Podstawy wiedzy o Podstawy wiedzy o samorządzie samorządzie terytorialnymterytorialnym

Dwa rodzaje samorząduDwa rodzaje samorządu

terytorialny – dotyczący wspólnoty terytorialny – dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium osób zamieszkujących dane terytorium

funkcjonalny – dotyczący wspólnoty funkcjonalny – dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej wykonywania zawodu lub innej działalnościdziałalności– samorząd adwokackisamorząd adwokacki– samorząd lekarskisamorząd lekarski– samorząd rzemieślniczysamorząd rzemieślniczy– samorząd akademicki itp. samorząd akademicki itp.

Samorząd Samorząd terytorialnyterytorialny

Mieszkańcy z mocy prawa Mieszkańcy z mocy prawa tworzą wspólnotę i względnie tworzą wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o sobiesamodzielnie decydują o sobie Państwo powierza im pewne Państwo powierza im pewne zadania administracyjno-zadania administracyjno-publiczne publiczne

SelbstverwaltungSelbstverwaltung

niem. Samodzielny zarząd, verwalten - niem. Samodzielny zarząd, verwalten - zarządaćzarządać

Rudolf von GneistRudolf von Gneist (Niemcy/Prusy XIX w.) – (Niemcy/Prusy XIX w.) – głosił autonomię powiatów i gmingłosił autonomię powiatów i gmin

Geneza samorządu Geneza samorządu terytorialnegoterytorialnego

Inne rozumienie samorządu w Inne rozumienie samorządu w starożytności i średniowieczu – nie był starożytności i średniowieczu – nie był powszechny, ale stanowy (mieszczanie). powszechny, ale stanowy (mieszczanie). Nie każdy mógł być samorządowcemNie każdy mógł być samorządowcem

Początki nowoczesnego rozumienia Początki nowoczesnego rozumienia samorządusamorządu– Rewolucja Francuska. Później Francja Rewolucja Francuska. Później Francja

powróciła do modelu silnej centralizacji powróciła do modelu silnej centralizacji władzywładzy

– Reformy pruskie. 1808 r. autonomia władzy Reformy pruskie. 1808 r. autonomia władzy gminnej, ale pod kontrolą państwagminnej, ale pod kontrolą państwa

Zasady działania samorządu Zasady działania samorządu terytorialnegoterytorialnego

unitarnośćunitarność – władza jest – władza jest zdecentralizowana, ale państwo nadal zdecentralizowana, ale państwo nadal stanowi całośćstanowi całość

subsydiarność (pomocniczość)subsydiarność (pomocniczość) – władza – władza bliżej ludzi, co może zrobić jednostka bliżej ludzi, co może zrobić jednostka niższego rzędu, nie należy tego powierzać niższego rzędu, nie należy tego powierzać komuś wyżejkomuś wyżej

względna samodzielnośćwzględna samodzielność – decyzje na – decyzje na własną odpowiedzialność; nadzór państwa: własną odpowiedzialność; nadzór państwa: jedynie legalności uchwałjedynie legalności uchwał

demokracjademokracja – radni oraz wójtowie gmin, – radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci, powszechne, burmistrzowie i prezydenci, powszechne, bezpośrednie, równe i tajne wybory bezpośrednie, równe i tajne wybory

Co jednostka z własnej inicjatywy Co jednostka z własnej inicjatywy i własnymi siłami może zdziałać, i własnymi siłami może zdziałać,

tego nie wolno wydzierać na tego nie wolno wydzierać na rzecz społeczeństwa; (…) Każda rzecz społeczeństwa; (…) Każda akcja społeczna z uwagi na cel i akcja społeczna z uwagi na cel i

ze swej natury ma charakter ze swej natury ma charakter pomocniczy; winna pomagać pomocniczy; winna pomagać

członkom organizmu członkom organizmu społecznego, a nie niszczyć ich społecznego, a nie niszczyć ich

lub wchłaniać' lub wchłaniać' Piusa XI, Piusa XI, Quadragesimo annoQuadragesimo anno (1931) (1931)

Zasada subsydiarnościZasada subsydiarności ma swoje źródło w ma swoje źródło w Katolickiej Nauce SpołecznejKatolickiej Nauce SpołecznejK. Waligóra, K. Waligóra, Zasada Zasada pomocniczościpomocniczości

– podstawa ustroju samorządowego – podstawa ustroju samorządowego, 1999, 1999

Samorząd terytorialny w Samorząd terytorialny w PolscePolsce

Artykuł 163 Konstytucji RP: Artykuł 163 Konstytucji RP: Samorząd terytorialny wykonuje Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.organów innych władz publicznych.

Struktura samorządu terytorialnego:Struktura samorządu terytorialnego:– samorząd gminny samorząd gminny – samorząd powiatowy samorząd powiatowy – samorząd województwa (sejmiki samorząd województwa (sejmiki

wojewódzkie) wojewódzkie)

Samorząd gminnySamorząd gminny

Trzy rodzaje gmin: Trzy rodzaje gmin: miejskie, miejsko–miejskie, miejsko–wiejskie i wiejskie wiejskie i wiejskie

Gmina może na swoim terenie tworzyć Gmina może na swoim terenie tworzyć mniejsze jednostki administracyjne (tzw. mniejsze jednostki administracyjne (tzw. jednostki pomocnicze gminy): jednostki pomocnicze gminy): sołectwa, sołectwa, dzielnice, osiedladzielnice, osiedla

Gmina może też powołać Gmina może też powołać młodzieżową młodzieżową radę gminyradę gminy. Konsultacje . Konsultacje

Władze gminy: Władze gminy: – rada gminyrada gminy (organ stanowiący i kontrolny) (organ stanowiący i kontrolny) – wójta, burmistrza lub prezydenta miastawójta, burmistrza lub prezydenta miasta (organ (organ

wykonawczy).wykonawczy).

W jakich W jakich miejscowościach mamy miejscowościach mamy

wójta, a w jakich wójta, a w jakich burmistrza?burmistrza?

BurmistrzBurmistrz jest przewodniczącym jest przewodniczącym zarządu w tych gminach, w których zarządu w tych gminach, w których siedziba władz znajduje się w siedziba władz znajduje się w miejscowości posiadającej prawa miejscowości posiadającej prawa miejskie miejskie

W miastach powyżej 100 000 W miastach powyżej 100 000 mieszkańców przewodniczącym mieszkańców przewodniczącym zarządu jest zarządu jest prezydentprezydent miasta. miasta.

WójtWójt – gminy nie posiadające praw – gminy nie posiadające praw miejskich miejskich

Samorząd czy polityka Samorząd czy polityka lokalna? Jakie określenie lokalna? Jakie określenie pasuje bardziej? Jak jest, pasuje bardziej? Jak jest,

a jak być powinno?a jak być powinno?

Do dyskusjiDo dyskusji

Zadania jednostek Zadania jednostek samorządu samorządu

terytorialnegoterytorialnego

Jak myślicie: kto m.in. za to Jak myślicie: kto m.in. za to odpowiada?odpowiada?

Połącz właściwe kategoriePołącz właściwe kategorie Transport lokalnyTransport lokalny BazaryBazary Wodociągi i kanalizacjaWodociągi i kanalizacja Przeciwdziałanie bezrobociuPrzeciwdziałanie bezrobociu Modernizacja terenów wiejskichModernizacja terenów wiejskich Geodezja i kartografia, Geodezja i kartografia,

pozwolenia na budowępozwolenia na budowę Pomoc niepełnosprawnymPomoc niepełnosprawnym Wysypiska śmieciWysypiska śmieci Ochrona zabytkówOchrona zabytków Kultura fizyczna i turystykaKultura fizyczna i turystyka CmentarzeCmentarze Ochrona praw konsumentaOchrona praw konsumenta

GminaGmina PowiatPowiat WojewództwoWojewództwo

Jak myślicie: kto m.in. za to Jak myślicie: kto m.in. za to odpowiada?odpowiada?

Połącz właściwe kategoriePołącz właściwe kategorie Transport lokalnyTransport lokalny BazaryBazary Wodociągi i kanalizacjaWodociągi i kanalizacja Przeciwdziałanie bezrobociuPrzeciwdziałanie bezrobociu Modernizacja terenów wiejskichModernizacja terenów wiejskich Geodezja i kartografia, Geodezja i kartografia,

pozwolenia na budowępozwolenia na budowę Pomoc niepełnosprawnymPomoc niepełnosprawnym Wysypiska śmieciWysypiska śmieci Ochrona zabytkówOchrona zabytków Kultura fizyczna i turystykaKultura fizyczna i turystyka CmentarzeCmentarze Ochrona praw konsumentaOchrona praw konsumenta

GminaGmina PowiatPowiat WojewództwoWojewództwo

Jakie inne Jakie inne zadania można zadania można wymienić?wymienić?

Kto powołuje wojewodę Kto powołuje wojewodę a kto marszałka a kto marszałka

sejmiku?sejmiku?

WojewodaWojewoda Przedstawiciel Rady Przedstawiciel Rady

Ministrów w Ministrów w województwiewojewództwie

Powołuje go PremierPowołuje go Premier

Marszałek sejmiku Marszałek sejmiku województwawojewództwa

Sejmik województwa Sejmik województwa wybierany w wyborach wybierany w wyborach samorządowychsamorządowych

Marszałek – Marszałek – przewodniczący przewodniczący zarządu województwa, zarządu województwa, wybierany przez wybierany przez sejmiksejmik

Ile obecnie mamy w Ile obecnie mamy w Polsce województw? A Polsce województw? A ile było jeszcze w 1998 ile było jeszcze w 1998

roku?roku?

16. Kto z Was wymieni wszystkie?16. Kto z Was wymieni wszystkie?

1.1.

2.2.

3.3.

4.4.

5.5.

6.6.

7.7.

8.8.

9.9.

10.10.

11.11.

12.12.

13.13.

14.14.

15.15.

16.16.

1616

4949

W którym roku W którym roku przywrócono przywrócono

powiaty?powiaty?

Reforma Reforma samorządowa samorządowa 1998 1998

rokuroku

Funkcjonują od 1 stycznia 1999 Funkcjonują od 1 stycznia 1999 rokuroku

Ile mamy gmin i Ile mamy gmin i powiatów w Polsce?powiatów w Polsce?

2 478 gmin2 478 gmin314 powiatów + 65 314 powiatów + 65 miast na prawach miast na prawach powiatu (powiaty powiatu (powiaty

grodzkie)grodzkie)

Który z profesorów jest Który z profesorów jest uznawany za głównego uznawany za głównego

architekta reformy architekta reformy samorządowej z 1998 samorządowej z 1998

roku?roku?

Prof. Prof. Michał KuleszaMichał Kulesza

polski prawnik, polski prawnik, teoretyk teoretyk administracji, administracji, specjalista z specjalista z zakresu samorządu zakresu samorządu terytorialnegoterytorialnego

Samorząd powiatowy Samorząd powiatowy i wojewódzkii wojewódzki

Dwie ustawy: z dnia 5 czerwca Dwie ustawy: z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie 1998 r. o samorządzie

powiatowym i o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa województwa

W którym roku przyjęto W którym roku przyjęto ustawę o samorządzie ustawę o samorządzie

gminnym?gminnym?

USTAWA z dnia 8 marca USTAWA z dnia 8 marca 1990 r.1990 r. o samorządzie o samorządzie

gminnymgminnym

Ile razy wybieraliśmy Ile razy wybieraliśmy samorząd terytorialny w samorząd terytorialny w

Polsce po 1989 roku?Polsce po 1989 roku?

Pięć razyPięć razy

1990 1994 1998 2002 20061990 1994 1998 2002 2006

Ile radnych ma Ile radnych ma Warszawa?Warszawa?

Warszawa ma 60 Warszawa ma 60 radnychradnych

Ile radnych może mieć Ile radnych może mieć miejscowość do 50 tys. miejscowość do 50 tys.

mieszkańców?mieszkańców?

W skład rady wchodzą radni w liczbie:W skład rady wchodzą radni w liczbie: 15 w gminach do 20.000 mieszkańców, 15 w gminach do 20.000 mieszkańców, 21 w gminach do 50.000 mieszkańców, 21 w gminach do 50.000 mieszkańców, 23 w gminach do 100.000 mieszkańców, 23 w gminach do 100.000 mieszkańców, 25 w gminach do 200.000 mieszkańców, 25 w gminach do 200.000 mieszkańców, oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte

100.000 mieszkańców, nie więcej jednak 100.000 mieszkańców, nie więcej jednak niż 45 radnych.niż 45 radnych.

Wyjątek: miasto stołeczne Warszawa.Wyjątek: miasto stołeczne Warszawa.

Czy radny może być Czy radny może być dziennikarzem w dziennikarzem w

mediach lokalnych?mediach lokalnych?

Do dyskusjiDo dyskusjiZa tydzień: media lokalne a Za tydzień: media lokalne a

samorząd terytorialny, problem samorząd terytorialny, problem prasy samorządowejprasy samorządowej