Praktyki studenckie -prawdziwa wartość czy przykra konieczność.

Maciej BeręsewiczAnita Maćkowiak

Marta MusiałŁukasz Wawrowski

SKN Estymator

Spis treści

1 Metoda badania 31. Cel badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32. Metoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2.1. Próba kwotowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32.2. Organizacja badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2 Wyniki i rezultaty 61. Wyniki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123. Rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

A Treść przeprowadzonej ankiety 13

Streszczenie

Projekt badał opinie oraz oczekiwania studentów na temat praktyk obowiąz-kowych. Miał za zadanie poznać obecne nastroje panujące wśród studentówi ich odczucia odnośnie praktyk. Otrzymane wyniki okazały się zaskakujące:mały odsetek studentów załatwia praktyki po znajomości, a osoby, któreodbyły je zgodnie z regulaminem studiów są z nich zadowolone i uważają,że praktyki obowiązkowe mają sens. Ponadto studenci liczą na możliwośćposzerzenie swoich umiejętności oraz nauczenia się nowych rzeczy podczasodbywania praktyki.

Rozdział 1Metoda badania

1. Cel badania

Celem badania było znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: jaki jestodsetek studentów zaliczających praktyki po znajomości, czy studentom za-leży na zaliczeniu praktyki po znajomości oraz czy studenci widzą sens wpraktykach obowiązkowych. Ponadto badanie miało dostarczyć informacji ooczekiwaniach studentów odnośnie praktyk obowiązkowych.

2. Metoda

W podrozdziale zostało przedstawione teoretyczne podejście do wykorzysta-nej metody, a także został opisany dokładny przebieg badania.

2.1. Próba kwotowa

Próba kwotowa jest to rodzaj próby losowej, o której można powiedzieć, żejest reprezentatywna, mimo że badane jednostki wchodzące w jej skład niezostały wybrane w sposób losowy.

Wybór respondentów do próby kwotowej opiera się zwykle na kilku ce-chach, przykładowo: wiek, płeć, miejsce zamieszkania. Dobór osób do próbyna podstawie wybranych kryteriów oparty jest na posiadanej już wiedzy natemat badanej populacji. Potrzebna jest na przykład informacja jaki procent

2. Metoda 4

populacji stanowią kobiety i mężczyźni. W takim przypadku dobór kwotowywedług płci będzie oznaczał, że udział procentowy kobiet i mężczyzn w próbiemusi być taki sam, jak ich udział w całej badanej populacji.

Reprezentatywność próby kwotowej jest w pewnym sensie umowna, uza-leżniona w głównej mierze od aktualności danych na podstawie których do-bierane były tzw. kwoty, czyli proporcje osób dobieranych do próby. Nawet wprzypadku pełnej aktualności danych nie można określić obciążenia wynikówzrealizowanego badania1. Poza tym jednostki do badania nie są wybieranew sposób zupełnie losowy, gdyż to ankieter wybiera respondentów i może torobić w sposób subiektywny2.

2.2. Organizacja badań

W celu wyjaśnienia problemu postanowiliśmy przeprowadzić badanie ankie-towe, ponieważ uznaliśmy, że w ten sposób uda nam się dotrzeć do naj-szerszego grona studentów. Opierając się na danych uzyskanych z Dzieka-natów poszczególnych wydziałów ustaliliśmy reprezentatywną próbę, któraobejmowała studentów III roku (I st.), I oraz II roku (II stopnia). Próbakwotowa liczyła 398 osób (10% populacji studentów liczone względem płci,wydziału oraz roku studiów). Podczas przeprowadzania badania napotkali-śmy na trzy problemy. Konstrukcja odpowiedniej ankiety okazała się sporymwyzwaniem, gdyż sformułowane przez nas pytania nie pozwalały na uzyska-nie interesujących nas odpowiedzi. Po rozmowie z ekspertami w dziedziniebadań marketingowych udało nam się stworzyć ostateczną wersję ankiety. Jejtreść znajduje się w Dodatku A. Kolejną przeszkodą była realizacja próby.Na podstawie planu zajęć ustaliliśmy grafik, według którego mieliśmy prze-pytać studentów z poszczególnych wydziałów i kierunków. Jednakże okazałosię, że frekwencja wśród studentów jest niższa, niż liczebność wymagana wnaszej próbie. Ponadto studenci nie wykazywali zbyt dużej chęci, aby wy-pełnić ankietę. Niestety nie udało się zrealizować badania w 100%, gdyż niezastaliśmy sporej grupy studentów. W celu uzupełnienia braków odpowiedziprzeprowadziliśmy ankietę internetową. Dzięki temu udało nam się zrealizo-

1http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html?b=baza&szczegolowo=1742http://pl.wikipedia.org/wiki/Dob%C3%B3r pr%C3%B3by

2. Metoda 5

wać 76% próby. Dokładne dane na temat liczbności próby oraz jej realizacjiznajdują się na Rysunku 1.1 oraz Rysunku 1.2.

Rysunek 1.1. Liczebność próby

Mężczyzna Kobieta Mężczyzna Kobieta Mężczyzna Kobieta

Ekonomia 7 9 6 11 5 9 47

Polityka Społeczna 1 4 2 2 0 2 10

Finanse i rachunkowość 10 11 11 16 12 10 70

Informatyka i Ekonometria 7 4 7 3 4 2 27

Techniczne zastosowania

internetu0 0 1 0 1 1 3

Gospodarki

Międzynarodowej

Międzynarodowe Stosunki

Gospodarcze10 15 8 14 6 11 64

Towaroznawstwo 0 0 4 8 2 4 19

Zarządzanie i inżynieria

produkcji0 0 1 2 2 6 11

Finanse i Rachunkowość 8 10 11 11 7 11 59

Gospodarka Przestrzenna 1 3 3 3 1 2 13

Zarządzanie i

Marketing/Zarządzanie12 11 13 14 13 16 78

55 65 66 85 53 75 398

Wydział Kierunek

SUMA

Ekonomii

Informatyki i Gospodarki

Elektronicznej

Towaroznawstwa

Zarządzania

SUMAIII rok I stopień I rok II stopień II rok II stopień

Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 1.2. Realizacja próby

Mężczyzna Kobieta Mężczyzna Kobieta Mężczyzna Kobieta

Ekonomia 6 7 0 13 5 11 42

Polityka Społeczna 1 4 2 2 0 0 9

Finanse i rachunkowość 9 9 9 15 7 10 59

Informatyka i Ekonometria 9 5 8 3 0 0 25

Techniczne zastosowania

internetu0 0 1 0 1 1 3

Gospodarki

Międzynarodowej

Międzynarodowe Stosunki

Gospodarcze8 15 6 11 6 11 57

Towaroznawstwo 0 0 5 6 2 1 14

Zarządzanie i inżynieria

produkcji0 0 1 3 0 4 8

Finanse i Rachunkowość 8 6 3 11 3 9 40

Gospodarka Przestrzenna 1 12 3 3 0 0 19

Zarządzanie i

Marketing/Zarządzanie6 7 7 5 1 2 28

30448 45 25

SUMA

Towaroznawstwa

Zarządzania

Wydział Kierunek

SUMA

III rok I stopień I rok II stopień II rok II stopień

Ekonomii

Informatyki i Gospodarki

Elektronicznej

Źródło: opracowanie własne.

Rozdział 2Wyniki i rezultaty

1. Wyniki badań

W badaniu ankietowych zebrano dane 304 osób. Wśród wszystkich ankie-towanych 84% studentów odbyło praktykę zgodnie z regulaminem studiów.Największy odsetek osób odbywających praktykę zgodnie z regulaminem stu-diów zaobserwowano na Wydziale Towaroznawstwa i wynosił on 91%. Z koleinajwięcej osób, które otrzymały potwierdzenie odbycia praktyki, a mimo tojej nie odbyły, studiuje na Wydziale Gospodarki Międzynarodowej, a odse-tek ten wyniósł 22%. Dane na temat wszystkich wydziałów znajdują się naRysunku 2.1.

Kolejne pytanie dotyczyło doświadczenia zawodowego studenta. Respon-denci mogli wybierać pomiędzy następującymi odpowiedziami (wielokrot-nego wyboru): praktyki/staże dodatkowe, działalność w organizacjach stu-denckich, działalność charytatywna/wolontariat, działalność w innych orga-nizacjach, praca na umowę o pracę, praca na umowę zlecenie lub o dzieło,praca wakacyjna, inne, żadne z powyższych. Większość respondentów po-siadała doświadczenie zawodowe. Największą grupę stanowiły osoby, którepracowały podczas wakacji i stanowiły 60%. Kolejną grupą były osoby uczest-niczące w dodatkowych praktykach lub stażach. Grupa ta stanowiła 54%, a51% respondentów posiadało doświadczenie w pracy na umowę zlecenie lubo dzieło. Wśród studentów tylko 4% nie posiadało żadnego doświadczeniazawodowego. Prawie 30% studentów posiada już doświadczenie w pracy na

1. Wyniki badań 7

Rysunek 2.1. Sposób zaliczenia praktyki - podział na wydziały

78%

85%

86%

86%

91%

22%

15%

14%

14%

9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gospodarki Międzynarodowej

Zarządzania

Informatyki i Gospodarki Elektronicznej

Ekonomii

Towaroznastwa

Odbyłem/am praktykę zgodnie z regulaminem studiów

Otrzymałem/am potwierdzenie odbycia praktyki, mimo iż faktycznie nie brałem/am w niej udziału

Źródło: opracowanie własne.

umowę o pracę. Szczegółowe wyniki znajdują się na Rysunku 2.2.

Rysunek 2.2. Doświadczenie zawodowe - studenci ogółem

3%

4%

18%

21%

29%

35%

51%

54%

60%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Inne

Żadne z powyższych

Działalność w innych organizacjach

Działalnośc charytatywna/wolontariat

Praca na umowę o pracę

Działalność w organizacjach studenckich

Praca na umowę zlecenie lub o dzieło

Praktyki/staże dodatkowe

Praca wakacyjna

Źródło: opracowanie własne.

Kolejne pytanie dotyczyło oceny odbytych praktyk obowiązkowych (21

1. Wyniki badań 8

stwierdzeń przedstawionych na skali Likerta). Stwierdzenia dotyczyły międzyinnymi wykonywanych zadań, stosunków z pracownikami, możliwości wyka-zania się oraz stwierdzenia podsumowującego ”praktyki były zupełnie bezsensu”. Zarówno kobiety jak i mężczyźni byli zgodni, co do stwierdzenia ”zwy-kle byłem/am w stanie wykonać wszystkie powierzone mi zadania podczaspraktyki” oraz uważali, że ich ”przełożony posiadał odpowiednie kompeten-cje”. Średnia ocen tych stwierdzeń wyniosła odpowiednio 4,64 oraz 4,35. Ko-biety wyżej oceniły stwierdzenie ”moi współpracownicy posiadali odpowied-nie kompetencje” (4,18), a mężczyźni ”miałem dużą samodzielność w wyko-nywaniu powierzonych zadań” (3,97). Wszyscy ankietowani stwierdzili, że ra-czej nie zgadzają się ze stwierdzeniem ”po odbytej praktyce miałem/miałammożliwość zatrudnienia”. Stwierdzenie to zostało najniżej ocenione przez re-spondentów i średnia ocena wyniosła 2,12. Na podstawie tego można wnio-skować, iż pracodawcy nie są skłonni zatrudniać studentów odbywających unich praktyki. Pomimo powyższego stwierdzenia większość studentów nie zga-dza się ze stwierdzeniem, że ”praktyki są bez sensu”. Wszyscy studenci, pozastudiującymi na Wydziale Informatyki i Gospodarki Elektronicznej najwyżejocenili stwierdzenie ”zwykle byłem/am w stanie wykonać wszystkie powie-rzone mi zadania podczas praktyki”. Wyżej wymienieni studenci najwyżejocenili stwierdzenie ”przełożony posiadał odpowiednie kompetencje”. Śred-nia ocen wynosiła odpowiednio 4,67 oraz 4,38. Studenci wszystkich wydzia-łów raczej nie zgadzają się ze stwierdzeniem ”podczas praktyk nie nauczy-łem/am się niczego nowego”. Studenci Wydziału Informatyki i GospodarkiElektronicznej jako jedyni nie mają zdania na temat stwierdzenia ”praktykibyły zupełnie bez sensu”. Respondenci z innych wydziałów, tj. z WydziałuEkonomii, Gospodarki Międzynarodowej, Towaroznawstwa oraz Zarządzaniaraczej nie zgadzali się z tym stwierdzeniem. Warto zwrócić uwagę, że istniejeznaczna różnica w ocenach tego stwierdzenia na Wydziale Towaroznawstwaoraz Informatyki i Gospodarki Elektronicznej i wynosi około 1 punktu w skaliLikerta. Wyniki dla ogółu studentów zostały przestawione na Rysunku 2.3oraz na Rysunku 2.4 natomiast średnie ocen poszczególnych stwierdzeń dlawydziałów znajdują się w Tabeli 2.1.

1. Wyniki badań 9

Tablica 2.1. Charakterystyka praktyk - średnie ocen poszczególnych stwierdzeń (wydziały)

Wydział Ekonomii Informatyki Gospodarki Towaroznawstwa Zarządzaniai Gospodarki Międzynarodowej

Stwierdzenie ElektronicznejZwykle byłem/am w stanie wykonać

wszystkie powierzone mi zadaniapodczas praktyki 4.66 4.17 4.76 4.52 4.73

Mój przełożony posiadałodpowiednie kompetencje 4.39 4.38 4.27 4.33 4.31

Moi współpracownicy posiadaliodpowiednie kompetencje 4.19 3.88 4.05 4.05 4.04

Lokalizacja firmy była dogodna 4.08 3.65 4.05 4.00 4.08Miałem/am dużą samodzielność

w wykonywaniu powierzonych zadań 3.65 4.13 3.84 3.71 3.88Pracownicy pomogli mi wdrożyć się

w funkcjonowanie firmy 3.88 3.46 3.82 3.67 3.72Praktyka była zgodna

z kierunkiem moich studiów 3.92 3.50 3.31 3.86 3.84Firma, w której odbywałempraktyki liczy się na rynku 3.75 3.38 3.84 3.80 3.63

Pracownicy traktowali mniena równi ze sobą 3.62 3.67 3.77 3.50 3.70

Mój przełożony traktował mniena równi z innymi pracownikami 3.47 3.50 3.78 3.57 3.72

Nie brałem/am udziałuw szkoleniach w ramach praktyk 3.51 2.91 3.23 3.14 3.45

Podczas praktyki mogłem/amwykorzystać swoje umiejętności

i kwalifikacje 3.01 3.04 3.13 3.29 3.31Miałem/am narzucone godziny pracy 3.23 3.50 3.07 2.57 3.08Moje zadania nie były zróżnicowane 3.08 3.21 3.36 3.24 2.84

Podczas praktyki mogłem/amwyrażać swoje myśli oraz pomysły 2.92 3.04 3.09 2.71 3.07

Podczas praktyki mogłem/amwykazać się kreatywnym myśleniem 2.83 3.17 2.91 2.86 3.05

Podczas praktyki miałem/ammożliwość stosowania własnych

metod pracy 2.74 3.13 3.07 2.48 2.88Zdobyte doświadczenie

wykorzystałem/am również pozakończeniu praktyk (w innym miejscu) 2.47 2.54 2.89 2.29 2.68

Nie nauczyłem/am się niczego nowego 2.49 2.54 2.36 2.43 2.21Praktyki były zupełnie bez sensu 2.35 2.67 1.91 1.71 1.92Po odbytej praktyce miałem/am

możliwość zatrudnienia 2.03 1.75 2.36 1.62 2.35

Źródło: opracowanie własne.

Kolejnym pytaniem, na które mieli odpowiedzieć respondenci dotyczyłooczekiwań związanych z praktykami obowiązkowymi. Studenci mieli wybrać z16 stwierdzeń 3 najistotniejsze oraz 3 nieistotne. W celu utworzenia rankingustwierdzeń obliczono miarę syntetyczną jako średnią arytmetyczną ważoną.Na pierwszym miejscu wśród najważniejszych stwierdzeń respondenci naj-częściej wskazywali ”poszerzenie swoich umiejętności”, następnie ”chęć na-uczenia się nowych rzeczy” oraz ”praktyki będą zgodne z kierunkiem moich

1. Wyniki badań 10

Rysunek 2.3. Charakterystyka praktyk - najwyżej oceniane stwierdzenia (studenci ogółem)

3,60

3,66

3,71

3,74

3,78

3,80

4,05

4,08

4,35

4,64

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00

Mój przełożony traktował mnie na równi z innymi pracownikami

Pracownicy traktowali mnie na równi ze sobą

Firma, w której odbywałem praktyki liczy się na rynku

Praktyka była zgodna z kierunkiem moich studiów

Pracownicy pomogli mi wdrożyć się w funkcjonowanie firmy

Miałem/am dużą samodzielność w wykonywaniu powierzonych zadań

Lokalizacja firmy była dogodna

Moi współpracownicy posiadali odpowiednie kompetencje

Mój przełożony posiadał odpowiednie kompetencje

Zwykle byłem/am w stanie wykonać wszystkie powierzone mi zadania

podczas praktyki

Źródło: opracowanie własne.

studiów”. Te stwierdzenia były najczęściej wskazywane na kolejnych miej-scach przez 25%, 7,5% i 6,4% wszystkich badanych respondentów. Wśródstwierdzeń, które są nieistotne respondenci najczęściej wskazywali ”zalicze-nie praktyki po znajomości”, następnie ”uczelnia powinna znaleźć mi ofertępraktyk” oraz ”uczelnia powinna kontrolować, czy praktyka odbywa się zgod-nie z umową”. Procentowy udział przedstawiał się następująco: 17,5%, 15%

1. Wyniki badań 11

Rysunek 2.4. Charakterystyka praktyk - najwyżej oceniane stwierdzenia (studenci ogółem)

3,14

3,13

3,09

2,98

2,94

2,86

2,60

2,38

2,12

2,12

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00

Podczas praktyki mogłem/am wykorzystać swoje umiejętności i

kwalifikacje

Miałem/am narzucone godziny pracy

Moje zadania nie były zróżnicowane

Podczas praktyki mogłem/am wyrażać swoje myśli oraz pomysły

Podczas praktyki mogłem/am wykazać się kreatywnym myśleniem

Podczas praktyki miałem/am możliwość stosowania własnych metod

pracy

Zdobyte doświadczenie wykorzystałem/am również po

zakończeniu praktyk (w innym miejscu)

Nie nauczyłem/am się niczego nowego

Praktyki były zupełnie bez sensu

Po odbytej praktyce miałem/am możliwość zatrudnienia

Źródło: opracowanie własne.

oraz 12%. Co ciekawe na czwartym miejscu wśród nieistotnych stwierdzeństudenci wskazali ”wynagrodzenie” z wynikiem 8% odpowiedzi. Ranking zewzględu na płeć kształtuje się bardzo podobnie z tą różnicą, że mężczyźniwśród istotnych cech na trzecim miejscu najczęściej wskazywali ”ciekawe iambitne zadania”. Pierwsze miejsce wśród najczęściej wybieranych stwier-dzeń w agregacji wydziałowej niezmiennie zajmowało ”poszerzenie swoich

2. Wnioski 12

umiejętności”. Drugie miejsce to zamiennie ”nauczenie się nowych rzeczy”i ”praktyki będą zgodne z kierunkiem moich studiów”. Dla Wydziału To-waroznawstwa oraz Wydziału Ekonomii trzecie miejsce w rankingu zajmujestwierdzenie ”możliwość zatrudnienia w firmie, w której odbywam praktyki”.Klasyfikacja nieistotnych cech wśród wydziałów odpowiada rankingowi wska-zanym przez ogół respondentów.

2. Wnioski

Powyższe wyniki wskazują na to, że studenci uważają praktyki za okazję doposzerzenia posiadanych umiejętności oraz chcą nauczyć się nowych rzeczy, azaliczenie praktyki po znajomości ich nie interesuje. Chcą także sami znaleźćofertę praktyki odpowiadającą ich zainteresowaniom, a kwestia wynagrodze-nia za odbytą praktykę ma dla nich charakter drugorzędny.

3. Rekomendacje

W świetle przedstawionych wyników można przedstawić rekomendacje dlastudentów oraz władz uczelni. Studentom radzimy zmienić nastawienie dopraktyk - osoby, które już odbyły praktykę były z niej zadowolone i uwa-żają, że mają one sens. Oprócz tego sugerujemy wymieniać opinie na tematfirm oferujących praktyki ponieważ nie każde przedsiębiorstwo zapewni prak-tykantowi możliwość nauki nowych rzeczy i da ciekawe zadania. Do władzuczelni zgłaszamy postulat badania opinii studentów po odbytych prakty-kach. Ankieta na ten temat powinna być dostępna w systemie e-dziekanatpo V semestrze studiów, jako ocena przedmiotu.

Dodatek ATreść przeprowadzonej ankiety

14

15