POZNAJEMY

KATALOG

ALFABETYCZNY

CZYLI KILKA SŁÓW O KATALOGACH FORMALNYCH

Zbiory biblioteczne

• W bibliotekach gromadzone są różnorodne zbiory, między innymi: książki, filmy na kasetach VHS oraz DVD, różne programy multimedialne, czasopisma. Zarówno wielkość, jak i różnorodność zbiorów bibliotecznych, powoduję, że bibliotekarz i czytelnik musi dysponować jakimś narzędziem, które będzie umożliwiało szybkie dotarcie do potrzebnego źródła informacji.

• Takim aparatem pomocniczym jest katalog biblioteczny.

Czym jest katalog?

• Katalog jest spisem dokumentów, obiektów, które należą do określonego zbioru. Spis ten uporządkowany jest według określonych zasad.

na przykład

- katalog samochodowy

- katalog mody

- itp.

Czym jest katalog biblioteczny?

• Katalog biblioteczny jest spisem książek oraz innych zbiorów bibliotecznych, znajdujących się w danej bibliotece. Spis ten jest uszeregowany w określonym porządku i zawiera najważniejsze informacje o poszczególnych zbiorach bibliotecznych, zapisane na kartach katalogowych.

Karta katalogowa

• Karta katalogowa zawiera: opis bibliograficzny dokumentu bibliotecznego, hasło, sygnaturę, nr inwentarzowy i znak klasyfikacji/symbol działu - książki lub innego dokumentu, znajdującego się w bibliotece.

Opis bibliograficzny

• Dla każdego dokumentu w zbiorach bibliotecznych opracowuje się opis, który składa się z danych zaczerpniętych z tego dokumentu.

• Podstawowe składniki tego opisu to:nazwisko i imię autora lub autorów książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; adres wydawniczy (miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa); ilość stron, map, ilustracji; format książki itp.

Hasło

• W katalogach możemy spotkać się z następującymi rodzajami haseł:

1. HASŁO AUTORSKIE – czyli nazwisko i imię

autora

2. HASŁO TYTUŁOWE – czyli tytuł

• Hasło jest tym elementem, zamieszczonym na karcie katalogowej, który brany jest pod uwagę podczas porządkowania kart katalogowych.

HASŁO AUTORSKIRE (nazwisko i imię autora)

• jest podstawowym hasłem w katalogach;

• tylko w wyjątkowych sytuacjach hasło autorskie jest zastępowane hasłem tytułowym

HASŁO TYTUŁOWE (tytuł dzieła)

• jest stosowane w katalogu tytułowym;

• jest także stosowane w innych katalogach w wyjątkowych sytuacjach, gdy:

– autor książki jest nieznany (książka jest napisana anonimowo)

– autorów książki jest więcej niż 3– książka jest napisana pod

redakcją naukową

Układ kart katalogowych według haseł

• Karty katalogowe w katalogu bibliotecznym ułożone są alfabetycznie wg hasła autorskiego lub hasła tytułowego.

• Podstawowym hasłem w katalogach jest hasło autorskie.

• W katalogu tytułowym oraz w wyjątkowych przypadkach w katalogu alfabetycznym brane jest pod uwagę hasło tytułowe.

Sygnatura

• Sygnatura jest to oznaczenie znaku miejsca książki lub innego dokumentu bibliotecznego, wraz z jego indywidualnym oznaczeniem.

• Sygnatura pozwala odnaleźć daną książkę (lub inny dokument biblioteczny) na konkretnej półce.

Znak klasyfikacji / Symbol działu

• Jest to oznaczenie liczbowe lub literowe, które określa, do jakiego działu należy dana książka (lub inne dzieło biblioteczne). Zatem, po oznaczeniu znaku klasyfikacji lub symbolu działu, możemy zorientować się o czym jest dana książka (czy jest to na przykład książka geograficzna, czy powieść przygodowa itp.)

Rodzaje katalogów

• Katalogi formalne (uwzględniają cechy formalne książki, czyli autora i tytuł dokumentu, cechy fizyczne dokumentu – czy jest to książka, czy kaseta wideo, czy płyta DVD itd. W przypadku tych katalogów nie jest uwzględniana treść dokumentu.):

- katalog alfabetyczny- katalog tytułowy- inne katalogi (np. katalog ilustrowany,

katalog kaset wideo, itp.)

• Katalogi rzeczowe (uwzględniają treść książki)

Katalog alfabetyczny

• Jest to zbiór kart katalogowych z opisem wszystkich książek, które znajdują się w danej bibliotece.

• Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła autorskiego (czyli nazwiska i imienia autora) – tylko w wyjątkowych przypadkach wykorzystywane jest tu hasło tytułowe (czyli tytuł książki):

1) książka napisana anonimowo; 2) praca napisana pod redakcją;

3) praca zbiorowa, gdzie autorów danej książki jest więcej niż 3.

• Z katalogu alfabetycznego korzystamy, gdy znamy autora książki.

Katalog tytułowy

• Jest to zbiór kart katalogowych z opisem książek, które znajdują się w danej bibliotece.

• Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła tytułowego (czyli tytułu książki).

• Z katalogu tytułowego korzystamy, gdy znamy tytuł książki lub przynajmniej początkowe wyrazy tytułu.

Porównanie katalogu alfabetycznego i katalogu tytułowego

KATALOG ALFABETYCZNY• karty katalogowe są ułożone

alfabetycznie wg hasła autorskiego (nazwisko i imię autora);

• korzystamy z niego gdy znamy autora książki;

• korzystając z katalogu alfabetycznego możemy dowiedzieć się jakie książki danego autora znajdują się w danej bibliotece

KATALOG TYTUŁOWY• karty katalogowe są ułożone

alfabetycznie wg hasła tytułowego (tytuł książki);

• korzystamy z niego, gdy znamy tytuł książki, ale nie znamy autora danego dzieła