Praca w Finlandii - EURES Polska · praCa w Finlandii 7 Finlandia, Finowie i fiński sposób życia...

Informacje dla osób imigrujących do Finlandii Informacje o życiu i pracy w Finlandii Przydatne adresy i źródła informacji

Praca w Finlandii

2 praCa w Finlandii

Spis treści

Witamy w Finlandii ................................................................. 4

Dzień dobry, Finlandio!

Finlandia, Finowie i fiński sposób życia ........................... 7

W kierunku nowego tysiąclecia .......................................... 7

Przestronny kraj i cztery pory roku ................................. 7

Język fiński jest łatwy do wymówienia ............................ 8

Równouprawnienie ................................................................ 8

Wyznanie ..................................................................................... 8

Obrona kraju ............................................................................. 9

Praca i dobrobyt ...................................................................... 10

Czas społeczeństwa wiedzy ................................................. 10

Jak się mieszka w Finlandii ................................................... 10

W roku 2010 w Finlandii ....................................................... 11

Do pracy w Finlandii

Jaka praca? ............................................................................... 13

Jak szukać pracy? ................................................................... 13

Usługi Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego

dla osób, które przeprowadziły się do Finlandii............. 13

Osoby, które przeprowadziły się do Finlandii są

wspierane w procesie integracji z nowym krajem ...... 14

Plan integracji jest ustalany indywidualnie .................... 14

Poznanie języka otwiera drzwi ............................................ 15

Doskonalenie umiejętności zawodowych ........................ 15

Informacje o wolnych miejscach pracy ............................ 15

Budowanie pomostów .......................................................... 16

Kształcenie siły roboczej ....................................................... 16

Uznawanie dyplomów zawodowych

uzyskanych za granicą .......................................................... 17

Prawa i umowy ogólne o warunkach pracy .................... 17

Czas pracy, urlopy i wynagrodzenia .................................. 18

Do Finlandii jako przedsiębiorca ......................................... 19

Usługi tłumaczy ........................................................................ 19

Z podatków pokrywane są koszty

wspólnych usług publicznych .............................................. 20

Jakie pozwolenia potrzebne są osobie

przeprowadzającejsię do Finlandii .................................... 21

Wykonywanie pracy przez osobę

przybywającą do Finlandii ..................................................... 21

Wykonywanie pracy przez

obywateli Unii Europejskiej................................................... 21

Obywatele Krajów Północnych ........................................... 23

Wykonywanie pracy przez osoby spoza UE .................... 23

Prawo do wykonywania pracy

w oparciu o inne uzasadnienia ............................................ 23

Pozwolenia na pobyt .............................................................. 24

Wykonywanie pracy bez pozwolenia na pobyt ............... 24

Pozwolenie na pobyt dla osoby prowadzącej własną

działalność godpodarczą ...................................................... 24

Pozwolenie na pobyt dla imigrantów,

którzy mają pochodzenie fińskie ......................................... 25

Rejestracja imigrantów przybywających

do Finlandii ................................................................................. 25

Prośba o obywatelstwo i obywatelstwo podwójne ..... 27

Wielonarodowość jest aprobowana ................................. 27

Mienie przesiedlenia ............................................................... 27

Na nowe szlaki zdobywania wiedzy

Możliwości nauki ..................................................................... 29

Zasiłek na naukę ....................................................................... 29

Międzynarodowe praktyki zawodowe ............................... 29

Nauka w Finlandii ..................................................................... 29

Życie w Finlandii: wskazówki praktyczne

Fińskie zabezpieczenia socjalne ......................................... 31

Przywileje socjalne przyznawane przez Kelę.................. 31

Ubezpieczenia socjalne obywateli krajów UE/EOG ...... 31

Prawodawstwo dotyczące zabezpieczeń społecznych

w oparciu o miejsce zamieszkania................................................. 32

Fińskie zabezpieczenia od bezrobocia .............................. 32

Zabezpieczenie na wypadek bezrobocia dla

osób przeprowadzających się do Finlandii z

Krajów Północnych lub innych krajów UE/EOG ...................... 32

Zasiłek rynku pracy jako finansowa

pomoc wspierająca proces integracji ............................. 33

Usługi związane z opieką zdrowotną

i ubezpieczenia na wypadek choroby ................................ 34

Zasiłki dla rodzin....................................................................... 35

W Finlandii istnieją dwa systemy emerytalne ............... 35

Zasiłek na utrzymanie ............................................................ 35

Życzymy owocnych poszukiwań i znalezienia

odpowiedzi na nurtujące pytania!

Ważne informacje kontaktowe ............................................ 37

Pamiętaj ...................................................................................... 38

4 praCa w Finlandii

Przeprowadzka do nowego kraju pociąga za sobą ›wiele niespodzianek. Jaki to kraj, jacy ludzie? Praca i czas wolny, otoczenie i klimat, historia i zasady postępo-wania. W jaki sposób sprawy ogólne zostały tu zorgani-zowane, jak załatwia się formalności związane z nauką i zabezpieczeniami socjalnymi?

W oparciu o właściwe informacje przeprowadzka przebiegnie dużo sprawniej.

W niniejszym informatorze udzielone zostały odpo-wiedzi na podstawowe pytania stawiane przez osoby imigrujące do Finlandii. Główny nacisk położono na sprawy związane z wykonywaniem pracy i życie zawo-dowe. Celem jest zobrazowanie podstawowych spraw i wskazanie drogi do źródeł umożliwiających uzyskanie dokładniejszych informacji.

Informator ten przeznaczony jest również dla emi-grantów powracających do Finlandii. Proces przesiedle-nia takich osób przebiega w nieco inny sposób.

Zawartość informatora została zaprojektowana we współpracy z różnymi instytucjami i organizacjami pań-stwowymi. Niektóre przepisy mogą ulec zmianie już po ukazaniu się niniejszego informatora, dlatego też aktu-alność spraw zawsze warto jest sprawdzić np. na stro-nach internetowych.

Z wiedzą o Finlandii warto zapoznać się już przed planowaną przeprowadzką, aby załatwianie spraw prak-tycznych mogło przebiegać bez problemów. Po zapozna-niu się z krajem, podstawowymi zasadami, stosowaną praktyką oraz po dokonaniu przeprowadzki, następnym etapem będzie integracja z fińskim społeczeństwem i zapoznanie się z tutejszym sposobem życia.

Do czytelnika

Witamy w Finlandii!

praCa w Finlandii 5

6 praCa w Finlandii

Dzień dobry, Finlandio!

praCa w Finlandii 7

Finlandia, Finowie i fiński sposób życia

Finowie są narodem sportowym. Ulubione dziedziny sportu to m.in. golf, biegi narciarskie, zjazdy na nartach, lekkoatletyka, marsze z kijkami (chód nordycki) oraz hokej.

W Finlandii ceni się i bierze czynny udział w wielu dziedzinach związanych z kulturą. Osiągnięcia z zakresu literatury, sztuk plastycznych, rzeźby i atchitektury znane są również pozy granicami kraju.

Finlandia jest krajem zachodnim, na życie którego ›ogromny wpływ miało jego położenie między Zacho-dem i Wschodem. Fińskie życie i praca znalazły swoje podstawy w bogatych tradycjach dwóch światów kultu-rowych oraz północnych warunków środowiskowych. Finowie cenią indywidualność i własną kulturę.

W kierunku nowego tysiąclecia

Finlandia jest krajem niezaangażowanym, który aktyw-nie uczestniczy w międzynarodowej współpracy. Sza-cunek do kształcenia rozwojowego i prac badawczych zaowocowały w trwały sposób po okresie wojennym. Dostatek i wysoka stopa życiowa kraju wzrastały w szybkim tempie. Wzrost gospodarczy opiera się przede wszystkim na sukcesach przemysłu eksportowego. Do najważniejszych dziedzin przemysłowych zalicza się przemysł elektroniczny, metalowy oraz drzewny i papier-niczy. Znaczenie działalności usługowej wzrasta w szyb-kim tempie. Zapotrzebowanie na usługi rośnie m.in. wraz ze starzeniem się ludności.

Finlandia zdobyła silną pozycję w roli prekursora wysokich technologii i rozwoju nowych obszarów wie-dzy. Globalizacja wywiera coraz większy wpływ rów-nież w Finlandii.

W roku 1995 Finlandia przystąpiła do Unii Europej-skiej i w roku 1999 do Europejskiej Unii Monetarnej (European Monetary Union), wspólnego obszaru euro-waluty.

Najnowsze informacje o sytuacji zatrudnienia w Fin-landii można znaleźć na stronach internetowych np. www.mol.fi.

Przestronny kraj i cztery pory roku

Finlandia jest rozległym i rzadko zaludnionym krajem położonym w północnej części Europy. W kraju, który pod względem powierzchni zalicza się do większych w tej części świata, mieszka 5,3 miliona ludzi – średnio 18 mieszkańców na kilometr kwadratowy. Obszar Helsinek

gminy zamieszkuje milion mieszkańców, ludność wiejska stanowi jedynie 16 % całej populacji.

W fińskich rodzinach żyje średnio 2,1 osoby. Udział osób mieszkających samotnie wynosi 40,7 %. Przewidy-wana długość życia kobiet oceniana jest na 83,1 lat i męż-czyzn na 76,5 lata.

Życie w Finlandii urozmaicają cztery pory roku, które wyraźnie różnią się od siebie: pełne jasności lato, coraz chłodniejsza i ciemniejsza jesień, ostra zima i wiosna, w czasie której przyroda budzi się z zimowego snu. W najbardziej wysuniętych na północ zakątkach kraju zimą słońce zupełnie nie wschodzi, natomiast latem przez parę miesięcy nie chowa się za horyzont. W czasie

8 praCa w Finlandii

Finlandia jest ustabilizowanym krajem dobrobytu i demokratyczną republiką. Prezydent, parlament, miejscowi decydenci i przedstawiciele Finlandii w parlamencie UE są wybierani drogą wyborów, w których mają prawo uczest-niczyć wszyscy obywatele kraju mający ukończone 18 lat. Również cudzoziemcy mieszkający w Finlandii mogą – na pewnych warunkach – uzyskać prawo głosu w wyborach do władz komunalnych i Parlamentu Europejskiego.

Zamieszkane przez 500 000 osób Helsinki to największe miasto Finlandii i zarazem stolica kraju. Na ulicach wyraźnie zaznacza się obecność Luteranizmu, głównego wyznania kraju.

różnych pór roku lasy i obszary wodne stwarzają dosko-nałe warunki do wędrówek, zbierania jagód i grzybów, wędkowania.

Patrząc z lotu ptaka w porze letniej Finlandia jest mozaiką koloru niebieskiego i zielonego. Około 70 % powierzchni kraju pokrywają lasy. Zimą lasy i tysiące jezior okrywają się białym całunem śniegu: na północy na okres wielu miesięcy, a i na południu zazwyczaj na pewien czas.

Język fiński jest łatwy do wymówienia

W Finlandii obowiązują dwa oficjalne języki: fiński i szwedzki, którym – jako językiem ojczystym – posłu-guje się poniżej 6 % społeczeństwa. Poza tym na tere-nach Finlandii Północnej zamieszkują Samowie – grupa etniczna licząca około 6 500 osób, posługująca się językiem saami.

Język fiński należący do ugrofińskiej grupy języko-wej różni się wyraźnie od języków indoeuropejskich. Słowa nie mają form wskazujących na rodzaj płci i końcówki przypadków spełniają funkcję przyrostków i przedrostków. Słowa wypowiada się tak, jak są one napisane, jednakże akcent kładzie się na pierwszą sylabę.

Równouprawnienie

Kobiety fińskie jako pierwsze w Europie i drugie na świe-cie uzyskały w roku 1906 prawo do głosowania i kandy-dowania na najwyższe stanowiska państwowe. Dzięki urlopom rodzicielskim i systemowi opieki przedszkolnej Finki mogą aktywnie uczestniczyć w życiu zawodowym. Większość kobiet pracuje poza domem. Coraz częściej również mężczyźni mają możliwość aktywnego uczest-niczenia w opiece nad swoimi dziećmi.

W Finlandii ponad połowę studentów wyższych uczelni stanowią kobiety i coraz więcej kobiet zajmuje wysokie stanowiska kierownicze tak w przedsiębior-stwach jak i na szczeblach administracji państwowej.

W roku 2004 w Finlandii weszło w życie prawo o równouprawnieniu, którego celem jest zabezpiecza-nie i doskonalenie zasad równego traktowania w życiu zawodowym i na innych szczeblach społecznych. Fiń-skie prawo zabezpiecza również równe traktowanie np. grup etnicznych i równouprawnienie różnych ugru-powań wyznaniowych.

Wyznanie

W Finlandii panuje wolność wyznaniowa. Oficjalnym wyznaniem państwa jest wiara luterańska i prawo-sławna. Do kościoła ewangielicko-luterańskiego należy

praCa w Finlandii 9

Finlandia jest krajem obfitującym w różne zrzeszenia i związki.

80% Finów, a wiarę prawosławną wyznaje 1%. W kraju działają również parafie i wspólnoty wyznania kato-lickiego, żydowskiego i muzułmańskiego oraz wiele mniejszych sekt wyznaniowych.

Obrona kraju

Obowiązkiem odbycia służby wojskowej są objęci Finowie w wieku 19–60 lat. Obowiązek służby woj-skowej dotyczy również obywateli fińskich mieszkają-cych za granicą oraz etnicznych obywateli innych kra-jów, którym zostało przyznane obywatelstwo fińskie.

Służbę wojskową można odbyć w formie służby pod bronią lub w formie służby cywilnej. Również kobiety mają możliwość dobrowolnego odbycia służby woj-skowej.

www.mil.fi/varusmies ›

www.sivarikeskus.fi ›

Dodatkowe informacje o Finach i życiu w Finlandii:

www.suomi.fi ›

www.infopankki.fi ›

Fińska administracja terytorialna podzielona jest na pięć okręgów i 342 gmin.

Orzeźwiająca i rozluźniająca napięcie sauna od setek lat jest stałym elementem życia Finów związanym tak ze świę-tem jak i z dniem powszednim. Większość mieszkańców miast w swoim mieszkaniu chce mieć saunę.

© M

aanm

ittau

slai

tos

53/M

ML/

08

10 praCa w Finlandii

Finowie są społeczeństwem komputerów i telefonów komórkowych. 99 procent Finów używa telefonu komórkowego. Nokia – producent telefonów komórkowych należący do światowej czołówki w tej dziedzinie jest przedsiębiorstwem fińskim.

Praca i dobrobyt

Fińskie życie gospodarcze przeżywa obecnie przełom. Z kraju o charakterze rolniczo-przemysłowym przecho-dzi się obecnie do formy społeczeństwa nastawionego na usługi.

Miejscowe rynki pracy w dużym stopniu różnią się między sobą w różnych rejonach Finlandii. Tereny wiej-skie nie oferują już tak wielu możliwości zatrudnienia jak w przeszłości. Wyraźny wzrost wykazują głównie tereny Finlandii Południowej oraz duże skupiska miejskie.

W dniu dzisiejszym tempo pracy uległo w wielu zawodach wyraźnemu przyspieszeniu. Życie zawo-dowe podlega ciągłym i różnorodnym przemianom. Tradycyjne czynności zawodowe wymagają nowych umiejętności, nowej specjalistycznej wiedzy. Od pra-cownika wymaga się nie tylko dobrego wykształcenia zawodowego ale i ciągłego doskonalenia kwalifikacji. Na rynkach pracy najlepiej dają sobie radę ustawicz-nie dokształcający się specjaliści, gotowi do podjęcia nowych wyzwań.

Coraz więcej osób wykonuje w okresie swojego życia wiele ról i czynności zawodowych. W chwili obecnej 85 % zawiązanych stosunków o pracę dotyczy stałej posady. Krótkotrwałe stosunki o pracę są jednakże zja-wiskiem dnia codziennego. Praca na część etatu nie ma w Finlandii tak powszechnej formy jak ma to miejsce w innych częściach Europy.

Większość pracujących Finów należy do odpowie-nich związków zawodowych. Związki te negocjują ze Związkami Pracodawców sprawy dotyczące warunków pracy, np. wynagrodzeń.

Czas społeczeństwa wiedzy

Szacunek do wiedzy i umiejętności zawodowych uwi-dacznia się we współczesnej Finlandii w wielu róż-nych formach. Wykształcenie podstawowe oraz więk-sza część edukacji są bezpłatne i od całej młodzieży oczekuje się zdobycia wykształcenia przynajmniej w jednym zawodzie.

Wspiera się badania i innowacje. W wielu dziedzinach Finlandia należy do czołówki w zakresie rozwoju i dosko-nalenia oraz wytwarzania produktów i usług. Daleko posunięty rozwój techniki komputerowej spowodował również przewrót w zakresie przepływu informacji.

O Finlandii, warunkach i zwyczajach panujących w tym kraju można uzyskać obszerne informacje poprzez internet. Ważne dla imigranta informacje są do odczy-tania na wielu stronach internetowych. Niektóre adresy tych stron zostały zebrane również w niniejszym infor-matorze.

Jak się mieszka w Finlandii

Większość Finów mieszka w mieszkaniach własnościo-wych. Zgodnie z prawodawstwem kraju cudzoziemiec może swobodnie nabyć w Finlandii nieruchomość i/lub mieszkanie.

Poziom cen mieszań jest bardzo zróżnicowany w róż-nych częściach kraju. Znalezienie mieszkania lokator-skiego za umiarkowaną cenę może być trudne szczegól-nie w dużych skupiskach miejskich. Informacje o miesz-kaniach do wynajęcia można znaleźć np. na łamach gazet codziennych i na wielu stronach internetowych. Niektórzy pracodawcy pomagają swoim pracownikom w znalezieniu mieszkania.

praCa w Finlandii 11

Finowie najchętniej mieszkają w domach jednorodzinnych z własnym podwórkiem. Również bloki mieszkalne są najczęściej budowane na rozległej przestrzeni i w pobliżu przyrody. W dużych miastach buduje się jednak szczelnie zabudowane dzielnice, w których place pod budowę wykorzystuje się maksymalnie i mieszkanie w takim otoczeniu jest bardzo urbanistyczne.

Informacje o mieszkaniu w Finlandii są podawane również przez gminy.

Czynsz za wynajem mieszkania płaci się najczęściej z góry raz w miesiącu. Lokator wpłaca zazwyczaj wła-ścicielowi mieszkania zabezpieczenie czynszu o okre-ślonej w umowie najmu wysokości. Umowa o wynaję-ciu mieszkania sporządzana jest na piśmie.

www.ymparisto.fi ›

www.kunnat.net ›

www.vuokralaistenkeskusliitto.fi ›

Dodatkowe informacje o życiu codziennym Finów i usługach:

www.suomi.fi ›


www.tilastokeskus.fi ›

W roku 2010 w FinlandiiW Finlandii żyło 5,3 miliona ludzi, z • których ponad milion zamieszkiwało w stolicy lub w jej okolicachPonad 70 % mieszkało w miastach• Mieszkańców w wieku zdolnym do • pracy było 2 672 000, czyli 66,1 %85 % osób otrzymujących • wynagrodzenie było zatrudnionych na stałych, pełnych etatach W stałych stosunkach o pracę na część • etatu znajdowało się ponad 10 %Zatrudnionych na czas ograniczony • było 15 %. Z tej grupy niecałą trzecią część stanowiły kobietyPoziom bezrobocia wynosił 8,4 %• Liczba zarejestrowanych w Biurze • Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego obcokrajowców poszukujących pracy wynosiła 266 000Poszukujących pracy imigrantów • było średnio 39 000, z której to grupy 18 000 stanowili bezrobotniWiększa część imigrantów przybyła • do Finlandii po roku 1990W Finlandii mieszkało około 169 000 • obywateli zagranicznychNajwiększą grupę stanowiły • osoby, które przeprowadziły się z terenów Rosji, Estonii i SzwecjiWiększa część osób, które • przeniosły się do Finlandii mieszkała w największych miastach, około połowa w stolicy i jej okolicachZarobki miesięczne wynosiły • średnio u mężczyzn około 3 340 euro i u kobiet 2 740 euroNajważniejszymi dziedzinami • eksportu były wyroby przemysłu metalowo-transportowego, wyroby papiernicze i przemysłu chemicznegoNajważniejszymi krajami eksportu były • Niemcy, Szwecja, Rosja, USA i Holandia


Do pracy w Finlandii


Jaka praca?

Duże grupy wiekowe w Finlandii odejdą w najbliż- ›szych latach na emeryturę. Oznacza to zmniejsze-nie zasobów siły roboczej chociaż rokuje się, że okres aktywności zawodowej w dalszym ciągu będzie się w Finlandii wydłużał. Przewiduje się powstanie nowych miejsc pracy związanych szczególnie z opieką zdro-wotną i socjalną oraz z usługami publicznymi i wspiera-jącymi działalność przedsiębiorczą. Finlandii potrzebni są nowi przedsiębiorcy.

Najwięcej wolnych miejsc pracy oferuje się w zawo-dach związanych z handlem, usługami i przemysłem. Nowi pracownicy potrzebni są szczególnie do pracy w usługach i opiece zdrowotnej.

www.mol.fi ›

www.ely-keskus.fi ›

www.yrityssuomi.fi ›

Jak szukać pracy?

Poszukiwanie miejsca pracy w Finlandii warto rozpo-cząć już przed planowaną przeprowadzką np. poprzez zapoznanie się z zamieszczonymi w internecie pod-stawowymi informacjami. Na stronach interneto-wych Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego (Biuro TE) znajdują się informacje dotyczące miejsc pracy, usług oferowanych przez Biuro TE, koniecznych pozwoleń i innych możliwości związanych z życiem zawodowym.

W utrzymywanym przez Komisję Unii Europejskiej portalu mobilności zawodowej Eures z całą pewnością można znaleźć informacje o możliwościach zatrud-nienia, warunkach pracy i życia oraz rynku pracy w Finlandii i innych krajach UE/EOG. Portal umożliwia dostęp do banku osób poszukujących pracy, gdzie można zamieścić swoje podanie o pracę i referencje zawodowe (CV). W banku danych rejestrują się rów-nież fińscy pracodawcy.

Eures – Europejskie Służby Zatrudnienia (Euro-pean Employment Services), jest zarządzanym przez

Komisję UE organem koordynującym sieć pośrednic-twa pracy, obejmującym swym zasięgiem wszystkie kraje UE/EOG. Uczestniczą w nim instytucje zarządza-jące sprawami zatrudnienia w tych krajach. Razem blisko 800 doradców pomaga i udziela informacji w sprawach związanych z poszukiwaniem pracy. Dane kontaktowe najbliższego doradcy znajdują się w por-talu Eures.

Obywatele krajów UE/EOG mogą szukać pracy w Finlandii przez okres trzech miesięcy. Jeżeli osoba poszukująca pracy jest bezrobotna, może ona przez ten czas otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych ze swo-jego kraju. Taka osoba poszukująca pracy musi mieć zaświadczenie U2, które przed wyjazdem do Finlan-dii należy pobrać z instytucji odpowiedzialnych za sprawy ubezpieczeń od bezrobocia w swoim kraju. W celu otrzymania zasiłku dla bezrobotnych należy w Finlandii zarejestrować się w Biurze Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego w ciągu siedmiu dni od daty wyrejestrowania się z Urzędu Pracy w swoim kraju.

eures.europa.eu ›

www.mol.fi ›

Usługi Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego dla osób, które przeprowadziły się do Finlandii.

Osoba poszukująca pracy powinna zgłosić się do Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego ( Biuro TE), po przeprowadzeniu się do Finlandii. W większości miej-scowości Finlandii działają Biura TE. W większych Biurach TE pracują znający wiele języków doradcy oraz inne osoby wyspecjalizowane w usługach dla imigrantów, którzy pomogą w procesie poszukiwania pracy. W razie potrzeby możliwe jest również skorzy-stanie z usług tłumacza. Doradcy mogą przedstawić oferowane możliwości pracy.

W Biurach Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego można również uzyskać informacje na temat np. moż-liwości nauki, rynku pracy i zawodów. Ogólnokrajowa


usługa informacji telefonicznej – tzw. Telelinia pracy – udostępniana przez biura d/s zatrudnienia i rozwoju ekonomicznego, umożliwiaja uzyskanie informacji na temat korzystania z usług Biura TE telefonicznie, jak i przez internet.

Obywatele krajów UE i EOG oraz członkowie ich rodzin mogą zostać zarejestrowani jako osoby poszu-kujące pracy. Obywatele innych krajów mogą zostać zarejestrowani jako poszukujący pracy tylko w przy-padku, jeżeli mają oni na podstawie pracy zarobkowej przyzynane pozwolenie na pobyt i z pozwoleniem tym nie są związane żadne ograniczenia dotyczące pra-codawcy. Ograniczenia dotyczące pracodawcy, które mogą utrudnić rejestrację osobie poszukującej pracy związane są z posiadaniem przez pracodawcę pozwo-lenia na pobyt (ciągły (A) lub tymczasowy (B)).

Osoby zarejestrowane jako poszukujące pracy mają prawo do indywidualnych usług z zakresu pośrednic-twa pracy i związanych z nimi przywilejów. Bezro-botna osoba poszukująca pracy, której z innych wzglę-dów przyznano takie przywileje, ma prawo do planu poszukiwania pracy lub planu związanego z procesem integracji oraz do zabezpieczeń dla bezrobotnych.

Osoby, które przeprowadziły się do Finlandii są wspierane w procesie integracji z nowym krajem

Kwestie integracji imigrantów są w Finlandii uregulo-wane prawem, które ma na celu wspieranie procesu integracji z fińskim społeczeństwem i poznawanie zasad jego funkcjonowania.

Wejście w życie zawodowe imigrantów w wieku pro-dukcyjnym jest wspomagane w różny sposób. Przyspiesza to proces dostosowania się do nowych warunków bytu i jednocześnie wiedza i umiejętności przesiedleńca mogą zostać wykorzystane – dla dobra całego społeczeństwa. W Biurach Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego oraz w urzędach gminnych działają doradcy, którzy pomagają imigrantom w procesie integracji i początkach kariery zawodowej w Finlandii.

Gminy przyjmujące imigrantów przybywających do Finlandii przyspieszają proces ich integracji poprzez spo-rządzanie dla nich odpowiedniego planu. Taki plan inte-gracyjny zawiera zestaw usług oferowanych przez gminę, mających na celu wspieranie procesu integrowania się z nowym otoczeniem.

Plan integracji jest ustalany indywidualnie

Kiedy imigrant, który osiadł na stałe w Finlandii i ma tu stałe miejsca zamieszkania jest bezrobotny, ma on prawo do uczestnictwa w planie integracji i do wymienionych w nim usług. Imigranci, którym przysługuje zasiłek rynku pracy otrzymują przez okres ważności planu integracji tzw. zasiłek na integrację zabezpieczający im utrzyma-nie (patrz: strona 35). Przy sporządzaniu planu integracji dla imigranta oprócz niego obecny jest doradca d/s siły


roboczej i w razie potrzeby przedstawiciel gminy. W razie potrzeby można korzystać z usług tłumacza.

Plan integracji sporządza się na okres nie dłuższy niż trzy lata lub do chwili, kiedy imigrant znajdzie zatrudnie-nie na wolnym rynku pracy. W szczególnych przypadkach czas trwania planu można przedłużyć do pięciu lat.

Poznanie języka otwiera drzwi

Nauka języka fińskiego lub szwedzkiego jest jednym z podstawowych warunków zawartych w planie integra-cji. Przy sporządzaniu dla imigranta takiego planu imi-grant informowany jest o możliwości rozpoczęcia przez niego nauki języka fińskiego lub szwedzkiego na tere-nie gminy zamieszkania. Wszechstronną naukę języka organizuje się szczególnie w większych skupiskach mieszkalnych. Znajomość języka i zasad społecznych imigrant może poszerzyć poprzez samodzielne studio-wanie np. w ośrodkach szkolenia dla dorosłych, lice-ach wieczorowych, uniwersytetach społecznych lub w otwartych szkołach wyższych.

Doskonalenie umiejętności zawodowych

Nauka w ramach planu integracji jest organizowana na szeroką skalę również w formie szkoleń siły zawo-dowych. Oprócz nauki języka fińskiego lub szwedz-kiego na takich szkoleniach przekazuje się wiedzę o społeczeństwie i życiu zawodowym oraz pomaga w ukierunkowaniu zawodowym. W zakres szkolenia wchodzi również okres praktyki w miejscu pracy.

Często pracodawcy życzą sobie, aby osoba mająca otrzymać zatrudnienie przed zawiązaniem umowy o pracę udowodniła swoje umiejętności i zdolność do wykonywania danej pracy.

W takich sytuacjach plan integracji może zawie-rać również oddzielny okres przygotowania do wyko-nywania pracy.

Podczas sporzadząnia planu integracyjnego imigrant uzyskuje informacje na temat zasad uznawania zagra-nicznych kwalifikacji zawodowych na fińskim rynku

Informacje o wolnych miejscach pracywww.mol.fi, strony internetowe Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego Informacje o wolnych miejscach pracy, usługach admini-stracji d/s rozwoju ekonomicznego oraz możliwościach życia zawodowego.

Biura Zatrudnienia i Rozwoju EkonomicznegoW większości fińskich miejscowości działają Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego, które pośredniczą w przekazywaniu informacji o wolnych miejsach pracy i służą poradami osobom poszukującym pracy. Większe oddziały takich biur oferują również usługi doradców wyspecjalizowanych w sprawach związanych z imigracją oraz doradców EURES przygotowanych do świadczenia usług dla cudzoziemców poszukujących pracy.

www.mol.fi ›

Portal EURES – Europejski portal mobilności zawodowej Poprzez utrzymywany przez Komisję Europejską portal EURES można znaleźć wolne miejsca pracy i informacje o warunkach wykonywania pracy i życia oraz o miejsco-wym rynku pracy tak na terenie Finlandii, jak i innych krajów UE/EOG. Tam również znajduje się bank osób poszukujących pracy, do którego można wprowadzić swoje referencje zawodowe (CV) dostępne do wglądu pracodawców.

eures.europa.eu ›

Telelinia pracy, [email protected]ólnokrajowe usługi informacji telefonicznej prowadzone przez Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego służą osobistymi poradami w sprawach związanych z pozwole-niami na pracę, wolnymi miejscami pracy i szkoleniami siły roboczej. Telelinia pracy oferuje porady w języku fińskim, szwedzkim, rosyjskim i angielskim.

Internet i prasa codzienna Wiele przedsiębiorstw i wspólnot ogłasza informacje o wolnych miejscach pracy na swoich stronach inter-netowych oraz na łamach gazet. W internecie znajdują się również strony wielu firm specjalizujących się w pośrednictwie pracy i oferujących tam swoje usługi.


pracy oraz o ewentualnych szkoleniach dodatkowych. Biuro Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego może zaakceptować w planie integracji również takie szko-lenia, które mają na celu uzyskanie świadectwa ukoń-czenia szkoły podstawowej, liceum lub szkoły zawodo-wej. Aby imigrant mógł osiągnąć wymagany w Finlandii poziom kwalifikacji, być może będzie musiał on uzupeł-nić swoją wiedzę nauką w szkole wyższej lub na dodat-kowym szkoleniu. Również takie formy dokształcania mogą zostać pod pewnymi warunkami wprowadzone do planu integracji. Osoby uprawnione do otrzymywania zasiłku z tytułu integracji mogą w czasie szkolenia tego typu uzyskać takie same przywileje, jakie dotyczą osób uczestniczących w szkoleniach zawodowych.

Budowanie pomostów

W procesie integrowania się imigranta dużym uła-twieniem są też działające w Finlandii wielokulturowe zrzeszenia i własne organizacje imigrantów. Mogą one stać się pomostem pomiędzy byłym i obecnym środo-wiskiem przesiedleńców. Działalność organizacji jest

wielostronna: udzielają one wskazówek, porad i szko-leń oraz organizują zajęcia związane z kulturą, spędza-niem wolnego czasu i różnorodnymi hobby.

www.mol.fi ›

www.intermin.fi ›


www.kunnat.net ›

Kształcenie siły roboczej

Imigrant ma możliwość poszerzenia zakresu swojej wiedzy i zdobycia nowych umiejętności potrzebnych w życiu zawodowym poprzez uczestnictwo w szkole-niach organizowanych przez Biura Zatrudnienia i Roz-woju Ekonomicznego. Nauka tego typu jest skierowana do bezrobotnych poszukujących pracy oraz do osób, które ukończyły 20 lat i którym grozi bezrobocie. Szko-lenia zawodowe mają na celu poprawę możliwości utrzy-mania się na wolnym rynku pracy lub powrotu na ten rynek. Dlatego taka nauka jest głównie związana z zawo-dem. Szkolenie siły roboczej może mieć również formę


szkolenia przygotowawczego, np. nauki języka. Szkole-nie siły roboczej jest dla uczestników bezpłatne.

www.mol.fi ›

www.opintoluotsi.fi ›

Uznawanie dyplomów zawodowych uzyskanych za granicą

Osoba, która zdobyła wykształcenie za granicą potrze-buje zazwyczaj decyzji dotyczącej uznania jej dyplomu zawodowego, jeżeli chce ona uzyskać uznanie kompe-tencji do starania się o posadę lub o przyjęcie na stu-dia. W przypadku ubiegania się o posadę publiczną, osoby, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły wyż-szej za granicą, mogą złożyć do Departamentu Nauki podanie z prośbą o wydanie decyzji w sprawie uznania ich dyplomu w Finlandii. W sektorze prywatnym decy-zja o uznaniu dyplomu nie jest wymagana, ale może ona ułatwić znalezienie miejsca pracy.

Ponadto, jeśli jest to wymagane do uzyskania pracy w zawodzie regulowanym, np. jako nauczyciel lub pracow-nik socjalny, Departament Nauki wyda decyzję o porów-nywalności ukończonego programu nauczania do pro-gramu nauczania obowiązującego w Finlandii. Podsta-wowym wymaganiem jest, aby dyplom został uzyskany w zakładzie nauczania należącym do oficjalnego sys-temu nauczania w tym kraju.

Departament Nauki wydaje na prośbę opinie doty-czące uzyskanych za granicą takich dyplomów zawo-dowych. W takiej opinii dyplom jest porównywany do dyplomu fińskiego możliwie najbardziej odpowiadają-cemu jego zakresowi. Chodzi tu o opinię rzeczoznawcy, która jednak nie uprawnia do ubiegania się o posadę publiczną.

O wydanie decyzji uznającej prosi się poprzez wypeł-nienie odpowiedniego formularza, który można otrzy-mać w Departamencie Nauki (e-mail: [email protected]), Biurach Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego, szkołach wyższych oraz na stronach internetowych

www.oph.fi/tutkintojentunnustaminen. Decyzja jest odpłatna i wydaje się ją w języku fińskim lub szwedz-kim.

Prawo do wykonywania zawodu na podstawie dyplomu uzyskanego za granicą przyznawane jest w Fin-landii przez władze, które są ogólnie odpowiedzialne za wydawanie pozwoleń na wykonywanie w kraju takiego zawodu. Przykładowo specjaliści z sektoru opieki zdro-wotnej pragnący uzyskać potwierdzenie uprawnień lub ochrony tytułu zawodowego składają wniosek o to poda-nie do Valvira, www.valvira.fi.

www.oph.fi/tutkintojentunnustaminen ›

E-mail: [email protected]

www.valvira.fi ›

Prawa i umowy ogólne o warunkach pracy

Zasady dotyczące wynagrodzeń, czasu pracy, zabezpie-czeń stosunku o pracę i bezpieczeństwa pracy odnoszą się ogólnie w taki sam sposób do wszystkich osób wyko-nujących pracę w Finlandii.

Podobnie pracodawca ma obowiązek odprowadza-nia wymaganych przez prawo składek na emeryturę, zabezpieczenia socjalne, zabezpieczenia na wypadek bezrobocia i ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypad-ków w odniesieniu tak do fińskich, jak i cudzoziemskich pracowników.


Wszyscy pracownicy mają prawo do równego trakto-wania. Pracodawca nie może nikogo dyskryminować ze względu na płeć, miejsce urodzenia, pochodzenie etniczne, obywatelstwo, pochodzenie społeczne, wyznanie, wiek, stan zdrowia, działalność polityczną, działalność w związ-kach zawodowych lub z innych tego typu powodów.

Większość branż posiada aktualne umowy ogólne o warunkach pracy zawierane pomiędzy związkami zawo-dowymi pracodawców i pracowników, w których uzgad-niane są zasady ustalania poziomu wynagrodzenia i inne warunki dotyczące stosunku o pracę.

Oprócz prawodawstwa dotyczącego pracy i wyma-gań ogólnych umów o warunkach pracy pracodawca i pracownik mogą zastosować wspólną umowę, w której warunki stosunku o pracę zostaną ustalone dokładniej, niż w umowach ogólnych.

Zawsze na początku stosunku pracy należy zawrzeć z pracodawcą pisemną umowę o pracę. Umowę o pracę sporządza się na czas nieokreślony lub na czas okre-ślony.

www.tem.fi ›

www.mol.fi/finnwork ›

www.tyosuojelu.fi ›

Czas pracy, urlopy i wynagrodzenia

Czas pracy w Finlandii wynosi zazwyczaj osiem godzin dziennie i około czterdziestu godzin tygodniowo. Czas pracy jest w pewnym stopniu zróżnicowany w zależ-ności od dziedziny pracy. Dopuszczalna ilość nadgo-dzin i inne tego typu kwestie regulowane są przez odpowiednie przepisy prawa pracy.

Pracownicy wypracowują przynajmniej dwa dni urlopu w okresie każdego miesiąca, dającego pod-stawy do urlopu. Najczęściej większość urlopów jest wykorzystywana w miesiącach letnich i część (około tygodnia) zimą.

Związki zawodowe i związki pracodawców w regu-larnych odstępach czasu negocjują kwestie poziomu

Związki zawodowe i związki ”pracodawców w regularnych odstępach czasu negocjują kwestie poziomu wynagrodzień oraz innych warunków pracy dla wielu dziedzin działalności i ustalone na tej drodze zasady obowiązują do następnej tury negocjacji.


wynagrodzień oraz innych warunków pracy dla wielu dziedzin działalności i ustalone na tej drodze zasady obowiązują do następnej tury negocjacji. Ostateczna wysokość wynagrodzenia i inne warunki pracy zostają najczęściej określone w osobistej umowie pracow-nika z pracodawcą.

Pracodawcy odpowiadają za zorganizowanie swoim pracownikom dostępu do opieki zdrowotnej miejsca pracy i często również możliwość spożywania tań-szych posiłków. Również takie przywileje dobrze jest zapisać w umowie o pracę. Informacji o sprawach związanych ze stosunkiem pracy i ochroną pracy – umowach o pracę, wynagrodzeniach, czasie pracy, urlopach itp. – udzielają Okręgowe Biura Ochrony Pracy.

www.tem.fi ›

www.tyosuojelu.fi ›


Do Finlandii jako przedsiębiorca

W Finlandii jest miejsce i zapotrzebowanie na działal-ność przedsiębiorczą dla tych, którzy chcą sami siebie zatrudniać poprzez prowadzenie własnej działalno-ści gospodarczej. W najbliższych latach będzie wzra-stać zapotrzebowanie na nowych przedsiębiorców w wielu dziedzinach np. w zakresie usług dla starzeją-cego się społeczeństwa. Wielu imigrantów zatrudnia się samych jako przedsiębiorcy.

Konstytucja Finlandii zabezpiecza swobodę pro-wadzenia działalności gospodarczej. W prawodaw-stwie dotyczącym działalności gospodarczej znajdują się najważniejsze zarządzenia określające np. różne pozwolenia i wymagania dotyczące wykształcenia w różnych dziedzinach działalności.

Imigrant powinien wyjaśnić wszystkie prze-pisy związane z uzyskaniem pozwoleń i inne sprawy, mające wpływ na rozpoczęcie działalności gospodarczej jeszcze przed założeniem własnego

Usługi tłumaczyPrzedstawiciele urzędów państwowych w Finlandii świadczą usługi w języku fińskim i szwedzkim, które są oficjalnymi językami kraju. Z języków obcych najbardziej znany jest język angielski.

Urzędnicy państwowi mają obowiązek zapewnienia usług tłumacza np. wtedy, kiedy sprawie nadano bieg ze strony urzędu lub dotyczy ona decyzji urzędowej, wydanej w sprawie osobiście dotyczącej klienta.

www.mol.fi ›www.sktl.net ›

W sprawach, którym bieg nadaje ze swojej strony klient, przedstawiciel władz może zadbać o obecność tłumacza i przetłuma-czenie dokumentów w celu wyjaśnienia sprawy lub zabezpieczenia praw klienta.

przedsiębiorstwa lub rozpoczęciem samodzielnego wykonywania zawodu. Osoby zakładające przedsię-biorstwo mają obowiązek zgłoszenia go do rejestru handlowego, prowadzonego przez Urząd Główny Patentów i Rejestracji.

Doradctwo, szkolenie i wiedzę dotyczącą np. spo-sobów finansowania i możliwych dotacji można uzy-skać w TE Centrach i tzw. Centrach Nowych Przed-siębiorstw. W tych punktach informacyjnych osoba nosząca się z zamiarem założenia przedsiębiorstwa może również bezpłatnie przetestować opłacalność planowanego przedsięwzięcia.

Biura TE udzielają osobom, które chcą założyć wła-sne przedsiębiorstwo informacji m.in. o organizowa-nych szkoleniach i przyznają pieniądze na start. Taka „startowa” pomoc pieniężna ma na celu ułatwienie samozatrudnienia. Tym samym wspomaga się powsta-wanie nowych przedsiębiorstw.

Pieniądze na start są dotacją przyznawaną przedsię-biorcy rozpoczynąjącemu działalność i nie mogą być


przyznane po jej rozpoczęciu. Nie ma natomiast ograni-czeń dotyczących dziedziny działalnośći.


www.mol.fi ›

www.tekes.fi ›

www.prh.fi ›

www.yrityssuomi.fi ›

Z podatków pokrywane są koszty wspólnych usług publicznych

W porównaniu do wielu krajów Europy, w Finlandii poziom podatków jest stosunkowo wysoki. Dochody z podatków służą do finansowania wysokojakościowych na skalę międzynarodową usług, takich jak opieka zdro-wotna, nauka i bezpieczeństwo oraz opieka nad dziećmi i osobami w podeszłym wieku.

Fińskie zasady podatkowe, rozporządzenia UE i waż-niejsze szczegóły dotyczące np. załatwiania spraw związa-nych z majątkiem znajdującym się za granicą, czy docho-dami kapitałowymi, warto wyjaśnić zawczasu.

Od dochodów płaci się na rzecz państwa i gminy zamieszkania zgodnie z osobistą stopą procentową. Osoba przyjeżdżająca do pracy w Finlandii otrzyma z biura podatkowego kartę podatkową, która jest potrzebna pracodawcy do odprowadzenia podatku od wypłaty.

Przed przeprowadzką:•Osoba mająca zamiar przeprowadzić się do Finlandii powinna przed wyjazdem powiadomić o swoich pla-nach władze kraju, z którego emigruje.Podanie nowego adresu zapewni bezproblemowe zała-twianie wielu spraw.Praca w Finlandii przez okres krótszy niż pół roku: •Jeżeli pobyt w Finlandii będzie trwał krócej niż sześć miesięcy, pracodawca będzie odprowadzał od zarobków tzw. podatek źródłowy w wysokości 35%. Przed odprowadzeniem podatku zazwyczaj można od niego odliczyć 15 euro dziennie. Poprzednio do takiego odliczenia mieli prawo tylko studenci i

osoby na praktykach, ale obecnie takie odliczenie dotyczy wszystkich bez względu na wiek. Podatek źródłowy jest podatkiem ostatecznym i pracownik nie wykonuje rozliczenia podatkowego w Finlandii.Kontynuowanie pracy po upływie pół roku:•Jeżeli pobyt w Finlandii trwa ponad sześć miesięcy, podatki płaci się na takich samych zasadach jak oby-watele fińscy. Imigrant powinien najpierw zgłosić się do magistratu, który na podstawie odpowiednich dokumentów wyda mu fiński personalny numer iden-tyfikacyjny (Pesel). W przypadku pobytu krótszego niż rok, w Urzędzie Podatkowym można również zło-żyć wniosek o przyznanie fińskiego odpowiednika numeru NIP, który zostanie przesłany do magistratu. Następnie Urząd Podatkowy wyda kartę podatkową, zgodnie z którą pracodawca będzie odprowadzał poda-tek od wynagrodzenia. Podatki płaci się od wszystkich dochodów uzyskanych tak w Finlandii, jak i w innych krajach.

Fińskie Urzędy Podatkowe służą imigrantom wszech-stronnymi poradami dotyczącymi spraw związanych z podatkami. Porady można uzyskać również telefonicz-nie pod numerami usługowymi Urzędów Podatkowych. Aktualne dane kontaktowe oraz przydatne imigrantom informacje można znaleźć na stronach internetowych Urzędu Podatkowego.

www.vero.fi ›


Jakie pozwolenia potrzebne są osobie przeprowadzającej się do Finlandii

Skąd się przeprowadzasz? Co masz zamiar robić ›w Finlandii? Kto się przeprowadza wraz z Tobą? Te kwestie mają wpływ na rodzaj wymaganych od Cie-bie pozwoleń.

W fińskim prawodawstwie dotyczącym cudzoziem-ców określone zostały prawa i obowiązki osób imigrują-cych do Finlandii. Prawodawstwo określa również, jakie możliwości pobytu i wykonywania pracy mają osoby przybywające do Finlandii z różnych krajów i powo-dów.

Wykonywanie pracy przez osobę przybywającą do Finlandii

Kiedy cudzoziemiec ma zamiar wykonywać pracę w Fin-landii, musi on zazwyczaj uzyskać albo ogólne pozwo-lenie na pobyt, albo pozwolenie na pobyt pracownika. Jeżeli osoba przyjeżdżająca do Finlandii ma zamiar pro-wadzić niezależną działalność gospodarczą lub samo-dzielnie wykonywać zawód, powinna ona złożyć podanie

o przyznanie pozwolenia na pobyt dla prowadzącego własną działalność gospodarczą. Obywatele krajów UE/EOG rejestrują swój pobyt w Finlandii zgodnie z obowią-zującymi ich przepisami.

Przepisy zawierają jednakże wiele wyjątków. Zawar-tość najnowszych przepisów zawsze warto sprawdzić w internecie.


www.migri.fi ›

Wykonywanie pracy przez obywateli Unii Europejskiej

Krajami członkowskimi Unii Europejskiej oprócz Fin-landii są Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Por-tugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy, Wielka Brytania.


Obywatele ” UE/EOG mają prawo do swobodnego poruszania się po Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Obywatele UE mają prawo do swobodnego poru-szania się po Europejskim Obszarze Gospodarczym. W porównaniu do obywateli UE takie same prawa mają również obywatele krajów EOG – Norwegii, Islandii, Liechtenstainu i Szwajcarii. Określenia „kraj UE” używa się poniżej w stosunku do krajów UE i krajów EOG.

Warunkiem swobodnego poruszania się po krajach UE jest posiadanie własnych środków na utrzymanie. Obywatele Krajów Północnych mogą jednakże poru-szać się swobodnie i wykonywać pracę na wspólnym dla tych krajów rynku pracy (patrz: str. 23). Swoboda poruszania się dotyczy również członków rodziny oby-watela UE oraz jego współmałżonka czy partnera życio-wego, którzy nie są obywatelami kraju UE. Taki czło-nek rodziny może swobodnie poruszać się w obrębie UE tylko w towarzystwie należącego do rodziny obywa-tela UE, nie samodzielnie. W takim wypadku do człon-ków rodziny zalicza się dzieci w wieku poniżej 21 lat lub wymagające szczególnej opieki oraz sprawujących taką opiekę rodziców.

Obywatele UE mają obowiązek udokumentowania swojej tożsamości ważnym paszportem lub dowodem osobistym. Jeżeli członek rodziny nie jest obywatelem UE, warunkiem jego przyjazdu do takiego kraju jest

posiadanie ważnego dokumentu uprawniającego do podróży i w razie potrzeby wiza.

Obywatel UE może przebywać na terenie Finlandii lub szukać tu pracy przez okres trzech miesięcy bez potrzeby rejestrowania swojego prawa do pobytu.

Prawo do pobytu rejestruje się na policji kiedy: przebywający w Finlandii znalazł zatrudnienie •lub samodzielnie wykonuje swój zawódposiada on wystarczające środki do życia i w razie •potrzeby ubezpieczeniena wypadek choroby lubotrzymał prawa studenta i posiada •dostateczne środki na utrzymanie.

Również członek rodziny obywatela UE może zostać zare-jestrowany, jeżeli spełnia on warunki uprawniające do pobytu. Jeżeli członek rodziny sam nie jest obywatelem UE, po spełnieniu odpowiednich wymagań otrzyma on kartę pobytu.

Po upływie pięciu lat zamieszkiwania w Finlandii oby-watel UE i członkowie jego rodziny uzyskają prawo do pobytu stałego. Obywatel UE może na swoją prośbę otrzy-mać zaświadczenie o uzyskaniu prawa na pobyt stały. Członkowi rodziny, który nie jest obywatelem UE zosta-nie przyznana karta stałego pobytu.


Obywatele Krajów Północnych

Zgodnie z umową o wspólnym rynku pracy Krajów Pół-nocnych obywatele tych krajów mogą swobodnie prze-nosić się i wykonywać pracę w innym Kraju Północnym. Kiedy obywatel jakiegoś Kraju Północnego przeprowa-dza się do Finlandii, ma on obowiązek zarejestrowa-nia się w magistracie właściwym dla miejsca swojego zamieszkania.

www.HalloNorden.org ›

www.maistraatti.fi ›

Wykonywanie pracy przez osoby spoza UE

Pracownicy cudzoziemscy w zależności od kraju swojego pochodzenia potrzebują do wykonywania pracy w Fin-landii pozwolenia na pobyt pracownika (czyli nie doty-czy to obywateli UE i posiadających te same uprawnie-nia innych obywateli). Takie pozwolenie może zostać przyznane na okres tymczasowy lub ciągły w oparciu o wykonywanie pracy.

Przy przyznawaniu pozwolenia na pobyt pracownika bierze się pod uwagę dostęp do siły roboczej na rynku pracy. Ponadto dąży się do upewnienia, że możliwości zatrudnienia osób już będących na wolnym rynku pracy nie zostaną zakłócone. Warunki pracy muszą być zgodne ze stosowanym w Finlandii prawodawstem i umowami o warunkach pracy również wtedy, kiedy pracodawca nie jest Finem. Biuro Zatrudnienia i Rozwoju Gospodarczego rozpatruje możliwości przyznania pozwolenia na podsta-wie uwarunkowań polityki zatrudnienia.

Pozwolenia udziela Urząd d/s Imigrantów lub Powia-towa Komenda Policji.

Prawo do wykonywania pracy w oparciu o inne uzasadnienia

Cudzoziemiec ma nieograniczone prawo do pracy w Fin-landii, jeżeli otrzymał on:

ciągłe lub stałe pozwolenie na pobyt na podstawie •innego uzasadnienia niż zatrudnienie

pozwolenie na pobyt na podstawie więzi rodzinnych•tymczasowe pozwolenie na pobyt z •powodu przyznania mu tymczasowej ochrony albo z innego humanitarnego powodu uzasadniającego przesiedleniepozwolenie na pobyt w Finlandii na czas •określony w oparciu o uzasadnienie, że jest on np. zawodowym sportowcem lub trenerem, działa w ramach wspólnoty wyznaniowej lub organizacji non-profit lub też zawodowo w zakresie dziedzin wiedzy, kultury lub sztuki, jako członek wyższego lub średniego kierownictwa przedsiębiorstwa lub jako specjalista w wymagających szczególnych umiejętności dziedzinach lub też zawodowo w dziedzinie przekazu informacji. Aby móc wykonywać pracę w jakiejś innej dziedzinie, potrzebuje on jednak pozwolenie na pobyt pracownika.

Cudzoziemiec ma ograniczone prawo do pracy w Fin-landii, jeżeli:

otrzymał pozwolenie na pobyt •w celu odbycia studiówotrzymał pozwolenie na pobyt w celu •wykonywania różnych czynności związanych z nauczaniem, wykładami i badaniami (na podstawie tego pozwolenia może on w ograniczony sposób wykonywać pracę nie dłużej niż przez okres jednego roku)przyjechał do Finlandii w celu wykonania pracy •zgodnej z umową o dostawie jakiegoś urządzenia (np. montaż tego urządzenia lub przeprowadzenie szkolenia z zakresu jego obsługi) i czas trwania tej pracy nie przekroczy sześciu miesięcy uczestniczy w działaniu opartym na zawartych •umowach międzypaństwowych (np. urlop roboczy dotyczący obywateli Australii), w programach zakładów szkoleniowych i organizacji studenckich wspieranych przez UE, w międzynarodowych


Pozwolenia na pobytOsoba imigrująca do Finlandii powinna zgłosić się po pozwolenie na pobyt w pierwszej kolejności do przedstawicielstwa Finlandii w swoim kraju rodzinnym lub przedstawicielstwa krajów strefy Schengen. Prosi o nie imigrant lub jego pracodawca. W wyjątkowych przypadkach pozwolenie na pobyt może być załatwione również w Finlandii.

Pozwolenie na pobyt może być wydane na czas ograniczony lub na stałe (P). Pozwolenie na czas ograniczony może mieć charakter tymczasowy (B) lub ciągły.

Pierwsze pozwolenie jest zazwyczaj ważne przez rok, chyba że specjalnie prosi się o pozwolenie na czas krótszy. Osoba, która posiada ciągłe pozwolenie na pobyt, może za każdym razem uzyskać jego przedłużenie nie dłużej niż na okres trzech lat.

Jeśli przybysz otrzymał tymczasowe pozwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy lub prowdzenia własnej działalności gospodarczej, jego pozwolenie może zostać za każdym razem przedłużone jako tymczasowe na okres nie dłuższy niż jeden rok. Pozwolenie na pobyt ciągły można uzy-skać po upływie dwuletniego pozwolenia na pobyt tymczasowy, jeżeli zostały spełnione warunki jego przyznania.

Pozwolenie na pobyt stały można uzyskać, jeżeli pobyt na terenie Finlandii trwał bez przerwy przez okres czterech lat w oparciu o ciągłe pozwolenie na pobyt.

obozach wolontariackich lub w innych podobnych pracach albo praktykach zawodowych, których czas trwania nie przekracza roku.

Wykonywanie pracy bez pozwolenia na pobyt

W pewnych sytuacjach cudzoziemiec może wykonywać pracę zarobkową w Finlandii bez pozwolenia na pobyt. Musi on jednakże posiadać ważną wizę pobytową, jeżeli przybył on z kraju, z którym Finlandia nie ma podpisanej umowy o bezwizowości.

Pozwolenia na pobyt pracownika nie potrzebują:tłumacze, nauczyciele, specjaliści lub •sędziowie sportowi, którzy wykonują pracę na podstawie zaproszenia lub umowy przez okres nie dłuższy niż trzy miesiąceosoby samodzielnie wykonujące swój •zawód, sportowcy lub ich asystenci, którzy działają w oparciu o zaproszenie lub umowę nie dłużej niż trzy miesiącemarynarze, którzy pracują na jednostkach •zarejestrowanych w spisie statków handlowych jako pływające na liniach zagranicznych, lub które kursują głównie pomiędzy zagranicznymi portamiosoby zbierające jagody i owoce, które •pracują nie dłużej niż trzy miesiącepracownicy zatrudnieni na stałe w przedsiębiorstwie •działającym na obszarze krajów UE/EOG, którzy wykonują na terenie Finlandii tymczasowe prace podwykonawcze lub związane z kupnem. Warunkiem jest, że cudzoziemiec posiada w drugim kraju ważne pozwolenia na pobyt i pracę.

www.migri.fi ›


Pozwolenie na pobyt dla osoby prowadzącej własną działalność godpodarczą

Pozwolenie na pobyt wydawane osobom prowadzą-cym własną działalność gospodarczą lub samodzielnie


wykonującym zawód opiera się na ocenie wydanej przez Centrum Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego (Ely-Centrum) co do tego, czy taka działalność ma szanse być opłacalna. Ely-Centrum decyduje również o tym, czy pozwolenie na pobyt przyznawane w oparciu o działal-ność gospodarczą będzie miało charakter tymczasowy, czy też ciągły.

Pobyt cudzoziemca na terenie Finlandii nie zawsze wymaga pozwolenia pobytowego na podstawie działal-ności gospodarczej. Przykładowo pozwolenie wymagane dla dyrektora naczelnego spółki akcyjnej jest zazwy-czaj pozwoleniem na pobyt pracownika. Rodzaj wyma-ganego pozwolenia warto sprawdzić u władz przyzna-jących pozwolenia.

Zbieranie owoców, jagód i grzybów rosnących w śro-dowisku naturalnym w oparciu o tzw. prawo każdego jest zazwyczaj wykonywane w formie innej niż stosu-nek usługowy. Jednakże od osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą nie wymaga się pozwolenia na pobyt, jeżeli zbiory wykonywane są na podstawie posia-danej wizy lub bezwizowo przez dopuszczalny okres przebywania na terenie kraju. Przedstawicielstwa Fin-landii udzielają dodatkowych informacji odnośnie wiz na okres zbierania jagód i owoców leśnych oraz grzy-bów.


Pozwolenie na pobyt dla imigrantów, którzy mają pochodzenie fińskie

Pewni cudzoziemcy, mający fińskie korzenie rodowe lub bardzo bliski kontakt z Finlandią mogą uzyskać pozwo-lenie na pobyt w Finlandii na podstawie swojego pocho-dzenia. Do uzyskania pozwolenia nie są potrzebne inne powody takie jak np. praca lub studia.

Na otrzymanie pozwolenia na pobyt duży wpływ ma bliskość i siła korzeni rodowych. Jeżeli korzenie rodowe sięgają daleko wstecz, pozwolenia na pobyt na ich podstawie nie można uzyskać. Na podstawie

fińskich korzeni rodowych lub bliskich stosunków z Finlandią pozwolenie na pobyt mogą uzyskać:

byli obywatele Finlandii •osoby, które mają inne fińskie pochodzenie •(jedno z rodziców lub z dziadków był urodzonym w Finlandii obywatelem tego kraju) pochodzący z etnicznych terenów Związku •Radzieckiego Ingrowie fińscy, pod warunkiem, że osoba przybywająca do Finlandii, jedno z jej rodziców lub przynajmniej dwójka dziadków są lub byli wpisani do dokumentów jako osoby z obywatelstwem fińskim. Inne uwarunkowania umożliwiające uzyskanie pozwolenia na pobyt dotyczą zgłoszenia się jako powracającego emigranta w przedstawicielstwie Finlandii (nie póżniej niż do 1 lipca 2011 r.), znajomości języka i mieszkania w Finlandii oraz możliwości zamieszkania .

Kiedy osobie z pochodzeniem fińskim zostanie przy-znane pozwolenie na pobyt w formie ciągłej lub na stałe, członkowie rodziny takiej osoby uzyskają ciągłe pozwo-lenie na pobyt.

Podanie o pozwolenie na pobyt składa się zazwyczaj jeszcze przed przyjazdem do Finlandii. Wraz z wypeł-nionym formularzem osoba starająca się o pozwolenie musi przedstawić dokumenty udowadniające jej fińskie pochodzenie.

www.migri.fi ›

www.mol.fi ›

www.poliisi.fi ›

formin.finland.fi ›

Rejestracja imigrantów przybywających do Finlandii

W systemie ewidencji ludności znajdują się podsta-wowe informacje o wszystkich miekszańcach Finlan-dii. Informacje te obejmują nazwisko, datę urodzenia,


narodowość, stan cywilny i adres. Jeśli imigrant przy-był do Finlandii z zamiarem stałego pobytu, uzyskał pozwolenie na pobyt ciągły lub stały bądź pozwole-nie na pobyt tymczasowy przez okres dłuższy niż rok, zostanie zarejestrowany w zamieszkiwanej gminie. Dane osoby imigrującej z Kraju Północnego są automa-tycznie przesyłane drogą elektroniczną do odpowied-niego urzędu. Dane dotyczące obywateli Estonii miesz-kających na stałe lub tymczasowo w Finlandii są prze-syłane do Estonii i odwrotnie – dane dotyczące obywa-teli Finlandii mieszkających w Estonii są przesyłane do Finlandii.

Zgodnie z prawem cudzoziemiec powinien zareje-strować się w najbliższym miejsca swego zamieszkania magistracie (maistraatti), podając te same informacje co obywatele Finlandii, jeżeli jego pobyt będzie trwać co najmniej rok. Adres i numer telefonu najbliższego magistratu można znaleźć w książce telefonicznej lub na stronie www.maistraatti.fi.

Podane dane są wykorzystywane przykładowo pod-czas wyborów, przy odprowadzaniu podatków, w celu zapewnienia opieki zdrowotnej, przez organy wymiaru sprawiedliwości oraz w celach statystycznych.

Imigrant przybywający z Kraju Północnego ma obo-wiązek osobiście zarejestrować się w magistracie, przed-stawiając ważne dokumenty tożsamości, np. paszport lub dowód osobisty ze zdjęciem. W magistracie należy także podać informacje wymagane w fińskim systemie ewidencji ludności oraz numer PESEl, adres oraz gminę zamieszkiwaną w kraju pochodzenia.

Imigrant przybywający z kraju UE z zamiarem pobytu stałego ma obowiązek osobiście zarejestro-wać się w magistracie najbliższym miejsca zamieszka-nia, przedstawiając ważne dokumenty tożsamości, np. paszport lub dowód osobisty ze zdjęciem, oraz, w celu uzyskania statusu stałego mieszkańca, dostarczyć do magistratu potwierdzenie prawa pobytu dla obywa-tela UE, które można uzyskać w najbliższym komisa-riacie policji.

Osoba przebywająca tymczasowo w Finlandii może zarejestrować się w magistracie, Urzędzie Podatkowym lub Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (KElA), przed-stawiając ważne dokumenty tożsamości, np. paszport lub dowód osobisty ze zdjęciem, oraz ważną umowę o pracę (bądź inny dokument potwierdzający prawo do ubiegania się o numer PESEl).

Imigrant przybywający z kraju spoza UE ma obo-wiązek przedstawić paszport oraz ważne pozwolenie na pobyt.

Do innych dokumentów wymaganych podczas reje-stracji należą akt ślubu (o ile imigrant pozostaje w związku małżeńskim), orzeczenie rozwodu oraz akty urodzenia lub zgonu dzieci, niezbędne do zarejestrowa-nia członków rodziny. Informacje te są sprawdzane w rejestrze cudzoziemców i porównywane z dokumentami przedstawionymi do rejestracji.

Podczas rejestracji w magistracie należy wypełnić i podpisać formularz rejestracyjny dla cudzoziemców.

Każdą przeprowadzkę, zarówno w obrębie Finlan-dii jak i poza jej granice, również należy zgłosić w magi-stracie.

Osoby zarejestrowane w systemie danych ludności otrzymują własny personalny numer identyfikacyjny (Pesel) i ich dane zostają przekazane do Zakładu Ubezpie-czeń Społecznych (KElA) oraz do innych urzędów państwo-wych. Osoba zarejestrowana otrzyma m.in. niezbędną do korzystania z usług opieki zdrowotnej kartę Kela z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Również cudzoziemiec miesz-kający w Finalndii przez krótki okres czasu może otrzy-mać numer identyfikacyjny, jeżeli jest on mu potrzebny np. z powodu wykonywanej pracy. Jednakże takiej osobie nie zaznacza się stałego miejsca zamieszkania w Finlan-dii ani też nie zawsze ma on takie same uprawnienia jak inne osoby mieszkające w Finlandii na stałe.


www.suomi-seura.fi ›

www.HalloNorden.org ›


Prośba o obywatelstwo i obywatelstwo podwójne

Sprawa obywatelstwa Finlandii została uregulowana prawem o obywatelstwie, które weszło w życie dnia 1.6.2003. Sprawy związane z prawami i obowiązkami obywateli fińskich są uregulowane m.in. zasadami kon-stytucji Finlandii.

Pewne grupy osobowe mogą otrzymać obywatelstwo fińskie na podstawie zgłoszenia. Do takich osób należą np. etniczni obywatele Finlandii.

W przypadku, kiedy obywatel obcego kraju stara się o uzyskanie obywatelstwa fińskiego, powinien on zło-żyć podanie o takie obywatelstwo w Komendzie Policji w swoim miejscu zamieszkania.

Osobie starającej się o uzyskanie obywatelstwa fiń-skiego może ono zostać przyznane kiedy:

ma ona ukończone 18 lat lub już wcześniej •wstąpiła w związek małżeńskimieszkała w Finlandii przez wystarczająco •długi okres przed złożeniem podania z prośbą o obywatelstwo nie dopuściła się czynu karalnego, ani nie ma •wyznaczonego zakazu zbliżania się do innej osoby nie zaniedbała obowiązku odbycia •służby wojskowej lub publiczno-prawnych obowiązków płatności może w godny zaufania sposób wyjaśnić, •skąd bierze środki na utrzymanie włada wystarczająco dobrze językiem fińskim •lub szwedzkim lub też posiada umiejętność posługiwania się językiem migowym.

Obywatelstwo może zostać przyznane również w przy-padku, kiedy nie wszystkie wymagania zostaną speł-nione. Podobnie może nastąpić odmowa przyznania oby-watelstwa, chociaż warunki określone prawem zostaną spełnione.

Dodatkowe informacje dotyczące starań o uzyska-nie obywatelstwa fińskiego i warunkach koniecznych

do jego uzyskania można znaleźć na stronach interne-towych Urzędu d/s Imigracji.

www.migri.fi ›

Wielonarodowość jest aprobowana

Fińskie prawodawstwo dopuszcza posiadanie podwój-nego obywatelstwa. Obywatel Finlandii nie straci oby-watelstwa fińskiego w momencie przyjęcia obywatelstwa drugiego kraju. Podobnie cudzoziemiec nie musi – zgod-nie z prawodawstwem Finlandii – zrzekać się obecnego obywatelstwa w celu uzyskania obywatelstwa fińskiego. Jednakże różne państwa w różny sposób ustosunkowują się do podwójnego obywatelstwa. Aby osoba starająca się o obywatelstwo drugiego kraju w niezamierzony sposób nie straciła posiadanego obecnie obywatelstwa, powinna ona z wyprzedzeniem wyjaśnić stosunek drugiego pań-stwa do posiadania podwójnego obywatelstwa.

Mienie przesiedlenia

Swobodne poruszanie się pracowników i ich rodzin po obszarach krajów UE jest podstawowym prawem obywa-teli UE. Mienie przesiedlenia osoby przeprowadzającej się do Finlandii z drugiego kraju UE jest bezcłowe. Również mienie osobiste, czyli mienie przesiedlenia osoby przy-bywającej spoza krajów UE jest bezcłowe i nie podlega podatkowi VAT. Bezcłowość nie dotyczy przedmiotów przeznaczonych do wykorzystania profesjonalnego.

Warto z dużym wyprzedzeniem przed przeprowadzką zapoznać się z wymaganiami przepisów celnych dotyczą-cych mienia przesiedlenia. Przykładowo przywozu pojaz-dów lub zwierząt dotyczą oddzielne przepisy. Dokładniej-sze informacje można uzyskać w punkcie porad celnych.

Informacje dotyczące przywozu zwierząt domowych można znaleźć na stronach internetowych www.evira.fi.

www.tulli.fi ›

www.evira.fi ›


Na nowe szlaki zdobywania wiedzy


Możliwości nauki

Fiński system edukacji obejmuje naukę wstępną ›(zerówka), naukę podstawową (szkoła podstawowa niższego i wyższego stopnia), naukę stopnia średniego (liceum), podstawową naukę zawodu, naukę dla doro-słych (również szkolenia dodatkowe) oraz naukę stop-nia wyższego (wyższe szkoły zawodowe oraz uniwersy-tety). Dzieci mieszkające w Finlandii na stałe są objęte obowiązkiem nauki. Obowiązek nauki rozpoczyna się w roku, kiedy dziecko kończy siedem lat i ustaje w chwili opanowania podstawowego zakresu wiedzy, lub w momencie, kiedy od rozpoczęcia obowiązkowej nauki upłynęło 10 lat. Dodatkowo dziecko ma prawo do odby-cia nauki wstępnej (zerówka) w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki obowiązkowej.

Nauczanie podstawowe, potrzebne do tego podręcz-niki i inne materiały są bezpłatne, podobnie jak posiłki serwowane w szkole i szkolna opieka zdrowotna.

Po ukończeniu nauki podstawowej większość uczniów kontynuuje naukę albo w szkołach zawodo-wych albo w liceach ogólnokształcących. Po ukończe-niu liceum zdaje się egzamin maturalny. Świadectwo maturalne i dyplom ukończenia szkoły zawodowej dają prawo do starania się o przyjęcie do szkół wyższych. Nauka stopnia podstawowego i liceum ogólnokształcące są dostępne również w szkołach dla dorosłych.

Nauka w liceum ogólnokształcącym, szkoły zawo-dowe oraz studiowanie w wyższych szkołach zawodo-wych lub na uniwersytetach i politechnikach jest bez-płatne. Informacje na temat systemu szkolnego w Fin-landii, szkołach wyższych i możliwościach nauki zawodu można uzyskać w Biurach TE oraz na wielu stronach internetowych. O warunkach przyjęcia i innych związa-nych z tym sprawach informuje również Cimo–Centrum Międzynarodowej Wymiany Personelu.

Zasiłek na naukę

W czasie odbywania nauki w Finlandii środki na utrzy-manie można uzyskać w formie państwego zasiłku na naukę, jeżeli finansowanie nauki nie jest obowiązkiem

rodziców lub środki na życie studenta nie zostały zabez-pieczone w inny sposób. Zasiłek składa się z części pie-niężnej na naukę, dodatku na mieszkanie oraz gwaran-cji państwa na pożyczkę związaną z nauką. Zasiłek ten jest przyznawany na naukę ponadpodstawową,która trwa przynajmniej 8 tygodni, jest całodzienna i odbywa się w liceum ogólnokształcącym, uniwersytecie społecz-nym, szkole zawodowej lub w szkołach wyższych oraz w porównywalnych zakładach nauczania. Czasami stu-denci wykonują również pracę na część etatu.

Informacje dotyczące przywilejów naukowo-socjalnych dla osób, które przeprowadziły się do Finlandii można uzy-skać w Centrum Przyznawania Zasiłków na Naukę w Keli.

www.studyinfinland.fi ›

www.kela.fi/opintotuki ›

www.opintoluotsi.fi ›

www.mol.fi ›

Międzynarodowe praktyki zawodowe

Centrum Międzynarodowej Wymiany Personelu Cimo koordynuje różne programy praktyk zawodowych, któ-rych celem jest wspieranie nauki w zakresie własnej dziedziny działalności. Informacje dodatkowe na stro-nach internetowych.

www.cimo.fi ›

Nauka w FinlandiiW Finlandii istnieje wiele szkół oferujących naukę dla dorosłych: szkoły ponadpodsta-wowe, szkoły letnie oraz centra edukacji dla dorosłych. Szkoły te oferują szerokie możliwości nauki, a także organizują kursy językowe dla imigrantów. Czesne pobierane przez szkoły jest umiarkowane.

Uniwersytety oraz inne ośrodki szkole-niowe prowadzą określone zajęcia w języku angielskim lub innym.

Informacje na temat możliwości nauki języka można uzyskać w wielu miejscach, np. w gminnych Centrach Pomocy Imigrantom.

www.oph.fi ›www.opintoluotsi.fi ›www.infopankki.net ›

Informacje na temat fińskiego systemu edukacji oraz edukacji i szkoleniach dla imigrantów znajdują się na stronach Krajowej Komisji Edukacji www.oph.fi i www.edu.fi.


Życie w Finlandii: wskazówki praktyczne


Fińskie zabezpieczenia socjalne

Życie w Finlandii jest zabezpieczone publicznymi ›usługami opieki socjalnozdrowotnej oraz przywilejami związanymi z zabezpieczeniami socjalnymi. Zabezpie-czenia socjalne są finansowane w oparciu o uzyskiwane dochody podatkowe, opłaty na ubezpieczenia socjalne oraz część wypłacaną dla gmin przez państwo. Za usługi związane z opieką zdrowotną i socjalną odpowiadają gminy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Kela) dba o zaspokojenie podstawowych potrzeb osób mieszka-jących w Finlandii w różnych sytuacjach życiowych. Klientami Keli są mieszkające lub pracujące w Finlan-dii osoby oraz takie osoby, które przebywają za granicą, ale są objęte zasięgiem opieki socjalnej Finlandii np. stu-denci studiów stacjonarnych. Na terenie kraju istnieje 200 oddziałów Keli oraz 100 punktów obsługowych.

Przywileje socjalne przyznawane przez Kelę

renty socjalne (emerytury, od 1 marca 2011 r.)•renty rodzinne•zasiłki dla upośledzonych•przywileje związane z ubezpieczeniami •chorobowymi (diety dzienne na czas choroby, zasiłek macierzyński, ojcowski i rodzicielski oraz pokrycie kosztów leczenia)rehabilitacja fizyczna•podstawowe zabezpieczenia na •wypadek bezrobociazasiłek wychowaczy•dodatek na dzieci i pomoc macierzyńska•zasiłek na naukę•zasiłek na mieszkanie•pomoc dla odbywających służbę wojskową•

W sumie wszystkich przywilejów finansowych i ich czę-ści wypłacanych przez Kelę jest około setki. Aby zostać objętym prawem do uzyskania takich przywilejów, osoba przeprowadzająca się do Finlandii musi zgłosić się do biura Keli i wypełnić tam formularz podaniowy

Y 77 bądź zarejestrować się przez internet w portalu eServices. Na podstawie tego podania osobie imigru-jącej zostanie wydana decyzja w sprawie uprawnień upoważniających do korzystania z zabezpieczeń socjal-nych oraz tzw. karta Keli, jeżeli osobie zostanie przy-znane takie prawo.

O sprawy związane z emeryturą zarobkową dbają prywatne zakłady ubezpieczeń emerytalnych oraz Cen-trum Ubezpieczeń Emerytalnych (Elaketurvakeskus) będący organem współpracy w systemie emerytur zarobkowych. Sprawy ubezpieczeń od wypadku są pro-wadzone przez prywatne zakłady ubezpieczeniowe oraz będący organizacją ogólną Związek Zakładów Ubezpie-czeń od Wypadków.

Ubezpieczenia socjalne obywateli krajów UE/EOG

W prawodawstwie UE zostało określone do zabezpieczeń socjalnych jakiego kraju pracownik w danym momencie ma prawo. Jednorazowo można podlegać tylko jednemu prawodawstwu kraju członkowskiego i głównie jest to kraj, w którym dana osoba pracuje. Tak więc przyjeżdża-jący do pracy w Finlandii należy do kręgu zabezpieczeń socjalnych Finlandii, chociaż w Finlandii nie mieszka. Jeśli imigrant nie przebywa na stałe w Finlandii, uzy-skanie prawa do pewnych przywilejów opierających się na miejscu zamieszkania wymaga, aby czas pracy osoby lub prowadzenie przez nią własnej działalności gospodarczej na terenie Finlandii trwało przynajmniej przez okres czterech miesięcy. Praca ta lub własna dzia-łalność gospodarcza muszą spełniać minimalne wyma-gania dotyczące płatności i godzin pracy. Osoba prze-prowadzająca się do Finlandii powinna również jesz-cze przed taką przeprowadzką sprawdzić własną sytu-ację dotyczącą uprawnień do zabezpieczeń socjalnych u władz kraju, z którego ma zamiar wyjechać.

www.stm.fi ›

www.intofinland.fi ›


Prawodawstwo dotyczące zabezpieczeń społecznych w oparciu o miejsce zamieszkania

Jeżeli osoba przesiedla się do Finlandii z innego kraju niż kraje UE/EOG, decyzja o przyznaniu prawa do zabez-pieczeń socjalnych świadczonych przez Kelę zostaje rozstrzygnięta na podstawie zamieszkiwania w Fin-landii. Za mieszkającą na stałe w Finlandii uważa się taką osobę, która ma tu właściwe miejsce zamieszkania będące jej domem, i która w zasadzie przez cały czas tu przebywa. Dodatkowo powinna ona posiadać pozwole-nie upoważniające do pobytu jednorocznego, jeżeli takie pozwolenie jest wymagane na podstawie prawa dot. cudzoziemców. Na stałe zamieszkanie osoby przepro-wadzającej się do Finlandii wskazuje m.in. to, że miesz-kała ona tu poprzednio lub też, że jest ona członkiem rodziny osoby mieszkającej w Finlandii albo, że posiada ona umowę o pracę w Finlandii zawartą na okres przy-najmniej dwóch lat. Zgodnie z Ustawą o cudzoziemcach imigrant musi również posiadać pozwolenie na pobyt stały na okres jednego roku.

www. kela.fi ›

Fińskie zabezpieczenia od bezrobocia

Podstawowe środki na życie dla osoby bezrobotnej poszukującej pracy zabezpiecza się w Finlandii przy-znając jej dzienny zasiłek na bezrobocie i zasiłek rynku pracy. Taki przywilej dla bezrobotnych przysługuje głów-nie mieszkającym w Finlandii osobom bezrobotnym w wieku 17–64 lat, które zgłosiły się jako poszukujące pracy. Osoba taka powinna być zdolna do wykonywa-nia pracy i być do dyspozycji rynku pracy oraz starać się o pracę w pełnym wymiarze godzin. Prawo o zabez-pieczeniu od bezrobocia określa dokładne warunki, których spełnienie jest wymagane do uzyskania takich zasiłków.

Dzienny zasiłek na bezrobocie jest wypłacany osobie, która poprzez stałą pracę zaistniała na rynku pracy czyli osobie, która spełnia warunek o wykonywaniu pracy

zarobkowej. Zasiłek ten jest wypłacany albo w formie zarobkowej stawki dziennej i dokonuje tego Kasa dla Bezrobotnych, lub w formie podstawowej stawki dzien-nej, wypłaty której dokonuje Zakład Ubezpieczeń Spo-łecznych (Kela). Pieniądze w formie zarobkowej stawki dziennej mogą otrzymywać tylko członkowie Kasy dla Bezrobotnych. Są one wypłacane przez okres nie dłuższy niż 500 dni. Zasiłek rynku pracy jest wypłacany osobie poszukującej pracy, która nie zaistniała na rynku pracy poprzez wykonywanie stałej pracy zarobkowej lub która już otrzymywała zasiłek dla bezrobotnych przez cały dopuszczalny okres. Dodatkowo warunkiem wypłaca-nia zasiłku rynku pracy jest niezbędna potrzeba uzyska-nia środków na utrzymanie. Na wielkość zasiłku mają wpływ wszystkie własne dochody oraz dochody współ-małżonka. Zasiłek rynku pracy wypłaca Kela.

Zabezpieczenie na wypadek bezrobocia dla osób przeprowadzających się do Finlandii z Krajów Północnych lub innych krajów UE/EOG

Jeżeli pracownik lub samodzielny wykonawca zawodu przyjeżdżający do Finlandii był objęty zabezpieczeniami na wypadek bezrobocia w kraju UE/EOG, stosuje się do niego prawodawstwo UE. Jeżeli taki pracownik prze-pracował w Finlandii przynajmniej cztery tygodnie przed utratą pracy, może on zaliczyć do dziennego zasiłku na bezrobocie wykonywanie pracy zawodowej


w okresie przepracowanym i ubezpieczonym również w innych krajach. Na podstawie umowy o zabezpie-czeniach socjalnych zawartej pomiędzy Krajami Pół-nocnymi czterotygodniowy okres wykonywania pracy nie jest wymagany, jeżeli osoba przeprowadzająca się z Kraju Północnego przez okres ostatnich pięciu lat była objęta w Finlandii zasadami prawodawstwa o zabez-pieczeniach od bezrobocia lub otrzymywała w Finlan-dii przywileje dla bezrobotnych.

Zasiłek rynku pracy jako finansowa pomoc wspierająca proces integracji

Bezrobotnemu imigrantowi może być wypłacany zasi-łek rynku pracy w formie finansowej pomocy na inte-grację, jeżeli osoba składająca wniosek o zasiłek posiada nieograniczone prawo do pracy zarobkowej na terenie Finlandii i zgłosiła się ona do Biura Zatrudnienia i Roz-woju Ekonomicznego jako poszukujący pracy bezro-botny. Dodatkowo osoba składająca wniosek musi mieć sporządzony plan integracji, do wypełniania którego będzie ona zobowiązana. Składający wniosek musi mieć

rzeczywistą potrzebę uzyskania pomocy na utrzyma-nie i spełniać warunki wymagane do uzyskania zasiłku rynku pracy.

Imigrantom, którzy mają prawo do planu integra-cji, nie może być wypłacany zasiłek rynku pracy w for-mie innej niż zasiłek na integrację. Zasiłek rynku pracy w formie zasiłku na integrację może być wypłacany nie dłużej niż przez okres trzech lat od momentu, kiedy dane imigranta zostały wprowadzone do systemu ewi-dencji ludności w jego miejscu zamieszkania. W wyjąt-kowych przypadkach wypłacanie zasiłku może zostać przedłużone jeszcze o dwa lata. Zasiłek na integrację wypłaca Kela.

www.stm.fi ›

www.mol.fi ›

www.kela.fi ›

www.tyj.fi ›

www.norsoc.org ›

www.intofinland.fi ›

www.etk.fi ›


Usługi związane z opieką zdrowotną i ubezpieczenia na wypadek choroby

Wszystkie osoby mieszkające w Finlandii mają prawo do korzystania z podstawowej opieki zdrowotnej i usług szpitalnych. Za usługi związane z opieką zdrowotną odpowiadają gminy, które same wytwarzają takie usługi, lub kupują je od innych. Do usług opieki zdrowotnej zor-ganizowanych przez gminy należą:

poradnie zdrowia i kontrole zdrowotne•leczenie szpitalne•rehabilitacja fizyczna•poradnie zdrowia psychicznego•przewozy karetkami pogotowia•usługi dentystyczne•usługi przychodni dla matki z dzieckiem•szkolna i studencka opieka zdrowotna •opieka zdrowotna miejsca pracy•grupowe i powszechne kontrole zdrowia •

Miejsca pracy mają zazwyczaj własną opiekę zdrowotną, z której pracownicy przedsiębiorstwa mogą korzystać na wypadek choroby.

Dzienne diety chorobowe i pieniądze na rehabilitację są zabezpieczeniem środków na życie w czasie choroby lub trwania zabiegów rehabilitacyjnych.

O przyznanie takich pieniędzy składa się podanie do Keli.

Osoby mieszkające w Finlandii na stałe są ubezpieczone na wypadek choroby i otrzymują chorobową kartę ubezpie-czeniową, czyli kartę Kela, o ile nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu w innym kraju. Przykładowo osoba pracu-jąca w innym kraju jest ubezpieczona w tym kraju, nawet jeśli mieszka na stałe w Finlandii. W takich przypadkach należy zawsze skontaktować się z Kelą. Ubezpieczeni od choroby są również wszyscy pracujący w Finlandii pracow-nicy i przedsiębiorcy, których wykonywanie pracy lub pro-wadzenie własnej działalności gospodarczej trwa przynaj-mniej przez okres czterech miesięcy. Ubezpieczenie od cho-roby pokrywa część kosztów lekarstw przypisanych przez

lekarza oraz część kosztów honorarium, badań i leczenia u lekarza prywatnego. Rekompensaty wypłaca Kela. Osoba przeprowadzająca się do Finlandii na okres tymczasowy powinna w swoim kraju zaopatrzyć się w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

W związku z macierzyństwem i ojcostwem wypłaca się z ubezpieczenia na wypadek choroby zasiłek macie-rzyński i zasiłek rodzicielski dla matki oraz zasiłek ojcowski i zasiłek rodzicielski dla ojca.

www.kela.fi ›


Zasiłki dla rodzin

Na mieszkające w Finlandii dziecko w wieku poniżej 17 lat wypłaca się dodatek pieniężny, o przyznanie którego należy złożyć podanie (pobrane ze strony www.kela.fi) do Keli lub zarejestrować się w portalu eServices, korzy-stając z danych do internetowego konta bankowego.

Matka dziecka ma prawo do otrzymania pomocy związanej z macierzyństwem. Kobiety w ciąży odby-wają regularne kontrole w przychodni dla matki z dziec-kiem wykonywane przez higienistkę lub lekarza. Opieka ta jest bezpłatna.

W Finlandii kobiety zazwyczaj pracują zawodowo poza domem, dlatego też konieczne jest zapewnienie przez gminy albo zorganizowanej opieki nad dzieckiem w ciągu dnia albo jako drugiej możliwości – dodatku wychowawczego na opiekę nad dzieckiem w domu. Informacje o miejscach opieki i warunkach uzyska-nia zasiłku można otrzymać w gminnych Biurach d/s Socjalnych, Keli oraz w Ministerstwie Zdrowia i Spraw Socjalnych.

W Finlandii istnieją dwa systemy emerytalne

Emerytura pracownicza (emerytura zarobkowa) •wypracowywana jest własną pracą. Na wysokość tej emerytury wpływa poziom zarobków w skali rocznej i procentowe narastanie emerytury w wielkości 1,5% dla osób w wieku 18–52 lat. Emerytura narasta również za pewne niepłatne okresy.Renta społeczna zabezpiecza środki na życie •osobom w wieku emerytalnym, które nie mają wypracowanej emerytury pracowniczej lub jest ona bardzo niska. Emerytura w Finlandii naliczana jest w oparciu o stałe zamieszkiwaanie w tym kraju.

Dodatkowe informacje o systemach emerytalnych oraz zasadach określania emerytur i ich wielkości można uzyskać w oddziałach Keli i Centrum Zabezpieczeń Emerytalnych jak również w Zakładach Ubezpieczeń

Emerytalnych. Osoba starająca się o emeryturę w Zakła-dach Ubezpieczeń Emerytalnych lub w Keli może oso-biście uzyskać poradę dotyczącą spraw z tym związa-nych.

www.kela.fi ›

www.etk.fi ›

www.tyoelake.fi ›

Zasiłek na utrzymanie

Zasiłek na utrzymanie jest ostateczną formą pomocy, która może zostać przyznana osobie i rodzinie przez gminę zamieszkania. Zgodnie z fińskim prawodaw-stwem każdy jest osobiście odpowiedzialny za utrzy-manie siebie i współmałżonka oraz nieletnich dzieci.

Prawo do uzyskania zasiłku na utrzymanie może zostać przyznane dopiero wtedy, kiedy osoba nie jest w stanie zapewnić takiego utrzymania swoimi docho-dami, pracą, działalnością gospodarczą lub innymi spo-sobami.

www.kunnat.net ›

www.stm.fi ›


Życzymy owocnych poszukiwań i znalezienia odpowiedzi na nurtujące pytania!

Ważne informacje kontaktowePrawo jazdyPolicjawww.poliisi.fi

Przeglądy techniczne i rejestracja pojazdów Ajoneuvohallintokeskus (Centrum Administracji Pojazdów)www.ake.fi

Związki zawodowe Akavawww.akava.fiSuomen Ammattiliittojen keskusjärjestö SAK (Centralna Organizacja Fińskich Związków Zawodowych SAK)www.sak.fiToimihenkilökeskusjärjestö STTK (Centralny Związek Pracowników Umysłowych STTK)www.sttk.fi

Obowiązek służby wojskowejSztab Głównywww.mil.fi

MieszkanieMinisterstwo d/s Środowiskawww.ymparisto.fiCentralny Związek Lokatorów www.vuokralaistenkeskusliitto.fi

Sprawy emerytalneEläketurvakeskus (Centrum Zabezpieczeń Emerytalnych)www.etk.fi

Administracja PublicznaRada Państwa, m.in. ministerstwa www.vn.fiUsługi internetowe Administracji Publicznejwww.suomi.fi

Organizacje i zrzeszenia Centrum Kultury Caisawww.caisa.fiwww.infopankki.fi

Sprawy związane z nauką Departament naukiwww.oph.fi

TransportVR (pociągi)www.vr.fiMatkahuolto (autobusy)www.matkahuolto.fiFinnair www.finnair.fi

Sprawy związane z uzyskiwaniem pozwoleńMagistratwww.maistraatti.fi Policjawww.poliisi.fi

Ministerstwo Spraw Wewnętrznychwww.intermin.fiUrząd d/s Imigracjiwww.migri.fiMinisterstwo Pracy i Rozwoju Gospodarczego www.tem.fiwww.mol.fi/finnworkMinisterstwo Spraw Zagranicznychformin.finland.fiCentrum Rejestracji Ludnościwww.vaestorekisterikeskus.fiSytuacje krytycznewww.infopankki.fi/kriisitilanteet

Zabezpieczenia prawneMinisterstwo Sprawiedliwościwww.om.fiPełnomocnik d/s Mniejszościwww.vahemmistovaltuutettu.fi

Zasiłek na naukęCentrum Przyznawania Zasiłków na Naukę (Kela)www.kela.fi

Nauka i badaniaCentrum Międzynarodowej Wymiany Personelu CIMOwww.cimo.fiwww.studyinfinland.fiMinisterstwo Oświatywww.minedu.fiwww.opintoluotsi.fi

ReemigranciSuomi-Seura ry Towarzystwo Finlandia rywww.suomi-seura.fiRada Ministrów Krajów Północnychwww.hallonorden.fiUrząd d/s Imigracjiwww.migri.fi

Nauka języka fińskiegowww.infopankki.fiMinisterstwo Oświatywww.opintoluotsi.fiZrzeszenie Uniwersytetów Ludowych i Robotniczychwww.ktol.fiFińskie Uniwersytety Letniewww.kesayliopistot.fiStudia z zakresu języka i kultury fińskiej na uniwersytetach zagranicznych www.cimo.fi

Życie gospodarcze i zawodoweMinisterstwo Pracy i Rozwoju Gospodarczegowww.tem.fiCentralna Izba Handlowawww.keskuskauppakamari.fiSuomen Yrittäjät/Fińska Federacja Przedsiębiorcówwww.yrittajat.fiFinnfactswww.finnfacts.com

Rozporządzenia celneUrząd Celnywww.tulli.fi

Uznawanie dyplomów zawodowych Departament Naukiwww.oph.fi/tutkintojentunnustaminenE-mail: [email protected] Organ d/s Zdrowia i Opieki Społecznejwww.valvira.fiMinisterstwo Oświatywww.minedu.fi

Poszukiwanie pracyBiura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznegowww.mol.fiWykonywanie pracy w Finlandiiwww.mol.fi/finnworkUsługi EURESwww.mol.fi/euresEuropejski Portal Mobilności Zawodowejeures.europa.euStrony ogłoszeń o wolnych miejscach pracy na łamachwiększych gazet www.oikotie.fi

Ochrona pracyMinisterstwo Zdrowia i Spraw Socjalnychwww.stm.fiOkręgowe Biura Ochrony Pracywww.tyosuojelu.fi

Zabezpieczenia od bezrobociaZakład Ubezpieczeń Społecznych (Kela)www.kela.fiMinisterstwo Zdrowia i Spraw Socjalnychwww.stm.fiWspólne Zrzeszenie Kas dla Bezrobotnych rywww.tyj.fi

PodatkiGłówny Urząd Podatkowywww.vero.fi

Informacje ogólne o FinlandiiCentrum Rozwoju Turystykiwww.mek.fiDiscover Finlandfinland.cimo.fiMinisterstwo Spraw Zagranicznych – Virtual Finlandvirtual.finland.fi

Własne przdsiębiorstwoMinisterstwo Pracy i Rozwoju Gospodarczegowww.tem.fiFińskie Przedsiębiorstwawww.yrityssuomi.fiGłówny Urząd Patentów i Rejestracjiwww.prh.fi


Pamiętaj

Warto z góry zadbać o ”uzyskanie odpowiednich pozwoleń i dokumentów paszport, wiza, pozwolenie na pobyt, pozwolenie na pobyt pracownika.

Zanim wyjedziesz

Odpowiednie przygotowanie i rozeznanie spraw uła-twi przeprowadzkę oraz dostosowanie się do nowych warunków życia i zwyczajów w innym kraju. Informa-cje dotyczące życia zawodowego, miejsc pracy i wyma-ganych w Finlandii pozwoleń znajdziesz m.in.na nastę-pujących stronach internetowych:

www.mol.fi/paikat ›

www.tem.fi ›

www.migri.fi ›


eures.europa.eu ›

Na stronach infobanku znajdują się ważne informacje podstawowe o zasadach działania społeczeństwa i moż-liwościach życia w Finlandii, przydatne dla osób planu-jących przesiedlenie.


Informacje o mieszkaniu w Finlandii otrzymasz m.in. od przedstawicieli władz gminnych, z gazet dziennych oraz wielu stron internetowych.

Warto z góry zadbać o uzyskanie odpowiednich pozwo-leń i dokumentów (paszport, wiza, pozwolenie na pobyt, pozwolenie na pobyt pracownika). Pamiętaj również o zabra-niu ostatnich świadectw pracy i ukończenia nauki.

Jeżeli jesteś bezrobotnym obywatelem UE poszuku-jącym pracy sprawdź, czy masz możliwości uzyskania dziennych diet dla bezrobotnych na okres trzech mie-sięcy w czasie których będziesz szukał pracy. W celu udowodnienia okresów wykonywania pracy i praw do zabezpieczeń socjalnych w tym czasie potrzebujesz zaświadczenia U2 lub E301, które otrzymasz we wła-snym kraju od przedstawicieli władz d/s zatrudnienia. Warto też zabrać ze sobą Europejską Kartę Ubezpiecze-nia Zdrowotnego (EKUZ).

Informacje dodatkowe uzyskasz w przedstawciel-stwach Finlandii, u doradców Eures w Biurach Zatrud-nienia i Rozwoju Ekonomicznego oraz na wymienionych w niniejszym informatorze stronach internetowych.


Już po przeprowadzce do Finlandii

Rejestracja

Zgłoś się do magistratu w miejscu swojego zamieszka-nia. Zabierz ze sobą paszport i ważne pozwolenie na pobyt. Inne dokumenty potrzebne do zarejestrowania to ewentualne świadectwo ślubu oraz akty urodzeniadzieci. Wypełnij i podpisz w magistracie odpowiedni for-mularz dot. zgłoszenia zarejestrowania cudzoziemca. Dokonaj w magistracie oficjalnego zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania zawsze, kiedy się przeprowa-dzasz.


Jeżeli jesteś obywatelem UE, możesz przebywać i pra-cować na terenie Finlandii bez pozwolenia przez okres trzech miesięcy, po upływie których musisz zarejestro-wać swoje prawo do pobytu na Komendzie Policji w miejscu zamieszkania.

www.migri.fi ›

www.poliisi.fi ›

Zgłoszenie się do Biura Zatrudnienia i Rozwoju Ekonomicznego

Jeżeli jesteś bezrobotnym poszukującym pracy lub po prostu chcesz znaleźć pracę, zgłoś się do Biura Zatrud-nienia i Rozwoju Ekonomicznego i zamów czas na spo-tkanie z doradcą zawodowym. Zabierz ze sobą paszport, najlepiej przetłumaczone na język fiński świadectwa pracy i świadectwa ukończenia szkół, referencje zawo-dowe (własne CV) i inne dokumenty mogące mieć wpływ na znalezienie zatrudnienia, a także otrzymany w magi-stracie wyciąg z rejestracji danych ludności. Kiedy masz stałe miejsce zamieszkania i zgłosiłeś się jako osoba bez-robotna poszukująca pracy, w Biurze Zatrudnienia i Roz-woju Ekonomicznego zostanie dla ciebie sporządzony plan integracji lub plan poszukiwania pracy.

W takim planie zostaną umieszczone sprawy zwią-zane m.in ze sposobami poszukiwania pracy, nauki języka i w razie potrzeby uaktualnienia Twoich umie-jętności zawodowych.

www.mol.fi ›

Karta Kela (Karta Zabezpieczeń Socjalnych)

Złóż w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, czyli w Biu-rze Kela podanie o przyznanie Ci na podstawie miej-sca zamieszkania prawa do zabezpieczeń socjalnych. Jeżeli otrzymasz pozytywną decyzję, Kela prześle na Twój adres kartę Kela (Kela-kortti), która daje jej posia-daczowi prawo do korzystania z zabezpieczeń socjal-nych w Finlandii.

www.kela.fi ›

Karta podatkowa

Zgłoś się po kartę podatkową do Urzędu Podatkowego w miejscu zamieszkania.

www.vero.fi ›

Otworzenie konta w banku

W Finlandii wypłaty wynagrodzeń i opłaty dokonywane są drogą elektroniczną. Potrzebujesz konta w banku, przy otwieraniu którego musisz przedstawić paszport lub dowód osobisty.

Prawo jazdy

Czy Twoje prawo jazdy zachowuje ważność w Finlandii? Informacje dodatkowe otrzymasz w Komendzie Policji lub w Centrum Administracji Pojazdów.

www.poliisi.fi ›

www.ake.fi ›

Praca w Finlandii

Edytor: Ministerstwo Pracy i Rozwoju Gospodarczego

Tekst: Kari Eklund DM Oy, www.kedm.fi

Skład: Porkka & Kuutsa Oy

Wydruk: Edita

Praca w Finlandii - EURES Polska · praCa w Finlandii 7 Finlandia, Finowie i fiński sposób życia...

Documents

Transcript of Praca w Finlandii - EURES Polska · praCa w Finlandii 7 Finlandia, Finowie i fiński sposób życia...