1

Skuteczność wczesnych badań przesiewowych oraz interwencji wśród dzieci z ryzykiem dysleksji

Profesor Angela Fawcett

Nowe trendy w diagnozie specyficznych zaburzeń uczenia się

Warszawa, 25-26 listopada 2014 r.

2

Plan wykładu

• Argumenty przemawiające za przeprowadzaniem badań

przesiewowych • Deficyty uczenia się proceduralnego • Znaczenie testów przesiewowych • Bateria Dyslexia Screening Tests (3,5-75!) • Powiązanie badań przesiewowych i interwencji • Wnioski – kierunki przyszłych działań!

Podziękowanie: Rod Nicolson Psychological Corporation, Leverhulme Trust, Nuffield Foundation

3

Definicje

• „Poziom umiejętności czytania jest znacząco poniżej oczekiwanego na podstawie poziomu inteligencji”.

• „Zaburzenie występujące u dzieci, które pomimo typowych doświadczeń szkolnych doświadczają niepowodzeń w opanowaniu sprawności językowych w zakresie czytania, czynności pisania i poprawnej pisowni, niezależnie od ich zdolności intelektualnych”. Światowa Federacja Neurologów (1968)

• „enigma” • chaos

– Niepowodzenia przez dwa lata, zanim diagnoza była możliwa – „ Nauczyliście go czytać, więc nie może mieć dysleksji…” – Objaw nie przyczyna

Copyright Angela Fawcett i Rod Nicolson 2013

4

Dzieci z dysleksją…..

• największa grupa dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkołach podstawowych.

• doświadczają zaburzenia w przynajmniej jednym obszarze uczenia się, najczęściej w uczeniu się czytania.

• mogą doświadczać powiązanych z dysleksją trudności w pisaniu odręcznym, opanowaniu poprawnej pisowni, mowie i nabywaniu języka, matematyce, koordynacji i tempie pracy, pisaniu wypracowań, pamięci, niższą samooceną, a u niektórych z nich może występić ADHD i problemy ze sprawnościami społecznymi, wykraczające daleko poza trudności w czytaniu!

• Zdarza się, że ich problemy są źle rozumiane - rodzice i nauczyciele myślą, że dzieci po prostu się nie starają!

5

Problemy wśród młodszych dzieci z dysleksją

Wiele spośród nich dobrze posługuje się językiem, ale ma subtelne

problemy werbalne i językowe

• Przestawianie szyku słów i liter w wyrazach (np. po angielsku “par cark”

zamiast “car park”)

• Trudności w nazywaniu, znajdywaniu i kategoryzowaniu wyrazów

• Trudności z użyciem prawidłowych wyrazów np. niewłaściwe nazywanie i

zamiana wyrazów

• Wolniej przetwarzają i reagują na język mówiony i pisany

• Kłopoty ze zrozumieniem instrukcji, wykonywaniem złożonych poleceń

6

Umiejętności językowe i słuchowe

Niektóre dzieci z dysleksją ma trudności w posługiwaniu się językiem

• trudności w rozwoju mowy – rozumienie słów, które słyszą, lub wypowiadaniu się

Wiele z nich ma trudności ze słuchaniem • różnicowaniem wyrazów i liter podobnie brzmiących,

np. dog/god, van/fan, v/f/th • rozpoznawaniem rymu i rytmu • W pokonaniu tych trudności może pomóc terapia

logopedyczna

7

Zaburzenia przetwarzania wzrokowo-przestrzennego

7

• Niektóre dzieci z dysleksją (ale nie wszystkie) mają zaburzenia

przetwarzania wzrokowo-przestrzennego, które wpływają na czytanie

• Problemy z ruchami gałek ocznych podczas czytania od lewej do prawej

• Trudności ze śledzeniem czytanego tekstu (utrzymaniem się w wierszu na stronie)

• Litery mieszają się i zlewają na stronie • Związane z tym zmęczenie i bóle głowy • Zlewanie się liter

• Skutki tych zaburzeń mogą łagodzić kolorowe szkła kontaktowe lub

nakładki (folie)

8

Trudności w zapamiętywaniu oraz sekwencjonowaniu

U wielu dzieci z dysleksją mogą występować trudności z pamięcią krótkotrwałą lub roboczą i porządkowaniem sekwencyjnym

• Zapamiętywanie informacji, które widzą lub słyszą • Przypominanie sobie określonych sekwencji (miesiące, tabele) • Zapamiętywanie instrukcji (poleceń), piosenek powiązanych z ruchem, wyliczanek, rymowanek • Liczby, w tym układ w tabelach • Nawlekanie i łączenie kolorowych koralików według wzoru • Ubieranie się

9

Zaburzenia sprawności motorycznej

U wielu dzieci z dysleksją mogą występować zaburzenia sprawności motorycznej

• Rzucanie, kopanie i łapanie piłki • Podskakiwanie lub przeskakiwanie • Częste potykanie się, wpadanie na rzeczy i przewracanie się • Trudności w sprawnym ubieraniu się i wkładaniu butów na

odpowiednią nogę • Mylenie prawej i lewej strony i strzelanie goli do własnej bramki! • Nawlekanie itp. – i inne umiejętności w zakresie motoryki małej

10

Wpływ na uczenie się Trudności z nabywaniem języka oraz czytania i pisania

Trudności te prowadzą do problemów we wczesnym uczeniu się, w

tym do trudności w: • Nazywaniu liter i liczb • Rozpoznawaniu liter (grafemów) i wiązaniu ich z głoskami

(fonemami) • Dzieleniu wyrazów na głoski przy czytaniu • Rozpoznawaniu prawidłowych głosek przy literowaniu • Znajomości wyrazów i alfabetu • Szybkości mówienia – widocznego w zadaniach takich jak szybkie

nazywanie

11

Jak trudności te wpływają na naukę w szkole?

11

Większość dzieci z dysleksją ma trudności w opanowaniu pisania

• Kreślenie liter • Zbyt dużo przekreślania i wymazywania • Zniekształcone i chaotyczne pismo Niektóre z nich mają problemy z uwagą • Utrzymanie koncentracji • Uwaga i wytrwanie w wykonaniu zadania • Może to wynikać z tego, że jest to dla nich trudne lub ponieważ

mają konkretny problem z uwagą • Dzieci dyslektyczne mogą być niespokojne i przeszkadzać

innym, a ich niepowodzenia wpływają na samoocenę • Problemy dotyczą wszystkich obszarów programu nauczania

12

Typowe dziecko z dysleksją…

• Trudności w opanowaniu czytania, pisania odręcznego i prawidłowej pisowni

• Wolno kończy zadania • Wydaje się, że popełnia bezmyślne błędy • Jednego dnia coś wie, a następnie szybko to zapomina! • Wydaje się, że nie słucha • Może być źle zorganizowane i niestaranne • Powoli przebiera się na zajęciach wychowania fizycznego• Może „chodzić z głową w chmurach” lub pajacować! • U większości dzieci występują trudności w więcej niż

jednym obszarze

13

Mocne strony osób z dysleksją

• Trudności mogą być zaskakujące! Dzieci te często mają encyklopedyczną wiedzę z zakresu swoich zainteresowań!

• Często mają wysokie umiejętności werbalne • Są kreatywne i artystycznie uzdolnione • Dobrze sobie radzą z łączeniem wzorów i rozumowaniem

niewerbalnym • Mają tzw. „szersze spojrzenie” • Mogą podać właściwą odpowiedź i jednocześnie nie

wiedzieć, jak do niej doszli! • Wybitni dorośli dyslektycy – np. Jacek Kuroń, Jacek

Żakowski, Mikołaj Trzaska

14

Główne teorie dysleksji

1. Teoria deficytu fonologicznego (lata 80. XX wieku) Bryant, Snowling, Stanovich

2. Teoria deficytu automatyzacji (1990) Nicolson i Fawcett

3. Teoria podwójnego deficytu (lata 90. XX wieku) Wolf i Bowers

4. Teoria deficytu sensorycznego (wielkokomórkowego) (lata 90. XX wieku) Tallal, Stein

5. Teoria deficytu móżdżkowego (1995, 2001) Nicolson i Fawcett

6. Deficyt uczenia się proceduralnego (2007) Nicolson i Fawcett

15

Stymulowanie uczenia się proceduralnego

Automatyzm proceduralny

Optymalizacja warunków

Ciągłe mapowanie Szybsza konsolidacja

Brak zakłóceń Noc/rano

Uwydatnić „motherese”1

Optymalizacja sekwencji

Optymalizacja warunków

Uczenie się statystyczne Niepokój

Zmniejszenie niepokoju

Psychologia pozytywna

Sukces!

Copyright AF i RIN 2014 1- specyficzna mowa matki do dziecka – przypis G.Krasowicz-Kupis

16

Wsparcie – najlepsza metoda uczenia się

Uczenie się deklaratywne

Stosowanie wizualizacji – mnemotechniki

Funkcja wykonawcza

gotowa? Copyright AF i RIN 2014

17

Kluczowe pytania w badaniu dysleksji

• P1. Czy można rozpoznać dysleksję oraz inne zaburzenia uczenia się zanim dziecko doświadczy porażki w nauce czytania?

• P2. Czy można pomóc tym dzieciom w dorównaniu rówieśnikom i zrobić to w sposób opłacalny?

• P3. Czy można rozpoznać dzieci, których rozwój trudno będzie przyspieszyć?

• P4. Czy potrzebne są różne metody nauczania dzieci dyslektycznych? Jeśli tak, to jakie?

• P5. Jakie należy podjąć następne kroki?

18

Dlaczego prowadzić badania przesiewowe w kierunku dysleksji?

• Najczęściej występujące zaburzenie rozwojowe • Uwarunkowania genetyczne, 50% ryzyka, że dziecko będzie miało

dysleksję, jeśli jego rodzic jest dyslektykiem, zaburzenie utrzymuje się w dorosłym życiu

• Odpowiednie wsparcie w nauczaniu poprawia umiejętności czytania, fonologiczne, pisownię i zwiększa pewność siebie (Rack, 1994)

• Brak wsparcia prowadzi do ciągłych niepowodzeń, problemy się pogłębiają i uogólniają

• Im wcześniej zapewni się wsparcie, tym bardziej jest opłacalne. Utrafienie w optymalny moment w czasie.

• Ma to szczególne znaczenie w krajach, gdzie dzieci zaczynają szkołę w wieku 6 lat, a jakość edukacji przedszkolnej jest różna, i dzieci, które doznają niepowodzeń, mogą przerwać naukę w szkole średniej.

• Nasz cel- rozpoznać problemy, zanim dziecko dozna niepowodzenia!

19

Terapia/intwerwencja w USA (Torgesen, 2001)

• 10-letnie programy finansowane przez rząd/ NICHD - instytucję państwową działającą na rzecz zdrowia dzieci i rozwoju człowieka [National Institute for Child Health and Human Development] (o wartości ok. $1 miliarda)

• i) „Pure” – „czyste” interwencje fonologiczne (Metoda A vs B) - efekty nie generalizują się na czytanie - rozczarowujące! Zmiana w podejściu – nacisk na płynność (por. Wolf)

• ii) „Closing the gap” – „Zamknięcie luki” na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Edukacja specjalnie dostosowana poprawia wyniki czytania jedynie o 0,04 odchylenia standardowego (wielkość klas!)

• iii) „Junior” poziom klas szkoły podstawowej (8-11) Potrzebują intensywnej terapii indywidualnej, 67,5 h Poprawa jako efekt po godzinie terapii - 0,2 ss

• iv) Profilaktyka skuteczniejsza i bardziej opłacalna niż terapia!

20

Interwencja fonetyczna najskuteczniejsza dla czytania w pierwszej klasie

Dane z Krajowego Panelu ds. Umiejętności Czytania National Reading Panel

(0,2, 0,5, 0,8 mały, umiarkowany i duży ES)

21

Testy przesiewowe do badania dysleksji

• Wymagania • Mają oparcie w teorii – na podstawie badań 8-17-latków,

obejmujących szeroką baterię testów • Trafne, obiektywne, rzetelne, znormalizowane • Możliwe do praktycznego zastosowania • Szybkie, proste, zrozumiałe • Akceptowalne politycznie

– Rodzice, dzieci, szkoły, nauczyciele, władze lokalne, psycholodzy szkolni, struktury rządowe

• Konflikty między tymi różnymi wymaganiami oznaczają, że każdy test przesiewowy to kompromis między gruntownością badań a ich kosztem!

22

Badanie przesiewowe, wsparcie, polityka Strategia

Our 1992 Proposal The 1994 UK Code of Practice

Stage 1 Screening of whole cohort at 5

School Stage 1: Identification Info gathering (S h l)

Extra Support at school. Performance monitored

carefully

Normal Schooling School

Stage 2: Recognition of need for intensive action (SENCO) [IEP]

Dyslexia Speech difficulties Sensory problems Emotional diffs

etc.

Stage 3 Appropriate

counselling and action

Low IQ

School or Special Centre

Stage 5: Completion of statutory assessment

Screening Test?

Teaching Method?

Stage 2 Further testing of the 'at risk' children by trained

psychologists or cliniciansLEA

Stage 3: Early intensive help (external support + SENCO)

Stage 4: Considering the need for a statutory assessment (all parties)

How effective?

23

Podejście zastosowane w tworzeniu testów

• Opracowano 10 podtestów, 30-minutową baterię testów diagnostycznych, dobrze ugruntowanych w teorii, obejmujących szeroki zakres sprawności: poznawcze, czytanie i pisanie, fonologiczne, szybkość, wiedza i motoryka)

• Musi być szybki i łatwy do przeprowadzenia, w formie papieru i ołówka

• Zebrano dane (wyniki) od ponad 1000 „normalnych” dzieci dla DEST, 800 dzieci i 60 dzieci dyslektycznych dla DST, oraz 1100 osób dorosłych dla DAST

• Analiza danych normalizacyjnych i dostosowanie instrukcji oraz zawartości na podstawie informacji zwrotnych od badających

• Opracowano normy dla testów DEST (4:6 do 6:5 lat), DST (6:6-16:5 lat, drugie edycje rozdzielono na podstawowe i ponadpodstawowe), oraz DAST (16:6 do 75!).

• Opublikowano przez Psychological Corporation 1996/8/2004 – obecnie to bestseller

24

The Dyslexia Early Screening Test (DEST)

Testy DST i DAST mierzą płynność, w tym czytanie przez 1 minutę i przepisywanie, czytanie nonsensownego tekstu, dyktando, płynność werbalną i semantyczną.

Phonological Skill Rhyme

Discrimination

Speed of processing Rapid Naming

Temporal processing

Working Memory Digit span

Cerebellar tests Balance

Motor Skill Beads

Shape copying

Early literacy letter names

Early Indicators of

Dyslexia

25

Próby wchodzące w skład DEST i DST

DEST (4:6-6:5) Umiejętności niezbędne do opanowania czytania

Poznawcze/fonologiczne/szybkość Test 1 Szybkie nazywanie Test 3 Rozróżnianie fonemów Test 5 Wykrywanie rymów Test 6 Powtarzanie cyfr Test 7 Cyfry Test 8 Litery Test 9 Kolejność głosek Motoryczne Test 2 Koraliki Test 4 Stabilność pionowej postawy

ciała Test 10 Kopiowanie kształtów

DST (6:6-16:5) Czytanie i pisanie Poznawcze/fonologiczne/szybkość Test 1 Szybkie nazywanie Test 3 Czytanie przez jedną minutę Test 5 Segmentacja fonemów Test 6 Dyktando przez dwie minuty Test 7 Powtarzanie cyfr wspak Test 8 Czytanie nonsensownego tekstu Test 9 Pisanie przez jedną minutę Test 10 Płynność werbalna (S) Test 11 Płynność semantyczna Motoryczne Test 2 Koraliki Test 4 Stabilność pionowej postawy

ciała

26

Umiejętności fonologiczne: DEST i DST

• Cykl testów fonologicznych opracowanych , aby ocenić bardziej złożone umiejętności, w miarę jak dziecko dojrzewa i staje się dorosłym

• I )a) Rym i b) Różnicowanie DEST – A) Czy dziecko potrafi powiedzieć, czy wyrazy rymują się ze sobą czy nie? – leg hen pin win cup pup hop doll toe toad – B) Czy dziecko potrafi powiedzieć, czy wyrazy są takie same czy różne? – bad, dad cap, cap. Odwróć się, żeby dziecko nie mogło czytać z ruchu warg.

• 2) Segmentacja DST – Powiedz stake Powiedz to jeszcze raz, ale bez /st/ – Powiedz stake Powiedz to jeszcze raz, ale tym razem bez /s/

27

DEST i DST: Szybkie automatyczne nazywanie

28

DEST Test 9: Kolejność dźwięków

• Dziecko słyszy pary dźwięków (pisk [mysz] i kwakanie[kaczka]) z odtwarzacza, i ma powiedzieć, co było pierwsze, mysz czy kaczka. Odstęp pomiędzy dźwiękami jest stopniowo zmniejszany, co coraz bardziej utrudnia zadanie.

• Test powstał na podstawie prac Pauli Tallal, który wskazuje, że dzieci z zaburzeniami językowymi często mają trudności z szybkim przetwarzaniem czasowym.

29

DEST: Wiedza i pamięć robocza

DEST Test 7: Nazywanie cyfr • Dziecko ma podać nazwy następujących cyfr. Bezpośredni test

wiedzy. • 4, 8, 3, 9, 5, 7, 6

DEST Test 8: Nazywanie liter • Dziecko ma podać nazwy następujących liter • t, s, d, e, w, o, b, q, n, y

• DEST Test 6: Powtarzanie cyfr. • DST Test 7: Powtarzanie cyfr wspak • Standardowe testy sprawdzające zapamiętywanie ciągu cyfr

30

Pamięć wzrokowa: żaby Corsi’ego

• Przestrzenna gra pamięciowa, skakanie żabą po liściach lilii wodnych. • Rozrywkowa wersja AJF, tradycyjnego testu pamięciowego Corsi’ego z

użyciem pudełek.

31

DEST Test 10: Kopiowanie kształtów

DEST i DST Nawlekanie koralików. Ile koralików potrafisz nawlec w ciągu 30 sekund?

32

DEST i DST: Stabilność pionowej postawy ciała

• Tester równowagi • Nie wspinać się!

• Jak bardzo dziecko się chwieje, gdy zostanie lekko popchnięte w plecy?

• Standardowy test funkcji móżdżku (równowaga) punktacja 0-6

Knurled nut to adjust pressure.

Collar slides this way along the shaft

Pommel. Rest this against child's back

Collar: Rest your hand on it and slide it towards the pommel.

33

Słownictwo DEST i DST

33

• Test ten opracowano dla DEST-2, aby zapewnić prosty pomiar słownictwa biernego i zdolności rozumowania, i może być przeprowadzony indywidualnie lub w grupie. Test na słownictwo ma formę testu wielokrotnego wyboru, podobnie jak brytyjski test Picture Vocabulary Scale (BPVS, Dunn i wsp., 1982). Stworzono go w celu wzbogacenia testu DEST o przybliżony pomiar zdolności werbalnych, aby ukierunkować planowanie IEP – indywidualnego programu edukacji.

• Proszę zwrócić uwagę, że niektóre pytania są związane z IQ – nie oczekuje się od nikogo, że będzie wiedział co oznacza słowo „nawyk”, ale można domyślić się znaczenia tego słowa na podstawie kontekstu innych obrazków.

34

Płynność czytania (DST)

• DST Czytanie przez jedną minutę (przykład)

• Przeczytaj poniższe wyrazy najszybciej jak potrafisz! Jeśli nie znasz danego wyrazu, powiedz „pas”

• pat • fog • king • oil • golf • tea • fun • gear

• Fragm. z nonsensownymi wyrazami (przykład)

• Wiek 6:6- 8:5 • One day a mib fell into the feg. He

was so sup and tid that he cried. • Wiek 12:6-16:5 • In the olden days, a rennifer set

out to craiberg an enormous dollitroy that threatened his country.

• Punktuje się czas i dokładność. Bonus za dobry czas i kary.

• 2 punkty za nonsensowne wyrazy

35

DST 2-minutowe dyktando

• Ile wyrazów dziecko może zapisać prawidłowo w ciągu 2 minut, jeśli osoba testująca dyktuje następny wyraz jak tylko dziecko skończy pisać poprzedni.

• • Zacząć tutaj dla 6,5 - 9 bus cat • day five • Zacząć tutaj dla 9,5+ morning school • tonight tomorrow • tongue laugh • Wednesday foreign • Dodatkowe wyrazy • dla dorosłych separate receipt

36

DST: Płynność pisania

• Test opracowany do oceny szybkości pisania. Dzieci dyslektyczne piszą wolniej i mniej starannie. Szybkość pisania to obecnie jeden z kluczowych czynników powodzenia na egzaminach. Punkty przyznaje się za liczbę wyrazów zapisanych w ciągu jednej minuty, z dodatkowym czasem na poprawki błędów.

• Przepisuję krótki fragment, aby sprawdzić jak szybko potrafię pisać. Mam jedną minutę na zapisanie jak największej ilości tekstu. Powinienem pracować szybko, ale dokładnie, żeby moje pismo było czytelne.

37

Ocenianie testu DEST

• Każdy wynik testu przekształcany jest na wynik przeliczony odpowiednio dla wieku dziecka, z zastosowaniem norm powstałych w krajowym programie badań.

• Stworzono odrębne normy dla wieku 4:6 - 4:11, 5:0 - 5:5, 5:6 - 5:11, 6:0 - 6:5

38

Wsparcie – zastosowane podejście ogólne

• Wyodrębnić dzieci z potencjalnymi problemami na podstawie opinii nauczycieli lub testów przesiewowych

• Opracować Indywidualny Plan Edukacyjny (IEP) dla każdego dziecka na podstawie profilu mocnych i słabych stron, osiągnięć i celów

• Utworzyć grupy składające się z 2-3 dzieci o podobnym IEP

• Zapewniać dzieciom ustrukturyzowane wsparcie w grupach – 2 spotkania tygodniowo po pół godzinie

• Ocena postępów na koniec 10-tygodniowego okresu wsparcia

39

Badanie 1 Badanie przesiewowe i wsparcie (małe dziecko) Nicolson, Fawcett, Nicolson, Moss i Reason, 1997

• Szkoły w niezamożnych i zamożnych dzielnicach w 2 miastach – 16 dzieci zdiagnozowano jako zagrożone ryzykiem w każdej

szkole [64 dzieci, wiek 6,0 (5,5-7,0), RA 5,6 (5,3-6,0)], oraz grupa kontrolna

• Pretest (badanie poprzedzające) – Testy WORD w zakresie czytania i pisania, ocena słownika BPVS,

Dyslexia Early Screening Test (DEST)

• Interwencja – Interaktywna interwencja w zakresie oceniania i nauczania

(Interactive Assessment & Teaching) w grupach czteroosobowych, sesje 20-30- minutowe, trzy razy w tygodniu przez 10 tygodni

• Postest (badanie końcowe) – Test WORD w zakresie czytania i pisania

40

Badanie 1 Efekty interwencji

Reading Spelling

80

85

90

95

100

105Pre-test TrainedPost-test Trained

Pre-test ControlPost-test Control

Stan

dard

Sco

re

Trained Control Trained Control

Znacząca poprawa w grupie poddawanej interwencji, standaryzowane wyniki dla czytania -„Przyspieszenie” z 88,9 do 93,2. W grupie kontrolnej nieznaczne pogorszenie

41

Badanie 2. Skuteczność interwencji dla starszych dzieci [Junior]

Fawcett, Nicolson, Moss, Nicolson i Reason (2000)

Szkoły dobrano w niezamożnych i zamożnych dzielnicach w 2 miastach 16 dzieci zdiagnozowano jako „zagrożone” w każdej szkole [36 dzieci, wiek 7,6;

standaryzowany wynik czytania 79,9; pisania - 82,6]. 51 dzieci w grupie kontrolnej

• Pretest • Testy WORD w zakresie czytania i pisania, ocena słownika BPVS, Dyslexia Early

Screening Test (DEST)

• Interwencja – Interaktywna interwencja w zakresie oceniania i nauczania (Interactive Assessment &

Teaching) w grupach dwuosobowych, sesje 30- minutowe, dwa razy w tygodniu przez 10 tygodni

• Postest (badanie końcowe) – WORD czytanie i pisanie (umiejętności czytania na podstawie programu nauczania)

• Follow-up (6 miesięcy później) – WORD czytanie i pisanie

42

Wyniki ewaluacji w szkołach podstawowych

• Znacząca poprawa w czytaniu i pisowni (odpowiednio 3,4; 5,7) utrzymała się 6 miesięcy później.

• Grupa kontrolna poprawa o 1 i 2 punkty (NB Godzina przeznaczona na kształcenie umiejętności czytania i pisania!)

75

80

85

90

Stan

dard

sco

re

Pre

Post

Follo

w-u

p

Pre

Post

Follo

w-u

p

Reading Spelling

Effects of intervention on reading and spelling

Control

Intervention

43

Cele badania walijskiego

• Wszystkie dzieci, które w rozpoczęcia badań miały 5 lat, zostały poddane badaniu DEST, i te, które uzyskały wynik 0,6 (czyli umiarkowane zagrożenie), otrzymały wsparcie w grupach 4-osobowych

• Opracowana przez nas interwencja objęła wczesne umiejętności czytania i pisania, rozwój fizyczny oraz gotowość do uczenia się, jest podejściem, w którym dziecko traktuje się holistycznie a nauka odbywa się poprzez zabawę.

Wdrożono ją pod nazwą „Hands on Literacy” • Poostępy oceniono na podstawie porównania z podobnymi

dziećmi w szkole kontrolnej, które nie brały udziału w interwencji (jednak otrzymała wsparcie później).

44

Wyniki!

Poprawa w grupie poddanej interwencji we wszystkich podtestach DEST Poziom ryzyka zmniejszony o 0,4 w grupie poddanej interwencji, a w grupach kontrolnych

o 0,2 (ćwiczenia doprowadziły do podwojenia poprawy, która wynika z dojrzewania i zwykłego nauczania). Istotny efekt (1-kierunkowy)

71% dzieci z grupy kontrolnej pozostało zagrożonych dysleksją, podczas gdy w grupie poddanej interwencji tylko 25%

Kluczowe umiejętności niezbędne do opanowania czytania poprawiły się w grupie poddanej interwencji

Znacząca poprawa w zakresie nazywania pierwszej litery w grupie poddanej interwencji (słabiej niż grupa kontrolna przed testem)

Znacząca poprawa w zakresie nazywania liter Badania wykazują, że te dwie umiejętności to istotne predyktory umiejętności czytania i

pisania Obecnie 151 dzieci bierze udział w programie w 36 szkołach, a u 78% dzieci z grupy

poddanej interwencji obniżył się poziom ryzyka, 77% dzieci, które poddano obserwacji po badaniu, utrzymało swój postęp

Podsumowując, niezbędne jest poparcie dla interwencji! Obecnie opracowujemy ten sam model w Pembrokeshire

45

Czy program jest skuteczny dla wszystkich?

Dzieci z najsilniejszymi trudnościami (Dziecko 2 i 3) dokonały największych

postępów! Tylko 1 dziecko osiągnęło niewielkie korzyści (Dziecko 1)

46

Hands on Literacy

4646

Pakiet ten jest dostępny do wykorzystania w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. Zastosowano kolorowe kody dla różnych umiejętności: językowych, motorycznych, wzrokowo-przestrzennych i słuchowych

Zawiera szeroki zakres praktycznych pomysłów, z których mogą korzystać nauczyciele, aby zapewnić wsparcie dzieciom stosownie do różnic indywidualnych

Zadania są przystępne, zabawne i atrakcyjne dla dzieci! Pakiet zawiera następujące komponenty:

• Świadomość fonologiczna • Pamięć słuchowa • Pamięć wzrokowa • Zręczność manualna • Motoryka duża • Gry przeznaczone są do łącznego stosowania, ale nauczyciele mogą dostosować

je do swoich potrzeb i według ich opinii - to jedna z najlepszych cech pakietu

47

Kluczowe pytania w badaniu dysleksji

• P1. Czy można rozpoznać dysleksję oraz inne zaburzenia uczenia się zanim dziecko doświadczy niepowodzenia w nauce czytania? Tak!

• P2. Czy można pomóc tym dzieciom dorównać rówieśnikom i zrobić to w opłacalny ? Tak!

• P3. Czy można rozpoznać dzieci, których rozwój będzie trudno przyspieszyć? Tak!

• P4. Czy potrzebne są różne metody nauczania dzieci dyslektycznych? Jeśli tak, to jakie? Myślę, że tak

• P5. Jakie należy podjąć następne kroki? Więcej badań

48

Wnioski teoretyczne i praktyczne

Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że rośnie liczba dzieci dyslektycznych mających zaburzenia uczenia się proceduralnego

• Zaburzenia pojawiają się zanim dzieci rozpoczną naukę w szkole

• Wczesne badania przesiewowe oraz interwencja są skuteczne • Musimy oceniać mocne i słabe strony oraz zapewnić spójne

środowisko uczenia się, z bezpośrednim feedbackiem i ciągłym monitorowaniem, zanim dziecko dozna niepowodzenia

• Musimy zapewnić różnorodne podejścia w oparciu o mocne strony, aby doprowadzić do pozytywnych rezultatów

Czeka nas wiele pracy!

Copyright AF and RIN 2014

49

Dalsze informacje Artykuły itd. Fawcett, A. J. i Nicolson, R. I. (2001). Invited chapter. Systematic Screening and Intervention for Reading

difficulty. W Badian, N. Preschool prediction and prevention of reading failure. York Press. Z Low-progress Early Readers, Dyslexia, 17, 19-37 Franceschini, S., Gori,S Ruffino,M Viola, S Molteni, M i Facoetti1, (2013) A. Action Video Games Make

Dyslexic Children Read Better. Current Biology 23, 462–466 Kyle, F, Kujala, J, Richardson, U, Lyytinen, H, & Goswami, U. (2013). Assessing the Effectiveness of Two

Theoretically Motivated Computer-Assisted Reading Interventions in the United Kingdom: GG Rime and GG Phoneme. Reading Research Quarterly, 48, 61-76, doi:10.1002/rrq.038

Nicolson, R.I., Fawcett, A.J., Moss, H, Nicolson, M. K., i Reason, R. (1999). An Early Reading Intervention

Study: Evaluation and Implications. British Journal of Educational Psychology, 69, 47-62. Jones, N i Fawcett, A.J. (2013). Screening and intervention in South Wales. Dyslexia handbook, BDA

Bracknell. Testy przesiewowe Testy DEST2, DST-J, DST-S, DAST oraz PREST zostały opublikowane przez Pearson Education Kontakt Angela Fawcett, a.fawcett@sheffield.ac.uk

50

Wyniki naszych badań

Trudności u 8-17-letnich dyslektyków nie ograniczają się do czytania i fonologii. Wyraźne deficyty w szybkości i sprawnościach motorycznych. Występowanie niespodziewanych problemów można powiązać z częścią mózgu znaną jako móżdżek, który jest zaangażowany w procesy uczenia się. Badania wskazują, że wszystkie teorie wnoszą wkład do problemów związanych z dysleksją