KOD UCZNIA

UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY

DATA URODZENIA UCZNIA

dzień miesiąc rok

Czas pracy: 180 minut

Liczba punktówdo uzyskania: 50

GH-A8-05

PRÓBNY EGZAMIN W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Zestaw egzaminacyjny zawiera 23 zadania.

3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.

4. Wszystkie zadania rozwiązuj długopisem lub piórem.

5. Do niektórych zadań podane są cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Tylko jedna z nich jest poprawna. Wybierz ją i zaznacz znakiem x, np.: A. B. C. D.

6. Jeśli się pomylisz, otocz znak x kółkiem i zaznacz inną

odpowiedź, np.:

A. B. C. D.

7. Do niektórych zadań podane są dwie odpowiedzi:

TAK NIE

Tylko jedna z nich jest prawdziwa. Wybierz ją i zaznacz znakiem x, np.: TAK NIE

8. Pozostałe zadania wykonaj bezpośrednio pod poleceniami.

Pomyłki przekreśl.

9. Na ostatniej stronie znajduje się brudnopis, z którego możesz skorzystać. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

GRUDZIEŃ 2005

Strona 2 z 12

Królewskie wiano

Przeczytaj tekst I i wykonaj zadania 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7.

Tekst I Księciu Bolesławowi Wstydliwemu wybrano za żonę córkę króla węgierskiego – Kingę. Była to panienka cicha, spokojna i pobożna. Król – ojciec zastanawiał się, co wybrać na wiano1 dla królewny. Kinga sama wybrała. – Podaruję Polakom jedną górę solną, bo w ich kraju nie ma ani baryłeczki soli i do nas przyjeżdżają kupować. Poszła ku kopalniom, a zdjąwszy z palca pierścień zaręczynowy, rzuciła go w głęboką otchłań, z której wydobywano sól.

*** Na krakowskim rynku odbyło się wesele. Po nim Kinga rzecze do męża: – Kochany mężu, jedźmy szukać pierścienia, który przysłałeś mi na Węgry. Pojechali oboje do miasteczka nazwanego Wieliczką i tam pośrodku rynku Kinga kazała kopać głęboką studnię. Gdy górnicy trafili na kamień, Kinga rozkazała: – Odbijcie kawał tego kamienia, niechaj go obejrzę. – O królowo! Przecież to nie kamień, ale szczera sól. – Rozbij tę bryłę! – rzecze królowa. Rozbili, a ze środka wypadł błyszczący pierścień, który Kinga rzuciła w kopalnię węgierską. Takie to było wiano św. Kingi, które do dziś wzbogaca Polskę.

Na podstawie: Władysław Ludwik Anczyc, Wiano św. Kingi.

1. wiano – posag panny młodej, majątek wniesiony przez żonę.

Zadanie 1. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Tekst legendy opowiada o A. pracy górników w kopalni. B. posagu węgierskiej księżniczki. C. pierścieniu wrzuconym w morze. D. studni w Wieliczce.

Strona 3 z 12

Zadanie 2. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Bohaterami legendy są A. Bolesław Wstydliwy, św. Kinga, król węgierski. B. św. Kinga, polski król Bolesław Chrobry. C. król węgierski, Marysieńka, Jan III Sobieski. D. król Polski, król węgierski, Bona.

Zadanie 3. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Co było wianem królewny Kingi? A. Złoto. B. Drogie kamienie. C. Sól. D. Skrzynie z pieniędzmi.

Zadanie 4. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Węgierska królewna była spokojna i pobożna, czyli A. senna i bogobojna. B. milcząca i święta. C. cicha i religijna. D. cierpliwa i samotna.

Zadanie 5. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Określenie szczera sól oznacza A. prawdziwą sól. B. wierność królewny. C. słony kamień. D. pracowitość górników.

Strona 4 z 12

Zadanie 6. Napisz jednym zdaniem, z jakiego kraju pochodziła królewna Kinga.

……………………………………………………………………………………. Zadanie 7. Poniższe wydarzenia ułóż w odpowiedniej kolejności

A. Bolesław Wstydliwy poślubia Kingę. […..] B. Górnicy odnajdują pierścień w bryle soli. […..] C. Małżonkowie szukają pierścienia. […..] D. Królewna wrzuca pierścień do szybu kopalni. […..] E. Kinga wybiera niecodzienne wiano. […..] Zadanie 8. Zaznacz odpowiedź TAK lub NIE.

Bolesław Wstydliwy jest postacią historyczną. TAK NIE

Odnalezienie pierścienia wrzuconego do kopalni na Węgrzech w bryle soli w Wieliczce jest wydarzeniem fantastycznym.

TAK NIE

Święta Kinga przez przypadek znalazła sól. TAK NIE

Strona 5 z 12

Przyjrzyj się rysunkowi i rozwiąż zadanie 9.

Marian Hanik, Stanisław Klimowski, Wieliczka. Siedem wieków polskiej soli.

Zadanie 9. Uzupełnij zdania wyrazami z ramki. Bolesław Wstydliwy i św. Kinga znajdują się ………………………

malowidła. Za nimi, w …………………… widać wieże. Św. Kinga ma nad

głową ……………………….. .Oznaką władzy Bolesława jest

…………………………….. .

tło, korona, centrum, aureola, pośrodku

Strona 6 z 12

Przeczytaj wiersz i wykonaj zadania 10., 11, 12, 13, 14. Helena Bechlerowa

W kopalni soli

Kopalnia w Wieliczce jak pałac pod ziemią: tu ściany, kolumny srebrzyście się mienią.

W kopalni posągi, żyrandol jak słońce, na falach jeziora światełka tańczące.

Zadanie 10. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

W wierszu kopalnia soli została porównana do A. pałacowego ogrodu. B. pałacu pod ziemią. C. baśniowego królestwa. D. muzeum. Zadanie 11. Na podstawie wiersza wypisz, co znajduje się w kopalni

W kopalni znajdują się:

– ……………………………………,

– ……………………………………,

– ……………………………………,

– ……………………………………,

– ……………………………………,

Zadanie 12. Wypisz z wiersza dwie pary rymujących się wyrazów.

………………………………. – ………………………………

………………………………. – ………………………………

Strona 7 z 12

Zadanie 13. Dokończ wypowiedź określeniem z ramki.

W wierszu występują zdania ……………………………………………. . Zadanie 14. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Osoba mówiąca w wierszu A. podkreśla piękno kopalni. B. przedstawia rozległy krajobraz. C. opisuje polski zamek. D. opowiada o wycieczce do pałacu.

Zadanie 15. Z podanych w ramce wyrazów ułóż zdanie.

…………………………………………………………………………………… Zadanie 16. Do podanych wyrazów dopisz po dwa wyrazy pokrewne zamieszczone w ramce.

wyraz pokrewny rzeczownik pokrewny przymiotnik

wzór pałac

wzór pałacyk

wzór pałacowy

sól ………………………….. …………………………..

król ………………………….. …………………………..

góra ………………………….. …………………………..

wykrzyknikowe, oznajmujące, pytające

znakomicie, sól, potrawy, smak, poprawia

solny, górski, solniczka, królewski, pagórek, królewna

Strona 8 z 12

Obejrzyj dokładnie ilustrację i rozwiąż zadania 17. i 18.

Marian Hanik, Stanisław Klimowski, Wieliczka. Siedem wieków polskiej soli.

Strona 9 z 12

Zadanie 17. Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Ilustracja z kopalni soli jest A. portretem. B. fotografią. C. szkicem. D. malowidłem.

Zadanie 18. Przyjrzyj się ilustracji przedstawiającej kaplicę św. Kingi w podziemiach kopalni. Opisz jej wygląd w 5 zdaniach. Możesz wykorzystać słownictwo z ramki.

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

na pierwszym planie, schody, żyrandole, posadzka, świetlisty, w głębi, niżej, wyżej, w dole, rzeźby na ścianach, nierówny, ławki, ołtarz

Strona 10 z 12

Przeczytaj zamieszczone poniżej informacje i rozwiąż zadania 17., 18., 19., 20. Tekst III Bolesław Wstydliwy Urodzony: 21 czerwca 1226 Ojciec: Leszek Biały, książę sandomierski i krakowski Matka: Grzymisława, córka Ingmara, księcia łuckiego Rodzeństwo: siostra Salomea Żona: Kinga, córka Beli IV, króla Węgier – ślub w 1239 r. Wydarzenia: 1251 – odkrycie złóż soli 1255 – wyprawa wojenna do Prus 1257 – nadanie Krakowowi praw miejskich Zmarł: 7 grudnia 1279

Na podstawie: Księga królów i książąt polskich. Zadanie 19. Zaznacz na osi czasu wiek, w którym żył Bolesław Wstydliwy. IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI Zadanie 20. Uzupełnij fragment drzewa genealogicznego dynastii Piastów.

Kazimierz Bolesław ……………….....

………………….

Konrad Mazowiecki

Bolesław Wstydliwy

Salomea

Kazimierz Sprawiedliwy

Strona 11 z 12

Zadanie 21. Ułóż wydarzenia w kolejności chronologicznej. Wpisz w [….] odpowiednie cyfry. Nadanie Krakowowi praw miejskich. […..] Śmierć Bolesława Wstydliwego. […..] Narodziny Bolesława Wstydliwego. […..] Ślub Bolesława Wstydliwego z Kingą. […..] Zadanie 22. Oceń, czy zdanie jest prawdziwe. Zaznacz TAK lub NIE. Bolesław Wstydliwy nadał Krakowowi prawa miejskie, będąc mężem Kingi.

TAK NIE Zadanie 23. Napisz ogłoszenie, w którym powiadomisz Twoich kolegów o organizowaniu wycieczki do Kopalni Soli w Wieliczce. Możesz skorzystać z określeń podanych w ramce. …………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

17 grudnia, godzina 9.00, zbiórka przed szkołą, cel wycieczki, zwiedzanie kopalni, koszt przejazdu, bilet wstępu, organizator, Samorząd Szkolny

Strona 12 z 12

Brudnopis …………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….