Krajowy plan gospodarki odpadami 2030

IDEE DLA POLSKIINSTYTUT SOBIESKIEGOwww.sobieski.org.pl

KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI

2030

TOMASZ STYŚROBERT FOKS

KAMIL MOSKWIK

RAPORT


Instytut Sobieskiegoul. Nowy Świat 2700-029 Warszawatel./fax: 22 826 67 47

[email protected]

KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 2030Tomasz StyśRobert FoksKamil Moskwik

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2030

Konsultanci*: Hanna Marlière, Julia Patorska, Marcin Roszkowski, Paweł Zieliński

©Copyright by Instytut Sobieskiego 2016ISBN 978-83-942126-5-0Współpraca: Julita WilczekProjekt: Piotr PerzynaOkładka: Piotr Perzyna, ALC Marketing & Media ProjectZdjęcia autorów: Marcin Maziej (Tomasz Styś i Robert Foks); Mateusz Trynkos (Kamil Moskwik)

*Konsultanci nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek treści umieszczone w raporcie. Pełną odpowiedzialność za wszystkie jego elementy, w tym oceny i rekomendacje, ponoszą jedynie autorzy raportu.


KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI

2030

TOMASZ STYŚROBERT FOKS

KAMIL MOSKWIK

4


spis treści

streszczenie 7

1. cel raportu 10

2. analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami komunalnymi 14

2.1. Wytwarzanie odpadów komunalnych 122.2. Odbieranie odpadów komunalnych 192.2.1. Organizacja systemu odbierania odpadów komunalnych w Polsce 202.2.2. Struktura systemu odbierania odpadów komunalnych 232.2.3. Prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych 262.3. Zagospodarowanie odpadów komunalnych 312.3.1. Organizacja systemu zagospodarowania odpadów komunalnych

w Polsce 322.3.2. Mechaniczno – biologiczne przetwarzanie odpadów komunalnych 372.3.3. Efektywnośćmechaniczno–biologicznegoprzetwarzania

odpadów komunalnych w Polsce 412.3.5. Termiczneprzekształcanieodpadówkomunalnych 442.4. Podsumowanie 442.4.1. Wytwarzanie odpadów komunalnych 442.4.2. Odbieranie odpadów komunalnych 462.4.3. Zagospodarowanie odpadów komunalnych 47

3. cele systemu gospodarowania odpadami komunalnymi 49

3.1. Cele krótkookresowe 493.2. Celedługookresowe:gospodarkaoobieguzamkniętym 503.2.1. Kluczowecelepakietuzwiązanezgospodarkąodpadami 523.2.2. PlandziałaniaUEdotyczącypakietugospodarki oobieguzamkniętym.Wybraneaspekty 543.2.3. Propozycjefinansowania 553.3. Podsumowanie 563.3.1. Cele krótkookresowe (do 2020 r.) 56 3.3.2. Celedługookresowe(do2030r.) 56

4 5


4. prognozowane zmiany z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi 57

4.1. Wytwarzanieodpadówkomunalnych 574.2. Odbieranieodpadówkomunalnych 594.3. Zagospodarowanieodpadówkomunalnych 624.4. Podsumowanie 63

5. kluczowe wyzwania systemu gospodarowania odpadami 64

5.1. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducenta 645.1.1. Organizacja systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce 665.1.2. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducentawkontekścieprojektu gospodarkioobieguzamkniętym 715.2. Nowesynergiepomiędzysystememgospodarkiodpadami i sektorem energetycznym. Odpady komunalne wpolskimsystemieenergetycznym 735.2.1. Energiazodpadówwpakieciegospodarkioobieguzamkniętym 765.2.2. Utratastatusuodpadów 775.3. Podsumowanie 785.3.1. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducenta 785.3.2. Nowesynergiepomiędzysystememgospodarkiodpadamiisektorem energetycznym. Odpady komunalne w polskim systemie energetycznym 79

6. kierunki działań w zakresie kształtowania systemu gospodarki odpadami. wnioski i rekomendacje 80

6.1. Kluczowebarieryrozwojugospodarkiodpadami 806.2. Rekomendacjezmian 84

o autorach 89

7


StReSzczeNIe

Celemraportujestidentyfikacjakluczowychaspektówzwiązanychzorganizacjąsystemugo-spodarowania odpadami komunalnymi w Polsce, w tym m.in.:

• ocenaskutkówwybranychregulacjidlafunkcjonowaniaanalizowanegosektorarynkuidziałającychnanimpodmiotów;

• ocenawyzwaństojącychprzedsystememgospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wynikającychzczłonkostwaPolskiwUniiEuropejskiej.

Po przeprowadzonej analizie, stwierdzono m.in.:

• istnienierozwiązańinstytucjonalnych,którychefektemjest:

- konsolidacjarynkuodbioruodpadówkomunalnych;- tworzenielokalnychmonopoli;- ograniczenieswobodyprowadzeniadziałalnościgospodarczejpodmiotówprzetwarza-jącychodpadykomunalne,wtymm.in.poprzeztworzenieorganizacyjnych,technolo-gicznychiilościowychbarierdlarozwojunowychtechnologiiprzetwarzania;

- nieprzestrzeganiekolejnościpriorytetówwynikającychzhierarchiipostępowania z odpadami w procesie organizacji systemu zagospodarowania odpadami komu-nalnymi,wtymm.in.finansowanieześrodkówpublicznychinwestycjisprzecznychzewspomnianymipriorytetami;

- niskaefektywnośćprzetwarzaniaodpadów;

• braksynergiipomiędzygospodarkąodpadamiainnymisektoramigospodarki,wtymm.in.sektoremenergetycznym;

• brakregulacjiprawnych(rozwiązańorganizacyjnychifinansowych)umożliwiającychsamorządowigminyobniżaniekosztówfunkcjonowaniasystemugospodarowaniaod-padamikomunalnymi;

• niewystarczającypoziomnadzoruwłaściwychorganówadministracjipublicznejnad:

- rynkiemgospodarowaniaodpadamiijegointeresariuszami;- przestrzeganiemprzezjednostkisamorząduterytorialnegokolejnościpriorytetówza-wartychwhierarchiipostępowaniazodpadami,wtymm.in.wprocesieinwestycyjnym.

Wkontekściewyzwaństojącychprzedsystememgospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wy-nikającychzczłonkostwaPolskiwUniiEuropejskiejizwiązanychzpakietemKomisjiEuropejskiejdotyczącymgospodarkioobieguzamkniętym,stwierdzonorównieżm.in.konieczność:

• zmianregulacyjnychlikwidującychdeficyty,októrychmowapowyżej;• przeprowadzenieocenyobowiązującychregulacjiiistniejącychrozwiązańinstytucjo-nalnychpodkątemm.in.:

8


- zgodnościzprawodawstwemUE;- likwidacji barier dla rozwoju innowacyjności technologicznej i nietechnologicznej (innowacjebiznesowe,społeczne,organizacyjne);

- spójności organizacji systemu gospodarowania odpadami i procedur (procesów) podejmowaniadecyzjiprzezwłaściweorganyadministracjipublicznej;

- możliwościstworzeniaefektówsynergicznychpomiędzybranżągospodarowaniaod-padamiiinnymisektoramigospodarki;

• dokonanieponownejdelimitacjizadań(rólorganizacyjnych)pomiędzyinteresariusza-misystemugospodarowaniaodpadamiorazpodmiotamiprowadzącymidziałalnośćwinnychsektorachgospodarki;

• ujednolicenie kluczowych definicji związanych z gospodarowaniem odpadami wewszystkichobowiązującychregulacjach.

UproszczonyschematgospodarkiodpadamiwPolsceprzedstawiainfografika1.

8 9


10


1. cel raportu

Celemraportu jest identyfikacjakluczowychaspektówzwiązanychzorganizacjąsystemugospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce, ocena skutków wybranych regulacji dlafunkcjonowaniaanalizowanegosektorarynkuidziałającychnanimpodmiotóworazwy-zwań stojących przed systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, wynikających zczłonkostwaPolskiwUniiEuropejskiej(dalej:UE).

Celemniniejszegoraportujestwszczególności:

• wskaźnikowa diagnoza stanu systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, dotyczącam.in.:

- wytwarzanychodpadówkomunalnych;- systemuodbioruodpadówkomunalnych;- systemuzagospodarowaniaodpadówkomunalnych;- otoczeniaregulacyjnegopodmiotówzajmującychsięgospodarowaniemodpadamikomunalnymi;

- skutkówimplementacjianalizowanychregulacjiprzezwłaściweorganyadministra-cjipublicznej;

• identyfikacja kluczowych celów systemugospodarowania odpadami komunalnymi, w tym m.in.:

- celówkrótkookresowych(do2020r.);- celówdługookresowych(do2030r.);

• prezentacjawybranychwyzwań ikluczowychprognozzwiązanychzsystememgo-spodarowaniaodpadamikomunalnymi,wtymdotyczącychm.in.:

- wytwarzanych,odbieranychizagospodarowanychodpadówkomunalnych;- systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi i rozszerzonej odpowiedzial-nościproducenta;

- możliwychsynergiipomiędzysystememgospodarowaniaodpadamikomunalnymiisektoremenergetycznym;

• prezentacjapropozycjikierunkówzmianwzakresiekształtowaniasystemugospodar-ki odpadami, w tym wniosków i rekomendacji.

Gdy w raporcie mowa jest o:

• UCPG – oznacza to Ustawę z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czy-stości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw1;

• nowelizacji UCPG – oznacza to Ustawę z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw2;

• UO – oznacza to Ustawę z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach3;1. Dz. U. 2011, poz. 897.2. Dz. U. 2015, poz. 87.3. Dz. U. 2013, poz. 21.

10 11


• nowelizacji UO – oznacza to Ustawę z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw4;

• UGO – oznacza to Ustawę z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi5;

• UOZE – oznacza to Ustawę z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii6;• Rozporządzeniu w sprawie poziomów – oznacza to Rozporządzenie Ministra Środowi-

ska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponow-nego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych7;

• Rozporządzeniu w sprawie zakazu składowania – oznacza to Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach8;

• Rozporządzeniu w sprawie WPGO – oznacza to Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie sposobu i formy sporządzania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz wzoru planu inwestycyjnego9;

• aktualizacji KPGO–oznaczatoaktualizacjęKrajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014 r.(projektzdnia9marca2016r.).Zastrzecnależy,żeczęśćdanychźródłowych(za rok2013),wykorzystanychw raporciepochodzi z projektu zdnia17września2015r.;

•WPGO – oznacza to Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami opracowany na podsta-wie art. 14 Ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i po-rządku w gminach oraz niektórych innych ustaw;

• Regulaminie – oznacza to Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gmi-ny, uchwalony na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 Ustawy z dnia 8 mar-ca 1990 r. o samorządzie gminnym10 oraz art. 4 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;

• właścicielu nieruchomości–oznaczatopodmiotokreślonywUstawie z dnia 24 czerw-ca 1994 r. o własności lokali11;

• PSZOK – oznacza to punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, o którym mowa w art. 3 ust. 2 Ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czy-stości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw;

• RIPOK–oznaczatoregionalną instalacjędoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych,o której mowa w art. 35 ust. 6 Ustawy z dnia 14 grudnia 2002 r. o odpadach;

• PRIPOK –oznacza toponadregionalną instalacjędoprzetwarzaniaodpadówkomu-nalnych(spalarnięodpadówkomunalnych),októrejmowawart.35ust.6aUstawy z dnia 14 grudnia 2002 r. o odpadach;

• GUS–oznaczatoGłównyUrządStatystyczny.

Ponadto, gdy w raporcie mowa jest o:

• Dyrektywie ramowej o odpadach – oznacza to Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów i uchylającą nie-które dyrektywy12;

• Dyrektywie składowiskowej – oznacza to Dyrektywę Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów13;

• Dyrektywie opakowaniowej – oznacza to Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych14;

4. Dz. U. 2015, poz. 122.5. Dz. U. 2013, poz. 888. 6. Dz. U. 2015, poz. 478.7. Dz. U. 2012, poz. 645. 8. Dz. U. 2015, poz. 1277.9. Dz. U. 2015, poz. 1016.10. Dz. U. 1990, poz. 95.11. Dz. U. 1994, poz. 388.12. Dz. Urz. UE L 312

zdnia22listopada2008r.13. Dz. Urz. WE L 182

z dnia 16 lipca 1999 r.14. Dz. Urz. WE L 365

z dnia 31 grudnia 1994 r.

12


• Dyrektywie spalarniowej – oznacza to Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów15;

• pakiecie dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym – oznacza to Komunikat Komisji Europejskiej (dalej: KE) do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskie-go Komitetu Społeczno – Ekonomicznego i Komitetu Regionów „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym”16wrazzwłaściwy-mizałącznikami;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach – oznacza to wniosek Komisji EuropejskiejdotyczącyDyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dy-rektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów17;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej – oznacza to wniosek Komisji Euro-pejskiejdotyczącyDyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrekty-wę 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów18;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej – oznacza to wniosek Komisji Euro-pejskiejdotyczącyDyrektywy Parlamentu i Rady zmieniającej dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych19;

• planie działania Komisji Europejskiej dotyczącym energii z odpadów – oznacza to ini-cjatywę„Wykorzystanie potencjału odzyskiwania energii z odpadów w ramach Unii Energetycznej (ramowa strategia na rzecz unii energetycznej) i gospodarki o obiegu zamkniętym”20;

• Umowie partnerstwa – oznacza to dokument Programowanie perspektywy finansowej 2014 – 2020. Umowa partnerstwa21.

Wprzypadkuanalizytrendów,atakżeprzyopracowywaniuwskaźnikówhistorycznychwpro-cesieformułowaniaprognoz,korzystanozdanychGUS.Wprzypadkuanalizyskutkówzmia-nysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,korzystanozdanychzesprawozdańmarszałkówwojewództwzrealizacjizadańzzakresugospodarowaniaodpadamikomunalny-mi za lata 2013 i 2014, zamieszczonych w aktualizacji KPGO.

Zmianasystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiweszławżyciew2013 roku22. Wzwiązkuztym,wraporcie,roktenokreślanyjestmianemrokubazowegoreformy.Przezzmianęsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi rozumiesięprzejęcieodpowie-dzialnościzaorganizacjęsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiwPolsceprzezwłaściweorganyadministracjipublicznej–zgodniezregulacjamizawartymiwUCPG i UO.

Przez odpady surowcowe (opcjonalnie: surowcowe frakcje odpadów komunalnych) rozumie sięwybranefrakcjeodpadówkomunalnych,dlaktórychustanawiasię–zgodniezregulacja-mi zawartymi w UCPG – selektywne zbieranie23iokreślasię–zgodniezm.in.Rozporządze-niem w sprawie poziomów – poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i od-zysku innymi metodami24, tj.:

• papier(wRegulaminachtakżem.in.:makulatura,tektura);• szkło(wRegulaminachtakżem.in.:opakowaniazeszkła,szkłoopakowaniowe,odpa-dyopakowaniowezeszkła);

• tworzywasztuczne(wRegulaminachtakżem.in.:opakowaniazplastiku);• metale(wRegulaminachtakżem.in.:metal,puszki,złom).

15. Dz. Urz. WE L 322 z dnia 28 grudnia 2000 r.

16. COM(2015)614final z dnia 2 grudnia 2015 r.




20. 2016/ENV/086 ze stycznia 2016 r.

21. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, 21 maja 2014 r.

22. Art. 23 UCPG.23. Art. 3 ust. 2 pkt. 5 UCPG.24. § 1 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia

w sprawie poziomów.

12 13


Przezodpadyopakowaniowerozumiesięwybranefrakcjeodpadówpoddanychzagospoda-rowaniu na podstawie regulacji zawartych w UGO.

Przezbioodpadyrozumiesię–zgodniezUO25 – odpady z ogrodów i parków, odpady spo-żywczeikuchennezgospodarstwdomowych,gastronomii,zakładówzbiorowegożywienia,jednostekhandludetalicznego,a takżeporównywalneodpadyz zakładówprodukujących lubwprowadzającychdoobrotużywność,któreulegająrozkładowitlenowemulubbeztleno-wemu przy udziale mikroorganizmów, dla których – zgodnie z UCPG26–ustanawiasięselek-tywnezbieranie(wrazzodpadamiopakowaniowymiulegającymibiodegradacji).

Za fakt realizacji przez gminę selektywnego zbierania odpadów surowcowych uznaje sięuwzględnienie w Regulaminie odpowiedniego urządzenia27 do gromadzenia selektywnie zebranychprzezwłaścicielinieruchomościodpadówkomunalnych.Wprocesieanalizystruk-turyzbieraniaodpadówwposzczególnychgminachabstrahujesięodrodzajuipojemnościurządzeniaprzeznaczonegodoselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych.

Analizie poddano Regulaminy wszystkich polskich gmin – zgodnie z klasyfikacją GUS28 - uchwalone do 31 grudnia 2014 roku29. Delimitacja obszaru województw (a w konsekwen-cji–liczbai lokalizacjagminwposzczególnychwojewództwach)zostaładokonananapod-stawie regulacji zawartych w WPGO30wszystkich16województw.Wprzypadkuunieważnie-niasądowegolubadministracyjnegouchwałyoprzyjęciukonkretnegoRegulaminuzaważnąprzyjmowanoostatniąobowiązującąuchwałę.

W procesie identyfikacji struktury systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi (na podstawie regulacji zawartych w UGO)przyjętouproszczeniepolegającena:

• integracjiwszystkichkategoriiprzedsiębiorcówwprowadzającychproduktywopako-waniachnarynekbezwzględunasposóbwprowadzenia(importopakowań,importproduktówwopakowaniach,wewnątrzwspólnotowenabycieopakowańiwewnątrzw-spólnotowenabycieproduktówwopakowaniach).Wzwiązkuztym,wraporciekon-sekwentniemowajestoprzedsiębiorcywprowadzającymproduktywopakowaniach(opcjonalnie:producentachwprowadzającychproduktydoobrotu);

• unifikacjinomenklaturydotyczącej sposobudokumentowaniaprzeprowadzeniapro-cesuodzyskulubrecyklinguodpadówopakowaniowychprzezprzedsiębiorcęprowa-dzącegorecyklinglubodzyskodpadówopakowaniowych.Wzwiązkuztym,wrapor-ciekonsekwentniemowajestodokumentachpotwierdzającychodzysk(dalej:DPO) orazdokumentachpotwierdzającychrecyklingodpadówopakowaniowych(dalej:DPR).

Wprocesieformułowaniaraportu,korzystanoz informacji idanychpubliczniedostępnychorazinformacjiidanychbędącychwposiadaniuautorówraportu.

Zastrzecnależy,żeprezentowanewraporcieprognozydotyczącewybranychaspektówgo-spodarkiodpadamimającharakterszacunków,stworzonychwoparciuoanalizęwskaźniko-wą.Autorzyraportunieponosząodpowiedzialnościzadecyzjepodejmowanenaichpodsta-wieprzezjakiekolwiekosobyfizyczneiprawne,wtymm.in.organyadministracjipublicznejipodmiotyprowadzącedziałalnośćgospodarczą.

25. Art. 3 ust. 1 pkt 10 UO.26. Art. 3 ust. 2 pkt 5 UCPG.27. Pojemniktrwałylubworek.28. Za:http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/

bip/BIP_oz_wykaz_identyfikatorow.pdf.

29. Zdecydowanawiększość Regulaminówobowiązuje nie od dnia ich uchwalenia lecz po 14dniachoddniaogłoszeniadanejuchwaływdziennikuurzędowym odpowiedniego województwa.

30. Art. 35, ust. 4, p. 1 UO.

14


2. analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami komunalnymi

ZgodniezregulacjamizawartymiwprawodawstwieUE,dokluczowychcelówsystemugospodarowaniaodpadamizaliczyćnależy:

• ograniczaniewykorzystywaniazasobów;• praktycznezastosowaniehierarchiipostępowaniazodpadami31.

Hierarchiapostępowaniazodpadamiustanawiakolejnośćpriorytetówskładającychsięnanajlepsze,zpunktuwidzeniaśrodowiska,całościowerozwiązaniewzakresiepra-wodawstwaipolitykipostępowaniazodpadami.Odstępstwoodtakiejhierarchiimożedotyczyćokreślonychstrumieniodpadów, jeżeli jest touzasadnione,między innymi, wykonalnościątechniczną,opłacalnościąekonomicznąiochronąśrodowiska32.

Kolejnośćpriorytetówdotyczącychgospodarowaniaodpadami,októrychmowapowyżejto:

• zapobieganiepowstawaniuodpadów,poprzezstosowanieinstrumentówekono-micznych33;

• przygotowywanieodpadówdoponownegoużycia;• recyklingodpadów;• innemetodyodzyskuodpadów(naprzykład–odzyskenergii);• unieszkodliwianieodpadów34.

2.1. Wytwarzanie odpadów komunalnych

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO,zaodpadykomunalneuznajesięodpadypo-wstającewgospodarstwachdomowych,zwyłączeniempojazdówwycofanychzeksplo-atacji,atakżeodpadyniezawierająceodpadówniebezpiecznychpochodząceodinnychwytwórcówodpadów,którezewzględunaswójcharakterlubskładsąpodobnedood-padówpowstającychwgospodarstwachdomowych.

Zmieszaneodpadykomunalnepozostajązmieszanymiodpadamikomunalnymi,nawetjeżelizostałypoddaneczynnościprzetwarzaniaodpadów,któraniezmieniławsposóbznaczącyichwłaściwości35. Posiadaczem odpadów36 jest:

• wytwórcaodpadów;

lub:

• osobafizyczna,prawnaorazjednostkaorganizacyjnanieposiadającaosobowo-ściprawnejbędącawposiadaniuodpadów37.

31. Pkt 6 wprowadzenia do Dyrektywy ramowej o odpadach.



34. Art. 4 ust. 1 Dyrektywy ramowej o odpadach.

35. Za: art. 3 ust. 1 pkt 7 UO.36. Własnośćodpadówniezosta-

łauregulowanawsposóbjedno-znaczny,Więcej:http://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/artic-le/viewFile/1797/1767(dostępna22.03.2016).

37. Art. 3 ust. 1 pkt 19 UO.

14 15


UOwskazujetakże,żewładającypowierzchniąziemijestposiadaczemodpadówznajdują-cychsięnanieruchomości38.

W2014r.ok.80%odpadówkomunalnychzostałowytworzonychprzezgospodarstwadomo-we.Wrokubazowymreformy,gospodarstwadomowebyłyźródłempochodzeniaok.75%odpadówkomunalnych.Szczegółowedanezalata2013i2014przedstawiawykres1.

4,0%

75,3%

2013 r.

20,6%

79,8%

2014 r.

16,8%

3,4%

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychGUS

gospodarstwadomowe

handel,małybiznes,biura i instytucje

usługikomunalne

Wyk. 1. ŹródłapochodzeniaodpadówkomunalnychwPolsce wlatach2013–2014

38. Tamże.

16



Wyk. 2. OdpadykomunalnewPolscewlatach2011–2014

13 000

12 000

11 000

10 000

9 000

8000

7 000

6 000

5 000

4 000

3 000

2 000

1 000

02011 2012 2013 2014

12 129 12085

11295

10330

10330

947495819828

53 84 102 47

odpadywytworzone

odpady zebrane

odpadyskładowanenielegalnie

(zlikwidowane)

[tys. Mg]

Ilośćodebranychodpadówkomunalnychpercapitawdwóchkolejnychlatachprzedzmia-ną systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w roku bazowym reformy i roku2014 przedstawia tabela 1.

Od2014r.GUSprzyjmuje,żeilośćzebranychodpadówkomunalnychjesttożsamazilo-ściąwytworzonychodpadówkomunalnych41,wzwiązkuzprzeprowadzonąw2013r.zmia-nąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiiobjęciem–wjejefekcie–zorgani-zowanymodbioremcałościstrumieniawytwarzanychodpadówkomunalnych.

Oznaczato,żedominującymźródłempochodzeniaodpadówkomunalnychsąwłaścicielenieruchomości,naktórychzamieszkująmieszkańcy39,zaśmetodypostępowaniasamorzą-dugminyzodpadamiwytworzonymi„uźródła”40mająkluczowywpływnafunkcjonowaniegospodarkiodpadamiwskalimakro,wtymdlainteresariuszyprowadzącychdziałalnośćgospodarcząnarynkugospodarowaniaodpadamikomunalnymi.

W2014r.odebranychzostałook.10,3mlnMgodpadówkomunalnych,cooznaczawzrostook.9%wstosunkudorokubazowegoreformy.

Zmianę ilości wytworzonych (odebranych) odpadów komunalnych w dwóch kolejnych latachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokubazowymreformy i roku 2014 przedstawia wykres 2.

39. DefinicjazaUCPG.40. W miejscu powstawania odpadów ko-

munalnych: gospodarstwach domo-wych, placówkach handlowych, loka-lizacjachmałegobiznesu,biurach,in-stytucjach oraz miejscach wykonywa-niausługkomunalnych(parkach,uli-cach, cmentarzach, itp.).

41. Patrz:OchronaŚrodowiska2015,GłównyUrządStatystyczny,Warsza-wa, Tabela 9(257) - przypis do tabeli oznaczonysymbolem„a”,s.338.

16 17


Tab. 1. OdPadyKOmuNalNeWPOlsCeWlataCh2011–2014 per capita(WZaOKRągleNiu)

2011

Masa odebranych odpadów komunalnych per capita (w kg)

2012 2013 2014

257 249 246 268


Rocznamasa odbieranych odpadów komunalnych (ilość odpadów komunalnych podda-nazagospodarowaniuwsposóbzorganizowany)utrzymujesięnapoziomieok.10mlnMg istantenuznaćmożnazastabilny.

W2014r.udziałodpadówselektywniezebranychwogólnejmasieodpadówkomunalnychwyniósłok.20%.Wrokubazowymreformyodsetektenwynosiłok.14%.Zmianęrodza-juzebranychodpadówkomunalnychwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugo-spodarowania odpadami komunalnymi, w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia wykres 3.


Wyk. 3. RodzajeodebranychodpadówkomunalnychwPolsce wlatach2011–2014

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

02011 2012 2013 2014

90,0 89,5 86,580,2

19,813,510,510,0

udziałodpadówzmieszanych

w ogólnej masie odpadów

udziałodpadówselektywnie zebranych

w ogólnej masie odpadów

[%]

W2014 r. selektywnie zebrany papier stanowił 4%ogólnejmasy odebranych odpadówkomunalnych, selektywniezebraneszkło –3%,selektywniezebrane tworzywasztuczne –2,3%,zaśselektywniezebranemetale–0,2%.

18



Wyk. 4. Wybranefrakcjeodebranychodpadówkomunalnych wogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnych wlatach2011–2014

4,5

4,0

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

0,5

02011 2012 2013 2014

3,0

[%]

1,8 2,0

2,12,3

2,72,9

3,3

4,0

2,3

1,81,6

0,2 0,1 0,2 0,2

papier szkło tworzywa sztuczne metale

Danezawartenawykresie3iwykresie4wskazująrosnącyr/rudział:

• selektywniezebranychodpadówkomunalnychwogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnych–wogóle;

• selektywniezebranychpapieru,szkłaitworzywsztucznychwogólnejmasieodebra-nychodpadówkomunalnych–wszczególności.

Roczny odsetek selektywnie zebranych metali w ogólnej masie odebranych odpadów komu-nalnychutrzymujesięnaniezmiennym(pozarokiem2012)poziomieok.0,2%42.

W2014r.liczbamiejscnielegalnegoskładowaniaodpadów(dzikichwysypiskśmieci)wynio-sła2371ibyłamniejszawstosunkudorokubazowegoreformyook.15%.

Zmianęliczbydzikichwysypiskśmieci(wtymwmiastachinaobszarachwiejskich)wdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokuba-zowym reformy i roku 2014 przedstawia wykres 5.

Zmianęodsetkaselektywniezebranychodpadówsurowcowychwogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnychwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaod-padami komunalnymi, w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia wykres 4.

42. Więcejnatematspecyfikigospoda-rowania odpadami metalowymi: T. Styś,R.Foks,P.Zieliński,„Rynekgo-spodarowania odpadami opakowa-niowymi w Polsce. Wybrane regulacje iichimplementacja”,FundacjaRE-CAL,Warszawa,wrzesień2015.

18 19



Wyk. 5. liczbadzikichwysypiskśmieciwPolscewlatach2011-2014

3 000

2 500

2 000

1 500

1 000

500

02011 2012 2013 2014

25392334

2791

2371

745

1111

630635

19041704 1680 1626

ogólnie miasta obszary wiejskie

Należyzauważyć,że:

• wefekciezmianysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymwrokubazowymreformyzanotowanowzrostmiejscnielegalnegoskładowaniaodpadówook.20%r/r,wtymwmiastachook.76%r/r;

• pomimozmniejszeniasięliczbydzikichwysypiskśmieciw2014r.,wstosunkudorokubazowegoreformy,ichliczbawmiastachwciążjestwyższa,niżprzedzmianąsyste-mugospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

• od2011r.sukcesywniespadaliczbamiejscnielegalnegoskładowaniaodpadównate-renach wiejskich.

2.2. Odbieranie odpadów komunalnych

ZgodniezregulacjamizawartymiwprawodawstwieUE,dokluczowychinstrumentóworga-nizacyjnych,związanychzrealizacjącelówekologicznychsystemuodbioruodpadówkomu-nalnych,zaliczyćnależy:

• wspieranieponownegowykorzystaniaproduktówiprzygotowaniadodziałańzwiąza-nychzichponownymwykorzystaniem,zwłaszczapoprzezzachęcaniedotworzenia iwspieraniesieciponownegowykorzystaniainapraw;

• wykorzystanieinstrumentówekonomicznych;• wykorzystaniekryteriówudzielaniazamówień(„zielonezamówieniapubliczne”43)44;• tworzeniesystemówselektywnejzbiórkiodpadówprzynajmniejwodniesieniudopa-pieru,metalu,plastikuiszkła45;

• tworzeniezachętdoselektywnegozbieraniabioodpadówwceluichkompostowania i uzyskiwania z nich biomasy46.

43. Ulegającabiodegradacjifrakcjaod-padówkomunalnych,zwyłączeniemm.in.słomyorazinnych,niebędą-cych niebezpiecznymi, naturalnych substancjipochodzącychzproduk-cjirolniczejlubleśnej–wykorzysty-wanejwrolnictwie,leśnictwielubdoprodukcji energii z takiej biomasy za pomocąprocesówlubmetod,któreniesąszkodliwedlaśrodowiskaaniniestanowiązagrożeniadlażyciaizdrowia ludzi (patrz art. 2 ust. 6 UO).


45. Tamże.46. Art. 22 Dyrektywy ramowej

o odpadach.

20


Zaselektywnezbieranieodpadówuznajesięzbiórkę,wramachktórejdanystrumieńodpa-dówobejmujejedynieodpadyjednegorodzaju,otymsamymcharakterze,wceluułatwieniaspecyficznegoprzetwarzania47,zjednoczesnymzastrzeżeniem,żejesttostosowneimożli-weztechnicznego,środowiskowegoigospodarczegopunktuwidzenia48.

2.2.1. OrganizacjasystemuodbieraniaodpadówkomunalnychwPolsce

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, samorząd gminy odpowiedzialny jest naswoimobszarzezawiększośćaspektówzwiązanychzgospodarowaniemodpadamiko-munalnymi,wtymzaplanowanie,organizacjęizarządzaniegminnymsystememodbieraniaodpadówkomunalnych.Jednocześnie,ustawodawcazaprojektowałszeregprzepisównada-jącychkompetencjeinnyminteresariuszom,mającychistotnywpływnapodejmowaneprzezwłaściweorganygminyrozstrzygnięcia,wszczególnościna:

• kształtowaniesięlokalnychrynkówgospodarowaniaodpadami;• efektywność relacjipomiędzy interesariuszami,w tymsposób realizacjiprzezpod-mioty zajmujące się odbieraniem odpadów komunalnych warunków zamówienia samorządugminynatęusługę;

• otoczenieregulacyjnegminnychsystemówodbieraniaodpadówkomunalnych,wtymselektywnego zbierania odpadów komunalnych.

Schematyczny sposób organizacji systemu odbierania odpadów komunalnych przedstawia infografika2.

Podkreślićnależy,żesamorządgminyzobowiązanyjestdozorganizowaniausługiodbieraniaodpadówkomunalnychjedynieodwłaścicielinieruchomości,naktórychzamieszkująmiesz-kańcy.Wprzypadkunieruchomości,naktórychniezamieszkująmieszkańcyzadanietomacharakter fakultatywny49.

UCPGumożliwiawłaściwymorganomgminyrozliczanieusługiodbieraniaodpadówkomunal-nychzpodmiotemjąrealizującymzapomocą:

• płatnościzaodebraną(opcjonalnie:odebranąizagospodarowaną)odwłaścicielinie-ruchomościmasęodpadówkomunalnych,wpraktyce–zakażdąodebraną(zagospo-darowaną)tonęodpadówkomunalnychwytworzonychprzezwłaścicielinieruchomo-ściobjętychgminnymsystememgospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

lub:• stałego,periodycznegoryczałtu,któregowysokośćniezależnajestodilościwytwo-rzonych przezwłaścicieli nieruchomości i odebranych (zagospodarowanych) odpa-dów komunalnych, na obszarze gminnego systemu gospodarowania odpadami komu-nalnymi50.

Rozwiązaniaregulacyjne

Wprzypadkusamorządugminy,dokluczowychaspektówregulacyjnychzwiązanychzodbie-raniemodpadówkomunalnychzaliczyćnależyokreślenie:


48. Tamże.49. Art. 6c UCPG.50. Więcej:http://prawodlasamorzadu.pl/

2014.12.01-5-waznych-spraw-ktore-warto-przemyslec-przygotowujac-przetarg-smieciowy.html&strona=3.

20 21


22


• strukturygminnegosystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wtymm.in.:- rodzajów nieruchomości objętych gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;

- metod gromadzenia przezwłaścicieli nieruchomości selektywnie zebranych od-padówkomunalnych(surowcowychibioodpadów),awkonsekwencji–wielkości lokalnegorynkuodbieraniaodpadówkomunalnych;

- fakultatywnąmożliwośćpodziałuobszarugminynasektory,wceluzorganizowa-niaodbieraniaodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomościiwyznaczeniaPSZOK,awkonsekwencji–ustaleniawarunkówkonkurencji;

• wymogówdotyczącychwyposażenianieruchomościwodpowiednieurządzeniasłużą-cedozbieraniaodpadówkomunalnych,wtymichrodzaje,pojemnośćikolorystykę;

• warunkówzleceniausługiodbieraniaodpadówkomunalnych,wtymm.in.ustalenieprzed-miotuzlecenia,wzależnościodprzyjętegosposobuudzieleniazamówieniapublicznego(przetargnaodbiórlubprzetargnaodbiór/zagospodarowanieodpadówkomunalnych);

• wysokości stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ponoszonejprzezwłaścicielinieruchomości,apoprzezto–wartościlokalnegorynkugospodaro-wania odpadami komunalnymi.

Wprzypadkusamorząduwojewództwa,dokluczowychaspektówregulacyjnychzwiązanychzodbieraniemodpadówkomunalnychzaliczyćnależydelimitacjęregionugospodarkiodpa-damikomunalnymi,tj.określenieobszaru,naktórymodpadykomunalnepochodzącezgminsąprzetwarzane,wtymmożliwościwyboruprzezwłaściweorganygminyRIPOK(wktórymodebranewgminieodpadykomunalnezostanąprzetworzone)lubPRIPOK(wktórymodebra-newgminieodpadykomunalnezostanątermicznieprzekształcone).

Rozwiązaniaorganizacyjne

Wprzypadkusamorządugminy,dokluczowychaspektóworganizacyjnychzwiązanychzod-bieraniemodpadówkomunalnychzaliczyćnależy:

• wyposażenienieruchomościwodpowiednieurządzeniadozbieraniaodpadówkomu-nalnych(wtymodpadówsurowcowychibioodpadów)nazasadzieprzejęciaobowiąz-kuwłaścicielanieruchomościiwramachpłaconejprzezniegoopłatyzagospodaro-wanieodpadamikomunalnymi;

• tworzeniePSZOKwsposóbzapewniającyłatwydostępdlawszystkichmieszkańcówgminy;• zapewnienie odbierania wytworzonych przez właścicieli nieruchomości odpadów komunalnychwprostznieruchomościidostarczeniaichdoRIPOKlubPRIPOK.

Dochody systemu

Nadochodygminnegosystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiskładająsięopłatyzagospodarowanieodpadamikomunalnymi,ponoszoneprzezwłaścicielinieruchomościzlo-kalizowanych na obszarze gminy.

22 23


Szacujesię,żerocznawartośćrynkuodbieraniaodpadówkomunalnychwynosiok.1,8mldzł.

Wtymkontekście,należydodać,żeprzychodówzesprzedażysurowcówwtórnych(surow-cowychfrakcjiodpadówkomunalnych),osiąganychprzezpodmiotyzajmującesięodbiera-niemodpadówkomunalnych,nietraktujesięjakodochódgminnegosystemugospodarowa-niaodpadamikomunalnymi.Zmianęcenwybranychsurowcówwtórnychwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokubazowymre-formy i roku 2014 przedstawia wykres 6.

Źródło:K.Michniewska,AnalizacensurowcówwtórnychwPolscew2014roku–sytuacjapozmianiewładztwanadodpadami komunalnymi, Logistyka Odzysku nr 2/2015 (15)

Wyk. 6. Wybranefrakcjeodebranychodpadówkomunalnych wogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnych wlatach2011–2014

4 500

4 000

3 500

3 000

2 500

2 000

1 500

1 000

500

02011 2012 2013 2014

896

[zł/Mg]

335 580 353 316667 658 609 325

10158831186

113 205 104 45

blacha aluminium tworzywa sztuczne szkłopapier

41123955 4003

3690

2.2.2. strukturasystemuodbieraniaodpadówkomunalnych

Zgodniezobowiązującymiregulacjamiprawnymi,samorządgminyzapewniaodbieranieod-padówkomunalnych,wytworzonychprzezwłaścicielinieruchomościzlokalizowanychnaob-szarzegminy,zapośrednictwemwyłonionegowprzetarguwłaściwegopodmiotu,wtymtak-żespółkizudziałemgminy.Należyprzypomnieć,żeprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiwybórpodmiotuodbierającegoodpadykomunalnezterenunieru-chomościpozostawałwgestiijejwłaścicielaiodbywałsięnazasadziewolnokonkurencyjnej.

W efekcie zmiany systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w roku bazowym refor-myliczbapodmiotówświadczącychusługęodbioruodpadówkomunalnychodwłaścicielinie-ruchomości51zmniejszyłasięo7%(r/r)52,zaśw2014r.–okolejne20%(r/r)53.

Zmianę (r/r) liczby podmiotów odbierających odpady komunalne w latach 2013 i 2014, w poszczególnych województwach, przedstawia wykres 7.

51. DaneGUSmówiąo„zmieszanychodpadachkomunalnych”.Wzwiąz-ku z regulacjami zawartymi w UCPG i sposobami organizacji gminnych sys-temów odbierania odpadów komu-nalnych,traktujesiętookreśleniejakotożsamedlaodpadówkomunal-nych jako takich.

52. Za: Infrastruktura komunalna w 2013 r.,GłównyUrządStatystyczny,War-szawa 2014, s. 25.

53. Za: Infrastruktura komunalna w 2014 r.,GłównyUrządStatystyczny,War-szawa 2015, s. 24.

24


Dolnośląskie

Kujawsko - Pomorskie

Lubelskie

Lubuskie

Łódzkie

Małopolskie

Mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie

Warmińsko-Mazurskie

Wielkopolskie

Zachodniopomorskie


Wyk. 7. Zmianaliczbypodmiotówodbierającychzmieszaneodpady komunalneodwłaścicielinieruchomościwlatach2013–2014(r/r)

-30% -20% -10% 0 10%

-7

-24

-9

-32

-2

-24

0

-15

4

-26

--1

-18

-10

-19

-15

-23

-7

-17

-17

-25

-12

-14

-2

-13

-5

-18

-8

-25

-11

-23

3

-9

2013

2014

24 25


W tym kontekście należy podkreślić, że odbieranie odpadów komunalnych jest zada-niemwłasnymgminywyłączonymspodregulacjizawartychwart.9ust.1Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,wart.2Ustawyzdnia20grudnia1996r.ogo-spodarcekomunalnejiart.4ust.3pkt13Ustawyzdnia29stycznia2004r.

Prawozamówieńpublicznych,któreumożliwiajągminiewykonywaniezadańocharak-terze użyteczności publicznej utworzonym przez siebie jednostkom organizacyjnym. Jesttozatemprzykładnadregulacji.

Zmianęodsetkazebranychodpadówkomunalnychwedługsektorawłasnościpodmiotówodbierającychodpadykomunalneodwłaścicielinieruchomościwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokubazowymrefor-myiroku2014przedstawiawykres8.


Wyk.8. Zebraneodpadykomunalnewedługsektorawłasności podmiotówodbierającychodpadykomunalne odwłaścicielinieruchomościwlatach2011–2014

2011 2012 2013 2014

[%]

70

60

50

40

30

20

10

0

57,9

40,3 40,5 38,1 36,4

59,5 61,9 63,6

sektor prywatny

sektorpubliczny

Wartozauważyć,żewanalizowanymokresiewzrostilościodpadówkomunalnych,zebra-nychprzezpodmiotyprywatne,macharakterpowtarzalny(ok.2p.p.r/r)ijestniezależnyodsposobuwyborupodmiotuodbierającegoodpadykomunalneodwłaścicielinierucho-mości(wolnokonkurencyjnywybórwłaścicielanieruchomościversuspostępowanieprze-targoweprowadzoneprzesamorządgminy). Uproszczonąstrukturęwartościrynkuodbioruodpadówkomunalnychprzedstawiawy-kres 9.

26


Wyk. 9. uproszczonastrukturawartościrynku gospodarowania odpadami komunalnymi

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychHSMPolskaSp.zo.o.54

podmioty zagraniczne

pozostałepodmioty

podmiotyobsługującetylkojednągminę

9%

32%

32%

27%

konsorcja zudziałempodmiotów

zagranicznych

W stosunku do roku bazowego reformy:

• podmiotyzagranicznezwiększyłyswójudziałwrynkuo2p.p.;• konsorcja z udziałem podmiotów zagranicznych zwiększyły swój udział w rynku o17p.p.;

• podmiotyobsługującetylkojednągminęzmniejszyłyswójudziałwrynkuo1p.p.;• pozostałepodmiotyzmniejszyłyswójudziałwrynkuo18p.p.55.

2.2.3. Prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych

W2014 r. ok. 85% selektywnie zebranych odpadów komunalnych zostałowytworzonychprzezgospodarstwadomowe.Wrokubazowymreformy,gospodarstwadomowebyłyźró-dłempochodzeniaok.81%selektywniezebranychodpadówkomunalnych.

Źródła pochodzenia selektywnie zebranych odpadów komunalnych w dwóch kolejnych latachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokubazowymre-formy i roku 2014 przedstawia wykres 10.

54. Za: http://portalkomunalny.pl/ra-port-przegladu-komunalnego-i-hsm-polska-gospodarka-odpadami-coraz-drozsza-324143/.

55. Więcej:T.Styś,R.Foks,„Rynekgo-spodarowania odpadami komunalny-miwPolsce.Perspektywa2030”,In-stytut Sobieskiego, Warszawa 2014, s. 19.

26 27



Wyk. 10.ŹródłapochodzeniaodpadówzebranychselektywniewPolsce wlatach2011–2014

90

80

70

60

50

40

30

20

10

02011 2012 2013 2014

gospodarstwadomowe


usługikomunalne

[%]

68,371,4

80,785,1

17,4 17,713,4 11,1

14,3 10,95,9

3,8

Stwierdzić zatemnależy umocnienie się tendencjiwskazującej, że dominującym źródłempochodzeniaselektywniezebranychodpadówkomunalnychsąwłaścicielenieruchomości, naktórychzamieszkująmieszkańcy.Oznaczato,żemetodypostępowaniasamorządugminyzodpadamizebranymi„uźródła”mająkluczowywpływnaichpóźniejszeefektywneprze-tworzenieoraznarozwójrynkurecyklinguwskalimakro.wtymdlainteresariuszyprowadzą-cychnanimdziałalnośćgospodarczą.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG56, gminyustanawiają selektywne zbieranie su-rowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychobejmująceconajmniejpapier,szkło,tworzywasztuczne,opakowaniawielomateriałoweimetale.

W2014r.dodominującychmetodgromadzeniaselektywniezebranychprzezgminyodpa-dówkomunalnychnależałozbieranie:

• papieru(wosobnymurządzeniu),szkła(wosobnymurządzeniu)oraztworzywsztucz-nych,opakowańwielomateriałowychimetali(wosobnymurządzeniu)–wok.31%gmin;

• szkła(wosobnymurządzeniu)orazpapieru,tworzywsztucznych,opakowańwieloma-teriałowychimetali(wosobnymurządzeniu)–wok.19%gmin;

• papieru(wosobnymurządzeniu),szkła(wosobnymurządzeniu)oraztworzywsztucz-nych(wosobnymurządzeniu)–wok.7%gmin.

Dominującemetodygromadzeniaselektywniezebranychprzezgminyodpadówkomunal-nych w poszczególnych województwach przedstawia wykres 11. 56. Art. 3 ust. 2 pkt 5 UCPG.

28


dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie

Warmińsko-mazurskie

Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

Źródło:opracowaniewłasne

Wyk. 11.dominującemetodygromadzeniaselektywniezebranych odpadów komunalnych przez gminy w Polsce

0 10 20 30 40 50 60 70

Oznaczenia metod gromadzenia odpadówA-papier|szkło|tworzywasztuczne+opakowaniawielomateriałowe+metaleB-szkło|papier+tworzywasztuczne+opakowaniamateriałowe+mataleC-papier|szkło|tworzywasztuczneD - sucheE-papier|szkło|tworzywasztuczne+metaleF-papier|szkło|tworzywasztuczne+opakowaniawielomateriałoweG-papier|szkło|tworzywasztuczne|metaleH-papier|szkło|tworzywasztuczne+opakowaniawielomateriałowe|metaleI-papier|szkło|tworzywasztuczne|opakowaniawielomateriałowe|metaleJ-szkło|papier+opakowaniawielomateriałowe|tworzywasztuczne|metaleK-szkło|papier+opakowaniawielomateriałowe|tworzywasztuczne+metale

2511

39

1510

48

1514

40

185

60

184

60

129

33

2111

24

226

63

1914

25

1312

41

2519

34

126

52

97

49

2221

26

1312

48

1713

51

0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7

28 29


Wyróżnićzatemmożnatrzydominującesystemygromadzeniaselektywniezebranychprzezgminy odpadów komunalnych:

• „trójpojemnikowe” – z gromadzeniem papieru (w osobnym urządzeniu), szkła(wosobnymurządzeniu) ipozostałychsurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnych wosobnymurządzeniu(wróżnychkombinacjach);

• „dwupojemnikowe”–zgromadzeniemszkła(wosobnymurządzeniu)ipozostałychsurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychwosobnymurządzeniu(wróżnychkom-binacjach);

• gromadzenie wszystkich surowcowych frakcji odpadów komunalnych w osobnymurządzeniu(wróżnychkombinacjach)–jako„suche”57.

W2014r.łącznamasaodebranychselektywnieodpadówsurowcowychwyniosłaok.1,3mlnMg,costanowiłook.12%wszystkichodebranychodpadówkomunalnych58.

Ilośćodebranychodpadówsurowcowych(wtymilośćodebranychodpadówsurowcowychper capita) w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia tabela 2.

Tab. 2. ŁąCZNamasaOdebRaNyChOdPadóWsuROWCOWyCh WlataCh2013–2014

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieaktualizacjiKPGO

Masa odebranych selektywnie odpadów surowcowych w strumieniu wszystkich odpadów komunalnych (w Mg)

2013 2014

980952,65 1 300 750,91

Masa odebranych selektywnie odpadów surowcowych w stru-mieniu wszystkich odpadów komunalnych per capita (w kg) 25,48 33,80

Udziałodebranychselektywnieodpadówsurowcowychwstrumieniuwszystkichodpadówkomunalnych(w%) 9,65 12,04

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG59,gminyustanawiająselektywnezbieranieodpa-dówkomunalnychobejmującetakżeodpadykomunalneulegającebiodegradacji,wtymod-padyopakowanioweulegającebiodegradacji.

W2014r.ok.53%gmin(ok.55%gminmiejskich,ok.51%miejsko–wiejskichiok.55%gminwiejskich)uwzględniłowRegulaminachmożliwośćselektywnegogromadzeniaprzezwłaści-cielinieruchomościodpadówulegającychbiodegradacji.

Możliwość selektywnego gromadzenia bioodpadówprzezwłaścicieli nieruchomościw po-szczególnych województwach przedstawia wykres 12.

57. Odpadypozostałepowydzieleniuzmieszanych odpadów komunalnych iodpadówulegającychbiodegrada-cji ze strumienia wytworzonych przez właścicielanieruchomościodpadówkomunalnych.

58. WedługGUS–ok.9,5%.Za:GUS,OchronaŚrodowiska2015,Warszawa2015, tablica 11(259), s 339.

59. Art. 3 ust. 2 pkt 5 UCPG.

30



Wyk. 12.gromadzenieodpadówulegającychbiodegradacji przez gminy w Polsce

OgółemGminy miejskieGminy miejsko-wiejskieGminy wiejskie

dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

4646

56

58

7163

66

70

3923

40

45

6758

58

66

5346

44

43

4052

53

55

5856

53

52

5050

48

49

3871

64

67

6230

31

29

6818

43

41

6361

67

70

6065

66

69

7579

72

70

4529

32

45

4267

60

50

30 31


Należy zastrzec, że uwzględnieniewRegulaminiemożliwości selektywnego gromadzeniaprzezwłaścicieli nieruchomości odpadówulegającychbiodegradacji nie należy traktowaćjakotożsamegozfaktycznymprowadzeniemprzezgminęselektywnejzbiórkibioodpadów.W2014 r. łącznamasaodebranychselektywniebioodpadówwyniosłaok.756,5 tys.Mg, costanowiłook.7%wszystkichodebranychodpadówkomunalnych.

Ilośćodebranychbioodpadów(wtymilośćodebranychbioodpadówpercapita)wrokubazo-wym reformy i roku 2014 przedstawia tabela 3.

Tab. 3. ŁąCZNamasaseleKtyWNieOdebRaNyCh OdPadóWKOmuNalNyChulegająCyChbiOdegRadaCji WlataCh2013–2014

Masaodebranychselektywnieodpadówulegającychbiodegra-dacji w strumieniu wszystkich odpadów komunalnych (w Mg)

2013 2014

470120,87 756 465,07


Masaodebranychselektywnieodpadówulegającychbiodegra-dacji w strumieniu wszystkich odpadów komunalnych per capita (w kg)

12,21 19,66

Udziałodebranychselektywnieodpadówulegającychbiodegra-dacjiwstrumieniuwszystkichodpadówkomunalnych(w%) 4,62 7,00

2.3. Zagospodarowanie odpadów komunalnych

ZgodniezregulacjamizawartymiwprawodawstwieUE,dokluczowychinstrumentóworga-nizacyjnychzwiązanychzrealizacjącelówekologicznychsystemuzagospodarowaniaodpa-dówkomunalnychzaliczyćnależy:

• ustanowieniezintegrowanejiwystarczającejsieciinstalacjidounieszkodliwianiaodpa-dów oraz instalacji do odzysku zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z gospo-darstwdomowych-uwzględniającejprzypadki,wktórychzbieranietakieobejmujerów-nieżodpadyodinnychwytwórców-zzastosowaniemnajlepszychdostępnychtechnik60 oraznapodstawiekryteriumbliskości,tj.wspomnianasiećinstalacjipowinnaumożli-wiaćunieszkodliwianeodpadówlubodzyskodpadówwjednejznajbliżejpołożonychodpowiednichinstalacji,zapomocąnajodpowiedniejszychmetoditechnologii,wceluzapewnieniawysokiegopoziomuochronyśrodowiskaorazzdrowiapublicznego61;

• ograniczenietransportówodpadówprzeznaczonychdoobiektówprzekształcaniater-micznego, które zaklasyfikowano jako instalacje do odzysku, w przypadkach, gdytransportytakiedoprowadziłybywkonsekwencjidotego,żekrajoweodpadymusia-łybybyćunieszkodliwianelubprzetwarzanewsposóbniezgodnyzplanamigospodar-ki odpadami62;




32


• ustalenieścisłychzasaddlawszystkich instalacji spalających lubwspółspalającychodpadywceluuniknięcia transgranicznegoprzemieszczaniaodpadówdo instalacjiwykazującychniższekosztydziałalnościwynikającezestosowaniamniejrygorystycz-nychnormochronyśrodowiska63.

„Spalarnia”oznaczakażdąstacjonarnąlubruchomąjednostkętechnicznąorazwyposażenieprzeznaczonedo termicznegoprzetwarzaniaodpadów,zodzyskiemciepławytworzonego w wyniku spalania lub bez takiego odzysku. Obejmuje to spalanie przez utlenianie jak rów-nieżinneprocesyobróbkitermicznejtakiejakpiroliza,gazyfikacja,procesplazmowywstop-niu,wjakimsubstancjepowstającezprzeróbkisąnastępniespalane.

„Współspalarnia”oznaczakażdąstacjonarnąlubruchomąinstalację,którejgłównymcelemjest wytwarzanie energii lub produktów materialnych i która wykorzystuje odpady jako pali-wozwykłelubdodatkowe,bądźwktórejodpadysąpoddawanetermicznejobróbcemającejnaceluichusunięcie64.

2.3.1. OrganizacjasystemuzagospodarowaniaodpadówkomunalnychwPolsce

Zgodniezobowiązującymiregulacjamiprawnymi,samorządwojewództwaodpowiedzialnyjestnaswoimobszarzezawiększośćaspektówzwiązanychzzagospodarowaniemodpadówkomunalnych.Jednocześnie,ustawodawcazaprojektowałszeregprzepisównadającychkom-petencjeinnyminteresariuszom,mającymistotnywpływnapodejmowaneprzezwłaściweorganywojewództwarozstrzygnięcia,wszczególnościna:

• kształtowaniesiędochodówsystemuzagospodarowaniaodpadówkomunalnych;

• tworzenie warunków związanych z budową, utrzymaniem i eksploatacją instalacji dozagospodarowaniaodpadówkomunalnych;

• możliwościrozwojuinstalacjidozagospodarowaniaodpadówkomunalnychpoprzezkierowanie do nich odpowiednich strumieni zmieszanych odpadów komunalnych (lubpoprzezwpływanienatenproces),awkonsekwencji–zwiększanieprzychodówinstalacji.

Schematyczny sposób organizacji systemu zagospodarowania odpadów komunalnych przed-stawiainfografika3.

63. Pkt 10 wprowadzenia do Dyrektywy spalarniowej.

64. Art. 3 ust. 4 Dyrektywy spalarniowej.65. Art. 3 ust. 5 Dyrektywy spalarniowej.

32 33


34


W tym kontekście, podkreślić należy istnienie ustawowego zakazu przetwarzania części odpadówkomunalnychpozaobszaremregionugospodarkiodpadami,naktórymzostaływy-tworzone. Dotyczy to:

• zmieszanychodpadówkomunalnych;• pozostałości z sortowania odpadówkomunalnych oraz pozostałości z procesume-chaniczno-biologicznegoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych,oilesąprzeznaczone doskładowania;

• odpadówzielonych66.

W2014r.ok.78%zmieszanychodpadówkomunalnychzostałowytworzonychprzezgospo-darstwadomowe.Wrokubazowymreformy,gospodarstwadomowebyłyźródłempochodze-niaok.75%zmieszanychodpadówkomunalnych.Źródłapochodzeniazmieszanychodpa-dówkomunalnychwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpa-dami komunalnymi, w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia wykres 13.


Wyk. 13.ŹródłapochodzeniaodpadówzmieszanychwPolsce wlatach2011–2014

90

80

70

60

50

40

30

20

10

02011 2012 2013 2014

gospodarstwadomowe


usługikomunalne

[%]

68,3 71,174,5

78,5

25,0 24,7 21,718,2

5,2 4,2 3,8 3,3

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO67,odpadysąprzetwarzanewinstalacjachiurządze-niach.Zaprzetwarzanieuznajesię:

• mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych (da-lej:MBP)iwydzielaniezezmieszanychodpadówkomunalnychfrakcjinadającychsię wcałościlubwczęścidoodzysku;

• przetwarzanieselektywniezebranychodpadówzielonychiinnychbioodpadóworazwytwarzanieznichproduktuowłaściwościachnawozowychlubśrodkówwspomaga-jącychuprawęroślin(dalej:kompostowanie);

66. Art. 20, ust. 7 UO. 67. Art. 29 UO.

34 35


• składowanieodpadówpowstającychwprocesiemechaniczno-biologicznegoprzetwa-rzaniazmieszanychodpadówkomunalnychorazpozostałościzsortowaniaodpadówkomunalnych–naskładowiskachopojemnościpozwalającejnaprzyjmowanieodpa-dówprzezokresniekrótszyniż15latiwilościniemniejszejniżilośćodpadówpo-wstającawinstalacjidomechaniczno-biologicznegoprzetwarzaniazmieszanychod-padówkomunalnych(dalej:składowanie);

• termiczneprzekształcanieodpadów(dalej:spalanie)68.

Nowelizacja UO,wskładpowyższejlistymetodprzetwarzaniaodpadówkomunalnych,włą-czyła inne technologie przetwarzania, spełniające wymów najlepszej dostępnej techniki, o której mowa w art. 207 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.–Prawoochronyśrodowiska,lub technologii, o której mowa w art. 143 tej ustawy. Nowelizacja UOdałatakżeRIPOKmożli-wośćwykorzystywanianowychdostępnychtechnologiiprzetwarzaniaodpadów69.

Odnotowaćnależy,żeopróczkryteriumtechnologicznego(patrzwyżej),UO ogranicza swo-bodędziałalnościgospodarczejzwiązanejzprzetwarzaniemodpadówkomunalnych także zapośrednictwemkryteriumilościowego,cooznacza:

• w przypadkuRIPOK – dysponowaniemocą przerobowąwystarczającą do przyjmo-waniaiprzetwarzaniaodpadówzobszaruzamieszkałegoprzezconajmniej120tys.mieszkańców70;

• wprzypadkuPRIPOK–dysponowaniemocąprzerobowąwystarczającądoprzyjmo-waniaiprzetwarzaniaodpadówzobszaruzamieszkałegoprzezconajmniej500tys.mieszkańców71.

Oceniasię,żekryteriumilościowestoiwsprzecznościzzasadąbliskości,tj.przetwarzaniemodpadówwpierwszejkolejnościwmiejscu ichpowstawania72.Ponadto,należystwierdzić,żezgodniezobowiązującymiregulacjamiprawnymi,zasadabliskościrozumianajestjakopo-działwojewództwnamniejszejednostki–regionygospodarkiodpadami,wktórychwytwo-rzoneodpadysązagospodarowane(„bliskośćadministracyjna”),niezaśjakofaktycznaod-ległośćpomiędzymiejscemwytworzenia i zagospodarowaniaodpadów(„bliskośćgeogra-ficzna”).

Wtymkontekściewartoprzypomnieć,żejednymzzadańwłasnychsamorządugminy(miej-sca powstania odpadów) jest budowa, utrzymanie i eksploatacja RIPOK73.


Wprzypadkusamorząduwojewództwadokluczowychaspektówregulacyjnychzwiązanych zzagospodarowaniemodpadówkomunalnychzaliczyćnależy:

• opracowanieWPGO (i aktualizowanie WPGOnierzadziej,niżco6lat74),zawierające-gom.in.podziałnaregionygospodarkiodpadamikomunalnymi,czyliobszaryprowa-dzeniadziałalnościpodstawowejprzezRIPOKiPRIPOK;

68. Napodstawieart.35ust.6UO.69. Art. 35 ust. 6 UO.70. Tamże.71. Tamże.72. Art. 20 ust. 1 UO.73. Art. 3 ust. 2 pkt 2 UCPG.74. Art. 37 ust. 1 UO.

36


• opracowanieplanuinwestycyjnego(będącegozałącznikiemdoWPGO),stanowiącegopodstawęwsparciainwestycjizzakresugospodarkiodpadamikomunalnymiześrod-kówpublicznych(UElubWojewódzkiegoFunduszuOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnej)75;

• w przypadku podmiotów zajmujących się przetwarzaniem odpadów komunalnych –decydowanieoichstatusie(RIPOK),czyliumożliwianiedefactoprowadzeniadzia-łalnościpodmiotomprzetwarzającymodpadykomunalne.

Wtymkontekścienależystwierdzić,żezgodniezobowiązującymiregulacjamiprawny-mi,decyzjaostatusieinstalacjimajednocześniecharakter:

• woluntarystyczny(art.35ust.1pktgUO mówi o „ocenie potrzeby budowy dodatko-wejinfrastrukturysłużącejgospodarowaniuodpadami”bezokreśleniakryteriów);

• polityczny (zgodniezart.38ust.2pkt2UOokreślenie listyRIPOKwposzczegól-nychregionachgospodarkiodpadamikomunalnymiprzyjmowanejestuchwałąsejmi-ku województwa w sprawie wykonania WPGO,niezaś–wzobiektywizowanympostę-powaniu administracyjnym).

Wartododać,żeefektemregulacji,októrychmowawyżej(art.35iart.38UO) jest blokada zawartych w nowelizacji UOzapisówumożliwiającychwykorzystywanieinnowacyjnychtech-nologiiprzetwarzaniaodpadóworaz faktyczneuniemożliwieniepowstanianowychRIPOK,konkurencyjnychwstosunkudojużistniejących.


W przypadku samorządu gminy do kluczowych aspektów organizacyjnych związanych zzagospodarowaniemodpadówkomunalnychzaliczyćnależy:

• zapewnieniebudowy,utrzymaniaorazeksploatacjiwłasnychlubwspólnychzin-nymi gminami lub podmiotami gospodarczymi instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, albo zapewnienie warunków do budo-wy,utrzymaniaorazeksploatacjiinstalacjiiurządzeńdoodzyskuiunieszkodliwia-nia odpadów komunalnych przez podmioty gospodarcze.

Należypodkreślić,żebudowa,utrzymanieorazeksploatacjaRIPOKzgodniezUCPG jest za-daniemwłasnymgminy.Jegorealizacjamożeodbywaćsięnatrzysposoby:

• poprzezudzielenie zamówieniapublicznegonawybórpodmiotu, którybędziebudował,utrzymywałlubeksploatowałRIPOK,woparciuopostępowanieprze-targowe;

• poprzezwybórpodmiotunazasadziepartnerstwapubliczno–prywatnego76;

• poprzezwybórpodmiotuwoparciuoproceduręudzielaniakoncesji77.

75. Art. 35 ust. 9 UO.76. NapodstawieUstawyzdnia19grud-

nia2008r.opartnerstwiepublicz-no – prywatnym.

77. NapodstawieUstawyzdnia9stycz-nia 2009 r. o koncesji na roboty bu-dowlaneiusługi.

36 37


Wzwiązkuztym,ocenićmożna,żebudowa,utrzymanieieksploatacjaRIPOKjestrodzajemkoncesjonowanejdziałalnościgospodarczej.

Dochody systemu

Dochodamisystemuzagospodarowaniaodpadówkomunalnychsą:

• częśćdochodówgminnegosystemugospodarowaniaodpadami(wprzypadkuudzie-leniaprzezsamorządgminyzamówieniapublicznegonaodbieranieodpadówkomu-nalnych,RIPOK,doktóregodostarczanemająbyćodpady,wskazywanyjestbezpo-średnioprzezgminę78);

• cześćprzychodówpodmiotówodbierającychodpadykomunalne(wprzypadkuudzie-leniaprzezsamorządgminyzamówieniapublicznegonaodbieranieizagospodarowa-nieodpadów,RIPOK,doktóregodostarczonezostanąodpady,wskazywanyjestprzezpodmiotodbierającyodpadykomunalne77).

Wskalikraju,gminyrozstrzygnęły:

• 22%przetargównaodbieranieodpadówkomunalnych;

• 78%przetargównaodbieranieizagospodarowanieodpadówkomunalnych80.

Szacujesię,żerocznawartośćrynkuprzetwarzaniaodpadówkomunalnychwregionalnychinstalacjach do mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych (dalej: instalacjeMBP)wynosiok.1,7mldzł81.

Wtymkontekście,należydodać,żeprzychodówzesprzedażysurowcówwtórnych(surow-cowychfrakcjiodpadówkomunalnych),osiąganeprzezpodmiotyzajmującesięprzetwarza-niemodpadówkomunalnych,nietraktujesięjakodochódsystemuzagospodarowaniaodpa-dów komunalnych.

2.3.2. mechaniczno–biologiczneprzetwarzanieodpadówkomunalnych

W roku bazowym reformy82winstalacjachMBPprzetworzonychzostałook.5,7mlnMgodpa-dówkomunalnych,costanowiłook.60,4%wszystkichodebranychodpadówkomunalnych.

MasęprzetworzonychodpadówkomunalnychwinstalacjachMBPwdwóchkolejnychlatachpoprzedzającychzmianęsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiiwrokubazo-wym reformy w poszczególnych województwach przedstawia wykres 14.

Wartododać,żewrokubazowymreformyzadeklarowane,rocznezdolnościprzerobowein-stalacjiMBPwPolscewynosiłyok.7,4mlnMg83. Porównanie masy przetworzonych odpadów komunalnychwinstalacjachMBPiichzadeklarowanych,rocznychzdolnościprzerobowychprzedstawia tabela 4.

78. Art.6d,ust.4pkt5nowelizacjiUCPG.

79. Tamże.80. Za:http://portalkomunalny.pl/

raport-przegladu-komunalnego-i-hsm-polska-gospodarka-odpadami-coraz-drozsza-324143/2/(dostępna19.03.2016).

81. Dotyczyodpadówkomunalnychprze-twarzanych w instalacjach MBP oraz poddanychskładowaniu.

82. Brakdanychpubliczniedostępnych,dotyczącychroku2014.

83. Przyjmujesię,żemocprzerobowain-stalacji MBP to moc mechaniczna, bowiemnaczęśćbiologicznątrafia-jąodpadyjużposortowaniumecha-nicznym(czyli–częśćbiologicznaza-wierasięwczęścimechanicznej).

38


Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiesprawozdańmarszałkówwojewództwzrealizacjiWPGO w latach 2011-2013 (brak danych dla województwa podkarpackiego84) z realizacji WPGO 2011-2013)

Wyk. 14.masaprzetworzonychodpadówkomunalnychwinstalacjachmbP wPolscewlatach2011–2013

201120122013

dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 100 200 300 400 500 600 700 800

504,7688,0

397,8

0189,4

0

95,7291,4

92,5

345,1378,8

189,2

97,2216,3

0

356,6507,6

214,4

88,6717,8

520,2

55,1118,9

48,2

138,3318,9

76,8

490,7647,3

348,8

187,3303,0

0

68,0146,6

41,9

173,1225,2

88,9

257,5380,7

229,1

159,0311,1

163,9

[tys. Mg]

84. Sprawozdaniezrealizacjiplanugo-spodarki odpadami w województwie podkarpackim w latach 2011-2013 niejestdostępnewinformacyjnejprzestrzeni publicznej. W oparciu o kwerendę:www.bip.podkarpackie.ploraz www.podkarpackie.pl. Stan na 7.04.2016 r.

38 39


Tab. 4. PORóWNaNieZdOlNOŚCiPRZeRObOWyCh imasyPRZetWORZONyChOdPadóWKOmuNalNyCh WiNstalaCjaChmbP


Zadeklarowanezdolnościprzerobowewregionalnychinstalacjachdomecha-niczno – biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w 2013 r. (w Mg) 7418350

5 725 529

1692821

Masa przetworzonych odpadów komunalnych w regionalnych instalacjach do mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w 2013 r. (w Mg)

Różnica(wMg)

Oznacza to, że w roku bazowym reformy zadeklarowane, roczne zdolności przerobowe winstalacjachMBPbyływyższeodmasyfaktycznieprzetworzonychodpadówkomunalnych ook.30%.W2014r.wyniosłyoneok.9,4mlnMg85rocznie,cooznaczawzrostook.27%r/r. Przekraczają zatem roczną masę odebranych zmieszanych odpadów komunalnych86 (ok. 7,8mlnMg) o ok. 1,6mlnMg, tj. o ok. 20%. Zadeklarowane zdolności przerobowe w instalacjach MBP w roku bazowym reformy i roku 2014 w poszczególnych województwach przedstawia wykres 15.

W2014r.najwyższywzrostdeklarowanychmechanicznychmocyprzerobowych,w insta-lacjachMBP,zanotowanowwojewództwach:śląskim(ook.81%r/r),zachodniopomorskim (ook.67%r/r)imazowieckim(ook.47%r/r).Wtymsamymczasienajwyższywzrostdekla-rowanych biologicznych mocy przerobowych, w instalacjach MBP, zanotowano w wojewódz-twach:lubelskim(ook.173%r/r),mazowieckim(ook.125%r/r)iśląskim(ook.68%r/r).

Porównanie wzrostu deklarowanych mocy mechanicznych i biologicznych instalacji MBP oraz masy odebranych zmieszanych odpadów komunalnych w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia tabela 5.

Tab. 5. PORóWNaNieWZROstuZadeKlaROWaNyChmOCy PRZeRObOWyChiNstalaCjimbPimasyOdebRaNyCh ZmiesZaNyChOdPadóWKOmuNalNyCh

Mechaniczne moce przerobowe (Mg/rok)


Zmianar/r(wzaokrągleniu)20142013

+27%9 410 750,007418350,00

Biologiczne moce przerobowe (Mg/rok) +39%4 090 117,002 951 140,00

Masa zmieszanych odpadów komunalnych +0,7%7840122,737786623,74

85. Przyjmujesię,żemocprzerobowain-stalacji MBP to moc mechaniczna, bowiemnaczęśćbiologicznątrafia-jąodpadyjużposortowaniumecha-nicznym(czyli–częśćbiologicznaza-wierasięwczęścimechanicznej).

86. Kategoria„odebranezmieszaneod-padykomunalne”niejesttożsamazkategorią„masafaktycznieprzetwo-rzonychodpadówkomunalnych”.

40



Wyk. 15.deklarowanezdolnościprzerobowewinstalacjachmbP wPolscewlatach2013–2014

2013częśćmechaniczna2014częśćmechaniczna2013częśćbiologiczna2014częśćbiologiczna

dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

1300,0364,2

954,6

531,5

525,1357,6

420,0

407,5

393,955,7

539,8

152,3

430,6171,2

405,4

140,5

230,0105,5

233,0

106,5

859,0232,3

597,6

339,6

1889,5399,1

1288,3

899,4

326,096,0

256,0

106,0

241,5110,0

258,0

112,0

424,0140,8

335,0

226,9

782,6191,1

628,2

280,8

676,5151,9

373,5

254,7

200,862,3

170,8

77,3

349,0108,7

311,0

130,5

367,0201,0

397,5

120,2

417,5155,0

249,6

204,2

[tys. Mg]

40 41


Naodnotowaniezasługujerównieżfaktspadkuw2014r.zdolnoścideklarowanychmechanicz-nychmocyprzerobowych,winstalacjachMBP,wwojewództwach: lubelskim(ook.27%r/r),wielkopolskim(ook.8%r/r)ipodkarpackim(ook.6%r/r).Wtymsamymczasienajwiększyspadek deklarowanych biologicznych mocy przerobowych, w instalacjach MBP, zanotowano wwojewództwach:wielkopolskim(ook.40%r/r)orazlubuskim(ook.18%r/r).

Wtymkontekścienależystwierdzić,żezewzględunabrakszczegółowychuregulowańwza-kresiewymagańdlainstalacjiMBP87,weryfikacjęrelacjipomiędzyzadeklarowanymizdolno-ściamiprzerobowymiifaktycznąprzepustowościąRIPOKuznajesięzatrudnądoprzepro-wadzenia.

2.3.3. efektywnośćmechaniczno–biologicznegoprzetwarzania odpadów komunalnych w Polsce

DominującąwPolscetechnologiąprzetwarzaniaodpadówjestMBP88 i wydzielanie ze zmie-szanychodpadówkomunalnychfrakcjinadającychsięwcałościlubwczęścidorecyklingu(odzysku)89.

MBPskładasięzprocesów:

• mechanicznegoprzetwarzaniazmieszanychodpadówkomunalnychwceluwydziele-niaznichokreślonychfrakcjidającychsięwykorzystaćmateriałowolubenergetycz-nieorazfrakcjiwymagającejdalszegobiologicznegoprzetwarzania;

• biologicznego–mającegonaceluprzygotowaniefrakcjiorganicznejodpadówkomu-nalnychdoskładowania;

połączonychwjedenzintegrowanyprocestechnologicznyprzetwarzaniazmieszanychodpa-dów komunalnych w celu ich przygotowania do procesów odzysku, w tym: recyklingu, odzy-skuenergii,termicznegoprzekształcanialubskładowania90.EfektywnośćwybranychRIPOKwtymwzględzieprzedstawiawykres16.

Redefiniując status RIPOK - o czym była mowa wcześniej - nowelizacja UO umożliwi-ła stosowanie nowych dostępnych technologii przetwarzania odpadów komunalnych91. WzwiązkuznotowanymdotychczaswskaźnikiemefektywnościprzetwarzaniainstalacjiMBP(patrzwykres16)orazkoniecznościąrealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,oczekiwaćnależyszerszegostosowa-nia tych regulacji.

2.3.4. Recyklingwybranychfrakcjiodpadówkomunalnych

W2014r.recyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużyciapoddanook.1mlnMgodpa-dówsurowcowych,costanowiłook.9,4%masyodebranychodpadówkomunalnych.Wrokubazowymreformybyłotoodpowiednio:ok.0,85mlnMgiok.8,3%.Ilośćodpadówsurow-cowychpoddanąrecyklingowiorazprzygotowaniudoponownegoużyciawrokubazowym reformy i roku 2014 w poszczególnych województwach przedstawia wykres 17.

87. Więcej:https://www.mos.gov.pl/ko-munikaty/szczegoly/news/wymaga-nia-dla-instalacji-mbp/(dostępna16.04.2016).

88. WięcejnatemattechnologiiMBP:http://www.kompostowanie.opole.pl/publikacje/2_Mechaniczno-biologicz-ne_przetwarzanie_frakcji_biodegra-dowalnej_2012.pdf.

89. Napodstawieart.35ust.6UO.90. Za:RozporządzeniaMinistraŚrodo-

wiskazdnia11września2012r.wsprawie mechaniczno - biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

91. Art. 35 ust. 6 UO.

42


Źródło:A.Jędrczak,„ZagospodarowanieproduktówpoprocesieMBP”,Poznań2015

Wyk. 16.udziałrecyklinguwmasieodpadówkierowanychdoinstalacji

sianów

Świdnica

RudnaWielka

trzebania

mysłakowice

lubin

toruń

Nysa

bydgoszcz

gdańsk

Krosno

Zambrów

inowrocław

Płońsk

Orlistaw

bielsko-biała

Łężyce

Puławy

siedliska

tychy

0,04%

1,5%

3,0%

3,2%

3,2%

3,3%

4,0%

4,2%

4,8%

5,0%

5,6%

5,8%

6,1%

8,2%

8,6%

9,8%

9,8%

10,5%

11.0%

15,0%

Wartośćśrednia6,1%

42 43



Wyk. 17.masaodpadówsurowcowych(papieru,szkła,tworzywsztucznych, metali)poddanarecyklingowiorazprzygotowaniudoponownego użyciawPolscewlatach2013–2014

dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 20 40 60 80 100 120 140 160

62,378,1

[tys. Mg]

38,146,1

37,555,7

18,027,6

53,157,2

103,0100,5

138,1134,0

15,522,2

36,947,9

11,717,5

45,874,0

116,4144,4

18,516,8

28,732,0

87,3104,5

37,453,3

20132014

44


W2014r.najwyższywzrostmasyodpadówsurowcowychpoddanychrecyklingowiiprzygo-towaniudoponownegoużyciazanotowanowwojewództwach:pomorskim(ook.61,6%r/r),lubuskim(ook.53,3%r/r)ipodlaskim(ook.49,6%r/r).

Na odnotowanie zasługuje również fakt spadku ilości odpadów surowcowych poddanych recyklingowi i przygotowaniu do ponownego użycia w województwach: świętokrzyskim (ook.9,2%r/r),mazowieckim(ook.3,0%r/r)imałopolskim(ook.2,4%r/r).

Wtymkontekściewartozauważyć,żew2014r.zebranoselektywnieok.1,3mlnMgodpa-dówsurowcowych(patrztabela2),zaś-masaodpadówsurowcowych(papieru,szkła,two-rzywsztucznych,metali)poddanarecyklingowiorazprzygotowaniudoponownegoużycia wtymsamymrokuwyniosłaok.1mlnMg.Oznaczato,żeudziałzanieczyszczeńwstrumie-niuselektywniezebranychodpadówsurowcowychwynosiok.30%.

2.3.5. termiczneprzekształcanieodpadówkomunalnych

W2014r.szacowane,potencjalnemoceprzeroboweinstalacjitermicznieprzekształcającychodpadykomunalnewyniosły:

• ok.1mlnMg92mocyprzerobowychzwiązanychzespalaniemzmieszanychodpadówkomunalnych;

• ok.1,2mlnMg93mocyprzerobowychzwiązanychzewspółspalaniemRDF94.

WybranemożliwościtermicznegoprzekształcaniaodpadówkomunalnychwPolsceprzedsta-wiainfografika495.

Planowanesąkolejneinwestycjezwiązanezespalaniemodpadówkomunalnych(szacowanenowemoceprzerobowe–ok.780tys.Mg96)iwspółspalaniemRDF(szacowanenowemoceprzerobowe – ok. 660 tys. M97).

2.4. Podsumowanie

PoprzeprowadzeniuanalizystanugospodarkiodpadamikomunalnymiwPolsce,stwierdzićnależy,conastępuje.

2.4.1. Wytwarzanie odpadów komunalnych

• Wefekciezmianysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,samorządgmi-nyotrzymał„władztwo”nadwytwarzanyminaswoimobszarzeodpadamikomunalny-mi.Kwestia„własności”odpadówkomunalnychniezostaładotychczasrozstrzygniętawsposóbwystarczającoprecyzyjny.UOmówijedynieo„posiadaczuodpadów”.

• Roczna masa odbieranych odpadów komunalnych (ilość odpadów komunalnych poddana gospodarowaniu w sposób zorganizowany) utrzymuje się na poziomie ok.10mlnMg.Stantenuznajesięzastabilny.

92. Sumamocyistniejącychibudowa-nych w latach 2007 – 2013 spalarni odpadów komunalnych.

93. Za: http://wyborcza.pl/1,134642,15174508,Cemen-townie_placza__Wyrzucamy_pali-wo_na_wysypiska.html(dostępna19.03.2016).

94. RDF(RefusedDerivedFuel)-wysoko-kaloryczne frakcje odpadów wysorto-wanezodpadówprzemysłowychlubkomunalnych.

95. Za: aktualizacja KPGO oraz: http://budownictwo.wnp.pl/el-ektrownie-elektrocieplownie-i-spalarnie-energetyczne-inwestycje-w-2016,264737_1_0_0.html(dostępna27.02.2016),http://budownictwo.wnp.pl/pge-wybrala-wykonawce-spalar-ni-w-rzeszowie,263518_1_0_0.html(dostępna27.02.2016),http://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/olsz-tyn/3872-olsztyn-czeka-budowa-spalarni-odpadow.html(dostępna27.02.2016), http://energetyka.wnp.pl/wkrotce-umowy-na-turbine-i-kociol-dla-nowej-ec-fortum-w-zabrzu,248536_1_0_0.html(do-stępna29.02.2016),http://www.ry-nekinfrastruktury.pl/wiadomosci/bydgoszcz-rozpoczely-sie-rozruchy-elektrocieplowni-50928.html(dostępna 29.02.2016), http://ec.olsztyn.pl/ (dostępna29.02.2016),http://gdfsu-ez.pl/media-downloader/specyfika-cja_instalacji_podawania_rdf.pdf (do-stępna29.02.2016),http://biznes.pl/magazyny/energetyka/fortum-nie-rezygnuje-z-planow-budowy-w-plocku-elektrocieplowni/nmcvzr(dostępna29.02.2016),http://bu-downictwo.wnp.pl/synthos-wybral-wykonawce-spalarni-odpadow-w-oswiecimiu,240666_1_0_0.html (do-stępna29.02.2016).

96. Spalarnie odpadów komunalnych w: Gdańsku,Olsztynie,Rzeszowie,War-szawieiOświęcimiu.

97. Elektrociepłownielubelektrowniew:Zabrzu,BydgoszczyiPołańcu.

44 45


46


• Notujesięrosnącyr/rudziałselektywniezebranychodpadówkomunalnychwogólnejmasie odebranych odpadów komunalnych.

• W efekcie zmiany systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w roku ba-zowym reformy zanotowano wzrost miejsc nielegalnego składowania odpadów ook.20%r/r,wtymwmiastachook.70%r/r.Pomimozmniejszeniasięliczbydzikichwysypiskśmieciw2014r.wstosunkudorokubazowegoreformy,ichliczbawmia-stachwciąż jestwyższa,niżprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamiko-munalnymi.Od2011r.sukcesywniespadaliczbamiejscnielegalnegoskładowania odpadów na terenach wiejskich.

2.4.2. Odbieranie odpadów komunalnych

• Samorządgminyzobowiązanyjestdozorganizowaniausługiodbieraniaodpadówko-munalnychjedynieodwłaścicielinieruchomości,naktórychzamieszkująmieszkań-cy.Wprzypadkunieruchomości,naktórychniezamieszkująmieszkańcyzadanieto ma charakter fakultatywny.

• UCPGumożliwiawłaściwymorganomgminyrozliczanieusługiodbieraniaodpadówkomunalnychzpodmiotemjąrealizującymzapomocą:

- płatnościzaodebraną(opcjonalnie:odebranąizagospodarowaną)odwłaścicie-linieruchomościmasęodpadówkomunalnych,wpraktyce–zakażdąodebraną(zagospodarowaną)tonęodpadówkomunalnychwytworzonychprzezwłaścicielinieruchomościobjętychgminnymsystememgospodarowaniaodpadamikomu-nalnymi;

lub:

- stałego,periodycznegoryczałtu,któregowysokośćniezależnajestodilościwytwo-rzonychprzezwłaścicielinieruchomościiodebranych(zagospodarowanych)odpa-dów komunalnych, na obszarze gminnego systemu gospodarowania odpadami ko-munalnymi.

• Wefekciezmianysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiiwprowadze-niaprocedurywyborupodmiotuodbierającegoodpadykomunalneodwłaścicielinieruchomościwoparciuotrybprzetargowy,wrokubazowymreformyliczbapod-miotówświadczącychtęusługęzmniejszyłasięo7%(r/r),zaśw2014r.–okolej-ne20%(r/r).

• Wstosunkudorokubazowegoreformy:

- podmiotyzagranicznezwiększyłyswójudziałwrynkuo2p.p.(do32%);

- konsorcja z udziałempodmiotów zagranicznych zwiększyły swój udziałw rynku o17p.p.(do27%);

46 47


- podmiotyobsługującetylkojednągminęzmniejszyłyswójudziałwrynkuo1p.p.(do9%);

- pozostałepodmiotyzmniejszyłyswójudziałwrynkuo18p.p.(do32%).

• Odbieranieodpadówkomunalnychjestzadaniemwłasnymgminywyłączonymspodregulacji zawartych w art. 9 ust. 1 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gmin-nym, w art. 2 Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej i art. 4 ust. 3 pkt 13 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, które umożliwiajągminiewykonywaniezadańocharakterzeużytecznościpublicznejutwo-rzonymprzezsiebiejednostkomorganizacyjnym.Jesttozatemprzykładnadregulacji.

• Wyróżnićmożnatrzydominującesystemyselektywnegozbieraniasurowcowychfrak-cji odpadów komunalnych:

- „trójpojemnikowe” – z gromadzeniem papieru (w osobnym urządzeniu), szkła (wosobnymurządzeniu)ipozostałychsurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychwosobnymurządzeniu(wróżnychkombinacjach);

- „dwupojemnikowe”–zgromadzeniemszkła (wosobnymurządzeniu) ipozosta-łychsurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychwosobnymurządzeniu(wróż-nychkombinacjach);

- gromadzenie wszystkich surowcowych frakcji odpadów komunalnych w osobnym urządzeniu(wróżnychkombinacjach)–jako„suche”.

• W 2014 r. ok. 53% gmin (ok. 55% gmin miejskich, ok. 51% miejsko – wiejskich iok.55%gminwiejskich)uwzględniłowRegulaminachmożliwośćselektywnegogro-madzeniaprzezwłaścicielinieruchomościodpadówulegającychbiodegradacji.

2.4.3. Zagospodarowanie odpadów komunalnych

• UOograniczaswobodędziałalnościgospodarczejzwiązanejzprzetwarzaniemodpadówkomunalnychzapośrednictwemkryteriumtechnologicznego(wskazująckonkretnetech-nologie przetwarzania odpadów) i kryterium ilościowego (dysponowanie odpowiedniąmocąprzerobową).Oceniasię,żekryteriumilościowestaćmożewsprzecznościzzasadąbliskości,tj.przetwarzaniemodpadówwpierwszejkolejnościwmiejscuichpowstania.

• Dominującą w Polsce technologią przetwarzania odpadów jest MBP i wydzielanie zezmieszanychodpadówkomunalnychfrakcjinadającychsięwcałościlubwczęścido recyklingu (odzysku).

• Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, decyzja o statusie instalacjimacharakter woluntarystyczny (art. 35 ust. 1 pkt g UO mówi o „ocenie potrzeby budowy dodatkowejinfrastrukturysłużącejgospodarowaniuodpadami”bezokreśleniakryte-riów)ipolityczny(zgodniezart.38ust.2pkt2UOokreślenielistyRIPOKwposzcze-gólnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi przyjmowane jest uchwałą

48


sejmiku województwa w sprawie wykonania WPGO,niezaś–wzobiektywizowanympostępowaniuadministracyjnym).

• ZgodniezregulacjamizawartymiwUCPG, budowa, utrzymanie i eksploatacja RIPOK jestzadaniemwłasnymgminy.Jegorealizacjamożeodbywaćsięnatrzysposoby:

- poprzez wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował RIPOK,woparciuopostępowanieprzetargowe;

- poprzezwybórpodmiotunazasadziepartnerstwapubliczno–prywatnego;

- poprzezwybórpodmiotuwoparciuoproceduręudzielaniakoncesji.

Wzwiązkuztym,ocenićmożna,żebudowa,utrzymanieieksploatacjaRIPOKjestrodza-jemkoncesjonowanejdziałalnościgospodarczej.

• W 2014 r. deklarowane moce przerobowe instalacji MBP wyniosły 9,4 mln Mg, cooznaczawzrostook.27%r/riprzekraczająrocznąmasęodebranychzmieszanychodpadów komunalnych o ok. 1,6 mln Mg.

• W2014r.recyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużyciapoddanook.1mlnMgodpadówsurowcowych,costanowiłook.9,4%masyodebranychodpadówkomunal-nych.Wrokubazowymreformybyłotoodpowiednio:ok.0,85mlnMgiok.8,3%.

• W2014r.zebranoselektywnieok.1,3mlnMgsurowcowychfrakcjiodpadówkomu-nalnych,zaśmasaodpadówsurowcowych(papieru,szkła,tworzywsztucznych,me-tali)poddanarecyklingowiorazprzygotowaniudoponownegoużyciawtymsamymrokuwyniosłaok.1mlnMg.Oznaczato,żeudziałzanieczyszczeńwstrumieniuselek-tywniezebranychodpadówsurowcowychwynosiok.30%.

• W2014r.szacowane,potencjalnemoceprzeroboweinstalacjitermicznieprzekształ-cającychodpadykomunalnewyniosłyok.1mlnMgmocyprzerobowychzwiązanychze spalaniem zmieszanych odpadów komunalnych i o ok. 1,2 mln Mg mocy przerobo-wychzwiązanychzewspółspalaniemRDF.Planowanesąkolejneinwestycjezwiązanezespalaniemodpadówkomunalnych(szacowanenowemoceprzerobowe–ok.780tys.Mg)iwspółspalaniemRDF(szacowanenowemoceprzerobowe–ok.660tys.Mg).

48 49


3. cele systemu gospodarowania odpadami komunalnymi

WzwiązkuzogłoszonymprzezKomisjęEuropejską(dalej:KE)pakietemdotyczącymgo-spodarkioobieguzamkniętym98,zachodzikoniecznośćjednoczesnejrealizacji:

• celówkrótkookresowych(do2020r.),związanychzimplementacjąobowią-zującegoPolskę jakokrajuczłonkowskiegoUEprawaunijnegowzakresiegospodarowaniaodpadami,wtymwzakresiewłaściwychpoziomówrecy-klingu iprzygotowaniadoponownegoużyciawybranych frakcjiodpadówkomunalnych (m.in.: projektowanie i implementacja nowych regulacji kra-jowych,wprowadzanieusprawnieńorganizacyjnychwsystemiegospoda-rowaniaodpadami,realizacjazobowiązańwynikającychzczłonkostwaPol-skiwUE);

• zadańdotyczącychzarządzaniaagendązmianzwiązanychzcelamidługookre-sowymi(do2030r.),związanymizpakietemgospodarkioobieguzamkniętym(m.in. budowanie relacji z KE, potencjalna implementacja).

3.1. Cele krótkookresowe

ZgodniezregulacjamizawartymiwprawodawstwieUE,dokluczowychcelówkrótkoter-minowych(do2020r.)–zpunktuwidzeniaceluraportu–zaliczyćnależy:

• opracowanieprogramuzapobieganiapowstawaniuodpadów99 – do 2013 r.100;

• stworzeniesystemówselektywnejzbiórkiodpadówobejmującejprzynajmniejpa-pier,szkło,plastikimetale–do2015r.101;

• zwiększeniewagowodominimum50%przygotowaniadoponownegowykorzy-staniairecyklingumateriałówodpadowych,przynajmniejtakichjakpapier,szkło,plastikimetalezgospodarstwdomowychi–wmiaręmożliwości–innegopocho-dzenia,podwarunkiemżetestrumienieodpadówsąpodobnedoodpadówzgo-spodarstw domowych – do 2020 r.102;

• redukcjęilościodpadówkomunalnychulegającychbiodegradacjiprzeznaczonychna składowiskado75%całkowitej ilości (wedługwagi) odpadówkomunalnychulegającychbiodegradacjiwytworzonychw1995r.–do2020r.103

Wtymkontekścienaodnotowaniezasługujefakt,żewUmowiepartnerstwawynegocjo-wanejzKEw2014r.stronapolskazobowiązałasiędom.in.104:

• przygotowaniadoponownegoużyciaipoddaniarecyklingowiodpadów,przynaj-mniejtakichfrakcjijakpapier,szkło,tworzywasztuczneimetal,pochodzących zgospodarstwdomowych,napoziomieminimum50%wujęciuwagowym;

98. Patrz:Komunikat Komisji Europejskiej z 2.12.2015 r.

99. Programytesązintegrowanezpla-nami gospodarki odpadami lub funk-cjonująjakoodrębneprogramy.Wprzypadku gdy taki program jest zin-tegrowany z planem gospodarowania odpadami lub innymi programami, środkisłużącezapobieganiupowsta-waniaodpadówmuszązostaćwyraź-niezdefiniowane.


101. Art. 11 ust. 1 Dyrektury ramowej o odpadach.

102. Art. 11 ust. 2 pkt a Dyrektywy ramo-wej o odpadach.

103. Art. 5 ust. 2 pkt a Dyrektywy składo-wiskowej.

104. Umowa partnerstwa, s. 30.

50


• rozwoju systemów selektywnego zbierania odpadów zapewniających pozyskanie odpadównadającychsiędorecyklingu;

• podejmowaniadziałańzmierzającychdozmianyzachowańmieszkańcówwzakresiewłaściwejsegregacjiodpadów„uźródła”;

• zwiększonegowykorzystania istniejących instrumentów ekonomicznychmotywują-cychdorozwojuzbiórkiiprawidłowegozagospodarowaniaodpadów;

• rozwojuinstalacjidom.in.sortowaniaselektywniezebranychodpadów.

Umowapartnerstwa jest podstawąprogramowania perspektywyfinansowej 2014 – 2020 iokreślastrategię interwencji funduszyeuropejskichm.in.wzakresiegospodarowaniaod-padami.

3.2. Celedługookresowe:gospodarkaoobieguzamkniętym

Zpunktuwidzeniaceluraportu,dokluczowychzadańwybranychorganówadministra-cjipublicznejzaliczyćnależy:

• tworzenie warunków do egzekucji dotychczas obowiązujących zobowiązań dotyczącychgospodarkiodpadami–stosowaniewpraktycehierarchiipostępo-wania z odpadami w stosunku do wszystkich wytwarzanych odpadów (w gospo-darstwachdomowych,wprzedsiębiorstwach,wprzemyśle);

• szerszewykorzystanieinstrumentówekonomicznychdozapewnieniaspójności wcelurealizacjihierarchiipostępowaniazodpadami;

• wprowadzenieminimalnychwymogówdotyczącychprzejrzystościiefektywno-ścikosztowejwfinansowanym,wramachsystemurozszerzonejodpowiedzialno-ściproducenta,zbieraniuisortowaniuodpadów;

• przeciwdziałaniepraktycenielegalnego,transgranicznegoprzemieszczaniaod-padów;

• tworzenie synergii pomiędzy pakietem dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętymiunijnąpolitykąklimatyczno–energetyczną,wtympreferowanieodzyskuenergetycznegowstosunkudoskładowaniaodpadów,podwarunkiem,żeodbywasięonporealizacjiwszystkichcelówzawartychwhierarchiipostę-powaniazodpadami;

• tworzenie regulacji i praktyk (zamówienia publiczne) sprzyjających rozwojowirynku surowców wtórnych, w tym kreowanie popytu na wykorzystywanie surow-ców wtórnych w produktach i infrastrukturze105.

Uproszczonyschematgospodarkiodpadamioobieguzamkniętymprzedstawiainfografika5.105.Za:Pakietdotyczącygospodarkio

obieguzamkniętym,pkt3i4.

50 51


52


Należydodać,żeprojektgospodarkioobieguzamkniętymzakłada,żewytwarzaneodpadybędąwwiększymniżdotychczasstopniutraktowanejakozasobyiwprowadzaneponowniedogospodarkijakonowysurowiec.Surowcewtórne,pochodzącezprocesugospodarowaniaodpadami,mogąbyćsprzedawanelubprzesyłanenapodobieństwosurowcówpierwotnychztradycyjnychzasobówzłóżnaturalnych.

3.2.1. Kluczowecelepakietuzwiązanezgospodarkąodpadami

Zgodniezregulacjamizawartymiwpakieciedotyczącymgospodarkioobieguzamkniętymdokluczowychcelówdługoterminowychsystemugospodarowaniaodpadamizaliczyćnależy:

• przekształcenieodpadówwzasoby;• stymulowaniedoskonaleniapraktykwobszarzegospodarowaniaodpadami;• rozwójinnowacyjnychtechnikrecyklingu;• ograniczeniewykorzystywaniaskładowisk;• tworzenieśrodkówzachęcającychkonsumentówdozmianyzachowań106.

Zpunktuwidzenia celu raportu, za kluczoweuznaje się regulacje, zawartew projektach nowelizacji:

• Dyrektywy ramowej o odpadach;• Dyrektywy składowiskowej;• Dyrektywy opakowaniowej.

Do kluczowych regulacji zawartych w projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach zaliczyćnależy:

• zmianędefinicjiodpadówkomunalnych,któreoznaczaćmająodpadyzmieszaneiod-pady selektywnie zebrane z:

- gospodarstwdomowych;- innychźródeł,jeśliodpadytesąporównywalnedoodpadówzgospodarstwdomo-wychpodwzględemcharakteru,składuiilości;

- zplacówmiejskichiulic(włączajączmiotkizulicizawartośćpojemnikównanie-czystości)orazzparkówiogrodów;

• zmianędefinicjibioodpadów,któreoznaczaćmająulegającebiodegradacjiodpadyogrodowe iparkowe,odpadyspożywcze ikuchennezgospodarstwdomowych, re-stauracji,placówekzbiorowegożywienia ihandludetalicznegoorazporównywalneodpadyzzakładówprzetwórstwaspożywczego,a także inneodpadyopodobnychwłaściwościachbiodegradacyjnych,porównywalnepodwzględemcharakteru,składuiilości;

• wprowadzeniekategorii„procesuostatecznegorecyklingu”oznaczającegoprocesre-cyklingu,któryzaczynasię,kiedyniejestjużkoniecznadalszaoperacjasortowaniamechanicznegoimateriałyodpadowezostająwprowadzonedoprocesuprodukcyjne-goiponownieprzetworzonenaprodukty,materiałylubsubstancje;

106. Za: Podstawa i cel wniosków zmienia-jącychDyrektywy: ramowej o odpa-dach, składowiskowej i opakowanio-wej.

52 53


• zwiększeniewagowo:

- doconajmniej60%przygotowaniadoponownegoużycia i recyklinguodpadów komunalnych–do2025r.;

- doconajmniej65%przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówko-munalnych–do2030r.;

• zapewnienieselektywnegozbieraniabioodpadów,jeżelijesttowykonalnezpunktuwidzeniatechnicznego,ekonomicznegoiśrodowiskowegoorazwłaściwewceluspeł-nieniaodpowiednichnormjakościdlakompostu;

• podjęcieśrodkówzachęcającychdo:

- recyklingu,wtymkompostowaniaiuzyskiwaniabiomasyzbioodpadów;- przetwarzaniabioodpadówwsposób,któryzapewniawysokipoziomochronyśro-dowiska;

- stosowaniabezpiecznychdlaśrodowiskamateriałówwyprodukowanychzbioodpadów;

• tworzeniewarunków(wtymfinansowych)służącychzapobieganiupowstawaniuod-padów poprzez:

- zachęcaniedokorzystaniazproduktów,któresązasobooszczędne,trwałe,nada-jącesiędonaprawyirecyklingu;

- określanie iukierunkowywaniepolitykinaprodukty,któresągłównymiźródłamisurowcówodużymznaczeniudlagospodarkiUniiiktórychdostawawiążesięzwy-sokimryzykiemorazwceluniedopuszczenia,abymateriałytestałysięodpadami;

- zachęcaniedotworzeniasystemówwspierającychponowneużycie,wszczególno-ściwodniesieniudosprzętuelektrycznegoielektronicznego,tekstyliówimebli;

- ograniczaniewytwarzaniaodpadówwprocesachzwiązanychzprodukcjąprzemy-słową,wydobyciemminerałóworazodpadówzbudowyirozbiórki,przyuwzględ-nieniunajlepszychdostępnychtechnik;

- ograniczanie wytwarzania odpadów żywnościowych w produkcji podstawowej,przetwórstwie i produkcji,w sprzedażydetalicznej i dystrybucji żywności,w re-stauracjachiusługachgastronomicznychorazwgospodarstwachdomowych;

• zmianamodelurozszerzonejodpowiedzialnościproducenta;

• uproszczenieramprawnychdotyczącychutratystatusuodpadów.

Do kluczowych regulacji zawartych w projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej za-liczyćnależypodejmowanieśrodkówniezbędnychdozagwarantowaniazmniejszeniailościskładowanychodpadówkomunalnychdo10%całkowitejilościwytwarzanychodpadówko-munalnych – do 2030 r.

Do kluczowych regulacji zawartych w projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej zali-czyćnależy:

54


• zwiększeniewagowo:

- doconajmniej65%przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguwszystkichodpadówopakowaniowych–dokońca2025r.;

- doconajmniej75%przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguwszystkichodpadówopakowaniowych–dokońca2030r.;

Przezmasęodpadówopakowaniowychpoddanychrecyklingowinależyrozumiećmasęodpa-dów wprowadzanych w procesie ostatecznego recyklingu.

Przezmasęodpadówopakowaniowychprzygotowanychdoponownegoużycianależyrozu-miećmasęodpadówopakowaniowych,którezostałyodzyskanelubzebraneprzezuznanypodmiotzajmującysięprzygotowaniemdoponownegoużyciaorazprzeszływszystkienie-zbędneczynnościwzakresiekontroli,oczyszczaniainaprawyumożliwiająceponowneuży-ciebezdalszegosortowaniaiwstępnejobróbki.

3.2.2. Plandziałaniauedotyczącypakietugospodarki oobieguzamkniętym.Wybraneaspekty

Zpunktuwidzeniaceluraportu,zakluczowedziałaniaUEdotyczącerealizacjipakietugospo-darkioobieguzamkniętymuznajesię:

•w2016r.:

- włączeniewytycznychdotyczącychgospodarkioobieguzamkniętymdodokumen-tówreferencyjnychdotyczącychnajlepszychdostępnychtechnik(BREF)wróżnychsektorachprzemysłu;

- stworzenie otwartej, ogólnoeuropejskiej sieci infrastruktury technologicznej dlaMŚP, abymogły onew swoich procesach produkcyjnychwykorzystywać za-awansowanetechnologieprodukcyjne;

- inicjatywęwsprawieenergiizodpadówwramachuniienergetycznej;- opracowanienormjakościdlasurowcówwtórnych(zwłaszczadlatworzywsztucznych);- zapewnianiespójnościzgospodarkąoobieguzamkniętymprzyoceniezrównowa-żonościbioenergiiwramachuniienergetycznej;

- ocenawkładustrategiinarzeczbiogospodarkiz2012r.wgospodarkęoobieguza-mkniętymijejewentualnyprzegląd;

- projektpilotażowywodniesieniudo„umówdotyczącychinnowacji”wceluwyelimi-nowaniaewentualnychprzeszkódprawnychdlainnowatorów;

- ukierunkowanedziałaniainformacyjnezachęcającedoskładaniawnioskówofinan-sowaniewramachEFIS107 i wspieranie realizacji projektów lub platform inwestycyj-nychdotyczącychgospodarkioobieguzamkniętym;

- wsparciedlapaństwczłonkowskichiregionów,abyzwiększyćinnowacjenarzeczgospodarkioobieguzamkniętympoprzezinteligentnąspecjalizację;

- ocenęmożliwościuruchomienia,wspólniezEuropejskimBankiemInwestycyjnymi bankami narodowymi, platformy na rzecz wspierania finansowania gospodarki oobieguzamkniętym;

107.EuropejskiFunduszInwestycji Strategicznych.

54 55


•w2017r.:

- zbadanie,wjakisposóbmożnapoprawićskutecznośćistosowanieunijnegosyste-muekozarządzaniaiaudytu(EMAS108)orazuruchomieniepilotażowegoprogramuweryfikacjitechnologiiochronyśrodowiska(EVT109);

- stworzenie strategii dotyczącej tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym;

- sprawozdanienatematsurowcówkrytycznychigospodarkioobieguzamkniętym;

•w2018r.:

- propagowanie wytycznych i najlepszych praktyk w sprawie kaskadowego wykorzystania biomasyiwspieranieinnowacjiwtejdziedziniezapomocąprogramu„Horyzont2020”.

3.2.3. Propozycjefinansowania

Zpunktuwidzeniaceluraportu,dokluczowychkwestiizwiązanychzfinansowaniempakietugospodarkioobieguzamkniętym110zaliczyćnależy:

• wspieranieześrodkówpublicznychprojektów,którychcelemjestantycypowaniepro-gnozowanego kryzysu dostaw i zmniejszenie zależności UE od importu surowcówstrategicznych;

• uzyskiwanie synergii pomiędzy korzyściami społecznymi i wiarygodnością ekono-micznąfinansowanychprojektów;

• wspieranieprojektówzapewniającychinnowacjetechnologiczne;

• dopuszczenie wsparcia innowacji nietechnologicznych (innowacje biznesowe, spo-łeczne,organizacyjne).

Jednocześnie, do kluczowych celów operacyjnych związanych z finansowaniem pakietu gospodarkioobieguzamkniętymzaliczyćnależyograniczenienakładówna:

• budowęnowychskładowiskjedyniedoprzypadkówszczególnieuzasadnionych,zwią-zanychzeskładowaniemgłównienieodzyskiwalnychodpadówniebezpiecznych;

• tworzenie nowych instalacji do przetwarzania odpadów resztkowych (spalarnie, instalacjeMBP)doprzypadków,gdyniewystępujeryzykostworzenianadmiernejin-frastruktury,ahierarchiaodpadówjestwpełniprzestrzegana111.

Nafinansowaniepakietugospodarkioobieguzamkniętymprzewidziano:

• 650mlneurowramachprogramu„Horyzont2020”;

• 5,5mldeurowramachfunduszystrukturalnych112.

108.Eco-ManagementandAudit Scheme.

109.EnvironmentalTechnology Verification.

110.Za:Assessmentofaccess-to-financeconditions for projects supporting Cir-cularEconomy,Finalreport,InnovFinAdvisory,EuropeanInvestmentBankAdvisoryServices,Luxembourg,gru-dzień2015.

111.Za:Pakietdotyczącygospodarkioobieguzamkniętym,s.11–12.

112. Za: Komunikat Komisji Europejskiej z 2.12.2015 r.

56


3.3. Podsumowanie

Po przeprowadzeniu analizy celów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Pol-sce,stwierdzićnależy,conastępuje.

3.3.1. Celekrótkookresowe(do2020r.)

Do kluczowych celów krótkookresowych systemu gospodarowania odpadami komunalnymi wPolscezaliczyćnależy:

• zwiększeniewagowodominimum50%przygotowaniadoponownegowykorzystania i recyklingumateriałówodpadowych,przynajmniej takich jakpapier,papier,szkło,plastikimetalezgospodarstwdomowychi–wmiaręmożliwości–innegomiejsca pochodzenia, podwarunkiem że te strumienie odpadów są podobne do odpadów zgospodarstwdomowych;

• redukcję składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji do 35% wstosunkudomasyodpadówulegającychbiodegradacjiwytworzonychw1995r.

3.3.2. Celedługookresowe(do2030r.)

Dokluczowychcelówdługookresowychsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi wPolscezaliczyćnależy:

• zwiększeniewagowodoconajmniej65%przygotowaniadoponownegoużyciairecy-klinguodpadówkomunalnych;

• zmniejszenieilościskładowanychodpadówkomunalnychdo10%całkowitejilościwy-twarzanych odpadów komunalnych.

56 57


4. prognozowane zmiany z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi

Od2014r.GUSprzyjmuje–oczymbyłamowawyżej–że,wzwiązkuzprzeprowadzoną w2013r.zmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi(iobjęciem–wjejefek-cie–zorganizowanymodbioremcałościstrumieniawytwarzanychodpadówkomunalnych)ilośćzebranychodpadówkomunalnych jesttożsamaz ilościąwytworzonychodpadówko-munalnych113.Założenieto–choćmetodycznieuzasadnione–wydajesięabstrahowaćod:

• definicjiodpadówkomunalnych(„odpadypowstającewgospodarstwachdomowych,(…)atakżeodpady(…),którezewzględunaswójcharakterlubskładsąpodobne doodpadówpowstającychwgospodarstwachdomowych”);

• źródełpochodzeniaodpadówkomunalnych(ok.20%pochodzispozagospodarstwdo-mowych);

• faktu,żesamorządgminyzobowiązanyjestdozorganizowaniaodbieraniaodpadówko-munalnychjedynieodwłaścicielinieruchomości,naktórychzamieszkująmieszkańcy114;

• zagospodarowaniam.in.surowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychorazzużytegosprzę-tuelektrycznegoielektronicznegonapodstawieinnych,niżUCPG,regulacjiprawnych;

• faktuistnieniamiejscnielegalnegoskładowaniaodpadów(patrzwykres5),coświad-czyćmoże,żeczęśćodpadówkomunalnychnie jestpoddawanazorganizowanemuzagospodarowaniu.

Wzwiązkuztym,wzamieszczonejniżejprognozie(patrzwykres18)utrzymanyzostałpo-działnawytworzoneiodebraneodpadykomunalne.

4.1. Wytwarzanie odpadów komunalnych

Prognoza wytworzonych oraz odebranych odpadów komunalnych do 2030 r. zostałaopartanaprawidłowościwynikającejzdanychhistorycznych(lata2007-2014).Przyjęto,żecałkowitamasawytworzonychodpadówkomunalnychwPolscejestiloczynemlicz-bymieszkańców(rezydentów)orazwspółczynnikawytworzonychodpadówpercapita.DanedotycząceliczbyludnościpochodzązprognozyGUS115.

DanehistorycznedotyczącewytworzonychiodebranychodpadówkomunalnychtakżepochodzązraportówGUS(patrzwykres1).

Stwierdzić należy, iż publikowane przezGUSdane o całkowitejmasiewytworzonych iodebranychodpadówkomunalnychsąjedynieestymacją.Masęfaktycznieodebranychodwłaścicielinieruchomości(potwierdzonych)odpadówkomunalnychzawierająspra-wozdaniamarszałkówwojewództwzrealizacjizadańzzakresugospodarowaniaodpa-dami komunalnymi116.

113.Patrz:OchronaŚrodowiska2015,GłównyUrządStatystyczny,Warsza-wa, Tabela 9(257) - przypis do tabeli oznaczonysymbolem„a”,s.338.

114. Art. 6c UCPG.115.Za:http://stat.gov.pl/obszary-te-

matyczne/ludnosc/prognoza-lud-nosci/prognoza-ludnosci-rezyduja-cej-dla-polski-na-lata-2015-2050,8,1.html(dostępna31.03.2016)

116. Art. 39 UO.

58


117. Regresja – metoda statystyczna ba-dającazwiązkipomiędzywielkościa-mi danych.

118.Produktkrajowybrutto.119.Purchasingpowerparity–parytetsiły

nabywczej.120.Dolaramerykański.121. Za: http://data.worldbank.org/indi-

cator/NY.GDP.PCAP.PP.CD(dostępna31.03.2016).

122.GUS,Prognozaludnościnalata2014– 2050, Warszawa 2014.

Stosunekilościodpadówodebranychdoilościodpadówwytworzonychtowspółczynnikodbioruodpadów,którywyrażasięwprocentach(%).W2013r.różnicapomiędzycał-kowitąmasąodpadówwytworzonychaodebranychodwłaścicielinieruchomościwynio-sła1821tys.Mg(wedługdanychGUS),coodpowiadawspółczynnikowiodbioruodpa-dównapoziomie84%.

ZewzględunazmianęmetodologiiwopracowaniuGUSdla2014r.(patrzwyżej),różni-cępomiędzycałkowitąmasąodpadówwytworzonychaodebranychodwłaścicielinie-ruchomościoszacowanowtymraporciedlategożrokuna1669tys.Mg,coodpowiadawspółczynnikowiodbioruodpadównapoziomie86%.

Współczynnikwytworzonychodpadówpercapitabyłkalkulowanynapodstawieregre-sji117 w odniesieniu do PKB118przeliczonegonajednegomieszkańca(mierzonegopary-tetemsiłynabywczej).DanehistoryczneiprognozaPKBpercapita(PPP119,USD120, ceny bieżące)do2018 r. pochodzą z raportówBankuŚwiatowego121.W latach2018-2030założonostałąstopęwzrostuPKBwPolscenapoziomie3,50%wskaliroku.

Wceluestymacjicałkowitejmasyodpadówodebranychodmieszkańcówwykorzysta-no ekstrapolację trendu dotyczącąmasy odpadówwytworzonych oraz założono dal-szyliniowywzrostwspółczynnikaodbioruodpadówo0,75p.p.wskaliroku(domaksy-malnejwartości100%),coodpowiadadoświadczeniomwybranychkrajówzachodniej Europy.WestymacjiwykorzystanotakżeprognozędemograficznądlaPolskiopracowa-nąprzezGUS122.

Wedługprognozy,masyodpadówkomunalnych–wytworzonychiodebranychzrównająsięw2032r.Prognozęwytwarzanych iodebranychodpadówkomunalnychdo2030r.przedstawiawykres18.


Wyk.18.OdpadykomunalnewPolscewlatach2017–2030

2017 2020 2025 2030

[tys. ton]

12 000

11 500

11 000

10 500

10 000

9 500

11654

10295 10390 10465 10412

11469

11092

10614

wytworzoneodpady

odebraneodpady

58 59


123.Za:http://stat.gov.pl/obszary-tema-tyczne/infrastruktura-komunalna-nie-ruchomosci/nieruchomosci-budyn-ki-infrastruktura-komunalna/infra-struktura-komunalna-w-2014-r-,3,12.html?pdf=1(dostępna31.03.2016).

124.Analizailościowaopartaozbadanietrendu na podstawie morfologii wy-branych województw.

125.Modelześredniąruchomą(ang.mo-vingaveragemodel,MAmodel)–pa-rametryczny model szeregu czaso-wego (pewna realizacja procesu loso-wego),częstostosowanywanalizieszeregówczasowychzjednązmien-ną.

4.2. Odbieranie odpadów komunalnych

W celu estymacji danych o masie odebranych selektywnie surowcowych frakcji odpadów ko-munalnychposłużonosię:

• danymizawartymiwraportachGUS123;

• prawidłowościamipochodzącymizszacunkowychdanychdotyczącychmorfologiiod-padów w województwach – na podstawie WPGO124.

Masa odpadów poszczególnej frakcji odebrana w ramach selektywnej zbiórki estymowana jest na podstawie kontynuacji trendu historycznego na podstawie prostego modelu autore-gresyjnego typu MA125zzastrzeżeniem,żepoziomyrecyklinguiprzygotowaniadoponow-negoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych,októrychmowawRozporządzeniu w sprawie poziomówzostanąspełnione.

Potencjalną masę odebranych selektywnie surowcowych frakcji odpadów komunalnych w strumieniu wszystkich odpadów komunalnych w Polsce do 2030 r. przedstawia wykres 19.


papier i tektura metale tworzywa sztuczne szkło

Wyk. 19.Potencjalnamasaodebranychselektywniesurowcowychfrakcji odpadów komunalnych w strumieniu wszystkich odpadów komunalnychwPolscedo2030r.

1 400

1 200

1 000

800

600

400

200

02017 2020 2025 2030

[tys. ton]

467

345

48

451

104159 170

712

1017

10291097

1029

655

831

12611260

60


Oznaczato,żewlatach2017-2020wceluosiągnięciapoziomówrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych,októrychmowawRozpo-rządzeniu w sprawie poziomów, masa poszczególnych frakcji odpadów surowcowych zbiera-nychselektywnie„uźródła”powinnawzrosnąć:

• wprzypadkupapieru–ook.90%;• wprzypadkuszkła–ook.58%;• wprzypadkutworzywsztucznych–ook.78%;• wprzypadkumetali–ook.117%.

W latach 2011 – 2014, notowany wzrost masy (patrz wykres 4) poszczególnych frakcji odpa-dówsurowcowychwogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnychwyniósł:

• wprzypadkupapieru–ok.28%;• wprzypadkuszkła–ok.48%;• wprzypadkutworzywsztucznych–ok.87%;• wprzypadkumetali–0%.

Zakluczowe-dlaosiągnięciacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowa-niaodpadamikomunalnymi–uznajesię lata2018–2020,wktórychwzrostpoziomure-cyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciaodpadówsurowcowychpowinienosiągnąć 10 p.p. r/r (patrz tabela 6).

Tab. 6. POZiOmyReCyKliNguiPRZygOtOWaNiadOPONOWNegO użyCiaNieKtóRyChfRaKCjiOdPadóWKOmuNalNyCh (WlataCh)

Źródło:załącznikdoRozporządzenia w sprawie poziomów

POZiOmReCyKliNguiPRZygOtOWaNiadOPONOWNegOużyCia[%]PAPIER,METALE,TWORZYWASZTUCZNE,SZKŁO

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

10 12 14 16 18 20 30 40 50

Wtymkontekścienależystwierdzić,żew2014r.recyklingowipoddano21,1%ilościzebra-nychodpadówkomunalnych,pochodzących:

• zselektywnejzbiórki;oraz:

• wysortowanychzmieszanychodpadówkomunalnych126;

przyczymok.10%gminnieosiągnęłopoziomurecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych,wymaganegoRozporządzeniem w sprawie poziomów.Modelprognozywielkościrynkusurowcówwtórnych,zostałopartynanastępują-cychzałożeniach:

126.Za:GUS,Infrastrukturakomunalnaw2014 r. Warszawa 2015, s. 26.

60 61


• poziomyrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych, o których mowa w Rozporządzeniu w sprawie poziomówzostanąspeł-nione,zaśsurowcowefrakcjeodpadówkomunalnychpochodzićbędązselektywnejzbiórki„uźródła”;

• masaodpadówsurowcowychpochodzącazselektywnejzbiórki„uźródła” jestpropor-cjonalnadominimalnychpoziomówrecyklingu iprzygotowaniadoponownegoużycianiektórych frakcji odpadów komunalnych, o których mowa w Rozporządzeniu w sprawie poziomów(zawyjątkiemszkła,gdzieprzyjmujesięwzrostliniowyzpowoduznacznegoprzekroczeniaminimalnegowymaganegopoziomuwokresiehistorycznym2012-2014);

• średniecenysurowcówwtórnychprognozowanesąwoparciuotrzyokresowąśredniąruchomąskorygowanąoinflacyjnywzrostnapoziomie2%wskaliroku(danehisto-ryczne zawiera wykres 6).

PotencjalnąwartośćrynkusurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychwPolscedo2030r.przedstawia wykres 20.


Wyk. 20.Potencjalnawartośćrynkusurowcowychfrakcjiodpadów komunalnychwPolscedo2030r.

2 000

1800

1 600

1 400

1 200

1 000

800

600

400

200

0

2017 2020 2025 2030

[mln.zł]

500

1246

1509

1793

62


4.3. Zagospodarowanie odpadów komunalnych

Prognozę bilansu dostępności odpadów komunalnych w perspektywie krótkookresowej (do2020r.)stworzonowoparciuonastępującezałożenia:

• prognozowanąmasęodebranychodpadówkomunalnych(patrzwykres18);• prognozowanącałkowitąmasęodpadówsurowcowychzebranychselektywnie„uźró-dła”(patrzwykres19);

• pełnewykorzystanieistniejącychmocyprzerobowychinstalacjiMBP(patrztabela4);• realizację zadeklarowanych inwestycji, związanych ze spalaniem iwspółspalaniemodpadówkomunalnych(patrzinfografika4).

Zastrzecnależy,że:

• zamieszczonywtabeli6bilansdostępnościodpadówkomunalnychw2020r.macha-rakterszacunków,stworzonychwoparciuoanalizęwskaźnikową;

• częśćwspółspalanychobecnieodpadów(RDF)pochodzispozasystemugospodaro-waniaodpadamikomunalnymi;

• od 1.01.2016 r. – zgodnie z regulacjami zawartymi w Rozporządzeniu w sprawie zakazu składowania – do składowania na składowisku odpadównie dopuszcza sięm.in.frakcjikalorycznychodpadówkomunalnych;

• spalaniupoddawanesązmieszaneodpadykomunalne;• selektywniezebrane„uźródła”odpadysurowcowe–zgodniezregulacjamizawarty-

mi w UO–niemusząbyćdostarczanedoinstalacjiMBP.

Niezmieniatofaktu,żepotencjalnezmianymetodgospodarowaniaodpadamikomunalny-mi(selektywnazbiórka„uźródła”versusprzetworzeniewinstalacjachMBPversustermicz-neprzekształceniewinstalacjachspalania)odbywająsięwewnątrztegosamegostrumieniaodebranychodpadówkomunalnych.Szacowanybilansdostępnościodpadówkomunalnychw 2020 r. przedstawia tabela 7.

Tab. 7. sZaCOWaNybilaNsdOstęPNOŚCiOdPadóWKOmuNalNyCh W2020R.

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieaktualizacjiKPGO i informacji autorów raportu

10 400 0001. Szacowana masa odebranych odpadów komunalnych (w 2020 r.)

3 600 0004.Szacowanemoceprzeroboweinstalacjispalaniaiwspół-spalanaodpadówkomunalnych(istniejących,budowanychi planowanych do 2020 r.)

2 300 0002. Szacowana masa odebranych selektywnie surowcowych frakcji odpadów komunalnych (w 2020 r.)

9 400 0003. Deklarowane moce przerobowe instalacji MBP (na koniec 2014 r.)

-49000005. bilansdostępnościodpadówkomunalnych(1-[2+3+4])

Wmg (wzaokrągleniu)lP. KategORia

62 63


4.4. Podsumowanie

Po przeprowadzeniu analizy prognozowanych zmian w zakresie gospodarki odpadami komu-nalnymiwPolsce,stwierdzićnależy,conastępuje.

• Przewidujesię,żewperspektywiekrótkookresowej(do2020r.)rocznamasaodbiera-nychodpadówkomunalnych(ilośćodpadówkomunalnychpoddanazagospodarowa-niuwsposóbzorganizowany)utrzymasięnapoziomieok.10mlnMg.

• Wedługprognozy,masyodpadówkomunalnych–wytworzonychiodebranychzrów-nająsięw2032r.

• Wceluosiągnięciapoziomówrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycianie-których frakcji odpadów komunalnych, o których mowa w Rozporządzeniu w spra-wie poziomów, masa poszczególnych frakcji odpadów surowcowych zbieranych se-lektywnie„uźródła”powinnawzrosnąćwlatach2017-2020r.wprzypadkupapieru – o ok. 90%, w przypadku szkła – o ok. 58%, w przypadku tworzyw sztucznych –ook.78%,wprzypadkumetali–ook.117%.

• Szacowanybilansdostępnościodpadówkomunalnychw2020r.wskazujenamoż-liwy niedobór odebranych odpadów komunalnych w systemie zagospodarowania odpadów komunalnych.

64


5. kluczowe wyzwania systemu gospodarowania odpadami

Zgodniezregulacjamizawartymiwpakieciedotyczącymgospodarkioobieguzamkniętymdokluczowychcelówdługookresowych(do2030r.)–zpunktuwidzeniaceluraportu–zali-czyćnależym.in.:

• tworzeniesymbiozyprzemysłowej–wykorzystywanieproduktówubocznychzjedne-gosektoraprzemysłujakosurowcówwinnymsektorze,wtymwspieranieinnowacji wzakresiem.in.nowychmateriałówiprocesów;

• zmianęmodelucyklużyciaproduktu,wtymjegoprzedłużeniapoprzezodzysk,recy-klinginaprawy;

• poszukiwania synergii pomiędzy gospodarką o obiegu zamkniętym, strategią uniienergetycznejorazpolitykąUEwzakresiezmianklimatuienergiiodnawialnej.

Ztegopowodu,zakluczowewyzwaniastojąceprzedpolskimsystememgospodarowaniaod-padamiuznajesięwypracowanienowegocharakterurelacjipomiędzy:

• producentamiwprowadzającymiproduktydoobrotuiorganamiadministracjipu-blicznej,odpowiedzialnymizaorganizacjęsystemugospodarowaniaodpadamiko-munalnymi;

• systememgospodarkiodpadamiisektoremenergetycznym.

5.1. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducenta

Przezrozszerzonąodpowiedzialnośćproducenta(dalej:ROP)należyrozumiećtakiepo-dejściedopolitykiochronyśrodowiska,wktórymzakładasię,żeodpowiedzialnośćpro-ducentazaproduktzostajeprzedłużona–wcyklużyciaproduktu–doetapupoużytko-wego127. Oznacza to:

• przesunięcieodpowiedzialności(organizacyjnejifinansowej,wpełnilubczęścio-wo) za zagospodarowanie odpadów pozostających powykorzystaniu produktu zwłaściwychorganówadministracjipublicznejnaproducenta;

• tworzeniezachętdlaproducentówdouwzględnianiaaspektówśrodowiskowychw procesie projektowania produktów128.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w Dyrektywie ramowej o odpadach, państwaczłonkowskiemogąpodjąćśrodkiprawodawcze lub inneniżprawodawczewceluzapewnienia,abykażdaosoba fizyczna lubprawna,którazawodowoopracowuje,wytwarza, przetwarza, obrabia, sprzedaje lub wwozi produkty (producent produktu) ponosiłarozszerzonąodpowiedzialnośćproducenta.

127.Za:http://www.oecd.org/env/to-ols-evaluation/extendedproducer-responsibility.htm(dostęp na 24.03.2016).

128.Tamże.

64 65


Środkitakiemogąobejmowaćprzyjmowaniezwracanychproduktówiodpadówpozosta-jącychpowykorzystaniutychproduktów129,atakżepóźniejszegospodarowanietymiod-padamiiodpowiedzialnośćfinansowązatedziałania.

Środkitemogąobejmowaćobowiązekpodawaniadowiadomościpublicznejinformacji ostopniu,wjakimmożnaponowniewykorzystaćiprzetworzyćdanyprodukt130.

Ponadto,przystosowaniuROPbierzesiępouwagę:

• wykonalnośćtechnicznąiopłacalnośćekonomiczną,atakżeogólneoddziaływa-nienaśrodowisko,zdrowieludzkieiaspektyspołeczne,zposzanowaniempotrze-byzagwarantowaniawłaściwegofunkcjonowaniarynkuwewnętrznego131;

• niezbędneśrodkiwceluzapewnienia,bykażdypierwotnywytwórcaodpadówlubinnyposiadaczodpadówdokonywałprzetwarzaniaodpadówsamodzielnielubzlecałprzetwarzaniedealerowi,zakładowilubprzedsiębiorstwuwykonują-cemuczynnościprzetwarzaniaodpadówlubzleciłzorganizowanieprzetwarza-niaprywatnemulubpublicznemupodmiotowizajmującemusięzbieraniemod-padów132;

• realizacjęROPbezuszczerbkudlaobowiązującychszczególnychprzepisówdoty-czącychstrumieniodpadówiproduktów133.

Wyróżnićmożnaczterypodstawowemodeleodpowiedzialnościproducentazarealizacjęposzczególnychczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadami:

• odpowiedzialnośćfinansowa;

• odpowiedzialnośćfinansowaprzezkontraktzpublicznympodmiotemgospodaru-jącymodpadami(władząlokalną);

• odpowiedzialnośćfinansowaiczęściowaorganizacyjna(podziałodpowiedzialno-ścizazebranieizagospodarowanieodpadów);

• odpowiedzialnośćfinansowaipełnaorganizacyjna134.

IstniejącywPolscemodelodpowiedzialnościproducentazarealizacjęposzczególnychczyn-nościwzakresiegospodarowaniaodpadami(októrymmowaponiżej)zaliczyćnależydoka-tegoriiinnych,niżpodstawowe(najczęściejistniejące)wkrajachUE.

ModeleROP,dotyczącegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi,wwybranychkra-jachUEprzedstawiatabela8.

129.Takadziałalnośćproducentawprowa-dzającegoproduktdoobrotujestse-kwencjąłańcuchalogistycznegogo-spodarowania odpadami.

130.Art.8ust.1Dyrektywy ramowej o odpadach.




134.Więcej:“Development of Guidance on Extended Producer Responsibility (EPR)”, final report, European Com-mission –DGEnvironment,2014.

66


Źródło:J.Patorska,„Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducentawinnychkrajach,czyliskądczerpaćpomysłynanowysystemwPolsce,DeloitteAdvisorySp.zo.o.,Warszawa,luty2016135

Tab.8. mOdeleROZsZeRZONejOdPOWiedZialNOŚCiPROduCeNta WWybRaNyChKRajaChue

pokrywanebezpośrednioprzez organizacje odzysku

Pokrycie kosztów zagospodarowania

odpadów zebranych selektywnie

oraz zmieszanych odpadów komunalnych

Pokrycie kosztów zagospodarowania

odpadów selektywnie ze-branych

Zasada zwrotu

kosztów

pokrywane przez organi-zacje odzysku w formie zwrotu dla gmin

pokrywane przez organi-zacje odzysku w formie zwrotu dla gmin, sortowni oraz innych podmiotów

nierefundowane

5.1.1. Organizacjasystemugospodarowaniaodpadami opakowaniowymi w Polsce

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, przedsiębiorcawprowadzający produk-tywopakowaniachodpowiedzialnyjestzawiększośćaspektówzwiązanychzzapewnieniemodzyskulubrecyklinguodpadówopakowaniowychpowstającychwskutekprowadzeniaprzezniegodziałalności.Jednocześnie,ustawodawcazaprojektowałszeregprzepisównadającychkompetencje innyminteresariuszom,mającychistotnywpływnafunkcjonowaniesystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi,wszczególnościna:

• przejmowanie obowiązku odzysku lub recyklingu odpadów opakowaniowych przezpodmiotyinne,niżprzedsiębiorcawprowadzającyproduktywopakowaniach–organi-zacjeodzyskuopakowań136;

• mechanizmyewidencjonowaniairealizacjiprocesówodzyskulubrecyklinguodpadówopakowaniowych;

• kontrolęwybranychwładzpublicznychnadprawidłowościąfunkcjonowaniasystemugospodarowania odpadami opakowaniowymi.

135. W przypadku Belgii, w systemie ROP rozdzielone jest zagospodarowanie strumienia odpadów opakowanio-wychpochodzącychzgospodarstwdomowych (refundowane przez pro-ducenta) od zagospodarowania stru-mienia odpadów opakowaniowych pochodzącychzprzemysłuihandlu(nazasadachrynkowych).Wzwiązkuztym,wtabelipaństwotoumiesz-czono w dwóch miejscach.

136. Art. 17 ust. 4 UGO.

66 67


Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO, organizacja odzysku opakowań137 (dalej: OOO) przejmujeobowiązekwprowadzającegoproduktywopakowaniachnapodstawie zawartej znimwformiepisemnejpodrygoremnieważnościumowy,wodniesieniudocałejmasyopa-kowańjednegolubkilkurodzajów,jakiewprowadzającyproduktywopakowaniachwprowa-dziłdoobrotuwdanymrokukalendarzowym138.

Schematyczny sposób organizacji systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi przedstawiainfografika6.

Należyzauważyć,żew łańcuchu logistycznymgospodarowaniaodpadami (wprowadzenie do obrotu produktów w opakowaniach – wytworzenie odpadów – odbiór odpadów – prze-tworzenieodpadów–odzysk/recykling)tesamefrakcjeodpadów(papier,szkło,tworzywasztuczne,metale)poddawanesązagospodarowaniunapodstawie:

• UCPG–jako„odpadykomunalnezebranewsposóbselektywny”139;• UGO–jako„odpadyopakowaniowepochodzącezgospodarstwdomowych”140.

Wtymkontekście,wartoprzypomnieć,żegospodarstwadomowe141–oczymbyłamowawyżej–sąźródłemok.85%zebranychselektywnieodpadówkomunalnych(patrzwykres10).Oznaczato,żeodpadyopakowaniowepochodzącezgospodarstwdomowych–jakosu-rowcowefrakcjeodpadówkomunalnychzebraneselektywnie„uźródła”–wprzeważającejmierzepodlegajązagospodarowaniuwsystemiegospodarowaniaodpadamikomunalnymi.


Wprzypadkusamorząduwojewództwa,dokluczowychaspektówregulacyjnychzwiąza-nychzgospodarowaniemodpadamiopakowaniowymizaliczyćnależy:

• prowadzenieewidencjidokumentówpotwierdzającychodzysklubrecyklingodpadówopakowaniowych;

• wydawanieprzedsiębiorcomprowadzącymrecyklinglubodzyskodpadówopakowa-niowychzezwoleńwzakresiegospodarowaniaodpadami(jeżelisąwymagane).


Wprzypadkusamorząduwojewództwa,dokluczowychaspektóworganizacyjnychzwią-zanychzgospodarowaniemodpadamiopakowaniowymizaliczyćnależy:

• przeprowadzanieconajmniejrazna3latakontroliprzedsiębiorcówprowadzącychod-zysklubrecyklingodpadówopakowaniowychorazwybranychprzedsiębiorcówwpro-wadzającychproduktywopakowaniach(eksportującychopakowania);

• ewidencjonowanie kopiiDPO lubDPRwystawianychprzezprzedsiębiorcówprowa-dzącychrecyklinglubodzyskodpadówopakowaniowych,woparciuomasęodpadówopakowaniowychfaktyczniepoddanychprocesomodzyskulubrecyklingu;

137.Organizacjaodzyskuopakowańtopodmiotgospodarczywykonują-cydziałalnośćwformiespółkiakcyj-nejpolegającąwyłącznienaorgani-zowaniu,zarządzaniulubprowadze-niuprzedsięwzięćzwiązanychzod-zyskiem, w tym recyklingiem odpa-dów,orazfinansowaniempublicz-nych kampanii edukacyjnych. Patrz: Art. 27 UGO.

138.Art.17ust.4UGO.139. Art. 3 ust. 2 pkt 5 UCPG.140. Art. 20 ust. 4 UGO.141. W UCPG-„właścicielenieruchomości,

naktórychzamieszkująmieszkańcy”.

68


68 69


• ewidencjonowaniesprawozdańowysokościnależnejopłatyproduktowej,składanychprzezprzedsiębiorcówwprowadzającychproduktywopakowaniachlubOOOdziałają-cenazlecenieprzedsiębiorcywprowadzającegoproduktywopakowaniach;

• prowadzenie rachunkubankowegoprzeznaczonegodownoszeniaopłatyprodukto-wejiprzekazywaniezgromadzonychztegotytułuśrodkówfinansowychNarodowemuFunduszowiOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnej.

Wprzypadkuprzedsiębiorcywprowadzającegoproduktywopakowaniach, do klu-czowychaspektóworganizacyjnychzwiązanychzgospodarowaniemodpadamiopakowanio-wymizaliczyćnależy:

• zapewnienieodzysku,wtymrecyklinguodpadówopakowaniowychtakiegosamegorodzaju, jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty–samodzielnie lubzapo-średnictwemorganizacjiodzyskuopakowań;

• wprzypadkuniezapewnieniaodzysku,wtymrecyklinguodpadówopakowaniowych,októrychmowapowyżej–wniesienieopłatyproduktowejnarachunekbankowypro-wadzonyprzezmarszałkawojewództwa.

Wprzypadkuprzedsiębiorcyprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadówopako-waniowych,dokluczowychaspektóworganizacyjnychzwiązanychzgospodarowaniemod-padamiopakowaniowymizaliczyćnależy:

• wystawianieDPO lubDPR,w tymkopiidlaprzekazującegoodpadyopakowaniowe doodzyskulubrecyklinguorazdlamarszałkawojewództwa,woparciuomasęodpa-dówopakowaniowychfaktyczniepoddanychprocesomodzyskulubrecyklingu;

• przeprowadzeniecorocznegoaudytu,któregocelemjestpotwierdzeniewiarygodno-ścidanychzawartychwdokumentachpotwierdzającychodzysklubrecyklingodpa-dów opakowaniowych.

Wprzypadkuorganizacjiodzyskuopakowań, do kluczowych aspektów organizacyjnych związanychzgospodarowaniemodpadamiopakowaniowymizaliczyćnależy:

• możliwośćprzejęciawykonaniaobowiązkuodzyskulubrecyklinguodpadówopakowa-niowychnarzeczprzedsiębiorcywprowadzającegoproduktywopakowaniachlubzle-ceniawybranychczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiposiadaczowiodpadów;

• składaniemarszałkowiwojewództwasprawozdaniaowysokościnależnejopłatypro-duktowej,nazlecenieprzedsiębiorcywprowadzającegoproduktywopakowaniach;

• wprzypadkuniezapewnieniaprzejętegowykonaniaodzysku,w tymrecyklinguod-padówopakowaniowych,októrychmowapowyżej–wniesienieopłatyproduktowej narachunekbankowyprowadzonyprzezmarszałkawojewództwa.

70


Dochody systemu

Dochodamisystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymisą:

• przychodyOOOzprowadzonejdziałalnościpodstawowej;• częśćopłatyproduktowej142,płaconejprzez:

- przedsiębiorcęwprowadzającegoproduktywopakowaniach–wprzypadkunieza-pewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty;

- OOO,któraprzejęłaobowiązekwykonaniaobowiązkuodzyskulubrecyklinguodpa-dówopakowaniowychodprzedsiębiorcywprowadzającegoproduktywopakowa-niach – w przypadku niezapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów opako-waniowychtakiegosamegorodzaju,jakopakowania,wktórychwprowadziłprzed-siębiorcawprowadzającyproduktywopakowaniach.

Szacujesię,żeroczneprzychodyOOOzprowadzonejdziałalnościpodstawowejkształtująsięnapoziomieok.80mlnzł143.W2014r.opłataproduktowa,zapłaconazaniezapewnionyodzyskirecyklingodpadówopakowaniowych,wyniosłaok.1,1mlnzł.

Wtymkontekścienależydodać,żeOOOmożezlecićwykonanieposzczególnychczynności w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi posiadaczowi odpadów144, w tym także–czynnościzwiązanychzselektywnązbiórkąodpadówopakowaniowychpochodzących zm.in.gospodarstwdomowychorazzichpóźniejszymodzyskiemirecyklingiem.

ZmianęśredniegopoziomudopłatOOOdoselektywnejzbiórkiodpadówopakowaniowychprzedstawia wykres 21.

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawie:J.Tyczkowski,„NowewyzwaniadlarynkuodzyskuirecyklinguzwiązanezCircularEconomy”,Warszawa,luty2016

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Wyk. 21.Średnipoziomdopłatdozebranejselektywnietony poszczególnychfrakcjiodpadówopakowaniowych

1 400

1 200

1 000

800

600

400

200

0

metale

tworzywa

szkło

papier

142.Należyzałożyć,żecześćopłatypro-duktowej, o której mowa, stanowi kosztadministracyjnywłaściwychor-ganówwładzpublicznych.

143.Za:„Wartośćpolskiegorynkuorgani-zacjiodzysku”,RekopolS.A.,2013.

144. Art. 3 ust. 7 UGO.

70 71


5.1.2. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducentawkontekścieprojektu gospodarkioobieguzamkniętym

Do kluczowych regulacji zawartych w projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpa-dach145–będącejczęściąpakietugospodarkioobieguzamkniętym–związanychzsyste-memROP,zaliczyćnależy:

• wyraźneokreślenieprzezpaństworóliobowiązkówproducentówproduktów,wpro-wadzającychtowarydoobrotuwUnii,organizacjiwdrażającychwichimieniusys-temyrozszerzonejodpowiedzialnościproducenta,prywatnychlubpublicznychpod-miotówgospodarującychodpadami,władzlokalnychoraz,wstosownychprzypad-kach,uznanychpodmiotówzajmującychsięprzygotowaniemodpadówdoponowne-goużycia;

• zapewnienieprzezpaństwobywysokośćwkładówfinansowychpłaconychprzezpro-ducentówzapewniaławypełnianieprzeznichzobowiązańwynikającychzrozszerzo-nejodpowiedzialnościproducenta,awszczególności:

- pokrywałacałośćkosztówgospodarowaniaodpadamidlaproduktówwprowadza-nych przez nich na rynek, w tym m.in. kosztów operacji selektywnej zbiórki, sorto-waniaorazprzetwarzaniawymaganychdospełnieniacelówwzakresiegospodaro-waniaodpadami,pouwzględnieniudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów;

- była zróżnicowana na podstawie rzeczywistych kosztów wycofania z użytku poszczególnych produktów lub grup podobnych produktów, zwłaszcza przyuwzględnieniumożliwościichponownegoużyciairecyklingu;

- opierała sięnazoptymalizowanychkosztachusługświadczonychwprzypadku,gdypublicznepodmiotygospodarująceodpadamisąodpowiedzialnezarealiza-cjęzadańoperacyjnychnarzeczsystemówrozszerzonejodpowiedzialnościpro-ducenta.

Oznaczatoprzesunięcieodpowiedzialności(operacyjnielub/ifinansowo)zwłaściwychorganówadministracjipublicznej,odpowiedzialnychzaorganizacjęsystemugospoda-rowania odpadami, na producenta (w przypadku systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymiwPolsce–naprzedsiębiorcęwprowadzającegoproduktywopakowa-niach).

Dlaproducentawprowadzającegoproduktydoobrotu, działającegonapodstawie regula-cji zawartych w UGO, zmiana modelu ROP, o której mowa w nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach,stanowićbędziewyzwanieocharakterzeorganizacyjnymifinansowym,pole-gającem.in.na:

• dokonaniuponownejdelimitacjizadań(rólorganizacyjnych)pomiędzyinteresariusza-misystemugospodarowaniaodpadami;

145.Pkt8projektunowelizacjiDyrektywy ramowej o odpadach.

72


• oszacowaniu zoptymalizowanych i rzeczywistych kosztów selektywnego zbierania odpadów surowcowych przez gminy lub/i wysortowania ze strumienia zmieszanych odpadówkomunalnychprzezRIPOK(„kosztureferencyjnego”);

• znalezieniurównowagipomiędzykosztamioperacjiselektywnejzbiórki,odzyskuire-cyklinguodpadóworazdochodamizichponownegoużycia(recyklingu)lub/isprzeda-żysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów;

• osiągnięciusynergiipomiędzycelamiekologicznymiiekonomicznyminowegomode-luROP,wktórymproducencipokrywającycałośćkosztówgospodarowaniaodpada-midlaproduktówwprowadzanychprzeznichdoobrotumająwpływnametodyiefek-ty selektywnego zbierania odpadów surowcowych przez gminy lub/i wysortowania zestrumieniazmieszanychodpadówkomunalnychprzezRIPOK;

• implementacjiskutecznegosystemuregulacjiinadzorunadgospodarkąodpadami.

Potencjalne skutki finansowe zmiany organizacji systemu ROP przedstawia wykres 22. Zastrzecnależy,żeprezentujeonjedyniedaneszacunkowe.Zakonieczneuznajesięprze-prowadzenieocenyfinansowychskutkówpotencjalnejzmianyregulacjiprzezwłaściweorga-ny administracji publicznej.

Źródło:KrajowaIzbaGospodarcza

Wyk. 22.Porównanierocznejszacunkowejwartościdopłatdoselektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych i kosztów ich zagospodarowania pozmianieorganizacjisystemurozszerzonejodpowiedzialności producenta

600

500

400

300

200

100

0

Papier

5 150

Szkło

38 200

Tworzywasztuczne

8 500

Metale(średnia)

220

Średnia

10 20095

Faktycznykoszt zbiórki

Dopłataobecna

72 73


5.2. Nowesynergiepomiędzysystememgospodarkiodpadami i sektorem energetycznym. Odpady komunalne w polskim systemie energetycznym

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO146, część energii odzyskanej z termicznego prze-kształcaniaodpadówzawierającychfrakcjebiodegradowalnemożezostaćuznanazaodna-wialneźródłoenergii.W2014r.odpadykomunalnestanowiłyok.0,5%energiipozyskanejzeźródełodnawialnych.

Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnychw Polsce – według nośników – przedstawia wykres 23.

Wyk. 23.PozyskanieenergiizeźródełodnawialnychwPolsce w2014r.(wgnośników)

Źródło:GUS147

0,15%0,21%

0,25%0,46%2,33%

2,57%8,18%

9,23%

76,62%

pompyciepła

energiasłoneczna

energia geotermalna

odpady komunalne

energia wody

biogaz

energia wiatru

biopaliwaciekłe

biopaliwastałe

Termiczneprzekształcaniestałychodpadówkomunalnychzachodziwspalarniachodpadówlubwewspółspalarniachodpadów148.Procesowiunieszkodliwianiapoddawanesą:

• zmieszaneodpadykomunalne–wspalarniachodpadów;• RDF–wewspółspalarniachodpadów.

W2014r.masaodebranychzmieszanychodpadówkomunalnychpoddanychskładowaniuwyniosłaok.5,4mlnMg,costanowiłook.52%wszystkichodebranychodpadówkomunal-nych.Wrokubazowymreformybyłotoodpowiednio:ok.6mlnMgi63%.

Ilośćzmieszanychodpadówkomunalnychpoddanychskładowaniuwdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wrokubazowymreformy i roku 2014 w poszczególnych województwach przedstawia wykres 24.

146. Art. 159 ust. 1 UO.147. Za: http://www.teraz-srodowisko.pl/

aktualnosci/Wsrod-OZE-dominuja-biopaliwa-stale-rosnie-pozyskanie-energii-z-wiatru-1729.html(dostępna28.03.2016).

148.Art.158ust.1UO.

74



Wyk. 24.masaodebranychzmieszanychodpadówkomunalnychpoddanych składowaniuwPolscewlatach2011–2014

2011201220132014

dolnośląskie

Kujawsko-Pomorskie

lubelskie

lubuskie

Łódzkie

małopolskie

mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 200 400 600 800 1000 1200

722450

658

354

[tys. Mg]

390313

325

216

289241

297

187

182170

190

150

290416

407

390

535522

587

455

985755

844

656

208132

211

170

308206

286

208

185230

159

201

432378

411

413

1104989

1037

981

151140

166

124

252190

264

206

729612

731

490

397230

394

235

74 75


ZgodniezregulacjamizawartymiwRozporządzeniuwsprawiezakazuskładowania,doskła-dowanianiedopuszczasięm.in.frakcjikalorycznychodpadówkomunalnych.

Należystwierdzić,żewperspektywiekrótkookresowej(do2020r.)masaodebranychzmie-szanychodpadówkomunalnychpoddanychskładowaniumożeuleczmniejszeniuo:

• ok.1mlnMg–wzwiązkuzuruchomieniembudowanychwlatach2007–2013wPol-scespalarniodpadówkomunalnych;

• ok.2mlnMg–wzwiązkuzregulacjamizawartymiwRozporządzeniuwsprawiezaka-zuskładowania149.

Dorozwiązania–wperspektywiedługookresowej(do2030r.)–pozostajeproblemskładowa-nia ok. 2 mln Mg odpadów komunalnych:

• pozostałychpoprocesieichprzetworzenia,zgodniezhierarchiąpostępowaniazod-padami;

• którychobecnakalorycznośćuniemożliwiaichwspółspalaniejakoRDF.

Należystwierdzićrównież,żewzwiązkuzwejściemwżyciew2012r.nowejUO oraz w 2015 – nowelizacji UO,mocstraciłoRozporządzenieMinistraŚrodowiskazdnia2czerwca2010r.wsprawieszczegółowychwarunkówtechnicznychkwalifikowaniaczęścienergiiodzyskanejztermicznegoprzekształcaniaodpadówkomunalnych150 - jako pozbawione podstawy praw-nej151.Nowerozporządzeniewtejsprawieznajdujesięnaetapieprojektu152.

Dorozstrzygnięciapozostajerównieżkwestiaznajdującejsięwzmieszanychodpadachko-munalnych oraz odpadach zielonych153frakcjibiodegradowalnej.Składmorfologicznyodpa-dów komunalnych154wskazuje,żewzależnościodmiejsca ichwytworzenia(dużemiasta,małemiasta,terenywiejskie):

• odpadykuchenneiogrodowestanowią29%-37%wytwarzanychodpadówkomunalnych;

• drewnostanowi0,2%-0,7%wytwarzanychodpadówkomunalnych;

• odpadyzterenówzielonychstanowią3%-5%wytwarzanychodpadówkomunalnych.

Szacowaćzatemmożna,żemasaskładowanejfrakcjibiodegradowalnejwynosiok.2,3mlnMg rocznie.

Wtymkontekście,nauwagęzasługujefakt,żew2014r.importbiomasy155doPolskiwyniósłok. 2,2 mln Mg.

Szacowaną ilośćbiomasy(wtymimportowanej)wkrajowejprodukcjienergiielektrycznej wdwóchkolejnychlatachprzedzmianąsystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,w roku bazowym reformy i roku 2014 przedstawia wykres 25.

149.Szacujesięilośćfrakcjikalorycznejwmasie zmieszanych odpadów komu-nalnych dostarczanych do RIPOK na 25–30%.Za:http://www.teraz-sro-dowisko.pl/aktualnosci/Nowe-spalar-nie-odpadow-RDF-854.html(dostępna 26.03.2016).

150. Dz. U.2010,poz.788.151.Wydanebyłonapodstawiedelegacji

zawartejwUstawiezdnia27kwiet-nia 2001 r. o odpadach.

152.Patrz:https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//515/12275001/12301035/12301036/dokument190227.pdf(dostępna9.04.2016).

153.Art.3ust.3pkt.8bUOdefiniujeod-padyzielonejako:stanowiąceczęściroślinodpadykomunalnepochodzą-cezpielęgnacjiterenówzielenioraztargowisk,zwyjątkiemodpadówpo-chodzącychzczyszczeniaulicipla-ców. Odpady zielone w rozumieniu odpadów komunalnych, którym na-dajesiękod200201,toodpadypo-wstającewwynikupielęgnacjiiupra-wiania publicznych i prywatnych te-renów zieleni oraz gromadzone se-lektywnie odpady pochodzenia ro-ślinnegoztargowisk,cmentarzy,par-ków,zieleńcówmiejskich,ogrodów.Odpady te, zgodnie z regulacjami za-wartymi w UCPGmusząbyćprzeka-zywane RIPOK.

154. Za: aktualizacja KPGO, rysunek 1, ry-sunek 2, rysunek 3.

155. Zgodnie z art. 2 ust. 3 UOZE za bio-masęuznajesięstałelubciekłesub-stancjepochodzeniaroślinnegolubzwierzęcego,któreulegająbiodegra-dacji,pochodzącezproduktów,od-padówipozostałościzprodukcjirol-nejileśnejorazprzemysłuprzetwa-rzającegoichprodukty,orazziar-nazbóżniespełniającewymagańja-kościowychdlazbóżwzakupiein-terwencyjnymokreślonychwart.7rozporządzeniaKomisji(WE)nr1272/2009 z dnia 11 grudnia 2009 r. ustanawiającegowspólneszczegóło-wezasadywykonaniarozporządze-nia Rady (WE) nr 1234/2007 w od-niesieniudozakupuisprzedażypro-duktów rolnych w ramach interwen-cji publicznej (Dz. Urz. UE L 349 z 29.12.2009,str.1,zpóźn.zm.)iziar-nazbóż,któreniepodlegajązaku-powiinterwencyjnemu,atakżeule-gającabiodegradacjiczęśćodpadówprzemysłowychikomunalnych,po-chodzeniaroślinnegolubzwierzęce-go, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpa-dów z uzdatniania wody i oczyszcza-niaścieków,wszczególnościosadówściekowych,zgodniezprzepisamioodpadachwzakresiekwalifikowaniaczęścienergiiodzyskanejztermicz-negoprzekształcaniaodpadów.

76



Wyk. 25.szacowanailośćbiomasywkrajowejprodukcjienergii elektrycznejposzczególnychgrupelektrowni

6 000

5 000

4 000

3 000

2 000

1 000

02011 2012 2013 2014

produkcjabiomasy

zużyciebiomasy

importnetto

[tys. Mg]

3159

4850 46435138

1750

2687 25722895

1409

2162 2070 2244

5.2.1. energiazodpadówwpakieciegospodarkioobieguzamkniętym

Dokluczowychregulacjizawartychwpakieciegospodarkioobieguzamkniętymzaliczyćna-leży:

• pozastosowaniudziałańopisywanychprzezhierarchiępostępowaniazodpadami–preferowanieodzyskuenergiizodpadówwstosunkunadichskładowaniem;

• powyłączeniu presji konkurencyjnych na użytkowanie gruntów –wykorzystywaniemateriałówpochodzeniabiologicznegodocelówprodukcjienergii;

• wspieranieinnowacjiwzakresiem.in.nowychmateriałówiprocesów.

WplaniedziałaniaKEdotyczącymenergiizodpadówstwierdzasięponadtokonieczność:

• unikaniainwestowaniawskładowanieodpadówiuruchamianienadmiernejmocypro-dukcyjnej w instalacjach obróbki mechanicznej i biologicznej oraz w spalarniach odpa-dów,któremogłybyuniemożliwićosiąganiecelówzwiązanychzezwiększeniemmasyodpadówprzygotowanychdoponownegoużyciairecyklinguorazzmniejszeniemilo-ściskładowanychodpadówkomunalnych;

• poszukiwaniasynergiipomiędzy:

- gospodarkąoobieguzamkniętym,strategiąuniienergetycznej,politykąUEwza-kresiezmianklimatuienergiiodnawialnej;

156.Za:Pakietdotyczącygospodarki oobieguzamkniętym,pkt3i5.5.

76 77


- odzyskiemenergiiimateriałówzodpadównienadającychsiędorecyklingu,wtym-dojednoczesnegozmniejszeniailościskładowanychodpadówiefektywnegoodzy-skiwaniaenergiizodpadównienadającychsiędorecyklingu.

W przypadku polskiego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi i sektora energe-tycznego,zmiany,októrychmowawyżej,stanowićbędąwyzwanieocharakterzeorganiza-cyjnymifinansowym,polegającem.in.na:

• likwidacjidotychczasowychdeficytówkoordynacyjnychilukregulacyjnych;• dokonaniuponownejdelimitacjizadań(rólorganizacyjnych)pomiędzyinteresariusza-misystemugospodarowaniaodpadamiisektoraenergetycznego;

• znalezieniurównowagipomiędzycelamisystemugospodarowaniaodpadamikomu-nalnymi,strategiąsektoraenergetycznegoikwestiamipolitykiklimatycznej,wtymodnawialnychźródełenergii;

• osiągnięciusynergiipomiędzycelamisystemugospodarowaniaodpadamikomunal-nymi i sektora energetycznego.

WzwiązkuztoczącymisiępracaminadnowelizacjąUOZE–zakładającejm.in.preferencjedlawspółspalaniawęglazbiomasą157-uznajesięzaceloweprzeprowadzenieprzezwłaści-weorganyadministracjipublicznejocenyskutkówobowiązującychregulacjipodkątemefek-tywności:

• stosowaniaprzezpolskisystemgospodarowaniaodpadamikomunalnymihierarchiipostępowania z odpadami, w tymmożliwości ograniczenia składowania odpadów zapomocąodzyskuenergiiiutratystatusuodpadów(patrzniżej);

• dotychczasowegowykorzystywaniaprzezsektorenergetycznybiomasypochodzącejzezmieszanychodpadówkomunalnychiodpadówzielonych;

• obowiązujących rozwiązańorganizacyjnychdotyczących termicznegoprzekształca-niaodpadówkomunalnych–wzwiązkuzpakietemgospodarkioobieguzamkniętymiplanemdziałaniaKEdotyczącymenergiizodpadów;

• obowiązujących rozwiązań organizacyjnych dotyczących współspalania biomasy –wkontekście ilości importowanejbiomasywkrajowejprodukcjienergiielektrycz-nejposzczególnychgrupelektrowniimożliwościzastąpieniajejprodukcjąkrajową.

5.2.2. utratastatusuodpadów

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO158,określonerodzajeodpadówprzestająbyćodpa-dami,jeżelinaskutekpoddaniaichodzyskowi,wtymrecyklingowi,spełniająłącznienastę-pującewarunki:

• przedmiotlubsubstancjasąpowszechniestosowanedokonkretnychcelów;

157. Za: http://energetyka.wnp.pl/wkrotce-poznamy-zalozenia-nowelizacji-ustawy-o-oze,270693_1_0_0.html (dostępna9.04.2016).

158.Art.14ust.1UO.

78


• istniejerynektakichprzedmiotówlubsubstancjilubpopytnanie;

• dany przedmiot lub substancja spełniają wymagania techniczne dla zastosowania dokonkretnychcelóworazwymaganiaokreślonewprzepisachiwnormachmającychzastosowaniedoproduktu;

• zastosowanie przedmiotu lub substancji nie prowadzi do negatywnych skutków dlażycia,zdrowialudzilubśrodowiska;

orazwymaganiaokreśloneprzezregulacjeUE.

Pakietgospodarkioobieguzamkniętymzakładauproszczenieramprawnychdotyczącychutraty statusu odpadów, w tym m.in.:

• uznanieodpadów,którezostałyjużpoddaneprocesowirecyklinguzaniebędącejużodpadami159;

• wsytuacji,gdydanasubstancjalubprzedmiotmogąbyćwykorzystywanedokonkret-nych celów160.

5.3. Podsumowanie

PoprzeprowadzeniuanalizykluczowychwyzwańsystemugospodarowaniaodpadamiwPol-sce,stwierdzićnależy,conastępuje.

5.3.1. Rozszerzonaodpowiedzialnośćproducenta

•W łańcuchu logistycznym gospodarowania odpadami opakowaniowymi (wpro-wadzenie do obrotu produktów w opakowaniach – wytworzenie odpadów – od-biór odpadów – przetworzenie odpadów – odzysk/recykling) te same frakcje odpa-dów(papier,szkło,tworzywasztuczne,metale)poddawanesązagospodarowaniu na podstawie UCPG–jako„odpadykomunalnezebranewsposóbselektywny”orazw UGO–jako„odpadyopakowaniowepochodzącezgospodarstwdomowych”.

• ZgodniezregulacjamizawartymiwnowelizacjiDyrektywy ramowej o odpadach–będą-cejczęściąpakietugospodarkioobieguzamkniętym–nastąpićmaprzesunięcieodpo-wiedzialnościzaselektywnezbieranieodpadów,wymaganychdospełnieniacelówwza-kresiegospodarowaniaodpadami(operacyjnielubfinansowo),zwłaściwychorganówadministracjipublicznej,odpowiedzialnychzaorganizacjęsystemugospodarowaniaod-padami,naproducentawprowadzającegoproduktydoobrotu.

• SkutkiempotencjalnejzmianysystemuorganizacjiROPwPolscebędziem.in.mo-dyfikacjaistniejącegodotychczassystemugospodarowaniaodpadamiopakowa-niowymi(woparciuoobrótDPOiDPR)orazpotencjalnywzrostwartościdopłatproducentówwprowadzającychproduktywopakowaniachdoobrotudoselektyw-nejzbiórkiodpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomowych.

159.Pkt8wprowadzeniadoprojektuno-welizacji Dyrektywy ramowej o odpa-dach.

160. Pkt 4 projektu nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach.

78 79


• Analizarynkusurowcówwtórnych(patrzwykres20)wskazuje,żemożliweosiąganiesyner-giipomiędzyrealizacjącelówekonomicznych(realizowanychprzedpodmiotyprowadzącedziałalnośćocharakterzeczystorynkowym)iekologicznych(realizowanychprzedwłaściweorgany administracji publicznej). W przypadku gminnych systemów gospodarowania odpa-damikomunalnymiwichdotychczasowymekstensywnymkształcie(organizacjaodbioruodwłaścicielinieruchomości–transportiprzetworzeniewRIPOK),odpadyopakowanioweniesątraktowanejakopotencjalnezasobygospodarki.Uznajesię,żezmianasystemuor-ganizacjiROPwPolscepowinnawiązaćsiętakżezprzejściemnaintensywnymodelgospo-darowaniaodpadamikomunalnymi(organizacjaodbioruodwłaścicielinieruchomości–mo-netyzacja frakcji odpadów o potencjale rynkowym – transport i przetworzenie w RIPOK).

5.3.2. Nowesynergiepomiędzysystememgospodarkiodpadamiisektorem energetycznym. Odpady komunalne w polskim systemie energetycznym

• W2014r.zodpadówkomunalnychpozyskanook.0,5%całościenergiipochodzącejzeźródełodnawialnych.

• Wperspektywiekrótkookresowej(do2020r.)masaodebranychzmieszanychodpa-dówkomunalnychpoddanychskładowaniumożeuleczmniejszeniuo:1)ok.1mlnMg–wzwiązkuzuruchomieniembudowanychwlatach2007–2013wPolscespa-larniodpadówkomunalnych,2)ok.2mlnMg–wzwiązkuzregulacjamizawartymi wRozporządzeniuwsprawiezakazuskładowania.

• Do rozwiązania – w perspektywie długookresowej (do 2030 r.) – pozostaje pro-blemskładowaniaok.2mlnMgodpadówkomunalnych:1)pozostałychpoprocesie ichprzetworzenia,zgodniezhierarchiąpostępowaniazodpadami,2)którychobecnakalorycznośćuniemożliwiaichwspółspalaniejakoRDF.

• WplaniedziałaniaKEdotyczącymenergiizodpadówstwierdzasiękoniecznośćunika-niainwestowaniawskładowanieodpadówiuruchamianienadmiernejmocyproduk-cyjnej w instalacjach obróbki mechanicznej i biologicznej oraz w spalarniach odpa-dów,któremogłybyuniemożliwićosiąganiecelówzwiązanychzezwiększeniemmasyodpadówprzygotowanychdoponownegoużyciairecyklinguorazzmniejszeniemilo-ściskładowanychodpadówkomunalnych.

• Pakietgospodarkioobieguzamkniętymzakładauproszczenieramprawnychdoty-czącychutratystatusuodpadów,wtymm.in.wsytuacjach,gdy:1)daneodpadyzo-stały już poddane recyklingowi, 2)w sytuacji, gdy dana substancja lub przedmiotmogąbyćwykorzystywanedokonkretnychcelów.

80


6. kierunki działań w zakresie kształtowania systemu gospodarki odpadami. wnioski i rekomendacje

6.1. Kluczowebarieryrozwojugospodarkiodpadami

Dokluczowychbarierrozwojuzwiązanychzorganizacjąsystemuodbieraniaodpadówkomu-nalnychzaliczyćnależy:

•Niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowanie„posiadaniaodpadów”włańcu-chulogistycznymgospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wtymwłasno-ściodpadównakażdymetapieprocesugospodarowaniaodpadamikomu-nalnymi.

Wefekciezmianysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi,samorządgminyotrzy-mał„władztwo”nadwytwarzanyminaswoimobszarzeodpadamikomunalnymi.Natomiastkwestiewłasnościodpadów,jejprzenoszeniaiwyzbyciawywodzonesązKodeksuCywilne-go161,niezaśzregulacjizawartychwUstawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gmin-nymidotyczącychgospodarowaniamieniemkomunalnym.

•brak regulacji prawnych (rozwiązań instytucjonalnych – organizacyjnych i finansowych) umożliwiających samorządowi gminy obniżanie kosztówfunkcjonowaniasystemuodbieraniaodpadówkomunalnych.

Niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowaniekwestiiwłasnościodpadów,jejprzenoszeniaiwyzbyciaw łańcuchu logistycznymgospodarowaniaodpadamikomunalnymiutrud-niamożliwościoptymalizowaniakosztówfunkcjonowaniagminnegosystemugospoda-rowania odpadami komunalnymi. Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG, przycho-dypochodzącezobrotusurowcamiwtórnymiznajdującymisięwstrumieniuodpadówkomunalnychniestanowiądochodugminnegosystemugospodarowaniaodpadamiko-munalnymi,awkonsekwencjiniewpływająnamożliwośćobniżeniakosztówjegofunk-cjonowania.

• istnienierozwiązańinstytucjonalnychumożliwiającychrozliczanieprzezsa-morządgminyusługiodbieraniaodpadówkomunalnychnazasadzieryczał-tu,któregowysokośćniezależnajestodilościwytworzonychprzezwłaści-cielinieruchomościodpadówkomunalnych.

Rozwiązanietoabstrahujeodelementarnejrelacjirynkowej:ilośćodebranychodpadówko-munalnych–cenausługiodbioru.Utrudniaonotakżekontrolęnadstrumieniemwytwarza-nychodpadówkomunalnychorazilościąodpadówkomunalnychodebranychodwłaścicielinieruchomościidostarczonychdoRIPOK(PRIPOK).

•brak regulacji prawnych definiujących rozwiązania organizacyjne związa-ne z prowadzeniem selektywnego zbierania odpadów komunalnych przez

161.PatrzopiniaMinisterstwaŚrodowi-ska: http://www.ekspert-oslzn.pl/wp-content/uploads/2014/03/pi-smo-z-M%C5%9A.pdf(dostępna3.04.2016).

80 81


gminy,wramachktóregodanystrumieńodpadówobejmujejedynieodpadyjednegorodzajuiotymsamymcharakterzewceluułatwieniaspecyficzne-goprzetwarzania,stosownegoimożliwegoztechnicznego,środowiskowe-go i gospodarczego punktu widzenia.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG, gminy ustanawiają selektywne zbieranie od-padówkomunalnychobejmujące conajmniej następujące frakcje odpadów: papieru,me-talu,tworzywasztucznego,szkła iopakowańwielomateriałowychorazodpadówkomunal-nychulegającychbiodegradacji,w tymodpadówopakowaniowychulegającychbiodegra-dacji. UCPGniezawieradefinicjiselektywnejzbiórkiodpadówkomunalnych,pozostawiając– na mocy nowelizacji UCPG–możliwośćokreśleniawdrodzerozporządzeniaministrawła-ściwegodosprawśrodowiska:

- kiedywymógselektywnegozbieraniaodpadówuważasięzaspełniony;- szczegółowegosposobuselektywnegozbieraniawybranychfrakcjiodpadów.

Uznaje się, że potencjalne ujednolicenie standardów selektywnej zbiórki odpadów komu-nalnychwdrodze rozporządzenia –wkontekście konstytucyjnej zasady sądowej ochronygminwprawidłowymwykonywaniuprzezniezadańocharakterzepublicznym–możezostaćuznanejakowyczerpująceznamionazadaniazleconego,awzwiązkuztym–stanowićpod-stawędoroszczeńgminwstosunkudoSkarbuPaństwa.

• istnienie rozwiązań instytucjonalnych, których efektem jest konsolidacjarynku odbioru odpadów komunalnych i tworzenie lokalnych monopoli.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG,możliwe jest rozpisanie przez gminę jednegoprzetargu na jednoczesny:

- odbiór izagospodarowanieodpadówkomunalnychpochodzącychznieruchomo-ści,naktórychzamieszkująmieszkańcyzobszarucałejgminy;

- odbiórizagospodarowanieodpadówkomunalnychpochodzącychznieruchomościniezamieszkałychzobszarucałejgminy;

- odbiórizagospodarowanieodpadówkomunalnychpochodzącychzmiejscpublicz-nychzobszarucałejgminy;

- prowadzenie PSZOK.

Oznaczato,żepojegoskutecznymrozstrzygnięciu–przezczasobowiązywaniaumowypo-międzygminąipodmiotemrealizującymzadaniezlecone–tworzonyjestfaktycznylokalnymonopolzwiązanyzgospodarowaniemodpadamikomunalnymi.

•Niedostatecznieprecyzyjnie zdefiniowane regulacjedotyczące transportudoRiPOKodebranychodpadówkomunalnych.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG, gmina udziela zamówienia publicznego na odbie-ranie odpadów komunalnych, opcjonalnie na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komu-nalnych,niezaśnadostarczenieodebranychodpadówdoRIPOKlubPRIPOK.

82


Dokluczowychbarierrozwojuzwiązanychzorganizacjąsystemuzagospodarowaniaodpa-dówkomunalnychzaliczyćnależy:

• istnienie rozwiązań instytucjonalnych umożliwiających nieprzestrzeganiekolejnościpriorytetówwynikającychzhierarchiipostępowaniazodpadamiwprocesieorganizacjisystemuzagospodarowaniaodpadamikomunalnymi,wtymfinansowanieześrodkówpublicznychinwestycjisprzecznychzhie-rarchiąpostępowaniazodpadami.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w nowelizacji UO, spalarnie odpadów komunalnych (jako PRIPOK)posiadająuprzywilejowaną,wstosunkudoRIPOK,wykorzystującychinnetechnolo-gieprzetwarzaniaodpadówkomunalnych,pozycjęwsystemiezagospodarowaniaodpadówkomunalnychpoprzezadministracyjnągwarancjępomyślnegofunkcjonowanianarynku.Ist-niejebowiemmożliwośćkierowaniadonichstrumieniazmieszanychodpadówkomunalnychzwyłączeniemzakazuprzetwarzaniaczęściodpadówkomunalnychpozaobszaremregio-nugospodarkiodpadami,naktórymzostaływytworzone.Wtymkontekścienależydodać, żespalaniezmieszanychodpadówkomunalnychnienależydopriorytetowychdziałańwhie-rarchiipostępowaniazodpadami.

•Woluntarystycznytrybocenyprzezsamorządwojewództwapotrzebybudo-wydodatkowejinfrastrukturysłużącejgospodarowaniuodpadami.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO,właściweorganysamorząduwojewództwa,decydu-jącostatusieinstalacji(RIPOK),kierująsię„ocenąpotrzebybudowydodatkowejinfrastruktu-rysłużącejgospodarowaniuodpadami”–bezokreśleniazobiektywizowanychkryteriówoce-ny(woparcium.in.oefektywnośćprzetwarzaniaodpadówkomunalnych)iprocedurpodej-mowania decyzji w tej sprawie.

•Ograniczenieswobodydziałalnościgospodarczejpodmiotówprzetwarzają-cychodpadykomunalne(regulacjesprzyjającekonsolidacjirynkuprzetwa-rzaniaodpadówitworzeniupotencjalnychmonopoliwregionachgospodar-kiodpadami)poprzez:

- tworzeniebarierregulacyjnychdotyczącychrozwiązańinstytucjonalnychzwiązanychzbudową,utrzymaniemieksploatacjąRiPOKprzezsamorządgminy;

- istnienieustawowychbarierorganizacyjnych,technologicznychiilościo-wych,związanychzmożliwościąprzyznaniaprzezsamorządwojewódz-twainstalacjomprzetwarzającymodpadykomunalnestatusuRiPOK.

ZewzględunaregulacjezawartewUCPG,działalnośćzwiązanazbudową,utrzyma-niemieksploatacjąRIPOK(zapośrednictwemprzetargu,partnerstwapubliczno–pry-watnegobądźkoncesjibudowlanej)niemożebyćprowadzonanazasadziewolnejkon-kurencji pomiędzy przedsiębiorcami chcącymi świadczyć usługę zagospodarowaniaodpadów komunalnych. Ponadto, zgodnie z regulacjami zawartymi w UO, prowadze-

82 83


niedziałalnościzwiązanejzbudową,utrzymaniemieksploatacjąRIPOKograniczonejestprzezkryteriumilościowe(minimalnamocprzerobowa instalacji), technologicz-ne (przezustawową specyfikacjędominujących technologii przetwarzania odpadówkomunalnych)orazrozwiązaniaorganizacyjnezawartewart.38aUO162, które uzna-jesięzakluczowąbarieręograniczającąswobodęprowadzeniadziałalnościgospodar-czejorazsprzyjającąkonsolidacjirynkuprzetwarzaniaodpadówitworzeniupotencjal-nychmonopoliwregionachgospodarkiodpadami.Wtymkontekście,dorozstrzygnię-cia pozostaje kwestia instalacjiwykorzystujących nowedostępne technologie prze-twarzania163,którenieposiadająstatusuRIPOKiwzwiązkuzregulacjami,októrychmowa–przestanąistnieć.

•Zbytniska–wstosunkudocelówekologicznychsystemugospodarowaniaodpadami–efektywnośćsystemuzagospodarowaniaodpadów,wtymdomi-nującychtechnologiiprzetwarzaniaodpadówiśredniegoudziałurecyklinguwmasiezmieszanychodpadówkomunalnychkierowanychdoRiPOK.

W perspektywie krótkookresowej (do 2020 r.), w celu osiągnięcia poziomów recyklingu iprzygotowaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych,októrychmowa w Rozporządzeniu w sprawie poziomów, masa poszczególnych frakcji odpadów su-rowcowych zbieranych selektywnie „u źródła” powinna wzrosnąć: w przypadku papieru –ook.90%,wprzypadkuszkła–ook.58%,wprzypadkutworzywsztucznych–ook.78%,wprzypadkumetali–ook.117%,cozewzględunasposóborganizacjisystemuodbieraniaodpadów komunalnych uznać należy za problematyczne. Ponadto, udział zanieczyszczeńwstrumieniuselektywniezebranychodpadówsurowcowychwynosiok.30%.Alternatywą(uzupełnieniem)selektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych„uźródła”jestprzetwarza-niezmieszanychodpadówkomunalnychwRIPOK.Średniudziałrecyklingumasiezmiesza-nychodpadówkomunalnychkierowanychdoRIPOKwynosiok.6%.

Wwynikuanalizyzidentyfikowanorównieżinnedeficytyorganizacyjnegospodarkiodpada-mi.Dokluczowychdlatematutegoraportuzaliczyćnależy:

•Niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowanierólorganizacyjnychinteresariuszysystemugospodarowaniaodpadamiidelimitacjikompetencjipomiędzynimi.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG,samorządgminyodpowiedzialnyjestnaswo-imobszarzezawiększośćaspektówzwiązanychzgospodarowaniemodpadamikomunal-nymi.Jednocześnie,ustawodawcazaprojektowałszeregprzepisównadającychkompeten-cje innym organom administracji publicznej (na podstawie UO),mającychistotnywpływnapodejmowaneprzezwłaściweorganygminyrozstrzygnięcia.Zauzasadnioneuważasięprzeprowadzenieewaluacjistrukturyorganizacyjnejsystemugospodarowaniaodpa-damikomunalnymii–wjejwyniku–ponownądelimitacjękompetencjiposzczególnychorganówadministracjipublicznej,którejcelembędziestworzeniespoistegoprocesupo-dejmowania decyzji.

• istnienie różnych systemów gospodarowania odpadami dla tych samychfrakcjiodpadów.

162.Jeżeliinstalacja,przeznaczonadoprzetwarzania zmieszanych odpa-dów komunalnych, odpadów zielo-nychorazprzeznaczonychdoskłado-waniapozostałościzsortowaniaod-padówkomunalnychipozostałościzprocesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych,niezostałaujętawwo-jewódzkim planie gospodarki odpa-dami,odmawiasięwydaniadecyzjiośrodowiskowychuwarunkowaniach,pozwolenianabudowę,pozwoleniazintegrowanego lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów w tej instala-cji.

163.Patrznaprzykład:http://www.forbes.pl/polski-pomysl-na-innowacyjna-technologie-przerobu-odpadow,artykuly,194954,1,1.html (dostępna20.04.2016).

84


W łańcuchu logistycznym gospodarowania odpadami opakowaniowymi (wprowadzenie do obrotu produktów w opakowaniach – wytworzenie odpadów – odbiór odpadów – prze-tworzenieodpadów–odzysk/recykling)tesamefrakcjeodpadów(papier,szkło,tworzywasztuczne,metale)poddawanesązagospodarowaniunapodstawieUCPG – jako „odpady ko-munalnezebranewsposóbselektywny”orazwUGO – jako „odpady opakowaniowe pocho-dzącezgospodarstwdomowych”.Wtymkontekściewartododać–choćniebyłotocelemraportu–żepodobnasytuacjawystępujewrelacjisystemów:gospodarowaniaodpadamiko-munalnymiorazzużytymsprzętemelektrycznymielektronicznym164.

• braksynergiipomiędzygospodarkąodpadamiiinnymisektoramigospodarki.

Dotychczasowy sposób organizacji systemu gospodarowania odpadami komunalnymi utrud-nia realizację rozwiązań o charakterze symbiozy przemysłowej – wykorzystywania pro-duktówubocznychz jednegosektoraprzemysłu jakosurowcówwinnymsektorze(wtymm.in.brakprecyzyjnychstandardówdlaproduktówmożliwychdowytworzeniazodpadów) –wzwiązkuzbrakiemrównowagipomiędzycelamiekologicznymiiekonomicznymi.

•Niewystarczający poziom nadzoru właściwych organów administracji pu-blicznejnadrynkiemgospodarowaniaodpadamiisposobamigospodarowa-nia odpadami przez interesariuszy rynku.

Liczbadzikichwysypiskśmieci–pomimozmianysystemugospodarowaniaodpadamikomu-nalnymi–utrzymujesięnapraktycznieniezmienionympoziomie(patrzwykres5).Oznaczato,że–wbrewzałożeniomUCPG–całośćstrumieniawytwarzanychodpadówkomunalnychniezostałaobjętazorganizowanymodbiorem(ipóźniejszymzagospodarowaniem).Uznajesięzatem,żedeficytniemacharakterusystemowego(związanegozobowiązującymiregu-lacjami prawnymi), a organizacyjny.

•Niewystarczającypoziomegzekucjiprzezwłaściweorganyadministracjipu-blicznejzadańwłasnychsamorządugminywzakresiegospodarowaniaod-padami komunalnymi, w tym m.in. prowadzenia selektywnego zbieraniabioodpadów.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w Ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym nadzórnaddziałalnościągminnąsprawowanyjestnapodstawiekryteriumzgodnościzpra-wem165.Wtymkontekścienależystwierdzić,żeUCPGniedefiniujerozwiązańorganizacyj-nych,związanychzprowadzeniemprzezgminyselektywnegozbieraniaodpadówkomunal-nych, w tym bioodpadów.

6.2. Rekomendacjezmian

Wzwiązkuz:

• przeprowadzonąanaliząstanugospodarkiodpadami;• identyfikacjąskutkówzmianysystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

164.Gospodarowaniazużytymsprzętemelektrycznymi i elektronicznym odby-wasięnapodstawieUCPGiUstawyzdnia11września2015r.ozużytymsprzęcieelektrycznymielektronicz-nym.

165.Art.85.

84 85


• koniecznością realizacji celów krótkookresowych (do 2020 r.) i długookresowych (do2030r.),związanychzpakietemgospodarkioobieguzamkniętym;

• prognozowanymizmianamiwzakresiegospodarkiodpadami;• wybranymi, kluczowymi wyzwaniami stojącymi przed systemem gospodarowania odpadami;

proponujesięprzeprowadzenienastępującychzmianregulacyjnych.

Wsystemieodbieraniaodpadówkomunalnych:

• precyzyjne określenie definicji „posiadania odpadów” w każdym ogniwie łańcucha logistycznegogospodarowaniaodpadamikomunalnymi,czylirozstrzygnięciekwestiiwła-snościodpadównakażdymetapieprocesugospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

• wprowadzeniezakazurozliczaniaprzezsamorządgminyusługiodbieraniaodpadówkomunalnychnazasadzieryczałtu,któregowysokośćniezależnajestodilościwytwo-rzonychprzezwłaścicielinieruchomościodpadówkomunalnych;

• wprowadzenieobowiązkuprzeprowadzeniaanalizy–woparciuozobiektywizowanekryteriaiwceluograniczeniawoluntarystycznegocharakterudotychczasistniejącychregulacjiprawnych–przezpodjęciemprzezsamorządgminydecyzjiopotrzebieorga-nizacjiusługiodbioruizagospodarowaniaodpadówkomunalnychodwłaścicielinieru-chomości,naktórychniezamieszkująmieszkańcy;

• wprowadzeniedlagminliczącychpowyżej10tys.mieszkańcówobligatoryjnegopo-działunasektory,wodniesieniudoktórychudzielanebędązamówieniapubliczne naodbiórizagospodarowanieodpadówkomunalnychwrazzdoprecyzowaniemdefi-nicjisektoraijegowielkości(liczbymieszkańców);

• obligatoryjne,ustawowerozdzieleniezamówieńna:

- zagospodarowanie odpadów komunalnych wytworzonych na obszarze gminy –czyliwybórRIPOKlubPRIPOK,któryodpowiedzialnybędziezaprzetworzenieod-padówkomunalnychwytworzonychnaobszarzegminy;

- dostarczenieodpadówkomunalnychwytworzonychprzezwłaścicielinieruchomo-ścizlokalizowanychnaobszarzegminydowybranegowcześniejRIPOKlubPRIPOK;

- odbiórzmieszanychodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomości,naktó-rych zamieszkują mieszkańcy i nieruchomości niezamieszkałych (w przypadkupodjęciaprzezsamorządgminydecyzjiopotrzebieorganizacjiusługizagospoda-rowaniaiodbioruodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomości,naktórychniezamieszkująmieszkańcy);

- odbiórselektywniezebranychodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomo-ści,naktórychzamieszkująmieszkańcyinieruchomościniezamieszkałych(wprzy-padkupodjęciaprzezsamorządgminydecyzjiopotrzebieorganizacjiusługiza-gospodarowania i odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, naktórychniezamieszkująmieszkańcy);

86


• likwidacjawszelkichnadregulacji(wyłączeńodregułyogólnej)związanychzorgani-zacjągminnegosystemugospodarowaniaodpadamikomunalnymiirealizacjąprzezsamorządgminyzadańwłasnych,związanychzm.in.:

- odbieraniemodpadówkomunalnych;- budową,utrzymaniemieksploatacjąRIPOK;

• określenieminimalnych,zobiektywizowanychkryteriówdefiniujących,czyzada-nie selektywnegozbieraniaodpadówkomunalnychuznaćmożnaza realizowa-neprzezsamorządgminy,czyliustawowejdefinicjiselektywnejzbiórkiodpadówkomunalnych, zgodnej z regulacjami zawartymi w Dyrektywie ramowej o odpa-dach166.

Wsystemiezagospodarowaniaodpadówkomunalnych:

• przeprowadzenieocenyobowiązującychregulacjiiistniejącychrozwiązańinstytucjo-nalnychpodkątemichzgodnościzhierarchiąpostępowaniazodpadamiikolejnościąpriorytetówwynikającychzhierarchiipostępowaniazodpadami;

• zastąpieniewoluntarystycznegotrybuocenyprzezsamorządwojewództwapotrzebybudowydodatkowejinfrastrukturysłużącejgospodarowaniuodpadamiipolitycznegotrybuuzyskiwaniastatusuRIPOKprzezpostępowanieadministracyjne,wktórymde-cyzjawłaściwychorganówadministracjipublicznej:

- podejmowanajestnapodstawiezobiektywizowanychkryteriówśrodowiskowych,wtymm.in.związanychzefektywnościąprzetwarzaniaodpadówkomunalnych;

- przyznawanaautomatyczniepoichspełnieniu;

• likwidację barier ograniczających swobodę prowadzenia działalności gospodarczejpodmiotówprzetwarzającychodpadykomunalnepoprzez:

- wyłączenieprzedsiębiorcówprowadzącychRIPOKzlistypodmiotówprowadzącychdziałalnośćregulowaną,wtymlikwidacjęprocesufaktycznegokoncesjonowaniaprowadzeniadziałalnościgospodarczejpodmiotówprzetwarzającychodpadyko-munalne (ustawowego trybu budowy, utrzymania i eksploatacji RIPOK w oparciu oproceduręzamówieniapublicznego,partnerstwapubliczno–prywatnegobądźkoncesjibudowlanej);

- zmianę definicji RIPOK, w tym likwidację barier technologicznych (ustawowegowskazaniadominującychtechnologiiprzetwarzania)iilościowych(kryteriummini-malnejmocyprzerobowej);

• wprzypadku organizowanegoprzez gminę postępowania przetargowegona zago-spodarowanie odpadów komunalnych wytworzonych na jej obszarze – wprowadzenie obowiązkustosowaniakryteriówpozacenowych,związanychzefektywnościąprze-twarzaniaodpadówkomunalnych(udziałemrecyklinguwmasiezmieszanychodpa-dówkomunalnychkierowanychdoRIPOK)izasadąbliskości.

166.Uznajesię,żepotencjalneujednoli-cenie standardu selektywnej zbiór-ki odpadów surowcowych w skali kra-jumożliwejestdowprowadzeniawprzypadku zmiany organizacji syste-murozszerzonejodpowiedzialnościproducenta, o której mowa z pakiecie dotyczącymgospodarkioobieguza-mkniętym.

86 87


innekluczowerekomendacje:

• Przeprowadzenieocenyobowiązującychregulacjiiistniejącychrozwiązańinstytucjo-nalnychpodkątemm.in.:

- zgodnościzprawodawstwemUE(zasada„UE+0”167);- likwidacjibarieruniemożliwiającychrozwój innowacyjnościtechnologicznej inie-technologicznej(innowacjebiznesowe,społeczne,organizacyjne);

- spójności organizacji systemugospodarowaniaodpadami i procedur (procesów)podejmowaniadecyzjiprzezwłaściweorganyadministracjipublicznej;

- zgodnościplanowanychinwestycji,finansowanychześrodkówpublicznych,zprio-rytetamizawartymiwhierarchiipostępowaniazodpadamiipakietemgospodarkioobieguzamkniętym;

- możliwościosiągnięciasynergiipomiędzybranżągospodarowaniaodpadamiiin-nymi sektorami gospodarki.

• Dokonanieponownejdelimitacjizadań(rólorganizacyjnych)pomiędzyinteresariusza-misystemugospodarowaniaodpadamiorazpodmiotamiprowadzącymidziałalność w innych sektorach gospodarki.

• Ujednolicenie kluczowych definicji związanych z gospodarowaniem odpadami wewszystkichobowiązującychregulacjach.

• Wzmocnienieprzezwłaściweorganyadministracjipublicznej:

- nadzorunadrynkiemgospodarowaniaodpadamiijegointeresariuszami;- egzekucji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie go-spodarowaniaodpadamikomunalnymi,wtymprzestrzeganiakolejnościprioryte-tówzawartychwhierarchiipostępowaniazodpadamiwprocesieinwestycyjnym (finansowaniainwestycjiześrodkówpublicznych).

167. Niestosowanie nadregulacji w stosun-kudowymagańzwiązanychzczłon-kostwemPolskiwUEidyrektywamiUE.

88


88 89


o autorach

tomaszstyś – ekspert Instytutu Sobieskiego w obszarze sa-morządterytorialnyirozwójregionalny.Autoriwspółautorm.in.raportówianalizdotyczącychsystemugospodarowaniaodpadami,m.in.: „Rynek gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. Perspektywa 2030”, „Rynek gospodarowania odpadami opakowa-niowymi w Polsce. Wybrane regulacje i ich implementacja”, „Pomiędzy monopolem a chaosem. ‘Rewolucja śmieciowa’ w dzia-łaniu”, „System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projektu gospodarki o obiegu zamkniętym”

@T_Stys

Robertfoks–analitykiwykładowcaakademicki.Współautorraportówianalizdotyczącychsystemugospodarowaniaodpadami,m.in. : „Rynek gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. Perspektywa 2030”, „Rynek gospodarowania odpadami opakowa-niowymi w Polsce. Wybrane regulacje i ich implementacja”, „Sys-tem gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projektu gospodarki o obiegu zamkniętym”

@robfoks

Kamilmoskwik – analityk Instytutu Sobieskiego w obszarze energetykaigospodarka.Współautoranalizy„System gospodaro-wania odpadami opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projek-tu gospodarki o obiegu zamkniętym”

@KamilMoskwik


Instytut Sobieskiegoul. Nowy Świat 27 00-029 Warszawatel./fax: 22 826 67 47

[email protected]

ISBN 978-83-942126-5-0

Ogłoszony przez Komisję Europejską pakiet dotyczący gospodarki o obie-gu zamkniętym – wśród wielu celów – zakłada dążenie do synergii pomię-dzy gospodarką odpadami, polityką klimatyczno – energetyczną i innowa-cyjnymi rozwiązaniami o charakterze symbiozy przemysłowej. W „Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2030” przeanalizowano skutki obowiązujących w Polsce regulacji oraz wyzwania stojące przed właściwymi organami admi-nistracji publicznej, w związku z koniecznością osiągnięcia przez nasz kraj do 2030 r. nowych celów ekologicznych i ekonomicznych. Autorzy raportu proponują dokonanie szeregu zmian o charakterze regulacyjnym i instytu-cjonalnym, które umożliwią transformację dotychczasowego modelu gospo-darki odpadami w instrument rozwoju ekonomicznego Polski oraz źródło in-nowacji technologicznych i nietechnologicznych.

www.sobieski.org.pl

TWORZYMYIDEE DLA POLSKI

Krajowy plan gospodarki odpadami 2030

Documents

Transcript of Krajowy plan gospodarki odpadami 2030