie i razem, przez dwie oktawy. Środki dydaktyczne Pianino lub fortepian. Materiały nutowe. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Gra na fortepianie jest opanowanie przez uczniów podstawowych umiejętności gry na instrumencie muzycznym.

W trakcie realizacji programu naleŜy uwzględniać potrzebę ekspresji twórczej, wraŜliwość estetyczną i indywidualne predyspozycje uczniów.

Sposób realizacji programu naleŜy dostosowywać do specyfiki kształcenia w zawodzie oraz indywidualnych moŜliwości uczniów.

Mniejszy nacisk moŜna kłaść na technikę i stopień trudności realizowanego zadania, a większą uwagę zwracać na zrozumienie formy utworu, podstawy przebiegu harmonicznego, poprawne frazowanie i artykulację, prawidłową postawę grającego.

Podstawową metodą nauczania stosowaną w procesie realizacji programu jest metoda ćwiczeń praktycznych. Inne metody powinny być zgodne z zasadami tyflopedagogiki. Wskazane jest stosowanie powtórzeń zadań zamieszczonych w programie i zadań opracowanych przez nauczyciela.

Kształtowanie muzycznych zainteresowań uczniów moŜe być wspomagane przez wprowadzanie na zajęciach róŜnych rodzajów muzyki, w tym utworów muzyki rozrywkowej oraz podejmowanie prób kompozytorskich.

34



1. Ćwiczenia techniczno-wykonawcze 90 2. Gamy i pasaŜe 46 Razem 136


Proces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

Podstawowym kryterium oceny osiągnięć edukacyjnych jest poziom opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Proces oceniania powinien obejmować: − diagnozę poziomu umiejętności uczniów na początku procesu

kształcenia, − identyfikację postępów uczniów oraz trudności w realizacji celów

kształcenia, − ocenę poziomu umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji

działów tematycznych. W trakcie procesu oceniania naleŜy brać pod uwagę: − moŜliwości uczniów oraz jakość wykonania zadań praktycznych, − systematyczność i zaangaŜowanie. Ocena osiągnięć edukacyjnych moŜe być dokonywana na podstawie obserwacji wykonania zadań oraz na podstawie wyników stosowanych sprawdzianów praktycznych.

35

Literatura Bach J.S.: Małe preludia na fortepian. PWM, Kraków 1997 Czerny K.: Pierwszy nauczyciel. op. 599* Druszkiewiczowa K.: Podręcznik nauczania gry na fortepianie. Metoda beznutowa* Drzewiecki Z.: Gamy i pasaŜe. Cz. I - II. PWM, Kraków 1988 Gnesina H.: 23 małe etiudy dla początkujących. Nr 1-9* Klechniowska A. M.: Szkoła na fortepian. PWM, Kraków 1978 Lachert A.: Nuta, dźwięk, klawisz* Markiewiczowa W.: Do-re-mi-fa-sol* Preuschoff-Kaźmierczakowa M.: Fortepian dla najmłodszych. Cz. II. Ars Nova, Poznań 1993 Raube S. (red.): Etiudy dla dzieci. Z. I-III. PWM, Kraków 1978 RóŜycki A. (opr. S. Raube): Wybór etiud. op. 7, op. 12* Sawicka W., Stempniowa G. (opr.): Etiudy. Cz. I-VI. PWM, Kraków 1978 Schytte L.: 25 łatwych etiud. op. 108* Schytte L.: Etiudy. op. 106* Wiłkomirska D. (red.): Etiudy dla początkujących. PWM, Kraków 1988

* Pozycje literatury bez podanego wydawnictwa, miejsca i roku wydania ukazały się nakładem PWM Kraków Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

36

JĘZYK OBCY ZAWODOWY

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − posłuŜyć się podstawową terminologią dotyczącą procesu realizacji

dźwięku, − posłuŜyć się obcojęzyczną instrukcją obsługi sprzętu

elektroakustycznego, − przetłumaczyć specyfikację techniczną sprzętu elektroakustycznego, − zredagować podstawowe rodzaje pism dotyczących realizacji

określonych zadań, − sporządzić streszczenie krótkiego obcojęzycznego tekstu o tematyce

zawodowej, − sporządzić dokumentację nagrań dźwiękowych, − posłuŜyć się dokumentacją wymagań technicznych wykonawcy, − sporządzić zapotrzebowanie na sprzęt i materiały eksploatacyjne, − porozumieć się w języku obcym z uczestnikami procesu pracy, − przetłumaczyć pismo słuŜbowe, zarządzenie, komunikat, − posłuŜyć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym, − skorzystać z obcojęzycznych źródeł informacji. Materiał nauczania Specjalistyczna terminologia z zakresu akustyki i elektroniki. Charakterystyka procesu realizacji dźwięku. Zasady korzystania ze scenariusza i scenopisu. Zasady korzystania z dokumentacji technicznej. Skróty stosowane w dokumentacji technicznej. Nazewnictwo zadań i procesów produkcji dźwięku. Zasady prowadzenia rozmowy bezpośredniej i telefonicznej w języku obcym. Zasady wydawania, odbierania i potwierdzania zleceń. Zasady porozumiewania się z dyrygentem, reŜyserem, producentem i ekipą techniczną. Dokumentacja dotycząca podejmowania pracy. Zarządzenia i komunikaty. Ćwiczenia: • Odczytywanie dokumentacji technicznej. • Tłumaczenie elementów dokumentacji technicznej niezbędnych do

realizacji zadań zawodowych. • Sporządzanie listy wymagań technicznych wykonawcy utworu

muzycznego.

37

• Korzystanie z obcojęzycznej dokumentacji procesu realizacji dźwięku. • Formułowanie poleceń dotyczących realizacji dźwięku. • Tłumaczenie terminów i zwrotów stosowanych w instrukcjach obsługi

sprzętu elektroakustycznego. • Tłumaczenie terminów i zwrotów dotyczących specjalistycznego

oprogramowania komputerowego. Środki dydaktyczne Programy komputerowe. Instrukcje obsługi programów komputerowych. Instrukcje obsługi urządzeń elektroakustycznych. Dokumentacje wymagań technicznych. Międzynarodowe standardy i rekomendacje. Publikacje elektroniczne. Publikacje drukowane. Filmy dydaktyczne. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Język obcy zawodowy jest opanowanie przez uczniów umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych.

Wskazane jest, Ŝeby językiem obcym zawodowym był język angielski. Decyzję w tej sprawie podejmuje szkoła kształcąca w zawodzie.

Program przedmiotu powinien być realizowany w pracowni języka obcego w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.

Pracownia języka obcego powinna być wyposaŜona w niezbędny sprzęt i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z róŜnych źródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna, czasopisma specjalistyczne, Internet.

Przed przystąpieniem do realizacji programu naleŜy przeprowadzić test kompetencji językowych do oceny poziomu umiejętności uczniów.

Oprócz powtarzania i utrwalania materiału gramatycznego naleŜy kształtować podstawowe umiejętności porozumiewania się w języku obcym, korzystania z obcojęzycznych źródeł informacji o zawodzie.

Realizacja ćwiczeń zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela wpływa na efektywność procesu kształcenia.

Wskazane jest stosowanie metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, ćwiczeń praktycznych.

Terminy i zwroty obcojęzyczne dotyczące procesu realizacji dźwięku powinny być opanowane przez uczniów w stopniu umoŜliwiającym ich stosowanie w róŜnym kontekście.

38

Szczególną uwagę naleŜy zwracać na precyzyjne tłumaczenie istotnych elementów dokumentacji technicznej. Pozwoli to na uniknięcie problemów i nieporozumień w trakcie realizacji określonych zadań.

NaleŜy równieŜ zwracać uwagę na tłumaczenie oraz stosowanie skrótów i oznaczeń, które mogą mieć róŜne znaczenie w zaleŜności od kontekstu.

Bardzo waŜne jest wdraŜanie uczniów do samodzielnego korzystania ze słowników, encyklopedii, leksykonów i innych obcojęzycznych materiałów źródłowych.

W związku z tym, Ŝe praca technika realizacji dźwięku odbywa się często w duŜym zespole, uczniowie powinni opanować zasady sprawnego porozumiewania się zarówno na estradzie, jak i w studiu dźwiękowym.

Program przedmiotu powinien być realizowany w końcowym etapie kształcenia. Ułatwi to uczniom bezpośrednie przygotowanie do pracy. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów powinna być dokonywana zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych.

Podstawowym kryterium oceny osiągnięć edukacyjnych jest poziom opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Proces kształcenia powinien rozpoczynać się od oceny poziomu językowych kompetencji uczniów.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów moŜe być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi,

dotyczącymi między innymi tłumaczenia terminów i zwrotów obcojęzycznych oraz krótkich tekstów specjalistycznych,

− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. W trakcie oceniania pracy uczniów na podstawie obserwacji naleŜy zwracać uwagę na: − sporządzanie pism związanych z realizacją zadań, − tłumaczenie krótkich obcojęzycznych tekstów, − korzystanie z obcojęzycznej dokumentacji technicznej sprzętu

elektroakustycznego, − posługiwanie się poprawną terminologią, − korzystanie z materiałów pomocniczych, słowników i leksykonów. Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów, co umoŜliwi korygowanie stosowanych metod nauczania oraz organizacyjnych form pracy uczniów.

39

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy uwzględniać poziom wykonania ćwiczeń, jakość i poprawność tłumaczenia tekstu oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Literatura Jastrzębska-Okoń I.: Polsko-angielski słownik tematyczny. Harald G., Warszawa 1997 Komorowska H.: Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2002 Linde-Usiekniewicz J.(red.): Wielki słownik angielsko-polski. PWN, Warszawa 2004 Staniszewska-Kowalik D.: Angielsko-polski słownik tematyczny. PWN, Warszawa 1995 Szlifirski K.: Pro-Audio. Angielsko-polski słownik terminologii nagrań dźwiękowych. Audiologos, Warszawa 2008 Tittenbrun M.: DuŜy słownik angielsko-polski i polsko-angielski. Kastor, Warszawa 2001 Słowniki i czasopisma specjalistyczne

Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

40

PRACOWNIA REALIZACJI D ŹWIĘKU

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − posłuŜyć się terminologią dotyczącą procesów i urządzeń

elektroakustycznych, − zastosować podstawową wiedzę i umiejętności z zakresu

elektrotechniki w procesie realizacji dźwięku, − wykorzystać elementy wiedzy z historii muzyki w realizacji

określonych zadań, − uwzględnić właściwości słuchu w procesie produkcji dźwiękowej, − określić wpływ zapisu nutowego i stylistyki utworów muzycznych na

dobór metod produkcji dźwięku, − zastosować wiedzę z zakresu instrumentoznawstwa w procesie

mikrofonizacji i cyfryzacji dźwięku, − scharakteryzować etapy produkcji dźwięku, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − dobrać oraz zastosować techniki mikrofonowe, − posłuŜyć się dokumentacją techniczną, − określić warunki projekcji dźwięku oraz parametry systemu

nagłośnieniowego, − dokonać niezbędnej kalibracji systemu nagłośnieniowego, − dobrać oraz zastosować urządzenia do przetwarzania i komutacji

sygnałów elektroakustycznych, − dokonać konfiguracji cyfrowych systemów dźwiękowych, − dokonać cyfrowego montaŜu dźwięku, − zidentyfikować nieprawidłowości funkcjonowania cyfrowych

i analogowych systemów dźwiękowych, − dokonać weryfikacji funkcjonowania systemów dźwiękowych, − ustalić dynamiczne proporcje materiału dźwiękowego, − scharakteryzować procesy przetwarzania dźwięku, − przetworzyć materiał dźwiękowy z zastosowaniem cyfrowych

i analogowych procesorów dźwięku, − dokonać zgrania materiałów dźwiękowych, − dokonać oceny właściwości dźwięku na podstawie pomiarów, − zastosować urządzenia i techniki optymalizacji dźwięku, − zastosować zalecenia międzynarodowych organizacji

standaryzujących procesy produkcji dźwięku, − zastosować metody produkcji dźwięku zgodnie z wymaganiami rynku

muzycznego, − zastosować technologię MIDI, − zastosować technologie synchronizacyjne,

41

− sporządzić dokumentację produkcji dźwiękowej, − dokonać podstawowych napraw i konserwacji sprzętu

elektroakustycznego, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej. Materiał nauczania 1. Podstawy elektrotechniki Określanie rodzajów, właściwości i technicznych parametrów mikrofonów. Wyjaśnianie zasad działania mikserów dźwięku, procesorów dynamiki, korektorów i filtrów akustycznych, przetworników elektroakustycznych. Zastosowanie prawa Ohma i praw Kirchhoffa. Określanie wartości prądu i napięcia, impedancji i pojemności elektrycznej. Wykonywanie pomiarów rezystancji. Wyjaśnianie zasad działania elementów elektronicznych, jak: rezystory, kondensatory, tranzystory, transformatory. WyraŜanie wartości wielkości fizycznych w skali decybelowej. Dokonywanie podstawowych napraw i konserwacji sprzętu elektroakustycznego.

2. Techniki nagra ń i projekcji d źwięku Zastosowanie technik mikrofonowych: MM, ORTF, AB, MS, XY, Decca Tree. Dobieranie elementów pomocniczych, statywów i uchwytów do pracy z mikrofonami. Określanie wpływu zakresu częstotliwościowego instrumentów na dobór mikrofonów. Określanie wpływu propagacji dźwięku na sposób ustawienia mikrofonów. Dobieranie metod nagrania na podstawie zapisu nutowego. Dobieranie metod realizacji nagrań w zaleŜności od akustycznych warunków pomieszczeń. Określanie warunków nagrania i projekcji dźwięku na podstawie stylistyki utworów. Określanie wpływu właściwości słuchu na proces produkcji dźwięku. Dobieranie parametrów systemu nagłośnieniowego zgodnie z akustycznymi warunkami pomieszczeń i przestrzeni otwartej oraz wymaganiami technicznymi. Dokonywanie połączeń systemu nagłośnieniowego. Kalibracja systemu nagłośnieniowego.

42

3. Cyfrowe systemy d źwiękowe Konfiguracja przetworników analogowo-cyfrowych, systemu komputerowego i komputerowych programów do edycji dźwięku. Obsługa dedykowanych twardodyskowych systemów edycji dźwięku. Kalibracja głośnikowego systemu odsłuchowego. Zastosowanie mierników poziomu dźwięku. Określanie cyfrowych parametrów dźwięku. Wykrywanie i korygowanie błędów w funkcjonowaniu systemów dźwiękowych. Dokonywanie cyfrowego montaŜu dźwięku. Zastosowanie technologii MIDI. Synchronizacja cyfrowych urządzeń dźwiękowych.

4. Przetwarzanie d źwięku Ustalanie proporcji dynamicznych materiału dźwiękowego. Zastosowanie automatyki głośności. Wykorzystywanie kompresorów i limiterów, bramek szumów i ekspanderów. Stosowanie filtrów i korektorów barwy dźwięku. Przetwarzanie dźwięku z zastosowaniem procesorów pogłosowych i opóźniaczy fonicznych. Zastosowanie modulacyjnych procesorów dźwięku, jak: chorus, flanger, phaser. Zgrywanie materiału dźwiękowego.

5. Pomiar i optymalizacja d źwięku Odczytywanie wskazań analogowych i cyfrowych mierników dźwięku. Wykorzystywanie mierników korelacji. Zastosowanie procesorów dynamiki i korektorów barwy oraz procesorów korekcji fazy do optymalizacji dźwięku. Analiza komercyjnych produkcji dźwiękowych.

6. Dokumentacja techniczna Analiza zaleceń organizacji standaryzujących produkcję dźwiękową: Audio Engineering Society (AES), European Broadcasting Union (EBU). Sporządzanie dokumentacji produkcji dźwiękowej. Analiza radiowo-telewizyjnych norm dźwiękowych. Korzystanie z instrukcji uŜytkowania urządzeń elektroakustycznych. Przestrzeganie regulaminu pracowni, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej.

43

Środki dydaktyczne Mikrofony. Przedwzmacniacze mikrofonowe. Uchwyty. Statywy. Osłony przeciwwietrzne i antywstrząsowe. Kable. Wtyki. Gniazda. Konsolety mikserskie. Rejestratory i odtwarzacze dźwięku. Głośnikowe i słuchawkowe systemy odsłuchowe. Wzmacniacze. Kompresory. Limitery. Bramki szumów. Ekspandery. Korektory. Filtry. Procesory pogłosowe. Opóźniacze foniczne. Modulatory dźwięku. Analizatory widma. Mierniki VU, PPM i SPL. Komputer skonfigurowany do pracy z dźwiękiem. Urządzenia wyposaŜone w system MIDI. Tablice jednostek fizycznych. Modele i schematy obwodów elektrycznych. Instrukcje obsługi urządzeń. Foldery, katalogi.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Pracownia realizacji dźwięku

jest opanowanie przez uczniów umiejętności praktycznych związanych z realizacją dźwięku.

W wyniku realizacji programu uczniowie powinni opanować umiejętności: − obsługi urządzeń toru fonicznego, − dokonywania pomiarów oraz interpretacji wyników, − stosowania technik mikrofonowych, − konfiguracji cyfrowego systemu dźwiękowego, − dokonywania cyfrowego montaŜu dźwięku, − zastosowania procesorów do przetwarzania dźwięku, − optymalizacji zgranego materiału dźwiękowego, − posługiwania się dokumentacją techniczną, − konfiguracji i stosowania systemu nagłośnieniowego. Zadania związane z realizacją programu powinny być wykonywane pod kierunkiem i nadzorem nauczyciela przedmiotu. Realizacja celów kształcenia określonych w programie przedmiotu powinna być wspomagana wiedzą i umiejętnościami uczniów uzyskanymi w wyniku realizacji programów przedmiotów: fizyka, chemia, matematyka, język angielski.

W trakcie realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na bezwzględne przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej podczas wykonywania zadań związanych z obsługą urządzeń toru fonicznego i sprzętu nagłośnieniowego.

44

NaleŜy podkreślać konieczność stosowania legalnego oprogramowania komputerowego oraz przestrzegania przepisów prawa autorskiego.

Program przedmiotu powinien być realizowany w reŜyserni dźwięku oraz pracowni komputerowej na indywidualnych stanowiskach pracy. Zajęcia dydaktyczne powinny być organizowane w grupie liczącej 3-5 uczniów.


Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin

1. Podstawy elektrotechniki 90 2. Techniki nagrań i projekcji dźwięku 140 3. Cyfrowe systemy dźwiękowe 140 4. Przetwarzanie dźwięku 90 5. Pomiar i optymalizacja dźwięku 86 6. Dokumentacja techniczna 62 Razem 608


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych. Proces oceniania powinien dotyczyć: − diagnozy poziomu wiedzy i umiejętności uczniów na początku

procesu kształcenia, − identyfikacji postępów uczniów oraz trudności w realizacji celów


realizacji poszczególnych działów tematycznych i całego programu. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów moŜe być dokonywane za

pomocą: − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań

zamieszczonych w programie oraz zadań opracowanych przez nauczyciela,

− sprawdzianów praktycznych.

45

W trakcie procesu oceniania naleŜy zwracać uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − dobieranie metod i technik realizacji dźwięku, − jakość wykonania zadań, − sprawność i samodzielność wykonania pracy, − posługiwanie się poprawną terminologią, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów. UmoŜliwia to korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form organizacyjnych pracy uczniów.

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów praktycznych. Literatura Butler T.: Połączenia. Podstawy profesjonalnej elektroakustyki i nagłaśniania. Mega Music,Sopot 1996 Butryn W.: Dźwięk cyfrowy. WKiŁ, Warszawa 2001 CzyŜewski A.: Dźwięk cyfrowy. Wybrane zagadnienia teoretyczne, technologia, zastosowania. Exit, Warszawa 1998 Ditner St.: Elektroniczne modyfikatory dźwięków. WSiP, Warszawa 1993 Dobrucki A.: Przetworniki elektroakustyczne. WNT, Warszawa 2007 Elektrotechnika i elektronika dla nieelektryków. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1999 Głocki W., Grabowski L.: Pracownia. Podstawy techniki cyfrowej. WSiP, Warszawa 1988 Haines R.: Cyfrowe przetwarzanie dźwięku. Mikom, Warszawa 2002 Skorupski A.: Podstawy techniki cyfrowej. WKiŁ, Warszawa 2001 Szlifirski K.: Pro-Audio. Angielsko-polski słownik terminologii nagrań dźwiękowych. Audiologos, Warszawa 2008 Sztekmiler K.: Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań. Podręcznik dla akustyków. WKiŁ, Warszawa 2008 Urbański B.: Elektroakustyka. WNT, Warszawa 1993 Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1993 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

46

DZIAŁALNO ŚĆ STUDIA DŹWIĘKOWEGO

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − wyjaśnić mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej, − rozróŜnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw usługowych, − dokonać charakterystyki rynku usług dźwiękowych, − scharakteryzować rodzaje działalności związanej z realizacją

dźwięku, − określić zakres działalności studia dźwiękowego, − przyporządkować organizacyjno-prawną formę działalności do

planowanego przedsięwzięcia, − określić zadania przedsiębiorstwa funkcjonującego na rynku

dźwiękowym, − dokonać analizy lokalnego rynku pracy oraz moŜliwości prowadzenia

działalności gospodarczej, − zidentyfikować niszę rynkową dla prowadzenia działalności

gospodarczej, − sporządzić dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia

działalności gospodarczej, − określić zasoby rzeczowe i finansowe, niezbędne do uruchomienia

i prowadzenia działalności, − określić źródła finansowania działalności studia dźwiękowego, − sporządzić budŜet oraz zaplanować rozwój przedsiębiorstwa, − opracować plan marketingowy, − określić zakres zadań i obowiązków pracodawcy i pracowników, − sporządzić dokumenty związane z zatrudnieniem, − zastosować zasady współpracy z zespołem pracowników i klientami, − porozumieć się z uczestnikami procesu pracy, − podjąć decyzje dotyczące realizacji zadań zawodowych, − określić podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy, dotyczące

zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, − podjąć działania związane z poszukiwaniem pracy, − zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej, − uruchomić działalność gospodarczą, − określić konsekwencje wynikające z naruszenia przepisów prawa

pracy oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, − zastosować przepisy Kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków

pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy, − zorganizować stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

47

− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska,

− skorzystać z róŜnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego.

Materiał nauczania

1. Planowanie działalno ści studia d źwiękowego Podstawy gospodarki rynkowej. Rodzaje działalności gospodarczej. Cele i zadania przedsiębiorstwa na rynku pracy. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw usługowych. Kryteria wyboru organizacyjno-prawnej formy działalności. Miejsce i zakres działalności gospodarczej. Dokumenty związane z prowadzeniem działalności. Rodzaje rynku. Rynek usług dźwiękowych. Charakterystyka rynku usług dźwiękowych. Potrzeby dźwiękowego rynku pracy. Marketingowa analiza potrzeb na usługi dźwiękowe. Charakterystyka stanowisk pracy. Metody poszukiwania pracy. Przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej. Wybrane przepisy prawa pracy. Przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy. Ćwiczenia: • Wyjaśnianie mechanizmów funkcjonowania gospodarki rynkowej. • Klasyfikowanie rodzajów działalności. • Określanie organizacyjno-prawnych form działalności gospodarczej. • Określanie moŜliwości prowadzenia działalności gospodarczej. • Określanie kryteriów wyboru organizacyjno-prawnej formy

działalności. • Dobieranie organizacyjno-prawnej formy prowadzenia usług

dźwiękowych. • Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących działalności

gospodarczej. • Wypełnianie dokumentów dotyczących podejmowania działalności

gospodarczej. • Określanie rodzajów i zakresu działalności studia dźwiękowego. • Wyszukiwanie ofert pracy. • Dokonywanie wyboru ofert usług dźwiękowych. • Analiza rynku pracy. • Określanie moŜliwości zatrudnienia oraz prowadzenia studia

dźwiękowego. • Konstruowanie narzędzi do rozpoznawania potrzeb na usługi

dźwiękowe.

48

2. Organizacja i zarz ądzanie studiem d źwiękowym Zasady i formy organizacji pracy. Struktura przedsiębiorstwa. Środowisko pracy. Organizacja stanowisk pracy. Zasady rozwiązywania problemów organizacyjnych. Techniki porozumiewania się. Formy doskonalenia zawodowego. Elementy socjologii i psychologii pracy. Przedsiębiorstwo jako organizacja i system społeczny. Role zawodowe. Pozycja zawodowa. Style kierowania i zarządzania. Konflikty społeczne. Źródła i metody rozwiązywania konfliktów. Podstawy etyki. Praca jako wartość społeczna. Kultura pracy. Ćwiczenia: • Określanie zasad organizacji pracy. • Sporządzanie planu realizacji usług dźwiękowych. • Określanie sposobów rozwiązywania problemów organizacyjnych. • Charakteryzowanie środowiska pracy i otoczenia rynkowego. • Określanie zasad organizacji optymalnych warunków pracy. • Prezentowanie sposobów komunikowania się. • Określanie form doskonalenia zawodowego na podstawie materiałów

informacyjnych. • Określanie mocnych i słabych stron stylów kierowania i zarządzania. 3. Prowadzenie działalno ści studia d źwiękowego Marketing i reklama. Plan marketingowy przedsiębiorstwa. Koszty działalności gospodarczej. Źródła finansowania. Programy Unii Europejskiej. Fundusze społeczne kierowane na rozwój mikroprzedsiębiorstw. Rozliczenia finansowe przedsiębiorstwa prowadzonego przez osoby fizyczne. Struktura budŜetu. Plan rozwoju przedsiębiorstwa. Nabór pracowników. Dokumenty związane z zatrudnieniem. Zasady wynagradzania za pracę. Dokumentacja działalności studia dźwiękowego. Bazy danych klientów i usług. Techniki komunikowania się z klientem. Zasady i techniki negocjacji. Elementy ergonomii. Organizacja stanowisk pracy. Podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika dotyczące zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Czynniki szkodliwe dla zdrowia. Czynniki uciąŜliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych warunków pracy. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. ZagroŜenia poŜarowe. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. Formy szkolenia pracowników dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Dobór urządzeń i narzędzi kontrolno-pomiarowych. Sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Zasady etycznego postępowania.

49

Ćwiczenia: • Sporządzanie planu marketingowego dotyczącego działalności studia

dźwiękowego. • Sporządzanie planu rozwoju studia dźwiękowego. • Określanie zasobów rzeczowych niezbędnych do uruchomienia

działalności przedsiębiorstwa. • Identyfikowanie źródeł finansowania działalności gospodarczej. • Sporządzanie dokumentów niezbędnych do prowadzenia działalności

gospodarczej. • Sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem. • Określanie zasad kierowania procesem realizacji usług dźwiękowych. • Podejmowanie decyzji w określonych sytuacjach zawodowych

(w warunkach symulowanych). • Określanie praw i obowiązków pracownika i pracodawcy dotyczących

bezpiecznych warunków pracy. • Rozpoznawanie znaków bezpieczeństwa i higieny pracy. • Określanie zagroŜeń związanych z procesem pracy. • Dobieranie środków gaśniczych odpowiednio do źródła poŜaru

(w warunkach symulowanych). Środki dydaktyczne Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe dotyczące sporządzania dokumentacji działalności przedsiębiorstwa. Foliogramy, fazogramy. Prezentacje multimedialne. Kodeks pracy. Kodeks cywilny. Kodeks postępowania administracyjnego. Kodeks spółek handlowych. Ustawa o rzemiośle. Ustawa o spółdzielczości. Ustawa dotycząca działalności gospodarczej. Polskie Normy dotyczące ergonomii oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi urządzeń. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Przykłady ofert usług kredytowych. Przykłady biznesplanu. Druki pism i dokumentów związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Biuletyny i inne materiały dotyczące promocji usług dźwiękowych.

50

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Działalność studia dźwiękowego zawiera

tematykę dotyczącą zasad i procedur związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności studia dźwiękowego. Treści programowe przedmiotu powinny być realizowane w korelacji z programami innych przedmiotów nauczania. NaleŜy równieŜ odwoływać się do wiedzy i umiejętności uczniów z zakresu przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości.

Realizacja programu powinna odbywać się z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych, projektów.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać szczególną uwagę na tematykę trudną do opanowania przez uczniów, jak: − dokonywanie analizy rynku usług dotyczących realizacji dźwięku, − identyfikowanie przepisów prawa dotyczących działalności

gospodarczej, praw i obowiązków pracowników i pracodawcy oraz warunków pracy,

− określanie kosztów związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności studia dźwiękowego,

− określanie źródeł finansowania działalności. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy zapoznać uczniów z rodzajem oraz zakresem realizowanych zadań, z obsługą urządzeń oraz z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. Zajęcia dydaktyczne powinny być organizowane w pracowni komputerowej w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.

Przed przystąpieniem do zajęć wskazane jest przygotowanie materiałów niezbędnych do wykonania ćwiczeń, jak: teksty przewodnie, zestawy przepisów prawa, zestawy regulaminów i instrukcji, przykłady prezentacji multimedialnych, zestawy druków i dokumentów niezbędnych do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, przykłady biznesplanu, przykłady planów promocji działalności przedsiębiorstwa.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do studiów dźwiękowych celem bezpośredniego poznania przez uczniów współczesnych technik, technologii i organizacji pracy.

51



1. Planowanie działalności studia dźwiękowego 48 2. Organizacja i zarządzanie studiem dźwiękowym 36 3. Prowadzenie działalności studia dźwiękowego 44 Razem 128


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z zasadami ustalonymi na zajęciach początkowych. Proces sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych powinien dotyczyć: − identyfikacji postępów uczniów oraz trudności w realizacji celów


realizacji poszczególnych działów tematycznych. Ocena wiedzy i umiejętności uczniów moŜe być dokonywana za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń

zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń opracowanych prazez nauczyciela.

W trakcie oceniania pracy uczniów naleŜy zwracać uwagę na: −−−− korzystanie z róŜnych źródeł informacji, −−−− komunikowanie się z uczestnikami procesu pracy, −−−− przestrzeganie zasad pracy w zespole, −−−− podejmowanie decyzji dotyczących wykonywanych zadań, −−−− praktyczne zastosowanie opanowanej wiedzy i umiejętności, −−−− posługiwanie się poprawną terminologią, −−−− przestrzeganie zasad etycznego postępowania, −−−− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska.

52

W końcowej ocenie pracy uczniów naleŜy brać pod uwagę poprawność wykonania ćwiczeń oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Literatura Adamowicz E., Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Ekonomika bez tajemnic. Cz. 1. WSiP, Warszawa 2003 Bednarczyk H., Woźniak J. (red.): Pedagogika pracy wobec problemów ochrony pracy. ITeE, Radom 2004 Białecki K.: Podstawy marketingu. WyŜsza Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego, Warszawa 2002 Bittner B., Stępień J.: Wprowadzenie do etyki zawodowej. Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2000 Duraj J. (red.): Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2002 Florek L., Zieliński T.: Prawo pracy. C. H. Beck, Warszawa 2003 Jakubowski W. J., Maj T., Załęski P.: Podstawy przedsiębiorczości. Oficyna Edukacyjna K. Pazdro, Warszawa 2003 Kaczmarczyk S.: Badania marketingowe: metody i techniki. PWE, Warszawa 2002 Kalina-Prasznic U. (red.): Encyklopedia prawa. C. H. Beck, Warszawa 2000 Kielan K., Pokora K.: Przygotowanie do działalności usługowej. WSiP, Warszawa 2003 Laszczak M.: Kierowanie małą firmą, tajniki przedsiębiorczości. Poltext, Warszawa 2004 Listwan T. (red.): Zarządzanie kadrami. Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2004 Majchrzak-Guzowska A.: Finanse w gospodarce rynkowej. WSiP, Warszawa 1998 Makieta Z., Rachwał T.: Podstawy przedsiębiorczości. Nowa Era, Warszawa 2002 Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej. REA, Warszawa 2003 Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość, klucz do sukcesu. REA, Warszawa 2002 Nałęcz M., Porzecka B. (red.): Kodeks pracy wraz z indeksem rzeczowym. C. H. Beck, Warszawa 2003 Podstawy organizacji i zarządzania. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2004 Stępień J.: Wstęp do socjologii, psychologii i organizacji pracy. Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2000

53

Wach K.: Jak załoŜyć firmę w Unii Europejskiej. Oficyna Ekonomiczna Wolfers Kluwer Polska Sp. z o.o., Kraków 2006 Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury powinien być aktualizowany w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

54

PRAKTYKA ZAWODOWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa, − dostosować się do wymagań określonych w regulaminie

przedsiębiorstwa, − porozumieć się z bezpośrednim przełoŜonym i kadrą kierowniczą, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − posłuŜyć się dokumentacją dotyczącą wykonania zadania, − zrealizować powierzone zadania związane z realizacją dźwięku, − posłuŜyć się katalogami, instrukcjami i witrynami internetowymi, − odczytać oraz sporządzić dokumentację techniczną, − zastosować współczesne rozwiązania techniczne i technologiczne, − zastosować metody produkcji dźwięku zgodnie z wymaganiami rynku

muzycznego, − zastosować techniki mikrofonowe, − dobrać oraz zastosować urządzenia do przetwarzania i komutacji

sygnałów elektroakustycznych, − obsłuŜyć urządzenia do realizacji dźwięku, − dokonać cyfrowego montaŜu dźwięku, − przetworzyć materiał dźwiękowy, − dokonać miksowania oraz zgrywania materiałów dźwiękowych, − ocenić jakość wykonania pracy, − określić warunki konfiguracji systemów nagłośnieniowych, − sporządzić dokumentację wykonania pracy, − oznakować nośniki dźwięku, − zastosować obowiązujące przepisy i normy, − zaprezentować swoje umiejętności zawodowe potencjalnemu

pracodawcy, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, − skorzystać z róŜnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego

Materiał nauczania Zapoznanie uczniów ze strukturą organizacyjną i wewnętrznym regulaminem przedsiębiorstwa. Zapoznanie uczniów z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. Zapoznanie uczniów ze statusem oraz prawami i obowiązkami pracownika.

55

Zapoznanie uczniów z zasadami zatrudniania i zwalniania pracowników. Zapoznanie uczniów z obiegiem dokumentacji w przedsiębiorstwie. Zapoznanie uczniów z zakresem zadań do wykonania. Zapoznanie uczniów z organizacją stanowisk pracy. Analiza scenariuszy i dokumentacji realizowanych zadań. Przestrzeganie wymagań technicznych dotyczących wykonywanych prac. Dobieranie i konfiguracja sprzętu elektroakustycznego do realizacji określonych zadań. Dokonywanie nagrań i edycji materiałów muzycznych. Ustalanie relacji dynamicznych między sygnałami dźwiękowymi. Zgrywanie materiałów dźwiękowych. Identyfikowanie oraz usuwanie drobnych usterek sprzętu elektroakustycznego. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu Praktyki zawodowej jest zastosowanie i pogłębianie wiedzy i umiejętności opanowanych w szkole, w rzeczywistych warunkach pracy.

Program praktyki powinien być realizowany w szkolnym studiu nagrań dźwiękowych i w przedsiębiorstwach stosujących współczesne techniki i technologie oraz dysponujących odpowiednią bazą techniczną. MoŜe to być studio nagrań, firma nagłośnieniowa, rozgłośnia radiowa, ośrodek telewizyjny, wytwórnia filmowa, teatr.

Wskazane jest dostosowywanie sposobu realizacji programu do specyfiki przedsiębiorstwa. W trakcie realizacji programu uczniowie powinni wykonywać zadania na określonych stanowiskach pracy.

Do zadań szkoły naleŜy między innymi opracowanie szczegółowego programu praktyki i harmonogramu zajęć.

W trakcie realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na procedury i zasady pracy obowiązujące w przedsiębiorstwie, a przede wszystkim na tematykę programową dotyczącą planowania i organizacji pracy oraz sposobu wykonania zadań. Bardzo waŜne jest kształtowanie umiejętności poprawnej, rzetelnej i dokładnej realizacji powierzonych zadań.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych naleŜy zapoznać uczniów z obowiązującymi w przedsiębiorstwie przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska.

NiezaleŜnie od miejsca odbywania praktyki, techniczno-organizacyjnych moŜliwości przedsiębiorstwa, zajęcia powinny być prowadzone metodą ćwiczeń praktycznych w grupie liczącej 2-3 uczniów.

56

W trakcie praktyki zawodowej uczniowie poznają zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Wskazane jest, aby podczas praktyki uczniowie poznali pracę wszystkich działów przedsiębiorstwa oraz wykonywali zadania na róŜnych stanowiskach pracy.

Uczniowie powinni dokumentować przebieg praktyki zawodowej w dzienniczku praktyki.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągni ęć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z zasadami ustalonymi na początku praktyki zawodowej.

Oceny osiągnięć edukacyjnych dokonuje opiekun praktyki zawodowej na podstawie obserwacji pracy uczniów podczas realizacji powierzonych zadań oraz na podstawie analizy zapisów w dzienniczku praktyki. W procesie kontroli i oceny przebiegu praktyki naleŜy zwracać uwagę na: − samodzielność wykonania pracy, − zdyscyplinowanie i punktualność, − organizację stanowiska pracy, − organizację oraz sposób wykonania pracy, − zaangaŜowanie w realizację zadań, − jakość i sprawność wykonania pracy, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. Wskazane jest, aby na zakończenie praktyki uczeń przedstawił opiekunowi praktyki zawodowej sprawozdanie z jej realizacji, zamieszczone w dzienniczku praktyki. Sprawozdanie z przebiegu praktyki powinno zawierać informacje dotyczące: struktury i zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa, charakterystyki stanowisk pracy ucznia oraz sposobu realizacji zadań.

Na zakończenie realizacji programu opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku praktyki ocenę końcową oraz opinię o pracy i postępach ucznia.

PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK REALIZACJI D ŹWI ĘKU...

Documents

Transcript of PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK REALIZACJI D ŹWI ĘKU...