1

SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO WARSZAWA WYDZIAŁ

NAUK O ŻYWIENIU CZŁOWIEKA I KONSUMPCJI

KRAJOWE CENTRUM DORACTWA ROZWOJU ROLNICTWA I OBSZARÓW WIEJSKICH ODDZIAŁ W KRAKOWIE

PERSPEKTYWY ROZWOJU AGROTURYSTYKI NA POGÓRZU PRZEMYSKIM

Praca dyplomowa wykonana przez

Beatę Pokorny pod kierunkiem

Dr hab. Krystyna Gutkowskiej

pani profesor SGGW

KRAKÓW 2003

2

WSTĘP

Rozwój agroturystyki jako formy wypoczynku na terenach wiejskich o charakterze

rolniczym opartej na bazie noclegowej, najczęściej również żywieniowej oraz

aktywności rekreacyjnej związanej z gospodarstwem rolnym i jego otoczeniem –

przyrodniczym, produkcyjnym oraz usługowym – stanowi dużą szansę na poprawę

warunków życia nie tylko społeczności wiejskiej, ale i całego kraju.

Polska posiada korzystne warunki dla rozwoju agroturystyki .Dotyczy to

zwłaszcza rejonów o niskim poziomie uprzemysłowienia i urbanizacji, małym udziale

zatrudnienia w zawodach poza rolniczych , „glebach słabych rolniczo’’, o dużym

bezrobociu , niewysokich dochodach ludności, posiadających równocześnie wolne

zasoby mieszkaniowe, korzystne walory przyrodniczo – krajobrazowe i kulturalne,

które w dużym stopniu predysponują do świadczenia usług agroturystycznych.

Taki rejon stanowi Pogórze Przemyskie, które jednocześnie jest szczególnie

atrakcyjne turystycznie. Cechują się własną specyfiką oraz bogactwem walorów

zarówno przyrodniczych jak i kulturowych. Elementami sprzyjającymi rozwojowi

agroturystyki w tym regionie Polski są przede wszystkim duże połacie terenów

objętych ochroną, cisza spokój oraz stosunkowo w niewielkim stopniu zmieniony

przez człowieka krajobraz. Poza tym na turystów czekają tu unikatowe zabytki,

interesujące zbiory dzieł sztuki, oraz ciekawy folklor. Wielkim walorem Pogórza jest

gościnność i otwartość mieszkańców wsi. Nie bez znaczenia jest też przygraniczne

położenie Pogórza, będące niewątpliwie atrakcją dla przyjeżdżających tu turystów.

Pomimo wielu barier hamujących rozwój agroturystyki na Pogórzu Przemyskim, ten

rodzaj działalności gospodarczej stwarza wielkie szanse zarówno dla rolników jak i

dla gospodarki całego kraju[1].

Polska posiada korzystne warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki

zwłaszcza w regionach o wyjątkowych warunkach przyrodniczo-krajobrazowych i

kulturalnych, a równocześnie o niskim poziomie uprzemysłowienia, urbanizacji i o

dużej stopie bezrobocia. Regiony te wykazują szczególne predyspozycje do rozwoju

tych form turystyki, dzięki czemu ta forma działalności poza rolniczej może być

znaczącym źródłem dochodu dla rodzin rolniczych i powodem aktywizacji

gospodarstw tych regionów.

3

Ocenia się, że wśród istniejących w Polsce około 2,3 mln gospodarstw

indywidualnych około 1/3 (700 tys) dysponuje w obszernymi kilkupokojowymi

domami z których część jest pusta i nie wykorzystana . Przy stosunkowo małych

nakładach pieniężnych wiele domów mogłoby zostać przystosowane do potrzeb

turystów dostarczając dodatkowych dochodów ich właścicielom oraz innych korzyści

o zróżnicowanym charakterze [2].

4

1. Cel pracy, zakres i metodyka pracy Celem badawczym niniejszym pracy jest określenie perspektyw rozwoju

agroturystyki na Pogórzu Przemyskim. Cel ten zrealizowano na podstawie

przeprowadzonych badań ankietowych wśród 18 gospodarstw agroturystycznych,

zlokalizowanych w okolicach Przemyśla.

W badaniach uwzględniono następujące zagadnienia:

- położenie gospodarstwa agroturystycznego w strukturze danej gminy, okres

funkcjonowania i motywy podjęcia działalności turystycznej oraz odczuwany

zakres pomocy czy zainteresowania ze strony władz lokalnych, gminnych i

samorządowych w zakresie wspierania tej formy zarobkowania.

- usługi świadczone w gospodarstwach – żywienie, jeździectwo, ogniska,

przygotowanie potraw regionalnych i przetworów, uczestnictwo w pracy i życiu

gospodarzy.

- rozwój infrastruktury wiejskiej w tym regionie z uwzględnieniem czynników

przyciągających turystów , klasyfikację bazy noclegowej i zawierane przez nie

ubezpieczenia.

W pracy zastosowano metodę ankietową. W badaniach uczestniczyły

gospodarstwa agroturystyczne położone na terenie Pogórza Przemyskiego. Badania

przeprowadzono od maja do czerwca 2003 roku gdzie zarejestrowanych było 20

gospodarstw agroturystycznych . W tej liczbie dwa – z różnych powodów nie podjęły

albo nie planowały podjęcia działalności w 2003 roku . Ze względu na tak niedużą

ilość obiektów, badanie ankietowe zostało przeprowadzone we wszystkich 18

gospodarstwach działających w tym czasie na terenie Pogórza Przemyskiego.

Pomimo tego, że przeprowadzone badanie miało charakter anonimowy,

ankietowani, po zapoznaniu się z zawartymi w niej pytaniami nie wskazywali

szczególnego zainteresowania utajnieniem swoich danych. Można było odnieść

wrażenie , iż ankietowani są zainteresowani dzieleniem się swoimi doświadczeniami ,

a odpowiedź na zamieszczone pytania w ankiecie traktują jako jeszcze jeden

element propagujący ich działalność.

Badania pozwoliły na uzyskanie danych dotyczących działalności

gospodarstw agroturystycznych oraz korzyści, problemów i perspektyw związanych z

dalszym rozwojem tej formy turystyki.

5

2. Przedsiębiorczość i agroturystyka – istota , znaczenie w rozwoju obszarów wiejskich.

Przedsiębiorczość jest pojęciem, które upowszechniło się w naszym kraju z

chwilą urynkowienia gospodarki polskiej oraz propagowania nowych kryteriów

wyznaczania społecznego prestiżu i lansowania hasła indywidualnej

odpowiedzialności za losy własne i najbliższych. Takie podejście właściwe było

zmianie orientacji polityki społecznej państwa w kierunku kreowania postaw życiowej

zaradności. [3]

Pojęcie przedsiębiorczości jest rozmaicie definiowane. Jedni teoretycy

podkreślają konstytutywne dlań znaczenie ryzyka ( Hunek, 1993 ), inni zaś określają

tym pojęciem wszelkie działania, których cechą jest aktywne przystosowanie się do

reguł gospodarki rynkowej ( Duczkowska- Małysz, 1993), a jeszcze inni podkreślają

istotę przedsiębiorczości w kategoriach postawy, charakteryzującej się

przejawianiem działań niekonwencjonalnych, nowatorskich, adaptacyjnych.

Traktuje się więc przedsiębiorczość jako cechę osobowości, jako pojęcie

tożsame systemowi wartości norm społecznych, gratyfikujących aktywność,

zaradność życiową i samo odpowiedzialność jednostki lub też jako określany typ

zachowań społecznych. Istota takiego podejścia pozwala patrzeć na

przedsiębiorczość jako na pewien typ osobowości kreowany przyjętym w danej

społeczności systemem wartości , ról społecznych oraz norm i sankcji społecznych.

Przedsiębiorczość określić też można jako postawę wyrażającą się w

podejmowaniu działalności zorientowanej na zysk zarówno w wymiarze finansowym

jak i socjopsychicznym.

Wydaje się, że konceptualizacja przedsiębiorczości w kategoriach postaw

jednostkowych daje szczególnie szerokie możliwości, zarówno empirycznie jak i

teoretyczne. Przez postawę rozumieć będziemy trwałą dyspozycję jednostki do

określonego zachowania się, wynikającą z poglądów, uczuć i dążności danej

jednostki, odnoszących się do określonego przedmiotu postawy. Każda postawa

obejmuje więc trzy podstawowe komponenty , a mianowicie :

- komponent poznawczy, zwany też komponentem wiedzy, wyrażający stan wiedzy

jednostki o przedmiocie postawy;

6

- komponent emocjonalno- oceniający, wyrażający stosunek psychoemocjonalny

jednostki wobec przedmiotu postawy;

- komponent behawioralny (czynnościowy) wyrażający tendencję jednostki do

określonego zachowania bądź też określone zachowanie się jednostki wobec

przedmiotu postawy.

Wszystkie elementy postawy są ze sobą wzajemnie powiązane, tworząc wzajemnie

warunkujący się kompleks behawioralnych lub guasi behawioralnych predyspozycji

jednostki.

Adaptacja takiego sposobu rozumienia postawy dla rozważań prowadzonych na

temat przedsiębiorczości pozwala skonstatować, że jednostka przejawiać może

tendencje bądź konkretne zachowania związane z podejmowaniem działalności,

która zorientowana jest na osiągnięcie zysku, zarówno w wymiarze finansowym jak i

socjopsychicznym, wówczas i tylko wówczas gdy ma świadomość możliwych

zakresów swoich działań ( innymi słowy dysponuje wiedzą niezbędną do podjęcia

działalności, tj. wie co chce robić i jakimi środkami, metodami, może to osiągnąć) i

ma do nich pozytywny stosunek emocjonalny. Ważnym też elementem komponentu

wiedzy jest świadomość istnienia rynku zbytu na produkty, które będą efektem

prowadzonej działalności gospodarczej.

Jak stwierdzono wcześniej, upowszechnienie postaw zorientowanych na działalność

przynoszącą dochód może mieć pozytywne konsekwencje zarówno dla samej

przejawiającej taką postawę jednostki, jak też dla jej otoczenia w rozumieniu

stwarzania alternatywnych w stosunku do rolnictwa miejsc pracy.

Dane podawane przez GUS mówią , że na terenach wiejskich z wyłączną lub

dominującą funkcją rolniczą, działalność poza rolniczą prowadzą firmy zaliczone do

grupy małych. Świadczą o tym rozmiary zatrudnienia (przeciętnie 2,2 osoby w firmie)

i obrotów finansowych (poniżej 50 tys. zł. rocznie).Główną formą prawną działalności

gospodarczej jest przedsiębiorstwo indywidualne. Forma spółek występuje

sporadycznie. Niektóre podmioty tworzone są koniunkturalnie, dla uzyskania

uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych, większość powstaje z myślą o stworzeniu

miejsc pracy. Oczekuje się, że rozwój przedsiębiorczości w środowisku wiejskim

stanie się przyczyną rozwoju obszarów problemowych, ograniczy poziom

występującego tu bezrobocia. Podobnie jak w innych krajach sektor prywatny

spowoduje rozwój konkurencji na rynku towarów i usług oraz stanie się katalizatorem

procesu innowacji (Machowski,1994, Brodziński, Marks,1999).

W świetle wyników badań dotyczących uwarunkowań i skali podejmowanych działań

przedsiębiorczości wśród kobiet wiejskich stwierdzić należy, że jedną z istotnych

7

barier limitujących tego rodzaju aktywność jest niechęć do podejmowania nowych

przedsięwzięć oraz związanego z tym ryzyka.

Natomiast optymizmem napawa fakt, że dla większości kobiet nie stanowi bariery w

podejmowaniu działalności gospodarczej brak wiedzy fachowej. Wniosek taki może

uzasadniać to , że kobiety podejmują zwykle, w celu zmniejszenia ryzyka, działania ,

które nie wymagają specjalnego przygotowania, a przynajmniej sądzą, że nie są one

konieczne. Najczęściej odnosić się to może do działalności agroturystycznej , której

to najczęściej podejmują się kobiety na wsi. Dlatego też, agroturystyka postrzegana

jest jako zajęcie typowo kobiece, co wynika z faktu, iż to właśnie kobieta zajmuje się

domem, a więc i przebywającymi w nim turystami.

Wartym odnotowania jest zaobserwowanie prawie we wszystkich badanych

gospodarstwach agroturystycznych zjawisko konsolidacji członków rodziny,

świadczenie sobie wzajemnie pomocy i wyręczenie w sytuacjach wymagających

przejęcia pewnych obowiązków od innych, bardziej zaabsorbowanych obowiązkami

członków rodziny.

We wszystkich badanych gospodarstwach agroturystycznych zaobserwowano, iż

w wyniku prowadzonej działalności zarobkowej poczynione zostały liczne

przedsięwzięcia modernizacyjne zarówno w obrębie gospodarstw domowych jak i

rolnych.

Wśród teoretyków i badaczy zatrudnienia przedsiębiorczości w środowisku

wiejskim panuje względna zgodność opinii co do tego, że przejawianie postaw

właściwych przedsiębiorczości warunkowane jest, między innymi , wieloma

czynnikami natury socjopsychicznej. Pogląd ten zresztą dodatkowo uzasadnia fakt,

że samą przedsiębiorczość definiuje się jako cechę osobowości.

Stąd też jednostki predysponowane do podejmowania nowych inicjatyw zwykle

przejawiają , wyższy, niż przeciętny , poziom asertywności, kreatywności i

innowacyjności.

Wiara w siebie oraz przekonanie o posiadanych kwalifikacjach, skłonność do

podejmowania działań obarczonych ryzykiem to tylko niektóre spośród

socjopsychicznych aspektów przedsiębiorczości przedsiębiorców . Konkluzję tę

wydają się potwierdzać wyniki badań własnych przeprowadzonych w 2000 roku nt.

istoty i uwarunkowań przejawiania postaw przedsiębiorczości.

W opinii badanych mieszkańców wsi przedsiębiorczość rozumiana jest najczęściej

jako :

- samodzielna praca; praca na własny rachunek (47,6)

- radzenie sobie w życiu, podejmowanie trafnych decyzji (34,4%)

8

- działania zorientowane na poprawę bytu rodziny;

Natomiast ludzie przejawiający postawy przedsiębiorczości to najczęściej ludzie

chcący poprawić swoją sytuację materialną (40,9%), ale jednocześnie znajdujący się

we względnie korzystniej sytuacji materialnej i posiadający co najmniej średnie

wykształcenie. Na podstawie pozyskanego materiału źródłowego nie stwierdza się

zależności przejawiania postaw przedsiębiorczości w zależności od płci . Jeśli

uwzględnimy wiek badanych , wówczas okazuje się, że wśród respondentów bardziej

popularny jest pogląd o tym, że przedsiębiorcze jednostki są nastawiane głównie na

poprawę swojej sytuacji materialnej . Natomiast wśród starszych respondentów

równie często pojawia się opinia , że młodzi przejawiają większą skłonność do

podejmowania działalności gospodarczej .

Uwzględnienie rodzaju aktywności zarobkowej badanych pozwala zauważyć , że

respondenci- przedsiębiorcy częściej aniżeli reprezentanci innych kategorii

zawodowych, wskazują na to , że osoby przedsiębiorcze to takie , które są

nastawione na poprawę swojej sytuacji materialnej.

Bez względu na to jak charakteryzowani są przedsiębiorcy, zdaniem większości

badanych w ich najbliższym otoczeniu znajdują się osoby , które nazwać można

przedsiębiorczymi (77%).

Pozostali badani nie dostrzegają w swoim najbliższym otoczeniu osób , które

zasługiwały na miano przedsiębiorczych. Warto zauważyć ,że wśród osób nie

stwierdzających w swym otoczeniu przejawiania postaw przedsiębiorczości częściej

pojawiają się starsi respondenci i rolnicy i odpowiednio rzadziej osoby w średnim

wieku i pracujące na rachunek własny jak również określające swoja sytuację

dochodową jako dobrą i bardzo dobrą.

Osoby przedsiębiorcze – zdaniem badanych - najczęściej określane są takim

przymiotnikiem, ponieważ :

- „ prowadzą własną działalność handlową ‘’ (53,3 % );

- „ są zorganizowane i samodzielne ‘’ (22,3 % );

- „ znajdują się na swojej pracy ( 10,8 % ).

Respondenci zapytani o najczęściej prowadzoną działalność gospodarczą

charakterystyczną dla miejscowych przedsiębiorców wskazywali na następujące

zajęcia typowe dla tej kategorii osób :

- prowadzenie działalności handlowej (60,7 % );

- prowadzenie usług (39,9 % );

- prowadzenie działalności gastronomicznej (37,3 % );

- prowadzenie działalności agroturystycznej (28,2%).

9

Zdaniem badanych główną cechą ludzi, których określają mianem

„przedsiębiorczych” są następujące zalety :

- umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi (52,4 % );

- posiadanie kapitału (46,2 %);

- skłonność do ponoszenia ryzyka (44,4%);

- odwaga (40,4 % );

- przebojowość (24,2%);

Natomiast w niewielkim stopniu wymieniono takie cechy jak :

- wysokie mniemanie o sobie (4,3%);

- uczciwość (12,2 %);

- wysokie kwalifikacje (15,3%). [5]

Z wielu opracowań dotyczących uwarunkowań rozwijania

przedsiębiorczości na wsi wynika, że osoby, które przejawiają takie postawy

napotykają bardzo często na bariery środowiskowej akceptacji. Przeprowadzone

badania własne pozwalają stwierdzić, że postawy mieszkańców wsi są bardzo

zróżnicowane w zakresie reagowania na przejawianie życiowej zaradności. Warto

dodać, że kobiety nieco częściej niż mężczyźni określały stosunek otoczenia do

przedsiębiorców jako przychylny, natomiast mężczyźni odpowiednio częściej

dostrzegali niechętny stosunek sąsiadów. Podobnie młodsi respondenci częściej niż

starsi określali stosunek otoczenia do „przedsiębiorców” jako pozytywny.

Ciekawych spostrzeżeń dostarczyła też analiza zależności między określeniem

charakteru reakcji otoczenia na przejawianie działalności gospodarczej a samooceną

sytuacji dochodowej. Otóż badani, którzy określali swoją sytuację jaką złą i bardzo

złą postrzegali częściej niż inni nastawienie otoczenia do przedsiębiorców w

kategoriach negatywnych i odpowiedni rzadziej byli skłonni określać nastawienie

otoczenia jako przychylne dla przedsiębiorców.

Badani sądzą również, że włączenie Polski w struktury Unii Europejskiej

spowoduje zwiększenie szans rozwoju przedsiębiorczości, chociaż pogląd ten

równoważy tak samo często wypowiadana opinia, że nie będzie to miało istotnego

wpływu dla rozwoju wsi, a nawet, że spowodować to może zmniejszenie szans

rozwoju przedsiębiorczości.

Uzyskane wyniki badań własnych jednoznacznie potwierdzają w innych

opracowaniach stwierdzenia o tym, że ludzie o złej lub bardzo złej sytuacji finansowej

nie przejawiają skłonności do podejmowania działalności gospodarczej, że są

zorientowani pasywnie i jednocześnie oczekują rozwiązań od „ państwa” „losu ‘’, czy

10

innych bliżej określonych podmiotów. Tym samym wydaje się, że kwestię o

zasadniczej wadze dla urealnienia programu wielofunkcyjnego rozwoju wsi jest

przygotowanie rozwiązań poprawiających sytuację dochodową mieszkańców wsi,

które skutecznie przełamią bariery aktywizowania mieszkańców wsi z brakiem

własnego zaplecza finansowego.

Wniosek ten znajduje potwierdzenie w opiniach badanych, dla których

warunkiem przejawiania na większą skalę postaw przedsiębiorczości jest poprawa

sytuacji dochodowej mieszkańców [4]

11

3. Analiza wyników badań ankietowych przeprowadzonych w gospodarstwach agroturystycznych Pogórza Przemyskiego

Przyjęty cel pracy zrealizowano na podstawie informacji uzyskanych z

badań ankietowych przeprowadzonych w gospodarstwach agroturystycznych,

działających w gminach położonych na terenie Pogórza Przemyskiego.

Położenie gospodarstwa agroturystycznego

Pytanie pierwsze dotyczyło położenia gospodarstwa . Uzyskany

materiał pozwala na wykreślenie mapy Pogórza Przemyskiego wraz z

rozmieszczeniem ankietowanych gospodarstw agroturystycznych. Zgodnie z ustawą

„o ochronie danych osobowych ‘’, poza określeniem miejscowości i gminy nie

ujawniono żadnych innych danych identyfikujących ankietowanego , tym samym

zachowano zagwarantowaną anonimowość odpowiedzi. Można wyróżnić trzy

skupiska kwater agroturystycznych na Pogórzu ; Krasiczyn – Dybawka ,

Rybotycze, Sierakośce Leszczawa Dolna. W wymienionych rejonach działało 13 z

18 gospodarstw pozostałe pięć usytuowane są pojedynczo w kilku gminach powiatu

przemyskiego. Charakterystyczną cechą dla lokalizacji gospodarstw jest ich

koncentracja nad Sanem i jego dopływami (przeważnie są to rzeki bardzo rybne).

Okres prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego

Na pytanie dotyczące czasu prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego,

wśród ankietowanych największą grupę tj. 39 %, stanowią gospodarstwa

agroturystyczne działające w okresie od dwóch do pięciu lat oraz gospodarstwa,

przyjmujące gości ponad pięć lat ( 33 %) .

12

Pierwsze gospodarstwa agroturystyczne założono w gminie Krasiczyn, następnie

w gminie Bircza .Najdłużej działające placówki założone były dzięki wyraźnej

inspiracji władz gminy Krasiczyn. Należy zaznaczyć, że jest to gmina posiadająca

tradycje turystyczne. Tutaj znajduje się jeden z najatrakcyjniejszych zabytków

regionu ,,Perła renesansu” zamek w Krasiczynie. Nowo założone gospodarstwa

działające krócej niż dwa lata usytuowane są w regionach mniej atrakcyjnych

turystycznie . Tak powstało gospodarstwo agroturtsyyczne w Sierakoścach gm.

Fredropol, które przyjmuje turystów raz w roku. Powstanie tych obiektów ma

związek ze znaczącym rozwojem w ostatnich latach dużego centrum kultu

Maryjnego w Kalwarii Pacławskiej.

Dynamika powstawania nowych gospodarstw agroturystycznych na Pogórzu , od

kilku lat jest na niezmienionym poziomie. Średnio rocznie zakładane są dwa

nowe obiekty . Najwięcej gospodarstw agroturystycznych założono w połowie lat

dziewięćdziesiątych , było to efektem akcji promocyjnej w tamtym czasie przez

ODR i władze lokalne.

Przyczyny podjęcia działań zmierzających do poprawy sytuacji rodzinnej

Podstawowym powodem podejmowania działalności agroturystycznej,

podawanym przez ankietowanych są czynniki ekonomiczne, na które zwróciło

uwagę , aż ( 72%) badanych. Jednak w żadnym przypadku działalność ta nie jest

traktowana jako jedyne źródło dochodu.

Stanowiło to uzupełnienie przychodów z gospodarstwa rolnego, lub innego

rodzaju pracy. Zdarza się , że prowadzeniem gospodarstwa agroturystycznego

zajmuje się bezrobotny człowiek rodziny, jednak w żadnym przypadku przychody

z prowadzenia tej działalności nie są na tyle wystarczające aby można było się z

nich utrzymać.

Zaledwie 11 % ankietowanych jako powód podjęcia działalności agroturystycznej

podaje „chęć zdobycia drugiego zawodu -organizatora turystyki ‘’,co świadczy o

tym , że atrakcyjność tego zawodu na dzień dzisiejszy w warunkach lokalnych

13

jest niewielka. Wiąże się to bez wątpienia ze słabą efektywnością ekonomiczną

tego przedsięwzięcia.

Poprzez swoje działanie, promować swój region, gminę, chce 22%

ankietowanych, przy czym są to przeważnie osoby dwu zawodowe , działające w

branży co najmniej kilka lat. Niespełna 17% ankietowanych jako motyw podjęcia

działalności podaje inne powody. W uzupełnieniu tej odpowiedzi ankietowani

podają, że w ten sposób chcieli stworzyć stanowisko pracy dla bezrobotnego

członka rodziny, na przykład „aby dać dzieciom zajęcie’’ i „możliwość realizacji

przez pracę’’.

Sposoby pomocy władz lokalnych w prowadzeniu działalności agroturystycznej

Ankietowani wyróżniali właściwe dwie instytucje pomagające przy

zakładaniu i prowadzeniu gospodarstw agroturystycznych. Są to; władze Urzędów

gmin i Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Przy czym z chwilą nowego podziału

administracyjnego kraju aktywność ODR w tej materii znacznie zmalała , a można

było odnieść wrażenie ,że właśnie ta instytucja była wiodąca. ODR-y organizowały

szkolenia i prowadziły doradztwa fachowe , jak założyć i prowadzić gospodarstwo

agroturtstyczne. Taką formę współpracy i pomocy instytucji wskazało 61 %

ankietowanych i poprzez doradztwo indywidualne 57 %. Niestety tylko 11 %

ankietowanych wskazało na pomoc finansową czy bankową przy czym były to

gospodarstwa z najkrótszym stażem nie przekraczającym dwóch lat działalności.

Dla 28 % ankietowanych pomocą okazały się kursy, a dla 17% pokazy. Praktyczna

strona prowadzenia tej formy działalności gospodarczej jest stosunkowo mało

popularna. Wydaje się, że oczekiwania ankietowanych, w tej materii, były znacznie

większe , jednak zawsze podkreślano, że winno to być finansowane przez państwo

lub przez samorządy lokalne.

Prawie nie zauważane jest zainteresowanie rozwojem tego rodzaju działalności ze

strony władz powiatu i województwa.

14

Ocena rozwoju agroturystyki w gminie

Powyższe stwierdzenia znajdują swoje odbicie w odpowiedziach na piąte

pytanie ankiety gdzie aż 61% ankietowanych uznało za dobre możliwości rozwoju

agroturystyki w swojej gminie. Przy czym wyraźnie podkreślano , że dotyczy to

gminnych władz samorządowych, a nie państwowych, bo gdyby takie były to można

by było liczyć na większe wsparcie finansowe, marketingowe itp...W tym kierunku idą

oczekiwania właścicieli już działających gospodarstw agroturystycznych.

Na pytanie uzupełniające, co ankietowani rozumieją pod pojęciem ; warunki rozwoju

turystyki ? Prawie każdy odwoływał się do walorów krajobrazu, nieskażonego

środowiska. Natomiast ze strony administracji , czy urzędów bardziej doceniamy był

fakt nie przeszkadzania w działalności, zakazami i ograniczeniami, niż ewentualna

pomoc merytoryczna.

Formy zakwaterowania oferowane turystom

Odpowiadając na pytanie szóste ;jaka forma lokali jest najczęściej oferowana

turystom, ankietowani odpowiadali , że zdecydowanie najczęściej bo aż 83 % ofert

to pokoje gościnne , a tylko 17 % mieszkania wczasowe. Odnotowano zupełny brak

propozycji samodzielnych domów wczasowych do wynajęcia .

Pokoje gościnne przeważnie usytuowane są w oddzielnej części budynku, na

przykład na piętrze lub w innym skrzydle domu. Tak wydzielona do wynajęcia

część, zwykle wyposażona jest w jedną łazienkę połączoną z toaletą. Jest normą, że

goście wynajmujący pokoje, korzystają z jadalni i kuchni. Odbywa się to wspólnie z

domownikami lub samodzielnie, ale zawsze są to pomieszczenia zarówno dla

domowników jak i dla gości. Dla gości dostępna jest też pozostała część

gospodarstwa, mogą oni przyglądać się lub uczestniczyć w różnych pracach

gospodarskich.

Natomiast mieszkania wczasowe składają się z sypialni, wspólnej ale wyłącznie dla

gości, kuchni, pokojów gościnnych oraz łazienek. Brak oferty samodzielnych domów

do wynajęcia jest bardziej efektem stosunkowo niewielkiego zapotrzebowania na

usługi agroturystyczne w ogóle, niż brakiem takich możliwości ze strony oferentów.

15

W trakcie przeprowadzenia ankiet , rozmówcy stwierdzali, że jeżeli było by takie

zapotrzebowanie , to bez trudu można by było udostępnić turystom całe domy.

Rodzina posiadające gospodarstwo turystyczne, zwykle dysponuje możliwością

przeprowadzenia się do domu dzieci ,lub odwrotnie do domu rodziców, na czas

wynajmu domu turystom. Do tej pory zainteresowanie takim rozwiązaniem było

raczej sporadyczne.

Liczba pokoi oferowana turystom

Pytanie siódme rozszerza poprzednią odpowiedź . Charakterystyczny jest

równomierny rozkład oferowanych do wynajęcia pokoi. Dwu pokojowe kwatery

oferuje 22 % gospodarstw , trzy pokojowe 17 % ,cztero pokojowe 22 % ,a

pięciopokojowe 28 %. Tylko jedno gospodarstwo dysponuje więcej niż pięcioma

pokojami. Taki rozkład ofert świadczy o braku preferencji określonego typu

gospodarstw agroturystycznych. Jak już wcześniej wspomniano , na dzień dzisiejszy

wykorzystanie wszystkich rodzajów kwater jest zbyt słabe aby można było wyciągnąć

wnioski w jakim kierunku powinien zmieniać rozwój kwater agroturystycznych.

Kategorie gości korzystających z usług turystycznych

Okazuje się, że korzystanie z usług agroturystycznych jest najbardziej

popularne w rodzinach najbardziej popularna w rodzinach. Znacznie rzadziej

wskazywano na grupy towarzyskie ( 33 %) , a ponad połowa badanych wskazała

na indywidualnych turystów ( 57 %). Wydaje się oczywiste ,że grupy

towarzyskie korzystają z gospodarstw dysponujących większą ilością pokoi. Z

analizy odpowiedzi na pytania 7 i 8 wynika ,że grupy towarzyskie najczęściej

korzystają z obiektów, gdzie oferowanych jest więcej niż trzy pokoje.

Natomiast „rodziny’’ gościły wszystkie ankietowane gospodarstwa

agroturystyczne. Charakterystyczny jest fakt , że są to gospodarstwa , które

gościły wyłącznie rodziny, natomiast nie przyjmowały żadnych grup towarzyskich

ani turystów indywidualnych. Tylko cztery gospodarstwa przyjmowały wszystkie

16

wymienione rodzaje turystów , przy czym były to gospodarstwa leżące w różnych

gminach.

Czas przebywania turysty w gospodarstwie

W odpowiedzi na dziewiąte pytanie ankiety gospodarze określali jaki

charakter wypoczynku jest preferowany w ich gospodarstwach. Zdecydowanie są

to krótkie kilku dniowe wyjazdy na wieś, o czym świadczy fakt, że (83%) klientów

korzysta od jednego do siedmiu dni i są to najczęściej wyjazdy weekendowe ,

szczególnie wydłużone weekendy majowe, czerwcowe, sierpniowe, a nawet

jesienne. Rzadziej bo tylko 33 %przyjeżdża na dłużej niż jeden tydzień, lecz nie

na dłużej niż dwa tygodnie. Nie odnotowano by człowiek wybrał odpowiedzi

wskazującą na wypoczynek dłuższy niż miesiąc.

Sposoby spędzania wolnego czasu przez turystów

Badanym zadano też pytanie o sposoby i możliwości spędzania czasu przez

turystów oraz o najczęściej wykorzystywane formy rekreacji. Wszystkie

gospodarstwa 100 % w ofercie mają możliwość organizowania ognisk, grilowania ,

oraz trasy spacerowe i zorganizowane grzybobranie. Najczęściej jest tak , że goście

danego gospodarstwa są prowadzeni przez gospodarzy do innych znanych miejsc w

lesie, które obfitują w grzyby . Dużą atrakcją są jesienne grzybobrania. Do niektórych

gospodarstw goście przyjeżdżają specjalnie na grzybobranie , podobnie jest z

wędkowaniem , zdarza się , że niektórzy turyści przyjeżdżają po kilka razy do tych

samych gospodarstw. Możliwość wędkowania w pobliżu swoich gospodarstw

deklaruje aż 72 % ankietowanych, a (17 %) gospodarstw umożliwia swoim gościom

uczestniczenie w pracach polowych ( żniwa ,sianokosy , wykopki, .....).Ta forma

rekreacji to ciekawostka dla ludzi z miasta, i ma ona również swoich zwolenników.

Niestety ta oferta nie pokrywa się z kompleksowym ubezpieczeniem NW ,które

powinno być w takim przypadku zawarte, chociaż gospodarstwa te mają inne

ubezpieczenia . Tylko 14 % gospodarstw w swojej działalności utrzymuje jazdę

konną , a 6 % przejażdżki bryczką , 33 % oferuje swoje rowery .Inne formy rekreacji

17

oferuje 50 % gospodarstw . Są to boiska do siatkówki, stoły pingpongowe , sprzęt

wodny , kajaki, pontony...itp...

Rodzaje usług gastronomicznych w gospodarstwach

Usługi gastronomiczne polegające na przygotowaniu posiłków dla gości

oferuje 89 %gospodarstw , przy czym jest w ofercie możliwość korzystania z

całodziennego wyżywienia lub posiłków. Menu zazwyczaj jest uzgadniane z

gośćmi. Gospodarze najczęściej proponują tradycyjne posiłki wiejskie, a goście

przeważnie to akceptują. Najczęściej wymienianą potrawą są pierogi ruskie.

Generalnie jest to kuchnia jarska regionalna. Tylko 11 % gospodarstw nie ma w

swojej ofercie usług gastronomicznych , nie mniej udostępniane są gościom

sprzęty kuchenne i produkty będące w dyspozycji gospodarzy . W przypadku tych

gospodarstw nie ma możliwości stołowania się na zewnątrz , ponieważ w tych

miejscowościach nie ma lokali gastronomicznych.

Możliwości spożywania artykułów żywnościowych produkowanych w gospodarstwie

W badaniu uwzględniono też kwestię, dostępności produktów , które

mogą nabyć goście z gospodarstwa. Najczęściej nabywane są produkty do spożycia

na miejscu . Zdarza się ,że niektóre produkty np. grzyby , maliny itp...są

przetwarzane na miejscu według lokalnych receptur i zbierane przez turystów .

Goście bardzo często kupują miód u miejscowych pszczelarzy. Największym

powodzeniem cieszą się produkty ekologiczne – warzywa i owoce oferuje 78 %

gospodarstw i są to zwykle uprawy przyzagrodowe a nie plantacje. Przetwory

owocowo- warzywne oferowane są w ( 39 %) i są to oryginalne przetwory według

indywidualnych receptur. Bywa tak . że goście zwracają się z prośbą o produkt ,

który smakował im w czasie poprzedniego pobytu .

Pięćdziesiąt procent turystów najczęściej korzysta z mleka i jego przetworów , 61%

z jaj, a z pieczywa wypiekanego domowym sposobem 28 % ankietowanych.

18

Popularnością cieszą się też ciasta, których chęć nabycia zdeklarowało (39%)

chętnych. Goście bardzo często zamawiają zupy rosołowe z domowym makaronem i

ptactwo hodowane ekologicznie w zagrodach. Często goście zamawiają pieczenie

mięsa z barana lub prosiaka . Szczególną pozycję zajmują wyroby z dziczyzny , gdyż

większość tych gospodarstw położonych jest na terenach łowieckich. Tam też

można spotkać się z ofertą specjalnych potraw regionalnych z dziczyzny. Jednak

jest to zawsze okazjonalnie , jeżeli jest dostępna dziczyzna. Taką ofertę proponowało

(44 %)gospodarstw. Oprócz tego goście chętnie uczestniczą w wybieraniu miodu,

degustując go jeszcze w plastrach .Jesienią w czasie zbiorów ziemniaków,

organizowane są ogniska z pieczeniem ziemniaków, które mają niepowtarzalny

smak.

Formy ofert usług turystycznych

Tylko (17%) gospodarstw proponuje wypoczynek wyłącznie latem, natomiast

pozostałe (83 %) deklaruje możliwość udostępniania swoich obiektów przez cały rok.

Gospodarstwa z ofertą wyłącznie letnią nie wykazują zainteresowania sprzedażą

pokoi wczasowych w innych terminach po pewnych doświadczeniach z lat ubiegłych,

ponieważ w innych terminach nikt nie skorzystał z ich oferty . Utrzymywanie miejsca

przez cały rok wiąże się z pewnym kosztem . Nie mniej jednak , gdyby było jakieś

istotne ożywienie w tego typu turystyce, to zawsze jest możliwość udostępnienia

pokoi praktycznie w każdym terminie. Wśród oferujących usługi agroturystyczne

przez cały rok, w większości przypadków pokoje przeznaczone do oferty

turystycznej , są wykorzystywane na potrzeby domowników. Z chwilą zgłoszenia

zapotrzebowania na określone pokoje są one w krótkim czasie przystosowane do

wynajęcia. Fakt ,że 83 % deklaruje możliwość wynajęcia przez cały rok. Wynika z

atrakcyjności turystycznej Pogórza Przemyskiego o każdej porze roku. W ostatnich

kilku latach bardzo dynamicznie rozwija się ośrodek w Arłamowie jako regionalne

centrum sportów narciarskich. Na drodze dojazdowej do ośrodka znajduje się kilka

gospodarstw agroturystycznych ; Makowa , Rybotycze , one też coraz częściej

miewają gości przyjeżdżających na narty do Arłamowa . Gospodarstwa , które w

swej ofercie mają przejażdżki konne , zimą w okresie świątecznym , oraz ferii

organizują kuligi, zdarza się również , że przy takiej okazji organizowane są ogniska

, czasem z pieczeniem mięsa z barana , prosiaka lub chociaż kiełbasek.

19

Dynamika sprzedaży miejsc noclegowych w gospodarstwach

Blisko (33%) ankietowanych gospodarstw deklaruje wzrost popytu na usługi

agroturystyczne , (44%) jego spadek , natomiast (22%) twierdzi, że utrzymuje się

na stałym poziomie . Wzrost deklarują gospodarstwa działające od 2 do 5 lat i

usytuowane w rejonie Leszczawki, Rybotycz i Dybawki. Gospodarstwa

deklarujące wzrost popytu lub jego utrzymanie się na stałym poziomie tłumaczą to

następującą tendencją w ostatnich latach do wyjazdów w czasie długich

weekendów na ryby, grzyby czy polowania. Zdarza się, że pokoje są dla gości

„myśliwych dewizowych”. Lokale wynajmowane myśliwym są bezwzględnie

poddawane kategoryzacji, a ich wynajmem odbywa się wyłącznie za

pośrednictwem specjalistycznych biur, trudniących się sprzedażą polowań dla

myśliwych dewizowych. Wszystkie kwatery agroturystyczne usytuowane są w

bezpośrednim sąsiedztwie atrakcyjnych terenów łowieckich.

Korzystanie z ponownych ofert turysty

Aż 89% ankietowanych deklaruje, że turyści wracają do ofert .Często do

tych samych gospodarstw turyści przyjeżdżają po kilka razy, zaprzyjaźniają się z

gospodarzami i utrzymują okolicznościową korespondencję . Zdarza się również ,że

odwiedzają gospodarstwa w czasie wyjazdów weekendowych , np. na grzybobranie i

ryby. Korzystają z gościnności gospodarzy. Należy podkreślić, że turyści

powracający są głównie z województwa podkarpackiego lub województw

ościennych:

Małopolskiego i Lubelskiego . Ankietowani twierdzą, że turyści powracający są

najcenniejszą klientelą , tym bardziej, że to właśnie oni najczęściej polecają swym

znajomym konkretne kwatery jako miejsca godne uwagi przy planowaniu krótkiego

20

wypoczynku za nie duże pieniądze. Właśnie z takiego polecenia gospodarstwach

agroturystycznych goszczono już turystów z Niemiec i Holandii , jednak bariera

językowa jest głównym problemem w rozwoju tego typu turystyki . I to nie chodzi o

brak znajomości języka przez samych właścicieli gospodarstwa ale przeszkodą są

urzędy i ogólnie słaba znajomość języków w społeczeństwie.

Czynniki przyciągające turystów

Jako czynnik przyciągający turystów wymieniany jest przez 78 %

ankietowanych lokalizacja, wygląd gospodarstwa prowadzącego działalność

turystyczną i jego otoczenie. Dotyczy to samego otoczenia – piękne lasy, potoki,

bliskość Sanu . Niekoniecznie oczekiwana jest w tym przypadku bliskość miasta , czy

nawet dogodny dojazd ,chociaż wszystkie ankietowane gospodarstwa znajdują się

przy drogach co najmniej wojewódzkich .Uwagę zwrócono też na techniczne

wyposażenie gospodarstwa obejmujące warunki zakwaterowania, wyżywienia,

zabezpieczenia samochodów. Niska cena według 89 % ankietowanych jest zachętą

do korzystania z tej oferty. Jednak to dość złudny argument, bo prawie wszystkie

ankietowane gospodarstwa oferują podobne ceny za swoje usługi. Ceny te są

przeważnie dość niskie . Standard kwater jako atrybut oferowanych usług

agroturystycznych wskazuje (67 % ) badanych, podkreślając jednocześnie, że nie

odbiega on od innych możliwości spędzania wczasów. Przeświadczenie takie wynika

prawdopodobnie stąd ,że właściciele gospodarstw agroturystycznych rzadko

kontaktują się ze sobą, w sprawach zawodowych i z żalem należy zauważyć , że nie

są oni zrzeszeni w żadnej organizacji reprezentującej ich interesy. Jako inne usługi

gospodarze wymieniali miejsca i urządzenia umożliwiające spędzenia wolnego czasu

przez różnych turystów np. osoby starsze, dzieci, młodzież, osoby niepełnosprawne

oraz możliwośćprzebywania na terenie zwierząt towarzyszących turystom. Tak

stwierdziło 11 % gospodarzy, którzy podkreślali kulturalny i spokojny sposób obsługi

turysty.

21

Rodzaje reklam skierowanych do turystów

Od reklamy, czy szerzej promocji czyli dobrego marketingu zależy

sukces agroturystyki na Pogórzu Przemyskim, jak zresztą wszędzie. Oczywiście są

obiekty, warunki bytowe , atmosfera tworzona przez właścicieli, jednak aby

przyciągnąć turystę niezbędna jest promocja, a zwłaszcza reklama. Odpowiedzi na

konkretne pytania ułożyły się dość zaskakująco, ponieważ największy odsetek

uzyskała odpowiedź najbardziej ogólna czyli „inne’’, którą zakreśliło 67%

ankietowanych , natomiast ulotki zyskały 0 %wskazań . Dość równomiernie rozłożyły

się odpowiedzi: foldery-33% , biura informacji turystycznej – 44% , reklama prasowa

– 44% . Natomiast zupełnie śladowe jest wykorzystanie jako środka reklamy targów

turystycznych – 6 % . Odpowiedzi zakreślone jako inne w komentarzu ankietowanych

podawano wykorzystanie Internetu do promocji swojej oferty. Niektóre

gospodarstwa posiadają nawet własne strony internetowe. Natomiast zaskakująco

niskie jest wykorzystanie w celach marketingowych targów turystycznych, co było

udziałem tylko 6% badanych. Wynika to ze słabej orientacji w organizowaniu takich

imprez jak również z braku wsparcia ze strony władz lokalnych ( gminnych,

powiatowych, wojewódzkich).Natomiast każde gospodarstwo agroturystyczne

posiada własną reklamę zewnętrzną w miejscu działania. Problemową sprawą jest

fakt, że w części społeczeństwa wiejskiego, występuje obawa i niechęć do wszelkich

zmian i nowości co wpływa niekorzystnie na sposób reklamy i rozwój gospodarstwa

agroturystycznego.

Stan infrastruktury turystycznej w gospodarstwach

Ocena stanu działania infrastruktury turystycznej na Pogórzu Przemyskim

jest dość krytyczna .Tylko 6 % ankietowanych gospodarzy określa ten infakstruktury

stan jako bardzo dobry, dobry 39 % ,najwięcej natomiast jest ocen dostatecznych 44

% , a złą ocenę wystawiło 11 % ankietowanych, którzy z przyczyn ekonomicznych,

nie są w stanie zapewnić dogodnych warunków. Na tak surową ocenę niewątpliwie

wpływa brak na tym terenie takich elementów infrastruktury jak ;obiekty

gastronomiczne, wypożyczalnie sprzętu turystycznego, zorganizowane kąpieliska ,

ścieżki rowerowe, wyciągi narciarskie, dobre oznakowanie szlaków turystycznych,

22

punktów informacji turystycznej, czy zajazdów i parkingów. Drogi pozostawiają też

wiele do życzenia . Natomiast dość dobrze jest rozwinięta sieć placówek

handlowych bogato zaopatrzonych. W ostatnich latach otworzono wiele dyskotek

jednak na dość niskim poziomie.

Kategoryzacja gospodarstw odwiedzanych przez turystów

Pytanie o kategoryzację gospodarstw agroturystycznych pozwala

wyrobić sobie pogląd na profesjonalne podejście gospodarzy tych placówek.

Było by ideałem gdyby 100 % gospodarstw poddało się kategoryzacji , czyli

przepisami kategorii, do określonych kwalifikacji przez wyspecjalizowane

organizacje turystyczne. Jak wynika z odpowiedzi na pytania ankiety mniej

niż połowa , bo 44 % ankietowanych poddało swoje obiekty kategoryzacji .

Dokonały tego przede wszystkim gospodarstwa prowadzące działalność

agroturystyczną , około 5 lat i więcej, oraz te które udostępniają swoje

obiekty myśliwym dewizowym i sprzedają swoją ofertę przez biura podróży .

Gospodarstwa kategoryzowane spełniają normy nałożone przez

organizacje turystyczne ,jednak niekoniecznie świadczy to o tym , że te

które nie są oceniane mają wyposażenie gorsze od kategoryzowanych. Jak

już wspomniałam gospodarstwa działające kilka lat mają już dobre

rozpoznanie co do swoich możliwości i uzyskiwanych efektów

ekonomicznych . Te gospodarstwa mają swoją klientelę i wiedzę co do

terminów wykorzystania swoich obiektów . W związku z tym więcej w nie

inwestują i chcąc usankcjonować te działania podają swe gospodarstwa

kategoryzacji. W śród 56 % gospodarstw nie kategoryzowanych jest spory

odsetek takich , których właściciele jeszcze obserwują, poszukują i z

większym lub mniejszym entuzjazmem patrzą na przyszłość tej formy

działalności gospodarczej . Jednak ogólne trudności ze znalezieniem pracy i

słabe efekty ekonomiczne z uprawy ziemi w tym regionie często zmuszają

właścicieli już zarejestrowanych gospodarstw do ich utrzymania w nadziei

na bardziej dynamiczny rozwój agroturystyki i osiąganie z tej działalności

przyzwoitych korzyści. Wtedy będzie czas na inwestowanie w agroturystykę

23

, podnoszenie standardu obiektu i poddawanie kategoryzacji

wynajmowanych kwater. Ten czas to według wielu gospodarzy to wejście

Polski do zjednoczonej Europy.

Rodzaje ubezpieczeń w gospodarstwach agroturystycznych

Ostatnie pytanie ankiety dotyczyło ubezpieczeń najczęściej wykupowanych

przez właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Jak się okazuje najbardziej

popularne są podstawowe ubezpieczenia wykupowane w warunkach wiejskich. I tak

pkt.(a) –ubezpieczenie kompleksowe całego majątku wskazało 50% . Najwięcej bo

72% ankietowanych ubezpiecza się w PZU S.A.od odpowiedzialności cywilnej OC

rolników. To ubezpieczenie wskazuje jaki procent gospodarstw agroturystycznych

posiada zarejestrowane pojazdy dopuszczone do ruchu . Okazuje się , że w tej

grupie nie ma żadnego gospodarstwa z rejonu Leszczawy Dolnej gmina Bircza , są

to najbardziej typowe gospodarstwa rolne posiadające wyłącznie ciągniki . Ostatnie

najbardziej ubezpieczenie , wykupywane przez 61 % ankietowanych to

ubezpieczenie budynków.

W punktach (e), (f), (g),zawarto ubezpieczenia ,które najbardziej kojarzą się z tego

typu działalnością gospodarczą . I tak jest to : ubezpieczenie wyposażenia

domowego- 17% ankietowanych , ubezpieczenie z tytułu prowadzonej działalności-

11% i ubezpieczenie NW –22%. Właśnie ta grupa ubezpieczeń powinna być

najbardziej przydatna przy prowadzeniu działalności gospodarczej , w której

świadczy się usługi dla ludności. Niestety mała popularność tych ubezpieczeń jest

kolejnym potwierdzeniem , że agroturystyka nie jest znaczącą formą działalności

gospodarczej w tym regionie mimo jego bezsprzecznych walorów predysponujących

do uprawiania turystyki . Jednak praca na roli i dozwolony w niej udział gości

gospodarstw agroturystycznych (najczęściej mieszkańców miast) stwarza

niebezpieczeństwo nabawienia się kontuzji. Podobnie może być w czasie kuligów

,wypraw nad rzekę lub do lasu . W takich przypadkach najistotniejsze wydaje się

ubezpieczenie NW. Niskie bo zaledwie kilkunastoprocentowe zainteresowanie

ubezpieczeniem domu i ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia działalności

gospodarczej świadczy o dużym zaufaniu właścicieli gospodarstw agroturystycznych

do potencjalnych klientów . Brak zainteresowania tymi ubezpieczeniami wynika

24

przede wszystkim z faktu ,że obejmowałyby one zbyt krótki czas na przestrzeni roku .

Ubezpieczający uznali, że jest to zbędny koszt .

Ubezpieczenie na życie wybrało- 17 % ankietowanych chociaż nie mają właściwie

związku z prowadzoną działalnością, i dotyczą przede wszystkim członków tych

gospodarstw.

Często to ubezpieczenie związane jest ze współpracą ubezpieczonego z jakąś

instytucją np. bankiem, który wykopuje dla swoich klientów ubezpieczenie w firmach

ubezpieczeniowych. Co piąty ankietowany podaje, że zawiera inne ubezpieczenie.

To oświadczenie dotyczy przeważnie ubezpieczenia młodszych ludzi w trzecim

filarze. Są to gospodarstwa tej grupy , gdzie podjęto działalność agroturtstyczną aby

zapewnić jednemu z domowników jakąkolwiek pracę. Jeżeli chodzi o ubezpieczycieli

to w zasadzie nie ma tutaj większych preferencji poza PZU S.A., które jest

najczęściej wymieniane przez ankietowanych.

25

4 WNIOSKI :

Przeprowadzone badania ankietowe pozwoliły sformułować następujące wnioski:

1. Pogórze Przemyskie to szczególnie atrakcyjne tereny turystycznie, które cechują

się własną specyfiką, bogactwem przyrodniczym i kulturalnym.

2. Dynamika powstawania nowych gospodarstw agroturystycznych na Pogórzu ,od

kilku lat jest na niezmienionym poziomie.

3. Pomimo szerokiego zainteresowania gospodarstwami agroturystycznymi przez

ODR-y, pozostałe instytucje nie są zainteresowane tego rodzaju działalnością.

4. Korzystanie z usług turystycznych na Pogórzu Przemyskim przez turystów to

głównie:

- możliwość biernego wypoczynku na wsi ,najczęściej z całą rodziną i małymi

dziećmi.

- poznanie specyfiki życia na wsi i uczestnictwo w pracach polowych.

- możliwość korzystania ze świeżej żywności, smacznych potraw regionalnych i

przetworów.

- poznanie kultury regionu i zwyczaje ludności.

5. Rozwój infrastruktury wiejskiej w tym regionie jest dość niski , ponadto bardzo

niskie jest dbanie o wiarygodność i rzetelność reklam oferowanych usług

turystycznych przez gospodarzy.

6. Brak kategoryzacji bazy noclegowej i ubezpieczeń przyczynia się do obniżenia

jakości wypoczynku jak również pozyskania turysty.

7. W przyszłości podnieść standard ofert usługowych prowadzonych przez

gospodarzy obiektów dla gości z państw Europy.

8. Rozwój agroturystyki na Pogórzu Przemyskim stwarza szansę dla rolników jak i

dla gospodarki regionu.

5 SPIS LITERATURY:

26

[1] Świtalska Urszula : Agroturystyka Fundacja Programów dla Rolników [FAPA]

Warszawa 2001,1,9.

[2] Gutkowska Krystyna : Rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w perspektywie

integracji z Unią Europejską, SGGW Warszawa 2001,253, 3

[3] Krystyna Gutkowska , Jerzy Capiga

[4] Krystyna Gutkowska ; Rola rodzinna kobiet wiejskich i wynikające stąd

konsekwencje dla aktywności zawodowej.

[5] Krystyna Gutkowska , Irena Ozimek, Krystyna Szwed ; Przedsiębiorczość i

przedsiębiorcy w opinii mieszkańców wsi małopolskiej.

Ankieta

27

Dzień Dobry ! Zwracam się do Państwa z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące perspektywy rozwoju gospodarstw agroturystycznych leżących na terenie Pogórza Przemyskiego. Dziękujemy za udzieloną pomoc i bardzo ważne informacje. 1.Położenie gospodarstwa; wieś.................................. gmina................................. powiat................................... 2.Od kiedy Pani / Pan prowadzi swoją działalność agroturystyczną? a) mniej niż rok (i nowo rejestrowany) b) od 1 roku do 2 lat c) od 2 lat do 5 lat d) więcej niż 5 lat 3.Co skłoniło Panią/ Pana do poprawy sytuacji rodzinnej? a) czynniki ekonomiczne b) chęć otrzymania ,, drugiego zawodu’’ c) chęć promowania swojej gminy d) inne 4.Czy i w jaki sposób Władze / Samorządy lokalne pomogły Pani /Panu w działalności agroturystycznej? TAK a) szkolenia b) kursy c) pokazy d) doradztwo indywidualne e) nisko oprocentowane kredyty f) inne NIE 5.Jak ocenia Pani / Pan warunki i możliwości rozwoju agroturystyki w swojej gminie? a) bardzo dobre b) dobre c) średnie d) złe 6.Jakie formy zakwaterowania oferuje Pani / Pan turystom ?

28

a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 f) więcej niż 5 8.Jakie kategorie gości korzystają najczęściej z Pani / Pana usług? a) rodziny b) grupy towarzyskie c) indywidualni turyści 9.Proszę podać przeciętny czas przebywania turysty w Pani /Pana gospodarstwie? a) 1-7 dni b) 1-2 tygodnie c) miesiąc d) więcej 10.W jaki sposób turyści mogą spędzać czas wolny w Pani/ Pana domu? a) ogniska , gril b) możliwość uczestniczenia w pracach polowych (np.żniwa) c) jazda konno d) przejażdżki bryczką e) łowienie ryb f) wypożyczenie rowerów g) spacery h) zbieranie grzybów i) inne 11.Czy oferuje Pan / Pani usługi gastronomiczne ? a) TAK.........(wymień)....................................................................................................

.... b) NIE ......... 12.Czy w Pani /Pana gospodarstwie istnieje możliwość spożywania artykułów żywnościowych produkowanych w gospodarstwie ? TAK NIE a) owoców, warzyw b) przetworów owocowo-warzywnych c) mleka i jego przetworów d) mięsa i jego przetworów e) jaj f) specjalnych potraw regionalnych g) pieczywa h) ciast i) innych 13.Proszę podać formy Pani / Pana usług turystycznych ?

29

a) letnia b) zimowa c) całoroczna d) inne 14.Liczba noclegów korzystających z oferty agroturystycznej w Pani / Pana gospodarstwie; a) wzrasta b) maleje c) utrzymuje się na stałym poziomie 15. Czy turyści wracają do Pani/ Pana gospodarstwa? a) TAK b) NIE 16.Proszę podać czynniki które przyciągają turystów do Pani / Pana gospodarstwa? a) lokalizacja b) cena c) standard kwater d) zakres świadczonych usług e) inne 17. Czy i w jaki sposób reklamuje Pani /Pan swoją ofertę agroturystyczną ? a) ulotki b) foldery c) targi d) biura informacji turystycznej e) reklama prasowa f) reklama radiowa g) inne 18. Jak ocenia Pani /Pan stan infrastruktury turystycznej w rejonie odwiedzanym przez turystów? a) bardzo dobry b) dobry c) dostateczny d) zły 19. Czy gospodarstwo podawane było kategoryzacji ?

30

a) TAK b) NIE c) Jaką posiada...................................................... 20. Z jakich rodzajów ubezpieczeń korzysta Pani /Pana gospodarstwo? a) ubezpieczenie kompleksowe całego majątku b) OC gospodarstwa c) OC pojazdów d) Ubezpieczenie budynków e) Ubezpieczenia wyposażenia domowego f) Ubezpieczenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej g) Ubezpieczenie na życie h) Inne Bardzo dziękuję za pomoc i udzielenie informacji