(polski) (angielski) czasopisma artykułu autorów ... filetytuł czasopisma tytuł artykułu...

tytułczasopisma

tytułartykułu(polski)

tytułartykułu

(angielski)

nazwiskaautorów

miejscezatrudnienia

językpublikacji

streszczeniepolskie

streszczenieangielskie

rok nrwoluminu

nr str. Plik PDF

PraceNaukoweInstytutuNafty iGazu –

PaństwowegoInstytutu

Badawczego

Estymacjapola

prędkości wniejednorodnym

ośrodkuanizotropowym

VTI (VerticalTransverseIsotropy) z

zastosowaniemmetod

optymalizacyjnych

Estimation ofthe velocity

field ininhomogeneous

anisotropymedia VTI(Vertical

TransverseIsotropy)

usingoptimization

methods

KarolinaPirowska

Instytut Naftyi Gazu –

PaństwowyInstytut

Badawczy

polski The aim ofthis projectwas to work

out themethod of

estimation ofthe velocityfield for thelongitudinal

wave ininhomogeneous

anisotropymedium VTIon the basisof seismic

survey data.In particular,

the mainefforts was

made todetermineThomsen

parametersε i δ with

assumptionthat thevertical

velocity isknown andanalyse of

possibility ofextracting

thisparameters

in thesituation

Celem pracybadawczej

byłoopracowanie

metodyoszacowania

polaprędkościpropagacji

falipodłużnej w

niejednorodnymośrodku

anizotropowymVTI na

podstawiedanychsejsmiki

powierzchniowej.W

szczególnościgłównyobiekt

zainteresowaniastanowiło

wyznaczeniewartości

parametrówThomsenaε i δ przy

założeniu,że prędkość

pionowajest znana,

oraz analizamożliwości

2015 200 179

when thevertical

velocity isincorrect.Proposedmethod is

based on theconventionaltechnique ofthe migration

velocityanalysis for

isotropicmedium. Itconsists inseeking ofthe velocityvalues forwhich thedepth ofimaged

point of themediumas the

function ofthe distancebetween thesource anda receiver isinvariable.It meansthe depthof imagedpoint is notdependent

on theoffset. Theestimation

of theanisotropy

określeniapowyższychparametrów,gdy prędkość

pionowazostałaprzyjętabłędnie.

Zaproponowanametoda

opiera się natradycyjnejtechniceanalizy

prędkościmigracyjnychdla ośrodkówizotropowych,

którapolega na

poszukiwaniuwartości

prędkości,dla którychgłębokość

odwzorowywanegopunktu

ośrodkajako funkcjaodległościpomiędzyźródłem i

odbiornikiemjest

niezmienna,tzn. nie

zależy odoffsetu.

Jednak wośrodkach

parameterswas

treated asoptimizationproblem, andthe attempt

to useprobabilistic

globaloptimizationmethods assimulatedannealing

and geneticalgorithm

wasinnovativesolution.

The resultsof calculationfor the three

differentmodels arepresented

in thispublication.

For thesimplestmodel I

(with oneplane andhorizontalreflector)

moreaccurate

solution wasreceivedusing thegenetic

algorithm

anizotropowychuzyskanietzw. efektu

wypłaszczeniamożliwe jestjedynie po

uwzględnieniuparametrówanizotropii

Thomsena ε iδ. Określenieoptymalnychparametrówanizotropii

potraktowanojako problem

optymalizacyjny,a

nowatorskimrozwiązaniem

była próbazastosowania

probabilistycznychmetod

optymalizacjiglobalnej,metody

symulowanegowyżarzania

orazalgorytmu

genetycznego.W publikacji

przedstawionoobliczeniadla trzechmodeli oróżnymstopniu

skomplikowania.

GA.Neverthelessthe relative

error ofestimationis high. Itis equal

16% for theparameterε and 58%

for theparameterδ. For the

model II (withthe dippingreflector)

bothmethodsgave the

comparableresults. Theparameter

ε wasestimatedwith the

accuracy0.1%, the

relative errorof parameterδ estimation

is 24%.Importantpart of the

research wastesting of

methodologyfor more

complicatedmodel

III, which

Opracowanaw projekciemetodykaprzyniosłaodmienne

rezultaty dlaposzczególnych

modeli. Wprzypadku

najprostszegomodelu I (z

jedną granicąpłaskorównoległą)

trafniejszewyniki

otrzymanoza pomocąalgorytmu

genetycznegoGA. Jednak

błądwzględny

procentowyoszacowania

był dużyi wynosił16% dla

parametru εoraz 58% dla

parametruδ. W

obliczeniachz

zastosowaniemmodelu II(z granicąnachyloną)obie metodyprzyniosły

porównywalne

contains thestructuresspecific foroccurrence

of thehydrocarbons

– the faultand the

salt dome.Unfortunately,

it appearedthat reachingof flatness inthe commonimage pointpanels does

not resultin accuracy

of theanisotropyparametersestimation.

Thecalculationfor modelIII was notsatisfying,

this is why itwas dividedinto three

parts. For theeach part the

calculationwas

conductedindependent.

The resultreceived

for the partwithout

wyniki.Parametrε został

oszacowanyz

dokładnością0,1%,

natomiastbłąd

procentowyoszacowaniaparametru δwynosił 24%.

Istotnympunktem

badań byłoprzetestowanie

metodykina bardziej

skomplikowanymmodelu III,

zawierającymstruktury

charakterystycznedla

występowaniawęglowodorów– uskok orazwysad solny.

Niestetyokazałosię, że

osiągnięcie„wypłaszczenia”

nakolekcjachwspólnego

punktuobrazowania

nie

complicatedstructureswas the

nearest ofthe reality.

Like formodel I

and modelII, moreaccurate

estimationwas for the

parameter ε.The

presentedalgorithm,despite of

imperfection,can be

auxiliary forthe previous

methodsof the

velocity fieldestimation inanisotropy

medium. Asan example,the method

can beused for theestimationof the inputparameters

foranisotropicmigration

algorithms.

odzwierciedlasię w

dokładnościoszacowania

poszczególnychparametrówanizotropii.Ponieważobliczenia

prowadzonedla całego

modelunie były

satysfakcjonujące,podzielonogo na trzyczęści, dla

którychobliczenia

byływykonywaneniezależnie.Najbliższe

rzeczywistościwyniki

otrzymanow przypadku

częścimodelu bez

skomplikowanychstruktur. Takjak w sytuacjiz modelami

I oraz IIdokładniej

oszacowanyzostał

parametr ε.Rezultatemniniejszego

projektu jestalgorytm,

który pomimoniedoskonałości

możewspomagać

dotychczasowemetody

szacowaniapola

prędkości wośrodkach

anizotropowych.Przykładowo

metodamoże być

wykorzystanaprzy

szacowaniuparametrówwejściowych

dlaalgorytmów

migracjianizotropowej.



Badawczego

Nowoczesneśrodki

smarowe dospecjalistycznych

zastosowańw

urządzeniachprzemysłowych,

transporcie ikomunikacji

MagdalenaMonika

JabłońskaBogdanPawlicki

StanisławOleksiakAndrzej

SucheckiJoannaŚledź

KrzysztofBrodzikMonika

Ziółkowska

MagdalenaMonika

Jabłońska- PolskieCentrumBadań i

CertyfikacjiS.A., ORLEN

PołudnieS.A.

BogdanPawlicki

– ORLENPołudnie

S.A.

polski Ciągły rozwójprzemysłuwymusza

stałąewolucję wdziedzinieśrodków

smarowych,która

dokonujesię przez

wprowadzanienowoczesnych

urządzeńprzemysłowych

2015 201 167

AnnaMatuszewska

StanisławKruczyńskiWojciechKamela

Artur WolakPiotr

JanochaWojciech

KrasodomskiMagdalena

ŻółtyJolantaDrabik

Ewa KaniaMarek

KalbarczykWaldemarTuszyński

ZofiaBłaszkiewicz

StanisławOleksiak –


PaństwowyInstytut

BadawczyAndrzej

Suchecki– InstytutBadań iRozwoju

MotoryzacjiBOSMAL

Sp. z o.o. wBielsku-Białej

JoannaŚledź –

AkademiaTechniczno-

Humanistycznaw Bielsku-

BiałejKrzysztofBrodzik

– InstytutBadań iRozwoju

MotoryzacjiBOSMAL

Sp. z o.o. wBielsku-Białej

MonikaZiółkowska –Przemysłowy

InstytutMotoryzacji

AnnaMatuszewska

–

i procesówtechnologicznych.

Z koleiochrona

środowiskanaturalnego

wymagastosowania

biodegradowalnychśrodków

smarowych.W

konsekwencjiprowadzi

to dodoskonalenia

jakościśrodków

smarowych iinnych cieczy

eksploatacyjnych,opartych na

syntetycznychbazach

olejowych,olejach

roślinnychlub

wysokorafinowanycholejowych

bazachmineralnych.Nowoczesneurządzenia

przemysłowewymagająstosowania

olejówsmarowych,

cieczy

PrzemysłowyInstytut

Motoryzacji,UniwersytetKardynałaStefana

WyszyńskiegoStanisław

Kruczyński,WojciechKamela –

PolitechnikaWarszawska,

InstytutPojazdówWydziału

Samochodówi Maszyn

RoboczychArtur

Wolak –Uniwersytet

Ekonomicznyw Krakowie,

WydziałTowaroznawstwa,

KatedraTowaroznawstwaPrzemysłowego,

PiotrJanocha– Orlen

laboratoriumw JedliczuWojciech

Krasodomski,Magdalena

Żółty –Instytut Nafty

i Gazu –

roboczych iobróbkowych,

olejówtechnologicznych

oraz smarówo najwyższej

jakości, oodpowiedniodobranych

parametrachlepkościowych.

Producenciśrodków

smarowychpowinni

zapewniaćprzystosowanie

ichwłaściwości

do stalerosnącychwymagań

nowoczesnychtechnologiioraz norm istandardów

międzynarodowych.Konstruktorzy

maszyn iurządzeńoraz ich

użytkownicy,słusznietraktująśrodki

smarowejako element

konstrukcyjny,często

decydujący

PaństwowyInstytut

BadawczyJolantaDrabik –Instytut

TechnologiiEksploatacji

– PaństwowyInstytut

Badawczy,Radom

Ewa Kania– Centrum

Badań iDozoru

GórnictwaPodziemnego

Sp. z o.o.Marek

Kalbarczyk,WaldemarTuszyński– Instytut

TechnologiiEksploatacji

– PaństwowyInstytut

Badawczyw Radomiu,

ZakładTribologii

ZofiaBłaszkiewicz

– InstytutNafty i Gazu– Państwowy

InstytutBadawczy

o trwałości iniezawodności

maszyny.Dzięki

współcześnierealizowanymprogramom

monitorowaniawłaściwościużytkowo –

eksploatacyjnychmożliwy jestciągły nadzórnad stanemtechnicznympracującegourządzenia.Monitoring

właściwościśrodków

smarowychjest

nieocenionymnarzędziem

pozwalającymna

wydłużenietrwałości i

zmniejszenieawaryjnościurządzeń,

wydłużenieokresów

eksploatacjiśrodków

smarowych,prostsze

uzyskiwanieinformacjio stanie

technicznymmaszyn,

ograniczeniekosztów

eksploatacjioraz

identyfikacjęprzyczyn

źródłowychpotencjalnych

awarii.Prace

NaukoweInstytutuNafty iGazu –


Badawczego

Nowespojrzeniena budowęgeologiczną

Karpat– ujęcie

dyskusyjne

LeszekJankowski

PaństwowyInstytut

Geologiczny- Państwowy

InstytutBadawczy

polski Niniejszapublikacja

poświęconajest przedewszystkim

kompleksomchaotycznymwystępującymw Karpatach.Omawianajest tu ichgeneza i

pozycja wstrukturachgórotworu.Z różnego

rodzajukompleksów

chaotycznycho strukturze

„bloki wmatriks”

najwięcejuwagi

poświęconomelanżom

tektonicznym–

nieomawianym

This studyis devotedto chaoticcomplexesoccurring

in theCarpathianMountains.

Their genesisand location

in theOrogen

structure isdiscussed.

Amongdifferenttypes ofchaotic

complexesrevealing“blocks inthe matrix”structure,the focuswas put

on tectonicmélanges,so far notmentioned

2015 202 155

w polskichopracowaniach

naukowych.W publikacji

przedstawionotakże

dyskusyjneujęcie historiibasenowo-tektonicznej.Krytycznie

przedyskutowanom.in.

powszechnieprzyjmowaną

koncepcjęKarpat jako

orogenuzwiązanegoz procesemsubdukcji.

Krytycepoddano

także poglądo istnieniuszerokich

strefoceanicznych

mającychwystępować

w czasierozwojubasenuKarpat.

Zaproponowanoznacznieprostsząhistorięrozwoju

basenowego.

in polishliterature. Inthe study a

controversialconcept ontectono-

sedimentaryhistory of theCarpathians

is alsopresented.Commonlyaccepted

theory of theCarpathiansas orogenyassociated

with thesubduction

process wasquestioned.An opinion

regarding theexistence ofwide oceanic

areascontributingto evolution

of theCarpathian

basinwas also

criticized. Amuch simpler

model ofhistory of the

basin wasproposed.

TheCarpathian

BasenKarpat

wypełnionyosadami

składającymisię na

Karpatywewnętrznei zewnętrznebył, według

przedstawionegotu ujęcia,

jedną strefąbasenową,

podlegającązmianom i

przemieszczaniu.W przyjętymw niniejszejpublikacjizałożeniu,

procesformowania

basenuKarpat

odbył się napasywnejkrawędziplatform

wschodnio- izachodnioeuropejskiej,

rozciąganejw procesieekstensji

orazponowniezestalonejw procesiezamykaniabasenu i

basinfilled withsediments

which makeup the Innerand Outer

Carpathians,according

to thepresentedapproach,

was a singlebasin zone,subjected tochanges andmovements

during itshistory. Inadopted inthe study

assumption,the processof forming

of theCarpathianbasin took

place on thepassive edge

of Easternand Western

EuropeanPlatforms,stretched

due toextension,

re-solidifiedin the basin

closingprocess

and finally

kolizyjnegoetapu

deformacjitektonicznej.We wczesnej

kredziekończy

się okresekstensji

(tworzeniaprzestrzeni

akomodacyjnejw geometriipółrowów)i zaczyna

procesinwersji i

zamykania,wykształcony

też zostajebasen

przedpola.Początek

formowaniatypowegobasenu

przedpolaznaczy

pojawieniesię

inoceramowegosystemu

depozycyjnego.Pojawiająsię facje

„fliszowe”;najpierw wobszarze

Karpatwewnętrznych.

subjectedto tectonic

deformationin collisional

stage. Inthe early

Cretaceousthe extensionperiod ends(creation of

accommodationspace ingeometryof semi-trenches)

and beginsthe processof inversionand closing

– theCarpathians

ForedeepBasin is

formed. Thebeginning

of formationof typicalforeland

basinmeans the

appearanceof

Inoceramusdepositionalsystem. The

flysh typefacies appearfirst in in thearea of InnerCarpathians.

Zatem odpóźnej kredybasen Karpatzewnętrznychjest basenem

przedpola(ang.

foredeepbasin) w

stosunku dowcześniejzestalonej

częścigórotworu(któremu

odpowiadarejon Karpat

wewnętrznych).Wobec

wspólnejhistorii

basenowo-tektonicznejtradycyjny

podziałKarpat na

tzw. Karpatywewnętrznei zewnętrzne

jestpodziałemsztucznym

i nie mażadnego

uzasadnienia.Obszar

tzw. Karpatwewnętrznych

izewnętrznych

Therefore,from the lateCretaceous,

OuterCarpathians

basinbecomesforedeepbasin in

relation topreviouslysolidified

sediments,correspondingto the OuterCarpathians

zone. Inthe viewof sharedtectono-

sedimentaryhistory, thetraditional

Carpathiansdivisioninto so

called Innerand Outer

Carpathiansis artificial

and has nojustification.

The areaof so calledInner and

OuterCarpathians

haveundergonethe same

przeszedł tesame etapydeformacji

tektonicznych.Sam proceszamykaniai kompresji

charakteryzowałsię

przemieszczaniemukładu:orogen– (ang.

backstop)– basen

przedpola(foredeepbasin) –

wypiętrzenieprzedorogeniczne

(ang.forebulge).

Obszarskłonubasenu

przedpola iwypiętrzeniadostarczałmateriału

klastycznegodo basenu,pełniąc rolę

czasowoistniejących„kordylier”.

Na charakteri rozkład facjiw niektórych

okresachwpływ

stages oftectonic

deformations.The very

process ofclosing and

compressionwas

characterizedby followingmovementswithin the

Carpathiansorogensystem:orogenybackstop

– foredeepbasin –

forebulgeuplift. Bothforeland

basin slopeand uplift

zonesprovidedclastic

material intothe basin,acting as atemporary

existing“Cordillera”.

Thecharacter

anddistribution

of faciesin some

geological

mają takżeeustatyczne

zmianypoziomumorza. Zczasemcentrum

depozycjiprzenosi sięw kierunkupółnocnym.

Procesmigracjibasenu

przedpolatrwał aż do

zatrzymaniaw późnymmiocenie.

Zaproponowanokilka modeliukazującychrozwój oraz

rozprzestrzenieniei wzajemne

relacje facji wposzczególnych

okresach.Ponadto

zaproponowanomodelerozwoju

geologicznegoregionu

okołopienińskiego.Uznawany

za rejongraniczny

obszarPienińskiego

periodswere alsoinfluencedby eustaticchangesof sea

level. Overtime, the

depositioncentermoved

toward thenorth. Themigrationprocessesof foreland

basin lasteduntil the late

Miocene.Severalmodels

explainingdevelopment,

distributionand facies

relationshipsin differentgeologic

periods wereproposed.In addition,

the proposedmodels ofgeological

developmentof the

PieninyMountainsarea was

suggested.

PasaSkałkowegojest jedynie

pozostałościąpo kolapsie

późnokredowegofrontu

orogenicznego.W rejoniepolskichKarpat

Pieniński PasSkałkowy

jestkompleksemchaotycznym

o geneziesedymentacyjnej,

o typie „blokiw matriks”,

uformowanymw wynikukolapsufrontu

orogenicznegoi zrzuceniabloków do

tworzącegosię basenuprzedpola,

czyli systemuinoceramowego.

Poszczególnefacje,

tradycyjniezaliczane doodrębnych

subbasenów,a nawet doregionów

Consideredas a border

area, PieninyKlippen Belt

is only aresidue aftercollapse oforogenicfront inthe late

Cretaceous.In the areaof polish

part of theCarpathianMountains,

PieninyKlippen Beltis a chaoticcomplex of“blocks inthe matrix”structure

type, with thesedimentary

genesis,formed asa result oforogenic

front collapseand blocks

dumping intodeveloping

forelandbasin –

Inoceramussystem.

Particularfacies,

traditionally

(Karpatywewnętrzne

czyzewnętrzne),

współwystępujączęsto wjednym

systemiedepozycyjnym

i jednymobszarze

basenowym– np. facjejarmucka,

inoceramowa,istebniańska,

marglikrzemionkowych,

frydeckichoraz

szelfowychpiaskowców

o typiepiaskowcówz Rybia sąelementami

tego samegosystemu

depozycyjnego,sąsiadującze sobą.

Znaczącaokres

przejściowymiędzyetapem

ekstensji akompresji,szeroko

rozprzestrzeniona

includedin the

separatedbasins

and evenseparated

regions(Inner

and OuterCarpathians),often coexist

within onedepositionalsystem andone basinzone. ie.Jarmuta

beds,Inoceramus

beds, Istebnabeds,

siliceousmarls,

Fryderyktype marlsand Rybie

sandstonesare elements

belongingto the samedepositional

system,coexistingwith each

otherWidelyspread

Lgota beds(up to the

Tatras area)comprised

(aż doobszaru

tatrzańskiego)facja

lgocka jestpodłożem

sedymentacyjnymdla

migrującegobasenu

przedpola.Tradycyjniewyróżnianeelementy

tektoniczne(tzw.

jednostkikarpackie;

jak np.jednostka

śląskamagurska

czy skolska)nie są ściśle

związanez tzw.

basenami lubsubbasenami,

są jedynieelementami

tektonicznymi,a nie

tektoniczno-basenowymi.

Proceszamykaniabasenu i

budowaniaorogenupoprzez

sedimentarybasement

for migratingforeland

basin. Lgotabeds weredeposited

duringtransition

periodbetweenextension

andcompression

stages.Traditionallydistinguished

tectonicelements (i.e.Carpathianunits such

as: Silesian,Magura

and Skoleunits) are

not closelyrelated toso calledbasin andsubbasins,but only are

elementsof tectonic

not tectono-sedimentary

elements.The process

of basinclosing and

orogeny

tworzenieścięć

tektonicznychskośnych doosi systemów

depozycyjnychpowoduje, żete same facje

znajdująsię w kilku

jednostkachtektonicznych

(jak np.facja lgocka,

inoceramowa,czy

piaskowcówcergowskich).

Dlakońcowego

uformowaniazarównoKarpat

wewnętrznych,jak i PPSoraz tzw.Karpat

zewnętrznychistotne

znaczeniamają wtórne(po etapiekolizyjnym)deformacjetektoniczne,

czyli etapformowania

uskokówprzesuwczych

i etap

formationthroughcreatingtectonicshearing

zonesoblique tothe axis of

depositionalsystems areresponsible

for theoccurrenceof the same

facies inseveraltectonic

units (eg.Lgota beds,Inoceramus

beds orCergowa

sandstones).For the finalstage of theformation ofboth Inner

Carpathiansand PieninyKlippen Beltsecondary(after thecollisionphase)tectonic

deformationprocesses- strike-

slip faultingphase and

kolapsuorogenu.

Szczególneznaczenie

dla geometriiKarpat

ma etapuskoków

przesuwczych.W znacznej

mierzereaktywowane

zostałypierwotne

powierzchnienasunięć „w

sekwencji” (ang.in sequence)

orazpozasekwencyjnych

(ang. out-of-sequencethrusts). Etap


powodujepowstawanie

szereguasocjacjiuskoków

przesuwczych.Tworzą się

liczne wKarpatachstrukturyo typie

„końskiegoogona” (ang.

horse tailsstructure)

collapse ofthe orogen

were of greatsignificance.

Strike-slip faultingespeciallyinfluenced

the geometryof the

Carpathians.Many ofprimarythrust

surfaceshave beenreactivatedforming insequence

and out-of-sequencethrusts.Strike-

slip faultingresulted in

formation ofnumber of

associationsof strike-slipfaults. In theCarpathiansnumerousstructures

of horse tailstructure

type, flowerstructuretype and

many pull-apart basins

i struktur„kwiatowych” (ang.

flowerstructure)

oraz licznebasenytypu „z

rozdarcia” (ang.pull-apartbasins).

Powstajątakże liczne

uskokinormalne,wynikającez ekstensjirównoległej

do przebiegugłównych

elementówtektonicznych.

Ostatnimetapemrozwoju

tektonicznegojest etapkolapsu

orogenicznego,powodujący

rozpadorogenu icofnięcieprocesu

nasuwania.Proceskolapsuzachodzi

zarówno wKarpatach

wewnętrznych,

are present.Also many

normal faultsresulting

fromextension

actingparallel to

the directionof majortectonic

elementshave been

formed.The ultimate

phase inthe tectonic

developmentwas orogeny

collapse,disintegratingthe orogeny

andwithholdingthe processof thrusting.The collapse

processoccurs in theCarpathians,

both Innerand Outer,

but alsoin the

surroundingarea. At thisstage some

thrustingsheets werereactivated

zewnętrznych,ale także wobszarze

okołokarpackim.W tym etapie

niektórenasunięcia

zostałyreaktywowane

jako uskokinormalne

(m.in.nasunięciaw obrębiejednostki

magurskiej).Dla

wyjaśnieniasposobu

powstawaniaokien

tektonicznychzaproponowano

kilka modeli:model

powstawaniaokien w

strukturach„kwiatowych”,przy strefach

uskokównormalnychi w procesiepowstawania

nasunięćpozasekwencyjnych.

Istotneznaczeniew procesie

migracji oraz

as normalfaults

(amongothers

thrusts inMagura

unit). Severalmodels

explainingthe genesisof tectonicwindows

wereproposed:formationof tectonicwindowsin flower

structures,nearbynormal

faults zonesand duringout – of -sequence

thrusting. Forthe migrationprocesses,

orogeny andlarge chaoticcomplexes

(withsedimentary

genesis)formation,

out-of-sequence

thrustsand the

process of

budowaniagórotworu,a także wprocesietworzenia

dużychkompleksów

chaotycznych(o genezie

sedymentacyjnej)mają

nasunięciapozasekwencyjne

(out-of-sequencethrusts)

oraz procesutrzymania

stałegokąta pryzmy(ang. wedgeequilibrium).Wiele stref

tektonicznychw Karpatach

uległowielokrotniereaktywacji

we wtórnych(poza

procesemkompresji)etapach

deformacji.Proces

tworzeniamelanży

tektonicznychzachodzigłównie

maintainingthe wedgeequilibrium

play animportantrole. Many

tectoniczones in

Carpathianshas been

repeatedlyreactivated

in thesecondary

deformationprocess

excludingcompression.The processof tectonicmélangeformation

occursmainly asa result of

the tectonicreactivationof the samefault zones.Most areaswith tectonic

mélangeoccurrence

is associatedwith the

strike-slipfaulting.

Secondarytectonic

deformation

w wynikureaktywacjitektonicznejtych samych

strefuskokowych.Większość

stref melanżytektonicznych

związanajest z etapem

uskokówprzesuwczych.Wtórne etapy

deformacjitektonicznych

mają takżezasadniczeznaczeniedla obrazu

geomorfologiiKarpat,

szczególnieetap


i etapkolapsu

orogenu. Wopracowaniupostawionokilka hipotezmogącychwyjaśnić

przyczynydodatkowych

etapówdeformacji

tektonicznychoraz

processeswere also

essential forthe present

geomorphologyof

Carpathians,especiallystrike slip

faulting andthe stage

of orogenycollapse. Inthe study,several

hypothesesthat may

explain thereasons foradditionalphases oftectonic

deformationand

redevelopmentof the

Carpathianbasin weremade. One

reasonmay be theprocess ofCarpathian

Oroclinecreation,

manifestingitself in

bending boththe basin

area and the

przebudowybasenuKarpat.

Jednym zpowodówmoże być

procestworzeniaorokliny

karpackiej,przejawiający

się wzaginaniuzarówno

przestrzenibasenowej,

jak iformującegosię orogenu.

Procesów możebyć takżeprzyczyną

zmiannachyleniaosi basenu.

Orogen. Thisprocess canalso be the

cause of thechanges inslope of thebasin axis.



Badawczego

Elementysystemu

naftowegoKarpat

IrenaMatyasikGrzegorzLeśniak

Piotr Such


PaństwowyInstytut

Badawczy

polski W pracyprzedstawiono

elementysystemu

naftowegoKarpat– skały

macierzyste,drogi migracji

oraz skałyzbiornikowe.

Scharakteryzowanorównież

In thestudy new

elements ofCarpathiansPetroleumSystem of– Menilitebeds and

Istebna beds,migrationpathways

and reservoirrocks werepresented.

2015 203 121

wybraneropy naftowe.

Opisanouważane zapodstawowe

skałymacierzysteKarpat, tj.warstwy

menilitowei warstwy

istebniańskie.Cenną

zaletą badańtych skał

jest ocenaśrodowiska

sedymentacjiosadów

uzyskiwana zchromatograficznych

oznaczeńfrakcji

nasyconejbituminów,dla którejokreślono

dystrybucjęn-alkanów i

izoprenoidów.Analizowanopłytki cienkie

z rdzeniwiertniczychi odsłonięć

powierzchniowychreprezentujących

wszystkiepotencjalne

skały

Also selectedtypes ofoil were

characterized.Considered

as mainsourcerocks in

Carpathiansi.e. Menilitesand Istebnabeds were

characterized.The

advantageof these

studies is theevaluation of

sedimentationenvironmentof depositsbased oncolumn

chromatographyanalysis ofsaturated

fractions ofbitumens for

which thedistribution

of n-alkanes andisoprenoids

weredetermined.

Thin sectionsfrom the corematerial and

outcrops

zbiornikoweoraz

każdy typpiaskowców– od dolnejkredy do

oligocenu.Na

podstawiebadań

laboratoryjnychi terenowych

określonomożliweścieżkimigracji

węglowodoróww Karpatach

oraz ichpowiązanieze strefami

tektonicznymi.Rezultaty

badańwłaściwości

zbiornikowychwykazują, że

parametryzbiornikowei filtracyjne,

pomimoskomplikowanej

strukturyprzestrzeniporowej i

zróżnicowanejhistorii

diagenezy,są dość

zunifikowane.

representingall potential

reservoirrocks andall types ofsandstonesoccurring inCarpathians

ofCretaceousto Oligocenage wereanalyzed.Based onlaboratoryand fieldresearch,possible

hydrocarbonsmigration

pathways inCarpathiansin relation

with tectoniczones weredetermined.The resultsof reservoirpropertiesanalyze

show thatreservoirand filter

parameters,despite theircomplicated

structureand variedhistory of

diagenesis,

Autorzydokonali

klasyfikacjiwłasności

zbiornikowych,posługując

sięjednostkami

hydraulicznymi– GHU. W

klasyfikacjętę włączono

również skałyzbiornikowe

o niskiejprzepuszczalności

typu tight.Stwierdzono,że jedynym

parametrem,który wsposób

jednoznacznywydzielaklasy, jestśrednicaprogowa.

Dla średnicponiżej 4 μm

przepuszczalnośćjest

charakterystycznadla złóż

typu tight.Badania

potwierdziłyznaczącą

rolę systemuszczelin.Miąższe

are quiteunified. The

authorsperformedreservoir

propertiesclassificationwith the useof hydraulic

units(GHU). Thisclassificationalso included

“tight”reservoir

rocksrevealing lowpermeability.It was foundthat the onlyparameter

which clearlyseparatesclasses is

the thresholddiameter. For

diameters < 4 μm

permeabilityis typicalfor “tight”deposits.The study

confirmed asignificant

role offracturesystem.

The thickcomplexes

kompleksyskał typu

tight mogąstać sięzłożami

opłacalnymiw

eksploatacji.

of “tight” rockcan become

hydrocarbonsdeposits ofeconomicviability.



Badawczego

Paliwaalkoholowe

dlatransportu –

uwarunkowania,badaniai rozwój

Alcoholfuels for

transport –background,research anddevelopment

AdrianIrimescuAndersAndraeAndreasMayer

AndrzejSzczotkaBartoszHejny

Celina BujasChristine

HungCinzia

TornatoreCornelia

SeilerGerardoValentino

Grażyna ŻakJan

CzerwinskiJarosław

MarkowskiJitka

ŠtolcpartováJoachim

MohnJoseph

WoodburnKamil KřůmalKerstin Zeyer

PiotrBielaczyc,

BartoszHejny,Joseph

Woodburn,Andrzej

Szczotka –BOSMAL

AutomotiveResearch

andDevelopmentInstitute Ltd,

Bielsko-Biala, Poland

OttoAndersen– Stiftinga

Vestlandsforsking/WesternNorway

ResearchInstitute,Sogndal,NorwaySergio

Manzetti –Fjordforsk

AS,NanoLab,Vangsnes

polskiangielski

Niniejszapraca

zawiera zbiórartykułów

naukowychdotyczących

szerokopojętych

zagadnieńzwiązanych zmożliwością

wykorzystaniapaliw

alkoholowychw transporcie

samochodowym.Przedstawia

trendyrozwojowe

paliwalkoholowychw Europie ina świecie

oraz omawiaproblemy

związane zwykorzystaniem

alkoholi jakopaliwa lub

komponentupaliw dozasilania

The studycontainsa set of

scientificpapers,

concerningthe widely

comprehendedissues

associatedwith the

possibility ofusing alcoholfuels in motor

transport.It presents

developmentaltrends of

alcohol fuelsin Europe

and aroundthe worldas well asdiscussesproblems

associatedwith usingalcohol asfuel or a

componentof fuels forpowering

2015 204 248

LeonidTartakovsky

LeszekZiemiański

LubošDittrichLuca

MarchittoMaria MuñozMartin Mazač

MartinPechout

MartynikaPałuchowska

MichalVojtíšek-Lom

MichałWojtasik

Norbert HeebOtto

AndersenPavel

MikuškaPeter

HoneggerPeter SchmidPierre ComtePierre Comte

PiotrBielaczyc

RafaelFleischman

RamónFernando

Colmenares-Quintero

Regula HaagSergio

Manzetti

6894,Norway

ChristineHung –

ChristineHung

Consulting,Bergen,Norway

JanCzerwinski– Universityof AppliedSciences,

Biel-Bienne,Laboratory

for IC-Engines

and ExhaustEmissionControl,Nidau,

SwitzerlandAnders

Andrae –Huawei

TechnologiesSweden

AB, Kista,Sweden

MartynikaPałuchowska,

ZbigniewStępień,

StanisławOleksiak,Grażyna

Żak, LeszekZiemiański,

Jarosław

silnikówpojazdów

samochodowych.Poruszaponadtosprawy

toksycznościpaliw

alkoholowychi ich

wpływu naśrodowiskonaturalne w

powiązaniu zzagadnieniami

normalizacyjnymi.

enginesof motorvehicles.Moreoverit raises

matters ofthe toxicity ofalcohol fuels

and theirimpact on theenvironmentas well as inconnection

withstandardizing

issues.

SimonaSilvia Merola

StanisławOleksiak

Vít BeránekVojtěch KlírWojciech

KrasodomskiYuhan ArleyLenis Rodas

ZbigniewStępień

ZofiaBłaszkiewicz

Markowski,Wojciech

Krasodomski,Michał

Wojtasik,Celina

Bujas, ZofiaBłaszkiewicz

– InstytutNafty i Gazu– Państwowy

InstytutBadawczy

Pierre Comte– Universityof AppliedSciences,

Biel-Bienne,Abgasprüfstelle

FH Biel,Switzerland

AndreasMayer –Technik

ThermischeMaschinen,

TTM,Switzerland

NorbertHeeb –

EidgenössischeMaterial

Prüf- undForschungsanstalt,

SwitzerlandMichal

Vojtíšek-Lom, VítBeránek,

Vojtěch Klír

– Center forVehicles forSustainable

Mobility,Faculty of

MechanicalEngineering,

CzechTechnicalUniversityin Prague

MartinPechout,

MartinMazač,Luboš

Dittrich –Departmentof Vehicles

and Engines,Faculty of

MechanicalEngineering,

TechnicalUniversityof Liberec

MariaMuñoz,NorbertHeeb –

Empa, SwissFederal

Laboratoriesfor MaterialsScience andTechnology,Laboratory

for AdvancedAnalytical

Technologies

PierreComte, JanCzerwinski– UASB,

Universityof AppliedSciences

Biel,Laboratoryfor ExhaustEmissionControl,Nidau,

SwitzerlandRegulaHaag,

CorneliaSeiler, Peter

Schmid –Empa, Swiss

FederalLaboratoriesfor MaterialsScience andTechnology,Laboratory

for AdvancedAnalytical

TechnologiesPeter

Honegger,KerstinZeyer,

JoachimMohn –

Laboratoryfor Air

Pollution/Environmental

Technology,

Dübendorf,Switzerland

SimonaSilvia Merola,

AdrianIrimescu,GerardoValentino– Istituto

Motori CNR,Napoli, Italy

RamónFernando

Colmenares-Quintero –Research

GroupTERMOMEC,UniversidadCooperativade Colombia,

Medellín,Colombia;

YuhanArley Lenis

Rodas –Universidaddel Norte,

Barraquilla,Colombia

JitkaŠtolcpartová– Institute ofExperimentalMedicine ofthe CzechAcademy

of SciencesPavel

Mikuška,

Kamil Křůmal– Institute

of AnalyticalChemistry of

the CzechAcademy

of SciencesLuca

Marchitto,Simona

Silvia Merola,Cinzia

Tornatore,Gerardo

Valentino –Istituto Motori

– CNR –Napoli, Italy

RafaelFleischman,

LeonidTartakovsky– Technion

– IsraelInstitute of

Technology,Technion

City, Haifa,Israel



Badawczego

Badanieskładu cieczypozabiegowej

pohydraulicznymszczelinowaniu

i analizarozwiązań

technologicznychw aspekcie

jej

Tests ofchemical

compositionand technical

solutionsanalysis inaspects ofreuse offlowback

liquid after

TeresaSteligaPiotr

Jakubowicz


PaństwowyInstytut

Badawczy

polski Zabiegihydraulicznegoszczelinowaniawykonywanew formacjachłupkowych,ze względu

na dużowiększą

skalę niż wprzypadku

Hydraulicfracturing,

done in shaleformations,results insignificantamounts of

liquid wastes,much morethan in the

case of

2015 205 297

powtórnegowykorzystania

hydraulicfracturing

odwiertówkonwencjonalnych,

generująznaczne

ilościciekłych

odpadów,które należyw racjonalny

sposóbzagospodarować.

Optymalnymrozwiązaniem

tegoproblemu

jest powtórnewykorzystanie

cieczypozabiegowej


dosporządzania

płynów wkolejnychzabiegach

hydraulicznegoszczelinowania.

Wymaga tozastosowania

metodwstępnego

oczyszczania,a następnieodsalania z

wykorzystaniemtechnologii

charakteryzującychsię

conventionaldrilling.

The wastesought to bemanaged

in a rationalway. The

mostfavorablesolution isthe re-useof flowback

water inorder todevelop

liquids forconsecutivestages of the

fracturing.It requirespreliminarytreatment

andsubsequentdesalination

methodswith the

application oftechnologieswhich should

provideeconomicefficiency

andenvironmental

protection.Thus, wastesobtained inhydraulic

efektywnościąekonomicznąi dbałością ośrodowiskonaturalne.

Dziękitakiemu

podejściudo problemu

zagospodarowaniaśrodowisko

tylko wograniczonym

stopniuzostaje

obciążonesubstancjamiodpadowymiuzyskiwanymipo zabiegach

hydraulicznegoszczelinowania.

W oparciuo analizyfizyko-

chemiczneoraz badania

toksykologiczneprzedstawionocharakterystykę

płynówszczelinujących

(i środkówdo ich

sporządzania)oraz cieczy

pozabiegowejpo

hydraulicznymszczelinowaniu

fracturingare reduced.Based on ananalysis of

physicochemicaland

toxicologicalresearch, the

characteristicsof fracturingfluids (andthe means

for theirpreparation)and flowback

fluid afterhydraulicfracturingof shale

formationperformedin well (A)located in

the northernPoland, waspresented.

We analyzedThe

possibilityof applying

moderntechniques

andtechnologies

in order toallow there-use offlowback

liquid afterhydraulicfracturing

formacjiłupkowej

wykonanymw odwiercie

(A)położonymna tereniepółnocnej

Polski.Przeanalizowano

możliwościzastosowanianowoczesnych

technik itechnologii

w celuumożliwieniapowtórnego

wykorzystaniacieczy

pozabiegowejpo


dosporządzania


w kolejnychzabiegach,a następnie

przedstawionowarianty

rozwiązańtechnologicznych.

Analizyfizyko-

chemiczneobejmujące

m.in.

to preparefracturingfluids in

subsequenttreatments

wasanalyzed,

and next thevariations oftechnological

solutionswere

presented.Physico-chemicalanalysesincluding:

determinationof total

dissolvedsubstances(includingchlorides),

organicsubstances

(COD, BOD5and TOC

indicators),total

petroleumhydrocarbons

(TPH),aromatic

hydrocarbons(BTEX,PAH),

phenols,surfactants,

heavymetals etc.,

oznaczenie:zawartościsubstancji

rozpuszczonych(w tym

chlorków),substancji

organicznych(wskaźnikiChZT(Cr),

BZT5,OWO),

substancjiropopochodnych

(TPH),węglowodorówaromatycznych

(BTEX,WWA),fenoli,

środkówpowierzchniowo

czynnych(SPCz),metali

ciężkichitp., w

połączeniu zprzeprowadzonymi

analizamitoksykologicznymi

zwykorzystaniem

testów nowejgeneracji(Microtox,

MARA,DaphtoxkitF magna,

Thamnotoxkit

together withtoxicological

analyses,(performed

with theuse of newgeneration

tests -Microtox®,

MARA,DaphtoxkitF magna,

ThamnotoxkitF,

Phytotoxkit),enable totalestimation ofthe potential

influenceof drilling

liquids, theirindividual

componentsand flowback

liquids onthe natural

environment.Due to

simplicity ofuse the newgeneration of

microbiologicaltests, can be

applicablein a much

biggerarea than

conventionaltests. Firstly,there is no

F,Phytotoxkit)

w pełniumożliwiają

ocenępotencjalnego

wpływu naśrodowisko

zarównopłynów

szczelinującychi ich

poszczególnychskładników,jak również

cieczypozabiegowych

pohydraulicznym

szczelinowaniu.Zastosowanemikrobiotestyze względu

na: brakkoniecznościprowadzenia

hodowliorganizmów,

łatwośćużycia,

krótki okresinkubacji

stosowanychorganizmów

(reprezentującychrożne

poziomy włańcuchu

troficznym)oraz wysoki

need to growmicroorganisms,

secondly, anincubationperiod ofthe test

organisms,representing

variouslevels in a

trophic chain,is short.

Moreover,the tests

have a highlevel of

standardizationand relativelylow costs ofapplication.

Taking thesefacts into

consideration,the tests

were usedfor toxicityestimationand water

environmentmonitoring.

Theyenabled fastand simpleobtaining ofdata on toxic

propertiesof the tested

samples.The mostsignificant

poziomstandaryzacjii stosunkowoniskie kosztystosowania,mogą być

wykorzystywanew znaczniewiększym

zakresie niżkonwencjonalne

biotesty. Ztego względu

testy tezostały

zaproponowanedo

zastosowaniaw ramachsystemuoceny

toksycznościi monitoringuśrodowiskawodnego.

Zapewniająone łatwei szybkie

uzyskiwaniedanych o

toksycznychwłasnościach

badanychpróbek.Uwagęnależyzwrócićprzede

wszystkim nainnowacyjny

andinnovative isthe MARA(Microbial

Assayof Risk

Assessment)test, whichis used for

environmentalrisk

estimation.As

bioindicators,10

procaryoticorganisms(bacterialspecies

belongingto differenttaxonomic

units)and one

eucaryoticorganism

(yeast) wereapplied inthis test.

Toxicologicalanalysis ofthe main

componentsapplied infracturing

fluidsdevelopment,has shown,

thatpolymers in

test ocenyryzyka

środowiskowegoMARA

wykorzystującyjako

bioindykatorydziesięć

organizmówprokariotycznych

(bakterieo różnej

przynależnościtaksonomicznej)

i jedeneukariotyczny

(drożdże).Analiza

toksykologicznagłównych

składnikówwykorzystywanych

dosporządzania


wykazała, żepolimery wstężeniach

stosowanychdo

sporządzaniapłynów niewykazują

toksycznegowpływu naorganizmy

żywewykorzystywane

w testach

concentrationsused in thepreparationof the fluids,do not have

any toxicinfluenceon living

organismsused in

toxicologicaltests (lack

of possibilityto determine

EC50).However,

high toxicityhas beenfound in

individualcomponents

of fluids:crosslinkedsubstances,substances

reducing flowresistance

and polymerbreakers.

The flowbackliquid

analysis,done afterhydraulicfracturingof hole (A)

(4 liquidsamples

taken duringflowback),

toksykologicznych(brak

możliwościwyznaczenia

EC50).Natomiast

środkisieciujące,

środkiredukujące

oporyprzepływuoraz środkisłużące do

łamaniastrukturypolimeru

charakteryzująsię wysoką

toksycznością.Analizacieczy

pozabiegowejpo


odwiertu (A)(4 próbki

cieczypozabiegowej

pobranew trakcie

wywoływaniaodwiertu)

wskazuje, żezawartośćsubstancji

rozpuszczonych(w

szczególności

shows thatdissolved

substancescontent

grows withthe increase

of theexcavated

water volume(particularly

chloridesfrom 10 500

to 39 800mg/dm3).

The oxygendemand also

increases:COD from 5000 to 8 000mg O2/dm3,BOD5 from400 to 800mg O2/dm3

and TPHfrom 85 to

185 mg/dm3.During the

toxicologicalanalyses

it wasobserved

that with thegrowth ofpollutantscontents,

toxicproperties ofthe obtained

flowbackwater also

chlorków od10 500 do 39800 mg/dm3)wzrasta wrazze wzrostem

objętościwydobytej

wody.Odnotowanotakże wzrost

zapotrzebowaniana tlen

(ChZT(Cr)z 5000 do8000 mg/dm3, BZT5z 400 do800 mg/dm3, TPH

z 85 do 185mg/dm3).

Przeprowadzonaanaliza

toksykologicznawykazała,że wraz zewzrostemzawartości

zanieczyszczeńwzrastaływłasnościtoksycznewydobytej

cieczypozabiegowej

pohydraulicznym

szczelinowaniu.Wszystkie

próbki cieczy

increased –all samples

wereclassified

as low toxic.The samplesof flowback

liquidtaken afterhydraulicfracturingof well (A),

includeresidual

remains ofthe polymer,which shouldbe removed

beforeboth the

preliminarytreatment

and potentialdirect

applicationto the

developmentof the nextfracturingfluids. Inorder to

remove thepolymerremains,biologicalmethods

usingcommercial

biopreprations(e.g. Frac-

pozabiegowejanalizowanepod kątemokreślenia

toksycznościzostały

zaklasyfikowanedo grupy

substancjio niskiej

toksyczności.Ciecz

pozabiegowapo


odbieranaw trakcie

wywoływaniaodwiertu

(A) zawieraw swymskładzie

resztkowepozostałości

polimeru,które należy

usunąćzarówno

przedzastosowaniem

metodwstępnego

oczyszczania,jak i przed

ewentualnymbezpośrednim

wykorzystaniemdo

sporządzania

Bac i Gum-Bac),

selectedaccordingto polymertype and

other waterparameters,should beapplied.Other

options ofthe polymerremoval are

chemicalmethods

basedon deepoxidation

with severeoxidizers

(perhydrol,sodium

hypochloriteetc.).The

preliminarytreatment ofthe flowback

water, aswas provenin laboratorytests, can be

done withcoagulation(advancedcoagulants

polialuminiumchloridePAX-16)

kolejnychpartii płynu

zabiegowego.Do usunięciapozostałości

polimeruz cieczy

pozabiegowejpo


zaleca sięzastosowanie

metodbiologicznych

wykorzystującychbiopreparatykomercyjne(np. Frac-

Bac i Gum-Bac),

odpowiedniodobrane wzależnościod rodzajupolimerui innych

parametrówwody.

Drugimwariantemprocesu

usuwaniapozostałości

polimerusą metodychemiczneoparte nagłębokim

utlenianiu z

followed byflocculation(Stabpol-

K an activeflocculant),and next,

post-coagulationsedimentsseparation

and filtration.In the case

of low salinityof the after-

treatmentfluid, its re-

usage infracturing

fluiddevelopmentis possible(accordingto technical

requirementsof fluid).

Preparationof such waterneeds onlythe removalof polymer

remains andpreliminarytreatmentdone withclassicalmethods.

Generally, aTDS level of30 g/dm3 isdetermined

zastosowaniemsilnych

utleniaczy(perhydrolu,podchlorynu

sodu iinnych).Wstępne

oczyszczaniecieczy

pozabiegowejpo

hydraulicznymszczelinowaniu,

jak wykazałyprzeprowadzone

badanialaboratoryjne,

może byćrealizowane

metodąkoagulacji

(zastosowanienowoczesnychkoagulantów– chlorków

poliglinuPAX-16)

połączonejz flokulacją(efektywny

środekflokulującyStabpol-

K), po którejnastępuje

oddzielenieosadów

pokoagulacyjnychna drodze

as bordervalue, whichenables the

developmentof fracturingfluids. Forpolymerswith no

toleranceto a high

salt contentof, an

acceptablevalue of

salt contentcan be at alower level.Increase insalinity of

the followingsamples of

the flowbackwater,

causes thenecessity

to usedesalination

methodsin order to

obtain water,which couldbe re-used.

To guaranteehigh

effectivenessand properoperation

of theinstallation,there are

sedymentacjii filtracji.

W przypadkucieczy

pozabiegowejo niskim

zasoleniu(spełniającej

wymogitechnologiczne

określonew projekcie

sporządzaniapłynu

szczelinującego)możliwe jestjej powtórne

wykorzystaniedo

sporządzeniapłynu dozabiegu

hydraulicznegoszczelinowania.Przygotowanie

takiej wodysprowadzasię jedynie

do usunięciaresztkowychpozostałości

polimeruoraz

przeprowadzeniawstępnego

oczyszczaniametodami

klasycznymi.Na ogół

zasolenie

technologicalrequirements

for thedesalination

process(membraneand thermal

methods)resulting in

the necessityfor deeper

watertreatment.

This ispossible with

biologicalmethods and

adsorptiontechniqueswith the use

of activecarbon.

The initiallytreated

liquid afterhydraulicfracturing

can undergomembrane

processes ofdesalination/concentration.Low contents

of salt inthe fluid( < 10 g/

dm3) enabletreatmentwith the

electrodialysis

na poziomie30 g/dm3

przyjmuje sięjako wartośćgraniczną,

umożliwiającąsporządzanie

płynówszczelinujących(w przypadkuwykorzystania

polimerównietolerujących

wysokiejzawartości

solidopuszczalna

wartośćzasolenia

możekształtować

się naniższym

poziome).Wzrost

zasoleniakolejnych

partiiodbieranej

cieczypozabiegowej


zmusza dozastosowania

metododsalania

w celuuzyskania

(ED)technique,

which leadsto partialobtainingof pure

water andconcentrated

brine.Laboratoryresearchdone on

Sample 1taken in aninitial phaseof flowback

afterhydraulicfracturingof the hole(A), led to

determinationof the

electrodialyticprocess of

desalinationfactors.

The followingstep of the

desalination/concentrationof water with

a higherdegree of

salinity (20– 50 g/dm3)is reversed

osmosis(RO). In thecase of high

wody dopowtórnego

wykorzystania.Zgodnie zwymogami

technologicznymiprocesówodsalania(metodami

membranowymii

termicznymi),w celu

zagwarantowaniawysokiej

efektywnościi

bezawaryjnościpracy

instalacjinależy

przeprowadzićdoczyszczanie

cieczypozabiegowej

pohydraulicznym

szczelinowaniu.Doczyszczanie

możnazrealizować

stosującmetody

biologiczneoraz metodyadsorpcyjne

zwykorzystaniem

węgliaktywnych.

contents ofcalcium andmagnesium

ions andsilica,

methods oftheir masking(antiscalant

dosing)should be

appliedearlier,in orderto inhibit

disadvantageousprocesses

in themembrane.

The researchof the

processwas done

on the pre-treated water

(Sample4) from theflowback

afterhydraulicfracturing(chloride

contents of40 g/dm3).Optimum

conditions ofthe processleading toa 2-step

installation(7 modules)

Wstępnieoczyszczona

cieczpozabiegowa


może zostaćpoddana

membranowymprocesomodsalania/zatężania.

Niskiezawartości

soli w cieczypozabiegowej

(zasoleniena poziomiemniejszym

niż 10g/dm3)

umożliwiajązastosowanieoczyszczania

metodąelektrodializy,

którapozwala naczęścioweodzyskanie

czystej wodyi zatężonej

solanki.Badania

laboratoryjneprowadzonena próbce nrI pobranej wpoczątkowej

of a chosenmembrane(producedby Toray)

have beendetermined.

The nextstep of

desaltingof both:

concentratedmineralizedwater (leftafter RO)and the

flowbackwater afterhydraulicfracturing,

are thermalmethods

(MED, MSF,VC). It is thefinal phaseof desalting,

in whichthe purified

water, crystalsalt (sodium

chloride),post-

crystallisationliquor

and slightamounts ofboiler scale

are obtained.Laboratory

tests carriedout on

fazieodbioru po


odwiertu (A)pozwoliły naokreślenie

wskaźnikówprowadzenia

procesuodsalania

elektrodialitycznego.°

Następnymetapem

odsalania/zatężania

cieczypozabiegowej


o wyższymstopniu

zasolenia(na poziomie

20–50 g/dm3) jesttechnika

odwróconejosmozy

(RO). Przedprzystąpieniemdo odsalania

cieczymetodą

odwróconejosmozy

należy, wprzypadku

concentratedbrines afterthe reverse

osmosisprocess haveshown, thatthe resulting

purified watermeets the

requirementsnecessary,for both the

re-use inpreparing

the fracturingfluids as

well as forremoval

of surfaceand groundwater. Salt

(sodiumchloride)obtained

by thecrystallizationis a complete

product forindustrial use

– it meetsthe standard

PN-86 /C-84081/02

and GISrequirements

for thecontentof trace

elements(Pb, Cd, Hg,

wysokiejzawartości

jonówwapnia imagnezu

orazkrzemionki,zastosować

metodymaskowania

tychskładników(dozowanie

antyskalantów)w celu

zahamowanianiekorzystnych

zjawiskzachodzących

namembranie.

Badaniaprocesu

przeprowadzonona wstępnie

oczyszczonejpróbce nrIV cieczy

z wypływuzwrotnego pohydraulicznymszczelinowaniu

o zawartościchlorków na

poziomie40 g/dm3.Określonooptymalne

warunkiprowadzenia

As, Zn, Cu).The secondend product

is post-crystallisation

liquor(comprising

mainlychlorides

of calcium,magnesium,potassium

and sodium),which

may be anintermediate

productfor further

processing,and

especiallysuitable for

use as abrine for

winter road-maintenance.

Due totechnologicalprogress and

the abovesuggested

ways offlowback

watermanagement,

the harmfulinfluenceof the oilindustryon the

procesu nainstalacji

dwustopniowej(7 modułów)

nawytypowanychmembranach(producent– Toray).Kolejnymetapem

odsalaniazatężonych

wódsolankowychpozostałychpo procesie

RO orazcieczy

pozabiegowejpo


o dużymzasoleniu

jestzastosowanie

metodtermicznych(MED, MSF,

VC). Jestto końcowy

etapodsalania,w którymoprócz

oczyszczonejwody

uzyskujesię sól

environmentcan be

significantlyreduced.However,possible

dangers ofconsecutivephases of

exploration,opening andexploitationof shell gas

must betaken into

consideration.Nowadays,shell gas

explorationare being

carried out.Concessionersare analyzing

researchresults

to provedisposableresources.This is theproper timeto performtests whichare crucial

for shell gasexploitationthat couldbe safe forthe natural

environment.

krystaliczną(chlorek

sodu), ługpokrystalizacyjny

orazniewielkie

ilościkamienia

kotłowego.Przeprowadzone

badanialaboratoryjne

nazatężonychsolankach

po procesieodwróconej

osmozywykazały,

że uzyskanaoczyszczonawoda spełniawymaganiakonieczne

zarówno dopowtórnegoużycia przy

sporządzaniupłynów

szczelinujących,jak

również doodprowadzenia

do wódpowierzchniowych

i ziemi. Sól(chloreksodu)

uzyskanaw wyniku

krystalizacjijest

pełnowartościowymproduktem

dozastosowań

przemysłowych– spełnia

normęPN-86/

C-84081/02oraz

wymaganiaGIS

dotyczącezawartości

pierwiastkówśladowych(Pb, Cd,

Hg, As, Zn,Cu). Drugimkońcowymproduktem

jest ługpokrystalizacyjny

(zawierającygłówniechlorki

wapnia,magnezu,

potasui sodu),

który możestanowić

półproduktdo dalszejprzeróbki,a przede

wszystkimnadaje się do

wykorzystaniajako solankado zimowegoutrzymania

dróg.Dzięki

postępowitechnicznemu

orazzaproponowanym

sposobomzagospodarowania

wód zwypływu

zwrotnegomożna wznacznym

stopniuograniczać

niekorzystnywpływ

przemysłunaftowego naśrodowiskonaturalne.

Należyjednak

mieć pełnąświadomość

zagrożeńmogących

pojawićsię na

poszczególnychetapach

poszukiwania,udostępnianiai eksploatacji

gazu z

formacjiłupkowych.

Obecnietrwają prace

poszukiwawczezłóż gazu

łupkowego.Koncesjobiorcy

analizująwyniki

badań, abyudokumentować

zasoby. Jestto dobryczas na

podjęcie pracbadawczych,kluczowych

w kontekściebezpiecznej

dlaśrodowiskaeksploatacji

gazu zformacji

łupkowych.Instytut Nafty

i Gazu –Państwowy

InstytutBadawczy

Wybraneaspektysystemu

naftowegoa nowe

spojrzeniena geologię

Karpat.Przewodnik- warsztatyterenowe

pracazbiorowa


PaństwowyInstytut

BadawczyPaństwowy

InstytutGeologiczny- Państwowy

InstytutBadawczy

polski W pracyprzedstawiono

opisodsłonięć

terenowychwybranych

dlaprzedstawienia

nowejkoncepcjibudowy

geologicznejoraz systemu

naftowego

This paperpresents a

description ofthe outcrops

selectedfor new

conceptionon structural

geologyand the

CarpathiansPetroleum

System. Thedescription

2015 169

Karpat. Opisobejmuje 11odsłonięć od

Bandrowado Grybowa,

któreukazują profil

Karpat, zuwzględnieniem

skał istotnychdla systemunaftowego,

skałmacierzystych,

jak i skałuszczelniających.

W omówieniuodsłonięć

przedstawionotakże nowe

poglądyna tematrozwoju

basenowo-tektonicznego

Karpat;szczególny

naciskpołożonona nowo

odkryte etapyrozwoju

basenowego(etapy

tworzeniakompleksów

chaotycznycho typie

spływów).Wiele uwagi

includes 11outcrops

fromBandrów

to Grybów.The outcrops

reveal theprofile of theCarpathians

includingrelevantelements

of theCarpathiansPetroleum

Systemi.e. sourceand sealing

rocks. Inthe outcrop

description anew view onthe tectono –sedimentarydevelopment

of theCarpathians

waspresented

withemphasison newly

discoveredstages

of basindevelopment

(the stageof chaoticcomplexesformation

poświęconoutworomo typie

melanżutektonicznego

i ich roli wkształtowaniu

systemunaftowego.

of runofftype). Much

attentionwas paid toformations

of themélange type

and theirrole in the

developmentof the

CarpathianPetroleumSystem.


PaństwowyInstytut

Badawczy

RynekPolskiej

Nafty i Gazu

The PolishPetroleum

and NaturalGas Market

pracazbiorowa


PaństwowyInstytut

BadawczyPwC

polskiangielskirosyjski

2015 160



Badawczego

Badaniapoliizobutylenobursztynoimidów

w zakresieoceny

użytkowejdodatków

detergentowo-dyspergujących

do paliwsilnikowych

Investigationinto the

performancecharacteristicspolyisobutenylsuccinimides

asdetergent-dispersantadditive tomotor fuel

WinicjuszStanik


PaństwowyInstytut

Badawczy

polski W pracyprzedstawionowyniki badań

zaawansowanychtechnologicznie

olejównapędowych

Premium iPower Diesel

przeznaczonychdla zasilania

silników ozapłonie

samoczynnymwyposażonych

wnowoczesne

układywtrysku

paliwa High

The workshows theresults oftesting ofhigh-tech

Premium andDiesel Powerdiesel fuelscontaining

multifunctionaladditive

packagesPetropak®

andEnergocet®

intendedto power

compression-ignition

engines with

2015 206

PressureCommon

Rail System(HPCRS)

spełniającychnormy emisji

Euro 6/VIzawierającychwielofunkcyjne

pakietydodatków

Petropak® iEnergocet®.

Wielofunkcyjnepakiety

dodatkówPetropak® iEnergocet®

charakteryzująsię wysokątrwałością

termodynamicznąoraz

odpornościąna ścinanie

mechanicznetworzącegosię w paliwie

przezzastosowane

modyfikowanepoliizobutylenobursztynoimidy

stabilnegoukładu

micelarnegowykazującegowłaściwości

detergentowo-dyspergujące

keep clean

modern fuelinjection

systems HighPressureCommon

Rail System(HPCRS)that meet

the emissionstandardsEuro 6/

VI.Multifunctionaladditive

packagesPetropak®

andEnergocet®

arecharacterized

by its highthermodynamic

stability andresistance tomechanical

shear ofstable

micellarsystemforming

in the fuelby usedmodified

polyisobutylenesuccinicimides

showing ofdetergent-dispersantkeep cleanand clean-

i clean-uppotwierdzonego

badaniamisilnikowymi

wedługprocedur

CEC F-23-01i CEC

F-98-08.Utworzony

przezmodyfikowane

poliizobutylenobursztynoimidystabilnyukład

micelarnyw postaci

odwróconychmicel w

środowiskuapolarnym,

jakim jest olejnapędowyzapobiega

tworzeniu sięwewnętrznych

osadówInternalDieselInjector

Deposits(IDID)

poprzezsolubilizacjęi peptyzację

nierozpuszczalnychw paliwie

prekursorówosadów w

wysokociśnieniowych

up propertiesconfirmed

by theengine testsaccordingto the CEC

F-23-01 andCEC F-98-08procedures.The stable

micellarsystem

created bythe modified

polyisobutylenesuccinicimides inthe form

of reversemicelllesin apolar

environment,which is

diesel fuel,prevents the

formationof internalformations

InternalDieselInjector

Deposits(IDID) by

solubilizationand

peptizationof insolublein the fuel

depositprecursors

wtryskiwaczachCommon

Rail. Badanemodyfikowane

poliizobutylenobursztynoimidywykazywały

równieżzdolność do

zwilżaniapowierzchnimetalowychw wysokich

temperaturach,tworząc film

ochronnyzapobiegający

osadzaniusię wysoce

adhezyjnychosadówi laków.

Pozwalałoto na

utrzymaniew czystości

dyszyrozpylaczy

czopikowychi

wielootworowych.Zastosowanemodyfikowane

poliizobutylenobursztynoimidywykazały

pełnąsynergię z

pozostałymidodatkami

wielofunkcyjnychpakietów

in high-pressureCommon

Rail injectors.The testedmodified


showed alsoability to

wet metalsurfacesat high

temperaturesto form aprotective

film topreventbuildupof highlyadhesive

deposits andlakes. Thisallowed tokeep cleanpintle andmultiple-

hole injectornozzles.

The appliedmodified


showed fullsynergy

with otheradditives of

multifunctional

Petropak® iEnergocet®

a ichzastosowanie

w olejachnapędowych

Premiumi PowerDiesel,

spełniałowymaganiaŚwiatowejKarty Paliw– WorldwideFuel Charter

(WWFC2013) dla

olejównapędowych

kategorii4 i 5 orazwytyczne

producentówukładów

wtryskowychw postacideklaracji

wspólnegostanowiska

„FuelRequirements

for DieselFuel Injection

Systems,Diesel Fuel

InjectionEquipment

Manufacturers,CommonPosition

packagesPetropak®

andEnergocet®

and theiruse in

diesel fuelsPremium andPower Diesel

met therequirements

of theWorldwide

Fuel Charter(WWFC2013) for

diesel fuelscategory 4and 5, andguidelinesof injection

systemsmanufacturersin the form ofthe common

positiondeclaration

""FuelRequirements

for DieselFuel Injection

Systems,Diesel Fuel

InjectionEquipment

ManufacturersCommonPosition

Statement-2012""in respect of

Statement– 2012”

odnośniewymagań

jakościowychdla olejów

napędowychprzeznaczonych

do zasilaniasilników ozapłonie

samoczynnym.

the qualityrequirements

for dieselfuel for

compression-ignition

engines.

(polski) (angielski) czasopisma artykułu autorów ... filetytuł czasopisma tytuł artykułu...

Documents

Transcript of (polski) (angielski) czasopisma artykułu autorów ... filetytuł czasopisma tytuł artykułu...