Praca dyplomowa - Katedra Planowania...

Praca dyplomowa Styczeń 2013

1 Politechnika Wrocławska | Wydział Architektury

Politechnika Wrocławska

Wydział Architektury Katedra Planowania Przestrzennego

PRACA DYPLOMOWA

Struktura obszarów przyrodniczo cennych a kierunki

rozwoju osadnictwa w powiatach ostrzeszowskim i

ostrowskim – analiza uwarunkowań, potrzeb i propozycje

rozwiązań.

Structure of valuable natural areas and directions of

development of settlements in the districts Ostrzeszów and Ostrów Wielkopolski – analysis of conditions, needs and

proposed solutions.

Kamil Styrczewski

Promotor: dr inż. Magdalena Mlek-Galewska

Streszczenie:

Praca prowadzi do określenia kierunków rozwoju miasta oraz wyznaczenia nowych stref pod zabudowę dla miast w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. Zastosowana metoda badawcza, opiera się na analizach statystycznych oraz symulacyjnych opartych na modelu pośrednich możliwości w wersji przesunięcia celów.

Abstract:

This thesis leads to determine the future direction of the city and to designate new areas for development for the cities in

the county Ostrzeszów and Ostrów Wielkopolski. The applied research method uses statistical and simulation analysis

based on a model of intervening opportunities.



SPIS TREŚCI

1. Wstęp ............................................................................................................................................. 4

2. Część analityczna .......................................................................................................................... 6

2.1. Analizy statystyczne i ich odniesienie przestrzenne ............................................................ 6

2.1.1. Źródła danych statystycznych ...................................................................................... 6

2.1.2. Stosowane metody analiz przestrzennych .................................................................. 6

2.1.3. Wyniki analiz statystycznych ....................................................................................... 7

2.1.3.1. Waloryzacja zasobów przyrodniczo cennych......................................................... 7

a) Zalesienie ..................................................................................................... 7

b) Dynamika zmian terenów zalesionych w latach 2006-2011 ........................ 9

c) Lesistość ..................................................................................................... 11

d) Gleby – Obszary o najwyższej wartości dla produkcji rolnej ...................... 12

e) Obszary chronione. .................................................................................... 13

f) Lokalizacja chronionych gatunków zwierząt ............................................. 15

g) Lokalizacja chronionych gatunków roślin .................................................. 17

h) Podsumowanie analiz – waloryzacja obszarów przyrodniczo cennych ..... 19

2.1.3.2. Trendy rozwoju demograficzno-urbanistycznego ............................................... 20

a) Dynamika zmiany ludności na lata 2000-2010 .......................................... 20

b) Prognoza demograficzna na 2020r. ........................................................... 22

c) Gęstość zaludnienia ................................................................................... 24

d) Dynamika zmiany budynków oddanych do użytkowania .......................... 25

e) Dynamika zmian oddanych mieszkań do użytkowania na lata 2006-2011 27

f) Zmiany terenów zabudowy w poszczególnych okresach ........................... 28

g) Podsumowanie analiz - ocena powiązań i kierunków rozwoju terenów

zurbanizowanych ............................................................................................... 29

2.1.4. Wnioski z analiz statystycznych: ................................................................................ 30

2.2. Modelowania - analizy symulacyjne: ................................................................................. 32

2.2.1. Źródła danych do modelowań: .................................................................................. 32

2.2.2. Stosowane metody modelowań: ............................................................................... 36

2.2.3. Opis narzędzi do wizualizacji, oraz typu stosowanych legend: ................................. 42

2.2.4. Wyniki z modelowań: ................................................................................................ 42

2.2.4.1. Modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy – drogowa sieć istniejąca: ......... 42

2.2.4.2. Modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy – drogowa sieć projektowana: . 47



2.2.4.3. Modelowania systemu lokalizacji podmiotów gospodarczych – drogowa sieć

istniejąca: .......................................................................................................................... 52

2.2.4.4. Modelowania systemu lokalizacji podmiotów gospodarczych – drogowa sieć

projektowana: ................................................................................................................... 57

2.2.5. Wnioski z modelowań..................................................................................................... 62

3. Część projektowa ....................................................................................................................... 64

3.1. Wytyczne do projektu ....................................................................................................... 64

3.2. Koncepcja projektu ............................................................................................................ 67

3.3. Projekt: .............................................................................................................................. 68

3.3.1. Rysunek 1. Projekt – Analiza zmiany struktury miast. ............................................ 70

3.3.2. Rysunek 2. Projekt – Analiza obszarów przyrodniczych ......................................... 70

3.3.3. Rysunek 3. Projekt – Koncepcja stref dalszego rozwoju miasta ............................. 71

4. Spisy .............................................................................................................................................. 64

Spis źródeł: ............................................................................................................................... 74

Spis ilustracji: ........................................................................................................................... 75

Spis załączników: ..................................................................................................................... 75

5. Załączniki ................................................................................................................................... 641



1. Wstęp

Tematem opracowania jest: „Struktura obszarów przyrodniczo cennych w powiatach

ostrzeszowskim i ostrowskim – analiza uwarunkowań, potrzeb i propozycje rozwiązań”.

Celem pracy jest odpowiedz na pytanie: czy przyszyły rozwój miast może iść w parze

ze środowiskiem i czy musi się rozwijać kosztem istniejących chronionych i przyrodniczo

cennych terenów? Celem opracowania jest schematyczne wyznaczenie obszarów, na których

może się rozwijać się urbanizacja, aczkolwiek jednocześnie nie pochłania hektarów lasów,

dobrych gleb czy siedlisk zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.

Analizowane powiaty ostrowski i ostrzeszowski znajdują się we województwie

wielkopolskim, w jego południowej części. Dokładną lokalizację pokazuje rysunek nr 1. W

celu głębszej analizy, aby zobaczyć jak powiaty wypadają na tle innych, analizy powiększono

Rysunek 1 Położenie analizowanych powiatów.



o pierścień powiatów wokół powiatu ostrzeszowskiego i ostrowskiego. W skład pierścienia

wchodzą następujące powiaty:

v Województwo Wielkopolskie:

- Krotoszyński,

- Pleszewski,

- Kaliski,

- Miasto o prawach powiatowych – Kalisz,

- Kępiński,

v Województwo Łódzkie:

- Sieradzki,

- Wieruszowski,

v Województwo Dolnośląskie:

- Oleśnicki,

- Milicki.

W niniejszej pracy zadaniem jest przeprowadzenie szeregu analiz statystycznych i

symulacyjnych których, następstwem będzie wykonanie koncepcji projektowej, polegającej

na wyznaczeniu stref dalszego rozwoju miast.

Analizy statystyczne zostały podzielone na dwie kategorie. Pierwsze z nich związana z

analizą struktur przyrodniczo cennych takich jak ilość lasów, poziom lesistości, lokalizacja

gleb najwyższej wartości dla produkcji rolnej, obszarów objętych ochroną czy mapa

występowania chronionych gatunków zwierząt czy roślin. Druga kategoria analiz związana

jest z zagadnieniami demograficzno – urbanistycznymi i obejmuje rozpoznanie dynamiki

zmian ludności, prognozy demograficznej, gęstości zaludnienia obszarów, dynamiki zmian

oddań budynków oraz mieszkań do użytku, analizy rozrostu terenów zabudowanych w

określonym czasie. Analizy obu kategorii zostaną podsumowane poprzez waloryzacje

struktur przyrodniczych oraz odszukanie potencjalnych kierunków rozrostu miast na dwóch

mapach.

Natomiast symulacje mają posłużyć wyznaczeniu hierarchii miejscowości pod

względem atrakcyjności miejsca pracy oraz lokowania nowych przedsiębiorstw. Dzięki temu

wyznaczone miejscowości i ich ranga pozwoli na określenie, które miasta mogą rozwijać się



szybciej. Do analiz symulacyjnych wykorzystano model alokacyjny, mechanizm pośrednich

możliwości, wariant przesunięcie celów.

Wieńcząc pracę, zostanie opracowana mapa ukazująca obszary, na których miasta

mogłyby kontynuować swój rozwój, minimalizując straty w środowisku przyrodniczym.

2. Część analityczna

2.1. Analizy statystyczne i ich odniesienie przestrzenne

2.1.1. Źródła danych statystycznych

Dane statystyczne w większości zostały pobrane z Banku Danych Lokalnych Głównego

Urzędu Statystycznego1. Pobrane informacje zostały uzupełnione przez materiały pobrane ze

stron urzędowych powiatów, a także stron państwowych. Szczegółowe informacje o

wykorzystanych źródłach wymieniono przy każdej z analiz.

2.1.2. Stosowane metody analiz przestrzennych

Celem analiz statystycznych jest przeprowadzenie waloryzacji środowiskowej oraz

zbadanie trendów urbanistycznych. W tym celu wszystkie mapy analityczne zostały oparte o

dane z BDL według podziału na miejscowości statystyczne oraz gminy (NTS-5 według

Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych). Cały materiał

kartograficzny został wykonany za pomocą programu ArcGIS 10.1. Na podstawie podkładów

mapowych2, zostały opracowane warstwy wektorowe na których są zawarte obszary i

granice analizowanych gmin i powiatów.

Przeprowadzone analizy zostały w większości przedstawione za pomocą obszarowego

rozmieszczenia danych za pomocą płaszczyzn. Są również przedstawione za pomocą

punktów, mowa o analizie przedstawiającej siedliska chronionych zwierząt oraz roślin.

Zróżnicowanie kolorystyczne obszarów, zależny jest od wartości danej cechy lub wskaźnika.

Niejednokrotnie na podstawie danych statystycznych opracowano mapy waloryzacyjne

1 Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego,

http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks, stan z dnia: 8.10.2012 2 Wikipedia, Podział administracyjny polski na województwa, powiaty i gminy, pobrane z:

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:POLSKA_woj_pow_gminy.png&filetimestamp=20090519101250

, stan z dnia 24.08.2012, 17:19:20.

Geoportal.gov.pl, Podkład mapowy, pobrane z http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/, stan z dnia

24.08.2012, 19:23:09.



4. Spisy

Spis źródeł:

[1] Główny Urząd Statystyczny – Leśnictwo, powierzchnia gruntów leśnych, powierzchnia

lasów oraz lesistość, dane na lata 2006 i 2011

[2] Główny Urząd Statystyczny – Ludność, Stan ludności i ruch naturalny, ludność w

wieku produkcyjnym, dane na lata 2000 i 2010

[3] Główny Urząd Statystyczny – Ludność, Stan ludności i ruch naturalny, przyrost

naturalny, dane na lata 2010 i 2011 [październik 2012]

[4] Główny Urząd Statystyczny – Przemysł i Budownictwo, budynki, budynki nowe oddane

do użytkowania, dane na lata 2006 i 2011 [październik 2012]

[5] Główny Urząd Statystyczny – Przemysł i Budownictwo, budownictwo mieszkaniowe,

mieszkania oddane do użytkowania w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych, dane

na lata 2006 i 2011 [październik 2012]

[6] Główny Urząd Statystyczny – Miejscowości statystyczne – Ludność, ludność wg płci w

wieku produkcyjnym, dane na rok 2009 [październik 2012]

[7] Główny Urząd Statystyczny – Miejscowości statystyczne – Podmioty gospodarcze,

podmioty wg klas wielkości, dane na rok 2009 [październik 2012]

[8] Wikipedia, Podział administracyjny polski na województwa, powiaty i gminy [Online]

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:POLSKA_woj_pow_gminy.png&filetimesta

mp=20090519101250 [24.08.2012]

[9] Geoportal.gov.pl, Podkład mapowy [Online] http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/

[24.08.2012]

[10] Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Plan Zagospodarowania

Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego [Online] http://wbpp.poznan.pl/plan/

[18.10.2012]

[11] Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, podkłady mapowe, [Online]

http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ [11.10.2012]

[12] Urząd Miasta i Gminy Ostrzeszów, Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy

Ostrzeszów, Uchwała Rady Miejskiej Nr XVII/151/2004 z dnia 29 czerwca 2004 roku

[Online] http://ostrzeszow.nowoczesnagmina.pl/?a=1361 [23.09.2012]



[13] Oficjalna strona powiatu ostrzeszowskiego, Środowisko [Online]:

http://www.powiatostrzeszowski.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=76&strona=1[23.09

.2012]

[14] Oficjalna strona powiatu ostrowskiego, Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu

Ostrowskiego, Uchwała Rady Powiatu, uchwałą nr XII/105/2003 z dnia 30 grudnia 2003

roku [Online] http://www.powiat-ostrowski.pl/artykul/2030 [23.09.2012]

[15] Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Pojęcie stosowane w

badaniach statystycznych statystyki publicznej, [Online]

http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-669.html [8.10.2012]

[16] Archiwum Map Zachodnich Polski, Mapy topograficzne Messtischblatt [Online]

http://mapy.amzp.pl/tk25.cgi?11,61,50,103 [13.10.2012]

[17] OpenStreetMap, Pokład mapowy [Online] http://www.openstreetmap.org/

[ 10.10. 2012]

[18] Powiatowy Zarząd Dróg w Kępnie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

kępińskim [Online] http://www.zui.com.pl/zdp/kepno.html [13.10.2012]

[19] Powiatowy Zarząd Dróg w Ostrzeszowie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

ostrzeszowskim [Online] http://www.pzdostrzeszow.pl/articles.php?article_id=9#powiat

[13.10.2012]

[20] Powiatowy Zarząd Dróg w Oleśnicy, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

wieruszowskim [Online] http://zdp-

olesnica.pl/cms02/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=231&Item

id=34 [13.10.2012]

[21] Powiatowy Zarząd Dróg w Wieruszowie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

wieruszowskim [Online] http://www.pzdwieruszow.pl/mapa [13.10.2012]

[22] Powiatowy Zarząd Dróg w Pleszewie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

pleszewskim, pobrane z: http://www.zdp-pleszew.com.pl/mapka_a4.pdf, stan z dnia

13.10.2012, 22:06:07

[23] Strona powiatu krotoszyńskiego, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie

krotoszyńskim [Online] http://www.powiat-krotoszyn.pl/main.php5?news_more=608

[13.10.2012]



[24] Strona poświęcona budowie drogi ekspresowej S8 odcinek Wrocław-Syców, Mapa

planowanej obwodnicy [Online] http://www.s8-wroclaw-

sycow.pl/images/rys/map3e2l.png [11.11.2012]

[25] Strona poświęcona budowie drogi ekspresowej S8 odcinki Syców-Walichnowy,

Mapa planowanej obwodnicy [Online] http://s8-sycow-walichnowy.pl/index1.htm

[11.11.2012]

[26] Opracowane na podstawie: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2008r,

GUS (2010) Warszawa

[27] Wikipedia, Antonin [Online]

http://pl.wikipedia.org/wiki/Antonin_(powiat_ostrowski) [15.11.2012]



Spis ilustracji:

Rysunek 1 Położenie analizowanych powiatów. ........................................................................ 4

Rysunek 2 Mapa waloryzacji gmin ze względu na zalesienie – stan na 2011 rok oraz

rozlokowanie lasów i analiza zalesienia w 2011 roku. ............................................................... 7

Rysunek 3 Mapa waloryzacji gmina z względu na dynamikę zmian terenów zalesionych w

latach 2006-2011. ...................................................................................................................... 9

Rysunek 4 Mapa waloryzacji gmin ze względu na lesistości oraz mapa lokalizacji lasów i

analiza lesistości na 2011r. ....................................................................................................... 11

Rysunek 5 Mapa waloryzacji gleb - obszarów o najwyższej wartości dla produkcji rolnej. .... 12

Rysunek 6 Waloryzacja obszarów przyrodniczych na podstawie form ochrony przyrody, oraz

lokalizacja istniejących form przyrody. .................................................................................... 13

Rysunek 7 Mapa lokalizacji chronionych gatunków zwierząt.................................................. 15

Rysunek 8 Mapa lokalizacji chronionych gatunków roślin. ..................................................... 17

Rysunek 9 Mapa waloryzacji obszarów przyrodniczo cennych. .............................................. 19

Rysunek 10 Mapa dynamiki zmian ludności na lata 2000-2010 oraz analizę liczby

mieszkańców na rok 2010. ....................................................................................................... 20

Rysunek 11 Mapa pokazująca prognozę demograficzną na 2020r oraz analizę liczby

mieszkańców i przyrost naturalny na rok 2010. ....................................................................... 22

Rysunek 12 Mapa gęstości zaludnienia oraz przyrostu naturalnego przypadającego na 1000

osób na 2011r. .......................................................................................................................... 24

Rysunek 13 Mapa dynamiki zmian oddanych budynków do użytkowania na lata 2006-2011

oraz analiza ilości oddań budynków do użytku w 2011 roku. .................................................. 25

Rysunek 14 Mapa dynamika zmian oddanych mieszkań do użytkowania na lata 2006-2011,

oraz analiza ilości oddanych mieszkań w 2006 i 2011. ............................................................ 27

Rysunek 15 Mapa zmian terenów zabudowy w poszczególnych okresach. ............................ 28

Rysunek 16 Mapa oceny powiązań i kierunków rozwoju terenów zurbanizowanych. ............ 29

Rysunek 17 Sieć dróg istniejących – prędkości......................................................................... 35

Rysunek 18 Sieć dróg projektowanych – prędkości. ................................................................ 35

Rysunek 19 Drzewo wariantów................................................................................................ 37

Rysunek 20 Masy źródłowe modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie

rzeczywiste. .............................................................................................................................. 38



Rysunek 21 Masy źródłowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych -

rozmieszczenie rzeczywiste. ..................................................................................................... 39

Rysunek 22 Masy celowe dla modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie

równomierne. ........................................................................................................................... 39

Rysunek 23 Masy celowe dla modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie

rzeczywiste. .............................................................................................................................. 40

Rysunek 24 Masy celowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych -

rozmieszczenie równomierne. .................................................................................................. 40

Rysunek 25 Masy celowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych -

rozmieszczenie rzeczywiste. ..................................................................................................... 41

Rysunek 26 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie

źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p=0.002, 50

iteracja. ..................................................................................................................................... 44



iteracja. ..................................................................................................................................... 44



iteracja. ..................................................................................................................................... 45


źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.002, 50 iteracja.

.................................................................................................................................................. 45


źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.00171, 50

iteracja. ..................................................................................................................................... 46


źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.0000171, 50

iteracja. ..................................................................................................................................... 47

Rysunek 32 Wynik modelowań systemu lokalizacji miejsc pracy na drogowej sieci istniejącej.

.................................................................................................................................................. 47



Rysunek 33 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana -

rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności

p=0.002, 50 iteracji. .................................................................................................................. 49



p=0.000171, 50 iteracji. ............................................................................................................ 49



p=0.0000171, 50 iteracji. .......................................................................................................... 50


rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności

p=0.002, 50 iteracja. ................................................................................................................. 50



p=0.000171, 50 iteracja............................................................................................................ 51



p=0.0000171, 50 iteracja.......................................................................................................... 51

Rysunek 39 Wynik modelowań systemu lokalizacji miejsc pracy na drogowej sieci istniejącej.

.................................................................................................................................................. 52

Rysunek 40 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca -


p=0.0015, 50 iteracja. ............................................................................................................... 53



p=0.0058, 50 iteracji. ................................................................................................................ 54



p=0.00058, 50 iteracji. .............................................................................................................. 54



p=0.0015, 50 iteracji. ................................................................................................................ 55





p=0.0058, 50 iteracji. ............................................................................................................... 56



p=0.00058, 50 iteracji. .............................................................................................................. 56

Rysunek 46 Wynik modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych na drogowej sieci

istniejącej. ................................................................................................................................. 57

Rysunek 47 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana

- rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomiernym przy selektywności

p=0.0015, iteracja 50. ............................................................................................................... 58



p=0.0058, 50 iteracja. ............................................................................................................... 59



p=0.00058, 50 iteracja. ............................................................................................................. 59


- rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywistym przy selektywności

p=0.0015, 50 iteracja. ............................................................................................................... 60



p=0.0058, 50 iteracja. ............................................................................................................... 60



p=0.00058, 50 iteracja. ............................................................................................................. 61

Rysunek 53 Wynik modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych na drogowej sieci

projektowanej........................................................................................................................... 62

Rysunek 54 Modelowanie - hierarchia dynamiki rozwoju miast. ............................................ 64

Rysunek 55 Mapa przedstawiająca strukturę rozrostu miast. ................................................ 70

Rysunek 56 Mapa przedstawiająca waloryzację strat w środowisku przyrodniczym. ............ 70

Rysunek 57 Koncepcja projektowa. ......................................................................................... 71



Spis załączników:

1. Plansza nr 1 – Analizy statystyczne – waloryzacja struktur przyrodniczo cennych w

powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim.

2. Plansza nr 2 – Analizy statystyczne – trendy rozwoju demograficzno-urbanistyczne w


3. Plansza nr 3 – Analizy symulacyjne – modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy

oraz podmiotów gospodarczych w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim.

4. Plansza nr 4 – Koncepcja projektowa stref dalszego rozwoju struktur osiedleńczych w


Praca dyplomowa - Katedra Planowania...

Documents

Transcript of Praca dyplomowa - Katedra Planowania...