Poradnik dla zastępowych

"Gdybym dziś mógł wybierać miejsce, które chciałbymzajmować w ruchu, to chciałbym być zastępowym."

Robert Baden­Powell

1

Druhu Zastępowy, Druhno Zastępowa!

Moment otrzymania przez Ciebie brązowego sznura jest znakiem, że drużynowy bądź drużynowa darzy Cięogromnym zaufaniem. To zaszczyt, ale jednocześnie wezwanie do służby – pracy wymagającej zaangażowania ipoświęcenia.To dla Ciebie jest ten poradnik! Ma on posłużyć pomocą w chwili, gdy brakuje pomysłów, potrzebujesz pomocy,albo gdy chcesz upewnić się, że na pewno dobrze wszystko wykonałeś. Posiadanie patentu zastępowego(bądźdyplomu ­ jest to dokument potwierdzający ukończenie kursu zastępowych) to jedno, a wykorzystanie zdobytychumiejętności – to drugie.Życzę Ci powodzenia w prowadzeniu zastępu, uznania w oczach drużynowego, rodziców… ale przede wszystkichw oczach Twoich harcerzy. Jeśli zaimponujesz im swoim działaniem oraz postawą, staniesz się dla nichautorytetem, wodzem, osobą która ich inspiruje za którym pójdą w świat!W każdej chwili, gdy pojawiają się wątpliwości, sięgaj do poradnika.I pamiętaj o złotej zasadzie:„Jeśli czegoś nie wiesz, zapytaj kogoś, kto wie” :)

2

Zadaniem każdego dobrego zastępowego jest dbanie o to, żeby każdy z członków jegozastępu posiadał wiedzę i umiejętności z zakresu technik harcerskich. Jako ekspert, wódz iautorytet musisz pamiętać o ciągłym samodoskonaleniu. Dopiero wtedy będziesz mógł dobrze"wyszkolić" swój zastęp. Na zbiórki możesz zapraszać gości, ekspertów w różnych dziedzinach– ratownika medycznego ZHP na zbiórkę o samarytance, starszego druha do poprowadzeniamusztry, czy rozśpiewaną, grająca na gitarze druhnę do pomocy przy śpiewograniach.

Zastępowy to:

1. wzór – jaki będziesz ty, tacy będą twoi harcerze (Przykład osobisty)To znawca w sprawach technik harcerskich – wyższy stopień. Świeci przykładem – stylem harcerskim, jest zawszepogodny, pomaga bliźnim.

2. wódz – w grach, harcach, przygodzie, zbiórkach, na obozie.Nie jest dowódcą wojskowym, nauczycielem, złem koniecznym.

3. Starszy brat – dobry przyjaciel, pomocnik, opiekun, kumpel.To twórca , ma głowę pełną pomysłów, marzeń, posiada inicjatywę w działaniu, umiejętności organizatorskie.

Tworzy zastęp – to artysta, mistrz, wódz. Tworzy ducha zastępu – więzi emocjonalne. Dba o wszystko wzastępie: począwszy od tego, czy jego harcerze mają pas w szlufkach, aż po zdobycie sprzętu na obóz. Strzeżehonoru zastępu!

3

TY DRUHU ZASTĘPOWY JESTEŚ DLA NICH , A NIE ONI DLA CIEBIE!!!

Zastępowy widzi, że każdy harcerz z jego zastępu jest inny! Zastęp, to nie szara masa! Jeśli już to dostrzeżesz –pracuj nad każdym z osobna, w cztery oczy a efekty będą bardziej widoczne. Zobaczysz szybciej swoje efekty,będziesz wtedy „starszym bratem”. Powinieneś dla każdego znaleźć czas. Rozwijaj swoich harcerzy przez własnyprzykład(!)., przez „małą odpowiedzialność”, inicjatywę, stopnie, sprawności, harce, naukę. Pamiętaj – Wymagaj,ale sam bądź w porządku i nieustannie pracuj nad sobą! Harcerze dwa razy szybciej dostrzegą twe braki, wady,potknięcia, niż zalety i sukcesy. I co gorsze, przyjmą je za swoje – wszak zastępowy to wzór!

Kto stoi w miejscu, ten się cofa! Twoi harcerze będą coraz lepsi, będą Cię gonić. Jeśli Cię kiedyś dojdą,przestaniesz być dla nich wzorem, wodzem, starszym bratem. Pnij się więc w górę, aby mieli za czym podążaćnaprzód. Rozwijaj się indywidualnie – przez przyjaźń, częste kontakty z drużynowymi i innymi zastępowymi (pozakontaktami oficjalnymi, zbiórkami). Zastępowy ma w sobie moc prawie nie ograniczoną!

Jeden dobry zastępowy jest więcej wart, niż cała zgraja przeciętniaków! Nie bądź kapralem,poganiaczem – pociągnij ich za sobą!

4

ZADANIA ZASTĘPOWEGOJak już zauważyłeś/łaś zastępowy, to nie tylko chłopiec lub dziewczyna z brązowym sznurem. W pracy na co

dzień powinieneś zawsze pamiętać, że podejmując się tej funkcji przyjąłeś na siebie „dowódctwo” zastępu.Jednak oprócz niewątpliwych praw i satysfakcji, są to przede wszystkim obowiązki. Podsumowując wszystko.

Prawa i obowiązki:Ustala swój plan pracy zastępu z planem pracy drużyny.Udział w Radzie DrużynyPlanuje i przeprowadza zbiórki zastępu.Kieruje pracą zastępu.Prowadzi książkę pracy zastępu.Prowadzi zastęp.Wykorzystuje podczas zbiórki wiedzę i umiejętności harcerzy po czym ocenia ich pracę i wnioskuje o zaliczenie zadania zespołowego/projektu starszoharcerskiego, stopnia, sprawności czy też przydzielenie nagrody lub pochwały do Rady Drużyny..Pomaga koleżankom i kolegom z zastępu w zdobywaniu sprawności i stopni harcerskich.Ma prawo do zwoływania zbiórek alarmowych.Wykonuje inne zadania określone przez drużynowego lub przybocznego.Zastępowy jest mianowany rozkazem przez drużynowego

Obowiązki szczegółowe:Zapoznaje nowo przybyłe osoby z regulaminami i zasadami obowiązującymi w zastępie, drużynie i ZHPNowo przybyłym osobom ­ najpóźniej na trzeciej zbiórce daje:­ zgodę rodziców do wypełnienia­ kartkę z danymi członka­ osobistą kopertę z naklejką plakietki­ kartkę z próbą na harcerzaNa koniec miesiąca zgłasza propozycje do rozkazu, a zwłaszcza informuje kogo przyjąć w szeregi drużyny i kogo skreślić z listy członków.

5

Sam widzisz, że twoje zadania nie są proste, a musisz pamiętać, żeby być też dobrym kolegą/koleżanką. Jeżeli członkowiezastępu będą pewni, że mogą na Ciebie zawsze liczyć, łatwiej się Wam będzie pracowało. Ty musisz być skarbnicą wiedzy i umiejętności.Twoje pomysły muszą być „bombowe”, ale pamiętaj, że koledzy mogą mieć również dobre propozycje. Korzystaj z nich, staraj się, żebywszyscy pracowali a nie tylko Ty. Wspólnie musicie wybierać zadania do realizacji – Ty koordynujesz pracę. Staraj się, żeby nawet zabawywnosiły coś nowego do waszej wiedzy i umiejętności.

Dbaj o dobrą, prawdziwą atmosferę na zbiórkach. Niech uśmiech i piosenka zawsze na nich gości. Wnoś w życie zastępu pogodę,pamiętaj o uśmiechniętej twarzy. Łagodź i postępuj zawsze taktownie, szanuj godność i zdanie każdego harcerza. Jeżeli przyswoisz sobiete rady, będziesz na pewno dobrym zastępowym. Pomoże Ci w tym również ukończenie kursu zastępowych i zdobycie patentu.

ZASTĘP

Znasz już ogólnie swoje obowiązki. Jak jednak powinien wyglądać zastęp?

Zastęp to naturalna grupa dziewcząt lub chłopców, zżyta, złączona braterską przyjaźnią, żyjąca swym życiem,również między zbiórkami – Czy widziałeś kiedyś przyjaciół, którzy spotykali się tylko w środy od 16.30 do 19.00?!

Nie utrzyma się długo zastęp – sztucznie podtrzymywany przy życiu. Efekt jego działania to sprzeczki i zniechęcenie.

Na czele zastępu stoi zastępowy czyli wódz + wzór + starszy brat. Do pomocy dobiera sobie podzastępowego – tzw. Numer drugi. Onpomoże, gdy będzie trzeba zastąpi, on posiada największe zaufanie zastępowego. Duch zastępu tkwi w tobie dh. zastępowy! Ile osóbpowinien liczyć zastęp? Tyle, ile zdolny jest ogarnąć swymi myślą zastępowy ­ dla dobrego zastępowego około 8, zaś dla początkującegow granicach 5,6. Niech każdy w zastępie odnajdzie swą funkcję : zastępowy, podzastępowy, chorąży, higienista/sanitariusz , kwatermistrz,kronikarz, kuchmistrz, skarbnik, itp. Zastęp powinien przejść okres próby w drużynie i w dniu zakończenia próby otrzymać obrzędowonadane : godło, nazwę, znak, kolor i proporzec (wszystko wypracowane samodzielnie przez zastęp).

Dobry zastęp powinien osiągać swą siłę i moc. Niech zapracuje na swój namiot, sprzęt pionierski, buduje najlepszą pionierkę, wygrywagry, najlepiej śpiewa, najlepiej zdobywa stopnie, śrubuje wspaniały styl harcerski, posiada własny sposób i program pracy. Powiesz : ...EE, to nie my... Dlaczego?! Myślisz, że was na to nie stać?! Właśnie, że stać was na wszystko!!! Przeczytaj jeszcze raz o zastępowym ­pomyśl.

6

Jak być dobrym liderem?

•

•

7

8

Teraz już wiesz kim jesteś i kim masz być, znasz swoje prawa, obowiązki i zadania, wieszczym jest zastęp i jak być dobrym liderem. Czas na obrzędowość, ducha zastępu!

OBRZĘDOWOŚĆ ZASTĘPUNie ma dwóch takich samych zastępów! Obrzędowość pomaga stworzyć ducha zastępu. Tylko obrzędowość, która żyje w zastępie możebyć dobra. Musi być naturalna, wymyślona przez Ciebie i twoich członków oraz samo życie. Musi być nadzwyczajna, ale i mądra iprzemyślana. Obrzędowością może być wszystko, co żyje w zastępie – absolutnie wszystko, tj. to, co jest charakterystyczne dla zastępu.Jego atmosfera, zwyczaje to cała bogata obrzędowość. Oto tylko niektóre elementy, ale uważaj: nie układaj dokładnie wg. nichobrzędowości, bo wyjdzie sztuczny zlepek. One mogą Cię tylko natchnąć!

9

Obrzędowość to coś, co odróżnia nas od innych. Sprawia, że jesteśmy inni niż pozostali, wyróżnia nas spośródtłumu harcerzy. Obrzędowość czyli to, co było, jest, ale także to, co będzie. To wspomnienia z życia Twojegozastępu zebrane w zastępowej kronice iwszystkie wspólnie spędzone chwile uwiecznione na pamiątkowychzdjęciach. To piosenki, które możemy śpiewać wiele razy, a mimo to wciąż będą nam tak samo bliskie, wciążbędą tak samo wzruszały i przypominały to, co przeżyliśmy razem. Obrzędowość zastępowa czyli to, czym żyjemyi co przede wszystkim tworzy atmosferę zastępu ­ to jego duch.

Jeśli połączymy ze sobą wszystkie elementy obrzędowości stworzymy niesamowitą atmosferę pełną: miłości,przyjaźni, zrozumienia, zaufania, wyrozumiałości, troski, pogody ducha i wszystkiego, co tylko w nas

najpiękniejsze, wówczas zbudujemy piec ­ obrzędowy piec, w którymzawsze będzie tlił się ogień.

10

CZAS NA ZBIÓRKĘ!

ABY ZBIÓRKA BYŁA UDANA, MUSI BYĆ ODPOWIEDNIO WCZEŚNIEJ PRZYGOTOWANA!Warto, abyś poznał zasady dobrej zbiórki, żeby w Twoim zastępie nigdy nie brakowało harcerzy i aby przychodzili oni na zbiórki

zastępu z ochotą i wielką przyjemnością. Tylko… czy na pewno wszyscy wiedzą, czym właściwie taka zbiórka jest?

Co to jest zbiórka?

Zbiórka ­ jest to spotkanie o tematyce harcerskiej trwające 1,5­4h (maksymalnie 24h) jednej z jednostek organizacyjnych np. zastępu,drużyny,

szczepu lub hufca.

Zbiórka ma określony plan stworzony przez harcerzaprowadzącego zbiórkę. Najczęściej jest to zastępowy wprzypadku zbiórki zastępu,drużynowy w przypadku zbiórki drużyny lub też harcerzprzez nich wyznaczony, np. z­ca zastępowego lubprzyboczny.* Pamiętaj, że zbiórka musi być dokładnie przemyślana.Należy odpowiednio wcześniej przygotować wszelkierekwizyty imateriały.* Nawet najlepiej przygotowana zbiórka plenerowa nieodbędzie się w trakcie ulewy… Pamiętaj więc, bywymyślić alarmową wersję zbiórki i mieć cos wzanadrzu.* Wystrzegaj się zbiórek o niczym

11

ZASADY DOBREJ ZBIÓRKI!

Zasada logicznego ciąguWyznacz cel, temat i uzgodnij to z

drużynowym. Logiczny ciąg to kolejnośćelementów na zbiórce – tworzą ciągprzyczyn i skutków. Bez powiązaniawszystkich elementów z tematem i

logicznego ciągu zbiórka nie będzie zwarta,harcerze trudniej będą orientować się wzasadniczym celu: po co to wszystko iczego się od nich oczekuje. Jest topodstawowa zasada Wodzów.

Zasada 4 stałych elementów zbiórki* obrzędowe harcerskie rozpoczęcie

(powitanie, okrzyk, apel),* gry, harców, pracy zastępu lub służby

(element ruchowy, śpiew)* gawędy, podsumowania gry, rady zastępu

(sprawy organizacyjne)* raz rywalizacji w zastępie,

* obrzędowe harcerskie zakończenie(pieśni pożegnalne, krąg).

Zasada przemienności elementówzbiórki

Dobrze zastosowane elementy, gdziezajęcia dynamiczne przeplatają się zestatycznymi (np. gawęda­ pląs­ quiz­musztra) spowodują, że harcerze się

niezanudzą, nabiorą doświadczeń i wiedzyitd. Jest to prawdziwa sztuka, która skłaniado poszukiwania „scenariusza gry, a nie

samych zasad".

Zasada tempa (zmienności i wartkości)Zbiórka zastępu nie może się rozwlekać.Tempo przeplata fragmenty szybkiegodziałania i fragmenty statyczne. Zbiórka

powinna raczej pozostawiać niedosyt tuż zakulminacją (gry, podsumowania). Dobrzezastosowana zasada tempa daje poczuciesprawnego działania i zarazem niedosytu,

który sprawi że harcerze będą cenilizbiórkę i czekali na nią.

Zasada coś nowego, coś staregoKażda zbiórka powinna wykorzystywać teumiejętności, które harcerze w zastępieposiedli, ale jednocześnie powinien

pojawić się nieznany element np.okrzyk,piosenka. To podstawowa zasadapoznawania coraz to nowych rzeczy i

przygotowywania się do pełnienia służby.

Zasada zaskoczeniaKażda zbiórka musi być czymś nowym ­ alena każdej zbiórce musi być coś, co postawi

harcerzy przed koniecznością wyboru.Zaskoczenie to ciągły pomysł na coś, cobędzie magnesem, coś, co każe wybierać

harcerzom i coś, co da nadzieję naprzygodę w harcerstwie.

Zasada podziału pracy w zastępieZastępowy jest wodzem, a każdy harcerzma swoje miejsce w zastępie. Prawdziwasiła wychowania do odpowiedzialności to

podział wszystkichfunkcji w zastępie ­ od śpiewaka, przezskarbnika, kronikarza, zwiadowcę i

funkcyjnego zastępu. To samo przekładasię na przygotowanie zbiórki, w którą

możliwie każdy coś wkłada ­ choćby miałprzynieść świece, narysować mapę,czy

przygotować wystrój.

Zasada samodzielności i inicjatywyharcerzy

Harcerz nie może być wyręczany, nie możebyć prowadzony za rękę – musi umieć sam

wybierać. Zastępowy zaś musi umiećuszanować pomyłki harcerzy i pozwolić, abyoni sami nauczyli się je omijać. Wówczas

będą to sami cenili i potrafili. Dobryzastępowy umie wyzwolić inicjatywę ze

swoich harcerzy, którzy będą współtworzyliz nim nie tylko fragmenty zbiórek, ale całe

życie zastępu.

Zastępowy też się bawi!Zastępowy jest wodzem, a harcerze idą zajego przykładem. On nie wydaje rozkazów,ale rusza na przygodę z zastępem ­ jakopierwszy wśród równych. Zastępowy nie

jest reżyserem przedstawienia ale jednym zjego ważnych aktorów. Dotyczy towszystkiego ­ nie tylko wspólnegoprzebywania i tworzenia, ale także izdobywania stopni, zdobywania

sprawności, pracy nad sobą i służby."Jeden za wszystkich wszyscy za jednego".

12

ZBIÓRKA ZASTĘPU ­ JAK UKŁADAĆ ZBIÓRKĘ?

Znać sens zbiórki, mieć pomysł, ułożyć plan, dokładnie przygotować i przeprowadzić w miłej atmosferze. Ładnie powiedziane, ale jak tozrobić? Zwróć więc uwagę na kolejność :

* SENS – zbiórka musi coś dać i dzieciom i tobie dh. zastępowy. Np.: uczymy się posługiwać planem miasta, chcę im pokazać – jaknie powinien postępować skaut, itp. A co i jak robić ? Stworzę obrzędowość, zdobędziemy sprawność, pokaże im życie lasu, nauczę ichbiwakowania, przygotujemy sprzęt na obóz, itp. Zbiórka i wszystko co robisz z harcerzami lub harcerkami, musi mieć sens. Harcerze odrazu wyczują „lipę” , „chałturę”, bezsens. Dobrze jest , jeśli członkowie zastępu coś wiedzą o przyszłej zbiórce – mogą się do niejprzygotować ( WYKORZYSTUJ TU ZADANIA MIĘDZYZBIÓRKOWE ). Tylko nie zatrudne! Muszą móc to zrobić. Wiesz już, co chceszzrobić, co osiągnąć. Co dalej ? Na każdą zbiórkę trzeba mieć pomysł!

* POMYSŁ – pomysł to myśl, szalone marzenie, fabuła. Czasami coś wpadnie do głowy i nagle wszystko samo się wymyśla – jednozaczyna wypływać z drugiego. Z jednego dobrego pomysłu może się rozwinąć plan całej zbiórki, a nawet kilku następnych. Mamy pomysł ?Co dalej ? Teraz już możesz ułożyć plan zbiórki. Tu musisz wiedzieć, co, gdzie, kiedy?

* PLAN – ile czasu mi zajmie? Co będzie po czym ? Jak się podzielimy? Kto będzie prowadzić? Co potrzebujemy? Jak dotrzemy namiejsce? Itp. Plan zbiórki możesz przygotować według zasad dobrej zbiórki. Pamiętaj, aby o niczym nie zapomnieć ! Plan, to inaczej – cobędzie po kolei na zbiórce. Czas wziąć się za przygotowywanie zbiórki.

* PRZYGOTOWANIE – musisz pomyśleć o wszystkich sprawach technicznych! Dlaczego ma nie być kominka? Tylko dlatego, że niktnie wziął świec? Gra terenowa nie wyszła, bo nikt nie wziął mapy i notatnika? O wszystkich sprawach technicznych notuj sobie gdzieś naboku, gdy planujesz zbiórkę. Wówczas na pewno o niczym nie zapomnisz. Metoda zanotować i wykreślić po zrobieniu zbiórki, to prawie100 % skuteczności. Zostaje już tylko iść na zbiórkę. Czy będzie teraz ekstra? Ponad 50 % gwarancji, że tak. A te drugie 50 % toatmosfera zbiórki.

* ATMOSFERA – rewelacyjnie może być w waszej harcówce który ma harcerski nastrój. Wszyscy dobrze się czuli ze sobą – byłowesoło. Interesująco też może być po zmroku w nieznanym lesie, gdy nagle w czasie naszych obrzędów przebiegnie obok sarna. Tostworzy atmosferę!!! Przede wszystkim TY dh. zastępowy – liczy się twoja postawa. A co jeszcze? Np.: ciekawy, nieznany teren, pora dnia,przygoda, tajemniczość, coś nowego ( niespodzianka ) itp.Jednak wielki błąd młodych wodzów polega na :

­ spóźnianiu się do domu po zbiórkach­ szalone, niebezpieczne pomysły – zdrowie twoich harcerzy zależy również od ciebie !!!­ brak rezerwowego planu zbiórki na złą pogodę – najczęściej deszcz.

13

Po co nam konspekt zbiórki ­ kilka powodów:

By się nie zgubić w trakcie prowadzenia zbiórkiPozwala lepiej zaplanować zbiórkę / zajęciaW przypadku nieobecności osoby prowadzącej kto inny na jego podstawie może poprowadzić zbiórkęZawiera przydatne informacje do podsumowania zbiórkiStanowi materiał pomocniczy dla innych drużynowych / zastępowychPomaga przy podsumowaniu prób na stopnie

Co zrobić by konspekt był dobrze napisany:

Nie zdziwię chyba nikogo, że nie ma jednej "recepty" na dobry konspekt. Dobry konspekt to taki z którego każda osoba (nawet ta którawidzi go pierwszy raz) jest w stanie wyczytać logiczny ciąg zajęć, jakie materiały są potrzebne i przeprowadzić zbiórkę tak jak tego sobieżyczył autor. Jest kilka elementów które powinien zawierać każdy konspekt.

Data:Temat:Cel:Miejsce:Potrzebne rzeczy:Formy pracy:

L.p. Przebieg zbiórki Kto odpowiada Czas

1. ….

2. ….

Konspekt zbiórki* Powinny być przygotowywane zgodnie z przyjętym przez drużynowego wzorem,* Muszą zawierać podstawowe informacje, tj. czas i miejsce zbiórki oraz jej temat i wykorzystywaną przez zastępowego formępracy.* Powinny być przechowywane chronologicznie w książce pracy zastępu* Załączniki: W konspekcie powinny znaleźć się teksty piosenek wykorzystanych na zbiórce, listy, zadania do gier, treść gawędy itp.

14

CO ROBIĆ W ZASTĘPIE ?

Skoro już wiesz, jaki powinien być twój zastęp, najwyższy czas zastanowić się co będziecie robili nazbiórkach. Harcerze, którzy wstąpili lub chcą wstąpić to twojego zastępu, liczą na to, że będą się dobrze bawili ipoznawali coś nowego. Aby ich nie zawieść, powinieneś wiedzieć, że każda wstępująca do naszego Związkudziewczyna lub chłopiec, oczekuje od harcerstwa wesołej zabawy i rozrywki, ale również chce zaspokoić swojeambicje i zainteresowania, chce nowej wiedzy i umiejętności. Aby zapewnić harcerzom właściwą drogę rozwoju,od początku tworzenia naszej organizacji istnieje SYSTEM STOPNI HARCERSKICH. Każdy z nas zdobywastopnie indywidualnie, ale cały zastęp pomaga mu w tym. W zastępie harcerze zdobywają stopnie po kolei. Po

przyjściu do zastępu chłopiec lub dziewczyna powinna odbyć próbę harcerza – czas trwania ok. 3 miesiące. Stopień określa ogólnypoziom rozwoju harcerza. Stopień ma być pomocą, w tym co robimy w drużynie i na co dzień, nie może zaś być przeszkodą! Czego uczyćzastęp? TECHNIKI HARCERSKIE... Śpiewanki, samarytanka, struktura ZHP, Stopnie, sznury, Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie, musztra,symbolika, pionierka, terenoznawstwo, umundurowanie.

Dlaczego planujemy?­ dla porządku­ dla oszczędności czasu­ żeby wiedzieć, co zrobić­ żeby nie zapomnieć­ żeby ułatwić sobie życie­ żeby ulepszyć pracę, wywołać zmianę­ żeby zadania były dobrze wykonane­ żeby wiedzieć, czego nie potrafimy­ żeby uzyskać działania o najlepszym efekcie­ żeby nie popełniać błędów, uczyć się­ żeby wyciągać wnioski­ żeby nie zgubić celu­ żeby odpowiadać na zapotrzebowanie­ żeby usystematyzować działania­ żeby się nie powtarzać­ żeby wiedzieć, co kto i kiedy robi

Inspiracje:­ doświadczenie­ literatura­ zainteresowania­ oczekiwania odbiorców­ potrzeby­ programy­ kursy, szkolenia­ internet­ wymiana środowiskowa­ uchwały i rozkazy­ marzenia­ gazety­ analiza wniosków zrealizowanego planu­ plany innych

15

Wszystko co robisz musi mieć CEL!

CELE POPRAWNE• harcerki będą czuły jedność z zastępem, będą dbać o obrzędowość zastępu iwzajemnie pamiętać o swoich świętach• harcerki będą współtworzyć życie zastępu i drużyny dbając o ich dobre imię• kolejne harcerki będą się przygotowywały do obejmowania funkcji• harcerki będą brały udział w przedsięwzięciach i propozycjach programowychHufca reprezentując drużynę, poznają więcej drużyn z hufca• kolejne druhny będą składały Przyrzeczenia Harcerskie, otwierały próby nastopnie• udział harcerzy wybranych przez Radę Drużyny w półrocznym kursiezastępowych• zwiększenie udziału szeregowych w podejmowaniu decyzji dotyczącychspraw zastępu• zwiększenie liczby śródrocznych 'luźnych' zbiórek zastępu• zorganizowanie naboru do zastępu• harcerze będą wykazywali chęć służby na rzecz innych• harcerze sami zdobędą pieniądze na potrzeby zastępu• harcerze będą charakteryzowali się wyrobieniem harcerskim• harcerze będą znali możliwość samorealizacji w harcerstwie• zastęp zrealizuje min 4 projekty/ zadania zespołowe• harcerze będą posiadali pełne, nienaganne umundurowanie i dbali o swójharcerski wizerunek• harcerze opanują musztrę, szyfry, symbolikę, pionierkę, przyrodoznawstwo,terenoznawstwo i samarytankę

CELE NIEPOPRAWNIE SFORMOŁOWANE* harcerze dużo się nauczą* zbiórka co tydzień* złożą przyrzeczenie* poznają nowe rzeczy o harcerstwie* nauczą się o Baden­Powellu* pójdą na Betlejemskie Światełko Pokoju* polubią zastępowego

16

Znasz już podstawy, teraz czas na PLAN PRACY ZASTĘPU :)

Cechy dobrego planu pracy:­ przejrzysty­ solidny­ zrozumiały­ ciekawy­ zaakceptowany­ elastyczny­ określony czasowo­ posiadający konkretny cel­ ciągły­ przemyślany­ dostosowany do potrzeb­ rozwijający­ czytelny, logiczny

CO POWINIEN ZAWIERAĆ PLAN PRACY?

1. Stronę tytułową

PLAN PRACYzastępu “nazwa”

zdjęcie bądź logo zastępu

Rok harcerski 2013/2014

Zatwierdził/ła: Opracował/ła:(tu zostawiasz miejsce tu wpisujeszna podpis drużynowego) swoje imie nazwisko

17

2. Skład zastępu

­ wpisujesz wszystkich harcerzy które znajdują się w twoim zastępie ich imie i nazwisko, stopień bądź zdobywany stopień, otwarte próby,funkcje. Wpisujesz wszystkich, także siebie!

3. Obrzędowość zastępu

Tu piszesz obrzędy które są w twoim zastępie, wszystko co go wyróżnia spośród innych, wasze zwyczaje. Bądź to co chcesz wprowadzićdo swojego zastępu.(np. kronika, proporzec, sieć alarmowa, plakietka na mundurze, okrzyk, piosenka, itp. itd.)

4. Charakterystyka zastępu

Co powinna zawierać dobra charakterystyka?­ ile osób wchodzi w skład zastępu­ opis zastępowego na temat zachowania harcerzy podczas: zbiórek, gier, biwaków, obozów­ jaka atmosfera panuje w zastępie czy harcerze się lubią , tolerują czy wręcz przeciwnie nie można dać sobie z nimi rady­ jakie jest podejście tych osób do harcerstwa, do munduru­ jaka jest wiedza twoich harcerzy­ czy istnieją jakieś konkretne problemy z zastępem

5. Charakterystyka harcerek/rzy i zastępowej/go

Co należy zamieścić w indywidualnej charakterystyce?­ zdobyty stopień bądź zdobywany, imię nazwisko funkcja­ wiek­ pesel­ szkoła do jakiej uczęszcza­ adres zamieszkania­ info o osobie (jaka jest na co dzień, np. pełna życia i energi, zawsze uśmiechnięta, bądź odwrotnie, itp. cechy tej osoby)­ czy złożył/ła przyrzeczenie Harcerskie­ przydatne informacje: na ilu obozach był/ła, czy systematycznie chodzi na zbiórki, czy zawsze jest umundurowana, jaki ma stosunek dociebie jako zastępowej/go, i do obowiązków które ma wykonać)

18

6. CeleCele to coś co wyznaczasz sam i z zastępem, określasz tutaj co chcesz osiągnąć w najbliższym roku. Wiesz co chcesz od swoich harcerzyi do czego chcesz z nimi dążyć. Przed napisaniem planu pracy warto wypisać cele do których będziecie dążyć.

Musi być zawsze CEL GŁÓWNY jakim jest np. Przygotowanie zastępu do udziału w obozie (czyli praca z zastępem w taki sposób abychcieli pojechać na obóz a wyniesioną ze zbiórek wiedzę mogli na nim wykorzystać)oraz CELE POBOCZNE: (np.)....­ umundurowanie całego zastępu­ zbudowanie dobrej atmosfery, ducha zastępu­ zgranie zastępu­ uświadomienie harcerzom czym jest odpowiedzialność (np. przez rozdanie zadań specjalnych)­ zrozumienie przez zastęp pojęcia mundur, czym on jest dla harcerza, dlaczego należy mu się szacunek, co wypada do niego nosić a conie, i dlaczego nie powinni się go wstydzić.itp. itd.

7. Harmonogram

L.p. Data Temat Cele Formy pracy Zadaniemiędzyzbiórkowe, copotrzeba, uwagi

Sprawność/piosenka

1. musinawiązywać dozbiórki, może tobyć tytuł gry,bądź bardziejogólnestwierdzenie np.ABC pierwszejpomocy (przyzbiórce osamarytance)

zbiórkę organizujesz po toby twoi harcerze z niej cośwynieśli. Potrzebny jest cido tego ściśle określonycel bądź cele (możedotyczyć np. poszerzaniawiedzy harecrzy, pracy nadich charakterem,zdobywaniu nowychumiejętności i wiedzy,rozwoju itp itd)

musisz tu napisaćformy pracy jakiechceszwykorzystacpodczas zbiorki byzrealizowacpostawionewczesniej cele

Co twoi harcerze musząprzygotować na następnązbiórkę

Co potrzebujesz nazbiórkę

sprawność bądźpiosenka którejużyjesz na zbiórce

19

Oprócz Planu Pracy przyda Ci się w pracy z zastępem książka/zeszyt pracyzastępu.Zeszyt pracy zastępu* Zeszyt pracy zastępu to dokument prowadzony przez zastępowego, w którym znajdują się niezbędne informacje natemat zastępu (konspekty zbiórek, itp.), plan pracy zastępu i wszystkie informacje które uznasz za ważne.* Dokument może być prowadzony w formie segregatora lub zeszytu.* Zeszyt powinien być prowadzony na bieżąco.

**Sieć alarmowa* Kolejność osób powiadamianych wraz z ich numerami telefonów,* Powinna być rozdana KAŻDEMU w zastępie.Zasady dobrze działającej sieci alarmowej• Puszczona informacja powinna wrócić do zastępowego, aby mógł sprawdzić jejwiarygodność,• Informacja powinna być podana odpowiednio wcześniej przed zbiórką, jeżeli siatka niedziała bardzo sprawnie,• Kolejność powiadamianych osób musi być jednoznaczna,• Należy dokładnie określić, kto i w jaki sposób powiadamia osoby nie posiadające telefonówkomórkowych,• Należy dopilnować aby informacje nie były przetrzymywane – w przypadku nieobecnościjednej osoby z siatki, powiadamiamy następną,• Przekazywane informacje muszą być konkretne i dokładne,• KAŻDY POWINIEN MIEĆ KOPIĘ SIATKI.

**Dodatkowo: KRONIKA ZASTĘPU* Odpowiada za nią kronikarz zastępu,

* Powinna być prowadzona systematycznie,* Powinna zawierać możliwie jak najwięcej zdjęć, ilustracji, komiksów itp.,* Należy przekazywać ją kolejnym zastępowym.**ROZKAZY DRUŻYNOWEGO* Zebrane w formie skoroszytu,* Uzupełniane na bieżąco,* Uporządkowane chronologicznie.

20

Co jeszcze powinieneś wykorzystywać w pracy z zastępem? Na pewno ZADANIEZESPOŁOWE bądź PROJEKT STARSZOHARCERSKI oraz stopnie i sprawności.

Zadanie zespołoweZadaniami zespołowymi mogą być:

przygotowanie zbiórki lub jej fragmentu,

akcja zarobkowa,

nabór do drużyny,

wykonanie urządzenia obozowego,

zorganizowanie zabawy dla dzieci itp.

Zadanie zespołowe realizujemy w zastępach. Zastęp sam wybiera zadanie, sam dzieli pracę, sam ją wykonuje i ocenia. W drużynie harcerskiej na każdym z tych

etapów potrzebna jest pomoc drużynowego lub przybocznego. Pamiętaj, twoi harcerze uczą się samodzielnie pracować w zastępie. Początkowo twoja pomoc musi

być większa, dobrze będzie, gdy znajdziesz trochę czasu i będziesz przy etapie planowania i podsumowania zadania. Stopniowo dawaj harcerzom większą

swobodę – tylko wtedy nauczą się odpowiedzialności! Czasem zadanie zespołowe może być częścią zadania drużyny, czasem występuje samodzielnie i jest

związane z pracą zastępu. Na przykład drużyna organizuje kiermasz szkolny na początku roku szkolnego i zastęp Jaskółek ma za zadanie przygotowanie i

poprowadzenie stoiska z poczęstunkiem (inne zastępy mają inne zadania). Każde zadanie musi być celowe, rozwijające i pożyteczne.

Etapy zadania zespołowego Na zadanie zespołowe składają się trzy etapy – planowanie, wykonanie, ocena. Planowanie jest bardzo ważnym składnikiem

zadania, dobrze wykonane daje szansę na powodzenie. Uczy porządku, zorganizowania, realizmu, uwzględniania zewnętrznych okoliczności (np. ograniczeń

czasowych). Zastęp na swojej zbiórce przygotowuje spis czynności składających się na zadanie i wybiera osoby, które wykonują te czynności, określa osoby

kierujące i termin wykonania. Podczas podziału zadań należy pamiętać o zdobywanych przez harcerzy stopniach i sprawnościach. Zadaniem zespołowym,

wynikającym z planu pracy zastępu, mogą być np. „urodziny zastępu” organizowane przez członków zastępu dla nich samych.

Co jest do zrobienia? Kto wykonuje? Kto odpowiada? Termin

21

PROJEKT STARSZOHARCERSKI

Projekt starszoharcerski jest instrumentem metodycznym stosowanym w pracy z harcerkami starszymi i harcerzami starszymi.

Idea i charakterystyka projektu starszoharcerskiego

Projekt starszoharcerski jest instrumentem służącym do poszukiwania i zgłębiania obszarów indywidualnych zainteresowań, uczenia działania w zespole,podejmowania decyzji i odpowiedzialności. Projekt starszoharcerski jest tak skonstruowany, że łączy zadanie indywidualne z zadaniem zespołowym. Pozwalawykorzystać różnorodne własne zainteresowania i talenty dla wspólnego celu.

Najważniejszą cechą projektu starszoharcerskiego jest to, że jest to działanie dobrowolnie zainicjowane przez zespół harcerek, harcerzy starszych. Samodzielnośćharcerek i harcerzy starszych w planowaniu, realizacji i podsumowaniu projektu starszoharcerskiego jest bardzo wyraźna. Drugą istotną cechą jest to, że bardzoliczy się zarówno efekt, jak i tok realizacji, zaangażowanie poszczególnych osób w przebieg zadania.

Dla oceny projektu starszoharcerskiego ważne jest, jak zadanie jest wykonywane:

­ czy harcerki i harcerze podchodzą do realizacji obranego projektu starszoharcerskiego z zaangażowaniem i zrozumieniem,­ czy potrafią ustalić samodzielnie prawidłowy harmonogram pracy i produktywnie wykorzystać pozostający do ich dyspozycji czas,­ czy umieją podzielić między siebie zadania,­ czy okazują zainteresowanie współpracą,­ wcielają w życie wspólnie podejmowane decyzje,­ czy radzą sobie z pojawiającymi się problemami i konfliktami­ czy ich działania były skuteczne i doprowadziły do zakładanego celu.

Każdy projekt starszoharcerski pozwala na poszukiwanie i sprawdzanie różnorodnych zainteresowań harcerzy i harcerek starszych. W prawidłowej realizacji przezharcerki i harcerzy starszych kolejnych projektów starszoharcerskich powinny wzrastać stopniowo: terytorium działania, znaczenie rezultatu końcowego,samodzielność grupy, czas trwania, rola indywidualnego wykonawcyi jego świadomość.

Budowanie i realizacja projektu starszoharcerskiego pozwala na prawidłowy przebieg rozwoju, charakteryzujący się w tym okresie szczególnym poszukiwaniemwartości, zainteresowań, przyjaciół, siebie. Właściwie zrealizowany projekt starszoharcerski pozwala na budowanie własnej odrębnej tożsamości, stwarzającwarunki do pełnej akceptacji siebie w relacjach z rówieśnikami i dorosłymi, rozwija zainteresowania harcerzy starszych, kształci ich odpowiedzialność i umiejętnośćpracy w zespole.

22

KARTA PROJEKTU

Hufiec / Drużyna: HUFIEC ... / (tu wpiszcie numer i nazwę drużyny)

Projekt starszoharcerski pod nazwą (tu wpiszcie nazwę projektu)

Cel projektu:(tu wpisujecie po co robicie ten projekt, jakie przyniesie korzyści osobom realizującym projekt a jakie Waszemu środowisku: miastu, drużynie, itd.)

Szef projektu:(osoba, która będzie odpowiadała za cały projekt przed radą drużyny)

Zaangażowane osoby: (osoby, które będą współrealizowały projekt, w czasierealizacji będą mogły pokazać swoje indywidualne możliwości ­ w zadaniachindywidualnych i umiejętność pracy zespołowej – w zadaniach zespołowych)

Planowany czas rozpoczęcia: Planowany czas zakończenia:

Harmonogram projektu

Czynność (poszczególne czynności prowadzące do zrealizowania projektu) Osoba odpowiedzialna Termin

Dokumentacja i sposób zaprezentowania projektu:(Jaka będzie dokumentacja z projektu? W jaki sposób projekt będzie zaprezentowany szerszemu gronu, które nie było zaangażowane bezpośrednio w realizacjęprojektu)

Opinia zespołu: (pierwsza opinia należy do zespołu projektowego, napiszcie czy Waszym zdaniem dzięki projektowi mogliście zrealizować cele, które sobiezałożyliście przed jego realizacją)

Opinia rady drużyny: (rada drużyny w oparciu o przebieg projektu i dostarczona dokumentację oceni projekt. Przy ocenie będzie kierowała się umiejętnością jegozaplanowania, prawidłowego przebiegu, wykorzystania możliwości zespołu projektowego i dokumentacją z projektu)

23

ZDOBYWANIE SPRAWNOŚCIStopnie należy zdobywać przez sprawności, w tym z technik harcerskich z terenoznastwa, samarytanki, pionierki, itp.. Każdy harcerzpowinien zdobywać sprawności na swoim poziomie, np. , ale ze wskazaniem na podnoszenie własnej „poprzeczki”.Zdobycie sprawności to zdobycie umiejętności, zaradności, która przyda się w życiu, np. stolarka, kucharzenie, pierwsza pomoc,orientacja w terenie, umiejętności artystyczne czy organizatorskie.

SPRAWNOŚĆ TO UMIEJĘTNOŚĆ – FACHOWE WYKORZYSTANIE WIEDZY!Aby sprawność miała znaczenie, musi być dokładnie zdobywana, a nie przyznawana, bo mu się należy ! Jeśli harcerz, ma w ramach

zdobywanej sprawności przepłynąć 500 m., a ty po 200 m. Powiesz : „No dobra, wystarczy”­ zdziwi go to, bo wykonał nie starannie towymaganie!... Nie trzeba dodawać, że nikt nie będzie cenił tak zdobytej sprawności.

ETAPY ZDOBYWANIA STOPNIA

I. Warunki otwarcia próby :­ spełnia warunki otwarcia próby­ myśli nad próbą, wybiera opiekuna próby,­ po zrealizowaniu wszystkich wymagań „warunków”, melduje na apelu drużyny gotowość przystąpienia do próby lub w inny sposóbsygnalizuje chęć otwarcia próby ( Ważny moment ! Chłopiec lub dziewczyna są gotowi, to oni chcą, a nie ty mówisz, że oni już mogą –widzą to inni!)II. Otwarcie próby w rozkazie drużyny – próba na stopień­ napisaną próbę przedkłada się drużynowemu lub kapitule stopni do zatwierdzenia.­ Drużynowy potwierdza otwarcie próby w swoim rozkazieIII. Realizacja próby na stopień (pomoc i wspieranie harcerza w realizacji próby)IV. Podsumowanie próby­ opis wykonanych zadań,­ wyszczególnienie zdobytych w trakcie trwania próby sprawności, zadań zespołowychV. Zamknięcie próby­ opiekun próby składa wniosek do drużynowego o zamknięcie próby i drużynowy ją zamyka w rozkazie­ jeżeli próba przebiegła pomyślnie i drużynowy zamknął w rozkazie próbę na stopień z wynikiem pozytywnym wówczas następuje :VI. Obrzędowe nadanie stopnia­ obecni są harcerze z całego zastępu,­ później nadaje się fakt nadania w drużynie.

24

ZASADY :

­ Stopień i sprawność zdobywa się, a nie dostaje !

­ Próbę przeprowadza się indywidualnie

­ Próbantem opiekuje się harcerz z danym lub wyższym stopniem

­ Zastępowy powinien mieć i zdobywać stopień oraz zdobywać sprawności – przykład osobisty

­ Stopni i sprawności nie wolno ani zawyżać, ani zaniżać!

­ Realizacja próby na stopień lub sprawność, nie polega na zbieraniu podpisów !!!

Dzięki tym instrumentom metodycznym możesz wiele zdziałać wpracy z zastępem, NIE ZAPOMINAJ O NICH! :)

25

Przy “ogarnianiu” zastępu na pewno przyda Ci się również znajomość systemu kar i nagród. Harcerstwo

wychowuje pozytywnie, gdyż ten rodzaj oddziaływania gwarantuje najlepsze i najtrwalsze efekty. Dlatego też

powinniśmy zawsze motywować do pracy poprzez wydobywanie i rozwijanie zalet harcerza.W takim

działaniu pomagają nam nagrody. Nagroda zaś jest wprowadzeniem czynnika atrakcyjnego lub

wyeliminowaniem negatywnego w celu wywołania określonego zachowania. Ludzie są skłonni powtarzać te

zachowania, związane z pokonywaniem trudności, podejmowane dla uzyskania takiej, czy innej nagrody.

Nagrody są motywacją zewnętrzną. Przy wyborze nagradzanych musimy jednak uważać, by nie zniszczyć motywacji wewnętrznej – czyli

samoistnej chęci do zrobienia czegoś dobrze. W takim przypadku chęć otrzymania nagrody góruje nad motywacją wewnętrzną, a w efekcie niszczy

ją. Wówczas harcerz przyzwyczajony do nagród za wszystko, zanim pomoże innym w sprzątaniu namiotu zapyta: "A co za to dostanę?"

KIEDY I JAK NAGRADZAĆ?

Zasada pierwsza: "Kiepsko płaci ten, kto płaci z góry lub nigdy"To stare powiedzenie niesie z sobą cenną wskazówkę – należy nagradzać w miarę postępów w pracy lub natychmiast po jej wykonaniu. Czym

szybciej nagrodzimy harcerza za jego postawę, tym większa będzie jego radość z otrzymanego wyróżnienia, a więc tym silniejsze oddziaływanie

wychowawcze. I to zarówno na niego jak i na całą grupę.

Zasada druga: Zachowaj umiar w nagradzaniu.Nagradzając kogoś musimy być pewni, że nasza nagroda wpłynie na niego pozytywnie. Zbyt częste wyróżnianie tej samej osoby może nie tylko

osłabiać siłę nagrody, ale również wpłynąć na negatywne nastawienia reszty grupy do wyróżnionej jednostki. Osoba ta może zostać w ten sposób

odsunięta przez swoich rówieśników.

Zasada trzecia: Wybierz odpowiedni rodzaj nagrody.Generalnie rzecz biorąc atrakcyjność nagrody powinna być dostosowana do stopnia trudności zachowania, które zamierzamy wzmocnić. Ale nie

zawsze duża nagroda jest dobra. Przy wykonaniu ważnych zadań, wymagających dużej koncentracji i skupienia, zbyt duża nagroda skupia na

sobie uwagę. Przeczucie nagrody zmniejsza w rezultacie efektywność. Dlatego też w takich przypadkach, gdzie stawiamy przed harcerzami duże

i ważne zadania, możemy informację o nagrodzie przekazywać dopiero po ich wykonaniu, a i wówczas nagroda nie powinna być zbyt duża.

Zasada czwarta: Nie nagradzaj postaw utrwalonych.Zachowania stymulowane przez nagrody z czasem utrwalają się i wchodzą przysłowiowo "w krew". Jeśli zauważysz, że to, co nagradzasz

zaczyna wchodzić w nawyk, ogranicz siłę i częstotliwość nagrody.

Z czasem z niej zrezygnuj. Nie musisz przecież wzmacniać tych zachowań, które i tak istnieją, przy których wystarczającą rolę zaczyna odgrywać

motywacja wewnętrzna.

26

Zasada piąta: Różnicuj nagrodyMusimy pamiętać, że określone nagrody powszednieją i wtedy szybko tracą swoją wartość. "Dobra nagroda ma zawsze odcień czegoś

nieoczekiwanego, niezwykłego – nie może być powszednim składnikiem codziennej rzeczywistości". Zapobiega temu różnicowanie nagród.

Najlepiej działają tzw. nagrody żetonowe lub punkty w rozmaitej formie. Za uzbieranie określonej ich ilości możemy coś dostać lub wzmocnić

swoją pozycję w grupie. Warto łączyć tę metodę z obrzędowością, przyznając w ten sposób tytuł obrzędowy, oznaczenie, lub wprowadzając w

kolejny poziom obrzędowego wtajemniczenia. Można w ten sposób przyznawać kolejne elementy obrzędowej plakietki tak, by dopiero po

uzbieraniu wszystkich elementów można było przyszyć plakietkę do munduru. Na podobnej zasadzie działają przecież stopnie i sprawności. Tam

nagrodą za wykonanie określonego zadania jest zaliczenie wymagania. Zaliczenie wszystkich wymagań jest nagradzane przyznaniem stopnia lub

sprawności.

Ale nagrody żetonowe to tylko jedna forma nagradzania. Niezwykle ważna jest też rola pochwał i gestów, życzliwych uśmiechów i słów uznania od

drużynowego. Im większy autorytet tym większe zadowolenie

z takiej pochwały. Uznanie drużynowego może znaleźć swój wyraz w rozkazie bądź w książeczce harcerskiej. Może mieć również inną formę, tak

jak w przypadku obrzędowego rozpalenia ogniska, wyróżnienia.

Kolejna grupa nagród, to nagrody rzeczowe. One również mogą mieć swój symboliczny lub obrzędowy wyraz. Wręczane są nagrody o

zastosowaniu praktycznym, jak na przykład sprzęt pionierski, wycieczka, lub bilet do kina. Dobrze jeśli potrafisz połączyć ze sobą różne formy

nagradzania. Wybór tej najwłaściwszej

w danym momencie nagrody zależy od sytuacji i potrzeb osoby nagradzanej.

PRZYKŁADY NAGRÓD: pochwała drużynowego (np. w rozkazie); udział w jakimś wyjeździe;wręczenie dyplomu, plakietki, odznaczenia;

przyznanie sprawności, stopnia, odznaki zastępu; nadanie funkcji lub obowiązku; uścisk dłoni przełożonego; powierzanie coraz bardziej

odpowiedzialnych zadań; uśmiech, gest itp.

CO JEST JESZCZE WAŻNE PRZY NAGRADZANIU?

1. Nagradzaj konkretnie – chwal coś, a nie kogoś, opisz słowami osiągnięcie, zasługę; ogólne i zdawkowe nagradzanie jest nieefektywne i

niewiarygodne.

2. Udziel nagrody publicznie – nagradzaj i chwal przy innych, świadkowie zwielokrotnią siłę oddziaływania pochwały.

3. Nagradzaj szczerze – pokaż, że autentycznie cieszysz się z czyjegoś osiągnięcia.

4. Stosuj stopniowanie nagród: “mała”, “średnia”, duża”.

5. Pamiętaj, żeby nie uzależnić czyichś zachowań od swoich pochwał.

27

Znasz już podstawowe zasady nagradzania. Pamiętaj, że łatwo jest jednak popełnić błąd. Sztuka

nagradzania wymaga wiedzy, mądrości, i doświadczenia. Jest to więc przywilej drużynowych ale również

Ciebie zastępowego. Podobne zasady dotyczą kary. Dlatego tylko drużynowy ma w drużynie prawo do

karania a w zastępie Ty. Tu również jest niezwykle ważny autorytet. Ukarany harcerz musi uznawać osobę,

która go ukarała, musi ją szanować. W przeciwnym razie kara może nawet wzmocnić niepożądane skutki

negatywne.

Kara, podobnie jak nagroda, powinna być adekwatna do stopnia przewinienia i związana z nim. Osoba ukarana powinna

wiedzieć, za co ją ukarano, jakie są lub mogą być konsekwencje jej złego zachowania. Ona musi zrozumieć swój błąd.

Często wystarczającą karą jest poważna rozmowa w cztery oczy z drużynowym, lub kara wybrana samodzielnie przez

osobę, która zawiniła. Taka rozmowa z drużynowym na temat popełnionego błędu i jego skutków może przynieść

najlepszy efekt wychowawczy.

Karą nie może być praca, pomoc innym, gdyż potem działanie takie będzie utożsamiane z karą. Gdy przyjdzie harcerce

czy harcerzowi ukaranemu wcześniej pracą sprzątać, spyta: "a za co?" Tak więc kara nie może być bezmyślna, nie może być wyrazem złości

drużynowego. Powinna dawać natomiast możliwość naprawienia błędu. Pamiętaj o tym, że kara powinna być stosowana zaraz po przewinieniu.

Wtedy jej oddziaływanie jest najsilniejsze.

Musisz pamiętać, że tam gdzie jest silna motywacja do działania, gdzie często nadarza się sposobnośćdo nagradzania i wiele osób jest

nagrodzonych, brak nagrody może być odebrany jako kara. Najlepsza kara ­ brak nagrody. Zwłaszcza wśród harcerzy w młodym wieku.

Jeśli kiedyś dojdzie do drastycznej lub niebezpiecznej sytuacji, w której będziesz używać ostatecznego narzędzia, jakim jest kara, zrób to w

sposób zdecydowany i konsekwentny. Nie tłumacz się z tego, że karzesz, bo taki jest zwyczaj, bo ktoś Ci tak kazał, bo tak wypada. Takie

tłumaczenie nie łagodzi kary, lecz pozbawia ją sensu i zamiast budować twój autorytet – niszczy go. Tak więc stosuj kary śmiało, ale tylko w

ostateczności. Wtedy, kiedy masz pewność co do sensu i konieczności. Zawsze pamiętaj, że "lepiej zachęcić, gorzej ganić, najgorzej karać".

28

ZASADY KARANIA:

1. karać konsekwentnie i adekwatnie (reakcja powinna być współmierna do zachowania dziecka), jeżeli już – to zawsze za taki sam czyn;

2. karać bez odroczenia w czasie;

3. wyraźnie określić, za co karzemy;

4. podać alternatywne zachowanie do tego, które karcimy;

5. oddzielić dezaprobatę dla osoby od jej zachowania;

6. karać w taki sposób, aby było to zrozumiałe dla osoby ukaranej i uznane za sprawiedliwe;

7. w przypadku budowania krytyki – budować komunikat w pierwszej osobie (nie mówić: wszystkich denerwujesz i powodujesz, że nikt cię nie

chce mieć w zastępie, tylko: powodujesz, że nie chcę być w tym samym zastępie, w którym jest ktoś, kto zachowuje się tak nieodpowiedzialnie);

8. stopniuj karanie – pamiętaj o hierarchii kar;

9. za 1 przewinienie należy się tylko 1 kara.

Są różne podejścia we współczesnej psychologii dotyczące karania. Jest pogląd, który głosi, że powinno się unikać karania, inne koncepcje dopuszczają karanie, ale tylko na określonych zasadach.

Zgodnie z metodą harcerską wychowanie powinno być pozytywne. Chodzi nie o wykorzenienie zła, lecz o tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi cech dodatnich.

Jeżeli już musisz karać, to zwróć szczególną uwagę na to, czy w twojej drużynie nie stosuje się kar, które naruszają godność i poniżają.

Przeanalizuj każda karę pod kątem skutków, jakie może spowodować jej zastosowanie.

Pamiętaj, że:

Stosowanie kar wobec dziecka może spowodować skutki uboczne:

­ dziecko jest nadmierne zahamowane i bierne wskutek nadmiernego karania;

­ dziecko przejawia nadmierną lękliwość lub nadmierną agresję;

­ dziecko uczy się agresywnych zachowań od karzącego;

­ cała energia dziecka w przyszłości jest skierowana na unikanie kary, a nie na pozytywne postępowanie.

29

Nie zniechęcaj się pozorną trudnością podjętej funkcji. pomyśl o radości, jaką przyniesie Ci Twój

wspaniały zastęp, o doświadczeniu, które zdobędziesz, pełniąc służbę, o radości Twoich harcerzy i

chęci przychodzenia na kolejne zbiórki którą wyzwolisz podczas ich prowadzenia i różnych wyjść.

Udowodnij, że nie tylko sznur czyni Cię zastępowym lub zastępową, a prawdziwie harcerska chęć

doskonalenia się. Pamiętaj, że jesteś dla nich starszym bratem/ siostrą, wodzem, liderem i zawsze

musisz im pokazywać się z jak najlepszej strony. Mam nadzieję, że ten poradnik pomoże Ci

poprowadzić zastęp w jak najlepszy sposób, rozwijaj się i bądź dla nich wsparciem w każdej chwili.

Pamiętaj też, że drużynowy liczy na Ciebie i musi Ci ufać skoro mianował Cie na tą funkcję i nie

możesz go zawieść tak samo jak i swojego zastępu. A teraz, pozostaje mi tylko życzyć Ci powodzenia!

DZIAŁAJ! :)

Klaudia Kamińska HO

30

Bibliografia:­ “Skrypt zastępowych” Małgorzata Ruprecht­ “Strzecha rodzinna” ­ notatki Kurs Zastępowych (Rogów 2009)­ strona wwwhttp://www.prywatyzacjadlaludzi.pl/artykuly­biznesowe/34/187­jaki­powinien­byc­dobry­lider.html­ “System kar i nagród” Ewa Grodecka­ “System stopni i sprawności ZHP”­ “Obrzędowy piec” hm. Marek Kudasiewicz

Wyrażam zgodę na wykorzystanie materiałów metodycznych mojego autorstwa, które powstały w ramach mojej próbyprzewodnikowskiej.

Drużynowa 96 ŁDSH “Gwardia” ­ Klaudia Kamińska HO , Hufiec ZHP Łódź­Górna

31