Państwo 2.0 Cyfrowy impet - prezydent.pl · głowie” – co w praktyce oznacza zmianę...
Transcript of Państwo 2.0 Cyfrowy impet - prezydent.pl · głowie” – co w praktyce oznacza zmianę...
Michał Boni
Minister Administracji i Cyfryzacji
Warszawa, 13 czerwca 2012 r.
Państwo 2.0 Cyfrowy impet
kreatywność i innowacyjność
gospodarki
wysokiej jakości edukacja na wszystkich poziomach
TURBODOŁADOWANIE:
aspiracje społeczne
konkurencyjnej jakości badania
naukowe i współpraca z gospodarką
rozwój postaw przedsiębiorczych
i kompetencji zarządczych przedsiębiorców
TURBODOŁADOWANIE:
impet cyfrowy
infrastruktura
(w tym infrastruktura teleinformatyczna)
2
informacja
(otwarte zasoby)
e-Państwo
Filar innowacyjności wzmocnienie –wehikuł innowacyjności
Czekam na treść
Źródło: Raport końcowy „Digitizing Public Services in Europe: Putting ambition into action. 9th Benchmark Measurement”, luty 2011 r.
Stopień zaawansowania usług e-administracji - 2010 r. (w %)
6
Wskaźnik zaawansowania usług on-line w administracji publicznej: Mierzony według pięciostopniowego modelu dojrzałości: 1. informacja 2. jednostronna interakcja 3. dwustronna interakcja 4. transakcja 5. nakierowanie usług
Wskaźnik Polski wyniósł 87% przy średniej europejskiej 90%.
7
Cyfryzacja: Sens i cele
Zwiększenie kompetencji cyfrowych społeczeństwa
Zwiększenie potrzeby używania Internetu
Zwiększenie dostępności do Internetu
potencjał wzrostu PKB o 1-1,5%
“Broadband Infrastructure and Economic Growth” (2009)
Udział w PKB 2,7 %
Promocja i edukacja Rozwój treści Wzrost sprawności
państwa i rozwój e-gospodarki
Wpływ na innowacyjny rozwój
Projekty infrastrukturalne Wzrost gęstości o każde 10%
Podejście kompleksowe/ holistyczne – wymiar cywilizacyjny, ekonomiczny, społeczny
Trzy filary skutecznej cyfryzacji
Raport Boston Consulting Group i Google
1. Od analogu do digitalu: – równoczesność zdarzeń, procesów w świecie; – portale społecznościowe a wspólnoty; – bycie w sieci (demokratyzm uczestnictwa); – szybkość decyzji (informacje – przetwarzanie); – selekcja informacji (prawda/fałsz – dobro/zło); – dylemat: wolność – bezpieczeństwo – własność (nowe definicje)
2. Nowe generacje a postulat nowego obywatelstwa: – międzypokoleniowe zmiany społeczne (luka, konflikt, solidarność); – aspiracje społeczne (nowy konsumizm: mieć, aby być); – wolność – internet jako dom, możliwość wyboru; – społeczeństwo sieci – społeczeństwo możliwości wyboru – uczestnictwo (demokracja partycypacyjna); – wpływ na rzeczywistość (konsultacje on-line);
3. Model „państwa optimum”: – selektywna interwencja – 4P – Państwo pomocne, przyjazne, partycypacyjne, przejrzyste; – Polityka społeczna przeciw nierówności, przeniesienie punktu ciężkości z „dochodów”
na „dostęp” – open government – rząd – samorząd (nowa harmonia). – instytucje publiczne działają nie tylko dla obywatela, ale z obywatelem.
8
Nowe czynniki rozwoju (procesy)
Czynnik /
obszar
Społeczeństwo
informacyjne
Społeczeństwo
cyfrowe
Kluczowy zasób informacja, wiedza teoretyczna dowolne treści dostępne w postaci cyfrowej,
informacja jako towar
Kluczowa
technologia
komputery podłączone do sieci
teleinformatycznych i inne
technologie teleinformatyczne
technologie teleinformatyczne, ale też
„inteligentne urządzenia”, podłączone do sieci
i wyposażone w moce obliczeniowe (internet
rzeczy)
Kluczowy aktor
społeczny
ekspert, profesjonalista sieć współpracujących profesjonalistów i
amatorów
Gospodarka sektor ICT potencjał ICT wykorzystywany we wszystkich
sektorach gospodarki
Edukacja informatyka technologie cyfrowe obecne w całym procesie
edukacji
Wymiar
przestrzenny
sieciowa przestrzeń infrastruktury
teleinformatycznej jako przestrzeń
uprzywilejowana
ICT wszechobecne w przestrzeni poprzez
usługi i rozwiązania mobilne oraz internet
rzeczy
Od społeczeństwa informacyjnego do społeczeństwa cyfrowego
FILAR I ZWIĘKSZYĆ DOSTĘPNOŚĆ
DO INTERNETU
Szerokopasmowy Internet (gęstość, ostatnia mila)
Szybkość (stałe łącza, światłowody, transfer mobilny)
Dostępność (dom, miejsca publiczne: WI-FI, praca)
Nowe pasma (dywidendy cyfrowe, 800Mhz + 400Mhz)
Dziś: 4,6 mln gospodarstw domowych bez dostępu
10
Rozwój internetu w Polsce
Scenariusz bazowy
Scenariusz dynamiczny
Scenariusz skokowy
- Trzy scenariusze do 2020r.
• Przyspieszenie udziału internetu w gospodarce • wzrost nakładów na gospodarkę internetową • największa dynamika w 2014r. – 11% wzrost liczby użytkowników –
później wyhamowanie dynamiki
• 13% wzrost nakładów • wzrasta ruch wewnątrzsieciowy • Dzięki efektowi „kuli śniegowej” utrzymuje się dynamika wzrostu
Źró
dło
: Ra
po
rt D
elo
itte
na
zle
cen
ie P
TC S
.A.;
ma
rzec
20
12
r.
• rozwój w obecnym tempie • przedłużenie obecnych trendów • utrzymanie wydatków na obecnym poziomie
• 80% populacji w zasięgu internetu szerokopasmowego • 18mln użytkowników
• 85% populacji w zasięgu internetu szerokopasmowego • 20 mln użytkowników
• 95% populacji w zasięgu internetu szerokopasmowego • 28 mln użytkowników
11
Zwiększenie inwestycji infrastrukturalnych w sieci NGN/NGA
Efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury
telekomunikacyjnej
Wykorzystanie istniejącej infrastruktury innej niż
telekomunikacyjna
Likwidacja barier inwestycyjnych
Wspieranie inwestycji w sieci szerokopasmowe
na poziomie lokalnym
Rozwój szerokopasmowych sieci
bezprzewodowych
Cele Narodowego Planu Szerokopasmowego
• szerokopasmowy Internet dla wszystkich Europejczyków do roku 2013; • dostęp do łączy o wysokiej prędkości transmisji danych
– 30Mb/s i więcej dla wszystkich Europejczyków do roku 2020 • dostęp do łączy o prędkości powyżej 100 Mb/s dla co najmniej 50% europejskich
gospodarstw domowych.
Narodowy Plan Szerokopasmowy
12
83,0%
67,0%
43,1%
32,3%
15,0%
30,8%
44,4%
50,1%
1,2%
2,2%
5,7%
8,1%
0,3%
0,8%
5,2%
7,3%
0,2%
0,6%
1,0%
1,3%
0,2%
0,3%
0,4%
0,6%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
2008
2009
2010
2011E100 Mb/s i więcej
50-99,99 Mb/s
30-49,99 Mb/s
20-29,99 Mb/s
10-19,99 Mb/s
2-9,99 Mb/s
do 1,99 Mb/s
• Rozkład przepływności wykorzystywanych przez użytkowników w latach 2008-2011
Źródło: Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w Polsce w 2010 roku (UKE, czerwiec 2011).
Jaką przepustowość użytkujemy
13
5,66,2
6,77,2
7,88,5
9,210,0
10,811,5
12,213,0
13,7
0
2
4
6
8
10
12
14
2008
2009
2010
2011E
2012P
2013P
2014P
2015P
2016P
2017P
2018P
2019P
2020P
Wyłącznie 3G/4G
Pozostałe (w tymFTTx)
xDSL
CATV
LAN/WLAN/WiMAX/
CDMA
Źródło: opracowanie własne MAiC.
Liczba sprzedawanych usług szerokopasmowego dostępu do internetu (w mln sztuk)
Korzyści z NPS dla internetu w Polsce
14
5,66,2
6,77,2
7,78,1 8,5 8,8 9,1 9,4 9,7 10,010,3
0
2
4
6
8
10
12
14
2008
2009
2010
2011E
2012P
2013P
2014P
2015P
2016P
2017P
2018P
2019P
2020P
Wyłącznie 3G/4G
Pozostałe (w tym
FTTx)xDSL
CATV
LAN/WLAN/WiMAX/CDMA
z NPS
bez NPS
Rozwój szerokopasmowego internetu
• Zestawienie korzyści społecznych z realizacji NPS (analiza dla lat 2012-2020)
-20,00
9,00
-0,05 -0,24 -0,17
13,74
3,701,13
3,21
5,82 16,14
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20Budow
a s
ieci
NG
N
Dota
cja U
E
Kosz
ty S
karb
u P
ańst
wa
Kosz
ty k
onsu
mentó
w
Kosz
ty o
pera
toró
w
Konsu
menci
Opera
torz
y
Skarb
Państ
wa
Konsu
menci
Opera
torz
y
Bilans
dobro
bytu
Inwestycje i koszty Rynek dostępudo Internetu
Rynektransmisji danych
[mld zł]
Źródło: opracowanie własne MAiC.
Bilans korzyści z realizacji NPS
15
FILAR II ZWIĘKSZYĆ POTRZEBĘ UŻYWANIA INTERNETU
Wielofunkcyjność dla „tubylców w sieci”, nawyki kulturowe młodej generacji
Warunki dla rozwoju biznesu (e-gospodarka, e-usługi)
Promocja „Digital Single Market”
Nowy model uczestnictwa w kulturze (e-booki, e-dziedzictwo)
Otwarte zasoby
Rozwój portali społecznościowych (nowy typ więzi)
E-państwo/ Państwo 2.0 (e-edukacja, e-zdrowie, e-administracja)
Nowy model państwa 2.0 (informacja- informatyzacja)
Rozwój contentu: podaż – popyt (czynnik napędowy)
Dziś: 2,4 mln (15%) gospodarstw domowych nie ma potrzeby uczestniczyć w sieci (korzystać z Internetu) 16
Rozwój internetu rzeczy
1. brak koordynacji projektów informatyzacyjnych, „silosowe” i posegmentowane podejście, brak synergii
2. ciągłe niedocenianie wagi cywilizacyjnego przełomu, braku kompleksowości w rozumieniu tych zjawisk + prymat spojrzenia wyłącznie technicznego nad szerszym, w którym zmiany technologiczne są narzędziami głębszych przeobrażeń i funkcji
Wyzwanie
rozwojowy potencjał Polski w niewielkim stopniu wzmacniany jest procesami cyfryzacji oraz dobrej i sprawnej informatyzacji
administracji publicznej.
Dlaczego wciąż się nie udaje…
17
planując informatyzację trzeba konsekwentnie stosować zasady właściwego zarządzania, mając na uwadze m.in.:
funkcjonalność i użyteczność dla użytkowników i interesariuszy świadome uczestnictwo w informatyzacji właścicieli procesów priorytetyzację projektów uwzględniającą znaczenie i korzyści dla obywateli oraz ograniczenia finansowe
projekty muszą być dzielone na etapy, których realizację da się precyzyjnie rozliczyć systemy muszą być testowane z użytkownikami przed wdrożeniem do pełnej eksploatacji wszystkie działania po stronie administracji i biznesu muszą być prowadzone przejrzyście, aby nie narażać projektów na „fiasko”
Dotychczasowa analiza prowadzonych projektów informatycznych w administracji
(„Stajnia Augiasza”) wykazała, że należy „postawić sprawy na nogach, a nie na
głowie” – co w praktyce oznacza zmianę podejścia do sposobu projektowania,
organizowania i prowadzenia prac projektowych w administracji publicznej:
Postawić na nogach, nie na głowie …stajnia Augiasza
18
19
Lokalizacja
112
Operator telekom.
GUGIK mapy
POLICJA
PRM
PSP
UKE PLI CBD
Publiczna sieć telefoniczna
stacjonarna i komórkowa WCPR Poznań
112
Obsługa numeru alarmowego 112 – stan obecny
20
Lokalizacja
112
Operator telekom.
GUGIK mapy
POLICJA
PRM
PSP
UKE PLI CBD
Publiczna sieć telefoniczna
stacjonarna i komórkowa WCPR cały kraj
112
Obsługa numeru alarmowego 112 – stan docelowy
• mała liczba użytkowników
• brak usług na ePUAP, z których Polacy masowo by korzystali
• niewygodny przelew (za odpłatne usługi)
• podmioty publiczne nie chcą korzystać ze skrzynki podawczej (ESP) ani zamieszczać usług
• niekorzystny wizerunek ePUAP
skargi, wnioski, zapytania do urzędu
dopisanie do spisu wyborców
wydanie prawa jazdy
zmiana miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego
udostępnianie informacji publicznej
na wniosek
formularze 360
rodzajów usług…
ePUAP – zdiagnozowane słabości
21
US ZUS UW
konsulaty
poczta banki JST
ok. 42 tysiące
KRS - wpisy
CEIDG – obsługa działalności gospodarczej
np. zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek
eCŁO
zamówienia
podatek
np. pozwolenia na budowę, rozbiórkę, dodanie do spisu wyborców, etc.
rekrutacja
wniosek o stypendium
ZUS MG
UW
MF UZP
MS
UJ
samorządy
zrealizowane planowane potencjalne
Usługi na ePUAP
22
Reforma e-administracji
Nowelizacja ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne
Etap 1
Elektroniczne skrzynki
podawcze
Wzory pism elektronicznych
i formularzy elektronicznych
(ePUAP)
Stała komunikacja obywatela,
przedsiębiorcy z urzędem drogą
elektroniczną
Posługiwanie się elektronicznymi
kopiami dokumentów papierowych
Zwiększenie liczby podmiotów
potwierdzających profil zaufany
(Poczta Polska)
Zmiana mechanizmu
dofinansowywania przedsięwzięć
informatyzacyjnych
Informatyzacja dalszych czynności
(wezwanie na rozprawę, ustanowienie
pełnomocnictwa)
Rozszerzenie dostępu on-line do akt sprawy
na wszystkie dokumenty drogą elektronicznego
zarządzania dokumentami
Reforma e-administracji
Etap 2 Nowa ustawa o wykonywaniu zadań publicznych drogą elektroniczną
Zrównanie podpisu odręcznego z podpisem
elektronicznym
Wprowadzenie definicji
dokumentu
Umożliwienie używania danych
przez administrację bez osobnej zgody, przy zachowaniu bezpieczeństwa
Elektroniczne pisma procesowe,
doręczanie e-pism przez sąd,
elektroniczne akta sprawy
Monitorowanie statusu sprawy
przez zainteresowane
podmioty
Zniesienie obowiązku składania
odpisów aktów, kopii dokumentów
Dopuszczenie automatyzacji rozstrzygnięć
w administracji publicznej
Przepis zrównujący pisma papierowe
z pismami elektronicznymi
Ewidencjonowanie i konsolidacja
rejestrów referencyjnych
Uwierzytelnienie obywateli i
przedsiębiorców z zagranicy
Przyspieszenie procedury
administracyjnej. Wyłączenie konieczności
przesłania pisma w formie innej niż elektroniczna
Przetwarzanie przez administrację danych
w chmurze obliczeniowej
25
X-ROAD - zainicjowany w latach 90-tych projekt mający na celu stworzenie bezpiecznego, zestandaryzowanego otoczenia sieciowego dla połączonych i komunikujących się systemów informatycznych administracji.
W latach 2000–2003 uruchomiono portal dostępu do usług e-administracji przez internet i urządzenia mobilne.
Mając wszystkie e-usługi, jako zwieńczenie wprowadzono dowód osobisty.
Źródło: eEstonia Story eGovernment Academy 2012
Inspiracja: e-Government w Estonii PROJEKT X-ROAD
26
• priorytetyzacja
• przejrzystość
• najlepsza relacja value for money
• państwo niezależne
• obywatel niezależny
• proces i usługa w centrum (nie projekt IT)
• właściciel procesu
• perspektywa użytkownika
• mniej wysiłku obywatela
• większa pomoc obywatelowi
logiczny i skuteczny obieg informacji
zarządzanie procesowe i perspektywa usługowa
efektywność kosztowa
neutralność technologiczna państwa
Informatyzacja Zintegrowana
27
Obywatel…
…przez Internet ma dostęp do KW, otwiera
działalność gospodarczą, rozliczy podatki, ZUS, cło
… policja/straż pożarna przyjedzie w 4 minuty (zamiast 7), jest lepiej
przygotowana
…pozyska informacje przez Internet (ZUS, pomoc społeczna,
podatki)
Lepszy obieg informacji
Koniec z noszeniem dokumentów i zaświadczeń
Uproszczenie procedur, krótsze formularze,
szybsze decyzje
API
Sprawniejsza administracja
Pełna wiedza nt. infrastruktury
Ortofotomapy i symulacje zagrożeń
Większe bezpieczeństwo danych
Korzyści z e-administracji
FILAR III ZWIĘKSZYĆ KOMPETENCJE
CYFROWE SPOŁECZEŃSTWA System edukacyjny (nowe przewagi konkurencyjne – kompetencje 2020/2030)
Projekt CYFROWA SZKOŁA
Wykluczenie cyfrowe (geografia, generacje)
Latarnicy 50+ (waga rozwiązań – 10 mln osób powyżej 50 roku życia nie korzysta z Internetu)
Ramy dla „kultury cyfrowej”
Rozwój: 3T Floridy (technologie, tolerancja, talenty) + tożsamość
4T: w stronę społeczeństwa smartfonowego (sieci)
Demokracja on-line (dylematy: wolność – własność-odpowiedzialność -bezpieczeństwo) Open government
28
29
Kreatywność, innowacyjność i nowe przewagi konkurencyjne
Źródło: Future work skills 2020, Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute, Palo Alto 2011.
1. WNIOSKOWANIE: Umiejętność określenia głębszego sensu lub
znaczenia tego co jest wyrażane
2. INTELIGENCJA EMOCJONALNA: Umiejętność łączenia się z innymi w głęboki I
bezpośredni sposób do odczuwania i stymulowania reakcji i pożadanych interakcji
3. SPRAWNOŚĆ ADAPTACYJNA Biegłość w myśleniu i wymyślaniu rozwiązań
oraz odpowiedzi niekonwencjonalnych 4. KOMPETENCJE MIĘDZYKULTUROWE:
Umiejętność pracy w różnych umiejscowieniach kulturowych
5. PRZETWARZANIE DANYCH: Umiejętność przetłumaczenia dużej ilości danych na abstrakcyjne pojęcia oraz do
rozumowania opartego na wiedzy
6. KOMPETENCJE CYFROWE: Umiejętność krytycznej oceny i rozwijania
treści opartych na nowych formach i komunikowanie ich
7. MIĘDZYDYSCYPLINARNOŚĆ: Zdolność rozumienia pojęć i koncepcji z wielu
dziedzin 8. MYŚLENIE PROJEKTOWE:
Zdolność do rozwijania i doprowadzania zadań i procesów do oczekiwanych wyników
9. PRACA W SZUMIE: Zdolność do rozróżniania i filtrowania
informacji dla zmaksymaliwoania funkcji poznawczych przy użyciu różnych technik
i narzędzi
10. WSPÓŁPRACA W WIRTUALU: Zdolność do efektywnej, zaangażowanej pracy
w wirtualnym zespole
Kompetencje XXI wieku
E- Szkoła
• e – nauczyciel coach i coachowany
- nastawienie na kooperację - personalizacja uczenia)
30
e-Szkoła
• e – szkoła - wyposażenie
- sieć
• e – uczeń
- kompetencje
- sposób uczenia się
- dostępność urządzeń
• e – podręcznik - wykorzystanie treści edukacyjnych obecnych w otwartych zasobach
- personalizacja nauczania i samouczenia się
31
Latarnicy 50+
Licencja Creative Commons
• Projekt MAiC i Stowarzyszenie "Miasta w Internecie„ • Promocja w społeczeństwie lokalnym
• 2000 wolontariuszy • Znane postaci ambasadorami i latarnikami
Model otwartego rządu - „open government”- kontekst
Źródło: Mapa Drogowa Otwartego Rządu w Polsce
4 przemiany cywilizacyjne
• technologiczna: internet,
technologie mobilne, konwergencja mediów
• demograficzna: pokolenie cyfrowych tubylców,
sieciowość współpracy
• demokracja: od reprezentacji do partycypacji
• administracyjna: w poszukiwaniu większej efektywności, dostępności, przydatności
32
Otwarte zasoby
Informacja publiczna i publiczne zasoby
Dane zbierane przez administrację publiczną
Zasoby gromadzone przez instytucje publiczne
• Możli
• Potencjał dla gospodarki • Kluczowa rola sektora
prywatnego • Jasne zasady wymiany • Przekształcenie podnosi
wartość • Często używane w różnych
formatach • Tworzone przez instytucję
publiczną
Łatwa dostępność treści
Treści i zasoby z dziedziny kultury (muzea, biblioteki)
Dane meteorologiczne i geograficzne
Ponowne wykorzystanie
informacji
• Wpływ na rozwój edukacji i kultury
• Brak udziału sektora prywatnego
• Ograniczone wykorzystanie komercyjne
• Nieprzekształcalny • Używany osobiście • Do kolekcjonowania,
a nie przetwarzania
Kategoria
Przykład
Podstawowy cel
Najważniejsze cechy
Materia ustawowa
33
Otwarte zasoby
Tryb nabywania praw do zasobów
Dwa modele:
• Nabycie pełni majątkowych praw autorskich do utworu przez podmiot zobowiązany
• Nabycie udziału w majątkowych prawach autorskich przez podmiot zobowiązany, wraz z precyzyjnym określeniem zasad wykonywania wspólnego prawa
34
Otwarte zasoby
Stopnie otwartości
Cztery modele:
• Opcja podstawowa: zasoby dostępne w systemie repozytorium, bez kreowania dalszych uprawnień eksploatacyjnych po stronie korzystającego. W tym przypadku licencja pozwoli na racjonalizację zakresu dozwolonego wykorzystania zasobów (np.: zwielokrotnienia dokonywane na potrzeby prowadzonych prac badawczych, na potrzeby biurowe
• Opcja pośrednia – zasoby dostępne na licencji częściowo zapewniającej swobodę dostępu i korzystania, np. wprowadzającej wymóg, by eksploatacja nie miała charakteru komercyjnego; ograniczenie wykonywania praw zależnych; ograniczenia terytorialne, ograniczenie pól eksploatacji
• Opcja pełna – zasoby udostępnione na wolnej licencji
• Dodatkowym sposobem stopniowania otwartości jest zastosowanie tzw. okresu embargo. Dopiero po jego upływie, utwór jest udostępniony w sposób otwarty. Mechanizm ten można stosować do wszystkich trzech powyższych modeli.
35
• W najbliższych dwóch latach należy dokonać przeglądu rozwiązań oraz oceny sytuacji i wprowadzić wszystkie niezbędne korekty, by uspójnić budowane rozwiązania i systemy (w pełny sposób wykorzystać nowe narzędzie koordynacji – Komitet ds. Cyfryzacji).
• Następnie, trzeba przygotować strategiczne ramy oraz zawartość nowego programu operacyjnego, na lata finansowania unijnego 2014–2020, skupionego na realizacji celów POLSKI CYFROWEJ, zgodnie z założeniami „Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju „POLSKA 2030. Trzecia fala nowoczesności” oraz kierunkami ze „Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2020 roku”.
• Równolegle, do końca 2012 roku, należy przygotować nowy PLAN INFORMATYZACJI PAŃSTWA, który powinien powstać w zupełnie nowej formule, bardziej nastawionej na generalne cele i rozwój usług, niż poszczególne zadania informatyzacyjne.
Potrzebne kluczowe działania - konkluzje
36
• wyjaśnić do końca wszystkie nieprawidłowości związane z realizacją projektów informatycznych w administracji finansowanych ze środków UE
• przedstawić KE wyniki analizy, pokazując które segmenty/części projektów są realizowalne bez ryzyka nieprawidłowości i przygotować projekty z listy rezerwowej, żeby w razie potwierdzenia nieprawidłowości, uwolnione środki wykorzystać na zakontraktowanie dodatkowych projektów
• stworzyć nowe przejrzyste ramy symetrycznej współpracy z sektorem biznesu, nowa filozofia – jasne reguły z zachowaniem konkurencyjności
• wdrożyć rekomendacje…
Potrzebne kluczowe działania - konkluzje
37