Praca Dyplomowa

Podyplomowe Studia Trenerskie II Klasy

o specjalności hokej na lodzie

Wybrane aspekty procesu nauczania początkowego

w hokeju na lodzie u dzieci w wieku 8-11 lat

Promotor: Andrzej Tkacz

Autor: Jerzy Skopiński

Katowice 2015

Moim zawodnikom dedykuję, tym z którymi pracowałem i pracuje w warszawskim hokeju.

Dziękuję mojej żonie Basi za wparcie. Lubomirowi Witoszkowi za fachową, hokejową pomoc trenerską

a klubowi HUKS Legia Warszawa za to, że w 2007 roku dał mi szansę.

Jerzy Skopiński

Spis treści

1. Wstęp

2. Naturalna potrzeba ruchu

3. Zachęcanie do ruchu poprzez jazdę na łyżwach

4. Nauczanie początkowe według podstawowych zasad

5. Podstawowe moduły szkoleniowe w nauczaniu początkowym

6. Łyżwy – kluczowy element wyposażenia w nauczaniu początkowym

7. Jazda na łyżwach w nauczaniu początkowym jako element

specjalistycznego treningu technicznego

8. Rola trenera

9. Rola rodzica

10. Zasady prawidłowego żywienia młodego sportowca

11. Zakończenie

„Jedź tam, dokąd zmierza krążek, a nie tam, gdzie jest.”

Wayne Gretzky

1. Wstęp

Jest na świecie kilka krajów gdzie hokej na lodzie jest niemalże religią, a na pewno

sportem narodowym. Każdy chłopiec już od małego marzy aby być hokeistą, grać

i strzelać bramki dla wymarzonego klubu czy reprezentacji narodowej. W krajach takich

jak Kanada, USA, Szwecja, Finlandia, Szwajcaria stworzony został cały system szkolenia

dzieci i młodzieży, który połączony z edukacją szkolną i zaangażowaniem najpierw

rodziców, a potem sponsorów, przynosi pożądane rezultaty w postaci zwycięstw

i medali na imprezach sportowych.

W Polsce hokej na lodzie to dyscyplina z tradycjami sięgającymi jeszcze czasów

przedwojennych. Ostatnie lata XX wieku i początek wieku XXI nie są łatwe dla tej

dyscypliny sportu. Hokej w Polsce boryka się z trudnościami, które należy rozpatrywać

na wielu wymiarach. Chciałbym w swojej pracy podyplomowej skupić się na tym

temacie, który jest moją pasją - to jest przekazywaniem wiedzy i nauczaniu młodych

ludzi tej trudnej acz pięknej dyscypliny sportu jaką jest hokej na lodzie, na obszarze

trenerskim gdzie w miarę szybko i bez wielkich inwestycji możemy stać się jeszcze

lepsi. Na tym obszarze, który poznaje od 2007 roku pracując społecznie

w klubie HUKS Legia Warszawa, gdzie zdobyłem pierwsze doświadczenia w pracy

z młodzieżą, tu mam swoje spostrzeżenia, obserwacje i wnioski. W swojej pracy

skupiam się na jednym z kluczowych etapów szkolenia chłopców w wieku 8-11 lat.

Kluczowym dlatego, że początkowym kiedy młody człowiek musi nauczyć się kliku

podstawowych zasad i wielu nowych umiejętności. Bardzo ważne aby nauczać

w odpowiednim porządku, sekwencyjnie i w odpowiednim tempie. Ten wiek to czas

kiedy drużyny kończą grać mini-hokej w poprzek lodowiska, a zaczynają swoją

przygodę w grze na całym lodzie. To bardzo ważny okres w życiu młodego hokeisty.

W szkole kończy się etap nauczania początkowego i zaczyna się poważna nauka

w klasie czwartej. Dochodzą nowe przedmioty, wraz z nimi pojawiają się nowi

nauczyciele w miejsce tego jednego, który uczył w klasach 1-3. W tych latach ważne

aby młody człowiek pokochał aktywne spędzanie czasu poza domem, nauczył się

szacunku wobec kolegów, trenerów, sędziów, przeciwników, a także posiadł nawyki

prawidłowego odżywiania się, dbania o higienę osobistą czy o porządek w szatni. Stał

się również samodzielny i sam prawidłowo wiązał łyżwy, przyszedł na trening

z napełnionym wodą bidonem oraz potrafił owinąć sobie kij hokejowy taśmą bez

pomocy trenera czy rodzica. Polska literatura sportowa dotycząca nauczania hokeja na

lodzie u dzieci w wieku 8-11 lat jest bardzo skromna dlatego w swojej pracy

korzystałem z literatury wydanej w języku angielskim głównie w Kandzie i Stanach

Zjednoczonych, której autorów i tytułu zamieściłem w załączonej do pracy bibliografii.

Korzystałem również z materiałów zdobytych w trakcie szkoleń zagranicznych oraz

moich notatek trenerskich, zdjęć wykonanych samodzielnie w trakcie prowadzenia

zajęć oraz moich obserwacji, przemyśleń jako rodzica i trenera jednocześnie.

2. Naturalna potrzeba ruchu

Każdy człowiek ma naturalną potrzebę ruchu. Już od najmłodszych lat dzieci są

w ciągłym, nieustającym pędzie. Często obserwuje się dzieci, które nie chodzą

a biegają lub przemieszczając się podskakują z nogi na nogę nucąc coś pod nosem.

Ruch dziecka wyraża jego cechy charakteru i temperament. Na początku ma charakter

instynktowny i spontaniczny potem jest związany z chęcią uzyskania maksymalnej

sprawności fizycznej oraz wynika z chęci współzawodnictwa i rywalizacji. Ruch dziecka

kształtuje jego postawę ciała, wpływa na to jak rozwija się jego organizm, jak rośnie

i jak szybko się regeneruje. To dzięki temu, że dziecko jest w ruchu nabywa

podstawowe umiejętności, które wykorzystywać będzie w całym swoim życiu.

Wszystko zaczyna się od dźwigania głowy, pełzania, siadania i chodzenia ale w miarę

dorastania pojawiają się kolejne ważne umiejętności takie jak: bieganie, skakanie,

utrzymywanie równowagi. W trakcie wykonywania tych czynności dziecko zupełnie

nieświadomie nabywa, wyrabia w sobie podstawowe cechy motoryczne w tym:

zręczność, gibkość, zwinność, szybkość. Uczy się też reagować na bodźce zewnętrzne

i podejmować samodzielnie decyzje. Kiedy człowiek jest w ruchu wrasta

zapotrzebowanie organizmu na tlen. Tlen dostarczany wraz z szybszym oddechem

natlenia cały organizm między innymi mięsnie, narządy wewnętrzne. Ruch podbudza

cały organizm człowieka do lepszego działania, reguluje jego działanie w zakresie

układu hormonalnego. Wreszcie nie da się pominąć bardzo ważnego aspektu jakim

jest fakt, że ruch kształtuje charakter dziecka, wpływa na równowagę wewnętrzną

organizmu, dodaje wiary we własne możliwości a finalnie sprawia, że człowiekowi żyje

się łatwiej.

W ostatnich latach obserwuje się zjawisko „eliminacji naturalnej potrzeby ruchu”.

Wśród dzieci daje się zauważyć niechęć do wysiłku fizycznego, niechęć do spędzania

czasu poza domem na świeżym powietrzu. W latach 70-tych największą karą dla

dziecka były słowa rodziców: „masz zakaz wyjścia na podwórko, zostajesz w domu”.

Dziś podwórka są puste, a dzieci uwielbiają spędzać czas w domu korzystając

z urządzeń najczęściej elektronicznych, które kupili im rodzice czy dziadkowie.

Mnogość kanałów telewizyjnych, nadmierna ilość urządzeń typu smartphone, tablet,

konsola do gier, komputer to największe zagrożenia dla współczesnego

społeczeństwa. Samo posiadanie nie jest czymś złym natomiast jeżeli posiadanie

wpływa na fakt, że świat dziecka na kilka godzin dziennie staje się światem

wirtualnym, zamyka go w mieszkaniu, w jego pokoju to w tym samym czasie

eliminujemy w młodym człowieku naturalną potrzebę ruchu. W ten sposób niszczymy

naturę bo natura chce aby człowiek był w ruchu, by się rozwijał, zdobywał nowe

umiejętności, by walczył i kształtował swój charakter. Jako osoby dorosłe,

odpowiedzialni trenerzy, wychowawcy, rodzice, zachęcajmy do ruchu, interesujmy się

tym co robią nasze dzieci kiedy w domu panuje błoga cisza.

3. Zachęcanie do ruchu poprzez jazdę na łyżwach

Zachęcanie do ruchu, zachęcanie do spędzania czasu na świeżym powietrzu to jedno

z podstawowych zadań jakie powinny być realizowane przez współczesne rodziny oraz

szkoły i samorządy. To wielka odpowiedzialność ludzi dorosłych aby propagować na

wszelkie sposoby każdą formę aktywności ruchowej. Nie musi to być od razu

trenowanie określonej dyscypliny sportu i ponoszenie w związku z tym sporych

wydatków lecz powinno się stawiać na rodzinne spędzanie czasu poza domem

zaczynając od spacerów, jazdy na rowerze, jazdy na rolkach czy wreszcie zimą

chodzenia wspólnie na łyżwy. Umiejętność jazdy na łyżwach należy porównać do

umiejętności jazdy na rowerze czy pływania – przydaje się nam przez całe życie nawet

sami nie wiemy kiedy. Jeżdżąc na łyżwach spędzamy wspólnie czas z rodziną lub

przyjaciółmi, poprawiamy naszą kondycję. Rozwijamy koordynację ruchową, balans

ciała, poprawiamy stabilizację i pracę mięśni głębokich, wzmacniamy przydatne na co

dzień mięśnie nóg, pleców czy brzucha. Wielu osobom wydaje się, że na łyżwach jeździ

się na dwóch nogach – nic bardziej mylącego – kiedy dziecko wykonuje ślizg na nodze

prawej to dlatego, że nastąpiło odbicie z nogi lewej i to ona jest „w powietrzu” i na

odwrót. Należy jednak tutaj wspomnieć, że jazda na łyżwach nie jest ruchem

naturalnym dla ciała człowieka takim jak np.: chód czy bieg. W zawiązku z tym istnieje

szereg uwarunkowań, które decydują o tym jak szybko staniemy się dobrym

łyżwiarzem, a w przyszłości może dobrym hokeistą. Z moich obserwacji wynika, że

istnieje ciąg zdarzeń, który musi się zadziać aby młody człowiek został zawodowym

graczem w hokej na lodzie. Naturalna potrzeba ruchu u małego dziecka musi się

przekształcić w etap przyjemności jazdy na łyżwach, a dopiero później w trenowanie

dyscypliny jaką jest hokej na lodzie.

Warto jest zachęcać rodziców, szkoły do przyprowadzania swoich pociech na zajęcia

z nauki jazdy na łyżwach, a nie koniecznie na nabór do sekcji sportowej hokeja na

lodzie. Dla wielu rodziców, nauczycieli, postronnych osób hokej jest grą brutalną, zbyt

niebezpieczną, a zajęcia gdzie ich dziecku może stać się coś złego są przecież zupełnie

nie dla nich. Rzeczywistość jest zupełnie inna. Kiedy mój syn uprawiał poza hokejem

piłkę nożną co rusz w klubie piłkarskim dochodziło do różnych poważnych i mniej

poważnych kontuzji. Na jednym z treningów kolega trafił go piłką w rękę i doszło do jej

złamania. Prowadząc zajęcia z nauki jazdy na łyżwach oraz hokeja na lodzie od 2007

roku w naszym klubie nie mieliśmy ani jednej groźnej kontuzji prócz jednego

Naturalna potrzeba ruchu

Jazda na łyżwach

Hokej na lodzie

przypadku ukruszenia zęba podczas upadku na lód i to na skutek tylko i wyłącznie

wadliwej bo zbyt dużej kraty „osłony twarzy”, która nie przylegała zawodnikowi do

brody tak jak powinna.

4. Nauczanie początkowe według podstawowych zasad

W początkowym okresie nauczania w hokeju na lodzie można wyróżnić kilka

podstawowych zasad [1], którymi należy się kierować:

Zasada edukacji – to kombinacja metod treningu i nauczania charakteryzująca

się zrozumieniem i akceptowaniem reguł oraz wartości podawanych przez

trenerów, sędziów czy wychowawców i rodziców. Edukacja nie jest po to by

wiedzieć więcej ale po to by zachowywać się w sposób zgodny z normami

i regułami ogólnie uznawanymi za przyzwoite i kulturalne. Celem tej zasady

jest bycie takim przysłowiowym „strażnikiem przyzwoitości” przeciwko

negatywnym tendencjom, zachowaniu czy postawom np.. egoistyczną lub

agresywną. Wreszcie to też mówienie w sposób odpowiedzialny, że nauka

w szkole jest ważniejsza niż trening. Odrób lekcje i przyjdź na trening nigdy

w odwrotną stronę.

Zasada odpowiedzialności – to zasada dotycząca wszystkich zawodników,

którzy muszą wiedzieć, że przychodzą na trening by nauczyć się nowych

umiejętności, muszą rozumieć zadanie postawione przez trenera, zrozumieć

jaki jest cel i dlaczego to robię, co chcę tym osiągnąć, jak poprawnie wykonać

zadanie postawione przez trenera, o co zapytać jeżeli nie rozumiem polecenia.

Należy tu również wspomnieć o odpowiedzialności młodego człowieka wobec

kolegów z zespołu i siebie samego co do zachowania zasad bezpieczeństwa

i postępowania fairplay.

Zasada adekwatności - zakłada, że cały proces nauczania musi odpowiadać,

być w parze z psychologicznym i fizycznym rozwojem młodego człowieka.

Komunikaty, zadania i ćwiczenia w każdym wieku muszą być dostosowane do

poziomu intelektualnego grupy. Powinny być ambitne i rozwojowe ale w żaden

sposób nie mogą zniechęcać młodego człowieka do ich wykonania.

Zasada przejrzystości – w procesie nauczania szczególnie tego początkowego

jasne i klarowne tłumaczenie poleceń daje szansę na właściwe

przeprowadzenie zajęć na lodzie czy sali gimnastycznej. Można tu wyróżnić

kilka sposobów do wykorzystania takich jak: bezpośrednia demonstracja na

lodzie wykonana przez trenera lub zawodnika np.: z drużyny juniorów czy

seniorów, wideo rejestracja i odtwarzanie filmów wideo lub też pokaz

z wykorzystaniem zdjęć statycznych.

Zasada indywidualności – to chyba najważniejsza zasada w hokeju na lodzie

gdyż każda drużyna hokejowa jest tworzona w oparciu o indywidualnych

graczy. Hokej na lodzie zaczyna się od umiejętności indywidualnych.

Szczególnie na początkowym etapie szkolenia tym bardziej zawodnik będzie

przydatny drużynie im większe będą jego umiejętności indywidualne.

Oczywiście w późniejszym etapie szkolenia gdzie zaczyna dochodzić taktyka

wraz z elementami gry zespołowej to umiejętności indywidualne schodzą na

drugi plan ale wciąż będą decydować o powodzeniu indywidualnej akcji, która

może przesądzić o wyniku meczu.

Kształtowanie i nauczanie młodego człowieka, zawodnika powinno być

realizowane w oparciu współpracę pomiędzy 3 podmiotami tj. rodziną, szkołą oraz

klubem.

Wyniki pracy każdego trenera zależą od wielu czynników. Wybór najlepszej,

najodpowiedniej do grupy metody treningowej już od samego sztabu szkoleniowego.

Ważne aby zwrócić uwagę na ich różnorodność i korzystać mądrze ze wszystkich

podstawowych metod nauczania takich jak:

Demonstracja

Obserwacja

Tłumaczenie, rozmowa

Powtarzanie

Przeciwieństwa (dobrze vs. źle)

Współzawodnictwo

5. Podstawowe moduły szkoleniowe w nauczaniu początkowym

W szkoleniu sportowym można wydzielić dwa podstawowe etapy szkolenia: etap

nauczania podstaw określonej dyscypliny sportu oraz etap trenowania [2]. Planując

cykl nauczania początkowego warto oprzeć swoją pracę o 4 podstawowe moduły

szkoleniowe. Oczywiście ich podział procentowy i struktura jest mocno uzależniona od

wieku, umiejętności czy doświadczenia młodych zawodników. Bez wątpienia mogą

one posłużyć nawet mniej doświadczonemu trenerowi do zaplanowania swojej pracy

na cały sezon i do jego poszczególnych makro oraz mikro cykli.

Podstawowe moduły

szkoleniowe

a. Wszechstronne szkolenie ruchowe

b. Rozwójumiejętności ruchowych

ukierunkowanych na hokej na lodzie

c. Specjalistyczny trening techniczny

d. Gra w hokej na lodzie

5.a. Wszechstronne szkolenie ruchowe może być realizowane przez rodziców, szkoły,

stowarzyszenia sportowe i kluby sportowe. Na początkowym etapie przygody ze

sportem wszechstronność jest zdecydowanie ważniejsza od specjalizacji. Henryk

Sozański w swojej książce pt. „Podstawy teorii treningu sportowego” wyraźnie

wskazuje na fakt, że hokej na lodzie jest dyscypliną, w której strefą wiekową na

pierwsze sukcesy sportowe jest wiek zawodnika pomiędzy 20 a 23 rokiem życia.

Można z tego wysnuć wniosek, że wąska specjalizacja w tej dyscyplinie sportu

powinna mieć miejsce bardzo późno bo dopiero pomiędzy 18 a 20 rokiem życia.

Wszechstronne szkolenie ruchowe powinno być prowadzone w oparciu o gry

i zabawy, podczas których podopieczni nabywają różnorodnych umiejętności

motorycznych takich jak: bieganie, skakanie, wspinanie, utrzymywanie równowagi

ciała zarówno na dwóch nogach jak i na jednej. Warto też korzystać z szeroko

dostępnych przyrządów jak np.; drabinka koordynacyjna, którą możemy rozłożyć na

każdej nawierzchni lub wykonać ją samodzielnie przyklejając na posadzce taśmę od

kija hokejowego.

5.b. Rozwój umiejętności ruchowych ukierunkowanych na hokej na lodzie to inny

rodzaj zadań i ćwiczeń, które służą trenerowi w procesie nauczania. W tym miejscu

należy wymienić inne pomocne dyscypliny sportowe, które pomagają kształtować

dodatkowe umiejętności ruchowe tj.: gimnastyka, aerobik, unihokej, pływanie czy

piłka koszykowa. Na tych dwóch ostatnich chciałbym się na chwilę skupić gdyż ich rola

jest kluczowa i bardzo ważna. Pływanie ze względu na fakt, że zajęcia odbywają się

w wodzie doskonale rozwija wszystkie partie mięśniowe oraz uczy stosowania

regularnego oddechu. Pływanie ma znakomity wpływ na rozwój kośćca dziecka, a już

tego uczęszczającego na zajęcia z hokeja na lodzie szczególnie gdyż „prostuje”

kręgosłup i wzmacnia mięśnie pleców oraz wyrównuje pracę mięśni ramion. Inną

ogromną zaletą pływania u młodego człowieka jest fakt, że zajęcia mogą być

prowadzone z dużo większą intensywnością niż te na lądzie. Człowiek ćwiczy, pływa

w wodzie w pozycji horyzontalnej co sprawia, że układ sercowo-naczyniowy mówiąc

na skróty ma „łatwiej” by transportować natlenioną krew do mięśni

i z powrotem. Woda nie tylko unosi i podtrzymuje ale przy odpowiedniej

temperaturze zmniejsza też napięcie mięśniowe co sprzyja sprawniejszemu niż na

lądzie wykonywaniu ruchów. Druga dyscyplina, której elementy są bardzo zbliżone do

hokeja to piłka koszykowa. Koszykówka tak jak hokej jest grą drużynową gdzie w grze

uczestniczy pięciu zawodników. Gracz by się przemieszczać wykorzystuje podania

pomiędzy zawodnikami lub samodzielne kozłowanie piłki. W trakcie gry mamy

również do czynienia z grą jeden na jeden. Wykorzystujemy zasłony ciałem i chronimy

piłkę przed przeciwnikiem. Gra w koszykówkę jak i w hokej na lodzie wymaga silnych

i szybkich nóg, sprawnych rąk, doskonałego przygotowania fizycznego oraz szybkiego

podejmowania decyzji w reakcji na szybko zmieniającą się sytuację w trakcie meczu.

5.c. Specjalistyczny trening techniczny w hokeju na lodzie możemy wykonywać już

z najmłodszymi zawodnikami w wieku 8-11 lat. U tak młodych zawodników

zdecydowanie możemy realizować trening specjalistyczny dotyczący techniki jazdy na

łyżwach oraz techniki kija.

Zajęcia w treningu specjalistycznym dotyczącym techniki jazdy na łyżwach warto

zacząć od pokazania i wytłumaczenia młodemu zawodnikowi, że każda prawidłowo

naostrzona łyżwa hokejowa ma 2 krawędzie: krawędź wewnętrzną oraz zewnętrzną.

Osobiście będąc na lodzie ściągam z nogi łyżwę przed grupą zawodników

i demonstruję im trzymając ją w rękach co mam na myśli. Na dzieciach robi wrażenie

stanie na lodzie w skarpetach oraz fakt, że trener z bliska pokazuje im jak porusza się

prawidłowo łyżwa na krawędzi wewnętrznej i zewnętrznej. Potem planując i realizując

poszczególne zadania na lodzie należy tak dobierać zestaw ćwiczeń dla dzieci by

maksymalnie często wykorzystywać i doskonalić jazdę na dwóch krawędziach i tak

często jak się tylko da nauczać właściwego przechodzenia z krawędzi na krawędź.

W początkowym etapie nauczania w specjalistycznym treningu techniki jazdy na

łyżwach należy zwrócić również uwagę na fakt by zawodnik jeździł na przodach łyżew

lekko pochylony do przodu w żadnym wypadku nie na piętach [3,4].

Prawidłowe położenie łyżew i zawodnika prezentują kolejne 3 fotografie pochodzące

z prywatnego archiwum trenerskiego. Zdjęcia przedstawiają chłopców w wieku 8-11

lat trenujących na co dzień w klubie HUKS Legia Warszawa.

Innym ważnym elementem jest wchodzenie w łuk gdzie dominującą nogą, która jest

filarem dla ciała jest noga wewnętrzna i to na niej winien spoczywać obowiązek

stabilizacji ciała [3,4].

Specjalistyczny trening techniki kija hokejowego można z powodzeniem stosować

podczas zajęć na lodzie jak i poza lodem. Bardzo ważnym aspektem jest prawidłowe

dobranie kija dla chłopca w wieku 8-11 lat. Kij nie tylko nie może być zbyt długi ani

zbyt krótki ale również duże znaczenie ma obwód trzonka kija. W większości

przypadków małe dłonie młodocianych zawodników nie są w stanie prawidłowo

uchwycić kij odziedziczony po zawodniku z seniorskiej drużyny. Na początek warto

stosować kije cieńsze przeznaczone dla młodocianych, które pozwolą dłonią

zapanować nad kijem i dadzą większą szansę na prawidłową pracę rąk podczas zajęć.

W treningu techniki kija w początkowym etapie należy wykorzystywać również inne

przedmioty poza krążkiem. Do takich przedmiotów należy piłka do gry golfa, piłka do

tenisa ziemnego. Ćwiczenia i zadania możemy wykonywać grupowo lub

indywidualnie. Warto jest podjąć trud by zachęcić chłopców do zabawy samodzielnej

poza treningami. Dodatkowe 10-15 minut dziennie zabawy z kijem i piłeczką wystarczy

by rezultaty były zauważalne. Jako trenerzy musimy jednak pamiętać, że podjęcie

specjalistycznego treningu przez dzieci nie może być przyczyną rezygnacji lub

ograniczenia zadań związanych z wszechstronnym przygotowaniem [5].

5.d. Gra w hokej na lodzie należy na każdym etapie szkolenia do najprzyjemniejszych

zadań wykonywanych przez dzieci. Gdy do tego dołożymy jeszcze fakt, że strzelamy

bramki, a nasza drużyna wygrywa to wśród młodych panuje euforia i pełnia szczęścia.

Ten moduł szkoleniowy należy realizować już od wczesnego szkolenia bez względu na

poziom podopiecznych. Dzieci ubrane w strój sportowy hokeisty chcą grać na każdym

treningu. Początkowy etap nauczania należy prowadzić w oparciu o tzw. gry małe tj.

małą liczbą zawodników 2 na 2, 3 na 3 prowadząc je na małej przestrzeni lodowiska

[6]. Kolejno należy wprowadzać elementy gry 4 na 4 w mini-hokeju z bramkarzem jako

wstęp do gry 5 na 5 na cały lód. Bez względu na poziom umiejętności grać muszą

wszyscy, gdyż sytuacje meczowe w bezpośredniej rywalizacji uczą bardzo wiele.

W takcie zajęć na lodzie można realizować gry między sobą ale również należy brać

udział w jak największej ilości turniejów i spotkań towarzyskich.

6. Łyżwy – kluczowy element wyposażenia w nauczaniu początkowym

Łyżwy są najważniejszym elementem ekwipunku każdego hokeisty. Od samego

początku muszą być wygodne, wykonane z odpowiednich materiałów prawidłowo

naostrzone oraz prawidłowo zasznurowane. Muszą spełniać rolę ochronną dla stopy

ale nie mogą powodować dyskomfortu dla młodego człowieka. Mówi się, że łyżwy

muszą pasować do stopy jak rękawiczka do ręki. Zarówno rodzice jak i trenerzy,

a w końcu sami zawodnicy muszą zwracać uwagę na prawidłowe wiązanie łyżew.

Prawidłowe wiązanie łyżew - zagadnienie to wydaje się być mało istotne jednak jak

można przeczytać w literaturze amerykańskiej czy kanadyjskiej jest kluczowe do

osiągnięcia wyników w hokeju na lodzie.

Wielu zawodników ma zasznurowane łyżwy nadmiernie mocno. Ten fakt ogranicza

ruchomość stopy oraz hamuje przepływ krwi, a w konsekwencji może prowadzić do

drętwienia, skurczu czy bólu w kończynach dolnych [7].

Nieodpowiednio zawiązane łyżwy mogą powodować:

Niechęć zawodnika do przebywania na lodzie

Wydłużenie czasu nauki jazdy na łyżwach

Brak oczekiwanej progresji w elementach technicznych

Że, nasz zawodnik nigdy nie będzie prawidłowo poruszał się na łyżwach

Łyżwy powinny wspomagać pracę nóg na lodzie a nie utrudniać jej. Odpowiednio

zawiązane łyżwy nie będą ograniczały pracy stóp oraz pozwolą zawodnikowi łatwo

zginać nogi w kolanach, a także nie spowodują zewnętrznych obtarć stóp

i wewnętrznych uszkodzeń butów. Zbyt często spotyka się zawodników, którzy nie

mogą swobodnie zginać kolan, ich staw skokowy nie ma swobody ruchu, a wygląda to

tak jak by ich nogi trzymane były przez imadło lub przymarzły do lodu. Ból, obtarcia

i zaczerwienienia stóp są również skutkiem zbyt mocno zasznurowanych łyżew.

Najsilniej zawiązanym odcinkiem łyżew powinien być odcinek środkowy od kości,

którą można łatwo odnaleźć gdyż wystaje ze śródstopia najbardziej ku górze do

punktu tylko nieco powyżej kostki. Ten odcinek stopy wymaga wsparcia ze strony

solidnie zawiązanych sznurowadeł. Przód stopy, czyli okolica palców oraz okolica

powyżej kostek powinna być zawiązana umiarkowanie. Niektórzy gracze ze światowej

czołówki preferują luz w okolicy powyżej kostki. Inni z kolei w ogóle nie nawlekają

sznurowadeł na ostatnie 1-2 górne dziurki w łyżwach – ten sposób to ich osobisty

wybór jednakże młodzi zawodnicy powinni zdecydowanie nawlec sznurowadła na

wszystkie oczka i wiązać pozostawiając trochę luzu w okolicy kostki i powyżej niej by

ich nogi mogły pracować prawidłowo.

7. Jazda na łyżwach w nauczaniu początkowym jako element

specjalistycznego treningu technicznego

Nauczanie jazdy na łyżwach nie jest najbardziej emocjonującym aspektem mini-

hokeja. Dzieci chcą grać w hokej, a nie ćwiczyć jazdę na łyżwach. Ogromna rola

w nauczaniu początkowym aby mówić i tłumaczyć, że hokej w ich wydaniu będzie

lepszy kiedy ich umiejętności jazdy na łyżwach ulegną poprawie [7]. Przytaczając za

Laurą Stamm zasadę FAST w procesie nauczania jazdy na łyżwach należy wyjaśnić

poszczególne słowa i zagadnienia pochodzące z języka angielskiego: Feel, Act, See,

Think = FAST

Feel – czasownik „czuć” czyli poczuj, zrozum co robisz

Act – czasownik „działaj, wykonuj” rób tak jak czujesz najlepiej

See – czasownik „widzieć, dostrzec” zobacz jak wykonujesz ruch

Think – czasownik „myśl” analizuj to co zrobiłeś, co wykonałeś

Wyżej wymienione zagadnienia odnoszą się zarówno do jazdy na łyżwach oraz do

jazdy na łyżwach z krążkiem. Kiedy wprowadzamy do ćwiczeń jazdę z krążkiem często

chłopcy zaczynają jeździć innym tempem, znacznie wolnej i gorzej technicznie. Należy

dążyć to tego aby reguła FAST była w pełni przestrzegana w jeździe bez krążka jak

i z krążkiem na każdym etapie szkolenia [7].

W procesie nauczania chłopców w wieku 8-11 lat możemy wyróżnić kilka sposobów,

które są wykorzystywane przez dzieci w sposób nieświadomy lub świadomy:

podpatrywanie innych, naśladownictwo

czucie, że robię coś dobrze

słuchanie

powtarzanie czynności

Istnieją 3 fazy w procesie nauczania, które musi przejść każdy zawodnik aby nabywać

nowych hokejowych umiejętności. Między tymi fazami istnieje bez dwóch zdań

zależność i można je ustawić na osi czasu jednakże próba jego ustalenia jest ściśle

powiązania z tym jakie jest dziecko, jaki jest trener, jak zorganizowane są zajęcia.

Według literatury amerykańskiej istnieje sześć podstawowych aspektów

szkoleniowych, na które należy zwracać dużą uwagę podczas nauczania początkowego

jazdy na łyżwach w hokeju na lodzie [3,8,9]:

a) Ugięte kolana i niska pozycja ciała

Zobaczyć lub usłyszeć

Zapamiętać Poprawnie wykonać

b) Głowa i klatka piersiowa wyprostowana

c) Prawidłowe ułożenie rąk i trzymanie kija

d) Kontrolowanie krawędzi łyżwy

e) Pełne prostowanie nogi w odbiciu

f) Powrót nogi po odbiciu pod siebie

8. Rola trenera

Rola trenera jest ogromna na każdym etapie szkolenia. W tym początkowym okresie

podczas nauczania początkowego trener jest bardziej wychowawcą, często trochę

rodzicem niż surowym, wymagającym trenerem dającym wycisk czy kreślącym na

tablicy rozwiązania taktyczne. Jednym z podstawowych zadań jest odpowiednie

przygotowanie siebie samego do prowadzenia zajęć oraz chęć ustawicznego

kształcenia się i zdobywania nowych informacji przydatnych w prowadzeniu drużyny.

Warto na początku swojej pracy z drużyną powiedzieć zawodnikom i ich rodzicom, kim

się jest, jaki ma się pomysł na drużynę i wizję pracy w całym sezonie. Należy też podać

swój system wartości i przestrzegania zasad, które będą wymagane jak np. szacunek

dla innych, obecność na zajęciach, porządek w szatni czy edukacja szkolna. Rolą

trenera jest przygotowywać i prowadzić zajęcia tak by młodzi zawodnicy uczestniczyli

w nich chętnie, a w trakcie zabawy oraz wykonywania ćwiczeń podnosili swoje

umiejętności. Czasami coś co nakreślimy przed treningiem świetnie wygląda na

papierze a po wejściu na lód okazuje się trudne lub nudne do wykonania dlatego

należy być zdolnym do szybkiej zmiany i wprowadzić takie elementy zajęć ruchowych,

które na nowo wzbudzą entuzjazm u podopiecznych. Trener odpowiedzialny jest za

przygotowywanie i przeprowadzanie testów sprawnościowych na lodzie i poza nim

oraz podawanie do widomości zawodników i rodziców informacji o postępach rozwoju

każdego podopiecznego.

Rolą trenera jest używanie miłych i kulturalnych słów, które budują pozytywną

postawę pojedynczego zawodnika oraz drużyny. Należy wszystkich chłopców

wynagradzać i zachęcać pozytywnym słowem czyli motywować, chwalić.

Niejednokrotnie w literaturze angielskojęzycznej natrafiłem na zdanie, które uwypukla

kwintesencję współczesnego bycia trenerem, a brzmi w oryginale [8]:

„Coaching is as much about how you say things as it is about what you say”

w tłumaczeniu należy podać, że:

„W pracy trenerskiej tak samo ważne jest to w jaki sposób mówisz jak i to co mówisz”

Pamiętać należy też, że błędy są naturalną częścią procesu uczenia się. Wielką sztuką

jest nauczyć siebie, zawodników i rodziców akceptować niepowodzenia i porażki.

I na koniec taka mała lecz znacząca podpowiedź dla wszystkich trenerów, zaczerpnięta

od wybitnego człowieka, pasjonata sportu, językoznawcy, profesora akademickiego

Pana Jana Miodka:

„Jeżeli chcesz zapalić kogoś to sam musisz płonąć!”

9. Rola rodzica

Rodzice to najwięksi i najzagorzalsi kibice swojego dziecka. Wspierają je, są blisko,

chcą dla niego jak najlepiej. Często można spotkać rodziców 8-11 latka przekonanych

o tym, że to ich dziecko zostanie zawodowym sportowcem. Należy tutaj nadmienić, że

przychodzenie na lodowisko, uczestnictwo w zajęciach, sparingach czy meczach w tym

wieku to przede wszystkim zabawa i nagroda za np. zachowanie w szkole czy osiągane

wyniki w nauce. Dorośli muszą zdać sobie sprawę z tego, że ich dzieci grają w hokej dla

zabawy i przyjemności, a nie po to by podpisać zawodowy kontrakt [8].

Jednym z podstawowych zadań rodzica jest przyprowadzać dziecko na zajęcia

regularnie i nie spóźniać się. To człowiek dorosły ustala reguły i wpaja zasady swoim

dzieciom, które są przez nie absorbowane a potem stosowane przez całe życie.

Rolą rodzica jest rzetelnie i sprawiedliwie oceniać swoje dziecko w czym przejawia

swoje zdolności oraz talent, a w czym ustępuje swoim rówieśnikom. Dzieci w wieku

8-11 lat rozwijają się w nierównym tempie [9,10]. Czasem rodzice zauważają, że mimo

uczestnictwa ich dziecka w zajęciach nie widać postępu, może się wydawać, że proces

nauczania stanął w miejscu. Nie należy się tym przejmować, a należy być cierpliwym

bo zapewne pojawi się okres kiedy dziecko posiądzie nowe umiejętności i nadgoni

swoich rówieśników.

Rodzic i trener drużyny 8-11 latków powinni regularnie ze sobą rozmawiać,

wymieniając się uwagami, spostrzeżeniami. Każda z tych osób pełni w drużynie

określoną rolę i powinna wykonywać swój zakres obowiązków tak jak umie najlepiej.

W żadnym wypadku rolą rodzica nie jest decydować o aspektach szkoleniowych od

tego jest trener. Wsparcie pracy trenera przez rodzica powinno odbywać się na polu

wychowawczym i organizacyjnym.

Jeżeli rodzić chce dobrze dla swojego dziecka w żaden nie może deprecjonować roli

trenera oraz osoby trenera jako człowieka. Należy wyzbywać się wszelkich

negatywnych komentarzy wypowiadanych przy dziecku na tematy związane ze

szkoleniem czy organizacją pracy w klubie. Do takich rozmów warto jest podchodzić

na chłodno, po rozważeniu wszystkich za i przeciw, a dyskusja merytoryczna obdarta

z emocji powinna toczyć się pomiędzy ludźmi dorosłymi.

Bardzo istotną rolą rodzica jest nauczanie dzieci właściwego, podejścia do zasad

przestrzegania higieny osobistej oraz zdrowego odżywiania się.

10. Zasady prawidłowego żywienia u młodego sportowca

Prawidłowe żywienie stanowi kluczowy element w treningu każdego sportowca

niezależnie od uprawianej dyscypliny sportu, poziomu zaawansowania i wieku. Dobrze

zbilansowana dieta zwiększa możliwości organizmu. Pozwala trenować więcej

i intensywniej, pozwala przekraczać granice ludzkiego organizmu, przyspiesza

regenerację mięśni po wysiłku, a także zmniejsza ryzyko przetrenowania i kontuzji.

Należy pamiętać, że u młodego hokeisty dieta ma nie tylko pokryć straty związane

z treningiem, ale przede wszystkim musi zapewnić prawidłowy rozwój organizmu

zarówno w sferze rozwoju emocjonalnego jak i fizycznego. Niedobór jakiegokolwiek

składnika w diecie może powodować poważne komplikacje zdrowotne.

Warto zapamiętać, że jadłospis młodego hokeisty musi być urozmaicony

Pierwszy posiłek każdego dnia powinno się spożyć w ciągu 1 godziny od przebudzenia

natomiast ostatni posiłek minimum na 2 godziny przed zaśnięciem.

Powinniśmy wybierać produkty jak najmniej przetworzone. Podstawę diety powinny

stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce i warzywa, chudy nabiał, a także

produkty dostarczające pełnowartościowego białka: drób, ryby (głównie morskie bogate

w tłuszcze omega 3) a także jaja.

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie żywieniowej.

2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.

3. Źródłem energii w twojej diecie powinny być głównie produkty znajdujące się w podstawie piramidy (na dole).

4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4 porcje mleka lub produktów mlecznych takich jak: jogurty, kefiry, maślanka, sery.

5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja. Uwzględniaj też nasiona roślin strączkowych. 6. Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce. 7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych. 8. Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy, słodkich napojów. 9. Ograniczaj spożycie słonych produktów, odstaw solniczkę. 10. Pij codziennie odpowiednią ilość wody – około 2 litrów.

Piramida żywieniowa dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym

Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne

Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne

Źródło: Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa, opracowanie graficzne własne

11. Zakończenie

Przedstawione w pracy podyplomowej wybrane aspekty procesu nauczania

początkowego stanowią zakres wiedzy przydatnej w pracy każdego trenera, który

realizuje nauczanie hokeja na lodzie, u dzieci w wieku 8-11 lat. W nauczaniu

początkowym musi dominować radość i zabawa zarówno dla dzieci przychodzących na

zajęcia ale i dla trenera oraz rodziców. Na świecie w środowisku trenerskim mówi się,

że z najmłodszymi adeptami powinni pracować najlepsi trenerzy. Ważne jest by trener

znał i zwracał uwagę na pewne istotne elementy charakterystyczne dla danego okresu

szkoleniowego. W hokeju na lodzie specjalizacja przychodzi późno, dlatego tak ważne

jest aby początkowy okres nauczania był nastawiony na wszechstronność i rozwój

ogólny. Myślę, że można w dużym skrócie napisać, że nauczanie w hokeju należy

realizować powoli w myśl zasady od ogółu do szczegółu. Odpowiedzialność dorosłych

powinna koncentrować się na budowaniu pozytywnej aury wokół tej dyscypliny sportu,

zdrowych relacji pomiędzy dzieckiem uczęszczającym na zajęcia, trenerem, rodzicem

oraz klubem i szkołą.

W życiu sportowca nie da się osiągnąć niczego sensownego bez samodyscypliny

i stawiania sobie ograniczeń. Kiedy norweskiego biatlonistę Olego Einara Bjorndalena

zapytano o jego plan treningowy, odpowiedział: „Abu nie stracić motywacji,

wprowadziłem kilka ważnych zasad w moim życiu. Najważniejsza to wystrzegać się

jakiekolwiek formy luksusu, ponieważ właśnie on sprawia, że człowiek czuje się

zadowolony i traci chęć do walki”. Norweski sportowiec ma obecnie ponad 40 lat

(rocznik 1974) i nadal święci triumfy! W hokeju na lodzie można z powodzeniem grać

na bardzo wysokim poziomie nawet po 40-stce jak czeski hokeista Jaromir Jagr (rocznik

1972), który właśnie podpisał roczny kontrakt z drużyną NHL Florida Panthers grającą

na co dzień w miasteczku Sunrise na północ od Miami.

Fot. Archiwum własne.

Sunrise – Floryda 2014 rok, BB&T Center. Podpatrywać trzeba najlepszych

Bibliografia

1. Pavlis, Z. Hockey first steps for kids. Oxford:

Mayer & Mayer Sport 2004

2. Gabryś, T. Rutkowski, T. Hokej na lodzie - Program szkolenia

dzieci i młodzieży. Centralny Ośrodek Sportu 2002

3. Pavlis, Z. Hockey the basics. Oxford: Mayer & Mayer Sport 2003

4. Peric, T. Ledni hokej. Grada Publishing 2002

5. Sozański, H. Podstawy teorii treningu sportowego.

Centralny Ośrodek Sportu 1999

6. Mruk, J. ABC mini hokeja na lodzie. Wydawca PZHL, rok nieznany

7. Stamm, L. Power Skating (third edition). Human Kinetics 2001

8. Driver, B. Wharton, C. The baffled parent’s to coaching youth

hockey Ragged Mountain Press 2005

9. Wharton, C. Hockey for children. Ragged Mountain Press 2004

10. Pavlis, Z. Hockey training for kids. Oxford:

Mayer & Mayer Sport 2000