Potęga Kazimierza Potęga Kazimierza WielkiegoWielkiego

Dzieciństwo i młodośćDzieciństwo i młodość Kazimierz Wielki, Kazimierz Wielki,

ostatni król Polski z ostatni król Polski z rodu Piastów, był rodu Piastów, był synem Władysława synem Władysława Łokietka i Jadwigi, Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława córki Bolesława Pobożnego. Od Pobożnego. Od najmłodszych lat najmłodszych lat ojciec wprowadzał ojciec wprowadzał go w sztukę go w sztukę rządzenia. rządzenia.

Władysław Władysław ŁokietekŁokietek

POLITYKA POLITYKA ZEWNĘTRZNAZEWNĘTRZNA

- Luksemburgowie- Luksemburgowie- Zakon krzyżacki- Zakon krzyżacki- Przyłączenie Rusi Czerwonej do - Przyłączenie Rusi Czerwonej do

PolskiPolski- Śląsk- Śląsk- Mazowsze- Mazowsze- Marchia Branderburska- Marchia Branderburska

LuksemburgowieLuksemburgowie

Po wstąpieniu na tron największym i Po wstąpieniu na tron największym i najbardziej palącym problemem były najbardziej palącym problemem były

dla Kazimierza stosunki z dla Kazimierza stosunki z Luksemburgami. Kwestię Luksemburgami. Kwestię

luksemburską rozwiązywał na luksemburską rozwiązywał na zjazdach w Wyszehradzie zjazdach w Wyszehradzie

Zakon krzyżackiZakon krzyżacki

Wybrana polska pod Płowcami w 1331 roku nie Wybrana polska pod Płowcami w 1331 roku nie zmieniła jednak ogólnej porażki wojsk polskich zmieniła jednak ogólnej porażki wojsk polskich w walce z Krzyżakami. W 1332 roku zagarnęli w walce z Krzyżakami. W 1332 roku zagarnęli oni Kujawy na stałe. Kazimierz Wielki chciał oni Kujawy na stałe. Kazimierz Wielki chciał

zakończyć raz na zawsze trwający konflikt, ale zakończyć raz na zawsze trwający konflikt, ale chciał to uczynić na drodze pokojowej. Proces chciał to uczynić na drodze pokojowej. Proces

polsko-krzyżacki odbył się w 1339 roku w polsko-krzyżacki odbył się w 1339 roku w Warszawie. Krzyżacy mieli zwrócić całe Warszawie. Krzyżacy mieli zwrócić całe

Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemię chełmińską Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemię chełmińską i dobrzyńską oraz zapłacić znaczne i dobrzyńską oraz zapłacić znaczne

odszkodowanie i pokryć koszty procesu. odszkodowanie i pokryć koszty procesu.

Przyłączenie Rusi Przyłączenie Rusi Czerwonej do PolskiCzerwonej do Polski

W 1338 wybuchł nowy konflikt. Ruś Halicko-Wołyńska W 1338 wybuchł nowy konflikt. Ruś Halicko-Wołyńska była bogatym i urodzajnym krajem, leżącym przy była bogatym i urodzajnym krajem, leżącym przy

wielkim szlaku handlowym wiodącym znad brzegu wielkim szlaku handlowym wiodącym znad brzegu Morza Czarnego do brzegów Bałtyku. Tron halicki Morza Czarnego do brzegów Bałtyku. Tron halicki miał przypaść w udziale Kazimierzowi w spadku po miał przypaść w udziale Kazimierzowi w spadku po księciu mazowieckim B. Jerzym II, który w zamian księciu mazowieckim B. Jerzym II, który w zamian

za pomoc wyznaczył króla polskiego na swego za pomoc wyznaczył króla polskiego na swego następcę. Jego otrucie dało Polsce wygodny następcę. Jego otrucie dało Polsce wygodny

pretekst do przejęcia Rusi Czerwonej. Kazimierz pretekst do przejęcia Rusi Czerwonej. Kazimierz opanował Księstwo Halickie z Lwowem oraz opanował Księstwo Halickie z Lwowem oraz

zachodnią część Wołynia – tereny te pozostały przy zachodnią część Wołynia – tereny te pozostały przy Polsce aż do rozbiorów, w znacznej części wróciły Polsce aż do rozbiorów, w znacznej części wróciły

pod władzę II RP. Jedynie ziemia sanocka pozostała pod władzę II RP. Jedynie ziemia sanocka pozostała przy Rzeczypospolitej do chwili obecnej. przy Rzeczypospolitej do chwili obecnej.

ŚląskŚląsk

Zbliżenie Kazimierza Wielkiego do cesarza, dobre stosunki z książętami Zbliżenie Kazimierza Wielkiego do cesarza, dobre stosunki z książętami śląskimi, nieprzyjazne kroki w stosunku do Luksemburgów legły u śląskimi, nieprzyjazne kroki w stosunku do Luksemburgów legły u

podstaw odwetowej wyprawy na Polskę króla czeskiego Jana podstaw odwetowej wyprawy na Polskę króla czeskiego Jana Luksemburskiego. Wojska czeskie zajęły znaczny obszar Polski, Luksemburskiego. Wojska czeskie zajęły znaczny obszar Polski,

podchodząc aż pod Kraków. Śmierć Ludwika Bawarskiego (1347) i podchodząc aż pod Kraków. Śmierć Ludwika Bawarskiego (1347) i wybór na króla niemieckiego Karola Luksemburga zmusiły wybór na króla niemieckiego Karola Luksemburga zmusiły

Kazimierza Wielkiego do zawarcia pokoju w Namysłowie (1348). W Kazimierza Wielkiego do zawarcia pokoju w Namysłowie (1348). W wyniku tego układu Śląsk został włączony do królestwa Czech. wyniku tego układu Śląsk został włączony do królestwa Czech. Kazimierz Wielki tytułem zastawu otrzymał Płock, w 1352 po Kazimierz Wielki tytułem zastawu otrzymał Płock, w 1352 po

wymarciu Piastów kujawskich przyłączył do Korony ziemię łęczycką i wymarciu Piastów kujawskich przyłączył do Korony ziemię łęczycką i dobrzyńską, dobrzyńską,

MazowszeMazowsze

W 1351 po bezpotomnej śmierci na polu W 1351 po bezpotomnej śmierci na polu bitwy księcia mazowieckiego Bolesława III bitwy księcia mazowieckiego Bolesława III

płockiego, Korona na mocy układu z płockiego, Korona na mocy układu z Trojdenowicami z 18 września 1351 r. Trojdenowicami z 18 września 1351 r.

przejęła tereny płockie, zakroczymskie i przejęła tereny płockie, zakroczymskie i wiskie Mazowsza, natomiast resztę uznano za wiskie Mazowsza, natomiast resztę uznano za polskie lenno. W 1352 roku Trojdenowicowie polskie lenno. W 1352 roku Trojdenowicowie złożyli Kazimierzowi Wielkiemu hołd lenny ze złożyli Kazimierzowi Wielkiemu hołd lenny ze

swych ziem dziedzicznych. Karol IV swych ziem dziedzicznych. Karol IV Luksemburski zrzekł się praw do księstwa Luksemburski zrzekł się praw do księstwa płockiego w Układzie w Budzie w 1353 r.płockiego w Układzie w Budzie w 1353 r.

Marchia BranderburskaMarchia Branderburska

Dodatkowo udana Dodatkowo udana polityka zagraniczna polityka zagraniczna Kazimierza Kazimierza doprowadziła do doprowadziła do opanowania przez opanowania przez Polskę części ziem Polskę części ziem Marchii Marchii Brandenburskiej, Brandenburskiej, która wcześniej która wcześniej zabrała je Polsce.zabrała je Polsce.

POLITYKA POLITYKA WEWNĘTRZNAWEWNĘTRZNA

- Konflikt z biskupem Krakowskim J. Konflikt z biskupem Krakowskim J. GrotemGrotem

- Prawa żydówPrawa żydów- Wielkopolska- Wielkopolska- Reformy administracyjne i sądowe- Reformy administracyjne i sądowe- Wojskowość i budownictwo- Wojskowość i budownictwo- Gospodarka i skarb państwa- Gospodarka i skarb państwa- Kultura, oświata, sztuka- Kultura, oświata, sztuka

Konflikt z biskupem Konflikt z biskupem Krakowskim J. GrotemKrakowskim J. Grotem

W 1334 król wszedł w konflikt z biskupem W 1334 król wszedł w konflikt z biskupem krakowskim Janem Grotem na tle jego polityki krakowskim Janem Grotem na tle jego polityki ustępstw wobec krzyżaków. W grę wchodził też ustępstw wobec krzyżaków. W grę wchodził też

konflikt o obciążenie finansowe diecezji konflikt o obciążenie finansowe diecezji krakowskiej na rzecz państwa. Biskup rzucił klątwę krakowskiej na rzecz państwa. Biskup rzucił klątwę

na króla i nałożył interdykt na diecezję. W na króla i nałożył interdykt na diecezję. W odpowiedzi Kazimierz oskarżył biskupa przed odpowiedzi Kazimierz oskarżył biskupa przed

papieżem o zdradzanie tajemnic stanu, papieżem o zdradzanie tajemnic stanu, nawoływanie do buntu i nadużycia w nadawaniu nawoływanie do buntu i nadużycia w nadawaniu beneficjów kościelnych. Doszło nawet do tego, że beneficjów kościelnych. Doszło nawet do tego, że

gdy w 1338 ekskomunikowany król wszedł do gdy w 1338 ekskomunikowany król wszedł do katedry wawelskiej biskup przerwał nabożeństwo. katedry wawelskiej biskup przerwał nabożeństwo.

Ostatecznie Kazimierz pogodził się ze swoim Ostatecznie Kazimierz pogodził się ze swoim przeciwnikiem w 1343.przeciwnikiem w 1343.

Prawa żydówPrawa żydów

W 1334 władca W 1334 władca rozszerzył na całe rozszerzył na całe Królestwo Polskie Królestwo Polskie postanowienia statutu postanowienia statutu kaliskiego księcia kaliskiego księcia Bolesława Pobożnego, Bolesława Pobożnego, odnośnie Żydów. Gminy odnośnie Żydów. Gminy żydowskie uzyskały żydowskie uzyskały m.in. wyjęcie spod m.in. wyjęcie spod jurysdykcji prawa jurysdykcji prawa niemieckiego i niemieckiego i bezpośrednio podlegały bezpośrednio podlegały sądom królewskim.sądom królewskim.

WielkopolskaWielkopolskaRycerstwo wielkopolskie protestowało Rycerstwo wielkopolskie protestowało

przeciwko ustanowieniu starosty przeciwko ustanowieniu starosty generalnego dla Wielkopolski, który stał się generalnego dla Wielkopolski, który stał się faktycznym rządcą tej dzielnicy w imieniu faktycznym rządcą tej dzielnicy w imieniu króla. Likwidacja tego urzędu i powołanie króla. Likwidacja tego urzędu i powołanie

przez Kazimierza dwu odrębnych starostów przez Kazimierza dwu odrębnych starostów tylko pogorszyło sytuację. Rozpoczęły się tylko pogorszyło sytuację. Rozpoczęły się zamieszki i zbójnictwo na drogach. Dla zamieszki i zbójnictwo na drogach. Dla obrony kupców Poznań zmuszony był obrony kupców Poznań zmuszony był

zawiązać w 1350 konfederację miejską. zawiązać w 1350 konfederację miejską. Rozpoczęły się ataki na przedstawicieli i Rozpoczęły się ataki na przedstawicieli i

zwolenników króla. Wielkopolska pogrążyła zwolenników króla. Wielkopolska pogrążyła się w chaosie wojny domowej.się w chaosie wojny domowej.

Reformy administracyjne i Reformy administracyjne i sądowesądowe

- Jedną z reform było przeobrażenie - Jedną z reform było przeobrażenie urzędu starosty, spowodowane urzędu starosty, spowodowane zrastaniem się poszczególnych zrastaniem się poszczególnych ziem w jedno państwo. ziem w jedno państwo.

- W Polsce jako pierwszy, - W Polsce jako pierwszy, wykształcił się stan wykształcił się stan duchowieństwa. duchowieństwa.

- W wyniku zdobywania - W wyniku zdobywania przywilejów przez przywilejów przez możnowładców i rycerzy powstał możnowładców i rycerzy powstał stan rycerski.stan rycerski.

- Jeżeli dochodziło do ataku na - Jeżeli dochodziło do ataku na miasto wszyscy mieszkańcy mieli miasto wszyscy mieszkańcy mieli obowiązek stanąć w jego obronie. obowiązek stanąć w jego obronie.

-Wojsko składało się z oddziałów, -Wojsko składało się z oddziałów, których nazwy pochodziły od których nazwy pochodziły od znaków i proporców. znaków i proporców.

Wojskowość i budownictwoWojskowość i budownictwo

Kościół Św. Katarzyny w Kościół Św. Katarzyny w KrakowieKrakowie

Wzmocnieniu siły władającego Wzmocnieniu siły władającego pomaga również silna armia. pomaga również silna armia. Toteż nic dziwnego, że i tą Toteż nic dziwnego, że i tą sprawą Kazimierz się zajął, sprawą Kazimierz się zajął, przeprowadzając reformę przeprowadzając reformę organizacji wojska. Niemniej organizacji wojska. Niemniej ważną sprawą było ważną sprawą było budownictwo obronne. Nie budownictwo obronne. Nie tylko Polska zaczęła doganiać tylko Polska zaczęła doganiać pod tym względem sąsiadów, pod tym względem sąsiadów, lecz inwestycje te pozostawiły lecz inwestycje te pozostawiły po sobie zaplecze po sobie zaplecze gospodarcze, a więc gospodarcze, a więc wapienniki i cegielnie. Za wapienniki i cegielnie. Za czasów Kazimierza czasów Kazimierza wybudowano 53 zamki i 27 wybudowano 53 zamki i 27 murowanych fortyfikacji murowanych fortyfikacji miejskich.miejskich.

Gospodarka i skarb Gospodarka i skarb państwapaństwa

Wielkie są zasługi Kazimierza na polu Wielkie są zasługi Kazimierza na polu gospodarczym. Przede wszystkim gospodarczym. Przede wszystkim wspomagał energiczną kolonizację wspomagał energiczną kolonizację puszczy. Otoczył też opieką miasta, puszczy. Otoczył też opieką miasta, co nie było w zwyczaju u jego ojca. co nie było w zwyczaju u jego ojca.

Nadał tym samym przywileje Nadał tym samym przywileje handlowe Krakowowi. Za panowania handlowe Krakowowi. Za panowania

Kazimierza założono niemal 100 Kazimierza założono niemal 100 nowych miast. Fundowanie miast na nowych miast. Fundowanie miast na prawie niemieckim powodowało, że prawie niemieckim powodowało, że zarówno chłopi, jak i specjaliści z zarówno chłopi, jak i specjaliści z

Zachodu ruszali do naszego państwa. Zachodu ruszali do naszego państwa.

Kultura, oświata, sztukaKultura, oświata, sztukaJedną z największych Jedną z największych

zasług Kazimierza zasług Kazimierza Wielkiego było Wielkiego było

ufundowanie w 1364 ufundowanie w 1364 Akademii Krakowskiej. Akademii Krakowskiej.

Za panowania Za panowania Kazimierza Wielkiego Kazimierza Wielkiego na terenie Małopolski na terenie Małopolski

powstało wiele powstało wiele gotyckich budowli, gotyckich budowli,

których lwia część była których lwia część była fundacjami królewskimi fundacjami królewskimi

ZAŁOŻENIE AKADEMII ZAŁOŻENIE AKADEMII KRAKOWSKIEJKRAKOWSKIEJ

"My Kazimierz, bacząc na to, co dobre, "My Kazimierz, bacząc na to, co dobre, postanowiliśmy w mieście naszym Krakowie postanowiliśmy w mieście naszym Krakowie wyznaczyć miejsce, na którym by studium wyznaczyć miejsce, na którym by studium generalne kwitnęło. Wszystkim pospołu i generalne kwitnęło. Wszystkim pospołu i każdemu z osobna przyrzekamy i dobrą wiarą każdemu z osobna przyrzekamy i dobrą wiarą zaręczamy, iż niżej podpisane artykuły nie zaręczamy, iż niżej podpisane artykuły nie naruszone strzec i zachowywać będziemy. W naruszone strzec i zachowywać będziemy. W szczególności zaś dla rektorów uniwersytetu, szczególności zaś dla rektorów uniwersytetu, doktorów, mistrzów, scholarów, pisarzy, doktorów, mistrzów, scholarów, pisarzy, sprzedawców ksiąg, bedełów oraz ich sprzedawców ksiąg, bedełów oraz ich domowników chcemy być panem łaskawym".domowników chcemy być panem łaskawym".

TYTUŁ KRÓLEWSKITYTUŁ KRÓLEWSKI

Koronacja Kazimierza WielkiegoKoronacja Kazimierza Wielkiego "(...) wyznaczono uroczystość św. "(...) wyznaczono uroczystość św.

Marka Ewangelisty, która przypadała w Marka Ewangelisty, która przypadała w niedzielę (23 kwietnia), na koronację niedzielę (23 kwietnia), na koronację jego i jego żony (...). O świcie (...) książę jego i jego żony (...). O świcie (...) książę Kazimierz, ubrany przez biskupów w Kazimierz, ubrany przez biskupów w pałacu w szaty królewskie i pałacu w szaty królewskie i przyprowadzony do katedry krakowskiej przyprowadzony do katedry krakowskiej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława w asyście biskupów (...) oraz Janisława w asyście biskupów (...) oraz licznie zgromadzonych i wyrażających licznie zgromadzonych i wyrażających swoje poparcie panów i szlachty polskiej, swoje poparcie panów i szlachty polskiej, zostaje namaszczony i ukoronowany na zostaje namaszczony i ukoronowany na króla polskiego (...). A dzień ten i dalsze króla polskiego (...). A dzień ten i dalsze następne dni spędzono ku wielkiej następne dni spędzono ku wielkiej radości i uciesze wszystkich na tańcach, radości i uciesze wszystkich na tańcach, turniejach i uciechach."turniejach i uciechach."

DZIEDZICTWO TRONUDZIEDZICTWO TRONU Pomimo tego, iż Kazimierz Wielki miał liczne żony, nie Pomimo tego, iż Kazimierz Wielki miał liczne żony, nie

udało mu się doczekać syna z prawego łoża. W 1339 r. udało mu się doczekać syna z prawego łoża. W 1339 r. na zjeździe w Wyszehradzie ustalił z Andegawenami na zjeździe w Wyszehradzie ustalił z Andegawenami

prawo następstwa tronu po jego bezpotomnej śmierci. prawo następstwa tronu po jego bezpotomnej śmierci. Była to cena poparcia jego polityki zagranicznej przez Była to cena poparcia jego polityki zagranicznej przez

dynastię węgierską. Jeszcze raz w 1369 Kazimierz dynastię węgierską. Jeszcze raz w 1369 Kazimierz potwierdził prawa Andegawenów do tronu polskiego. potwierdził prawa Andegawenów do tronu polskiego. Kiedy więc umarł na zapalenie płuc po wypadku na Kiedy więc umarł na zapalenie płuc po wypadku na polowaniu w okolicach Przedborza w miejscowości polowaniu w okolicach Przedborza w miejscowości Żeleźnica w 1370, tuż po jego pogrzebie przybył z Żeleźnica w 1370, tuż po jego pogrzebie przybył z Węgier Ludwik Andegaweński, który niezwłocznie Węgier Ludwik Andegaweński, który niezwłocznie

koronował się w Katedrze krakowskiej (wawelskiej). koronował się w Katedrze krakowskiej (wawelskiej). Tym samym wygasła dynastia Piastów jako panująca na Tym samym wygasła dynastia Piastów jako panująca na

tronie polskim.tronie polskim.

Prezentacje Prezentacje wykonała wykonała

Aleksandra Aleksandra Skotniczna Skotniczna

kl. 1ckl. 1c