KRAJOWA KONFERENCJA BADA RADIOGRAFICZNYCH - Stary Myn 2012 27 - 29 sierpnia 2012 r.

1

Pierwsza wsplna norma (EN-ISO)

kwalifikacji i certyfikacji personelu bada nieniszczcych

EN ISO-9712 - czerwiec 2012

Marek Dobrowolski Warszawa

Wstp.

Na poprzedniej konferencji KKBR 2011 przedstawiono gwne zmiany, w stosunku

do EN 473: 2008, zaproponowane w lutym 2011r, w kocowym projekcie wsplnej normy

wiatowej i europejskiej prEN ISO 9712 p.t.: Badania nieniszczce Kwalifikacja i

certyfikacja personelu bada nieniszczcych Zasady oglne (ISO/DIS 9712:2011).

Min rok i pojawi si kolejny final draft tej normy, z lutego 2012 oraz ostateczna wersja z

czerwca 2012.

Rnice midzy tymi dwoma kolejnymi projektami (2011 i 2012) s do znaczne i wyniky,

przede wszystkim, z uporczywego konfliktu midzy ekspertami opracowujcymi t norm, na

temat sposobw sprawdzania, w momencie odnawiania i recertyfikacji, e specjalici 3-go

stopnia nie utracili umiejtnoci praktycznego wykonywania bada.

W wersji z 2011 r., umieszczono radykalne wymaganie dla pracodawcy, e powinien on

zapewni, e kady pracownik 3. stopnia od ktrego, w ramach normalnych obowizkw,

wymaga si operowania sprztem bada nieniszczcych i akceptowania aparatury i

wyposaenia, posiada wan certyfikacj 2. stopnia obejmujc praktyczne badania, ktre

wykonuje w ramach swoich obowizkw.

Bya to w pewnym sensie cena za ktr specjalici ISO zgodzili si usun wymagania

zawarte w ISO 9712:2005r., by recertyfikacja 3-go stopnia obejmowaa obowizkowo

egzamin praktyczny 2-go stopnia (podobnie jak przy pierwszej certyfikacji). Takiego

wymagania nie zawieraa norma EN 473.

W kocowym tekcie normy EN ISO 9712 (czerwiec 2012 r.) wymaganie posiadania

wanego certyfikatu 2-go stopnia przez pracownikw 3-go stopnia wykonujcych badania

zostao usunite, gdy takie byo prawdopodobnie stanowisko ekspertw europejskich.

Kocowy konsensus, ktrym jest omawiana norma z czerwca b.r., osignito wprowadzajc

dodatkowe wymaganie, e przy obu wariantach recertryfikacji 3-go stopnia (to jest drog

egzaminu lub uzyskania wystarczajcej iloci punktw), pracownik powinien przedstawi

oczywiste dowody (documented evidence), akceptowalne dla jednostki certyfikujcej, swej

cigej kompetencji do praktycznego wykonywania bada, lub zda egzamin praktyczny 2-

go stopnia (bez opracowania instrukcji bada).

W referacie przedstawiono rwnie szereg innych zmian wprowadzonych w ostatnim czasie,

zmian w stosunku do stosowanej w kraju normy EN 473:2008 i do poprzedniego projektu

ISO 9712 z 2011r.

KRAJOWA KONFERENCJA BADA RADIOGRAFICZNYCH - Stary Myn 2012 27 - 29 sierpnia 2012 r.

2

Strona tytuowa

Podano, e obecna norma EN ISO 9712 zastpuje EN 473.

Spis treci

Wystpuje obecnie 14 rozdziaw. W stosunku do EN 473 i do poprzedniej wersji ISO 9712 :

- dodano rozdz. 14 : okres przejciowy pomidzy EN 473:2008, ISO 9712:2005 a niniejsz

norm oraz

- dodano nowy zacznik E: Inynieria bada nieniszczcych, ktry omwiono dalej.

Przedmowa

S obecnie dwie przedmowy: Foreword i Introduction W Foreword przytoczone s

nastpujce gwne zmiany w stosunku do ISO 9712:2005:

- ucilenie obowizkw jednostki certyfikujcej, jednostki kwalifikujcej i orodka

egzaminacyjnego,

- przeredagowanie rozdziau Szkolenie dla przejrzystoci zapisu oraz zmiany wymaganych

godzin szkolenia,

- przeredagowanie rozdziau Praktyka dla przejrzystoci zapisu,

- wprowadzenie cyfrowych certyfikatw,

- oraz inne zmiany o mniejszym znaczeniu o charakterze technicznym i redakcyjnym.

W stosunku do poprzedniego final draft ISO 9712 z 2011 r. usunito podzia Bada

Magnetycznych na Magnetyczno-Proszkowe (oznaczane jako MTP) i Metod Wypywu

Strumienia Magnetycznego (FLT),

Zakres normy

Dodano nastpujce metody bada:

- termografi,

- badanie wskanikami napre.

Dodano e:

- certyfikat nie jest upowanieniem do bada,

- obowizek szkolenia i egzaminowania stanowiskowego wystpuje tylko wtedy gdy

wymagaj tego przepisy.

Wprowadzono Uwag 3: norma jest elementem systemu oceny zgodnoci przez 3-ci stron i

nie ma bezporedniego zastosowania do oceny zgodnoci przez 2-g lub 1-sz stron.

Powoania normatywne

W powoaniach normatywnych wystpuje obecnie jedynie norma ISO/IEC 17024 Ocena

zgodnoci Wymagania oglne dla jednostek certyfikujcych personel.

Inne dokumenty takie jak:

CEN ISO/TR 25107 (wytyczne dla programw szkolenia),

CEN TR 14748:2004 (metodologia kwalifikowania nowych metod bada nieniszczcych),

CEN/TS 15053:2005 (wymagania dla typowych wad i prbek egzaminacyjnych)

przeniesiono z powoa normatywnych do bibliografii

KRAJOWA KONFERENCJA BADA RADIOGRAFICZNYCH - Stary Myn 2012 27 - 29 sierpnia 2012 r.

3

Terminy i definicje

Dodano dwa terminy: odnowienie (renewal) i recertyfikacja

Metody i symbole

Tablica 1: dodano termografi TT i badanie wskanikami napre ST;

Zrezygnowano z podziau bada magnetycznych na MPT- magnetyczno-proszkowe i FLT-

wypyw strumienia magnetycznego.

Zasady oglne zmieniono tytu na ODPOWIEDZIALNO

Zmieniono redakcj i numeracj tego rozdziau. Zmieniono tre i porzdek podpunktw.

Usunito wymaganie dla jednosektorowej jednostki autoryzowanej, e powinna obejmowa

wicej ni 1 przedsibiorstwo.

Uzupeniono, e jeli kandydat jest niezatrudniony lub zatrudnia sam siebie, to jego

deklaracja we wniosku o certyfikacj dotyczca wyksztacenia, szkolenia i praktyki powinna

by potwierdzona przez co najmniej jedn, niezalen stron. Nie uwzgldniono wniosku o

odrzucenie tego uzupenienia.

Natomiast usunito wymaganie dla pracodawcy, e powinien on zapewni, e kady

pracownik 3. stopnia od ktrego, w ramach normalnych obowizkw, wymaga si

operowania sprztem bada nieniszczcych i akceptowania aparatury i wyposaenia,

posiada wan certyfikacj 2. stopnia obejmujc praktyczne badania ktre wykonuje w

ramach swoich obowizkw.

Stopnie kwalifikacji

Usunito wymaganie dla pracodawcy i pracownikw 3-ego stopnia opisane powyej.

Poza tym wprowadzono szereg drobniejszych zmian.

Ubieganie si o certyfikacj.

Szkolenie.

Cakowicie przeredagowano wymagania dotyczce szkolenia.

Waniejsze zmiany przedstawiono poniej.

Wymaganie cakowitej zgodnoci programw szkolenia z CEN ISO/TR 25107 zostao

zastpione wymaganiem, by zakres szkolenia by zgodny z wymaganiami jednostki

certyfikujcej.

W tablicy 2 zmieniono nastpujce, minimalne czasy szkolenia: ET 2 i ET3 z 40 na 48 godz.;

RT1 i RT3 z 72 na 40 godz.; UT1, UT3 odpowiednio z 64 na 40 i z 72 na 40 godz.;

wprowadzono minimalne czasy szkolenia dla nowych metod ST i TT. Usunito wymagania

dot. szkolenia podstawowego 3. stopnia min. 80 godz.(Basic) przy bezporedniej

certyfikacji na stopie 3. W takim przypadku wymagana jest suma godzin szkolenia

przewidziana dla stopni 1, 2 i 3. Wprowadzono dodatkowe wymaganie, e ze wzgldu na

cz C egzaminu podstawowego 3. stopnia, moe by potrzebne dodatkowe szkolenie w

innych metodach badania (poza metod gwn).

KRAJOWA KONFERENCJA BADA RADIOGRAFICZNYCH - Stary Myn 2012 27 - 29 sierpnia 2012 r.

4

W tablicy 2 (na dole) wprowadzono uwag, e podane w tablicy 2 godziny szkolenia RT nie

obejmuj szkolenia w ochronie przed promieniowaniem.

Praktyka

Cakowicie przeredagowanie wymagania dotyczce praktyki.

Waniejsze zmiany przedstawiono poniej.

W tablicy 3 zmieniono nastpujce, minimalne czasy praktyki: AT 1 i AT2 odpowiednio z 6

na 3 miesice i z 12 na 9 miesicy; LT 1 i LT2 odpowiednio z 2 na 3 miesice i z 6 na 9

miesicy. Wprowadzono minimalne czasy praktyki dla nowych metod ST i TT.

Badania wzroku bez zmian

Egzaminy kwalifikacyjne

Do waniejszych zmian nale:

- usunicie zalecenia, aby egzaminy na 3. stopie oceniane byy przez dwu egzaminatorw.

- usunicie wymagania, e przedmioty dozwolone przez egzaminatora do uywania na

egzaminie powinny by przez niego dostarczone.

- przeduenie maksymalnego dopuszczalnego czasu pomidzy pierwotnym egzaminem a

egzaminem poprawkowym z 1-go roku do dwu lat.

Poza tym wprowadzono szereg drobnych poprawek.

Certyfikacja

Wprowadzono cay nowy punkt : Certyfikaty cyfrowe, ktre mog by wydawane zamiast

lub rwnolegle z drukowanymi.

Uzupeniono obowizkow zawarto certyfikatu o zakres ogranicze certyfikacji i/lub

specjalne zastosowania, jeli ma to zastosowanie.

Recertyfikacja

Przeredagowano cay punkt.

Usunito moliwo recertyfikacji poprzez audit jednostki certyfikujcej w miejscu pracy

operatorw wykonujcych powtarzalne badania zwizane z produkcj masow.

Dopuszczono 2 egzaminy poprawkowe recertyfikacyjne (by tylko jeden).

Wprowadzono dodatkowe wymaganie dla recertyfikacji 3-go stopnia, o ktrym mowa we

wstpie do niniejszego referatu (dokumentowanie umiejtnoci wykonywania bada

praktycznych lub egzamin praktyczny 2-go stopnia).

Dokumenty

Wprowadzono wymaganie, by akta osoby niecertyfikowanej byy przechowywane przez

jednostk certyfikujc 5 lat od daty zoenia wniosku przez kandydata.

Uzupeniono list obowizkowo przechowywanych dokumentw o fotografi lub obraz

cyfrowy z ostatnich 10 lat.

KRAJOWA KONFERENCJA BADA RADIOGRAFICZNYCH - Stary Myn 2012 27 - 29 sierpni