PODSTAWA PROGRAMOWA JZYK POLSKI SZKOA PODSTAWOWA klasy IV - VIII

Jzyk polski jest kluczowym przedmiotem nauczania zakres znajomoci jzyka

ojczystego i sprawno w posugiwaniu si nim uatwia przyswajanie wiedzy z innych dziedzin (przedmiotw) i jest dla kadego ucznia podstaw sukcesu szkolnego.

Cele ksztacenia (wymagania oglne) i treci nauczania (wymagania szczegowe) przedmiotu jzyk polski zostay sformuowane dla czterech obszarw, tj.: ksztacenie literackie i kulturowe, ksztacenie jzykowe, tworzenie wypowiedzi i samoksztacenie, ktrych realizacja w klasach IV VIII szkoy podstawowej ma suy osigniciu przez ucznia szkoy podstawowej umiejtnoci celowego i wiadomego posugiwania si jzykiem polskim.

Wykaz lektur dla uczniw klas IV VIII szkoy podstawowej, zoony z pozycji obowizkowych i uzupeniajcych (do wyboru przez nauczyciela), ktrego trzon stanowi literatura dla dzieci i modziey, obejmuje rwnie dostosowane do wieku uczniw dziea klasyki literatury polskiej i wiatowej.

Rozwijanie umiejtnoci posugiwania si jzykiem polskim w mowie i w pimie, w tym dbao o wzbogacanie zasobu sownictwa uczniw naley do obowizkw nauczycieli wszystkich przedmiotw.

KLASY IV VIII

Cele ksztacenia wymagania oglne

I. Ksztacenie literackie i kulturowe 1. Wyrabianie i rozwijanie zdolnoci rozumienia utworw literackich oraz innych

tekstw kultury. 2. Znajomo wybranych utworw z literatury polskiej i wiatowej oraz umiejtno

mwienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3. Ksztatowanie umiejtnoci uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej

szczeglnie w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym. 4. Rozwijanie zdolnoci dostrzegania prawdy, dobra, pikna, szacunku dla czowieka

i kierowania si tymi wartociami. 5. Rozwijanie zainteresowania kultur w rodowisku lokalnym i potrzeby uczestnictwa

w wydarzeniach kulturalnych. 6. Ksztacenie postawy szacunku dla przeszoci i tradycji literackiej jako podstawy

tosamoci narodowej. 7. Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstw o walorach estetycznych i podejmowania

samodzielnych prb literackich.

2

II. Ksztacenie jzykowe

1. Rozwijanie rozumienia wartoci jzyka narodowego oraz jego funkcji w budowaniu wsplnoty rodzinnej, narodowej i kulturowej.

2. Rozwijanie rozumienia twrczego i sprawczego charakteru dziaa jzykowych oraz formowanie odpowiedzialnoci za wasne zachowania jzykowe.

3. Poznawanie podstawowych poj oraz terminw sucych do opisywania jzyka i jzykowego komunikowania si ludzi.

4. Ksztacenie umiejtnoci porozumiewania si (suchania, czytania, mwienia i pisania) w rnych sytuacjach prywatnych i publicznych, w tym take z osobami dowiadczajcymi trudnoci w komunikowaniu si.

5. Ksztacenie umiejtnoci poprawnego mwienia oraz pisania zgodnego z zasadami pisowni polskiej.

6. Rozwijanie wiedzy o elementach skadowych wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstw i w komunikowaniu si.

III. Tworzenie wypowiedzi 1. Usprawnianie czynnoci fonacyjnych, artykulacyjnych i prozodycznych uczniw. 2. Rozwijanie umiejtnoci wypowiadania si w okrelonych formach wypowiedzi

ustnych i pisemnych. 3. Ksztacenie umiejtnoci wygaszania, recytacji i interpretacji gosowej tekstw

mwionych, doskonalenie dykcji i operowania gosem. 4. Rozpoznawanie intencji rozmwcy oraz wyraanie intencji wasnych. 5. Rozwijanie umiejtnoci stosowania rodkw stylistycznych i dbaoci o estetyk

tekstu oraz umiejtnoci organizacji tekstu. 6. Poznawanie podstawowych zasad retoryki, w szczeglnoci argumentowania, oraz

rozpoznawanie manipulacji jzykowej.

IV. Samoksztacenie 1. Rozwijanie szacunku dla wiedzy i zachcanie do praktycznego jej zastosowania. 2. Rozwijanie umiejtnoci samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich

selekcji i krytycznej oceny. 3. Rozwijanie umiejtnoci rzetelnego korzystania ze rde wiedzy, w tym stosowania

cudzysowu, przypisw i odsyaczy oraz szacunku dla cudzej wasnoci intelektualnej. 4. Ksztacenie nawykw systematycznego uczenia si; porzdkowania zdobytej wiedzy

i jej pogbiania. 5. Zachcanie do rozwijania swoich uzdolnie poprzez udzia w rnych formach

pogbiania wiedzy, np.: konkursach, olimpiadach przedmiotowych i wykadach oraz rozwijanie umiejtnoci samodzielnej prezentacji wynikw swojej pracy.

6. Rozwijanie umiejtnoci efektywnego posugiwania si technologi informacyjn w poszukiwaniu, porzdkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.

3

Treci nauczania wymagania szczegowe

Klasa IV

I. Ksztacenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworw literackich. Ucze:

1) rozpoznaje fikcj artystyczn; 2) wskazuje cechy bani, legendy, komiksu i opowiadania; 3) zna i rozpoznaje w tekcie literackim: epitet, porwnanie, przenoni

i okrela ich funkcje; 4) opowiada o wydarzeniach fabuy oraz ustala kolejno zdarze i dostrzega ich

wzajemn zaleno; 5) odrnia dialog od monologu; 6) wyjania, kim jest podmiot liryczny, narrator, bohater; 7) wskazuje w utworze bohaterw gwnych i drugoplanowych oraz okrela ich

cechy; 8) okrela tematyk utworu oraz wraenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst; 9) objania znaczenia dosowne i niedosowne tekstu; 10) przedstawia swoje odczytanie utworu i je uzasadnia; 11) wyraa wasny sd o postaciach i zdarzeniach; 12) wskazuje wartoci w utworze.

2. Odbir tekstw kultury. Ucze:

1) odnosi treci tekstw kultury do wasnego dowiadczenia; 2) wiadomie i z uwag odbiera koncerty, spektakle, programy radiowe

i telewizyjne oraz filmy dla dzieci.

4

II. Ksztacenie jzykowe. 1. Gramatyka jzyka polskiego. Ucze:

1) rozpoznaje w wypowiedziach czci mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przyswek, liczebnik, zaimek, przyimek, spjnik, partykua, wykrzyknienie);

2) odrnia czci mowy odmienne od nieodmiennych; 3) rozpoznaje formy przypadkw, liczby, osoby, czasu i rodzaju gramatycznego

odpowiednio rzeczownika, przymiotnika, liczebnika i czasownika oraz okrela ich funkcje w wypowiedzi;

4) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazw odmiennych; 5) rozpoznaje funkcje skadniowe wyrazw uywanych w wypowiedzeniach

(podmiot, orzeczenie, grupa podmiotu, grupa orzeczenia); 6) rozpoznaje typy wypowiedze: zdanie pojedyncze i zoone, rwnowaniki

zda, wypowiedzenia oznajmujce, pytajce, rozkazujce i wykrzyknikowe rozumie ich funkcje i je stosuje;

7) przeksztaca konstrukcje skadniowe, np. zdania zoone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w rwnowaniki zda i odwrotnie.

2. Zrnicowanie jzyka. Ucze: 1) wskazuje gwne cechy jzyka mwionego i jzyka pisanego; 2) posuguje si oficjaln i nieoficjaln odmian polszczyzny; 3) uywa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej.

3. Komunikacja jzykowa i kultura jzyka. Ucze:

1) identyfikuje tekst jako komunikat; 2) identyfikuje nadawc i odbiorc wypowiedzi; 3) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych rodkw komunikacji (np. gest, mimika,

postawa ciaa); 4) zna i stosuje zasady akcentowania wyrazw.

5

4. Ortografia i interpunkcja. Ucze: 1) pisze poprawnie pod wzgldem ortograficznym, stosuje reguy pisowni; 2) poprawnie uywa znakw interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania,

znaku wykrzyknika, cudzysowu. III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki i stylistyka praktyczna. Ucze: 1) uczestniczy w rozmowie; 2) tworzy logiczn i uporzdkowan wypowied, stosujc odpowiedni do danej

formy gatunkowej kompozycj i ukad graficzny; rozumie rol akapitw w tworzeniu caoci mylowej wypowiedzi.

2. Mwienie i pisanie. Ucze:

1) tworzy spjne wypowiedzi ustne i pisemne w nastpujcych formach gatunkowych: opowiadanie, opis, list;

2) wygasza tekst z pamici; 3) tworzy plan odtwrczy i twrczy tekstu; 4) rozrnia wspczesne formy komunikatw (np. e-mail, SMS) i odpowiednio si

nimi posuguje zachowujc zasady etykiety; 5) tworzy opowiadania twrcze zwizane z treci utworu, np. dalsze losy bohatera,

komponowanie pocztku i zakoczenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji;

IV. Samoksztacenie. Ucze:

1) korzysta z informacji zawartych w rnych rdach, gromadzi wiadomoci, selekcjonuje informacje;

2) korzysta ze sownikw, w tym: ortograficznego, jzyka polskiego, wyrazw bliskoznacznych;

3) zna i stosuje zasady korzystania z zasobw bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line).

6

Lektura obowizkowa: Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoa latania (komiks) Ren Goscinny, Jean-Jacques Semp, Mikoajek (wybr opowiada) Adam Mickiewicz, Powrt taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (opisy) Joanna Olech, Dynastia Miziokw Jzef Wybicki, Mazurek Dbrowskiego Wybrane podania i legendy polskie Wybrane banie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Kot w butach, Sinobrody, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce, Jeanne Marie Leprince de Beaumont, Pikna i Bestia Wybrane wiersze Wadysawa Bezy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gaczyskiego, Joanny Kulmowej, Juliana Tuwima.

Lektura uzupeniajca: Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysicy Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogrd lub inna powie Janusz Korczak, Krl Maciu Pierwszy Maria Kownacka, Zofia Malicka, Dzieci z Leszczynowej Grki Selma Lagerlf, Cudowna podr Sat-Okh, Biay mustang Wybr innych tekstw kultury, w tym utwory dla dzieci i modziey; film i spektakl teatralny z repertuaru dziecicego; wybrane programy telewizyjne.

Klasa V

I. Ksztacenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworw literackich. Ucze: 1) omawia elementy wiata przedstawionego, wyodrbnia obrazy poetyckie

w poezji; 2) rozpoznaje elementy rytmizujce wypowied, w tym wers, rym, strof, refren; 3) rozpoznaje w tekcie literackim: wyrazy dwikonaladowcze, uosobienie,

oywienie i objania