Dymorfizm cech somatycznych dzieci w wieku 6-10 lat...

ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015

DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO

ROZDZIAŁ I

Katedra Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Zielonogórski

Department of Physical Education, University of Zielona Góra

RYSZARD ASIENKIEWICZ

Dymorfizm cech somatycznych dzieci

w wieku 6-10 lat trenujących akrobatykę sportową

Dimorphism of somatic features

among 6 - 10 - year old children practising sports acrobatics

Słowa kluczowe: rozwój fizyczny, dymorfizm, dzieci, akrobatyka, charakterystyka

porównawcza

Key words: physical development, dimorphism, children, acrobatics, comparative de-

scription

WSTĘP

Termin „dymorfizm” oznacza dwukształtność (z greckiego di - podwójnie,

morphe - kształt), która zależna jest od płci i przejawia się we właściwościach soma-

tycznych, funkcjonalnych i psychicznych. Różnice te są uwarunkowane genetycznie.

Antropologa szczególnie interesują różnice związane z płcią somatyczna, a przeja-

wiające się w drugo i trzecio oraz czwartorzędowych cechach płciowych [4].

Dymorfizm płciowy przejawia się w życiu płodowym i stale narasta w trakcie

rozwoju, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Jego największe nasilenie występuje w

wieku dorosłym , następnie zmniejsza się w procesie starzenia się organizmu [7].

Dla wieku 6 lat, różnice dymorficzne zarówno w wymiarach bezwzględnych , jak

i proporcjach ciała są niewielkie. Odnosząc się do najbardziej diagnostycznych cech

jakimi są wysokość i masa ciała, należy podkreślić, że dziewczęta są bardziej zaawan-

sowane w rozwoju niż chłopcy, które w okresie wzrastania przejawiają mniejszą eko-

sensytywność na działanie czynników środowiskowych. Odmiennie się kształtuje u

chłopców i dziewcząt szerokość barków i bioder. U chłopców tempo wzrastania sze-

rokości barkowej jest nieco większe niż szerokości biodrowej, co z wiekiem bardziej

się potęguje. U dziewcząt tempo wzrastania obu tych szerokości jest podobne.


Dobrostan i społeczeństwo

14

W związku z tym , wartości wskaźnika biodrowo-barkowego u chłopców z wiekiem

maleją, co oznacza , że stają się oni szersi w barkach, u dziewcząt zaś – rosną, wska-

zując na rozrastanie się bioder [6,8]. Tempo wzrastania szerokości i głębokości klatki

piersiowej również wykazuje zróżnicowanie w zależności od płci. U chłopców więk-

sze tempo wzrastania występuje w szerokości klatki piersiowej, u dziewcząt – oba

wymiary wzrastają podobnie, z przewaga tempa wzrastania głębokości klatki piersio-

wej. Powyższe zjawisko prowadzi do zmniejszania z wiekiem u chłopców wskaźnika

głębokościowo-szerokościowego klatki piersiowej (tendencja do spłaszczania klatki

piersiowej), u dziewcząt nieznacznie się zwiększa (pogłębianie się klatki piersiowej).

Obwód klatki piersiowej jest cechą, która w wieku 7 lat najbardziej różni budowę

ciała chłopców i dziewcząt. Różnice w budowie obu płci podkreśla grubość i roz-

mieszczenie podściółki tłuszczowej. U dzieci przedszkolnych, większe jest otłusz-

czenie kończyn i niż tułowia. Wraz z wiekiem obserwuje się zmianę dystrybucji

tkanki tłuszczowej – na tułowiu wzrasta, a maleje na kończynach. Jak podkreśla Mię-

sowicz [8], proces ten zaczyna się już w okresie przedszkolnym, trwa do okresu po-

kwitania i wykazuje zróżnicowanie dymorficzne (u chłopców zmiany są bardziej dy-

namiczne niż u dziewcząt).

W młodszym wieku szkolnym (7-10 lat), obserwujemy najwolniejsze w całym

dzieciństwie tempo wzrastania wysokości i masy ciała. U większości dzieci (wyraź-

niej u chłopców niż u dziewcząt), w 7-8 roku życia tempo wzrastania wysokości ciała

ulega niewielkiemu przyspieszeniu („skok szkolny”), które związane jest z rozpoczę-

ciem nauki szkolnej (zmiana trybu życia, większa liczba bodźców na ośrodkowy

układ nerwowy), [2,11].

Zjawisko dymorfizmu płciowego jest w wychowaniu fizycznym i sporcie czynni-

kiem szczególnie ważnym. Różnice funkcjonalne i somatyczne między obu płciami

stwarzają różne możliwości w uzyskiwaniu wysokich wyników sportowych [4].

Akrobatyka sportowa jest jedną z najbardziej ogólnorozwojowych dyscyplin

sportowych. Rozwija podstawowe zdolności motoryczne człowieka, takie jak siłę,

szybkość, wytrzymałość, zwinność, gibkość, koordynację ruchową. Wspólnie akro-

batyka i gimnastyka dają wszechstronne przygotowanie motoryczne dla dzieci w

różnych dyscyplinach sportowych. Stanowią antidotum w eliminowaniu wad po-

stawy, uczą koncentracji i dyscypliny, a także wzmacniają poczucie własnej wartości.

Celem pracy jest ukazanie różnic w poziomie rozwoju fizycznego zespołów

chłopców i dziewcząt trenujących akrobatykę sportową w Zielonej Górze.

MATERIAŁ I METODY

Materiał stanowią wyniki badań antropometrycznych 30 akrobatów i 33 akrobatek

w wieku 6-10 lat przeprowadzonych w roku akademickim 2010/2011 przez studentów

i słuchaczy studiów podyplomowych pod kierunkiem Ryszarda Asienkiewicza.Tech-

niką martinowską, w opisie za Drozdowskim [4], wykonano pomiary wysokości ciała

(B-v), położenia punktów B-sst, B-a, B-daIII , długości kończyn dolnych (B-sy), sze-

rokości barków (a-a), szerokości bioder (ic-ic), szerokości i głębokości klatki piersio-

Ryszard Asienkiewicz

Dymorfizm cech somatycznych

dzieci w wieku 6-10 lat trenujących akrobatykę sportową

15

wej (thl-thl i xi-ths) oraz masy ciała, na podstawie których wyliczono długości tuło-

wia (sst-sy) i kończyny górnej (a-daIII), a także następujące wskaźniki proporcji ciała

[4]:

tułowia (sst-sy: B-v) x 100,

barków (a-a : sst-sy) x 100,

miednicy (ic-ic : a-a) x 100,

klatki piersiowej (xi-ths : thl-thl) x 100,

Rohrera (masa ciała w g : B-v 3 w cm) x 100,

długości kończyny górnej (a-daIII :B-v) x 100,

długości kończyny dolnej (a-a : B-v) x 100,

międzykończynowy (a- daIII : B-v) x 100,

barkowo-wzrostowy (a-a : B-v) x 100,

biodrowo-wzrostowy (ic-ic : B-v) x 100.

Zebrany materiał opracowano podstawowymi metodami statystycznymi [1]. Uzy-

skane wyniki przedstawiono w ujęciu dymorficznym wykorzystując wzór wskaźnika

Mollisona [4].

ch

chdz

SD

MMI

Wyniki badań własnych odniesiono porównawczo do zespołów trenujących akro-

batykę sportową w Poznaniu. Wyniki opracowanego materiału przedstawiono w ta-

belach 1-5 oraz na rycinach 1-10.

WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA

Jak wynika z tabel 1-5, wiek chronologiczny chłopców i dziewcząt odzwierciedla

wielkości somatyczne – im starsze dzieci, tym większe parametry somatyczne. W naj-

młodszej grupie wieku (6 lat), chłopcy w porównaniu z dziewczętami są przeciętni

wyżsi i ciężsi, charakteryzują się dłuższymi kończynami dolnymi, szerszymi barkami,

biodrami, szerszą i głębszą klatką piersiową, a krótszym tułowiem oraz krótszymi

kończynami górnymi. Wykazane różnice są statystycznie nieistotne (tab.1). Odnosząc

się do proporcji ciała, dziewczęta relatywnie do chłopców wyróżniają się przeciętnie

większymi wartościami wskaźników tułowia, barków, klatki piersiowej, długości

kończyny górnej, a niższymi miednicy, Rohrera, długości kończyny dolnej, barkowo-

wzrostowym i biodrowo-wzrostowym. Różnice statystycznie istotną stwierdzono

tylko we wskaźniku barkowo-wzrostowym informującym o szerszych barkach chłop-

ców względem wysokości ciała.

W celu porównania wielkości różnic analizowanych cech i wskaźników ilorazo-

wych między obu płciami wyrażonych w różnych jednostkach, materiał poddano nor-

malizacji na średnią M=0 i odchylenie standardowe (SD=1) zespołów męskich.

Przyjmuje się, że wielkości są duże gdy przekraczają wartość 0,5 SD, a bardzo duże

gdy przekraczają 1SD. Jak wynika z rycin 1-2, największe różnice między zespołem

chłopców i dziewcząt stwierdzono w masie ciała, szerokości barków, wskaźniku bar-

kowo-wzrostowym i Rohrera, a duże w długości tułowia, długości kończyn dolnych,



16

szerokości miednicy, szerokości klatki piersiowej, wskaźniku tułowia i biodrowo-

wzrostowym. W pozostałych cechach i wskaźnikach różnice są małe i różnokierun-

kowe nie przekraczające polowy odchylenia standardowego.

W wieku 7 lat, zespół dziewcząt w porównaniu z chłopcami charakteryzuje się

przeciętnie wyższą wysokością ciała i istotnie dłuższymi kończynami górnymi, a krót-

szym tułowiem , krótszymi kończynami dolnymi, węższą miednicą, istotnie węż-

szymi barkami, węższą i płytszą klatką piersiową (tab. 2). W przypadku proporcji

ciała, chłopców wyróżniają na tle dziewcząt wyższe wielkości wskaźników tułowia,

barków, Rohrera, długości kończyny dolnej i biodrowo-wzrostowym, a istotnie niż-

sze miednicy i długości kończyny górnej oraz klatki piersiowej i barkowo-wzrosto-

wym. Różnice bardzo duże (przekraczające 1 SD) miedzy zespołami odnotowano w

masie ciała, szerokości klatki piersiowej, szerokości barków, długości kończyn gór-

nych i głębokości klatki piersiowej, wskaźnikach miednicy, długości kończyny gór-

nej i Rohrera, a duże w długości tułowia, wskaźnikach długości kończyny dolnej, tu-

łowia, biodrowo-wzrostowym i barków (ryc. 3-4).

Chłopcy w wieku 8 lat w porównaniu z dziewczętami są przeciętnie wyżsi i ciężsi,

cechują się istotnie dłuższym tułowiem, szerszymi barkami i klatką piersiową oraz

dłuższymi kończynami górnymi, szerszą miednicą, głębszą klatką piersiowa, a krót-

szymi kończynami dolnymi (tab.3). W proporcjach ciała, młodych akrobatów w po-

równaniu z koleżankami wyróżniają istotnie wyższe wielkości wskaźników tułowia,

barkowo-wzrostowego oraz klatki piersiowej, Rohrera, i długości kończyny górnej,

a istotnie mniejsze wskaźnika miednicy oraz barków, długości kończyny dolnej i

biodrowo-wzrostowego. Z rycin 5-6 wynika, że bardzo duże różnice dzielą oba ze-

społy w szerokości barków, szerokości i głębokości klatki piersiowej oraz długości

kończyn dolnych, wskaźnikach miednicy, tułowia, barkowo-wzrostowym i długości

kończyny górnej, a duże w masie ciała, długości kończyn górnych, wysokości ciała i

wskaźniku długości kończyny dolnej.

Zespół 9 letnich chłopców relatywnie do rówieśniczek, charakteryzuje się prze-

ciętnie wyższą wysokością ciała, dłuższym tułowiem, dłuższymi kończynami dol-

nymi, szerszymi barkami i biodrami, szerszą i głębszą klatką piersiową oraz większą

masą ciała, a krótszymi kończynami górnymi (tab. 4). W proporcjach ciała, zespół

dziewcząt w porównaniu z chłopcami wyróżniają większe wartości wskaźników bar-

ków, klatki piersiowej, długości kończyn górnych i dolnych, a mniejsze miednicy,

Rohrera, barkowo-wzrostowego i biodrowo-wzrostowego. Bardzo duże różnice

(przekraczające wartość jednego odchylenia standardowego) między zespołami obu

płci stwierdzono w szerokości klatki piersiowej, masie ciała, szerokości barków, dłu-

gości tułowia oraz we wskaźnikach długości kończyn, barków i tułowia, natomiast

duże (przekraczające wartość 0,5 SD) stwierdzono w głębokości klatki piersiowej,

szerokości miednicy, wysokości ciała oraz wskaźniku Rohrera (ryc. 7-8).

Chłopcy w wieku 10 lat w porównaniu z dziewczętami są przeciętnie wyżsi ciężsi,

cechują się dłuższym tułowiem, dłuższymi kończynami dolnymi i górnymi, szerszymi

barkami i miednicą oraz głębszą klatką piersiową, a węższą klatka piersiową (tab. 5).

Odnosząc się do proporcji ciała, zespół chłopców relatywnie do rówieśniczek, wyróż-

niają większe wartości wskaźników tułowia, długości kończyny górnej i biodrowo-




17

wzrostowego, natomiast niższe wskaźników barków, miednicy, klatki piersiowej, dłu-

gości kończyny dolnej i barkowo-wzrostowego. W porównywanych cechach, naj-

większe różnice (przekraczające 1 SD) odnotowano w szerokości barków, wysokości

i masie ciała, długości tułowia, głębokości klatki piersiowej i długości kończyn dol-

nych, a duże (przekraczające 0,5 SD) w szerokości miednicy i długości kończyn gór-

nych. W proporcjach ciała, różnicę bardzo dużą między porównywanymi zespołami

stwierdzono tylko we wskaźniku klatki piersiowej, natomiast duże (przekraczające

wartość 0,5 SD) we wskaźnikach barkowo-wzrostowym i długości kończyny dolnej

(ryc. 9-10).

Tabela 1. Charakterystyka liczbowa cech somatycznych i wskaźników proporcji

ciała badanych dzieci w wieku 6 lat (źródło: opracowanie własne)

Cecha,

wskaźnik

Chłopcy (N – 7) Dziewczęta (N – 7)

d

Wskaźnik

Mollisona M SD V M SD V

Wysokość ciała 117,79 3,01 2,55 117,70 2,95 2,51 0,09 -0,03

Długość tułowia 31,49 1,99 3,16 32,56 2,39 7,30 -1,07 0,54

Długość kończyn dolnych 58,09 3,14 5,41 55,70 3,95 7,09 2,39 -0,76

Długość kończyn górnych 54,13 4,27 7,89 55,38 3,17 5,72 -1,25 0,29

Szerokość barków 32,13 2,05 6,38 30,03 2,41 8,03 2,10 -1,02

Szerokość miednicy 22,34 1,79 8,02 20,76 1,19 5,75 1,58 -0,88

Szerokość klatki

piersiowej 18,00 1,11 6,19 17,43 0,92 5,26 0,57 -0,51

Głębokość klatki

piersiowej 14,71 1,21 8,25 14,25 1,20 8,42 0,46 -0,38

Masa ciała 23,83 1,31 5,51 21,94 3,20 14,58 1,89 -1,44

Wsk. tułowia 26,74 0,95 3,57 27,66 1,83 6,63 -0,92 0,97

Wsk. barków 92,26 7,25 7,86 92,74 10,79 11,64 -0,48 0,07

Wsk. miednicy 69,73 6,51 9,34 69,33 3,78 5,46 0,40 -0,06

Wsk. klatki piersiowej 81,75 4,76 5,82 81,89 7,30 8,91 -0,14 0,03

Wsk. Rohrera 1,45 0,11 7,65 1,33 0,14 10,79 0,12 -1,09

Wsk dł. kończyny górnej 45,92 2,92 6,36 47,03 2,22 4,73 -1,11 0,38

Wsk.dł. kończyny dolnej 49,35 3,19 6,47 48,45 5,43 11,22 0,90 -0,28

Wsk. barkowo-wzrostowy 27,25 1,28 4,69 25,55 1,82 7,14 1,70 * -1,33

Wsk. biodrowo-wzrostowy 18,98 1,74 9,16 17,60 0,84 4,76 1,38 -0,79

* - istotność na poziomie 0,05



Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik


Wysokość ciała 122,81 3,23 2,63 124,19 3,10 2,50 -1,38 0,43

Długość tułowia 35,46 2,16 6,10 34,11 3,47 6,59 1,35 -0,63


Długość kończyn górnych 53,30 3,06 5,74 57,14 1,30 6,01 -3,84 ** 1,25

Szerokość barków 30,31 1,41 4,64 28,13 1,12 3,97 2,18 ** -1,55



18

Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik



Szerokość klatki piersiowej 20,11 1,14 5,69 18,03 0,93 5,13 2,08 ** -1,82

Głębokość klatki piersiowej 15,46 1,32 8,55 13,97 1,51 10,81 1,49 * -1,13

Masa ciała 25,63 2,53 9,86 22,47 1,30 5,79 3,16 ** -2,25

Wsk. tułowia 28,90 2,16 7,48 27,45 2,50 9,11 1,45 -0,67

Wsk. barków 85,72 5,99 6,99 82,32 9,83 11,94 3,40 -0,57

Wsk. miednicy 69,36 2,01 2,90 74,65 4,08 5,46 -5,29 ** 2,63


Wsk. Rohrera 1,39 0,21 15,44 1,17 0,10 8,73 0,22 -1,05

Wsk dł. kończyny górnej 43,39 1,94 4,48 46,04 1,85 4,03 -2,65 ** 1,37

Wsk.dł. kończyny dolnej 50,23 1,50 2,98 48,80 2,10 4,30 1,43 -0,95

Wsk. barkowo-wzrostowy 22,64 3,82 16,86 22,65 0,73 3,20 -0,01 0,003

Wsk. biodrowo-wzrostowy 19,20 3,99 20,75 16,76 1,14 0,81 2,44 -0,61

* - istotność na poziomie 0,05; ** - istotność na poziomie 0,01



** - istotność na poziomie 0,01

Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik


Wysokość ciała 128,06 2,52 1,19 126,55 4,78 3,78 1,51 -0,60

Długość tułowia 38,36 1,73 4,51 35,12 1,51 4,31 3,24** -1,87

Długość kończyn dolnych 63,64 2,11 3,32 65,77 2,53 3,85 -2,13 1,01

Długość kończyn górnych 57,50 1,60 1,05 56,35 2,11 3,74 1,15 -0,72

Szerokość barków 32,24 1,40 4,35 29,50 1,64 5,57 2,74** -1,96


Szerokość klatki

piersiowej 20,56 0,88 4,26 19,08 0,74 3,86 1,48** -1,68


piersiowej 15,40 0,96 6,25 14,25 0,88 6,18 1,15 -1,20

Masa ciała 27,12 2,33 8,58 25,42 3,86 15,20 1,70 -0,73

Wsk. tułowia 29,95 1,23 4,11 27,74 0,34 1,22 2,21** -1,80

Wsk. barków 84,05 4,96 5,89 84,43 4,01 4,75 -0,38 0,08

Wsk. miednicy 65,84 2,74 4,16 71,74 1,78 2,49 -5,90** 2,15

Wsk. klatki piersiowej 74,97 4,90 6,54 74,65 3,20 4,29 0,32 -0,06

Wsk. Rohrera 1,28 0,10 7,86 1,25 0,12 9,87 0,03 -0,30

Wsk dł. kończyny górnej 44,90 0,24 0,53 44,54 1,42 3,18 0,36 -1,50

Wsk.dł. kończyny dolnej 49,69 1,72 3,47 51,05 2,65 5,19 -1,36 0,79

Wsk. barkowo-wzrostowy 25,17 1,11 4,39 23,30 0,90 3,87 1,87** -1,68

Wsk. biodrowo-

wzrostowy 16,55 0,36 2,18 16,71 0,54 3,23 -0,16 0,44




19



** - istotność na poziomie 0,01



Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik

Mollisona

M SD V M SD V

Wysokość ciała 140,94 3,03 2,15 135,70 1,97 1,45 5,24** -1,73

Długość tułowia 42,06 1,68 3,99 39,74 2,21 5,56 2,32 -1,38


Długość kończyn górnych 64,62 3,98 6,16 62,12 1,34 2,16 2,50 -0,63

Szerokość barków 33,22 0,72 2,17 31,54 0,49 0,91 1,68** -2,33


Szerokość klatki

piersiowej 21,24 2,38 7,63 21,60 0,55 2,54 -0,36 0,15


piersiowej 16,30 0,97 5,95 15,30 0,45 2,92 1,00 -1,34

Masa ciała 35,58 1,70 4,78 31,78 1,52 4,79 3,80** -2,23

Wsk. tułowia 29,84 0,63 2,11 29,28 1,58 5,40 0,56 0,34

Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik

Mollisona

M SD V M SD V

Wysokość ciała 134,30 4,52 3,37 130,90 3,37 2,58 3,40 -0,75

Długość tułowia 41,76 2,61 1,45 38,87 3,86 9,92 2,89 -1,11


Długość kończyn górnych 58,94 2,97 5,05 59,37 1,78 3,00 -0,43 0,14

Szerokość barków 31,30 0,84 2,67 30,14 0,69 2,29 1,16 -1,38


Szerokość klatki

piersiowej 21,20 1,30 6,15 19,21 1,22 6,35 1,99** -1,53


piersiowej 16,20 1,25 7,75 15,07 1,17 7,76 1,13 -0,90

Masa ciała 31,30 3,53 1,71 26,26 3,01 11,47 5,04** -1,43

Wsk. tułowia 31,12 1,30 4,19 29,72 3,09 10,41 1,40 -1,08

Wsk. barków 74,96 2,21 2,95 78,20 7,92 10,13 -3,24 1,47

Wsk. miednicy 70,92 2,99 4,22 70,62 4,14 5,87 0,30 -0,10


Wsk. Rohrera 1,29 0,14 10,65 1,16 0,10 8,24 0,13 -0,93

Wsk dł. kończyny górnej 43,88 1,40 3,20 45,37 1,59 3,49 -1,49 1,06


Wsk. barkowo-wzrostowy 23,33 1,20 5,14 23,04 0,85 3,71 0,29 -0,24

Wsk. biodrowo-wzro-

stowy 16,54 1,00 6,03 16,25 0,75 4,61 0,29 -0,29



20

Cecha,

wskaźnik


d

Wskaźnik

Mollisona

M SD V M SD V

Wsk. barków 78,98 2,73 3,33 79,55 4,17 5,25 -0,57 0,21

Wsk. miednicy 72,85 4,66 6,79 72,90 2,57 3,52 -0,05 0,01

Wsk. klatki piersiowej 65,25 5,36 8,22 70,84 1,69 2,39 -5,59** 1,04

Wsk. Rohrera 1,27 0,09 7,09 1,27 0,11 8,66 0 0

Wsk dł. kończyny górnej 45,85 3,04 6,81 45,78 0,99 2,16 0,07 -0,02


Wsk. barkowo-wzrostowy 23,57 0,51 2,08 23,24 0,41 1,77 -0,33 -0,65

Wsk. biodrowo-

wzrostowy 17,17 1,30 7,78 16,95 0,82 4,87 0,22 -0,17

* - istotność na poziomie 0,05; ** - istotność na poziomie 0,01

Ryc. 1. Dymorfizm płciowy cech somatycznych dzieci w wieku 6 lat (źródło:

opracowanie własne)

Ryc. 2.Dymorfizm płciowy cech somatycznych dzieci w wieku 7 lat (źródło:


-2-1,5

-1-0,5

00,5

1

B-v sst-sy B-sy a-daIII a-a ic-ic thl-thl xi-ths masaciała

Wskaźnik

Molli

sin

a

-2-1,5

-1-0,5

00,5

11,5

2


Wskaźnik

Molli

sin

a




21





Ryc. 5. Dymorfizm płciowy cech somatycznych dzieci w wieku 10 lat (źródło: opra-

cowanie własne)

-2-1,5

-1-0,5

00,5

1


Wskaźnik

Molli

sin

a

-2-1,5

-1-0,5

00,5

1


Wskaźn

ik M

olli

sin

a

-2,5-2

-1,5-1

-0,50

0,51


Wskaźn

ik M

olli

sin

a



22

Ryc. 6. Dymorfizm płciowy wskaźników proporcji ciała dzieci w wieku 6 lat

(źródło: opracowanie własne)



-2

-1

0

1

2

wsk

.tu

łow

ia

wsk

.bar

ków

wsk

.mie

dnic

y

wsk

.kl.

pie

rsio

wej

wsk

.Roh

rera

wsk

.dł.

k.g

órn

ej

wsk

.dł.

k.d

oln

ej

wsk

.bar

kow

o-w

zro

stow

y

wsk

.bio

dro

wo-w

zro

stow

yWsk

aźn

ik M

oll

isin

a

-2-1,5

-1-0,5

00,5

1w

sk.t

uło

wia

wsk

.bar

ków

wsk

.mie

dnic

y

wsk

.kl.

pie

rsio

wej

wsk

.Roh

rera

wsk

.dł.

k.g

órn

ej

wsk

.dł.

k.d

oln

ej

wsk

.bar

kow

o-w

zro

stow

y

wsk

.bio

dro

wo-w

zro

stow

yWsk

aźn

ik M

oll

isin

a




23





-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5w

sk.t

uło

wia

wsk

.bar

ków

wsk

.mie

dnic

y

wsk

.kl.

pie

rsio

wej

wsk

.Roh

rera

wsk

.dł.

k.g

órn

ej

wsk

.dł.

k.d

oln

ej

wsk

.bar

kow

o-w

zro

stow

y

wsk

.bio

dro

wo-w

zro

stow

yWsk

aźn

ik M

oll

isin

a

-2

-1

0

1

2

wsk

.tu

łow

ia

wsk

.bar

ków

wsk

.mie

dnic

y

wsk

.kl.

pie

rsio

wej

wsk

.Roh

rera

wsk

.dł.

k.g

órn

ej

wsk

.dł.

k.d

oln

ej

wsk

.bar

kow

o-w

zro

stow

y

wsk

.bio

dro

wo-w

zro

stow

yWsk

aźn

ik M

oll

isin

a



24



Badania dotyczące przejawów dymorfizmu w biologicznej dojrzałości dzieci w

wieku 9-12 lat uprawiających akrobatykę sportową wskazują, że zespoły chłopców w

badanym okresie ontogenezy w porównaniu z dziewczętami (za wyjątkiem 9 letnich)

są przeciętnie niższe i cięższe. Dzieci uprawiające akrobatykę sportową prezentują we

wszystkich klasach wieku opóźniony wskaźnik dojrzałości biologicznej badanych

cech [10].

Wyniki badań dziewcząt poznańskich w wieku 7-16 lat uprawiających gimnastykę

artystyczną wskazują na preferencje w zakresie smukłej sylwetki, wąskiej miednicy

i krótkim tułowiu. W ich budowie ciała stwierdzono charakterystyczny typu lekkoat-

letyczny V, przy mniejszym udziale elementu I [9].

Drozdowski i Prywer [5] odnosząc wyniki przeciętnych wysokości i masy ciała

zawodników i zawodniczek do norm populacyjnych dziecka poznańskiego [ ] stwier-

dzili, że badane zespoły są zawsze niższe i lżejsze. Odnotowano wyraźny dymorfizm

płciowy porównywanych cech, wskazując na wyższe parametry u mężczyzn.

STWIERDZENIA

1. W analizowanym okresie ontogenezy (6-10 lat) zespoły chłopców w porównaniu

z dziewczętami charakteryzuje wyższy poziom rozwoju fizycznego.

2. Wraz z wiekiem badanych obserwujemy nasilanie różnic międzypłciowych. W

młodszych grupach wieku (6 -7 lat), największe różnice (przekraczające wartość

1SD oraz 0,5 SD) odnotowano w masie ciała i szerokości barków, w wieku 8 lat

– w szerokości barków oraz szerokości i głębokości klatki piersiowej, w wieku 9

lat – w masie ciała, szerokości oraz głębokości klatki piersiowej, natomiast w

grupie najstarszych dzieci (10 lat) - w szerokości barków, wysokości i masie

ciała oraz długości tułowia.

-2

-1

0

1

2

wsk

.tu

łow

ia

wsk

.bar

ków

wsk

.mie

dnic

y

wsk

.kl.

pie

rsio

wej

wsk

.Roh

rera

wsk

.dł.

k.g

órn

ej

wsk

.dł.

k.d

oln

ej

wsk

.bar

kow

o-w

zro

stow

y

wsk

.bio

dro

wo-w

zro

stow

yWsk

aźn

ik M

oll

isin

a




25

3. Wskaźniki proporcji ciała ukazują tendencję atletyzacji budowy ciała chłopców,

natomiast dziewcząt do leptosomizacji.

PIŚMIENNICTWO

1. Arska-Kotlińska M., Bartz J., Wieliński D.: Wybrane zagadnienia statystyki dla

studiujących wychowanie fizyczne, AWF, Poznań, 2002.

2. Burdukiewicz A.: Zmienność budowy ciała dzieci wrocławskich w wieku 7 do

15 lat w badaniach longitudinalnych. Studia i Monografie AWF we Wrocławiu,

Wrocław 1995.

3. Cieślik J., Kaczmarek M., Kaliszewska-Drozdowska M.: Dziecko Poznańskie 90.

Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1994.

4. Drozdowski Z.: Antropometria w wychowaniu fizycznym, AWF, Poznań,1998.

5. Drozdowski S., Prywer J. : Zróżnicowanie dymorficzne wybranych cech soma-

tycznych uprawiających akrobatykę sportowa, [w:] Problemy dymorfizmu płcio-

wego w sporcie. AWF Katowice, PTNKF. Katowice 1995, 31-37.

6. Kopczyńmska-Sikorska J.: Diagnostyka rozwoju dzieci i młodzieży. PZWL,

Warszawa 1986.

7. Malinowski A. : Auksologia. Rozwój osobniczy człowieka w ujęciu biomedycz-

nym. Wydanie III zmienione i rozszerzone. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona

Góra 2009.

8. Mięsowicz I.: Auksologia. Rozwój biologiczny człowieka i metody jego oceny

od narodzin do dorosłości. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzego-

rzewskiej, Warszawa 2001.

9. Pietrzyk D.: Budowa ciała dziewcząt uprawiających gimnastykę artystyczną w

świetle typologii Adama Wankego, [w:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym

wieku, red. D. Umiastowska. Polskie Towarzystwo naukowe Kultury Fizycznej,

Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000, 290-293.

10. Szyszka D.: Przejawy dymorfizmu płciowego w biologicznej dojrzałości dzieci

uprawiających akrobatykę sportową, [w:] Problemy dymorfizmu płciowego w

sporcie, (red.) S. Socha. Katedra Sportów Indywidualnych AWF w Katowicach,

Katowice 1996, 150-154.

11. Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii

i promocji zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

STRESZCZENIE

Celem pracy jest ukazanie różnic w poziomie rozwoju fizycznego zespołów

chłopców i dziewcząt trenujących akrobatykę sportową w Zielonej Górze. Materiał

stanowią wyniki badań 30 akrobatów i 33 akrobatek przeprowadzonych w roku aka-

demickim 2010/2011. Techniką martinowską wykonano pomiary wysokości ciała,

długości tułowia, długości kończyn górnych i dolnych, szerokości barków, szerokości



26

bioder, szerokości i głębokości klatki piersiowej oraz masy ciała, na podstawie któ-

rych wyliczono dziewięć wskaźników proporcji ciała (tułowia, barków, miednicy,

klatki piersiowej, Rohrera, długości kończyny górnej, długości kończyny dolnej, bar-

kowo-wzrostowy i biodrowo-wzrostowy). Uzyskane wyniki przedstawiono w ujęciu

dymorficznym wykorzystując wskaźnik Mollisona. 1.W analizowanym okresie onto-

genezy (6-10 lat) zespoły chłopców w porównaniu z dziewczętami charakteryzuje

wyższy poziom rozwoju fizycznego. 2.Wraz z wiekiem badanych obserwujemy nasi-

lanie różnic międzypłciowych. W młodszych grupach wieku (6-7 lat), największe róż-

nice (przekraczające wartość 1SD oraz 0,5 SD) odnotowano w masie ciała i szeroko-

ści barków, w wieku 8 lat – w szerokości barków oraz szerokości i głębokości klatki

piersiowej, w wieku 9 lat – w masie ciała, szerokości oraz głębokości klatki piersio-

wej, natomiast w grupie najstarszych dzieci (10 lat) - w szerokości barków, wysoko-

ści i masie ciała oraz długości tułowia. 3.Wskaźniki proporcji ciała ukazują tendencję

atletyzacji budowy ciała chłopców, natomiast dziewcząt do leptosomizacji.

ABSTRACT

This study attempts to show the differences in the level of the physical develop-

ment of boys and girls that practice sports acrobatics in Zielona Góra. The study cov-

ered 30 male acrobats and 33 female acrobats and it was conducted in the academic

year 2010/2011. The subjects’ height, trunk length, length of upper and lower limbs,

shoulder width, hip width, chest width, chest depth and body weight were measured

with Martin’s measurement technique. The measurements were used to calculate nine

indices of the body proportio (torso index, shoulder index, pelvis index, chest index,

Rohrer index, upper limb length index, lower limb length index, shoulder-height in-

dex, hip-height index). The results are presented in terms of dimorphism with the use

of Mollison index. Statements and conclusions: 1. In the analysed period of ontogen-

esis (6-10 years) the boys are characterized by a higher level of physical development.

2. With the subjects’ age differences between sexes intensify. In the younger age

groups (6-7 years), the largest differences (exceeding 1SD and 0.5 SD) were observed

in body weight and shoulder width, in the group of 8-year-olds - shoulder width and

the width and depth of the chest, in the group of 9-year-olds - weight, width and depth

of the chest, while in the group of older children (10 year olds) – shoulder width,

height, body weight and length of the trunk. 3. The indicators of the body proportion

reveal that the boys’ bodies tend to become more athletic, while the girls’ bodies have

a tendency towards leptosomization.

Artykuł zawiera 25428 znaków ze spacjami + grafika

Dymorfizm cech somatycznych dzieci w wieku 6-10 lat...

Documents

Transcript of Dymorfizm cech somatycznych dzieci w wieku 6-10 lat...