Polska 2030

Polska 2030 Geografia i generacje rozwoju Kontekst europejski

Michał Boni,

Szef Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów

Warszawa, 1 października 2010 r.

Polska 2030

2 2

Geografia rozwoju – kontekst europejski i globalny

Polska 2030

Kryzys a kluczowe dylematy rozwojowe UE i Polski

• czy prace nad programem UE 2020 dotykają kluczowych zagrożeo i wyzwao?

• efekt kryzysu: ujawnienie kryzysu różnych modeli kapitalizmu?

– kapitalizm indywidualistyczny (liberalny): prymat wydatków i zadłużania się (USA, Irlandia, UK) nad oszczędnościami (indywidualnymi, paostwa),

– kapitalizm kolektywistyczny (etatystyczny – rola nadmiernego welfare state): zbiorowe życie na kredyt (Grecja),

– modele pośrednie (Hiszpania, Portugalia, kraje bałtyckie);

• kryzys 2008-2010 po kolei odsłania różne słabości gospodarek i finansów paostw (od bankructw banków do zagrożeo bankructwami paostw);

• w rezultacie: kryzys modelu rozwoju (czy tok prac nad UE 2020 to uwzględnia?).

3

Polska 2030

Kryzys a kluczowe dylematy rozwojowe - Europa

• jak wyjśd z kryzysu (exit strategy) budując nowe siły rozwojowe, by sprostad konkurencyjności globalnej nowego charakteru?

• jak zarządzad rozwojem przy olbrzymiej skali zróżnicowao (Północ-Południe, starzy-nowi członkowie UE, gospodarki zadłużone-gospodarki zrównoważone)?

• jak równoważyd, harmonizowad perspektywę rozwoju (wydatki) i perspektywę stabilności finansowej (oszczędności, redukcje nakładów, wzrost podatków)?

• w jakiej perspektywie czasowej budowad tę harmonizację: 2012 – 2014 ?

4

Polska 2030

Kryzys a kluczowe dylematy rozwojowe - Polska

• jak wyjśd ze spowolnienia, budując nowe przewagi konkurencyjne?

• jak odrobid zaległości rozwojowe (dystans infrastrukturalny: transport, energetyka, wymiar digitalny) w tym samym czasie, jak najszybciej (rola środków UE)?

• jak zawodowo zaktywizowad rezerwy zasobów pracy (więcej pracujących, więcej podatków, więcej samodzielności rodzin i równowagi w finansach publicznych)?

• jak harmonizowad perspektywę rozwoju (wydatki) i perspektywę stabilności finansowej (oszczędności, redukcje nakładów, wzrost podatków)?

• w jakiej perspektywie czasowej: 2010-2015 (kluczowy okres)?

5

Polska 2030

Trzy scenariusze 6

Źródło: Europa 2020.

Polska 2030

Który scenariusz dla Europy? 7

orientacja na scenariusz I (trwałej odbudowy);

czas: kiedy wzrost sił rozwojowych, realny „exit strategy”: 2012/2015 (w połowie dekady?);

czy wystarczy osiągnięcie wcześniejszej dynamiki rozwoju, bo konkurencyjnośd (BRIC, Azja…) silniejsza w świecie?

scenariusz I – zbyt mało „wymagający”, agresywny.

Polska 2030

Cele EU 2020

8

Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji.

Rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej.

Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójnośd społeczną i terytorialną.

Polska 2030

7 projektów przewodnich (ang. flagship initiatives)

1. Europejska agenda cyfrowa.

2. Młodzież w drodze.

3. Unia innowacji.

4. Polityka przemysłowa w dobie globalizacji.

5. Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia.

6. Europejski program walki z ubóstwem.

7. Europa efektywnie korzystająca z zasobów.

9

Polska 2030

10 zintegrowanych wytycznych (1)

Skala makro:

Zapewnienie jakości i stabilności finansów publicznych.

Przeciwdziałanie niestabilności makroekonomicznej.

Redukcja niestabilności w sferze euro.

Skala mikro:

Optymalizacja wsparcia dla B+R i innowacji, wzmacnianie trójkąta wiedzy i uwolnienie potencjału ekonomii cyfrowej.

Poprawa wydajności zasobów i redukcja gazów cieplarnianych.

Poprawa środowiska biznesowego i konsumenckiego oraz modernizacja bazy przemysłowej.

10

Polska 2030

10 zintegrowanych wytycznych (2)

Zatrudnienie:

Podnoszenie uczestnictwa w rynku pracy i redukcja bezrobocia strukturalnego.

Rozwój wykwalifikowanej siły roboczej w odpowiedzi na potrzeby rynku pracy, promocja jakości pracy i kształcenia ustawicznego.

Podnoszenie jakości systemów edukacji i szkolenia na wszystkich poziomach oraz wzrost uczestnictwa w szkolnictwie wyższym.

Promocja włączenia społecznego oraz zwalczanie ubóstwa.

11

Polska 2030

Wskaźniki EU 2020 (1)

Obszar Cel uzgodniony podczas Rady Europejskiej

Propozycja Polski

Zatrudnienie Dążenie do osiągnięcia wskaźnika zatrudnienia w wysokości 75% wśród kobiet i mężczyzn w wieku 20–64 lat…

wskaźnik zatrudnienia wśród osób w wieku 20-64 lat w Polsce w 2020 r. na poziomie około 71-72 proc. Tak ustalona wartośd celu narodowego oznaczad będzie zmniejszenie luki wobec celu dla UE27 w 2020 r. o 6-7 p.p.

Badania i Rozwój Poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, w szczególności z myślą o tym, aby łączny poziom inwestycji publicznych i prywatnych w tym sektorze osiągnął 3% PKB…

cel krajowy w 2020 r. w zakresie nakładów na badania i rozwój (B+R) - 1,7 % PKB.

Klimat Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z roku 1990; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; oraz dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%; UE zdecydowana jest podjąd decyzję o osiągnięciu do 2020 roku 30-procentowej redukcji emisji w porównaniu z poziomami z 1990 roku, co będzie jej warunkową ofertą względem globalnego i kompleksowego porozumienia dotyczącego okresu po 2012 roku, o ile inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnych redukcji emisji, a kraje rozwijające się wniosą wkład na miarę swoich zobowiązao i możliwości; zmniejszenie zużycia energii pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe.

Lista pytao do dyskusji.

12

Polska 2030

Wskaźniki EU 2020 (2)

Edukacja Podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez dążenie do zmniejszenia odsetka osób zbyt wcześnie kooczących naukę oraz poprzez zwiększenie odsetka osób mających wykształcenie wyższe lub równoważne; uwzględniając wniosek Komisji, w czerwcu 2010 roku Rada Europejska ustali wskaźniki liczbowe dla tych celów; zmniejszenie do 4,5% odsetka osób wcześnie porzucających naukę oraz zwiększenie do 45% odsetka osób z wykształceniem wyższym w wieku 30-34 lat.

Przyjęcie do realizacji oraz skupienie uwagi na jakości edukacji.

Ubóstwo Propagowanie włączenia społecznego, w szczególności przez obniżenie poziomu ubóstwa. Należy prowadzid dalsze prace nad przygotowaniem właściwych wskaźników. Rada Europejska zajmie się ponownie tą kwestią na posiedzeniu w czerwcu 2010 roku.

Polska sugeruje przeprowadzenie debaty na temat adekwatności wskaźników mierzących kwestie ubóstwa. Proponuje się m.in. zastanowienie się nad wprowadzeniem wskaźnika dot. deprywacji.

13

Polska 2030

Zmieniające się bieguny rozwoju świata 14

Udział w globalnej gospodarce wg parytetu siły nabywczej (% globalnego PKB)

Źródło: OECD, Perspectives on Global Development 2010. Shifting Wealth

4 prędkości rozwoju świata w 1990 4 prędkości rozwoju świata w 2000

Polska 2030 Polska 2030

15

Polska 2030

Model rozwoju

rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkaoca w relacji do UE i zmniejszenie nierówności) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju

16

Filar dyfuzji (równoważenia) Zgodnie z mechanizmem polaryzacyjno-dyfuzyjnym równoważenia rozwoju i polityką spójności społecznej, co daje w efekcie zwiększenie potencjału konkurencyjności Polski

Filar innowacyjności (modernizacji) Nastawiony na zbudowanie nowych przewag konkurencyjnych Polski opartych o wzrost KI (wzrost kapitału ludzkiego, społecznego, relacyjnego, strukturalnego), co daje w efekcie większą konkurencyjnośd

Cel:

Filary zadaniowe

To jest odpowiedzią na wyzwania dotyczące: Długoterminowej, prowzrostowej stabilności makroekonomicznej, problemów demograficznych,

Poprawy i równoważenia sytuacji między regionami, Warunków rozwoju kapitału ludzkiego w równowadze, przebiegu życia i

kariery zawodowej Potrzeby sprawności „paostwa pomocnego” (przejście od modelu

paostwa nadodpowiedzialnego do paostwa pomocnego), Warunków wzrostu kapitału społecznego w celu wzmocnienia

rozwojowego kapitału społecznego, Odrobienia dystansu we wszystkich obszarach infrastruktury (drogi,

kolej, sieci teleinformatyczne, sieci energetyczne), Potrzeby przejścia od społeczeostwa informacyjnego do cyfrowego, Odpowiedzi na wyzwania środowiskowe i klimatyczne,

Kontekst:

Zagrożenia

Dryf rozwojowy

Inercja decyzyjna

Kryzy światowy i słabości europejskie

CLUB MED

Szanse

Skok cywilizacyjny

Dobre przywództwo

Wykorzystanie sytuacji – „twórcza destrukcja”

CLUB NORTH

Filar efektywności

Usprawnienie funkcji przyjaznego i pomocnego paostwa (nie nadodpowiedzialnego) działającego efektywnie w kluczowych obszarach interwencji

Polska 2030

Poprawa spójności wewnętrznej kraju przez integrację funkcjonalną i dyfuzję rozwoju oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów

2010 – Główne węzły i obszary dyfuzji

2030 – Integracja funkcjonalna obszarów + specjalne działania dla obszarów peryferyjnych

Źródło: MRR, „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030”.

17

Polska 2030

Obszary wiejskie o najgorszych wskaźnikach sytuacji społeczno-gospodarczej

18

Źródło: Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020:Regiony, miasta, obszary wiejskie, MRR 2009

Polska 2030

Kierunki działao polityki przestrzennej w ramach mechanizmu polaryzacyjno – dyfuzyjnego równoważenia rozwoju

Wzmocnienie obszarów peryferyjnych poprzez integrację z metropolią sieciową. Rozwijanie powiązao funkcjonalnych pomiędzy obszarami peryferyjnymi

(żółta linia) służy głównie zapewnieniu spójności kraju Źródło: MRR, „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030”.

19

Polska 2030

20 20

Nowe przewagi konkurencyjne

20

Polska 2030

21

Kapitał intelektualny

Polska 2030

Kapitał ludzki 22

Źródło: Kapitał intelektualny dla zrównoważonego wzrostu Kapitał intelektualny jako długookresowy priorytet Polski z perspektywy członkostwa w Unii Europejskiej oraz Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. za INSEAD, Who cares? Who dares? Providing the skills for an innovative and sustainable Europe, European Business Summit 2009.

Polska 2030

Kapitał strukturalny 23

W Polsce jest mało naukowców nie mówiąc o tym, że większośd z nich pracuje poza przedsiębiorstwami – brakuje infrastruktury badawczej

Źródło: Kapitał intelektualny dla zrównoważonego wzrostu Kapitał intelektualny jako długookresowy priorytet Polski z perspektywy członkostwa w Unii Europejskiej oraz Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. za OECD.

Polska 2030

Potencjał kapitału społecznego wśród młodych 24

25%

36%

5%

18%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Zaufanie do innych ludzi

Zaufanie do partii politycznych

Źródło: European Social Survey 2008

58% 58%

23%

41%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Au

stri

a

Be

lgia

Bu

łgar

ia

Ch

ile

Taiw

an

Ko

lum

bia

Cyp

r

Cze

chy

Dan

ia

Do

min

ikan

a

Wie

lka

Bry

tan

ia

Esto

nia

Fin

lan

dia

Gre

cja

Gw

atem

ala

Ind

on

ezj

a

Irla

nd

ia

Wło

chy

Ko

rea

Po

łud

nio

wa

Łotw

a

Lie

chte

nst

ein

Litw

a

Luxe

mb

urg

Mal

ta

Me

ksyk

No

wa

Zela

nd

ia

No

rwe

gia

Par

agw

aj

Po

lska

Ro

sja

Sło

wac

ja

Sło

we

nia

His

zpan

ia

Szw

ecja

Szw

ajca

ria

Tajla

nd

ia

Ho

ng

Ko

ng

Ho

lan

dia

Śre

dn

ia

Zaufanie do innych ludzi

Zaufanie do partii politycznych

Źródło: Initial Findings from the IEA International Civic and Citizenship Education Study

Zaufanie społeczne wg krajów – ESS 2008

Zaufanie społeczne wg krajów – młodzież ICCS 2009

Polska 2030

Kapitał relacyjny 25

Wzrost gospodarczy w 2009

Polska 2030

Kapitał intelektualny Polski

Jakośd i długośd życia mierzona wieloma wskaźnikami wyraźnie podniosła się po roku 1990, pięciokrotnie zwielokrotnił się także udział w nauczaniu na poziomie wyższym, jednak pytanie o jakośd polskiego kształcenia pozostaje otwarte.

Indeks kapitału intelektualnego dla dzieci – 13 miejsce na 16,

• Niski udział w nauczaniu przedszkolnym,

Indeks kapitału intelektualnego dla studentów – 13 miejsce na 16,

• 2 polskie uczelnie na liście szanghajskiej,

• Mała liczba publikacji polskich naukowców w zagranicznych periodykach naukowych,

• Niedostosowanie kwalifikacji zdobywanych w procesie nauczania do kompetencji wymaganych przez pracodawców (transfer edukacja – rynek pracy),

Indeks kapitału intelektualnego dla dorosłych – 14 miejsce na 16,

• Nadal niska aktywnośd edukacyjna Polaków – LLL

Indeks kapitału intelektualnego dla seniorów plasuje Polskę na ostatnim miejscu, wśród 16 krajów europejskich.

• Niska aktywnośd zawodowa,

• Poczucie alienacji,

• Nieadekwatny poziom dostępności usług medycznych i opiekuoczych.

26

Polska 2030

Kapitał Intelektualny 27

Warunki dla odpowiedniej jakości dorosłego życia

Kluczowe rekomendacje dla stworzenia przewag konkurencyjnych

Polska 2030

Aby osiągnąd poziom nakładów na badania i rozwój powyżej 1% PKB do 2020 r. należy systematycznie zwiększad udział środków przeznaczanych na naukę o 15% w stosunku do roku poprzedniego. Prezentowany model jest modelem uproszczonym zakładającym stały wzrost PKB o 3,5% w ciągu roku i pomijający wartośd inflacji. W latach 2015 – 2020 przyjęto wartośd środków pochodzących z funduszy strukturalnych UE w rocznej wysokości o 20% wyższej niż w latach 2010 – 2013 oraz wzrost udziału środków prywatnych w finansowaniu badao i rozwoju do poziomu 0,5% PKB. Dla osiągnięcia wartości nakładów na badania i rozwój w wysokości ok. 1,7% PKB oznacza koniecznośd podwyższenia nakładów pochodzących z budżetu paostwa na naukę w ostatnich trzech latach (2018 – 2020) o 20% w stosunku do roku poprzedniego.

28

Źródło: ZDS – obliczenia własne

Nakłady na naukę

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2015 2017 2020

Nakłady budżetowe (w mln PLN) 4339 4547 4020 4623 5316 6113 8085 10693 18477

Nakłady przedsiębiorstw (w mln PLN) 1932 2511 4182 4497 4855 5263 6474 7000 9700

Fundusze Strukturalne (w mln PLN) 0 681 2551 2551 2551 2551 3000 3000 3000

Łącznie (w mln PLN) 6824 8331 12589 13642 14834 16182 17559 20593 31177

Nakłady budżetowe do PKB (%) 0,36% 0,35% 0,37% 0,39% 0,40% 0,42% 0,49% 0,61% 0,96%

Nakłady przedsiębiorstw do PKB (%) 0,16% 0,19% 0,30% 0,30% 0,30% 0,30% 0,40% 0,40% 0,50%

Nakłady z funduszy strukturalnych

UE po 2015 r. 0,18% 0,17% 0,16%

Nakłady łączne do PKB (z

uwzględnieniem funduszy

strukturalnych po 2015 r.) 0,59% 0,64% 0,89% 0,90% 0,90% 0,91% 1,04% 1,24% 1,62%

Polska 2030

2 warianty rozwoju: nadganianie i impet (cyfrowy) 29

1. Wariant „nadrabiania zaległości”: podstawowym zadaniem jest zwalczanie wykluczenia i zagwarantowanie „średniego” poziomu rozwoju i zaangażowania; Polska w dużej mierze reaktywnie realizuje cele wyznaczane przez paostwa bardziej rozwinięte cyfrowo i naśladuje ich działania; walka z wykluczeniem cyfrowym pozostaje ciągłym wyzwaniem, a możliwości technologii cyfrowych pozostają niewykorzystane; rozwój Polski cyfrowej nie jest kluczowym obszarem z punktu widzenia strategii rozwoju – realizujemy „program minimum”,

2. Wariant „wykorzystania impetu”: Polska konsekwentnie realizuje zadania związane z rozwojem kluczowych obszarów i procesów, które gwarantują impet cyfrowy – postęp skokowy dzięki wykorzystaniu potencjału technologii cyfrowych; konsekwentnie poszerza się obszar i skala zaangażowania cyfrowego społeczeostwa; jako społeczeostwo jesteśmy przygotowani na przyszłe formy wykluczenia cyfrowego, związane z coraz to nowymi technologiami; rozwój Polski cyfrowej jest kluczowym, osiowym elementem polityki (zgodnie z Europejską Agendą Cyfrową).

Polska 2030

Ikony impetu cyfrowego (symbole zmiany)

E-skills: kompetencje wykorzystania technologii zapewniane w procesie edukacji formalnej i ustawicznej,

Komputer w szkole: intensywne wykorzystanie technologii cyfrowych w procesie edukacyjnym,

E-nauczyciel: kompetencje cyfrowe kadry nauczycielskiej,

Cyfrowa domena publiczna: otwarte zasoby wiedzy, digitalizacja dziedzictwa kulturowego, żywa kultura cyfrowa,

Open government: nowy model funkcjonowania paostwa z wykorzystaniem technologii cyfrowych: e-paostwo, e-sąd, e-konsultacje, e-wybory, e-referenda, dostęp do informacji publicznej online,

Cyfrowa gospodarka: impet w określonych segmentach sektora ICT, mogących stanowid przewagę konkurencyjną,

E-centra: lokalne punkty aktywności i współpracy obywatelskiej z wykorzystaniem technologii cyfrowych,

Otwarty dostęp do wiedzy.

30

Polska 2030

Rozwój a otwarte zasoby wiedzy

Otwarta innowacja – żadne przedsiębiorstwo nie jest w stanie samodzielnie skutecznie prowadzid badao, tradycyjne modele zarządzania własnością intelektualną oparte na całkowitej kontroli okazują się zbyt zamknięte,

Współpraca z innymi podmiotami i czerpanie z zewnętrznego potencjału badawczego,

W pełni otwarty model innowacji, zakładający także otwartośd wytwarzanej własności intelektualnej (open source innovation),

Otwartośd podmiotów komercyjnych na innowacyjne działania ich klientów i konsumentów (user-driven innovation),

Open access – rozwój otwartego dostępu do treści naukowych:

― Dostęp do treści publikowanych w ramach programów grantowych finansowanych ze środków publicznych,

― Budowa otwartych repozytoriów instytucjonalnych (szkoły wyższe i JBR),

― Wspieranie czasopism naukowych publikujących w modelu otwartego dostępu,

― Wsparcie dla uczelni i JBR wdrażających otwartych mandatów dla produkowanej przez siebie wiedzy.

Pilotażowe programy badao i rozwoju w modelu otwartej innowacji (obejmowanie określonych sektorów gospodarki – otwartośd w sferze praw autorskich i patentów),

Wsparcie dla wykorzystania rozwiązao informatycznych typu open source w firmach.

31

Polska 2030

32

Ewolucja administracji publicznej („od zaświadczenia do oświadczenia”)

Modele paostwa/obywatelskości

Źródło: ZDS PRM, „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”, Warszawa 2009

Polska 2030

Od paostwa nadodpowiedzialnego do paostwa pomocnego

33

„Paostwo pomocne” (subsydiarne): paostwo bardziej przejrzyste, partycypacyjne, pomocnicze (3xP). Dlatego jest nam potrzebny podział odpowiedzialności, ale także przyjaznośd paostwa i przejrzystośd reguł,

Musimy wskazywad i wykorzystywad nowe możliwości techniczne i jakościowe komunikacji i deliberacji – demokracja partycypacyjna,

Przeciwstawne wizje: paostwo pomocne vs. paostwo nadodpowiedzialne (nie potrzebujące energii społecznej, z ograniczonym zaufaniem do przedsiębiorców i obywateli, co powoduje, że w relacjach z nimi wymaga np. „zaświadczeo” nie uznając „oświadczeo”),

Ciąg logiczny: Paostwo jest niesprawne brak zaufania słaby kapitał społeczny więc paostwo jest niesprawne,

Przejście od welfare do workfare + welfare society,

Każdy obywatel, rodzina, wspólnota mają swoją rolę (zgodnie z zasadą pomocniczości) – paostwo interweniuje tam, gdzie jest potrzebne, jak najbardziej adekwatnie, adresując swoje działania konkretnie,

Należy pamiętad, że paostwo pomocne – nie oznacza paostwa „zero” – oznacza paostwo dobrze dopasowane do potrzeb.

Polska 2030

34 34

Dylematy rozwoju

34

Polska 2030

Dochody, wydatki i wzrost PKB 35

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Wydatki i dochody publiczne oraz deficyt SFP i wzrost gospodarczy w proc. PKB

Wydatki Dochody Deficyt (prawa oś) Wzrost PKB (prawa oś)

Źródło: obliczenia własne ZDS

Polska 2030

36 Kryzys: świat a Polska Zadłużenie i deficyt sektora finansów publicznych

Źródło: OECD, „Postcrisis fiscal rules: stabilizing public finance while responding to economic aftershocks. 31-st Annual Meeting of OECD Senior Budget Officials, Athens, Greece 3-4 June 2010

Polska 2030

Udział wydatków publicznych w PKB 37

Źródło: Eurostat

Polska 2030

Wydatki 38

Bazowy scenariusz zmiany struktury wydatków publicznych (% PKB)

Źródło: obliczenia własne ZDS

2005 2010 2015 2020 2025 2030

Edukacja i oświata 6.1% 5.7% 5.6% 5.5% 5.5% 5.4%

Kultura, rekreacja i religia 1.0% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1%

Obronnośd 1.1% 1.4% 1.3% 1.3% 1.2% 1.1%

Ochrona środowiska 0.6% 0.6% 0.6% 0.7% 0.7% 0.8%

Ogólne usługi publiczne 6.3% 5.8% 6.1% 6.4% 6.7% 7.0%

Porządek i bezpieczeostwo

publiczne 1.7% 1.8% 1.8% 1.8% 1.8% 1.8%

Sprawy gospodarcze 3.8% 5.6% 6.2% 6.3% 6.3% 6.3%

Transfery społeczne 17.0% 15.7% 14.9% 14.1% 13.4% 12.6%

Usługi mieszkaniowe i komunalne 1.4% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1%

Zdrowie 4.4% 4.6% 5.0% 5.5% 6.0% 6.4%

Suma koocowa 43.3% 43.3% 43.8% 43.8% 43.7% 43.7%

Polska 2030

Potencjał demograficzny

Wg projekcji GUS w perspektywie roku 2030 liczba osób w wieku pow. 65 lat zwiększy się do około 10 mln (2006: 7 mln), przy zmniejszającej się liczbie osób w wieku produkcyjnym.

Zmiany demograficzne to nie tylko zagrożenie – są one w dużej mierze wynikiem rozwoju cywilizacyjnego.

Potencjał polskich seniorów jako źródło impulsów rozwojowych?

39

Charakterystyka rynku pracy 2005 2030 (bez zmian wskaźnika zatrudnienia)

2030 (ze zmianami wskaźnika zatrudnienia)

Liczba pracujących (w mln)

14,3 12,7 16,4

Liczba utrzymywanych (w mln)

23,9 23,9 20,1

W tym osoby 60-65+

5,6 9,0 8,9

Pozostali 18,3 14,9 11,3

Liczba utrzymywanych na jednego pracującego

1,7 1,9 1,2

Źródło: ZUS, KRUS, obliczenia własne

Polska 2030

Wpływ wzrostu zatrudnienia o 1 p.p. na finanse publiczne

W mld zł

Dochody 2010 (

zgodnie z UB)

Wzrost dochodów

po wzroście

wskaźnika

zatrudnienia o 1 p.p.

PIT (BP+JST) 70,2 1,2

VAT 106,2 1,8

Akcyza 53,1 0,9

Wpływy składkowe

FUS 89,0 1,5

Wpływy składkowe

NFZ (plan finansowy

NFZ na 2010 r.)

53,2 0,9

Wpływy składkowe

Funduszu Pracy

8,4 0,1

Łącznie 380,0 6,4

Łącznie bez VAT i

akcyzy 3,7

40

Wpływ zmiany na dochody podatkowe sektora finansów publicznych

Wskaźnik zatrudnienia w Polsce w 2009 r. w grupie wiekowej 15-64 wyniósł 59,3%. Jego wzrost o 1 p.p. (tj. do poziomu 60,3%) oznaczałby wzrost liczby zatrudnionych o ok. 1,7% (tj. o 270 tys. osób; 15-64),

Założenie: nowi zatrudnieni odznaczają się takimi samymi parametrami co dotychczas zatrudnieni (dotyczy to zwłaszcza przeciętnego wynagrodzenia oraz skłonności do konsumpcji),

Wzrost dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatków pośrednich, wpływów składkowych FUS, NFZ i Funduszu Pracy.

Źródło: opracowanie DAS KPRM na podst. danych Eurostat

Polska 2030

41 41

Nowe siły rozwojowe – młoda generacja

41

Polska 2030

Solidarnośd pokoleo – młoda generacja i Polska 2030 42

Źródło danych: Prezentacja Krystyny Szafraniec „Czas na młodych. Socjologiczne charakterystyki pokolenia”

Pole A’: młodzieżowe aspiracje są bardzo wysokie, długie strategie edukacyjne, rodzice wspierają swoje dzieci kapitałem (krok do przodu w stosunku do rówieśników i do siebie,

Pole B’: aspiracje są równie wysokie lub niewiele niższe, zakładane strategie edukacyjne bywają najczęściej długie, faktycznie jednak stają się krótsze (lub gorszej jakości), zaszczepianie ambicji przez rodziców – brak kapitału na pełną realizację zamierzeo,

Pole C’: aspiracje są znacznie niższe, ale nie niskie (zwłaszcza w odniesieniu do konsumpcji), brak długich strategii edukacyjnych, rodzice fundują dzieciom głównie resentymenty i roszczeniowe postawy (brak kapitału intelektualnego, materialnego, mentalnego), wyuczony pesymizm i biernośd.

Polska 2030

Charakterystyka młodej generacji: nie ma luki technologicznej i luki edukacyjnej (przewagi konkurencyjne):

43

1. Czy ta generacja jest całością (bez szufladkowania)?

2. Czynniki zróżnicowania: miejsce zamieszkania, status rodziców, rodzaj szkoły i edukacji, płed (przewaga K nad M),

3. Wzorce kulturowe: deinstytucjonalizacja rodziny (rozpoczęte procesy), nowy porządek sentymentalny (wzorce seksu) – założenie rodziny nie jest wyrazem samodzielności (praca, zatrudnienie – jest),

4. Transfer: edukacja – rynek pracy (słabości: kompetencje, system nastawiony na „średniaka”) 4 kroki:

Mied pracę (orientacja na start),

Mied odpowiednie wynagrodzenie (samodzielnośd 1o),

Mied satysfakcję i warunki rozwoju w pracy (orientacja na przyszłośd),

Mied samodzielnośd 2o, jako 4 krok (rodzina, dom).

Polska 2030

Charakterystyka młodej generacji: nie ma luki technologicznej i luki edukacyjnej (przewagi konkurencyjne) (częśd 2):

44

5. Aspiracje: materialno-duchowe *stereotyp pokolenia: uzależnienie od konsumpcji, komputerów, konkurencyjnej rywalizacji (od 3K)+,

6. Sfera wolności (prywatna) – internet, życie (nie wkraczad),

7. Zmiana postaw (ku średniej europejskiej, jeśli chodzi o wiedzę obywatelską, mniej patriotycznie z większą ostrożnością),

8. Mobilnośd,

9. Zależnośd od mediów (mniej treści więcej formy, przejmowanie wzorców istotne dla modelu konsumpcji, naśladowanie postaw, etc.),

10. Dawniej a dziś: rodzina, szkoła paostwo, grupa rówieśnicza + internet, media i rynek.