Dedykujemy wszystkim Polakom z Naddniestrza. · PDF fileNatalia Siniawska-Krzyżanowska...

Dedykujemy wszystkim Polakom z Naddniestrza.

Посвящаем всем полякам Приднестровья.

Projekt jest współfinansowany ze środków finansowych otrzymanych z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu na realizację zadania “Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2014 r.”

The project is co-financed from the funds granted by the Ministry of Foreign Affairs in the competition for the public task “Cooperation with Polish Diaspora and Poles Abroad in 2014.”

RedakcjaAnna Rakuś

Opracowanie graficzneJoanna Orłow-Szmatka

Autorzy fotografii:Katarzyna TrojanowskaMarek Pantuła Tłumaczenie:Helena Usova Teksty:Marek PantułaNatalia Siniawska-Krzyżanowska

WydawcaWydawnictwo - EDYTOR Anna Rakuś

DrukDrukarnia DUET

Niezapomniane

Незабываемыеświaty ludzkie

человеческие миры

Natalia Siniawska-KrzyżanowskaMarek Pantuła

5

Наталья Синявская-Крыжановская

Общество польской культуры“Ясна Гура”

Общество польской культуры “Ясна Гура” официально зарегистрировано в Тирасполе 17 августа 2004 года как общественная неправительственная организация. “Ясна Гура” объединяет людей польского происхождения и тех, кому интересны культура и традиции Польши. Организация имеет отделения в приднестровских селах Рашков и Слобода-Рашков. В настоящее время количественный состав организации увеличился за счет представителей польской диаспоры из городов Бендеры и Рыбница.

Цели организации:• возрождение национального духа и сознания

этнических поляков; • развитие и защита польской культуры, духовных

традиций, исторической памяти;• выражение и защита национальных, гражданских,

экономических, социальных, религиозных и иных прав и свобод членов организации;

• содействие в области образования, культуры и профессиональной деятельности;

• сохранения дружественных отношений между лицами всех национальностей.

Этапы развития: Самой первой ступенькой в становлении организации была неофициальная встреча жителей Приднестровья, имеющих польское происхождение, с послом Польши в Молдавии Войцехом Белиньским. В дружеской беседе, наполненной воспоминаниями о своих предках, зародилось желание укрепления национального духа, познания культуры, изучения польского языка. Присутствующие на встрече воодушевились идеей создания организации, которая помогала бы воплотить в жизнь все поставленные задачи. Отрадно было то, что молодое поколение активно включилось в деятельность и приступило к подготовке устава и регистрации общества польской культуры в Приднестровской республике. Назвав общество «Ясна Гура», мы доверили свою судьбу Той, которая является Королевой Польши из Ясной Гуры. Теперь у нас нет сомнений в том, что другого названия у общины просто не могло быть. Общину возглавила председатель Ольга Коноп. Она установила контакты с посольством Польши в Молдавии, организовала участие ясногуровцев в фестивале польской диаспоры “Польская весна в Молдавии”, где представители общины сразу же завоевали призовое место. Организация училась принимать в Тирасполе гостей, перенимала опыт работы других польских общин. В связи с переездом на постоянное место жительства в Польшу, Ольга Коноп приостановила свою деятельность в общине, а в 2007 году общим собранием на пост руководителя была избрана Наталья Синявская. Организация продолжала расти, укреплялся ее актив. Успехи

Natalia Siniawska-Krzyżanowska

Towarzystwo Polskiej Kultury“Jasna Góra” Stowarzyszenie Polskiej Kultury “Jasna Góra” zostało oficjalnie zarejestrowane w Tyraspolu 17 sierpnia 2004 roku, jako organizacja pozarządowa. “Jasna Góra” gro-madzi ludzi polskiego pochodzenia i osoby zaintereso-wane polską kulturą i tradycją. Stowarzyszenie po-siada oddziały w Naddniestrzu, we wioskach Raszków i Słoboda-Raszków. Obecnie liczba członków wzrosła ze względu na miejscową Polonię w miastach Bendery i Rybnica.

Cele organizacji: • odrodzenie ducha narodowego i świadomości etni-

cznej Polonii; • rozwijanie i ochrona polskiej kultury, tradycji, pamięci

historycznej; • wyrażanie i ochrona praw narodowych, obywatels-

kich, ekonomicznych, osobistych, religijnych i innych swobód członków organizacji;

• działalność w sferach edukacji, kultury i przedsiębiorczości;

• utrzymanie przyjaznych stosunków między przedsta-wicielami różnych narodowości.

Etapy powstawania: Pierwszym krokiem w tworzeniu organizacji było niefor-malne spotkanie mieszkańców Naddniestrza pochodze-nia polskiego z ambasadorem RP w Mołdawii, Wo-jciechem Bielińskim. W czasie przyjacielskiej rozmowy, wypełnionej wspomnieniami o swoich przodkach, zrodziła się chęć wzmocnienia ducha narodowego, po-znania kultury, nauki języka polskiego. Obecni na spo-tkaniu postanowili powołać do życia organizację, której celem byłaby realizacja postawionych zadań. Op-tymizmem napawał fakt, iż młodsze pokolenie aktywnie angażowało się w działalność − zaczęło się od przygo-towania statutu i wpisu do rejestru Towarzystwa Polskiej Kultury w Naddniestrzańskiej Republice Mołdawskiej. Jednogłośnie zdecydowaliśmy, że organizacja otrzyma nazwę „Jasna Góra”, ponieważ nasz los powierzyliśmy opiece Jasnogórskiej Królowej Polski. Innej nazwy po prostu nie mogliśmy dać.

Na czele organizacji stała przewodnicząca, Olga Konop. Nawiązała ona kontakty z Ambasadą RP w Mołdawii, umożliwiła udział członków “Jasnej Góry” w festiwalu “Polska Wiosna w Mołdawii”, na którym przedstawiciele stowarzyszenia zdobyli pierwsze miejsce. Organi-zacja przyjmowała w Tyraspolu wielu gości, czerpała z doświadczeń innych wspólnot polonijnych. W związku z przeprowadzeniem się do Polski Olga Konop zawiesiła swoją działalność, a w 2007 r. jej stanowisko objęła Nata-lia Siniawska. Organizacja rozwijała się z powodzeniem, przyjmowała coraz więcej członków. Sukces motywował i pomagał w realizacji planów, które powierzyliśmy swo-jej Towarzyszce drogi − Matce Bożej Częstochowskiej.

6

Byliśmy dumni z naszych osiągnięć i przezwyciężaliśmy wszystkie trudności, obchodziliśmy polskie święta narodowe i religijne, braliśmy udział w imprezach międzynarodowych, a także nawiązaliśmy kontakty z Ambasadą RP w Kiszyniowie. Wszyscy o nas wiedzieli i mówili o nas. Dzięki “Jutrzence”, czasopismu polskiej diaspory, o Towarzystwie Polskiej Kultury „Jasna Góra” w Mołdawii dowiedziała się cała Polska. W marcu 2013 roku przewodniczącej Towarzystwa “Jasna Góra”, Natalii Siniawskiej, wręczono nagrodę im. Jana Rodowicza za aktywną postawę kształtowania wartości duchowych.

Zarówno moralne jak i materialne wsparcie nasza organi-zacja zawdzięcza Polakowi, Markowi Pantule z Przemyśla. W 2010 roku tę niezwykłą znajomość z Panem Markiem zapoczątkował przeprowadzony w Tyraspolu festiwal dla niepełnosprawnych dzieci. W taki sposób zrodziła się nasza dobra współpraca oparta na idei poznawania wartości człowieka. Dzięki temu, na gruncie patriotyzmu, każdy z nas lepiej rozumiał znaczenie wartości życia. Dla nas najważniejsze jest odrodzenie tego, co było bliskie i drogie dla poprzedniego pokolenia – polskiej kultury i tradycji. Wartości te na pewno przekażemy naszym potomnym.

Nasza działalność:• udział w organizacji Festiwalu Pokrowskiego dla dzie-

ci niepełnosprawnych w Naddniestrzu;• utworzenie Domu Polskiego “Wołodyjowski” w Rasz-

kowie; • renowacja polskiego cmentarza w Raszkowie; • spotkanie członków Towarzystwa Polskiej Kul-

tury “Jasna Góra” z Prezydentem Rzeczpo-spolitej Polskiej, Bronisławem Komorowskim, w Kiszyniowie;

• spotkanie z kierownikiem Urzędu do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych, ministrem Janem Ciechanowskim;

• pierwszy wernisaż sztuk pięknych w Raszkowie; • udział w corocznym polonijnym festiwalu “Polska Wio-

sna w Mołdawii”; • utworzenie zespołów muzycznych “Koraliki” i “Slobo-

dzianki”;• zorganizowanie mikołajek na lodowisku w Tyraspolu,

z prezentami i 25-kilogramowym tortem z Polski; • organizacja imprez związanych z polskimi trady-

cjami i świętami (Świ ęto Matki Boskiej Częstochowskiej, mikołajki, Dzień Rodziny, Dzień Niepodległości Polski itp.);

• organizowanie wyjazdów dzieci i młodzieży na kolo-nie;

• coroczne pielgrzymki do Polski; • lekcje języka polskiego; • powitanie gości z Polski w Tyraspolu, Raszkowie

i Słobodzie-Raszków.

окрыляли и позволяли воплощать в жизнь планы, которые мы с упованием возлагали на верную свою спутницу – Ченстоховскую Божью Матерь из Ясной Гуры. Мы гордились нашими успехами и преодолевали проблемы, отмечали патриотические и религиозные праздники польского народа, принимали участие в мероприятиях международного уровня, установили тесную связь с посольством Польши в Кишиневе. Нас услышали, о нас заговорили. Благодаря журналу польской диаспоры в Молдавии “Jutrzenka” (“Рассвет”) о приднестровском обществе польской культуры “Ясна Гура” узнала и Польша. В марте 2013 года за активную позицию по укреплению духовных ценностей польского народа председателю общества Наталье Синявской была вручена награда им. Яна Родовича. Большую духовную, дружественную и материальную поддержку наша организация приобрела в лице поляка Марека Пантулы из Пшемысля. В 2010 году начало этому знаменательному знакомству положило успешное проведение в Тирасполе фестиваля для детей с ограниченными возможностями. Так родилось наше тесное сотрудничество, основанное на идее познания сущности человека. Это единение развивало и возрождало в нас патриотизм и понимание ценностей жизни. Для нас первостепенным является возрождение того, что было дорого каждому ушедшему поколению, а именно – польской культуры и традиций, которые обязательно передадим нашим детям.

Основные мероприятия, проводимые нашей общиной: • участие в организации «Покровского фестиваля»

для детей с ограниченными возможностями в Приднестровье;

• создание Польского Дома «Володыевский» в Рашкове;• ремонт польского кладбища в Рашкове;• встреча членов общины с президентом Польши

Брониславом Комаровским в Кишиневе;• встреча с министром по делам военнослужащих

и репрессированных Я. Чехановским;• первый вернисаж изобразительного искусства

в Рашкове;• ежегодное участие в фестивале польской диаспоры

“Польская весна в Молдавии”;• создание музыкальных ансамблей “Коралики”

и “Слободянки”;• организация празднования Дня Святого Николая

на Ледовом катке в Тирасполе с раздачей рождественских подарков и 25-килограммового торта из Польши;

• проведение совместных мероприятий, связанных с польскими традициями и праздниками (Праздник Ченстоховской Божьей Матери, Миколайки, День семьи, День Независимости Польши и др.);

• организация поездок для детей и молодежи в летние лагеря отдыха;

• ежегодное паломничество членов общины в Польшу;• - занятия по изучению польского языка;• - встреча гостей из Польши в Тирасполе, Рашкове,

Слободе-Рашково.

7

Marek Pantuła

Zapomniane Światy Ludzkie

Dotarcie do Dobra nie należy do porządku wiedzy, lecz do porządku Życia

(Plotyn “Eneady”)

I znów zachwycił mnie człowiek w swej prostej i czystej egzystencji.Zachwycił mnie człowiek swym dobrem i pięknem, tak rzadko spotykanym na co dzień.

To tu, w cichym, spokojnym i malowniczym Raszkowie umówiłem się z naszymi rodakami na spotkanie, które wyśniłem w snach mej duszy, przeczuwając, że nasza historia, stara his-toria, rozpoczyna się od nowa odkrywając nam nieznane ludzkie istnie-nia przesiąknięte tęsknotą za ziemią Ojczystą. W do-linie leniwego Dniestru ujrzałem stare, ubogie chaty przyozdobione dziecięcym uśmiechem mieszkańców wioski.

Ujrzałem też Życie…

Życie naszych rodaków w jakiejś nostalgicznej samotności. Jednak życie, które nie jest martwe lecz ma swoją głęboką historię wypisaną na twarzach i dłoniach tych ludzi.

Ujrzałem także siebie samego w życiu tych ludzi, jakże bliskich memu sercu.W cichości i niszy swojego istnienia odkrywała się nowa przestrzeń oscylująca na granicy wieczności i doczesności.

Zacząłem rodzić pytania: - Kim jestem w obliczu historii naszych rodaków żyjących za Dniestrem, gdzie inny wieje wiatr w dusze ludzkie, a nie- wzruszony kanion raszkowski emanuje tajemnicą czasu i historii?

Marek Pantuła

Забытые человеческие миры

Достижение добра не принадлежит к области знания, а только к области Жизни

(Плотин „Энеады”)

И снова восхитил меня человек в своей простой и чистой экзистенции. Восхитил меня своим добром и красотой, ставшими сегодня редкостью.

Это здесь, в тихом, спокойном и живописном Рашкове я договорился с нашими соотечественникамио встрече, которую видел во снах моей души, предвидя, что наша история – старая история – начинается заново и открывает нам неизвестное человеческие бытиё, пропитанное тоской по родной земле. В долине ленивого Днестра я увидел старые, убогие хаты, принаряженные детской улыбкой жителей села.

Я увидел также Жизнь…

Жизнь наших соотечест-венников в каком-то ностальгическом одиночестве. Но все-таки жизнь, которая не мертва, но имеет свою давнюю историю, отображённую на лицах и ладонях этих людей.

Я увидел также себя самого в жизни этих людей, так близких моему сердцу… В молчании и нише их существования мне открывалось но-вое пространство, ко-леблющееся на границе вечности и бренности.

Во мне зародились вопросы: Кто я перед лицом истории наших соотечественников, живущих за Днестром, где иной ветер веет в человеческие души, а незыблемый рашковский каньон излучает тайну времени и истории?

Кто я, отдаленный от демократических столиц Европы, прикасающийся к неподдельной мысли человеческой,

Takie spotkania, zderzenia są miarą człowieczeństwa. Такие встречи, столкновения являются критерием человечества.

Z nich czerpać wiedzę o cudzie życia, odczuwając subtelny puls trwania. Из них черпать знание о чуде жизни, ощущая чуткий пульс существования.

8

которая рождается на дне души между страстями экзистенции и метафизическим дыханием, на пороге сельской хаты и лежанкой на печи почтенной комнаты?Радость от встречи рисовала в моей душе мистические краски и образы, которых я ранее никогда не видел и не переживал. Спокойное дыхание бытия этих людей тронуло меня до глубины души, когда я узрел их сиротство и невиданную доселе тоску по культуре и польскому языку.

Чистое слово стало одним из прекраснейших даров, который мы преподнесли нашим соотечественникам. Слово, несущее в себе не грязь современной культуры, но проникающее к оси бытия, к красоте человека, к его простоте и общей иерархии ценностей.

Вот живая культура, которая реально осуществилась вдали от культуры. Входя на порог скромного дома нашей соотечественницы, я ещё не знал, что нам, с глубоким внутренним волнением и слезами на глазах, придётся спеть несколько польских песен.

- Kim jestem oddalony od demokratycznych stolic Europy dotykając autentycznej myśli ludzkiej rodzącej się na dnie duszy pomiędzy wszystkimi namiętnościami egzystencji, a metafizycznym oddechem na progu wie-jskiej chaty i zapiecka dostojnej komnaty?Radość ze wspólnego spotkania malowała w mej duszy mistyczne barwy, obrazy, których wcześniej nie widziałem i nie przeżywałem.

Spokojny oddech bytu tych ludzi wzruszył mnie głęboko, gdy odczytałem ich sieroctwo i niespotykaną dotąd tęsknotę za kulturą i mową polską.

Przy krzyżu i Ikonie jesteśmy od dawna – zdaje się mówić kobieta. W jej autentyczności tkwi siła trwania С крестом и Иконой мы давно – так говорит женщина. В её неподдельности заключена сила существования..

Wśród kolorowego kobierca i obrusu położony pasjans dziecięcych twarzy. Jak się zapisały w historii rodzin? Между цветным половичком и скатертью разложен пасьянс детских лиц. Как они запечатлелись в истории семей?

To żywa widokówka dopełniona miłością. Это живая открытка наполненная любовью

Mówiłem do nich językiem dziadów, ojców i matek. Rozumieli więcej niż przekazać im chciałem. Я говорил с ними на языке их дедов, отцов и матерей. Понимали намного больше, чем я хотел им передать.

9

Tutaj tęsknota za ziemią ojczystą jest bardzo głęboka. Здесь тоска по родной земле очень глубока.

Tęsknota ta, ma postać krajobrazu nad rzeką i spokój w słonecznej twarzy dziecka. Эта тоска похожа на пейзаж над рекой и спокойствие на солнечном лице ребёнка.

Zachwyt i olśnienie, wzruszenie i dziwny błogostan w klimacie polskiego sieroctwa z dala od Ojczyzny. Восхищение и озарение, растроганность и удивительная благость в атмосфере польского сиротства вдали от Отчизны.

10

Jaka jest siła wiatru wiejącego w raszkowskim kanionie?Какова сила ветра, дующего в рашковском каньоне?

11

Czyste słowo stało się jednym z piękniejszych darów, o- fiarowanym naszym rodakom. Słowo, które nie niesie sobą brudów współczesnej kultury lecz sięga do osi bytu, do piękna człowieka, prostoty i wspólnej hierarchii wartości.

Oto żywa kultura, która urzeczywistnia się realnie z dala od kultury. Wstępując w progi skromnego domu naszej rodaczki nie wiedziałem, że przyjdzie nam wspólnie zaśpiewać kilka pieśni polskich z głębokim wzruszeniem i łzami w oczach. Czyż wyrazem szacunku wobec naszej Ojczyzny nie jest szacunek wobec naszych rodaków żyjących poza jej granicami nie z własnej woli?

Stara zniszczona, synagoga przypominała o świetności tej miejscowości, bowiem mieszkali tu obok siebie Po-lacy, Mołdawianie, Rosjanie, Ukraińcy, Żydzi, Ormianie.

- Spójrz na ten stary dom. Jest wolny, niezamieszkały – powiedziała cichym głosem Natalia.- Mam takie marzenie, by ten dom wyremontować i stworzyć Dom Polski. Tak bardzo bym chciała byśmy mogli się tutaj spotykać i pielęgnować kulturę polską, tradycję, uczyć się języka polskiego, urządzać święta, zapraszać gości. Cieszę się, że mogę to komuś powiedzieć - po chwili dopowiedziała, uśmiechając się ciepło i serdecznie.

Не является ли выражением уважения к нашей отчизне уважение к нашим соотечественникам, проживающим за границей родины не по своей воле?

Старая, разрушенная синагога напоминала о святости этого места, ведь здесь издавна проживали рядом друг с другом поляки, молдаване, русские, украинцы, евреи, армяне.

Chwilo trwaj wiecznie w świadomej doczesności spotkania człowieka z człowiekiem, jego sensem , światem wartości i istotą.Минута, длись вечно в осознанной недолговечности встречи человека с человеком, его смыслом, миром ценностей и сущностью.

I ten sens, spotkania z człowiekiem w człowieku urzeczywistnił się w nowej, niełatwej idei utworzenia Domu Polskiego w Raszkowie. И этот смысл встречи человека с человеком и в человеке осуществился в новой, непростой идее создания Польского дома в Рашкове.

12

Jaka namiętność pcha mnie na ziemię raszkowska? Patrzysz i oddychasz metafizyką... Какая страсть толкает меня на рашковскую землю? Смотришь и дышишь метафизикой.

13

Zrozumiałem wówczas, że te słowa dotyczą nas wszy-stkich Polaków mieszkających w kraju!Uderzająca szlachetność człowieka, bez posiadania cze-gokolwiek nie licząc wiejskiego płotu i ogródków z kwiata-mi. Oto oddalenie od chaosu tego świata, toksycznego bytu wyuczonego przez współczesnych mistrzów …sofistów w umiejętności wywoływania mniemań w społeczeństwie.

(Platon)

Jeśli chcesz powrócić do Życia, odwiedź Raszków, gdzie Dniestr w cichym kanionie zapisuje historię dobrze nam znaną. Poczuj jak bije serce ludzi tam mieszkających, ich radość z autentycznego spotkania z drugim człowiekiem.

To tu, w świątyni ludzkich dusz, tej cichej i uroczej wioski odnajdujesz granicę doczesności i wieczności spotykając się z człowiekiem w prześwicie duszy i umysłu.Wpatrzony w cichą dal ludzkich gestów, bliskich i ciepłych twojemu istnieniu, a zapomnianych przez świat “wyższej kultury Europejskiej” jak Hipermarket z toksycznym: “Dzień dobry” lub “w czym mogę pomóc” – wychodzisz z “jaskini Platońskiej” doświadczając prawdy o sobie samym.Wzrok pogodnej staruszki skierowany w twą duszę, stojącej na progu swojego domostwa, prześwietla twoje jestestwo i w jednej chwili pojmujesz, jak niewiele jeszcze wiesz, i przeżywasz: życie i śmierć, brzydotę i piękno, starość i młodość, skończoność i nieskończoność, łapiąc oddech wieczności.Człowiek jako istota należąca do dwóch światów i zdolna przezwyciężać siebie jest istotą sprzeczną i paradoksalną, mieszczącą w sobie krańcowe przeciwieństwa.

(Mikołaj Bierdiajew)

– Взгляни на этот старый дом. Он пуст, в нём не никто не живёт, – тихо сказала Наталья. – Я мечтаю его отремонтировать и сделать Польским домом. Я очень хочу, чтобы мы могли здесь встречаться, поддерживать и развивать польскую культуру, традиции, учить польский язык, встречать праздники и приглашать гостей. Я рада, что могу об этом хоть кому-то рассказать, – добавила она, улыбаясь тепло и сердечно. И тогда я понял, что эти слова касаются всех поляков, живущих в Польше.Поразительное благородство человека, не имеющего ничего, кроме сельского забора и палисадника с цветами. Вот истинное отдаление от хаоса этого мира, токсичного существования, заученно повторяемого нам современными мастерами, …софистами по части воспитания ложных убеждений в обществе

(Платон).

Если хочешь вернуться к Жизни, приезжай в Рашков, где Днестр в тихом каньоне запечатлевает историю, хорошо нам известную. Ощути, как бьётся сердце людей, там живущих, ощути их радость от подлинной встречи с другим человеком.

Это здесь, в святыне человеческих сердец, в этом тихом и очаровательном селе, находишь границу между преходящим и вечностью, встречаясь с человеком в мгновенном проблеске души и ума.Засмотревшийся в тихую даль человеческих жестов, тёплых и близких твоему существованию, но забытых миром “высшей европейской культуры” с его гипермаркетом и отравляющим “Добрый день” или “Чем могу Вам помочь?”, ты выходишь из

Człowiek dumny szczyci się tym kim jest,a człowiek pyszny szczyci się tym, co ma.

Władysław Tatarkiewicz Горделивый человек гордится тем, кем он есть,а спесивый человек гордится тем, что у него есть.

Владислав Татаркевич

Uderzająca szlachetność bez posiadania czegokolwiek... Поразительное благородство без обладания всего...

14

Dostrzegasz piękno, bez zimnego labiryntu intelektual-nego.

Wchodzisz do skromnej komnaty z małym zapieckiem, gdzie wygrzewają się dzieci i uśmiechają niczym bukiet polnych kwiatów. Jasność i czystość myśli dziecka prze-bija się przez twą duszę sięgając do osi bytu.

Stosunkowo młody człowiek, gospodarz domu, za-trzymany w czasie, umiejscowiony pomiędzy cichą myślą a niewypowiedzianym słowem, raduje się z twojego przybycia. Gospodyni podaje chleb, całuje go niczym święte relik-wie i prosi o przyjęcie daru.

Jej śmiejące się oczy zatrzymują ten czas i niespokojne myśli. To spotkanie z człowiekiem w człowieku, budzi nową świadomość: Ja żyję, Ja jestem…

Człowiek transcenduje przyrodę i, że silą swej istoty wyt-warza świat, który mimo swej stale utrzymującej się zasa-dniczej postaci przybiera niezliczone, wciąż nowe oblicza historyczne.

(Roman Ingarden)

I transcendować będzie dotąd, aż swojej istoty nie zatraci w takim rozwoju cywilizacyjnym, który zmierza ku degra-dacji i podkopywania swojej egzystencji. Dopiero teraz, odczuwasz jak teraźniejszość przechodzi w przeszłość. I rodzi się cisza. Jest piękna i spokojna. Oddalona od lęku przed prawdziwym, nagim życiem. Spokojnie wchodzisz do królestwa ciszy, niewypowiedzianej myśli.

«платоновской пещеры», узнавая правду о самом себе. Обращённый в твою душу взгляд благодушной старушки, стоящей на пороге своего двора, проникает в твоё естество и ты, ловя дыхание вечности, мгновенно понимаешь, как мало ты ещё знаешь, и переживаешь жизнь и смерть, уродливость и красоту, старость и молодость, завершённость и бесконечность.Как существо, принадлежащее к двум мирам и способное преодолевать себя, человек есть существо противоречивое и парадоксальное, совмещающее в себе полярные противоположности.

(Николай Бердяев)

Ты замечаешь прекрасное без холодного интеллектуального лабиринта. Ты входишь в скромную комнату с маленькой лежанкой за печью, где греются дети и улыбаются тебе, совсем как букет полевых цветов.Свет и чистота мыслей ребёнка проникает в твою душу, достигая оси бытия… Хозяин дома, сравнительно молодой человек, остановленный мгновением, помещённый между тихой мыслью и невысказанным словом, радуется твоему приходу.Хозяйка подносит хлеб, целуя его, словно святую реликвию, и просит принять в дар. Её смеющиеся глаза останавливают время и неспокойные мысли. Эта встреча с человеком в человеке будит новое сознание. Я живу, я существую…

Droga ku naszym rodakom wiedzie przez autentyczną zdolność budowania sensu świata rzeczy zastanej rzeczywistości. Oto owoc naszej wspólnej pracy, gdzie rodzi się Piękno. Дорога к нашим соотечественникам ведёт через настоящую способность построения смысла мира достигнутой действительности. Вот результат нашей работы, где рождается Прекрасное.

15

Przekraczając granice realnego świata dotykasz ciepłego jeszcze chleba i smakujesz pyszną herbatę z rumianku, zapewne zbieranego na łące, gdzie blask księżyca maluje nowe, nieznane barwy twojego istnienia. A gdzie jest twój niepokój o byt? – byt cywilizacyjny… Może leży na ulicy dużego miasta, niczym śmieci wraz z innymi bruda-mi współczesnych produktów medialnych i politycznych.Nagle padają owe liczne miraże, którymi człowiek karmił codziennie swą pychę. Spod warstwy pozorów wyłania się „prawdziwa twarz” człowieka /…/ Zdemaskowany człowiek ma wrażenie, że opada na jakieś dno, gdzie czeka na niego tragiczna prawda o jego skończoności, o tragicznym rozdźwięku między tym, czego pragnie, a tym co może, o jego niekonsekwencji.

(Ks. Józef Tischner)

To tu w Raszkowie, zrodziła się pierwsza idealistyczna myśl, możliwe niemożliwego, pierwsze słowo, pierwszy czyn i pierwsza ekspresja bytu, pierwsza walka z samym sobą, w zapomnianych światach ludzkich oddalonych nie tylko od Europy…

Przyjeżdżajcie do nas. Nie zapominajcie o nas - słyszysz wzruszające, pełne dobroci słowa naszej rodaczki. Słowa niczym powtarzające się “zdrowaśki”.

Milkną głosy mieszkańców Europy. Tak blisko i tak daleko do Europy…Krętą, wąską, dróżką polną oddalasz się od wioski, gdzie noc jest nocą, a dzień jest dniem, i nie można tu kupić spotkania z człowiekiem, które jest przejawem wolności ludzkiej.

Jesień, 2011 rok

Человек трансцедентирует природу и силой своей сущности создаёт мир, который, несмотря на свою постоянно сохраняемую стержневую форму, принимает бесчисленные, всё новые исторические облики.

(Роман Ингарден)

И трансцедентировать будет до тех пор, пока не утратит свою сущность в таком цивилизационном развитии, которое ведёт к деградации и расшатыванию своей экзистенции.Только сейчас ощущаешь, как будущее переходит в прошлое. И возникает тишина. Она прекрасна и спокойна. Она отдалена от боязни перед настоящей, нагой жизнью. Ты спокойно входишь в царство тишины, невысказанной мысли.Пересекая границы реального мира, прикасаешься к тёплому ещё хлебу и наслаждаешься великолепным чаем из ромашки, собранной, вероятно, на лугу, где лунный свет расцвечивает новые, неизвестные краски твоего существования. А где же твоя тревога о бытии – бытии цивилизационном? Может быть она осталась

на улице большого города, словно мусор? Осталась вместе с иной грязью современных медиальных и политических продуктов.

Вдруг исчезают те многочисленные миражи, которыми человек ежедневно питал своё высокомерие. Из-под слоя видимости показывается “настоящее лицо” человека /…/ Разоблачённому человеку кажется, что он падает на дно, его ждёт

Oto symbol naszych europejskich, chrześcijańskich wartości, kultury, tradycji i wiary. Это символ наших европейских, христианских ценностей, культуры, традиции и веры.

Jedność ludzi w rytuale tańca. Czytelny i pierwotny krąg.Единство людей в ритуале танца. Отчётливый и первичный круг.

16

Jedność ludzi w rytuale tańca. Czytelny i pierwotny krąg.. Единство людей в ритуале танца. Отчётливый и первичный круг.

Polak – poeta i Polak – żołnierz. Zrozumieli siebie. To więcej niż sportowy bieg ku zdobywaniu sławy. Поляк-поэт и поляк-солдат. Поняли друг друга. Это больше, чем спортивный бег за славой.

17

Pośród drzew rośnie dom-matecznik, oaza ludzka. Ile istnień przeszło przez próg tego domu? Посреди деревьев растёт дом-прибежище, оазис человеческий. Сколько существований прошло через порог этого дома?

Quo vadis człowieku, jaką drogę wybierasz?Камо грядеши, человек, какую дорогу выберешь?

трагическая правда о его смертности, о трагическом разногласии между тем, чего он жаждет и тем, что может, о его непоследовательности.

кс. Юзеф Тишнер

Здесь, в Рашкове, родилась первая идеалистическая мысль, возможность невозможного, первое слово, первое действие и первая экспрессия существования, первая битва с самим собой в забытых мирах человеческих, отдалённых не только от Европы…

Приезжайте к нам. Не забывайте нас – слышишь ты трогательные, полные доброты слова нашей соотечественницы.

Слова, словно повторяющаяся молитва.Смолкают голоса жителей Европы.Так близко и так далеко от Европы…По крутой, узкой полевой тропинке ты удаляешься от села, где ночь – это ночь, а день – это день, и нельзя здесь купить встречу с человеком, ведь она – проявление человеческой свободы.

Осень, 2011 год

19

Марек Пантула

Импрессии из жизни соотечественников

Кто познал Добро, тот уже мыслит не интеллектуальными понятиями, а идеями.

(Плотин)

Тихий, ленивый Днестр купающийся в золотистых лучах солнца, и моя первая тоска о Рашкове, окутанном тайной уходящего времени и человеческих историй – повествований незнакомых нам до той поры соотечественников. Забытая нами земля, но – земля наших предков, которая всё ближе и ближе становится моему сердцу.

В переплетении тихих переулков полевых дорог и сельских хат Слободы Рашкова бегут к нам дети, остановленные мгновением времени, держа в руках весенние полевые цветы, указывая путь для встречи с их миром, реальным и иррациональным…

Каждая минута, проведённая с нашими соотечественниками в их скромных, но гостеприимных дворах, обладала новым метафизическим качеством, транцедентируя при этом время и человеческое пространство, отдаляя нас от хаоса и тревог современной цивилизации. Осторожное прикосновение к человеческому бытию

Marek Pantuła

Impresje z życia rodaków

…Kto poznał Dobro ten myśli już nie intelektualnymi pojęciami, lecz ideami..

(Plotyn)

Cichy, leniwy Dniestr skąpany w złocistych promieniach słońca i moja pierwsza tęsknota za Raszkowem, okrytym tajemnicą przemijającego czasu i ludzkich historii, dzie-jów naszych rodaków nieznanych nam do tej pory.

Ziemię zapomnianą przez nas, a jednak ziemię naszych przodków, która coraz bardziej staje się bliska mojemu sercu.

W cichych zaułkach polnych dróg i wiejskich chat Słobody Raszków biegną ku nam dzieci zatrzymane w czasie trzymając w rękach wiosenne, polne kwiaty, wskazując drogę na spotkanie z ich światem realnym i ir-racjonalnym…

Każda chwila spędzona razem z naszymi rodakami w ich skromnych, ale gorących sercem domostwach posiadała nową jakość metafizyczną, transcendując przy tym czas i przestrzeń międzyludzką, oddalając od chaosu i nie-pokoju współczesnej cywilizacji. Subtelne dotknięcie bytu ludzkiego w zapomnianych światach ludzkich odkrywało przede mną tajemnicę istnienia oraz nadawało sens bycia razem, rodząc przy tym piękno chwili odległe od toksycznego jestestwa, postrzegania rzeczywistości w zamkniętym zwierciadle czasu, obowiązującego ni-czym strój galowy współczesnego “sofisty”.

I kto by pomyślał, że po tylu latach w polskiej wiosce znajdującej się na krańcach świata jak pisał Henryk Sien-kiewicz, usłyszę żywą pieśń: “Witaj maj, trzeci maj, dla Polaków błogi raj” i wiele innych pieśni, wierszy recytow-anych przez najmłodszych mieszkańców wioski.

Oto ziemia zapomniana przez nas. Stare fotografie mówią nam o przeszłości nieznanej nam do końca. Вот забытая нами земля. Старые фотографии рассказывают нам о прошлом, до конца нам неизвестном.

Nie wolno nam zapomnieć o naszych rodakach!Zapomnieć o rodakach, to zabrać człowiekowi godność i wartość! Нам нельзя забыть о наших соотечественниках!Забыть о них – это все равно что отобрать у человека достоинство и ценность!

20

Nie sposób przejść obojętnie wobec emocji i uczuć rodaków, wkładanych w przygotowanie święta ustano- wienia Konstytucji 3-go Maja i nie uronić łzy. Trady-cja święta niczym stary Kanion otulający leniwy Dniestr i dwie bliźniacze wioski Raszków i Słoboda Raszków złączyła polskie serca.

Rozbawione dzieci rozkręciły karuzelę życia, zabierając nas do swojego świata, świata czystych intencji, pięknych myśli, tańcząc, śpiewając w zapomnieniu o sobie samych.

Zmieniające się obrazy czystych, nieskażonych twarzy ludzkich uświęciło to szczególnie bliskie sercom święto

в забытых людских мирах открывало предо мной тайну существования и придавало смысл сосуществованию, рождая при этом красоту мгновения, отдалённую от токсичного естества, восприятие действительности в закрытом зеркале времени, которое обязывает, как парадная одежда современного «софиста».

И кто бы подумал, что годы спустя, в польском селе, находящемся на краю света, как писал Генрик Сенкевич, я услышу песню:Здравствуй, май, третий май, для поляков благостный рай и много других песен и стихов, которые декламировали самые юные жители села.

Każdy żywy czyn jest wyrazem szacunku nie tylko dla naszej kultury, historii, tradycji, ale przede wszystkim szacunku wobec siebie samych.Каждый живой поступок является выражением уважения не только для нашей культуры, истории, традиции, но прежде всего уважения к самому себе.

Dokąd prowadzą ścieżki naszego życia zanurzone w czystym strumieniu wspomnień o naszych rodakach z odległych światów ludzkich?Куда ведут дорожки нашей жизни в чистой струе воспоминаний о наших соотечественниках из отдалённых человеческих миров?

Tu odnajdziesz tajemnicę bytu ludzkiego. Здесь ты откроешь тайну человеческого существования.

21

z dala od Ojczyzny, jednak niepowtarzalnej bliskości. Rozkręcona karuzela życia roniła łzy szczęścia. I tak kole-jne dziecko przyjedzie do Ojczyzny swoich przodków z Raszkowa, Słobody Raszków, gdzie śpiewa się: “Witaj Maj trzeci Maj, dla Polaków błogi raj”.

Na zakurzonych drogach Słobody Raszków powiał świeży wiatr, wygrywając w głębinach mej duszy metafizyczne dźwięki zawieszając na drewnianych płotach, brudy współczesnej, relatywnej cywilizacji, nadając o wiele głębsze znaczenie spotkania człowieka z człowiekiem.

Dzień Świętego Mikołaja

Słoboda Raszków

To tutaj w Słobodzie Raszków do dziecięcych rąk i serc trafił ”Twój” dar serca, okruszyna radości z żywego Two-jego czynu. Spójrz na te dzieci zatrzymane w czasie, na “krańcu świata”, w czystym bycie pięknych myśli o Tobie. Czasu, którego nie ma i nie będzie, gdyż zatrzymałeś siebie

Невозможно остаться равнодушным, видя эмоции и чувства соотечественников, и подготовленный ими праздник учреждения Конституции 3 Мая, и не проронить при этом слёз, которые насчитывают как минимум сотни лет, как старый каньон, окутывающий ленивый Днестр и сёла-близнецы – Рашков и Слободу-Рашков.

Развеселившиеся дети раскрутили карусель жизни, перенося нас в свой мир – мир чистых интенций, прекрасных мыслей – танцуя, напевая, забыв самих себя. Меняющиеся образы чистых, неиспорченных человеческих лиц освятило этот особенный праздник, вдали от Отчизны, но все же неповторимо близко.

Byłem przekonany, że spotkania nasze, to spontaniczny akt twórczy, gdzie spotkać można czystego człowieka w rodzącej się tęsknocie za Ojczyzną. Я был уверен, что наши встречи – это спонтанное творческое действо, где встретить можно истинного человека в рождающейся тоске по Родине.

“Jesteśmy szczęśliwi, że mamy możliwość chronić i odradzać naszego ducha narodowego, historię, kulturę i tradycje, które na pewno przekażemy naszym dzieciom”.

Natalia Siniawska - Krzyżanowska

“Мы счастливы, что у нас есть возможность сохранять и возрождать духовность нашего народа, историю, культуру и традиции, которые непременно передадим своим детям”.

Наталия Синявская-Крыжановская

Oto owoc naszej wspólnej pracy, gdzie rodzi się Piękno. Вот плоды нашего общего труда, где рождается Прекрасное.

I rodzi się podziw nad światem.И рождается восхищение миром.

22

samego w codziennym biegu, nie potykając się o “brak czasu”, czy też “zabicie czasu” dla dzieci raszkowskich.

Tyraspol

I znów powiał ciepły wiatr w słowiańskie dusze, nieza-pomnianych przez nas światów ludzkich, podczas dnia Świętego Mikołaja, który zorganizowaliśmy po raz dru-gi, wspólnie z Natalią dla dzieci i młodzieży w stolicy Naddniestrza, Tyraspolu.Rozbawione dzieci znad Dniestru, przeniesione w cza-sie do krainy ciepłych uśmiechów i niewinnych światów, malowały swym bytem szczęśliwe, bezkresne, obrazy

nowej rzeczywistości, odkrywając w sobie żywą baśń nieznanego do tej pory jestestwa. I choć przyszło mi jechać dwa dni do Naddniestrza, przez niemal całą Ukrainę i Mołdawskie zimowe stepy, przekraczając trzy granice, zabierając z sobą w “mikołajkowym worku” dwa duże 20 kg torty pieczone w Polsce, to jednak uśmiech dzieci wynagrodził wszelkie niedogodności podróży przenosząc w metafizyczny byt irracjonalnych uczuć i doznań duchowo-intelektualnych w bezkresie relatywnego przemijania czasu ocierając się o przeciwstawny biegun wieczności. Świadomość doświadczenia własnego istnienia w nieod-krytych do końca światach ludzkich, prostych, a jednak pięknych relacji z naszymi rodakami, kieruje człowieka

Раскрутившаяся карусель жизни роняла слёзы счастья. Итак, следующий ребёнок поедет на родину своих предков из Рашкова, Слободы Рашкова, где поют: “Здравствуй, май, третий май, для поляков благостный рай”.На пыльных дорогах Слободы Рашкова повеяло свежим ветром, задевая в глубинах моей души метафизические звуки, развешивая на деревянных заборах грязь современной, релятивной цивилизации, придавая всему глубочайший смысл.

Тираспол

И снова подул тёплый ветер в славянской душе незабываемых нами человеческих миров – во время Дня Святого Николая, который мы вместе с Натальей во второй раз организовали для детей и молодёжи в Тирасполе, столице Приднестровья. Развеселившиеся дети, перенесённые во времени с Днестра в страну тёплых улыбок и невинных миров, расцвечивали своим существованием счастливые бескрайние образы новой действительности, открывая в себе живую сказку неизвестного до этой поры естества. Чтобы попасть на два дня в Приднестровье, мне пришлось проехать через всю Украину и молдавские зимние степи, пересечь три границы, везя с собой в “мешке Св. Николая” два огромных 20-килограммовых торта, испечённых в Польше, но улыбки детей

Historia tortów przywiezionych z Polski…История тортов, привезённых из Польши…

W prostocie swej stajesz się jak dziecko.В простодушии своём ты становишься ребёнком.

23

вознаградили все тягости путешествия, переносясь в метафизическое бытиё иррациональных чувств и духовно-интеллектуальных ощущений, находящихся в бескрайности относительного времени, стираясь о противоположный полюс вечности.

Осознание опыта собственного существования среди неопознанных до конца человеческих миров, простых, но все же прекрасных отношений с нашими соотечественниками, направляет человека к тому, что является вечным, нивелируя границы бренности и вечности, рождая в реальном мире материи просвет смысла совместного бытия. Такая дорога ведёт в то же время вглубь себя самого, благодаря истинной способности сотворения смысла мира существующей действительности.Несмотря на холод, на ледовой глади тираспольского катка была тёплая праздничная атмосфера – пел школьный хор из Рашкова. В его репертуаре были польские песни, каждая из которых несла в себе новое эмоциональное качество, ностальгически переданное юными исполнителями. Нельзя не упомянуть о самых маленьких участниках праздника – танцевальном ансамбле «Кораллики» из Тирасполя, а также об артистичном выступлении молодёжи из Слободы Рашкова.Вот так память о наших детях из Приднестровья постепенно возвращается на своё благородное место, запечатлеваясь на новых страницах истории.

ku temu, co nie przemija, niwelując granicę doczesności i wieczności, rodząc w realnym świecie materii prześwit sensu bycia razem. Taka droga wiedzie równocześnie wgłąb siebie samego, przez realną zdolność budowania sensu świata rzeczy zastanej rzeczywistości.Mimo chłodu na tafli lodowej Tyraspolskiego lodow-iska, w świątecznym, gorącym klimacie zaśpiewał Wielokulturowy Szkolny Chór z Raszkowa. W repertuarze znalazły się polskie piosenki i pieśni, a każda piosenka niosła z sobą nową jakość emocjonalną nadaną przez nostalgię młodych artystów. Nie sposób nie wspomnieć o najmłodszych uczestnikach Mikołajek, zespole tane- cznym “Koraliki” z Tyraspola oraz występie artystycznym młodzieży ze Słobody RaszkówI tak pamięć o naszych dzieciach z Naddniestrza powoli wraca na swoje szlachetne miejsce w nowych kartach historii.

Droga ku nie zapomnianym światom ludzkim.Дорога к незабытым человеческим мирам.

24

Piękno naszej historii.Красота нашей истории.

25


Refleksja o Polskim Cmentarzu

Polska żyje w moim sercu i jest szczęściem mego serca!Dzisiaj jestem szczęśliwa, że kocham to co było drogie moim przodkom, którzy byli Polakami.I chcę, żeby dzieci moje i dzieci Polonii Naddniestrza pokochały to, co przeżywam ja sama, co czuję i myślę o Polsce..Chcę, by poznali, kochali i szanowali kulturę swoich przodków i by dzieci były szczęśliwe i dumne ze swojego po-chodzenia.


Cmentarz Polski, znajduje się w cichym, dostoj-nym, “sienkiewiczowskim” Raszkowie. Jest to miejsce szczególne nie tylko dla polskiej literatury, ale także dla mieszkających w Naddniestrzu Polaków. Spoczywają na nim wyłącznie nasi rodacy, a ich mogiły są datowane od przełomu XVIII wieku.Polski cmentarz to ważny dowód historycznej obecności Polaków w tym regionie. Jest uświęconą częścią zie-mi Raszkowskiej, chroniącą w sobie historię życia naszych przodków. Za-bytkowe, unikalne pom-niki i grobowce zachowały się po dzień dzisiejszy, i przedstawiają sobą ogromną wartość dla nas i przyszłych pokoleń. Obecnie pochówki w grobowcach są wielką rzadkością, warto zatem zachować stare mogiły. Ni-estety, w efekcie działania czynników atmosfery- cznych oraz wskutek upływu czasu, krzyże, płyty nagrobne i grobowce są w bardzo złym, wręcz katastrofalnym stanie.Z każdym rokiem zapadają się w ziemi, zabierając ze sobą nie tylko tajemnice dusz zmarłych, ale i pamięć o tradycjach i obrzędach. Los tego świętego, historycz-nego miejsca zależy teraz od nas!Z inicjatywy piszącej te słowa jest prowadzony remont bez-cennego Cmentarza Polskiego w Raszkowie. Troszczę się co dnia, aby ocalał każdy nagrobek, każdy kamień, na którym czas zapisał polską historię. To pomnik naszej narodowej kul-tury. Cmentarz ten ożył i nie zapadł się w ziemię, a przecież nie tak dawno pasły się na nim kozy.Los tego świętego, historycznego miejsca zależy teraz od nas!


Размышления о польском кладбище

Польша живёт в моём сердце, Польша – счастье моего сердца!Сегодня я счастлива, ведь я люблю то, что было дорого моим предкам-полякам.Я хочу, чтобы детям моим и детям польской диаспоры Приднестровья стало близко то, что переживаю я сама, что чувствую и думаю о Польше. Хочу, чтобы они узнали, полюбили и относились с уважением к культуре своих предков, чтобы дети были счастливы и гордились своим происхождением.


Польское кладбище находится в тихом, величавом, “сенкевическом” Рашкове. Это особенное место не только для польской литературы, но и для живущих в Приднестровье поляков.Покоятся на нём исключительно наши соотечественники, а их могилы датируются с середины XVIII века. Польское кладбище – это важное свидетельство

исторического присутствия поляков в этом регионе. Это освящённая часть рашковской земли, хранящая в себе историю жизни наших предков. Старинные, уникальные памятники и гробницы, сохранившиеся до сегодняшнего дня, представляют собой огромную ценность для нас и будущих поколений.Сейчас захоронения в гробницах большая редкость, поэтому стоит сохранить старые могилы. К сожалению, в результате атмосферного воздействия и под влиянием временного фактора, надгробные плиты и гробницы находятся в очень плохом и даже катастрофическом состоянии. С каждым годом они погружаются в землю, забирая с собой не только тайны умерших душ, но и память о традициях и обрядах. По инициативе Натальи

и под неустанным ее руководством проводится ремонт этого бесценного польского кладбища в Рашкове.Это памятник польской культуры.Кладбище это воскресло и не ушло под землю, а ведь не так давно на нём паслись козы.Судьба этого святого, исторического места зависит теперь от нас!

Ile pracy jeszcze przed nami, by to niepowtarzalne dziedzictwo polskiej kultury uchronić? Сколько ещё перед нами трудов, чтобы сохранить неповторимое наследие польской культуры?

26

***III. (cmentarz polski)Pośród traw suchych, mchów miękkich jak gąbkaKamienne nagrobki-słoneczne tablicePod błękitnym niebem blisko tamtej drogi.W kamieniu wykuci gorajscy, przemyscyI mnóstwo godnych i niegodnych Rzplitej.Drgają żagle liści na nielicznych drzewachZakopane miłości nienawiści, trwogiLeżą głęboko w ziemskich katakumbachOdkupuję je dzisiaj szeptem i szelestemOczy widzą amen. Śpiewam alleluja.

Jakie cienie wyśnić? Jaki ogień wzniecić?W głogach, dzikiej róży, w trawach i w ich pieśni?Na spokojach bluszczy modlitwę położyćJedyna i cicha może się tam zmienić

(Mateusz Pieniążek – Raszków 2012 – „Wiersze mołdawskie”)

Odkąd przyjeżdżam do Raszkowa zawsze odwiedzam Polski Cmentarz. Сколько ни приезжаю в Рашков, всегда посещаю польское кладбище.

***III. (cmentarz polski)Pośród traw suchych, mchów miękkich jak gąbkaKamienne nagrobki-słoneczne tablicePod błękitnym niebem blisko tamtej drogi.W kamieniu wykuci gorajscy, przemyscyI mnóstwo godnych i niegodnych Rzplitej.Drgają żagle liści na nielicznych drzewachZakopane miłości nienawiści, trwogiLeżą głęboko w ziemskich katakumbachOdkupuję je dzisiaj szeptem i szelestemOczy widzą amen. Śpiewam alleluja.

Jakie cienie wyśnić? Jaki ogień wzniecić?W głogach, dzikiej róży, w trawach i w ich pieśni?Na spokojach bluszczy modlitwę położyćJedyna i cicha może się tam zmienić

(Mateusz Pieniążek – Raszków 2012 – „Wiersze mołdawskie”)

27

I zawsze zastaję nową cegiełkę wbudowaną przez Natalię.И всегда обнаруживаю новый кирпичик, положенный Наталией.

Cmentarz ożył nie zapadł się pod ziemię.Кладбище воскресло, не провалилось под землю.

Los tego miejsca zależy od nas.. Судьба этого места зависит от нас.

28

Historia wyboru domu pod Dom Polski w Raszkowie od 2012 roku.История выбора здания для Польского дома в Рашкове с 2012 года.

29

Marek Pantuła

Dom Polski „Wołodyjowski” w Raszkowie

Nasze ludzkie doświadczenie i nasza historia dowodzą, że wszystko, co ważne i wielkie, brało się zawsze stąd, iż człowiek miał ojczyznę i był zakorzeniony w tradycji. (M. Heidegger)

Mówi się, że każdy rok pracy społecznej, ideowej, na rzecz odrodzenia Du-cha Narodowego wśród etnicznych Polaków oraz rozwój kultury polskiej, du-chowych tradycji, historii w Naddniestrzu, należy mnożyć przez co najmniej trzy lata…I tak, aby realizować takie idee trzeba mieć: po trzykroć wolę wal-ki, wiarę w zwycięstwo i nadzieję, którą nie utraci się z biegiem lat, mimo przytłaczającej siły świata materii.

Powstający Dom Polski w Raszkowie staje się powoli wydarzeniem narodowym, historyc-znym, przełomowym i znaczącym dla polskiej kultury, a także na-daje nową jakość w sto-sunkach międzynarodowej dyplomacji społecznej, którą zapoczątkowaliśmy z Natalią.Dom Polski to “Polska Wiz-ytówka”, Polska Perełka kul-tury w Europie Wschodniej, integrujący mniejszości narodowe.

Z pewnością powołanie Domu Polskiego w Rasz-kowie jest zwycięstwem idei nad światem real-nym, nieustanną walką z samym sobą, walką oscylującą na granicy zwątpienia i odradzającej się nadziei.

Dom Polski ”Wołodyjowski” będzie spełniał rolę powrotu naszych rodaków do korzeni oraz jednoczył wszystkich ludzi innej narodowości tam mieszkających poprzez

Marek Pantuła

Польский дом “Володыёвский”в Рашкове

Исходя из нашего человеческого опыта и истории, я знаю, что всё существенное и великое возникало только из того, что у человека была родина и он был укоренен в традиции. (Хайдеггер)

Говорят, что каждый год общественной идеологической работы в Приднестровье, направленной на возрождение народного духа этнических поляков, а также развитие польской культуры, духовных традиций, истории следует умножать минимум на три...А чтобы реализовать эти идеи необходимо иметь: втройне сильную волю к борьбе, веру в победу, а также надежду, которую не утратишь со временем, несмотря на гнетущую силу материального мира... Строящийся Польский дом в Рашкове понемногу становится событием на-родным, историческим, переломным и знаме-нательным для польской культуры, а также вносит новое качество в отношения между-народной общественной дипломатии, которой мы с Натальей положили начало.Итак, Польский дом – это польская визитка, польская жемчужина культуры в Восточной Европе, это дом, интегрирующий национальные мень-шинства.С уверенностью можно сказать, что создание Польского дома в Рашкове является победой идеи над реальным миром в постоянной борьбе с самим собой, в борьбе, колеблющейся на границе сомнения и возрождающейся на-дежды.Роль Польского дома “Володыёвский” в Рашкове будет

заключаться в возвращении наших соотечественников к своим корням, а также в объединении проживающих там людей других национальностей посредством культуры, искусства,

Powoli, małymi krokami tworzymy Dom Polski „Wołodyjowski” w Raszkowie – perełkę Europy Wschodniej ze śladem Sienkiewiczowskim.Медленно, небольшими шагами мы создаём Польский дом «Володыёвский» в Рашкове – жемчужину Восточной Европы со следамиСенкевича.

Tablica jest mocna jak „Mały Rycerz”. Wykonana bezpłatnie przez Zakład Polna z Przemyśla, a zaprojektowana przez Jerzego Jankowskiego z Dobkowic. Памятная доска крепка, как «Маленький рыцарь». Выполнена бесплатно в мастерской «Польна» из Пшемысля, спроектирована Ежи Янковским из Дубковиц.

30

Tak było, gdy kupiliśmy dom.Так было, когда мы купили дом.

Tak jest – a jak będzie…?Так это выглядит теперь – а как будет…?

Odsłonięcie tablic pamiątkowych.Открытие памятных досок.

31

kulturę, sztukę, tradycję ukazując uniwersalny świat wartości.Do naszego Domu będzie mógł przybyć każdy wędrowiec niezależnie od pochodzenia. Otwierając Dom Polski w „Sienkiewiczowskim” Raszkowie damy początek wielokulturowym i wielopłaszczyznowym spotkaniom z człowiekiem, odkrywając nieznane ludzkie istnienia.Warunkiem nieodzownym jest przekraczanie granic społecznych, kulturowych, politycznych i religijnych oraz autentycznye poznawanie człowieka, zdoby-cie wiedzy o jego kulturze umiejscowionej w danej rzeczywistości, nierzadko innym sposobie myślenia i wychowania, jednak o zbliżonej hierarchii wartości.

A czymże jest ten Dom? - Dom Polski „Wołodyjowski” w Raszkowie, to przede wszystkim ludzie tam mieszkający szukający swoich za-gubionych, zatartych korzeni,- to historyczny i literacki ślad polskości posiadający swoją ponadczasową wartość, choć niewielu z nas w Polsce sobie to uświadamia,- to zbiór wartości wielokulturowych i pokoleniowych urzeczywistnionych w świecie realnym,- to światło kultury w skromnej komnacie z zapieckiem, krzyżem i biblią, książkami polskimi, ukraińskimi, rosyjskimi,- to też ruiny synagogi, cerkiew prawosławna, kościół ka-tolicki, cmentarz polski.- to skarbiec rodzinnych niezapisanych, przedziwnych historii Polaków w etnicznej mozaice Naddniestrza,- to odsłaniające się nowe karty historii, które my Polacy winniśmy zapisać naszą myślą i duchem- to nowy czas dla nas wszystkich, czas spotkania z rodakami, ich światem wartości, sensem i istotą.

Dom Polski „Wołodyjowski” w Raszkowie, to metafizy-czny sen, piękny sen w swej istocie nierealny, a jednak po kilku latach intensywnej pracy ideowej, urzeczywis-tniony w realnym świecie, burzliwej historii i meandrach niełatwego życia społecznego w Europie.

традиций и вовлечения их в универсальный мир ценностей.В нашем Доме сможет найти пристанище каждый путешественник независимо от происхождения. Открывая Польский дом в сенкевичевском Рашкове, мы положим начало мультикультурным и многплановым встречам с Человеком, открывая неизвестное человеческое бытиё.Непременным условием деятельности Польского дома является пересечение всех границ – общественных, культурных, политических и религиозных, совмещенное с аутентичным познанием человека, получением знаний о его культуре, которая часто в действительности отличается иным способом мышления и воспитания, но которой присуща похожая иерархия ценностей. Но чем же является этот Дом?Польский дом «Володыёвский» в Рашкове – это прежде всего живущие там люди, ищущие свои потерянные, затёртые корни; – это исторический и литературный польский след, имеющий свою вневременную ценность, хотя немногие из нас, живущие в Польше, могут себе это вообразить;– это система мультикультурных и вечных ценностей, осуществляемых в реальном мире;– это светоч культуры в скромной комнате с лежанкой за печью, крестом и Библией, а также книгами – польскими, украинскими, русскими;– это руины синагоги, православная церковь, католический костёл, польское кладбище;– это хранилище незаписанных семейных – и самых удивительных – воспоминаний поляков, живущих в этнической мозаике Приднестровья;– это открывающиеся новые страницы истории, которые мы, поляки, должны написать нашей мыслью и духом; – это новое время для нас всех, время встречи с нашими соотечественниками, с их миром ценностей, смыслом и сущностью.Польский дом «Володыёвский» в Рашкове – это метафизический сон, прекрасный сон, по сути своей нереальный, но всё же – через несколько лет интенсивной идеологической работы – осуществлённый в реальном мире бурной истории и непростой общественной жизни в Европе.

32

Nasza nowa brama. Наши новые ворота.

A ile duszy i serca będzie miał nasz Dom?А сколько души и сердца будет вложено в наш Дом?

Ile tajemnic kryje nasz Dom?Сколько тайн хранит наш Дом?

33

Fot. 1 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque augue quam, fringilla sed sem ut, imperdiet rhoncus tellus. Fot. 1 Phasellus sed mattis massa. Vivamus viverra mi in augue mattis tempus. Quisque laoreet ullamcorper dui, ac imperdiet purus ultrices non. .

Tablicę Fundatorów wykonał bezpłatnie Stanisław Czajka z Przemyśla.Доску спонсоров выполнил бесплатно Станислав Чайка из Пшемысля.

34

Prace remontowe ogrodzenia i stara brama.Ремонтные работы ограды и старые ворота.

35

Drzwi naszego Domu będą zawsze otwarte o każdej porze dnia i nocy!Двери нашего Дома будут всегда открыты, в любую пору дня и ночи!

Tu powstanie Ogród Sztuki z widokiem na Kanion Raszkowski.Здесь будет заложен Парк Искусств с видами на Рашковский каньон.

36

Pierwszy Obóz Letni dla dzieci w Polsce 2012 r. Wizyta w Polskim Radio Rzeszów.Первый летний лагерь для детей в Польше 2012 г. Визит в редакцию Польского радио Жешув.

37

Marek Pantuła

W Ojczyźnie swoich przodków

Pielgrzymka dobrze pojęta prowadzi do modlitwy egzystencjalnej czyli do modlitwy całym swoim bytem (Jerzy Karol Ablewicz )

Ilekroć przechadzałem się cichymi, polnymi drogami po malowniczych wzgórzach Raszkowa, czy też odd-alonej od cywilizacji bliźniaczej wioski Słobody Ra- szków, tylekroć jawi mi się przed oczami niepowtarzal-ny uśmiech dzieci witających nas w swych skromnych chatach, pełnych ciepła i serdeczności. Uśmiech dzieci niczym nieskażona poezja Rubindranahta Tagore płynie nadal w mej duszy jak leniwy Dniestr, zatrzymując czas i niespokojne myśli rodzące się w chaosie egzystencjal-nym współczesnego Europejczyka.

Nie sposób było nie zapytać siebie samego jakie marze-nia mogą mieć dzieci żyjące tam… gdzie niebo z ziemią graniczy, gdzie odnaleźć można zapach kolorowej tęczy bawiącej się z dziećmi w chowanego.Jedno spojrzenie, jeden uśmiech zaczarował mój świat i wówczas zamarzyłem marzeniami naddniestrzańskich dzieci.Być z dziećmi w naszym starym, pięknym grodzie, gdzie ich przodkowie chodzili tymi uliczkami, bawili się w zaułkach naszych miast i żyli kulturą polską.I tak też się stało.

Nieznanymi dotąd kolorami, dzieci namalowały w swych duszach barwne obrazy Polski, które powiozły za leniwy Dniestr ożywiając tęsknotę za ziemią Ojczystą i ogromną potrzebą powrotu do swoich korzeni. Przez skalne szczeliny Raszkowskiego Kanionu nieustan-nie przebija się uśmiech dzieci sięgający ku nam wszy-


На родине своих предков

Паломничество в правильном смысле этого слова ведёт к экзестенциальной молитве, то есть к молитве всем своим существом. (Ежи Кароль Аблевич)

Сколько бы я ни прохаживался тихими полевыми тропками по живописным холмам Рашкова или же отдаленного от цивилизации близлежащего села Слобода Рашков, столько раз представала перед моим взором неповторимая улыбка детей, приветствующих нас в своих скромных хатах, полных тепла и сердечности. Улыбка детей, словно незамутнённая поэзия Рабиндраната Тагора, течёт по-прежнему в моей душе, как ленивый Днестр, останавливая

время и неспокойные мысли, рождающиеся в экзистенциальном хаосе современного европейца. Невозможно было не спросить себя самого, о чём мечтают дети, живя там …где небо граничит с землёй, где можно найти запах цветной радуги, играющей с детьми в прятки. Всего лишь один взгляд и одна улыбка околдовали мой мир, и тогда я увлёкся мечтами приднестровских детей…Быть с ними в нашем старом, прекрасном граде, где их предки ходили по этим улочкам, играли в городских переулках и жили польской культурой. Так и случилось. Неизвестными до тех пор красками нарисовали они в своих душах цветные образы Польши, которые повезли с собой за ленивый Днестр, оживляя тоску по родной земле и огромную потребность возвращения к своим корням.

Wizyta w historycznej stolicy Polski Krakowie.Визит в историческую столицу Польши – Краков .

Zaduma na Wawelu.Раздумье на Вавеле.

38

stkim, jako podzięka za wielkie serce i sens bycia razem, czy to pod kopułą Kościoła, Cerkwi, Synagogi, czy też prostej wiejskiej chaty, do której może zawitać każdy wędrowiec szukający autentycznego spotka-nia z człowiekiem, a tym bardziej z naszymi rodakami z odległych światów Europy Wschodniej.

Nagrody Jana Rodowicza “Anody” 2013 r.

7 marca 2013 roku po raz drugi rozdane zostały Nagrody im. Jana Rodowicza “Anody” w Muzeum Powstania War-szawskiego. Natalia Siniawska-Krzyżanowska, prezes To-warzystwa Polskiej Kultury ”Jasna Góra” w Naddniestrzu, została zwycięzcą i odebrała statuetkę z rąk siostry Małgorzaty Chmielewskiej.Jest, to nagroda honorowa w kategorii za całokształt dokonań i postawę życiową stanowiącą wzór do naśladowania dla młodych pokoleń dla “powstańców czasu pokoju”.

Zgłaszając Natalię do drugiej edycji konsursu o Nagrodę Jana Rodowicza “Anody” 2013 r. organizowanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego pragnąłem pokazać kobietę charyzmatyczną, kobietę idei, naszej rodaczki z Raszkowa, która w swej skromności i cichości bytu, odkrywa, poznaje, współtworzy i zmienia zastany świat realny, żyjąc przy tym prosto, zwyczajnie i autentycznie.

I tu rodzi się piękno, by je dostrzec i przeżyć trzeba przebić się przez świat pozorów i sięgnąć do istoty rzeczy, do głębin człowieka.

Jan Ołdakowski dyrektor Muzeum Powstania Warszaw- skiego powiedział, że obecne młode pokolenia nie muszą dokonywać tak dramatycznych wyborów jak pokolenie Jana Rodowicza, który za swoją postawę zapłacił cenę najwyższą. Pamiętajmy jednak, że w każdych czasach li- czy się odwaga, siła charakteru, gotowość do poświęcenia dla innych.

Из скалистых ущелий рашковского каньона беспрестанно пробивается улыбка детей, обращённая ко всем нам – как благодарение за огромное сердце и смысл совместного бытия. Пробивается из простой сельской хаты, в которую может войти каждый путешественник, ищущий неподдельной встречи с человеком, а тем более с нашими соотечественниками из далёких миров Восточной Европы.

Награда Яна Родовича “Анода” 2013

7 марта 2103 года в Музее Варшавского восстания во второй раз состоялось вручение награды имени Яна Родовича “Анода”. Наталья Синявская-Крыжановская, председатель общества польской культуры “Ясна Гура” в Приднестровье, стала лауреатом и получила статуэтку из рук сестры Малгожаты Хмелевской.

Это почётная награда для «повстанцев мирного времени» в категории “За совокупность достижений и жизненную позицию, являющуюся примером для молодого поколения”. Выдвигая Наталью на конкурс, организованный Музеем Варшавского восстания, я хотел показать женщину с харизмой, женщину идеи, нашу соотечественницу из Рашкова, которая в скромности и тишине своего бытия, открывает, познаёт, создаёт и изменяет этот реальный мир, живя при этом простой, обычной и неподдельной жизнью.

Тут возникает красота, разглядеть и пережить которую можно лишь пробившись через мир видимости и достигнув сущности вещей и глубин человека…

Директор Музея Варшавского восстания Ян Олдаковский сказал, что «сегодня молодое поколение не стоит перед столь драматическим выбором, который пришлось делать поколению Яна Родовича, заплатившему за свою позицию наивысшую цену. Но нужно помнить, что во все времена имеет

Natalia Siniawska-Krzyżanowska podczas odebrania statuetki. Наталия Синявская-Крыжановская на вручении ей статуэтки.

Spotkanie z byłymi żołnierzami walczącymi w Powstaniu Warszawskim.Встреча с бывшими солдатами, участвовавшими в Варшавском восстании .

39

Podczas finałowej gali list od Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego odczytał minister prof. Tomasz Nałęcz, w którym podkreślił:Ustanowienie nagrody imienia Jana Rodowicza “Anody” to znakomita idea, która pozwala zbudować most między przeszłością a dniem dzisiejszym. Pozwala pokazać jak zas-ady, ideały i wartości, mądry patriotyzm, bezinteresowność, tolerancja i odwaga, gotowość do bezinteresownej służby ojczyźnie można urzeczywistniać na różne sposoby - inac-zej w czasie niewoli i wojny, inaczej w warunkach pokoju i wolności. W swojej skromności, ale i charyzmatycznej osobowości Natalia dziękując powiedziała:Jest, to Nagroda dla wszystkich członków nasze-go Towarzystwa oraz wszystkich Polaków, którzy zaangażowali się w odrodzenie Ducha Narodu Polskiego w Naddniestrzu, a szczególności Raszkowie, Słobodzie Raszków i Tiraspolu. Jestem głęboko wdzięczna za pamięć o nas, co staje się dla mnie jeszcze większym wyzwaniem do podtrzymywania kultury i tradycji polskiej w naszym re-gionie.

Zdjęcia: Zbigniew Furman/Muzeum Powstania Warszawskiego

значение отвага, сила характера, готовность к самопожертвованию».

Во время вручения награды министр Томаш Наленч зачитал письмо президента Польши Бронислава Коморовского, в котором тот подчеркнул: Учреждение награды имени Яна Родовича “Анода” – это превосходная идея, которая позволяет выстроить мост между вчерашним и сегодняшним днём. Она позволяет показать, что принципы, идеалы, ценности, мудрый патриотизм, бескорыстность, толерантность, отвага, готовность к служению отчизне могут воплощаться по-разному – во время несвободы и войны одним способом, в условиях мира и свободы – другим.Благодаря за награду, Наталья в своей скромной, но харизматичной манере, сказала: Это награда для всех членов нашей общины, а также для всех поляков, которые приняли деятельное участие в возрождении польского народного духа в Приднестровье, а особенно в Рашкове, Слободе Рашков и Тирасполе. Я очень благодарна за то, что вы помните о нас, это станет для меня еще большим вызовом для развития польской культуры и традиций в нашем регионе.

Фото: Збигнев Фурман / Музей Варшавского восстания

Fot. 1 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque augue quam, fringilla sed sem ut, imperdiet rhoncus tellus. Fot. 1 Phasellus sed mattis massa. Vivamus viverra mi in augue mattis tempus. Quisque laoreet ullamcorper dui, ac imperdiet purus ultrices non. .

Żywy dotyk historii.Живое прикосновение истории.

40

Stara przemodlona synagoga w Raszkowie.Старая намоленная синагога в Рашкове.

41

Marek Pantuła

Współczesny humanizm

Umieramy z jednego i zasadniczego powodu z braku szacunku dla samych siebie

(Wasilij Rozanow)

W tym zbiorze: “szacunek dla siebie samych” mieszczą się wszystkie podstawowe wartości: dobro, prawda i piękno.I dla szacunku wobec siebie samego nie wolno nam zapomnieć o drugim człowieku, który jest przede wszys-tkim podmiotem, a to znaczy, że posiada swoją godność, swoją indywidualną strukturę intelektualno-duchową, którą może świadomie rozwijać, kreując piękno poprzez swoją ekspresję bytu, wolę i umysł, mimo trudu swojego istnienia, czego owocem jest też dobro bez współcześnie pojętego relatywizmu.

Człowiek jest przedmiotowo “kimś” – i to go wyodrębnia wśród reszty bytów widzialnego świata, które przedmiotowo są zawsze tylko “czymś”. To elementarne rozróżnienie kryje w sobie głęboką przepaść, jaką dzieli świat osób od świata rzeczy.

(Karol Wojtyła)

Czy nie zaskakuje Cię myśl: świadomość nieświadomości swojego humanizmu? I oto ta świadomość, teraz gdy czytasz te słowa, czy nie uderza Cię w twarz jeszcze za życia?Zwycięstwa nad samym sobą nie osiąga się na wo-jnie, lecz w czasie pokoju, myśląc o sobie jako drugim człowieku, wychodząc z siebie i wznosząc się ponad sie-bie, transcendując swój byt w swoim intelektualno-du-chowym urzeczywistnianiu swojego jestestwa za życia i śmierci nieuświadomionej. Jeśli jest coś “nudne” na tym świecie, to sposób w jaki umiera żałośnie współczesny człowiek z dala od szacunku dla siebie samego używając wszelkich narzędzi sofistycznych w celu manipulacji drugim człowiekiem, oddalając się od siebie samego.A przecież wystarczy wejść do chaty naszych rodaków, zatrzymać siebie w codziennej gonitwie, szybkiej myśli toksycznego bytu, stając na granicy realnego i irracjo-nalnego świata; świata wartości, który emanuje prostotą życia tych ludzi. Ta szlachetność pozwala człowiekowi wrócić do życia odkrywając przy tym skarbnicę wartości w drugim człowieku i sobie samym, rozbić swój namiot egzystencjalny ponad politycznym dyskursem, teoriami oddalonych od życia codziennego, gdzie słońce wscho-dzi na Wschodzie lecz nie koniecznie zachodzi na Za-chodzie.Obecnie realizujemy i tworzymy naszą wspólną historię w przestrzeni i miejscu nieodległym, a jednak w czasie rozciągłym wręcz metafizycznym, a kto nie odczuwa jej przestrzeni niech pozna naszego rodaka w wyciszeniu swojej europejskiej myśli i spojrzy w oczy, duszę ludzką, gdzie zapomniane piękno niczym święty ogień spala materialistyczne pojmowania świata.


Современный гуманизм

Мы умираем от единственной и основательной причины: неуважения себя.

(Василий Розанов)

В этом словосочетании “уважение себя” скрыты все основные ценности: добро, правда и красота.Но чтобы уважать себя самого нам нельзя забывать о другом человеке, являющемся прежде всего субъектом, а это значит, имеющим своё имя, свою индивидуальную интеллектуально-духовную структуру, которая может сознательно развиваться, созидая красоту через экспрессию бытия, волю и мысль, невзирая на невзгоды существования, а плодом этого является добро без релятивизма в современном его понятии. Человек - объективно всегда “кто-то” и это обособляет его от всего сущего в видимом мире, которое объективно всегда “что-то”. Это простое и элементарное различие образует глубокую пропасть, отделяющую мир личностей от мира вещей.

(Кароль Войтыла) Не поражает ли тебя мысль об осознании неосознанности своего гуманизма?И это же осознание в тот момент, когда читаешь эти слова, не поражает ли тебя ещё при жизни?Победа над самим собой достигается не на войне, а только во время мира, с мыслями о себе, как о другом человеке, превозмогая себя и возносясь над собой, трансцедентируя своё бытиё в интеллектуально-духовном воплощении своего естества при жизни и неосознанной смерти. Если и есть что-то “скучное” на этом свете – это то, каким печальным образом умирает современный человек, далёкий от уважения к себе, применяя всевозможные софистические инструменты с целью манипуляции другим человеком и отдаляясь от самого себя.А ведь достаточно зайти в хату наших соотечественников, задержавшись посреди ежедневной гонки и быстрой мысли токсичного бытия, стоя на границе реального и иррационального мира; мира ценностей, который эманирует простотой жизни этих людей. Их благородство позволяет человеку вернуться к жизни, открывая при этом хранилище ценностей в другом человеке и в себе самом, позволяет разбить свою экзистенциальную палатку поверх политического дискурса, теорий, далёких от повседневной жизни, где солнце всходит на востоке, но не обязательно заходит на западе… Сейчас мы реализуем и создаём нашу общую историю в пространстве и месте неотдалённых, но во времени метафизически растянутом, а кто не ощущает этого пространства, пусть познает нашего соотечественника в успокоении своей европейской мысли и заглянет в глаза и человеческую душу,

42

где забытая красота, будто святой огонь, сжигает материалистическое понимание мира…

Вера в человека — это вера в возможности, которые он черпает в свободе,а не вера в обожествленного человека.

(Карл Ясперс)

Внешние события, как гуманитарные акты, будут событиями, рождающимися изнутри человека, участвующими в многоразмерности экзистенции в иерархизированной действительности. Однако фактором, действующим на такой процесс, является соответствующее воспитание себя изнутри.В диалоге “Государство” Платона мы читаем, что: “Так это доставляющее истинность познаваемому и дающее силу познающему называй идеей Блага, причиною знания и истины, поскольку она познается умом. Ведь сколь ни прекрасны оба этих предмета, знание и истина, ты, предполагая другое еще прекраснее их, будешь предполагать справедливо.” А посередине стоим мы и наша современность на горизонте дня и ночи, спокойствия и смятения, противостоящих полюсов в сущности актов созидающих, рождённых в свободном гуманизме, записанных на вечных страницах истории, достигая при этом дна страданий нашего существования, утраты своего «я», но обретая себя самого в исторической и философской преданности мудрости, запечатлевая непостижимые существования человеческие…Подлинная улыбка ребёнка, как и печаль, становятся непререкаемой правдой, с которой не соприкасаешься ежедневно из-за своей негативной рутины, поэтому оставляю Тебя с неоконченной страницей истории, с молчанием, к которому Ты не прикоснулся и не осуществил…Акт гуманитарный в Тебе как акт созидательный…

Wiara w człowieka jest wiarą w jego możliwości płynące z wolności, nie zaś wiarą w jakiegoś człowieka w sensie jego ubóstwiania.

(Karl Jaspers)

Wydarzenia zewnętrzne, jako akty humanitarne, będą wydarzeniami rodzącymi się od wewnątrz człowieka, partycypującymi w wielowymiarowości egzystencji w zhierarchizowanej rzeczywistości. Jednak czynnikiem uruchamiającym taki proces jest odpowiednie wychow-anie siebie samego od wewnątrz.W dialogu “Państwo” Platona czytamy, że: To co nadaje prawdę przedmiotom poznania, a poznającemu daje moc poznania, nazywaj Ideą Dobra i myśl sobie że ona jest przyczyną wiedzy i prawdy, gdy się staje przedmiotem poz-nania, i choć to jedno i drugie jest piękne i poznanie i praw-da, to jednak jeśli Dobro będziesz uważał za coś innego i jeszcze piękniejszego od nich, będziesz uważał słusznie.

A pośrodku stoimy my i nasza teraźniejszość na horyz-oncie dnia i nocy, pokoju i niepokoju przeciwstawnych sobie biegunów w istocie aktów twórczych, zrodzonych w wolnym humanizmie zapisanych w wiecznych kartach historii, sięgając przy tym do dna bólu naszego istnienia, utraty “swojego ja”, a odzyskania siebie samego w histo-rycznym i filozoficznym “umiłowania mądrości”zapisaniu niepojętych istnień ludzkich.Autentyczny uśmiech dziecka jak i smutek staje się prawdą niepodważalną, prawdą, której nie dotykasz na co dzień z powodu swojej negatywnej rutyny, dlatego zostawiam Cię z niezapisaną kartą historii, milczeniem, którego nie dokonałeś i nie zrealizowałeś...Akt humanitarny jest w Tobie jako akt twórczy.

43

Historia w obiektywie

Spotkanie z Bronisławem Komorowskim Prezydentem RP. Kiszyniów 2012 r. Встреча с Брониславом Коморовским, Президентом Польши. Кишинёв, 2012 г.

W rozmowie- Natalia Siniawska-Krzyżanowska Prezes Towarzystwa Polskiej Kultury „Jasna Góra”, Bronisław Komorowski Prezydent RP. Kiszyniów 2012 r.Разговаривают: Наталия Синявская-Крыжановская, председатель Общества польской культуры «Ясна Гура» и Бронислав Коморовский, Президент Польши. Кишинёв, 2012 г.

Spotkanie z Panią Prezydentową Anną Komorowską, maj 2014 r.Встреча с супругой Президента Польши Анной Комоовской, май, 2014 г.

44

Polacy z Raszkowa. Pierwsze zebranie Oddziału Raszków Towarzystwa Polskiej Kultury „Jasna Góra” w domu Krzyżanowskich.Поляки из Рашкова. Первое собрание рашковского отделения Общества польской культуры «Ясна Гура» в доме Крыжановских.

Nauka Poloneza.Учимся танцевать полонез.

45

Pierwsi członkowie naszego Towarzystwa 2005 r.Перовые члены нашего общества, 2005 год.

Mikołajki 2010 r.Праздник Святого Николая, 2010 год.

Dni Chopina.Дни Шопена.

Mikołajki, 2010 rok. Праздник Святого Николая, 2010 год.

46

Dni Chopina, 2010 rok.Дни Шопена, 2010 год.

Festiwal Pokrowski w Tyraspolu z udziałem artystów z Polski, 2011 rok.Покровский фестиваль в Тирасполе с участием артистов из Польши, 2011 год.

47

Festiwal Pokrowski, 2011 rok.Покровский фестиваль, 2011 год.

Piotr Chyła Goniewicz artysta Kapeli Drewutnia z Lublina podczas koncertu na Festiwalu Pokrowskim, październik 2011 rok .Пётр Хыла Гоневич, артист капеллы «Древутня» из Люблина во время концерта на Покровском фестивале, октябрь 2011 года.

Festiwal Pokrowski, 2011 rok.Покровский фестиваль, 2011 год.

48

Mateusz Pieniążek, koncert poezji śpiewanej. Tyraspol 2011 rok. Матеуш Пенёнжек, концерт бардовской музыки. Тирасполь 2011 год.

Zakończenie Festiwalu Pokrowskiego. W Festiwalu udział wzięli artyści z Polski: dr Małgorzata Zarębińska pianistka, dr Mateusz Pieniążek poeta, kompozytor, Kapela folkowa „Drewutnia” z Lublina.Окрнчание Покровского фестиваля. В фестивале приняли участие артисты из Польши: д-р Малгожата Зарембиньска, пианистка, д-р Матеуш Пенёнжек, поэт, композитор, капелла фолк-музыки «Древутня» из Люблина.

49

Dzień Niepodległości w Ambasadzie.День независимости в Посольстве Польши.

Dzień Częstochowskiej Ikony, Tyraspol 2012 rok. День Иконы Ченстоховской Матери Божией, Тирасполь 2012 год.

50

Strębicka Janina z Tyraspola, członek naszego Towarzystwa .Стрембицкая Янина из Тирасполя, член нашего общества.

Merlich Kelera, członek naszego Towarzystwa, podczas uroczystości Ikony Częstochowskiej.Мерлих Келера, член нашего общества, во время празднования Дня Иконы Ченстоховской Матери Божией.

Dzień Częstochowskiej Ikony, Tyraspol 2012 rok.День Иконы Ченстоховской Матери Божией, Тирасполь 2012 год.

51

Słoboda Raszków. Mikołajki dla dzieci, 2012. Od lewej Marek Wojciechowski specjalista ds. Polonii, Antonina Sztul nauczyciel Szkoły Podstawowej w Sł. Raszków, Anna Wojciechowska konsul RP w Kiszyniowie, Natalia Siniawska-Krzyżanowska, ks. Parafii Słoboda Raszków, Marek Pantuła.Слобода Рашков. Праздник Дня Святого Николая для детей, 2012. Слева направо: Марек Войцеховский, сотрудник консульства по работе с польской диаспорой и поляками за границей, Антонина Штуль, учитель начальной школы в Слободе Рашков, Анна Войцеховская, консул Польши в Кишинёве, Наталия Синявская-Крыжановская, ксёндз прихода Слобода Рашков, Марек Пантула.

Spotkania z kulturą w Raszkowie.Встречи с культурой в Рашкове.

52

Mikołajki, Słoboda Raszków 2012 rok. День Святого Николая, Рашков 2012 год.

53

Spotkania z kulturą i sztuką. Raszków 2012 rok. Встречи с культурой и искусством. Рашков 2012 год.

I Obóz Letni dla dzieci i młodzieży w Polsce. Organizator – Szkoła Podstawowa Nr 15 w Przemyślu czerwiec 2012 rok. i Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem.I Летний лагерь для детей и молодёжи в Польше. Организатор – начальная школа №15 в Пшемысле, июнь 2012 год и Польское общество борьбы с инвалидностью.

Mikołajki, Słoboda Raszków 2012 rok.День Святого Николая, Рашко 2012 год.

54

Zespół Dziecięcy „“Koraliki”.Детский ансамбль “Кораллики”.

Dzień Europy w Tyraspolu.День Европы в Тирасполе.

55

Występ Raszkowskiego Chóru “Harmonia” .Выступление рашковского хора “Гармония”.

56

Spotkania z Polakami. Słoboda Raszków 2013 rok.Встречи с поляками. Слобода Рашков 2013 год.

Spotkania artystyczne. Raszków 2012 rok.Артистические встречи. Рашков 2012 год.

Przyjazd Polaków do Naddniestrza 2013 rok. Приезд Поляков в ПМР.

Spotkania artystyczne . Raszków 2012 r.okАртистические встречи. Рашков 2012 год.

Spotkania z Poezją. Mariusz Olbromski z Przemyśla – spotkanie autorskie, 2012 rok.Встречи с поэзией. Мариуш Ольбромский из Пшемысля – авторская встреча, 2012 год.

57

Spotkanie z poetą Mateuszem Pieniążkiem, 2013 rok.Встреча с поэтом Матеушем Пенёнжеком, 2013 год.

Dr Jan Musiał z Przemyśla, Angela Riabaja z Rybnicy.Д-р Ян Мусял из Пшемысля, Анжела Рябая из Рыбницы.

58

Kamionka 2013 r. Od lewej Marek Musiał, lekarz. med. Barbara Pasierbska, Justyna Wielkiwicz pedagog, Jerzy Jankowski artysta rzeźbiarz, Eugeniusz Gosiewski wiceprezes Stowarzyszenia Odra Niemen z Wrocławia.Каменка, 2013 г. Слева направо: Марек Мусял, врач Барбара Пасербска, педагог Юстина Велькивич, скульптор Ежи Янковски, зам. председателя общества «Одра-Немен» из Вроцлава Евгений Госевски.

Pierwszy wernisaż malarstwa w Domu Polskim „Wołodyjowski” w Raszkowie pt. „Piękno ziemi Raszkowskiej”. Pierwszy z prawej artysta malarz Dmidrij Puszkosz z Raszkowa. Maj 2013 rok. Первый художественный вернисаж в Польском доме «Володыёвский» в Рашкове под названием «Красота земли рашковской». Первый справа – художник Дмитрий Пушкош из Рашкова. Май 2013 год.

59

Spotkania z kulturą i sztuką, 2013 rok.Встречи с культурой и искусством, 2013 год.

5-lecie naszego Towarzystwa 2008 rok.5 летие 2008 год.

Międzynarodowy Festiwal Młodych Talentów w Rumunii z udziałem Białorusi, Litwy, Mołdawii z Naddniestrzem, Polski, Ukrainy. Skała Księżniczki 1600 m n.p.m (Rumunia).Международный фестиваль молодых талантов в Румынии с участием Белоруссии, Литвы, Молдавии, в том числе Приднестровья, Польши, Украины. Скала Принцессы, 1600 м над уровнем моря (Румыния).

Spotkanie z Gerwazym Longierem Prezesem Związku Polaków w Rumunii, Posłem Parlamentu Rumuńskiego (trzeci od lewej). Встреча с Гервазием Лонгером, председателем Союза поляков в Румынии, депутатом румынского парламента (третий слева).

60

Mikołajki 2013 r., Tyraspol. Dariusz Wosztyl konsul RP w Kiszyniowie.День Святого Николая 2013 г., Тирасполь. Дариуш Воштыль, консул Польши в Кишинёве.

Koncert Rodziny Dikowskich z Tyraspola, ojciec z córką podczas Festiwalu Talentów w Pleszy (Rumunia).Концерт семьи Диковских из Тирасполя, отец с дочерью на Фестивале талантов в Плеше (Румыния).

61

Spotkanie w ruinach synagogi. Raszków 2013. Встреча на руинах синагоги. Рашков, 2013.

Spotkania z Poezją przy Skale Jastrzębiej w Pleszy /Rumunia/ od lewej Natalia Siniawska-Krzyżanowska, Alicja Kochanowa prezes Towarzystwa Ukraińskiego.Встречи с поэзией возле Скалы Принцессы в Плеше /Румыния/. Слева направо: Наталия Синявская-Крыжановская, Алиция Коханова, председатель Украинского общества.

Od lewej Minister Jan Ciechanowski szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Artur Michalski Ambasador RP. Raszków sierpień 2013 rok.Слева напрво: министр Ян Чехановский, начальник Управления комбатантов и репрессированных лиц, Артур Михальский, Посол Польши. Рашков, август, 2013 год.

62

Eugeniusz Gosiewski Wiceprezes Stowarzyszenia Odra-Niemen, Ilona Gosiewska, Prezes Stowarzyszenia Odra Niemen, Robert Martin stały współpracownik Stowarzyszenia Odra-Niemen Справа налево: Евгений Госевский, заместитель председателя Общества “Одра-Неман”, Илона Госевска, председатель Общества “Одра-Неман”, Роберт Мартин, штатный сотрудник Общества “Одра-Неман”.

Dar Ojców Paulinow 2012 rok. Дар паулинов для прихода св. Троицы Тирасполь 2012 год.

Pielgrzymka do Częstochowy. Поломничество до Ченстоховы

63

dr Jan Musiał

Ideały rycerskie zachowują moc

Wielka literatura przerzuca pomosty ponad epokami i kulturami. Bohaterowie “Trylogii” Henryka Sienkiewicza, żołnierze sarmackiej Rzeczypospolitej przypominają, że ideały rycerskie zachowują nadal moc, chociaż w mityczną już przeszłość odszedł wiek XVII ze swym paternalizmem wojskowym - ostatnią odsłoną ethosu rycerskiego w Europie.

Michał Jerzy Wołodyjowski, “mały rycerz” został przez pisarza wyróżniony, uosabiając sobą najprzedniejsze z tych ideałów. Wyróżnia go zatem najpierw waleczność. To z jej powodu zasłużył sobie na miano “pierwszej szabli Rzeczypospolitej”, siejąc postrach wśród Kozaków, Szwedów i Tatarów. A tej cnocie towarzyszyła zawsze wielkoduszność wobec pokonanych wrogów. Wyróżnia go dalej sława dobrego dowódcy chorągwi laudańskiej, szczególnie pod Stefanem Czarnieckim. Pułkownik Wołodyjowski jest wierny swym hetmanom: temu, który buławę dostanie dopiero na łożu śmierci, a wcześniej Jeremiemu Wiśniowieckiemu, a później Janowi Sobieskiemu - też do śmierci, własnej. Bowiem wierny jest do końca ślubowi rycerskiemu - nieoddania twierdzy kamienieckiej “choćby pod gruzami pogrześć się przyszło”.

Bohaterowie “Trylogii” z “małym rycerzem” na czele, a w tle z całą chrześcijańską tradycją rycerską jawią się jako swoiste antidotum na kupiecką i zniewieściałą kulturę współczesnej Europy. Trzeba nam ten męski mit pielęgnować; trzeba w szacunku doń wychowywać młode pokolenia; trzeba wreszcie pamiętać, że jest rdzeniem cywilizacji chrześcijańskiej, gdy na naszych o- czach zderza się ona z cywilizacjami jej wrogimi.

Dobrego patrona, dobrze świadczącego o polskości i budującego zaufanie do niej wśród sąsiadów innych narodowości, wybrali Naddniestrzanie polskiego po-chodzenia dla swego domu raszkowskiego.

dr Jan Musiał

Ideały rycerskie zachowują moc

Большая литература прокладывает мосты между эпохами и культурами. Герои трилогии Генрика Сенкевича, солдаты сарматской Речи Посполитой, служат напоминанием того, что рыцарские идеалы по-прежнему живы, хотя XVII век уже отошёл в мифологическое прошлое вместе с присущим ему военным патернализмом – последней страницей рыцарского этноса в Европе. Михал Ежи Володыёвский, этот “маленький рыцарь”, был особо выделен писателем, воплотив в себе самые передовые из этих идеалов.

Выделяется он прежде всего отвагой. Именно из-за нее Володыёвский заслужил право называться “первой саблей Речи Посполитой”, сея страх среди козаков, шведов и татар. Это его качество сочетается также с великодушием к побежденному. Еще Володыёвский прославился как хороший полковник лауданской хоругви, сражавшейся с врагом под предводительством Стефана Чарнецкого. Полковник был предан своим гетманам: тому, который булаву получил только на ложе смерти, а перед этим – Иеремии Вишневецкому, позже – Яну Собескому – и предан тоже до смерти, но уже собственной. Володыёвский был до конца верен рыцарской присяге – оборонять каменецкую крепость “даже если под обломками погибнуть придётся”.

Герои трилогии с “маленьким рыцарем” во главе, а в основе – со всей христианской рыцарской традицией представляют собой своеобразное противоядие купецкой и женоподобной культуре современной Европы. Нам нужно поддерживать этот мужской миф, нужно в уважении к нему воспитывать молодые поколения; нужно в конце концов помнить, что он является стержнем христианской цивилизации, сталкивающейся на наших глазах с цивилизациями ей чуждыми.

Приднестровцы выбрали для своего рашковского дома достойного покровителя, образ его даёт хорошее представление о польском народе и вызывает доверие у соседей других национальностей.

Najstarsza świątynia w Mołdawii, Kościół Rzymsko-Katolicki w Raszkowie. Самый старый храм в Молдавии, римско-католический костёл в Рашкове.

64

Spis treściТаблица содержания

Towarzystwo Polskiej Kultury“Jasna Góra” s. 5

Общество польской культуры“Ясна Гура” c. 5

Zapomniane Światy Ludzkie s. 7

Забытые человеческие миры c. 7

Impresje z życia rodaków s. 19

Импрессии из жизни соотечественников c. 19

Refleksja o Polskim Cmentarzu s. 25

Размышления о польском кладбище c. 25

Dom Polski „Wołodyjowski” w Raszkowie s. 29

Польский дом “Володыёвский”в Рашкове c. 29

W Ojczyźnie swoich przodków s. 37

На родине своих предков c. 37

Współczesny humanizm s. 41

Современный гуманизм c. 41

Historia w obiektywie s. 43

Dedykujemy wszystkim Polakom z Naddniestrza. · PDF fileNatalia Siniawska-Krzyżanowska...

Documents

Transcript of Dedykujemy wszystkim Polakom z Naddniestrza. · PDF fileNatalia Siniawska-Krzyżanowska...