Szkoa Gwna Handlowa w Warszawie Skrypt materiaw z prawa gospodarczego Opracowanie: Pawe Grabowski

PRAWO GOSPODARCZE POJCIE PRAWA GOSPODARCZEGO Prawo gospodarcze odrbna dyscyplina prawnicza (wyr niona dla celw dydaktycznych, naukowych i praktycznych) traktujca o regulacjach gospodarczych i ich stosowaniu przez przedsibiorcw i ich kontrahentw. Istniej r ne koncepcje prawa gospodarczego i dlatego jego zakres mo e by r ny r ne s bowiem podejcia do tego, co powinno ono regulowa i jakie ma spenia funkcje. W szerokim ujciu prawo gospodarcze to og norm prawnych, ktre reguluj kwestie prowadzenia dziaalnoci gospodarczej i zasady funkcjonowania gospodarki.

PRYWATNE PRAWO GOSPODARCZE (metody cywilno-prawne) - regulacja stosunkw spoecznych na zasadzie rwnorzdnoci (po jednej stronie zawsze jest przedsibiorca) - organizacja podmiotw prowadzcych dziaalno gospodarcz - ustrj spek - funkcjonowanie przedsibiorcw - wymiana dbr i usug (umowy)

PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE (metody administracyjno-prawne) - regulacja stosunkw spoecznych na zasadzie podporzdkowania / wadztwa

- bezporednie oddziaywanie pastwa (wpywa maj tak e organy UE) na gospodark (szczeglnie na podmioty prawa publicznego, chocia nie s to organizacje publiczne), ktre ma na celu ochron zasad gospodarki rynkowej - inne regulacje prawne: - ukazanie wyjtkw i odstpstw okrelonych - ochrona przed nieuczciwymi dziaaniami na przez prawo, ktre nie bd zakca rynku (przedsibiorstw i konsumentw) funkcjonowania gospodarki - ochrona przed nieuczciw konkurencj - ochrona przed nieuczciwymi praktykami - warunki podejmowania i reglamentowania dziaalnoci gospodarczej przedsibiorcw - prawo umw dziaalnoci gospodarczych - prawo dziaalnoci gospodarczej (czynnoci handlowe) - prawo ochrony konkurencji i konsumenta - regulacje dotyczce wasnoci przemysowej - regulacje dotyczce pomocy publicznej (co stwarza zagro enie dla konkurencji) - przepisy o profesjonalnym obrocie akty normatywne*: zawodowym (umowy dwustronnie - prawo celne gospodarcze typu business to business B2B) - prawo dewizowe - przepisy dotyczce obrotu konsumenckiego - prawo bankowe (umowy jednostronnie gospodarcze typu - prawo finansowe business to consumer B2C) ustalane dla - prawo transportowe ochrony sabszej strony, czyli konsumenta** - prawo pocztowe * Nale y podkreli, e wymienione w tabeli akty normatywne s aktami, ktre mog w danym dokumencie przybiera r ne formy. Co za tym idzie, stosuje si w ich przypadku nie tylko metody administracyjno-prawne, lecz tak e mieszane. Brak jednoznacznego ograniczenia dotyczy tak e prawa papierw wartociowych oraz prawa zamwie publicznych. W wymienionych w tabeli zakresach spory gospodarcze mog by skierowane do sdw polubownych. ** Obrt midzy konsumentami (consumer to consumer C2C) le y poza zasigiem prawa gospodarczego, reguluj go bowiem przepisy kodeksu cywilnego. Trzeba te zdawa sobie spraw, e ten sam czowiek mo e by zarwno konsumentem C jak i przedsibiorcom B. 2

PRAWO GOSPODARCZE Prawo gospodarcze jako dyscyplina prawnicza o charakterze kompleksowym nie jest podstawow gazi w systemie prawa, gdy posuguje si ono r nymi metodami i reguluje r ne sfery dziaalnoci: - prawo konstytucyjne, - prawo administracyjne, - prawo finansowe, - prawo cywilne, - prawo pracy, - prawo rodzinne, - prawo karne, - prawo sdowe. Prawo gospodarcze wyr nia si przede wszystkim z przyczyn dydaktycznych (np. w celu prowadzenia wykadw uniwersyteckich), ze wzgldw naukowych oraz praktycznych (tzn. jak funkcj peni prawo gospodarcze). Poszczeglne funkcje prawa gospodarczego to: - funkcja organizujca okrela ramy prawne prowadzenia i warunki funkcjonowania dziaalnoci gospodarczej. Normy prawa gospodarczego okrelaj formy prawne, w jakich dziaalno gospodarcza mo e by prowadzona. Funkcja ta wyra a si w okrelaniu struktur gospodarczych, kompetencji kontrolnych i nadzorczych; decyduje, w jakim stopniu kodeks cywilny okrela prawo gospodarcze a tak e porzdkuje obrt gospodarczy, umowy nazwane i inne. - funkcja reglamentacyjna prawo gospodarcze okrela formy i zakres reglamentacji dziaalnoci gospodarczej, to, jakich sfer dotyczy oraz nakazy, zakazy i ograniczenia prowadzenia dziaalnoci gospodarczej (np. banku nie mo e prowadzi jedynie osoba fizyczna). - funkcja regulacyjna wyraz unormowa prawnych, ktre s wprowadzane w interesie publicznym, by ingerowa w takie sfery jak: poczta, transport, telekomunikacja, energetyka i inne usugi wiadczone w oglnym zakresie gospodarki (sektor publiczny). Czsto taka konieczno podyktowana jest czonkostwem Polski w Unii Europejskiej. - funkcja rozdzielcza rozdziela obowizki i uprawnienia przyznawane konsumentom i przedsibiorcom, m.in. dotacje, subwencje, podatki. - funkcja kontrolna kontrola gospodarki i nadzoru gospodarczego (w tym finansowego). - funkcja ochronna normy prawa gospodarczego, ktre maj na celu ochron konsumenta (ochrona przed nieuczciw konkurencj).

3

PRAWO GOSPODARCZE RDA PRAWA GOSPODARCZEGO Okrelenie rdo prawa jest wieloznaczne, poniewa ka de rdo mo e pochodzi od r nych organw w r nym trybie i zakresie obowizywania. Za rda prawa gospodarczego uchodz: dziaalno (gospodarcza) materialne rda prawa gospodarczego jak stosunki gospodarcze historia, kultura, religia akty normatywne, ktre w swej treci zawieraj ustalone reguy postpowania: powszechnie obowizujce (w tym konstytucja) Konstytucja stanowi najwy sze prawo III RP, jej przepisy reguluj spoeczn gospodark rynkow; zapisana jest w niej zasada rwnoci, dla gospodarki wa ne s artykuy 20 i 22 konstytucji RP, konstytucja wyznacza podstawy regulacji w r nych innych ustawach, istotny jest tak e artyku 32 o rwnoci ka dej osoby wobec prawa ustawy o charakterze oglnym: kodeks cywilny (1964) kodeks morski (2001) kodeks postpowania cywilnego (1964) ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (2004) tzw. konstytucja gospodarcza RP prawo dziaalnoci gospodarczej (1999) uchylona oprcz czci dotyczcej dziaalnoci gospodarczej, ta zostaa przedu ona do 01.07.2011 i nadal obowizuje ustawa o KRS (1997) miaa najdu sze vacatio legis od 1997 do 2003 prawo upadociowe i naprawcze (2003) ustawa zastpia stare rozporzdzenie z 1934 r. prawo zamwie publicznych (2004) wielokrotnie dostosowywane do prawa UE ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw (2007) ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (1993) ustawa o postpowaniu w sprawach dotyczcych pomocy publicznej (2004) ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994) prawo wasnoci przemysowej (2000)

ustawy o charakterze szczegowym (zaw ony przedmiot regulacji, dotycz tylko niektrych podmiotw gospodarczych i dziedzin): prawo wekslowe i czekowe (1936) prawo wekslowe zmieniono tylko raz w 2006 r. ustawa o przedsibiorstwach pastwowych (1981) ustawa o samorzdzie zaogi przedsibiorstw pastwowych (1981) ustawa o gospodarce finansowej przedsibiorstw pastwowych (1989) prawo spdzielcze (1982) ustawa o spdzielniach mieszkaniowych (2000) dostosowana do wymogw UE ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych (1985) ustawa o rzemiole (1989) ustawa o gospodarce komunalnej (1996) prowadzenie dz. gosp. przez jednostki samorz.

4

PRAWO GOSPODARCZE prawo przewozowe (1984) prawo lotnicze (2002) prawo pocztowe (2003) prawo telekomunikacyjne (2004) prawo energetyczne (1997) ustawa o usugach turystycznych (1997)

ustawy o charakterze szczegowym regulujce dziaalno instytucji finansowych: prawo bankowe (1997) ustawa o dziaalnoci ubezpieczeniowej (2003) ustawa o funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (1997) ustawa o funduszach inwestycyjnych (2004) ustawa o obrocie instrumentami finansowymi (2005) dziaalno domw maklerskich ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spkach publicznych (2005) - ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitaowym (2005) - ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym (2006) rozporzdzenia (akty wykonawcze do ustaw) ratyfikowane ukady: Konwencja o konosamentach (1924) Konwencja Warszawska (1929) Konwencja Montrealska (1999) Konwencja Ateska (1974) CIM - Konwencja midzynarodowa o przewozie towarw kolejami (1961) CIV - Konwencja midzynarodowa o przewozie osb i baga u kolejami (1961) Konwencja Wiedeska o Umowach Midzynarodowej Sprzeda y Towarw (1980)

akty prawa lokalnego (miejscowego) Przykadami aktw normatywnych o charakterze wewntrznym, ktre s rdami prawa gospodarczego, mog by: uchway i zarzdzenia Prezesa Rady Ministrw oraz poszczeglnych (wice)ministrw uchway Sejmu i Senatu rda prawa gospodarczego: prywatnego (do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej) publicznego (do funkcjonowania gospodarki) musz by spjne i pozostawa we wspzale noci, zwaszcza w prawie gospodarczym. W nastpstwie sprzecznoci prawa polskiego z prawem obowizujcym w UE mog pojawi si negatywne konsekwencje. Obowizuje tutaj zasada pierwszestwa prawa UE nad prawami pastw czonkowskich Unii, ktra wesza w ycia na mocy Traktatw Rzymskich i zostaa zapisana tak e w Traktacie Lizboskim. Prawo powinno usun regulacje sprzeczne (np. prawo w zakresie pomocy publicznej z 2005 roku jest sprzeczne z zasad rwnoci przyznanie preferencji dla wykonawcw krajowych), w przeciwnym razie mog zosta nao one sankcje.

5

PRAWO GOSPODARCZE

rda prawa Unii Europejskiej dzieli si na: pierwotne: traktaty zao ycielskie ze zmianami w traktatach akcesyjnych oglne zasady prawa UE (rozstrzyga tutaj Trybuna Sprawiedliwoci UE) prawa podstawowe jednostek: wolno gospodarcza rwno gospodarcza zasada pewnoci prawa zakaz ponownego postpowania w tej samej sprawie pochodne / wtrne: rozporzdzenia unijne wydawane s przez Parlament Europejski i Komisj Europejsk, peni tak sam rol jak ustawy w systemie wewntrznym pastwa, cho maj moc wy sz od ustaw i obowizuj w caoci bezporednio. adna ustawa w Polsce nie mo e dziaa inaczej ni w myl ustawy UE. Przykadowe rozporzdzenia unijne dotycz ni ej wymienionych kwestii: europejskie zgrupowanie interesw gospodarczych (pewne kwestie nale y dostosowa do uwarunkowa danego pastwa) (1985) statut spki europejskiej (2001) statut spdzielni europejskiej (2003) pomoc pastwa dla maych i rednich przedsibiorstw wsplnotowy kodeks celny (2008) dyrektywy ukazuj cel, ktry pastwo powinno osign poprzez wydawanie odpowiednich ustaw, wskazuj formy i rodki, w jaki sposb cel ma zosta osignity. Harmonizacja nastpuje zazwyczaj w sposb poredni poprzez wprowadzenie do ustawodawstwa. Przykadowe dyrektywy dotycz ni ej wymienionych kwestii: dyrektywa w sprawie zorganizowanych podr y, wakacji i wycieczek (1990) nowelizacja tej ustawy z 17.09.2010 dyrektywa o jawnoci (1968) dyrektywa o ochronie kapitau spek akcyjnych (1977) decyzje s wydawane przez Komisj Europejsk, dotycz konkurencji midzy przedsibiorstwami pastw UE, maj charakter konkretny, dotycz cile okrelonych podmiotw gospodarczych zalecenia nie maj dziaania wi cego rezolucje soft law wyra aj polityk wsplnotow UE memoranda soft law wyra aj polityk wsplnotow UE

6

PRAWO GOSPODARCZE Cechy ustawodawstwa gospodarczego: mnogo du a liczba aktw normatywnych dotyczcych regulacji gospodarczych, ktra wzrosa po wstpieniu Polski do Unii Europejskiej. Z tego powodu mo e wystpowa brak spjnoci midzy prawami, nie mo na tak e wykluczy istnienia luk prawnych pewne zjawiska w yciu spoecznym, ktre powinny by uregulowane prawnie a nie s niestabilno czste zmiany w aktach, zwaszcza w zakresie prawa podatkowego; zmiany te s czsto barier dla polskich przedsibiorcw, ktrzy nie s w stanie przewidzie, jakie skutki bdzie miao prowadzenie przez nich dziaalnoci gospodarczej. Rezultatem niestabilnoci jest te niska jako stanowionego prawa i krtki okres vacatio legis nadmierna szczegowo regulacji gospodarczych przy rozszerzeniu objtoci tekstw ustaw zachodzi ryzyko, e jeli w rzeczywistoci gospodarczej zajd jakie nieopisane w ustawie zmiany, to bdzie trudno orzec, czy mo na je stosowa przez analogi kompleksowo kompleksowy charakter ustaw sprawia, e reguluj one dan kwesti w sposb caociowy przy zastosowaniu r nych metod (np. prawo morskie i lotnicze) przejcie standardw unijnych dostosowanie prawa polskiego do standardw wsplnotowych zwizanie z ustrojem politycznym i spoecznym pastwa Problemy z jakoci prawa gospodarczego wystpuj te w innych krajach Unii Europejskiej, dlatego te Komisja Europejska wprowadza inicjatywy majce na celu dostosowanie

przepisw do potrzeb przedsibiorcw.

7

PRAWO GOSPODARCZE ZASADY PRAWA GOSPODARCZEGO Zasady prawa gospodarczego oglne reguy postpowania o charakterze podstawowym / fundamentalnym wyra ajce oglnie akceptowane wartoci. Moc prawa gospodarczego wynika z nastpujcych aktw: konstytucja RP (1997) kodeks cywilny (1964) kodeks spek handlowych (2000) ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (2004) prawo Unii Europejskiej. W Polsce ka da ustawa jest rwnowa na innym ustawom, brak jest ustaw organicznych. Zasady prawa gospodarczego s stabilne, dugotrwae, maj nadrzdny charakter w stosunku do norm prawa gospodarczego, zmieniaj si jedynie wraz ze zmian ustroju pastwa. ajwa niejsze zasady prawa gospodarczego to: zasada wolnoci gospodarczej zasada rwnoci prawnej przedsibiorcw zasada wolnej konkurencji zasada ochrony wasnoci i innych praw przedsibiorcw Zasady prawa gospodarczego speniaj nastpujce funkcje: wyznaczaj kierunki dziaa ustawodawcy, wyznaczaj wartoci, ktre powinny by wprowadzane przez wydawane normy, wpywaj na tre obowizujcego prawa, wpywaj na wykadni / interpretacj obowizujcego prawa (sd powouje si na zasady prawa gospodarczego), maj znaczenie dla stosowania przez powoane do tego organy (sdy i organy administracji gospodarczej), oddziauj na samych przedsibiorcw. Zasada wolnoci gospodarczej Zasada ta jest fundamentem przedsibiorczoci oraz gospodarki rynkowej, zostaa ujta ju w Traktatach Rzymskich w 1957 roku a teraz zawiera si w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Karcie Praw Podstawowych (Art. 16). Zasada ta znajduje te wyraz w Art. 20 Konstytucji RP, a z Art. 22 wynika, e ograniczenie wolnoci dziaalnoci

gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze wzgldu na wa ny interes publiczny. Zagadnienie to rozwija Art. 6 Ustawy o swobodzie gospodarczej: podejmowanie, wykonywanie i zakoczenie dziaalnoci gospodarczej jest wolne dla ka dego na rwnych prawach, z zachowaniem warunkw okrelonych przepisami prawa. Zasada wolnoci gospodarczej wywodzi si od wolnoci czowieka. Wszystko jest dopuszczalne, ale tak, by nie

8

PRAWO GOSPODARCZE narusza prawa obywateli i uprawnie innych podmiotw, wolno zapewnia te ochron przed ingerencj wadzy wewntrznej. Publiczne prawo podmiotowe ma charakter wolnociowy i odnosi si do zaspokajania potrzeb dokonywanych w drodze wymiany dbr i usug. Jest to prawo o charakterze naturalnym. Tak e Trybuna Sprawiedliwoci Unii Europejskiej daje w swoich orzeczeniach wyraz temu, e wolno gospodarcza to jedna z zasad oglnych prawa wsplnotowego, ktra od pocztku tkwi w Traktacie Rzymskim. adne normy nie mog by sprzeczne z prawami

podstawowymi nie jest to jednak prawo absolutne. Jeli jest to podyktowane oglnym interesem wsplnoty, to dopuszczalne s pewne ograniczenia wolnoci gospodarczej, lecz nie mog one narusza tej zasady; na jej stra y stoi Trybuna Sprawiedliwoci UE a jego funkcja przejawia si w unormowaniach dotyczcych swobody przepywu towarw, pracownikw, kapitau, patnoci i usug. W Polsce pierwotna swoboda przedsibiorczoci dotyczy osb fizycznych i przejawia si w mo liwoci samozatrudnienia i podejmowania dziaalnoci gospodarczej w innych pastwach czonkowskich UE zgodnie z zasadami traktowania narodowego. Wtrna swoboda przedsibiorczoci stwarza za spkom mo liwo rozszerzenia geograficznego dziaalnoci przez zao enie samodzielnych jednostek zale nych np. oddziaw, filii, agencji, ktre s podlege organizacyjnie przedsibiorstwu gwnemu spka taka nie bdzie miaa jednak odrbnej osobowoci prawnej.

Zakres podmiotowy wolnoci gospodarczej: - ka da osoba publiczna mo e z niej skorzysta (wyjtki w regulacjach szczeglnych dotycz jednostek prawnych i niepenych jednostek prawnych, ktre maj przyznan osobowo prawn), - kwestia sporna zachodzi w przypadku publicznych jednostek organizacyjnych. Mog one dziaa w sferze gospodarczej, dopiero je eli oddzielny przepis prawa na to pozwala. Zakres przedmiotowy wolnoci gospodarczej: - przejawia si w swobodzie podjcia dziaalnoci gospodarczej, - wybr przedmiotu i miejsca wykonywania dziaalnoci gospodarczej, - sposb, czas, zawieszenie prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, - zatrudnianie pracownikw (prawo pracy), - zbywanie produktw, towarw i usug, - zawieranie i rozwizywanie umw gospodarczych, - zakres podejmowania decyzji inwestycyjnych, - kwestia wsppracy gospodarczej z innymi przedsibiorstwami, - kwestia zrzeszania si w okrelonych ramach samorzdowych, - kwestia zakoczenia prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.

9

PRAWO GOSPODARCZE Warto pamita, e Ustawa o dziaalnoci gospodarczej rzdu Rakowskiego z 1988 roku gosia, e wszystko, co nie jest zabronione, jest dozwolone. By to swoisty przeom

w porwnaniu z prawem obowizujcym w PRL. Nale y wiedzie, e Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej z 2004 roku ma pewne ograniczenia, a mianowicie organ administracji gospodarczej nie mo e domaga si spenienia warunkw, ktre nie s okrelone w prawie. Ograniczenia przedmiotowego zakresu wolnoci gospodarczej to reglamentacje przejawiajce si w formach koncesji, licencji i dziaalnoci regulowanej. Przy wtpliwociach z zakresu prawa gospodarczego stosuje si zasad in dubio pro libertate.

Zasada rwnoci prawnej przedsibiorcw Zasada ta jest gwarancj rwnego traktowania przedsibiorcw przez prawo. Jej rde nale y szuka w Traktacie Rzymskim, obecnie za w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz w Karcie Praw Podstawowych (Art. 16). Zasada ta znajduje te wyraz w ustpie 2 w Art. 32 Konstytucji RP: nikt nie mo e by dyskryminowany w yciu politycznym, spoecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Wynika z niej zakaz uprzywilejowania pewnych podmiotw. Stosuje si rwno w prawie (proces stanowienia prawa) i wobec prawa. Zasada ta dotyczy ka dego obywatela UE, zakazana jest dyskryminacja ze wzgldu na przynale no pastwow. W Polsce, wedug orzeczenia Trybunau Konstytucyjnego, dopuszczalne jest pewne zr nicowanie, jeli zasada rwnoci prawnej przedsibiorcw dotyczy podmiotw o r nych cechach. W takim przypadku wa ne jest racjonalne uzasadnianie zr nicowania, nie mo e by to bowiem dowolne kryterium. Stosuje si tutaj zasad proporcjonalnoci w gr wchodz takie czynniki jak bezporedni interes publiczny pastwa, ochrona rodowiska itp.

Zakres rwnoci prawnej przedsibiorcw: - nie ma znaczenia kwestia wasnoci (prywatna/pastwowa), - nie ma znaczenia kwestia wielkoci przedsibiorstwa, - rwno w dostpie do rynku, - rwno w zakresie zamwie publicznych, - rwno w dostpie do pomocy publicznej, - rwno w zakresie obci e publicznych, - rwno w zakresie odpowiedzialnoci cywilnej i administracyjnej, - rwno w zakresie ochrony rodowiska i ochrony przeciwpo arowej, - rwno w zakresie dostpu do sdw powszechnych, polubownych i do specjalistw.

10

PRAWO GOSPODARCZE Zasada wolnej konkurencji Zasada wolnej konkurencji pojawia si w Polsce dopiero w 1989 roku w zwizku ze zmianami ustrojowymi. Zasadzie tej daje wyraz Art. 20 Konstytucji RP: Spoeczna

gospodarka rynkowa oparta na wolnoci dziaalnoci gospodarczej, wasnoci prywatnej oraz solidarnoci, dialogu i wsppracy partnerw spoecznych stanowi podstaw ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym nale y rozumie, e w Polsce panuje swoboda podejmowania inicjatyw dotyczcych gospodarki rynkowej. Zasada ta odwouje si do konkurowania na rynku i rwnowa y si z ochron konsumentw w ramach solidaryzmu spoecznego. Zasada wolnej konkurencji porusza tak e kwesti ochrony mniejszych przedsibiorstw przed silniejszymi graczami na rynku. Jej rda znajduj si w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, kiedy bya za ona spisana w Traktacie Rzymskim. Zasada ta zakazuje nadu ywania dominujcej pozycji na rynku. Odwoania do zasady wolnej konkurencji znale mo na tak e w Ustawie o swobodzie dziaalnoci gospodarczej: Art. 7: Pastwo udziela przedsibiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach okrelonych w odrbnych przepisach, z poszanowaniem zasad rwnoci i konkurencji. Art. 103: Pastwo stwarza, z poszanowaniem zasad rwnoci i konkurencji, korzystne

warunki dla funkcjonowania i rozwoju mikroprzedsibiorcw, maych i rednich przedsibiorcw. Mwi si o zasadzie uczciwej konkurencji, lecz tak naprawd pojcie uczciwoci nie zostao zdefiniowane w prawie polskim. Zakada si, e pod uczciw konkurencj mo na rozumie wymg przedsibiorcy do zachowania przyzwoitoci. Zdecydowanie atwiej jest za to wskaza czyny nieuczciwe. Du rol odgrywa tutaj Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw. Odwoania do tej zasady mo na te znale w innych przepisach: - Ustawa o przeciwdziaaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (2007) - zakaz zajmowania si interesami konkurencyjnymi ujty w KSH (tzw. zakaz konkurencji) - Ustawa o ograniczeniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez osoby penice funkcj publiczn (1997).

Zasada ochrony wasnoci i innych praw przedsibiorcw Zasada ta jest doktryn prywatnego prawa gospodarczego. Obejmuje ona rwnie inne prawa przedsibiorcw jak np. prawa majtkowe autorskie, prawa do znakw towarowych. Nale y zauwa y, e bez konstytucyjnej gwarancji nikt nie decydowaby si na prowadzenie

dziaalnoci gospodarczej. rdem ochrony wasnoci jest Ustp 1 Art. 21 Konstytucji RP: 11

PRAWO GOSPODARCZE Rzeczpospolita Polska chroni wasno i prawo dziedziczenia. Poza tym istniej odrbne przepisy, ktre reguluj prawo wasnoci. Wystpuj one w kodeksie cywilnym, prawie wasnoci przemysowej a tak e s zapisane w Europejskiej Konwencji Praw Czowieka (1951). Kwesti istotn jest poszanowanie mienia ka dej osoby fizycznej i prawnej oraz ochrona firmy.

Zasady prowadzenia dziaalnoci gospodarczej

Zasady prowadzenia dziaalnoci gospodarczej s okrelone w rozdziale 2. Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej. W czci wyra aj one cztery podane powy ej zasady, przykadowo Ustp 1 Art. 6 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej mwi: Podejmowanie, wykonywanie i zakoczenie dziaalnoci gospodarczej jest wolne dla ka dego (zasada wolnoci gospodarczej) na rwnych prawach

(zasada rwnoci prawnej przedsibiorcw), z zachowaniem warunkw okrelonych przepisami prawa. Sformuowano tam tak e zasady legalnoci, czyli dziaania zgodnie z obowizujcym prawem. Mwi o nich Art. 14 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej: 1. Przedsibiorca mo e podj dziaalno gospodarcz po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsibiorcw w Krajowym Rejestrze Sdowym albo do Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej, zwanej dalej ewidencj. Spka kapitaowa w organizacji mo e podj dziaalno gospodarcz przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsibiorcw. 2. Wpisowi do ewidencji podlegaj przedsibiorcy bdcy osobami fizycznymi. Zasady wpisu do rejestru przedsibiorcw okrelaj odrbne przepisy. W rozdziale 4. Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej poruszono kwesti koncesji oraz regulowanej dziaalnoci gospodarczej. Osoby pracujce powinny posiada okrelone uprawnienia zawodowe. Poza tym warto podkreli, e zgodnie z Art. 18. Ustawy o

swobodzie dziaalnoci gospodarczej przedsibiorca jest obowizany spenia okrelone przepisami prawa warunki wykonywania dziaalnoci gospodarczej, w szczeglnoci dotyczce ochrony przed zagro eniem ycia, zdrowia ludzkiego i moralnoci publicznej, a tak e ochrony rodowiska. Rwnie w handlu istniej zasady, ktrych trzeba przestrzega. Towar wstawiany do obrotu w Polsce musi posiada informacj w jzyku polskim, tak aby mo liwa bya jego identyfikacja, a transakcje midzy przedsibiorcami na kwot powy ej 15 000 euro powinny by dokonywane za porednictwem rachunku bankowego. Artyku 17. Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej mwi: 12

PRAWO GOSPODARCZE Przedsibiorca wykonuje dziaalno gospodarcz na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajw oraz susznych interesw konsumentw. Zasada poszanowania dobrych obyczajw jest swego rodzaju tradycj, ktra wywodzi si ze starego kodeksu handlowego z 1934 roku. Jest to odesanie do dobrych obyczajw kupieckich. Zasada poszanowania susznych interesw konsumentw mo e by bardzo przydatna w prawie gospodarczym, gdy jak powszechnie wiadomo interesy przedsibiorcy i konsumenta s sprzeczne. Sformuowania si niedookrelone, bo przedsibiorcy trudno jest zachowa obiektywno, dlatego te sens przepisw czsto ujawnia si dopiero w

postpowaniu sdowym. Wtedy interesy konsumentw powinny by uwzgldnione przez przedsibiorc. Co wa ne, istnieje te zasada poszanowania uzasadnionych interesw przedsibiorcw przez organy administracji publicznej w zakresie nadzoru i kontroli, o czym mwi Art. 9 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej.

POJCIE PRZEDSIBIORCY, PRZEDSIBIORSTWA I DZIAAL OI GOSPODARCZEJ W naukach ekonomicznych dziaalno gospodarcza definiowana jest jako produkcja dbr materialnych (produkt) i niematerialnych (usuga) w celu zaspokojenia potrzeb spoecznych. W naukach o prawie dziaalno gospodarcza zostaa po raz pierwszy w Polsce zdefiniowana w okresie midzywojennym w 1927 roku w Rozporzdzeniu Prezydenta o prawie przemysowym i wwczas bya ona uto samiana z przemysem dziaalno gospodarcza rozumiana bya jako zatrudnienie zarobkowe albo przedsibiorstwo o charakterze samoistnym / zarobkowym. W okresie powojennym w Polsce panowaa gospodarka planowa, nie istniao wic ustawowe pojcie dziaalnoci gospodarczej, jednak powstaway pewne przepisy regulujce ow dziaalno: - Ustawa o wykonywaniu i organizacja rzemiosa (1972), - Ustawa o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dziaalnoci gospodarczej w zakresie drobnej wytwrczoci przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne (1982), - Ustawa o dziaalnoci gospodarczej (1988) ministra gospodarki Wilczka.

W wietle Ustawy o dziaalnoci gospodarczej z 1988 roku dziaalno gospodarcza bya to dziaalno wytwrcza, budowlana, handlowa i usugowa, prowadzona w celach zarobkowych. W ustawie tej pojawio si pojcie podmiotu gospodarczego, ktry by 13

PRAWO GOSPODARCZE pierwowzorem pojcia przedsibiorcy. Nie wymagao si zgoszenia do ewidencji dziaalnoci gospodarczej prowadzonej przez osob fizyczn osobicie, z ktrej zarobek stanowi dodatkowe rdo dochodu tej osoby (uboczne zajcie zarobkowe).

Wedug Ustawy prawo dziaalnoci gospodarczej z 1999 roku dziaalno gospodarcza to zarobkowa dziaalno wytwrcza, handlowa, budowlana, usugowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobw naturalnych, wykonywana w sposb zorganizowany i cigy.

Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej z 2004 roku definiuje dziaalnoci gospodarcz jako zarobkow (w celu osignicia zyskw) dziaalno wytwrcz (dziaalno w celach u ytkowych), budowlan (dziaalno zdefiniowana przez prawo budowlane z 1994 roku jako dziaalno obejmujc sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbirki obiektw budowlanych), handlow (jest ujta wyjtkowo szeroko jako kupno, sprzeda i porednictwo handlowe oraz usugi transportowe i magazynowe, ktre wspieraj dziaalno handlow), usugow (prowadzona na podstawie klasyfikacji wyrobw i usug po rozporzdzeniu Rady Ministrw z 2008 roku) oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze z (dziaalno o bardzo wskim zakresie uregulowana w prawie geologicznym i grniczym z 1994 roku), a tak e dziaalno zawodow (wolne zawody s regulowane odrbnymi ustawami, dotycz one dziaalnoci wykonywanej osobicie przez dan osob posiadajc odpowiednie wyksztacenie i czsto wi e si to z dochowaniem tajemnicy), wykonywan w sposb zorganizowany (wpis do rejestru, wybr formy organizacyjnej, stworzenie struktur zarzdzania i nadzoru) i cigy (sformuowanie niejednoznaczne, stao i powtarzalno jest bowiem wzgldna, gdy dziaalno

gospodarcza mo e by zawieszona do 24 miesicy wtedy nawet praca sezonowa spenia definicj dziaalnoci gospodarczej).

Definicji tej nie u ywa si w stosunku do dziaalnoci wytwrczej w rolnictwie i usug agroturystycznych. Ponadto wszelka dziaalno zakazana nie mo e by uznana za dziaalno gospodarcz. Prowadzenie dziaalnoci nielegalnej mo e narazi dan osob na odpowiedzialno karn (utrata koncesji, prawa jazdy).

Pojcie przedsibiorstwa wystpuje w prawie Unii Europejskiej, ktre nie zna pojcie przedsibiorcy. Regulacje prawa UE skierowane s bowiem do przedsibiorstw i pastw 14

PRAWO GOSPODARCZE czonkowskich Unii. Wedle orzecznictwa Trybuna Sprawiedliwoci Unii Europejskiej przedsibiorstwo to ka da jednostka prowadzca samodzielnie dziaalno gospodarcz, przy czym nie ma znaczenia jej forma prawna ani charakter zarobkowy. Nale y nadmieni, e nie musi to by jedna osoba, lecz mo e to by wicej osb, a ka da z nich mo e by uto samiana z wicej ni jednym przedsibiorstwem, jeli jest ono samodzielne i zdolne do konkurowania na rynku. Przedsibiorstwo w ujciu przedmiotowym stanowi zesp zorganizowanych skadnikw materialnych i niematerialnych tworzcych cao przeznaczon do realizacji dziaalnoci gospodarczej lub zawodowej. Przedsibiorstwo w ujciu funkcjonalnym prowadzi wymian towarw i usug w celach zarobkowych. Pastwo te mo e prowadzi dziaalno gospodarcz. Trzeba podkreli, e zakady i przedsibiorstwa handlowe nie s traktowane jako przedsibiorstwa. Jednym z najwa niejszych zobowiza w sferze stosunkw gospodarczych, wynikajcych z Ukadu Europejskiego, jest zasada traktowania narodowego. Jej istota sprowadza si do zobowizania, e bd wzajemnie stosowane te same kryteria, odnoszce si do zakadania i prowadzenia przedsibiorstwa na terytorium Polski lub jednego z krajw czonkowskich Unii. W poszczeglnych pastwach obowizuj r ne definicje przedsibiorstwa i przedsibiorcy, ale wa ne jest to, e obcokrajowcy nie mog by dyskryminowani. W wietle orzecznictwa Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej zasada ta odnosi si do przedsibiorcw, ktrzy s okrelani jako podmioty wykonujce w sposb trway samodzieln dziaalno gospodarcz o charakterze zarobkowym w innym pastwie ni zarejestrowany. W Polsce w naukach ekonomicznych przedsibiorstwo definiuje si jako zesp osobistych, rzeczowych lub finansowych czynnikw wytwrczych, ktre tworz dochd narodowy. W prawie mo emy znale kilka okrele przedsibiorstwa: - znaczenie funkcjonalne: staa dziaalno gospodarcza prowadzona samodzielnie w celu zarobkowym - znaczenie podmiotowe: podstawowe prawa i obowizki, ktre wi si z celami zarobkowymi - element nazwy tego podmiotu znaczenie przedmiotowe (prawo cywilne): zorganizowany zesp skadnikw to, w ktrym jest

niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Obejmuje ono w szczeglnoci tajemnice przedsibiorstwa jako element niematerialny; jest prowadzone przez przedsibiorc.

15

PRAWO GOSPODARCZE Pojcie przedsibiorcy w Polsce pojawio si w okresie midzywojennym w Kodeksie Handlowym z 1934 roku pod definicj kupca bya to osoba prowadzca we wasnym imieniu przedsibiorstwo zarobkowe. Wyr niano tak e pojcie kupca rejestrowego, ktry prowadzi przedsibiorstwo w wikszym wymiarze i ci y nad nim obowizek wpisania si do wczesnego rejestru handlowego. W okresie PRL jednostki gospodarcze ze wzgldu na form wasnoci podzieliy si na jednostki gospodarki uspoecznionej i nieuspoecznionej. Przepisy te zostay jednak uchylone dopiero w 1964 roku po wprowadzeniu kodeksu cywilnego, wczeniej cay czas obowizyway przepisy kodeksu handlowego z 1934 roku. Warto zauwa y, e w Ustawie o przedsibiorstwach pastwowych z 1981 roku wyr niano takie cechy przedsibiorstwa jak samodzielno, samorzdno i samofinansowanie. Dopiero Ustawa o dziaalnoci gospodarczej z 1988 roku wprowadzia termin podmiot gospodarczy. Wedle obecnie obowizujcej Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej z 2004 roku przedsibiorcami mog by osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie bdce osobami prawnymi. Zgodnie z Ustaw o Krajowym Rejestrze Sdowym z 1999 roku podmiot gospodarczy zosta zastpiony przedsibiorc. Czy spka cywilna jest podmiotem gospodarczym? Spka cywilna podlegaa wpisowi do Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej, jednak e w tej sprawie zapaday r ne orzeczenia. Art. 4 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej brzmi nastpujco: 1. Przedsibiorc w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebdca osob prawn, ktrej odrbna ustawa przyznaje zdolno prawn wykonujca we wasnym imieniu dziaalno gospodarcz. 2. Za przedsibiorcw uznaje si tak e wsplnikw spki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dziaalnoci gospodarczej. Spka cywilna nie jest zatem przedsibiorc!!! Art. 43 Kodeksu Cywilnego r nicuje dziaalno gospodarcz i zawodow. Nie mo na by przedsibiorc i nie prowadzi dziaalnoci gospodarczej. Istotny jest fakt, e za przedsibiorc nie mo e by uznany rolnik oraz e dziaalno prowadzi si we wasnym imieniu. Nale y pamita te o tym, e istniej tak e ustawy szczeglne definiujce przedsibiorc jak np. Ustawa o usugach turystycznych, ktra obecnie odsya do przepisw Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (kiedy bowiem definicja przedsibiorcy bya tutaj inna), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumenta oraz ordynacja podatkowa.

16

PRAWO GOSPODARCZE POJCIE FIRMY Powstaje problem, kiedy mamy okreli, czym jest firma. Potocznie rozumiana jest ona bowiem jako zakad pracy, w znaczeniu podmiotowym za pracodawca uto samiany jest z przedsibiorc. Wedug przepisw kodeksu cywilnego z 2003 roku firma to oznaczenie, pod ktrym dziaa przedsibiorca. Nale y zatem odr ni nazw przedsibiorstwa od oznaczenia przedsibiorcy, gdy mog si one od siebie r ni. Wczeniej stosowano definicj kodeksu handlowego z 1934 roku, ktra miaa w szy zakres, gdy odnosia si tylko do spek handlowych. Bya rozumiana jako nazwa, pod ktr spka handlowa prowadzi przedsibiorstwo.

Firma odnosi si do ka dego przedsibiorcy i ma nastpujce funkcje: - funkcja indywidualizacyjna (w obrocie prawnym i gospodarczym) ka dy przedsibiorca ma obowizek posugiwania si tym oznaczeniem, - funkcja informacyjna elementy skadowe daj okrelone informacje, - funkcja promocyjna wykorzystanie oznaczenia w reklamie, - funkcja gwarancyjna zapewnienie okrelonej jakoci towarw i usug.

Konsekwencj tych zasad jest kodeksowy zakaz zbycia firmy. Franchising to upowa nienie innego przedsibiorcy do u ywania firmy.

Elementy skadowe oznaczenia firmy mo na podzieli na: - elementy stae (korpus) Korpus stanowi podstawowy trzon firmy, identyfikuje on przedsibiorc. W przypadku osb fizycznych jest to imi i nazwisko osoby fizycznej, w przypadku osb prawnych firm jest dowolnie wybrana nazwa. Mo na wykorzysta imi i nazwisko osoby fizycznej, wymagana jest wtedy jednak zgoda rodziny. Dopuszczalne s te skrty, np. TP S.A., PKO BP. - elementy dodatkowe Dodatki stanowi element uzupeniajcy korpusu. Dziel si na: - obowizkowe - wskazuj, w przypadku osb prawnych, na form przedsibiorcy. Mo e by ona podana w skrcie. - fakultatywne - wskazuj na inne elementy dziaalnoci, tj. przedmiot dziaalnoci, siedzib.

17

PRAWO GOSPODARCZE Nazwa firmy musi mie posta sown. Mo e by sformuowana w jzyku obcym, poniewa jest to nazwa wasna, jednak musi by przetumaczalna.

Prawo firmowe zesp norm wynikajcych explicite z kodeksu cywilnego oraz innych przepisw prawa powszechnie obowizujcego; wi e si z tworzeniem, u ywaniem i rozporzdzaniem ochron prawa do firmy. Podstawowe zasady prawa firmowego to:

Zasada ograniczonej swobody wyboru firmy niektre rodzaje dziaalnoci gospodarczej mog mie tylko okrelon form prawn. Zasada wycznoci firmy firma musi si odr nia od innych firm na tym samym rynku. Zasada prawdziwoci firmy firma nie powinna wprowadza w bd. Niektre okrelenia jak np. bank i poczta s zarezerwowane tylko dla specjalnego rodzaju dziaalnoci. Aby j wykonywa nale y speni specyficzne wymagania. Zasada jednoci firmy przedsibiorca mo e mie tylko jedn firm. Zasada cigoci firmy w okrelonej sytuacji zmiany stanu prawnego dopuszczalne jest zachowanie dotychczasowego oznaczenia. Zasada jawnoci firmy ujawnienie w rejestrze firmy, pod ktr dziaa przedsibiorca oraz zmian, KRS, rejestr przedsibiorcw / wpis do Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej dla osb fizycznych.

Prawo do firmy jest prawem podmiotowym o charakterze osobistym i bezwzgldnym. Firma podlega ochronie prawnej. Ta regulacja wynika z kodeksu cywilnego.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wprowadzanie klientw w bd co do to samoci.

Klasyfikacja przedsibiorcw na podstawie r nych kryteriw (cel dydaktyczny / aplikacyjny): struktura podmiotowa: - jednoosobowe (rzemielnik, wolny zawd, jednoosobowa spka skarbu pastwa / nie jest ni spka partnerska, chyba e w okresie przejciowym) - zbiorcze

18

PRAWO GOSPODARCZE domicyl - krajowi - zagraniczni forma wasnoci kapitau - prywatni - publiczni - pastwowi - samorzdowi wielko przedsibiorstw - mikroprzedsibiorstwa (przedsibiorstwo, ktre w co najmniej jednym z dwch ostatnich lat obrotowych zatrudniao redniorocznie mniej ni 10 pracownikw oraz osigno roczny obrt netto ze sprzeda y towarw, wyrobw i usug oraz operacji finansowych nieprzekraczajcy rwnowartoci w zotych 2 milionw euro, lub sumy aktyww jego bilansu sporzdzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyy rwnowartoci w zotych 2 milionw euro) - mae przedsibiorstwa (przedsibiorstwo, ktre w co najmniej jednym z dwch ostatnich lat obrotowych zatrudniao redniorocznie mniej ni 50 pracownikw oraz osigno roczny obrt netto ze sprzeda y towarw, wyrobw i usug oraz operacji finansowych nieprzekraczajcy rwnowartoci w zotych 10 milionw euro, lub suma aktyww jego bilansu sporzdzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczya rwnowartoci w zotych 10 milionw euro) - rednie przedsibiorstwa (przedsibiorstwo, ktre w co najmniej jednym z dwch ostatnich lat obrotowych zatrudniao redniorocznie mniej ni 250 pracownikw oraz osigno roczny obrt netto ze sprzeda y towarw, wyrobw i usug oraz operacji finansowych nieprzekraczajcy rwnowartoci w zotych 50 milionw euro, lub sumy aktyww jego bilansu sporzdzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyy rwnowartoci w zotych 43 milionw euro)

Podstawowe

prawa

i

obowizki

przedsibiorcw

wyznaczaj

status

prawny

przedsibiorstwa, dotycz one wikszoci przedsibiorcw, wynikaj ze rde prawa gospodarczego, prawa UE, Art. 97 Konstytucji RP, Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej oraz ustaw szczeglnych.

19

PRAWO GOSPODARCZE Prawa: 1. Prawo do podejmowania, wykonywania, zawieszania i zakoczenia dziaalnoci gospodarczej 2. Prawo do wyboru nazwy przedsibiorstwa 3. Prawo do samodzielnego dziaania lub do dziaania w formie reprezentacji 4. Prawo do korzystania ze swobody kontraktowej w granicach prawa i zasad wsp ycia spoecznego 5. Prawo do znakw towarowych, patentw, licencji i ich ochrony prawnej 6. Prawo do ochrony tajemnic przedsibiorstwa i danych osobowych 7. Prawo do informacji (publicznej i gospodarczej) dotyczcej innych przedsibiorcw i konsumentw 8. Prawo do korzystania z pomocy publicznej 9. Prawo do korzystania z postpowania ukadowego w postpowania upadociowym i naprawczym 10. Prawo do ochrony sdowej

Obowizki: 1. Obowizek rejestracji (wpis do rejestru przedsibiorcw / Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej) lub innej rejestracji publicznej w Polsce jest okoo 300 rejestrw 2. Obowizek uzyskania zgody na podjcie i wykonywanie reglamentowanej dziaalnoci gospodarczej 3. Obowizek posugiwania si NIP w obrocie prawnym i gospodarczym 4. Obowizek umieszczania na towarze okrelonych pisemnie informacji, ktre pozwalaj zidentyfikowa produkt i okrelaj firm (w jzyku polskim!) 5. Obowizek dotyczcy identyfikacji przedsibiorstwa 6. Obowizek dokonywania i przyjmowania patnoci w obrocie finansowym 7. Obowizek prowadzenia rachunkowoci zgodnie z Ustaw o rachunkowoci 8. Obowizek terminowego pacenia podatku i danin publicznych 9. Obowizek wykonywania dziaalnoci gospodarczej z zapewnieniem ochrony ludzkiego, ochrony moralnoci i rodowiska 10. Obowizek zgoszenia w sdzie informacji o upadoci lub niewypacalnoci ycia

20

PRAWO GOSPODARCZE Osoby fizyczne jako przedsibiorcy ka da osoba fizyczna ma prawo do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, ma zdolno gospodarcz i powinna posiada pen zdolno do czynnoci prawnych zarwno w chwili podejmowania dziaalnoci gospodarczej jak i w trakcie jej wykonywania. Przedsibiorc mo e by rwnie osoba posiadajca

ograniczon zdolno do czynnoci prawnych. Wi e si to z pen zdolnoci procesow w sprawach gospodarczych. W zakresie wolnych zawodw / rzemiosa z przepisw wynika, e aby uzyska tak zdolno, trzeba by osob penoletni (osobiste wykonywanie czynnoci) i tym samym mie zdolno do czynnoci prawnych. Taki przedsibiorca ponosi odpowiedzialno caym swoim majtkiem.

REJESTR PRZEDSIBIORCW

Ewidencja Dziaalnoci Gospodarczej EDGDziaa wedug trzeciego rozdziau Ustawy o

Centralna Ewidencja Informacji o Dziaalnoci Gospodarczej CEIDGReforma systemu ewidencjonowania

swobodzie dziaalnoci gospodarczej Zero okienek, nowoczesny elektroniczny system Wprowadzenie tej instytucji miao miejsce w 1989 roku, w obecnym ksztacie dziaa ona od 1999 roku, chocia cz kwestii zostaa zmieniona w 2003 i Samoregulacja za pomoc platformy, co pozwoli na oszczdnoci w bud ecie. Zapowiadany okres 1 okienka okres przejciowy okaza si by na wyrost, dlatego Rada Ministrw zapowiada dalsze zmiany. Prawo dziaalnoci gospodarczej obowizuje tylko w jednym punkcie wersja obecna: Ewidencj Dziaalnoci Gospodarczej prowadz Zalety CEIDG: - uatwienia w dokonywaniu wpisu, - uatwienia w dostpie do informacji, - zwikszenie bezpieczestwa. Wniosek mo na zo y rwnie listownie lub poczt elektroniczn, wtedy niezbdne podpisy musz by uwierzytelnione notarialnie lub zaczony musi by epodpis. Dane bd wpisywane na wniosek zo ony przez osob uprawnion. Nakady na stworzenie wyniosy 29 mln z. Dodatkowe koszty 10 mln REGON. Dotychczasowy koszt roczny prowadzenia EDG wynosi 122 mln z i przewy sza dochody z wczeniejszych opat za wpis. centralnej oglnopolskiej informacji o dziaalnoci gospodarczej

2009 roku.

gminy (organ penitencjarny), dokonuje si wpisu na wniosek. Jest on zintegrowany i ma form

rozbudowanego formularza.

21

PRAWO GOSPODARCZE

Organ ewidencyjny powinien dokona wpisu w cigu 3 dni. Oprcz tego wysya si poczt zawiadczenie o dokonaniu wpisu. Odmawia si dokonania wpisu w nastpujcych przypadkach: - brak e-podpisu, - braki formalne, - odmowy s nieliczne, - brak obowizku wpisu, - zakaz wykonywania okrelonej dziaalnoci.

Pocztkowo drog internetow bdzie rejestrowao si okoo 10 % uprawnionych. Pozostali bd skada formularz papierowy w wybranym (tzn. w ka dym) urzdzie gminy, a pracownik urzdu bdzie su y pomoc.

Do

dokonania

wpisu

nadal

niezbdny

bdzie

wasnorczny podpis a w przypadku skadania wniosku drog listown konieczne bdzie

uwierzytelnienie podpisu u notariusza.

Odmowa nastpuje w formie decyzji administracyjnej, od ktrej mo na si odwoa.

Gminy nie bd prowadziy CEIDG, bd miay jedynie zlecone wprowadzanie danych do systemu elektronicznego

Wpisy nie s obecnie objte opatami. Osoba fizyczna bdzie zwolniona ze zgaszania EDG objta jest jawnoci formaln dane osobowe nie podlegaj przepisom o ochronie danych dziaalnoci w ZUS, KRUS, urzdzie statystycznym lub urzdzie skarbowym.

osobowych. Korzystanie z CEIDG bdzie bezpatne. Peni ona nastpujce funkcje: - funkcja ewidencyjna, - funkcja informacyjna, - funkcja kontrolna. Brak zawiadcze o wpisie do CEIDG, jednak zostanie zachowana mo liwo wydruku o wpisie. Dane bd objte domniemaniem prawdziwoci wpisw.

Bdzie peni ona nastpujce funkcje: - funkcja informacyjna (rozszerzona) dane o wszystkich przedsibiorstwach w Polsce (bez numeru PESEL i adresu zamieszkania), - jawno formalna, - funkcja ewidencyjna, - funkcja kontrolna, - funkcja ostrzegawcza (atwy dostp do danych). - funkcja ochronna, - brak funkcji fiskalnej.

22

PRAWO GOSPODARCZE KRAJOWY REJESTR SDOWY

Krajowy Rejestr Sdowy (KRS) najwa niejszy rejestr publiczny, jest stworzony na podstawie Ustawy o KRS z 1997 roku, ktra miaa najdu sze vacatio legis w Polsce 3 lata i 3 miesice. Wesza ona w ycie 1 stycznia 2001 roku i zastpia dotychczasowy rejestr handlowy, spdzielni i przedsibiorstw pastwowych. Krajowy Rejestr Sdowy skada si z trzech rejestrw: - rejestr przedsibiorstw, - rejestr stowarzysze, innych organizacji spoecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakadw opieki zdrowotnej, - du nikw niewypacalnych.

Jest nim objtych ponad 250 tysicy podmiotw, dane z tego rejestru s wprowadzone rwnie w systemie informatycznym, jest on prowadzony przez rejonowe sdy gospodarcze. Gminy speniaj funkcj zlecon o charakterze dopeniajcym, umo liwiaj wgld do klasyfikacji dziaalnoci, udostpniaj niektre formularze i informacje o wysokoci opat i waciwoci.

KRS spenia nastpujce funkcje: - funkcja ewidencyjno-dokumentacyjna - funkcja informacyjna (centralna funkcja KRS) - funkcja kontrolna - funkcja prawotwrcza (podmioty nabywaj osobowo prawn) - funkcja fiskalna.

Centralna Informacja KRS struktura organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwoci majca oddziay przy ka dym sdzie rejestrowym.

Zadania Centralnej Informacji KRS:

- utworzenie pocze KRS i eksploatacja elektronicznego katalogu dokumentw spek - prowadzenie zbioru informacji KRS i elektronicznego katalogu dokumentw spek - udzielanie informacji zawartych w KRS i przechowywanie kopii

23

PRAWO GOSPODARCZE Informacje udzielane s za odpatnoci, przez co realizowana jest funkcja fiskalna KRS. Wydawane s odpisy, wycigi, zawiadczenia i informacje, ktre w formie papierowej maj moc dokumentw urzdowych. Czsto docieraj do nich dziennikarze. Niektre informacje s te udzielane za darmo w interesie spoecznym. S to informacje dotyczce skarbu pastwa, ktre nie prowadzi dziaalnoci gospodarczej, podstawowe informacje o podmiotach wpisanych do rejestru, w tym o organizacjach po ytku publicznego, oraz informacje dotyczce podmiotw, ktre ogosiy upado (w 2009 roku byo to 3,5 tysica przedsibiorcw).

Zasady, na ktrych oparty jest KRS:

1. Wpisy dokonywane s na formularzu urzdowym lub elektronicznym opatrzonym podpisem elektronicznym

Wyjtki: - wpis z urzdu, kiedy przewiduje to poszczeglny przepis (np. postpowanie upadociowe)

Nale y uici opat sdow oraz opat za ogoszenie w Monitorze Sdowym i Gospodarczym, jeli jest to konieczne. Wniosek bez opaty nie ulega zwrotowi. Do wniosku nale y doczy wzory podpisw prokurenta oraz osb upowa nionych. Podpisy musz by uwierzytelnione notarialnie lub zo one przed sdzi. Skadajc wniosek o pierwszy wpis nale y doczy tak e tekst umowy spki, udokumentowa prawo do korzystania z siedziby spki. Dziaalno gospodarcz do KRS nale y zgosi w terminie do 7 dni od zajcia zdarzenia przewidujcego wpis. W razie zaniechania tego obowizku grozi kara grzywny i wyznaczenie kuratora sdowego.

- REGON, zgoszenia patnika do ZUS + wydanie NIP, z urzdu do ZUS, wojewdzki urzd statystyczny

2. Zasada jawnoci KRS (informacje + dokumenty)

Ka dy mo e przeglda akta rejestrowe i zapozna si z wzorami podpisw osb reprezentujcych dan firm. Rejestr przedsibiorcw ma rozszerzon jawno formaln, czego przykadem jest ogoszenie w Monitorze Sdowym i Gospodarczym. Jawno 24

PRAWO GOSPODARCZE materialna wynika ze skutkw domniema prawnych, ktre wi si z wpisem do KRS. Nikt nie mo e zasania si nieznajomoci wpisu. Mo liwe s rozbie noci midzy treci wpisu do KRS a ogoszeniem w Monitorze. W takim przypadku obowizuje wpis dokonany do KRS, ale z jednym wyjtkiem osoba trzecia mo e powoywa si na tre ogoszenia i oskar a o wprowadzenie w bd. Wpis do KRS jest dokonywany z domniemaniem prawdziwoci danych jest on zgodny z rzeczywistoci. Obowizuje domniemanie zgodnoci danych w rejestrze i we wniosku.

3. Zasada ograniczonej kognicji sdu

Sd nie bada, czy dokumenty dobrze odzwierciedlaj rzeczywisto, bada tylko ich poprawno (czy s zgodne co do formy i treci) i prawdziwo. Wynika to z koniecznoci szybkiego dokonania wpisu.

4. Zasada odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez zgoszenie do KRS nieprawdziwych danych (ale tak e niezo eni ich w terminie)

Wyjtki: - skutek siy wy szej - wyczenie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej

Spka osobowa w KRS osoby ponosz odpowiedzialno caym swoim majtkiem.

Rejestr przedsibiorcw posiada najwiksze znaczenie gospodarcze, jest najwa niejsz czci KRS, mimo e zrezygnowano z wpisw osb fizycznych prowadzcych wasn dziaalno gospodarcz (2,4 3 mln). Obecnie podlega wpisowi 20 rodzajw podmiotw (nie wszystkie z nich s przedsibiorcami). Zakres podmiotowej rejestracji przedsibiorstw zwikszy si przez 10 lat funkcjonowania KRS. Kiedy wpisom podlegao jedynie 15 rodzajw podmiotw (bez osb fizycznych). Obecnie s to:

- osobowe spki handlowe (jawne, partnerskie, komandytowe) - spki z ograniczon odpowiedzialnoci - spki akcyjne - spki europejskie 25

PRAWO GOSPODARCZE - europejskie zgrupowania interesw gospodarczych - spdzielnie - spdzielnie europejskie - przedsibiorstwa pastwowe (mimo e miay odrbny rejestr obecnie jest ich okoo 200) - jednostki badawczo-rozwojowe - towarzystwa ubezpiecze wzajemnych - towarzystwa reasekuracji wzajemnej - oddziay przedsibiorstw zagranicznych (sam oddzia nie ma osobowoci prawnej i nie jest przedsibiorc) - instytucje gospodarki bud etowej z Ustawy o finansach publicznych z 2009 roku (realizacja zada publicznych) - przedsibiorstwa zagraniczne (1982 ciganie kapitau drobnej wytwrczoci na bazie kapitau polonijnego) - inne osoby prawne wykonujce dziaalno gospodarcz i podlegajce wpisowi (np. fundacje, jeli prowadz dziaalno gospodarcz zgodn ze swoim statutem jak PTTK)

Zakres przedmiotowy KRS odnosi si do zakresu danych wpisywanych do KRS: - ka dy podmiot ma okrelony numer - wpisy s podzielone na 6 r nych dziaw

Dzia 1 - dane indywidualizujce (czy jest to spka czy spdzielnia, REGON, NIP, akcje, organ zao ycielski) Dzia 2 - kto jest organem uprawnionym do reprezentowania przedsibiorstwa Dzia 3 - dane co do przedmiotu dziaalnoci wedug podziau PKD, roczne sprawozdanie finansowe Dzia 4 - informacje o zalegociach podatkowych, celnych, nale noci na rzecz ZUS, informacje o zabezpieczeniu majtku w postpowaniu upadociowym lub informacje o jego umorzeniu (nie podlegaj one ogoszeniu w Monitorze Sdowym i Gospodarczym!) Dzia 5 - ewentualna wzmianka o powoaniu lub odwoaniu kuratora z urzdu Dzia 6 - informacja o otwarciu / zakoczeniu postpowania likwidacyjnego / zarzdu komisarycznego / postpowania naprawczego / o ogoszeniu upadoci

26

PRAWO GOSPODARCZE

FORMY REGLAME TACJI DZIAAL OCI GOSPODARCZEJ Koncesje, zezwolenia, wpisy do dziaalnoci regulowanej wszelkie formy reglamentacji s wyjtkiem od zasady swobody / wolnoci gospodarczej!!! Koncesja Koncesjonowanie w Ustawie o swobodzie dziaalnoci gospodarczej mo e by udzielone, jeli dziaalno nie mo e by wykonywana jako wolna. Istnieje 7 dziedzin

koncesjonowanych; koncesja jest najdalej idc form reglamentacji prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. cznie jest 60 dziedzin objtych ograniczeniami. Koncesja wyksztacia si we Francji i w Niemczech. Jest to akt posiadajcy nastpujce cechy: - charakter konstytutywny (twrczy nadaje uprawnienia) - konstytucja przyznaje podmiotowi prawo prowadzenia dziaalnoci gospodarczej - dziaalno gospodarcza ma szczeglne znaczenie ze wzgldu na szczeglny interes publiczny i bezpieczestwo - upowa nia i zobowizuje do wykonywania dziaalnoci gospodarczej zgodnie z prawem i warunkami koncesji - mo e by przyznana ka demu podmiotowi, s one zawarte w czwartym rozdziale Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej - jest to akt uznaniowy, gdy w Ustawie o swobodzie dziaalnoci gospodarczej s udzielane negatywne przesanki odmowy koncesji lub zawarte s one w odrbnych ustawach (lex specialis lex generalis), np. Ustawa o grach hazardowych

Dziedziny objte koncesj:

- kopalnie (Ministerstwo rodowiska / marszakowie wojewdztwa / starostowie powiatu) - materiay wybuchowe i bro (MSWiA nie maj tutaj zastosowania materiay pirotechniczne) - paliwa i energia (Prezes Urzdu Regulacji Energetyki) - przewozy lotnicze (Prezes Urzdu Lotnictwa Cywilnego) - kasyna gry (Ministerswo Finansw) - ochrona dbr i mienia (MWSiA) - rozpowszechnianie programw radiowych i telewizyjnych (KRRiTV)

27

PRAWO GOSPODARCZE

Organ koncesyjny decyduj o nim ustawy szczeglne, Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej oraz waciwy minister. Przyznanie koncesji nastpuje w formie decyzji, kiedy koncesj przyznawano na okres od 5 do 50 lat, dzisiaj nie ma ju ograniczenia czasowego. Jeli liczba koncesji jest ograniczona, to wtedy ogasza si przetarg. Przyczyny odmowy mog by obiektywne (ten, kto nie wygra przetargu za przetarg pobierana jest opata skarbowa) i subiektywne (zagro enie dla bezpieczestwa).

Zezwolenia

Na temat wydawania zezwole szczegowo mwi Artykuy 75. i 76. Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej. Istniej 33 ustawy szczeglne, ktre wymagaj zezwolenia / licencji / zgody na wykonywanie dziaalnoci gospodarczej (licencja = zgoda = zezwolenie nazwa zale na od ustawy), nie zmienia to charakteru tej formy reglamentacji. Do najwa niejszych ustaw nale :

- Ustawa o elektronicznych instrumentach patniczych - Ustawa o dziaalnoci ubezpieczeniowej - Ustawa o giedach towarowych - Ustawa Prawo bankowe - Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

W 1999 roku wydano Ustaw Prawo gospodarcze: - wydane wczeniej zezwolenia zachoway wa no po stwierdzeniu, e zostay spenione okrelone warunki, - pniej nastpio automatyczne wydawanie zezwole, - zezwolenie ma charakter zwizany, dany organ musi wyda zezwolenie.

Zezwolenia posiadaj nastpujce cechy:

- akt administracyjny potwierdza, e przedsibiorca speni ustawowe warunki, - charakter konstytucyjny, - akt deklaratywny forma kontroli wstpnej, powstanie nowej sytuacji prawnej, - zezwoleniami jest objtych 30 dziedzin, 28

PRAWO GOSPODARCZE - s wydawane przez organy naczelne, centralne, terenowe, jednostki samorzdu terytorialnego w okrelonym trybie postpowania, - zezwolenie wydawane jest w postaci decyzji administracyjnej na wniosek przedsibiorcy, - czasem konieczna jest okrelona forma prawna (kapita zakadowy, liczba akcjonariuszy, miejsce wykonywania dziaalnoci gospodarczej), - wydanie zezwolenia jest rwnoznaczne z wydaniem zgody na powstanie przedsibiorcy w okrelonej formie prawnej, - istnieje tak e mo liwo wydania promesy, - regu jest wydawania zezwolenia na czas nieokrelony, - wyjtkiem jest tutaj Ustawa o grach hazardowych, ktra przewiduje restrykcyjne regulacje zezwolenie mo na uzyska na czas nie du szy ni 6 lat z mo liwoci przedu enia jego wa noci, - zezwolenia mog zosta cofnite (zazwyczaj ze wzgldw subiektywnych), - za ich wydanie pobierana jest opata, - niektre ustawy przewiduj ustalenia szczeglne: Ustawa o grach hazardowych kwota niezbdna do uruchomienia salonu gry bingo to 5500 % kwoty bazowej.

Wpis do rejestru dziaalnoci regulowanej

Dziaalno regulowana zostaa zdefiniowana w Ustawie o swobodzie dziaalnoci gospodarczej jako dziaalno gospodarcza, ktrej wykonywanie wymaga spenienia szczeglnych warunkw, okrelonych przepisami prawa. Dlatego te dopiero przy

zastosowaniu innych przepisw mo na stwierdzi, na czym polega dziaalno regulowana. Je eli przepis odrbnej ustawy stanowi, e dany rodzaj dziaalnoci jest dziaalnoci

regulowan w rozumieniu niniejszej ustawy, przedsibiorca mo e wykonywa t dziaalno, je eli spenia szczeglne warunki okrelone przepisami tej odrbnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze dziaalnoci regulowanej. Dziaalno regulowana jest agodniejsz form reglamentacji, poniewa jest ona

korzystniejsza dla przedsibiorcy. Nastpuje na wniosek, wydaje si je po zo eniu owiadczenia o spenieniu specjalnych warunkw. Dziedzin objtych wpisem do rejestru dziaalnoci regulowanej jest nieco ponad 20. Nale do nich m.in. porednictwo turystyczne, organizowanie polowa, dziaalno kantorowa, usugi detektywistyczne, niektre rodzaje dziaalnoci pocztowej, stacje kontroli pojazdw. Wniosek jest skadany na pimie, wzory dostpne s w Internecie na stronach organizacji prowadzcych rejestracj. Organy te s 29

PRAWO GOSPODARCZE r ne, w 2006 roku uprawnienia wojewodw przejli marszakowie wojewdztw, ale czciowo rejestracj zajmuj si tak e Ministerstwo Gospodarki, MSWiA, prezes Urzdu Komunikacji Elektronicznej, prezes NBP, starostowie powiatw, terenowe

przedstawicielstwa administracji rzdowych, organy samorzdu zawodowego (lekarze, pielgniarki), prezes Pastwowego Klubu Wycigw Konnych. Oczekiwanie na wpis i wpisanie do rejestru trwa 7 dni, w tym czasie nie sprawdza si, czy zostay spenione warunki niezbdnie do wydania wpisu. Odmowa mo e przyj form prawomocnego orzeczenia o zakazie. Wykrelenie z rejestru dziaalnoci regulowanej mo e nastpi na skutek niezgodnego z prawd owiadczenia. Zgodnie z art. 72 ust. 2 przedsibiorca, ktry wykonywa dziaalno regulowan bez wpisu do rejestru takiej dziaalnoci, mo e uzyska ponowny wpis do tego rejestru nie wczeniej ni po upywie 3 lat od dnia wydania decyzji o wykreleniu z rejestru dziaalnoci regulowanej. Rejestr jest oparty na zasadzie jawnoci. Niektre rejestry maj nadane im specjalne nazwy, np. Rejestr organizatorw i porednikw turystyki, Rejestr polowa, Rejestr operatorw pocztowych.

Funkcje, jakie spenia wpis do rejestru dziaalnoci regulowanej:

- funkcja ewidencyjna - funkcja dowodowa (wpis uwarunkowany zo eniem odpowiedniego dokumentu) - funkcja kontrolna - funkcja informacyjna (np. Centralna Ewidencja Porednikw Turystyki zawierajca dane od 16 marszakw wojewdztw)

Podmiot zagraniczny

Wedug Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej przedsibiorca zagraniczny to: osoba zagraniczna wykonujca dziaalno gospodarcz za granic.

Osoba zagraniczna to: a) osoba fizyczn nieposiadajca obywatelstwa polskiego, b) osoba prawna z siedzib za granic, c) jednostka organizacyjna niebdca osob prawn posiadajca zdolno prawn, z siedzib za granic.

30

PRAWO GOSPODARCZE Artyku 13 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej mwi, e osoby zagraniczne z pastw czonkowskich Unii Europejskiej, pastw czonkowskich Europejskiego

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z pastw niebdcych stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, ktre mog korzysta ze swobody przedsibiorczoci na podstawie umw zawartych przez te pastwa ze Wsplnot Europejsk i jej pastwami czonkowskimi, mog podejmowa i wykonywa dziaalno gospodarcz na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Jest to zasada traktowania narodowego.

Tak e obywatele innych pastw majcy kwalifikowany status prawny (zezwolenie na osiedlenie si / zamieszkanie / pobyt stay, status uchodcy, ochrona uzupeniajca, zgoda na pobyt tolerowany, posiadanie wa nej Karty Polaka, czonkowie rodziny) mog podejmowa i wykonywa dziaalno gospodarcz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Pozostae osoby zagraniczne maj prawo do podejmowania i wykonywania dziaalnoci gospodarczej w ograniczonym zakresie wycznie w formie spki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczon odpowiedzialnoci i akcyjnej.

Zmiany z padziernika 2008 w Kodeksie Spek Handlowych

- umowa spki partnerskiej obecnie powinna by zawarta na pimie pod rygorem niewa noci - obni enie kapitau zakadowego dla spek z o.o. do 5 000 z (10 x mniej) - obni enie kapitau zakadowego dla spek akcyjnych do 100 000 z (wczeniej byo to 500 000 z) - poprzednio istnia obowizek przeksztacenia spki cywilnej w spk jawn, obecnie mo e by ono dokonane, nie ma jednak tego obowizku w zale noci od wymiaru firmy - oprcz spek cywilnych uregulowanych w Kodeksie Spek Handlowych wyr nia si te spki prawa administracyjnego (Ustawa o grupach producentw rolnych), ktre dziaaj na podstawie odrbnych ustaw (np. wsplne korzystanie z pastwisk)

31

PRAWO GOSPODARCZE SPKI EUROPEJSKIE

Europejska spka akcyjna jest to forma przeniesiona do Polskie z przepisw prawa Unii Europejskiej. Podstawi do tworzenia spek europejskich w Polsce s nastpujce akty:

- Rozporzdzenie Rady z 2001 roku o statucie spki europejskiej, weszo w ycie 8.10. 2004 po wejciu Polski do UE, - Dyrektywa Rady z 2001 roku dotyczca kwestii statutu SE, - Ustawa o europejskim zgrupowaniu interesw gospodarczych i spce europejskiej z 2005 roku (Ustawa ta dopenia rozporzdzenie, chocia zwykle nie wymaj one aktw, ktre maj wykorzystywa zalecenia rozporzdze).

Spka europejska jest to spka ponadgraniczna, podlega prawu UE oraz prawu danego pastwa czonkowskiego. W wietle ustale spka europejska jest spk kapitaow. Kapita zakadowy wynosi co najmniej 120 000 . Wspomniane wy ej rozporzdzenie nadaje spce osobowo prawn (wpis do rejestru). Wystpuje ona w obrocie ze skrtem SE. Celem utworzenia SE jest usprawnienie zarzdzania w spkach dziaajcych w co najmniej dwch pastwach UE.

Europejskie Zgrupowanie Interesw Gospodarczych (EZIG) zostao powoane w 1985 roku Rozporzdzeniem Rady. W Polsce zostaa w 2005 roku wydana Ustawa o europejskim zgrupowaniu interesw gospodarczych, aby dopasowa uregulowania prawa polskiego do prawa unijnego. W sprawach nieuregulowanych w rozporzdzeniu oraz w ustawie do zgrupowania stosuje si odpowiednio przepisy o spce jawnej. Rozporzdzenie to mwi, e EZIG to forma wsppracy osb fizycznych, spek w szerokim rozumieniu i innych jednostek organizacyjnych prowadzcych dziaalno gospodarcz transgraniczn przy zachowaniu prawnej i ekonomicznej niezale noci podmiotw. Celem EZIG jest uatwianie i rozwj dziaalnoci gospodarczej jego czonkw, intensyfikacja wynikw podmiotw. Zyski z EZIG trafiaj tylko do poszczeglnych podmiotw dziaalnoci gospodarczej. EZIG nie mo e mie uprawnie do zarzdzania lub nadzoru wobec czonkw EZIG i nie mo e zatrudnia wicej ni 500 osb. Dany podmiot nie mo e te by czonkiem wicej ni jednego zgrupowania. Jest to zatem szczeglna forma dziaalnoci. Czonkami EZIG mog zosta: - spki wedug Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, 32

PRAWO GOSPODARCZE - osoby fizyczne wykonujce dziaalno gospodarcz (nawet rolnicz!), - osoby fizyczne wiadczce usugi zawodowe.

Aby utworzy zgrupowanie konieczne s: - dwie spki lub inne jednostki organizacyjne, jeli maj zarzdy w r nych pastwach czonkowskich UE, - co najmniej dwie osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz w r nych pastwach czonkowskich UE.

Rozporzdzenie umo liwia te , by regulacje krajowe wprowadzay ograniczenia dotyczce powstawania zgrupowa. W polskiej ustawie takich ogranicze nie wprowadzono.

Powstanie formy prawnej umowa o utworzeniu EZIG, ktra powinna zawiera takie elementy jak nazw, skrt, siedzib, cele, form prawn, czas istnienia. Umowa ta ma charakter zbli ony do umowy spki handlowej. Przejawia si w niej charakter kreacyjnoorganizacyjny stworzenie pewnej jakoci. Umowa nie musi by zo ona na pimie, ale jest konieczna, bo zgrupowanie trzeba wpisa do rejestru przedsibiorcw KRS. EZIG nie jest osob prawn, chocia posiada osobowo prawn. Rozwizania w innych krajach UE s r ne.

Organy zgrupowania:

- czonkowie dziaajcy wsplnie (odpowiednik walnego zgromadzenia) zasady dziaania s podane w rozporzdzeniu jeden czonek ma jeden gos; - zarzdcy osoby fizyczne wyznaczone w umowie / uchwale czonkw EZIG organ wykonawczy, mo e by ich wicej i wtedy mog reprezentowa zgrupowanie wobec osb trzecich. W Polsce stosuje si tutaj przepisy dotyczce zarzdu spki z o.o. - inne organy mog by przewidziane umow o utworzeniu EZIG (np. organ typu nadzorczego) wtedy umowa musiaaby okrela ich uprawnienia i zakres dziaania.

33

PRAWO GOSPODARCZE SPKI PRAWA HA DLOWEGO OWE REGULACJE PRAW E

Dane z REGON z koca 2009 roku:

- liczba przedsibiorstw pastwowych (kiedy istniao 8000 przedsibiorstw pastwowych, obecnie jedynie 289 wikszo z nich znajduje si w stanie likwidacji) - 550 tys. spek w Polsce (znaczna cz z nich to spki prawa cywilnego, ktre nie s przedsibiorcami) - 283 tys. spek handlowych, z czego a 236 tys. spek z o.o. i 9 tys. spek akcyjnych - spdzielnie 17 tys. (tendencja malejca) - fundacje 11 tys. (tendencja rosnca) - stowarzyszenia 88 tys. - organizacje spoeczne 20 tys. - ponad 2 800 800 osb prowadzi dziaalno gospodarcz i jest wpisanych do Ewidencji - spki handlowe osobowe (38 tys.) : jawne 31 tys., komandytowe 15 tys., sp. partnerskie 1300, sp. komandytowo-akcyjne 714, rok temu przybyo prawie 200

Projekty zmian w prawie gospodarczym:

1) Ustawa o zmianie Ustawy Kodeks spek handlowych wejdzie w ycie 1.1.2012

Przedsibiorca bdcy osob fizyczn bdzie mg by przeksztacony w jednoosobow spk kapitaow po dodaniu przypisu do Kodeksu spek handlowych do dziau trzeciego. Taki przedsibiorca stanie si spk kapitaow z chwil wpisu do rejestru przedsibiorcw i bdzie wykrelony z Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej. Sporzdzenie planu przeksztacenia nastpi w formie aktu notarialnego (forma spki, kapita zakadowy i prawa przedsibiorcy). Podobne przeksztacenia bd dotyczyy spdzielni pracy w spki kapitaowe. Kiedy orzecznictwo wypowiadao si na ten temat negatywnie.

2) Ustawa o ograniczeniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsibiorcw

Dotyczy spek z o.o. Teraz spka bdzie moga powsta w cigu jednego dnia. W chwili obecnej jest to niemo liwe ze wzgldu na wystpujce du e obci enia administracyjne. 34

PRAWO GOSPODARCZE Wykorzystano tutaj dowiadczenia z Estonii. Bd stosowane wzorce elektroniczne w szczeglnym trybie. Dodanie przypisu do KSH o mo liwo wypenienia wzoru w systemie teleinformatycznym uatwi znacznie zao enie spki z o.o. jest ich bowiem cztery razy wicej ni spek akcyjnych i handlowych. Umowa spki powinna by opatrzona wtedy e-podpisem, ju przygotowano projekt nowej ustawy. Zmiana umowy spki bdzie mo liwa dopiero po rejestracji danej spki.

3) Ustawa o zmianie Ustawy Krajowy Rejestr Sdowy wejdzie w ycie 1.10.2011

Centralna Informacja KRS bdzie wydawa informacje jak do tej pory, ale dokumenty elektroniczne bd miay urzdow moc dowodow. Ponadto Centralna Informacja bdzie bezpatnie udostpniaa informacje o r nych podmiotach. Samodzielne wydruki bd posiaday tak moc jak te wydrukowane bezporednio w Centralnej Informacji, jeli bd cechoway si specjalnymi powiadczeniami prawdziwoci. Nie planuje si likwidacji Centralnej Informacji.

4) Ustawa o zmianie Ustawy o ogoszeniu normatywnym

ORGA IZACJA ADZORU FI A SOWEGO AD RY KIEM PASTW UE

Regulacje prawne w Polsce dotyczce nadzoru finansowego znajduj si przede wszystkim w Ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym z 2006 roku. Inne przepisy mo na znale tak e nastpujcych ustawach:

- Ustawa Prawo bankowe (1997), - Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszw emerytalnych (1997), - Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym (2003), - Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi (2005), - Ustawa o elektronicznych instrumentach patniczych (2002), - Ustawa o nadzorze uzupeniajcym (2005).

Odpowiednie zastosowanie maj tak e r ne akty wykonawcze.

35

PRAWO GOSPODARCZE Zakres nadzoru finansowego:

- wzorce nadzoru zintegrowanego (wzr brytyjski) jedna instytucja nadzoru nad caym rynkiem finansowym w pastwie (Belgia, Niemcy, Austria, Polska) - model czciowo zintegrowany dwie instytucje nadzoru nad caym rynkiem finansowym w pastwie (Holandia, Luxemburg) - nadzr sektorowy trzy instytucje nadzoru nad caym rynkiem finansowym w pastwie (Portugalia, Grecja, Hiszpania, Wochy, Francja, Litwa) - model horyzontalny niezale ne instytucje nadzoru poszczeglnych segmentw

Cele nadzoru finansowego:

- zapewnienie prawidowego funkcjonowania rynku finansowego - zapewnienie ochrony uczestnikw rynku finansowego

Komisja

adzoru Finansowego organ kolegialny skadajcy si z przewodniczcego,

dwch zastpcw i czterech czonkw wrd nich s przedstawiciele Ministerstwa Finansw, Ministerstwa Pracy, prezydenta RP oraz prezes lub wiceprezes NBP. Organ ten jest powoywany przez premiera na picioletni kadencj. Komisji Nadzoru Finansowego podlega Urzd Nadzoru Finansowego. Decyzje administracyjne mog by wykonywane przez pracownikw urzdu. Wyjtkiem jest tutaj udzielanie bd cofanie zezwole wtedy dziaa ju bezporednio KNF. Komisja wydaje Dziennik Urzdowy (akty prawne). Po jej powoaniu zniesiono inne formy nadzoru, a Komisj Nadzoru Bankowego zlikwidowano dopiero 1.1.2008.

22.09.2010 wprowadzono rezolucj legislacyjn dotyczc form nadzoru finansowego. Jej wprowadzenie byo uzasadnione zymi dowiadczeniami finansowymi w ostatnich latach. Europejski Nadzr Finansowy od 1.01.2010 pracuje na nowych zasadach opracowanych przez Komisj Europejsk. - Europejska Rada Do Spraw Ryzyka Systemowego ma za zadanie monitowa i ocenia r ne instytucje nadzoru finansowego. W jej skad ma wej prezes Europejskiego Banku Centralnego, przedstawiciele krajw UE i przedstawiciel Komisji Europejskiej. - Europejski System Organw Nadzoru Finansowego bdzie mia kompetencje tylko w zakresie sprawowania nadzoru w kraju (nadzory lokalne) w sprawach nadzwyczajnych. Nie 36

PRAWO GOSPODARCZE bdzie jednego organu na szczeblu unijnym powstan bowiem systemy nadzoru bankowego, ubezpiecze i funduszy emerytalnych oraz gied i papierw wartociowych. Ka dy bdzie sprawdza, jak waciwy organ nadzorczy dziaa w danym pastwie czonkowskim.

BA KI

Forma prawna banku jest zo ona i zawarta w wielu r nych aktach normatywnych:

- Art. 227 Konstytucji RP, - Ustawa o BP (1997), - Ustawa Prawo bankowe (1997), - Ustawa o bankach gospodarstwa krajowego (jedyny bank pastwowy nie w znaczeniu ekonomicznym, lecz prawnym) (2003), - Ustawa o bankach spdzielczych i bankach zrzeszajcych (2000), - Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych (1997).

Bank pojcie wedle Ustawy Prawo bankowe instytucja finansowa (wedug KSH), jest on osob prawn, powstaje zgodnie z przepisami ustawy w zale noci od charakteru banku, dziaa na podstawie zezwole, definicja okrela dokadnie, o jakie usugi bankowe chodzi. Zastrze enie okrelenia bank lub kasa tylko jako dziaalno bankowa.

BP Ustawa o BP centralny bank pastwa, ma prawo do ustalania polityki pieni nej, nie podlega wpisowi do adnego rejestru, Prezes NBP wybierany jest przez Sejm na 6 lat na wniosek Prezydenta RP; Zarzd NBP 6-8 czonkw + prezes NBP. Rada Polityki Pieni nej (RPP) organ kolegialny, liczcy 9 czonkw, wybierany rwnie na 6 lat przez Sejm, Senat, Prezydenta i Prezesa NBP ustala zao enia polityki pieni nej.

Istnieje obecnie projekt zmian konstytucji opracowany przez Prezydenta Bronisawa Komorowskiego, ktry ma na celu dostosowanie do rozwiza Traktatu Lizboskiego w ramach Europejskiego Systemy Bankw Centralnych pozbawienie mo liwoci

ksztatowania polityki pieni nej przez RPP powinna by ona ksztatowana przez UE, likwidacja RPP, rozwizania wejd w ycie, kiedy w Polsce zostanie wprowadzone euro i wtedy wyganie kadencja czonkw RPP. 37

PRAWO GOSPODARCZE Inne formy prawne, ktre mog prowadzi dziaalno bankow:

Banki pastwowe byy tworzone w przeszoci w drodze rozporzdzenia Rady Ministrw (np. Bank Gospodarki Krajowej) Ustawa przewiduje szczeglne uregulowania stosowanie w sprawach nieuregulowanych przepisw prawa bankowego, wskazanie na organy (rada nadzorcza 8-12 czonkw + przewodniczcy, zarzd organ wykonawczy 3-7 osb); statut tego banku jest ustalany w drodze rozporzdzenia Ministra Skarbu Pastwa.

Banki spdzielcze w chwili obecnej istnieje okoo 600 oddziaw takich bankw. Jest to szczeglny rodzaj spdzielni, w ktrej zrzeszone s banki. Obecnie w Polsce s 3 banki spdzielcze: Bank Polskiej Spdzielczoci, Gospodarczy Bank Wielkopolski i Mazowiecki Bank Regionalny. Rada nadzorcza i zarzd skadaj si minimum z 3 osb, prezes oraz druga osoba z nadzoru musz uzyska aprobat KNF. Statut przyjmuje form aktu notarialnego, kapita zao ycielski jest ni szy ni w banku w formie spki akcyjnej.

Banki w formie spki akcyjnej potrzebuj zezwolenia KNF, stosujemy do nich KSH (ustawa oglna). Wymagany jest od nich do wysoki kapita zao ycielski, rada nadzorcza skada si z 5 osb, a zarzd z 3 osb. Ich odmian s banki hipoteczne (Ustawa o dziaalnoci hipotecznej), ktre mog dziaa jedynie jako spka akcyjna. W nazwie takiego banku musi by sowo hipoteczny.

W Polsce mog te mieci si oddziay bankw zagranicznych, zgodnie z przepisami od 1 stycznia 1999 roku wymaga si od nich jedynie zezwolenia wydawanego przez KNF.

ZAKADY UBEZPIECZE

Prawne formy ubezpiecze s do skomplikowan kwesti ze wzgldu na zmian aktw i dyrektyw oraz dopasowanie prawa polskiego do prawa UE. W chwili obecnej obowizuje dyrektywa 183 z 2009 roku o nazwie Wypacalno II, poprzednie dyrektywy zostay uchylone do 31.10.2012, tj. do momentu wdro enia w Polsce odpowiednich przepisw w zakresie ubezpiecze i reasekuracji. Obecnie obowizuj w Polsce: Ustawa o dziaalnoci ubezpieczeniowej z 2003 roku (wielokrotnie zmieniana) Ustawa o ubezpieczeniach obowizkowych z 2003 roku Ustawa o porednictwie ubezpieczeniowym z 2003 roku 38

PRAWO GOSPODARCZE Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym z 2006 roku (uprzednio Ustawa nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych z 2003 roku)

Rozr niamy krajowe i zagraniczne zakady ubezpiecze. Do prowadzenia dziaalnoci ubezpieczeniowej konieczne jest posiadanie zezwolenia od Komisji Nadzoru Finansowego, niezale nie od formy prawnej. Zakad ubezpiecze mo e prowadzi dziaalno ubezpieczeniow wycznie w formie spki akcyjnej lub towarzystwa ubezpiecze wzajemnych.

Towarzystwa ubezpiecze wzajemnych (TUW) wywodz si z XVII wieku, najwicej wyksztacio si ich w Japonii, w USA jest w nich ubezpieczona okoo 1/3 obywateli. Do utworzenia TUW wymagany jest wpis do KRS.

Zakady ubezpiecze S.A. ich status musi zosta zatwierdzony przez KNF, zarzd takiego zakadu skada si z minimum dwch osb. Lex specialis odnoszc si do zakadw ubezpiecze S.A. jest Ustawa o dziaalnoci ubezpieczeniowej oraz kodeks spek handlowych. Zmiany, ktre w nich zaszy, wi si z przepisami o zakadach (ubezpiecze i) reasekuracji S.A. (przekazywanie sobie ryzyka). Wrd zakadw reasekuracji mo na wyr ni towarzystwa reasekuracji wzajemnej S.A. (reasekuracja ubezpieczenie wtrne). Obowizkowy jest tutaj wpis do KRS.

PRZEDSIBIORSTWO PASTWOWE

Pod koniec lat 80. XX wieku istniao ok. 8 000 przedsibiorstw pastwowych. Wedug danych Gwnego Urzdu Statystycznego z grudnia 2009 roku byo ich jedynie 169. Ich liczba stale maleje w wyniku komercjalizacji i prywatyzacji oraz likwidacji. Pastwowe przedsibiorstwa rolne (PGR) zostay przejte przez Agencj Wasnoci Rolnej Skarbu Pastwa (obecnie Agencja Nieruchomoci Rolnych). Organami zao ycielskimi tych przedsibiorstw s wojewodowie. W przypadku 2/3 przedsibiorstw pastwowych wszczto postpowanie upadociowe lub s one w stanie likwidacji, bowiem nie sprawdzaj si one w gospodarce rynkowej. Jedynie 11 przedsibiorstw pastwowych funkcjonuje bez zmian. W roku ubiegym prywatyzacji ulega Poczta Polska.

39

PRAWO GOSPODARCZE Podstawy prawne przedsibiorstw pastwowych zawarte s w nastpujcych aktach: - Ustawa o przedsibiorstwach pastwowych (1981) - Ustawa o samorzdzie zaogi przedsibiorstw pastwowych (1981) - Ustawa o gospodarce finansowej przedsibiorstw pastwowych (1989) - Ustawa Porty lotnicze (1997) - Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsibiorstw pastwowych (1996) Przedsibiorstwo pastwowe funkcjonuje w oparciu o trzy zasady: samodzielno, samorzdno, samofinansowanie (przy gospodarce planowej) i posiada osobowo prawn. Przedsibiorstwa pastwowe mo emy zaklasyfikowa nastpujco: - przedsibiorstwa pastwowe, ktre podlegay Ustawie o przedsibiorstwach pastwowych, - przedsibiorstwa pastwowe, ktre nie podlegay Ustawie o przedsibiorstwach pastwowych (np. Porty Lotnicze, kiedy PLL LOT i Poczta Polska; wobec Zakadu Unieszkodliwiania Odpadw Promieniotwrczych nie stosuje si tej ustawy, lecz podlega on wpisowi do KRS), - przedsibiorstwa pastwowe dziaajce na zasadach Ustawy o przedsibiorstwach pastwowych, - przedsibiorstwa pastwowe dziaajce na zasadach szczeglnych. Organy przedsibiorstwa pastwowego: oglne zebranie pracownikw / delegatw podstawowy organ przedsibiorstwa rada pracownicza organ liczy z reguy okoo 15 czonkw dyrektor przedsibiorstwa pastwowego - organ wykonawczy, mieli by oni wybierani w drodze konkursu, Zastpcy dyrektora nie s organem i dziaaj na zasadzie penomocnictwa. Statut przedsibiorstwa reguluje struktur organizacyjn przedsibiorstwa oraz inne sprawy przewidziane w niniejszej ustawie. Statut uchwala oglne zebranie pracownikw na wniosek dyrektora przedsibiorstwa. Organ zao ycielski mo e powierzy zarzdzanie przedsibiorstwem pastwowym osobie fizycznej lub prawnej. Z chwil objcia obowizkw przez zarzdc organy samorzdu zaogi ulegaj rozwizaniu z mocy prawa. Przykadem przedsibiorstw pastwowych bez nazwy przedsibiorstwo pastwowe w

nazwie s: Biuro Urzdzania Lasu i Geodezji Lenej oraz Wojskowe Biuro Projektw Budowlanych.

40

PRAWO GOSPODARCZE JED OSTKI BADAWCZO-ROZWOJOWE

Jednostkami badawczo-rozwojowymi, w rozumieniu Ustawy o jednostkach badawczorozwojowych, s pastwowe jednostki organizacyjne wyodrbnione pod wzgldem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, tworzone w celu prowadzenia bada naukowych i prac rozwojowych, ktrych wyniki powinny znale zastosowanie w okrelonych dziedzinach gospodarki narodowej i ycia spoecznego. Jednostkami badawczo-rozwojowymi s: - instytuty naukowo-badawcze, - orodki badawczo-rozwojowe, centralne laboratoria i inne jednostki organizacyjne. Ich podstawowym zadaniem jest prowadzenie dziaalnoci naukowej. Jednostki badawczorozwojowe posiadaj osobowo prawn. Mog one prowadzi tak e inn dziaalno gospodarcz na zasadach okrelonych w przepisach Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej w zakresie i formach okrelonych w statutach tych jednostek.

Dziaalno ta musi zosta wydzielona pod wzgldem finansowym i rachunkowym z dziaalnoci naukowej. Organami jednostki badawczo-rozwojowej s dyrektor i rada naukowa.

STOWARZYSZE IA

Dziaalno gospodarcza stowarzysze oparta jest na Ustawie Prawo o stowarzyszeniach z 1989 roku. Wedle definicji jest to jednostka organizacyjna o charakterze dobrowolny, samorzdnym. Jest to trwae zrzeszenie o celach niezarobkowych, aby powstao potrzebnych jest 15 osb fizycznych, osoby prawne to jedynie osoby wspierajce (rodkami finansowymi). Wa ne jest uchwalenie statutu i wybranie komitetu stowarzyszenia. Stowarzyszenie nabywa osobowo prawn dopiero po rejestracji. Ustawa przewiduje, e osobowo prawn mog mie tak e jednostki terenowe (PTTK ma 320 oddziaw / jednostek terenowych, co pozwala mu funkcjonowa w obrocie). Najwa niejszym organem stowarzyszenia jest walne zebranie / kongres / zjazd czonkw bd delegatw stowarzyszenia. Zarzd jest organem wykonawczym, a komisja rewizyjna / nadzorcza stanowi organ kontroli wewntrznej. Stowarzyszenie mo e prowadzi dziaalno gospodarcz, wedug oglnych zasad okrelonych w odrbnych przepisach. Dochd z dziaalnoci gospodarczej stowarzyszenia su y realizacji celw statutowych i nie mo e by przeznaczony do podziau midzy jego czonkw. 41

PRAWO GOSPODARCZE Uproszczon form stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwyke, nie posiadajce osobowoci prawnej. Osoby w liczbie co najmniej trzech, pragnce zao y stowarzyszenie zwyke, uchwalaj regulamin dziaalnoci, okrelajc w szczeglnoci jego nazw, cel, teren i rodki dziaania, siedzib oraz przedstawiciela reprezentujcego stowarzyszenie. Takie

stowarzyszenie nie mo e prowadzi dziaalnoci gospodarczej, ani otrzymywa dotacji lub darowizn.

FU DACJE Fundacja mo e by ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celw spoecznie lub gospodarczo u ytecznych, w szczeglnoci takich, jak: ochrona zdrowia, rozwj gospodarki i nauki, owiata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc spoeczna, ochrona rodowiska oraz opieka nad zabytkami. Fundacje mog ustanawia osoby fizyczne niezale nie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania bd osoby prawne majce siedziby w Polsce lub za granic. Siedziba fundacji powinna znajdowa si na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Owiadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno by zo one w formie aktu notarialnego. W owiadczeniu woli o ustanowieniu fundacji fundator powinien wskaza cel fundacji oraz skadniki majtkowe przeznaczone na jego realizacj. Cel fundacji musi znale si w statucie fundacji. Fundacja nabywa osobowo prawn po wpisaniu jej do KRS. W statucie fundacji okrela si zarzd o charakterze wykonawczym, ktry mo e by uzupeniany przez inne organy. Prowadzenie dziaalnoci gospodarczej mo e by przewidziane w statucie fundacji, lecz nie musi. Dziaalno gospodarcza mo e by prowadzona, jeli nie przytacza ona jej celw. Warto rodkw majtkowych fundacji przeznaczonych na dziaalno gospodarcz nie mo e by mniejsza ni 1 tysic zotych.

ORGA IZACJE PO YTKU PUBLICZ EGO Zgodnie z ustaw dziaalnoci po ytku publicznego jest dziaalno spoecznie u yteczna, prowadzona przez organizacj pozarzdow w sferze zada publicznych ustawy, m.in. takich jak: pomoc spoeczna, dziaalno charytatywna, ochrona i promocja zdrowia, kultura, nauka, owiata i wychowanie, promocja i organizacja wolontariatu. Organizacje po ytku publicznego mog prowadzi dziaalno gospodarcz jedynie dodatkowo.

42

PRAWO GOSPODARCZE PARTIE POLITYCZ E

Partie polityczne teoretycznie nie mog prowadzi dziaalnoci gospodarczej. Ustawa o partiach politycznych z 1997 roku stawia im bowiem za cel inne zadania. Jednak w Artykule 27 tej ustawy czytamy, e prowadzenie przez parti polityczn dziaalnoci wasnej

polegajcej na sprzeda y tekstu statutu lub programu partii, a tak e przedmiotw symbolizujcych parti i wydawnictw popularyzujcych cele i dziaalno partii politycznej oraz na wykonywaniu odpatnie drobnych usug na rzecz osb trzecich z wykorzystaniem posiadanego sprztu biurowego nie stanowi dziaalnoci gospodarczej w rozumieniu odrbnych przepisw.

ZWIZKI ZAWODOWE

Ustawa o zwizkach zawodowych z 1991 roku stawia im za cel reprezentowanie i obron praw pracownikw oraz ich interesw zawodowych i socjalnych. Zwizki zawodowe mog prowadzi dziaalno gospodarcz na zasadach statutowych, ale dochody nie mog by dzielone pomidzy ich czonkw.

ZWIZKI WYZ A IOWE

Ustawa o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania z 1989 wskazuje wprawdzie, e celem zwizkw wyznaniowych nie jest prowadzenie dziaalnoci gospodarczej, jednak mo na j prowadzi i jest ona zwolniona od opodatkowania dotyczcego wydatkw.

SPDZIEL IA

Podstaw prawn dla spdzielni jest Ustawa Prawo spdzielcze z 1982 roku z pniejszymi zmianami. W 2008 roku prezydent Lech Kaczyski przedstawi projekt nowego uregulowania, jednak nie zostao ono przyjte. Poza wspomnian ustaw wyr ni nale y takie przepisy jak: - Ustawa o spdzielniach mieszkaniowych (2000), - Ustawa o spdzielniach socjalnych (2006).

43

PRAWO GOSPODARCZE Wedle definicji spdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej (zasada otwartych drzwi) liczby osb, o zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym, ktre w interesie swoich czonkw prowadzi wspln dziaalno gospodarcz (cel spdzielni). Spdzielnia mo e prowadzi dziaalno spoeczn i owiatowo-kulturaln na rzecz swoich czonkw i ich rodowiska. Kiedy spenienie tego warunku byo obowizkowe. Do zao enia spdzielni potrzebnych jest 10 osb fizycznych lub 3 osoby prawne. Po wpisaniu do rejestru przedsibiorcw w KRS spdzielnia nabywa osobowo prawn. Konieczne jest uchwalenie statutu spdzielni, w ktrym znajduj si okrelone postanowienia przewidziane ustawowo. Statut peni rol podstawowego rda wewntrznego prawa spdzielczego. Nale y tak e wybra odpowiednie organy lub komisj organizacyjn. Organami spdzielni s: walne zgromadzenie najwy szy organ spdzielni, ma kompetencje wyczne, ustala on kierunki i rozwd dziaalnoci gospodarczej spdzielni, zapoznaje si ze sprawozdaniami rady oraz zarzdu i dziau finansowego a tak e uchwala statut lub zmiany w nich zachodzce oraz podejmuje uchway o zbyciu nieruchomoci czy zakadu; rada nadzorcza spenia funkcj kontroln i nadzr, dotyczy organw kolegialnych, liczy co najmniej 3 czonkw, rozpatruje skargi dotyczce dziaalnoci zarzdu spdzielni, ustala struktur organizacji spdzielni, tak e uchwala plany i warunki rozwoju dziaalnoci gospodarczej; zarzd organ wykonawczy, kieruje dziaalnoci spdzielni oraz reprezentuje j na zewntrz. Kierownictwo mo e tak e przej wyznaczony kierownik / czonek spdzielni, nie staje si on jednak przez to organem wykonawczym. Obecnie nie wyznacza si liczby czonkw zarzdu, kiedy byy to 3 osoby. Spdzielnie mo na podzieli na: podlegajce Ustawie Prawo spdzielcze: - dziaajce na podstawie przepisw oglnych (np. lekarskie) - dziaajce na podstawie przepisw szczeglnych (np. rolnicze) niepodlegajce Ustawie Prawo spdzielcze (np. mieszkaniowe, socjalne) - banki spdzielcze - spdzielnie rzemielnicze

44

PRAWO GOSPODARCZE Biorc pod uwag podzia terytorialny / obszar dziaania wyr niamy spdzielnie: gminne (np. gminna spdzielnia Samopomoc chopska, popularnie zwana GS), okrgowe (np. Okrgowa Spdzielnia Mleczarska), wojewdzkie (np. Wojewdzka Spdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska), krajowe.

45