Palenie tytoniu

Statystyki Według WHO, papierosy pali 1,3 miliarda ludzi:

25% całej populacji na świecie. Palenie

zabija co roku ponad 4 mln. ludzi.

Na choroby, będące wynikiem palenia tytoniu, co 8 min. umiera

człowiek.

każdego roku na choroby spowodowane paleniem tytoniu umiera

w Polsce przedwcześnie około 100 tysięcy ludzi.

Ok.10 mln Polaków pali regularnie 15-20 sztuk papierosów

dziennie. Prawie 5 mln. spośród tych osób pali dłużej niż 20 lat.

w Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i

dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około 180.000 dzieci.

Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem

rakotwórczym na świecie.

Męska część społeczeństwa polskiego zajmuje w Europie 3 miejsce (41% palaczy – 20 papierosów/dzień) ). Wyprzedzają nas tylko Grecy (49% palących) i Hiszpanie (45% amatorów nikotyny).

W pozostałych krajach procent palaczy wynosi od 29 do 40. Ten najniższy wskaźnik osiągnęli mieszkańcy Wielkiej Brytanii.

Polki, zajmując czwarte miejsce

od końca (22% palących 14

papierosów/dzień), dzieląc je z

Francuzkami i Belgijkami.

Mniejszy procent palących

kobiet mieszka tylko w Finlandii

(20%) i w Niemczech (21%).

W pozostałych krajach procent

palących kobiet jest wyższy i

wynosi od 24 do 31.

Według badań Światowej Organizacji Zdrowia w 2020 roku

palenie tytoniu stanie się najpoważniejszym problemem

zdrowotnym.

Najwięcej palących żyje w krajach Azji Wschodniej i Europie.

Najczęściej pali się w krajach wysoko rozwiniętych, mimo iż od

lat 70. obserwuje się tu tendencję spadkową. W tym samym

czasie w krajach średnio rozwiniętych zaobserwowano prawie

50% wzrost konsumpcji produktów tytoniowych, a w krajach

nisko rozwiniętych spożycie papierosów nie zmieniło się

zasadniczo w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.

Wiek… sięgnięcie po pierwszego papierosa następuje nierzadko w bardzo wczesnym wieku. Szacuje się, że pierwsze próby palenia mają miejsce w wieku 7 - 8 lat w przypadku chłopców i w wieku 12 - 13 lat w przypadku dziewcząt.

dzieci, których rodzice palą, wcześniej sięgają po tą używkę

szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie 3-4 mld sztuk papierosów.

Przeciętny Polak powyżej piętnastego roku życia wypala średnio 3620 papierosów.

Konwencja WHO dla

ograniczenia zdrowotnych

następstw palenia tytoniu

Państwa, które podpisały traktat zobowiązane są m.in. do:

wprowadzenia zakazu reklam tytoniu, jeżeli nie ma takiego zapisu w

prawie danego państwa

nakłonienia producentów papierosów do zwiększenia ostrzeżeń

zdrowotnych na paczkach, tak aby zajmowały one co najmniej 30%

jednej strony opakowania

ograniczenia albo zakazu palenia w wielu typach miejsc publicznych

oraz proszone o:

zwiększenie podatków na tytoń

Statystyki

Tendencja spadkowa:

Mężczyźni ↓ o 9 %

Kobiety ↓ o 1 %

Osoby mocno uzależnione

(20 papierosów dziennie):

60 % palących mężczyzn

30 % palących kobiet

Statystyki

Osoby młode (15 – 29 lat):

15 % kobiet

26 % mężczyźni

Najpopularniejsza grupa wiekowa: 30 – 49 lat:

29 % kobiet

44 % mężczyzn

Osoby ok. 70 roku życia:

co 6 mężczyzna

co 30 kobieta

Odsetek dziewcząt w Polsce w

wieku 13 i 15 lat palących tytoń

Statystyki

.

Liczba (w tysiącach) przedwczesnych (w wieku 35–69 lat) zgonów na

choroby odtytoniowe populacji mężczyzn i kobiet w Polsce, 1955–2000.

Wydatki na papierosy

palacz traci (w PLN):

po 6 miesiącach 900 wieża hi-fi

po roku 1.825 telewizor

po 2 latach 3.650 wczasy

zagraniczne

po 3 latach 5.475 nowe meble

po 10 latach 18.250 samochód

miejski

po 20 latach 36.500 domek

letniskowy

Dlaczego palimy?

przyczyny psychosocjologiczne

nawiązywanie kontaktu z

innymi

przezwyciężenie dystansu

wspólna towarzyska rozrywka

przyczyny farmakologiczne

uspokaja

zwiększenie koncentracji

uczucie relaksu i odprężenia

Zespół uzależnienia od tytoniu

Uzależnienie od tytoniu to przewlekła, nawracająca choroba, wymieniona w międzynarodowej klasyfikacji chorób jako zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem

Mechanizm uzależniania

W ciągu 8 sekund od momentu "zaciągnięcia się" dymem,

nikotyna trafia do mózgu palącej osoby, pobudzając

wydzielanie dopaminy - substancji odpowiedzialnej za

doznawanie "przyjemności" związanej z paleniem i

oddziałując na noradrenalinę, mającą wpływ na krótkotrwałe

ożywienie i pobudzenie aktywności organizmu. Mózg z

czasem przyzwyczaja się do działania nikotyny, a jej brak

powoduje przykre objawy abstynencji, spowodowane

spadkiem poziomu dopaminy i noradrenaliny. Aby złagodzić

uczucie owego głodu, rozdrażnienia, sięga się po kolejnego

papierosa…

Najważniejsze składniki dymu tytoniowego:

nikotyna – odpowiedzialna za uzależnienie

farmakologiczne

tlenek węgla – (2-6%) zmniejsza zawartość tlenu

we krwi, utrudniając pracę serca

substancje kancerogenne – powodujące

mutacje materiału genetycznego, inicjują oraz

pobudzą rozwój nowotworów, m.in.: nitrozaminy,

metale ciężkie, estry kwasów tłuszczowych,

promieniotwórcze pierwiastki, czy węglowodory

aromatyczne.

substancje drażniące – niszczą rzęski nabłonka

wyściełającego oskrzela, m.in.: fenol i krezol

Nikotyna (i nawet mucha nie

siada )

substancja silnie uzależniająca (porównywana do kokainy i heroiny)

przyspiesza akcję serca, zaburza jego rytm

powoduje nadciśnienie krwi

działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych

stosuje się ją m.in. w mieszankach z innymi związkami jako środek owadobójczy

zmienia działanie genu P53 chroniącego przed powstawaniem nowotworów

Nikotyna – działanie „pozytywne”

w małych dawkach działa stymulująco

powoduje wzmożone wydzielanie

adrenaliny (min. zanik bólu i głodu,

rozszerzone źrenice)

uczucie lekkości

zmiana percepcji, zmiana

postrzegania otoczenia.

Tlenek węgla powoduje pojawienie się

karboksyhemoglobiny

u osób niepalących wynosi około 1%,

u umiarkowanych palaczy około 5%,

do 15% u osób wypalających duże ilości tytoniu (około 1/6 hemoglobiny jest niezdolna do transportu tlenu)

poraża układ enzymów oddechowych, otaczających każdą żywą komórkę (utrudnia jej lub uniemożliwia oddychanie i wymianę gazową)

utrudnia dopływ tlenu i składników odżywczych do mięśnia sercowego,

doprowadza do: zawału,

choroby niedokrwiennej serca

miażdżycy naczyń tętniczych

nadciśnienia

Wpływ na organizm

Wpływ na organizm - rak płuc

ponad 90% przypadków związanych

jest z kancerogennym działaniem

dymu tytoniowego

palenie bierne

ryzyko jest zależne od liczby

wypalanych papierosów w ciągu doby i

czasu trwania nałogu

Odsetek palących i chorych na raka płuc

35 – 69 lat 70 lat + Wszyscy

Mężczyźni 93,9 % 90,3 % 92,5 %

Kobiety 68,8 % 68,9 % 68,8 %

Wszyscy 88,7 % 84,3 % 86,8 %

Rak krtani i jamy ustnej

rak krtani

głównie u mężczyzn między 50 a

70 rokiem życia

znacznie częściej występuje

wśród palaczy niż osób

niepalących

rak jamy ustnej

rozwija się na języku, w jamie

ustnej, na policzku, w dziąśle, na

podniebieniu

występowaniu sprzyja palenie

tytoniu, nadużywanie alkoholu,

próchnica zębów

Rak pęcherza moczowego i nerek

ryzyko jest przeciętnie 5 razy większe niż u osób niepalących

zależy od ilości wypalanych papierosów

50% przypadków raka pęcherza moczowego u mężczyzn, a 25% u kobiet

Układ krążenia

palenie tytoniu wywiera silny miażdżyco rodny wpływ na tętnice

substancje zawarte w dymie tytoniowym dostając się do płuc, dalej do krążenia, powodują uszkodzenie śródbłonka tętnic i zwiększoną gotowość zakrzepową krwi

bierne palenie papierosów przyczynia się do powstania miażdżycy

u mężczyzn, którzy zaczęli palić przed 15 rokiem życia i palili 15-24 papierosów dziennie, ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej jest 10-krotnie większe

Układ oddechowy

Układ oddechowy - przewlekła obturacyjna

choroba płuc Substancje chemiczne zawarte w

dymie działają toksycznie oraz drażniąco na nabłonek oddechowy, utrudniając czynności oczyszczania oskrzelików i oskrzeli oraz powoduje zaleganie wydzieliny z następowym przewlekłym zapaleniem oskrzeli

wielkość dawki = większe narażenie

palenie fajek czy cygar - mniejszą chorobowość i umieralność niż u palaczy papierosów, ale istotnie wyższą niż u populacji niepalącej

Zwiększone ryzyko wystąpienia POChP → bierne palenie tytoniu

Rozedma płuc

Choroba wrzodowa

składniki dymu tytoniowego mają bezpośredni wpływ na powstawanie wrzodów.

częstsze nawroty, trudniejsze gojenie wrzodu

w 70% częściej niż osoby niepalące

Impotencja u mężczyzn zwiększone ryzyko impotencji o

ponad 50% w przedziale wieku 30-49

lat

problem ok. 115 tys. Polaków w

wieku 30-49

U ponad 20% zbyt niskie ciśnienie

krwi w naczyniach krwionośnych =

zmniejszenie ilości krwi

dopływającej do prącia

zmniejszenie objętości nasienia

zmniejszenie liczby plemników

nieprawidłowości kształtu

plemników

upośledzenie ruchliwości plemników

Ciąża i rozwój płodu

utrudnienie zapłodnienia

zwiększenie ryzyka samoistnego poronienia

zwiększenie ryzyka obumarcia płodu i zgonu dziecka w okresie okołoporodowym

niedorozwój płodu (mniejsza masę urodzeniową)

wpływ na późniejszy rozwój fizyczny i intelektualny dziecka

Efekty palenia kobiety w ciąży

dziecko nie otrzymuje

wystarczającej ilości tlenu,

który jest potrzebny do

prawidłowego wzrostu i

rozwoju,

kontakt z 4.000 substancji

chemicznych, w tym 40

rakotwórczymi

niższa waga urodzeniowa

dziecka

obniżenie odporności

dziecka

Efekty palenia kobiety w ciąży

Zwiększone ryzyko:

samoistnego poronienia,

porodu przedwczesnego,

krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego,

przedwczesnego odklejenia łożyska pęknięcia błon płodowych

ciąży pozamacicznej

urodzenia martwego dziecka,

wczesnej śmierci noworodka

zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw. śmierci łóżeczkowej).

Bierne palenie

Bierne palenie - występuje,

gdy dym z wyrobu

tytoniowego używanego

przez jedną osobę oraz

dym przez nią

wydychany zostaje

wdychany przez innych.

"second hand smoker",

co dosłownie oznacza:

"palacz z drugiej ręki".

Bierne palenie

rocznie umiera w Polsce 1000 osób, natomiast w Stanach Zjednoczonych 53000

wypalany papieros wydziela 2 razy więcej dymu ze strumienia bocznego niż głównego

w dymie znajduje się ponad 3000 trujących substancji chemicznych (wchłaniane w małych dawkach, po dłuższym czasie kumulują się)

boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy.

Skutki zdrowotne biernego palenia

zwiększone ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca u osób niepalących

łzawienie oczu, podrażnienie błony śluzowej nosa,

kaszel, nawracające zakażenia układu oddechowego,

uczulenia i w konsekwencji astmę

nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc,

zapalenie migdałków podniebiennych, zapalenie zatok obocznych nosa,

obturacyjne zapalenie oskrzeli i astmę oskrzelową

Korzyści zdrowotne po rzuceniu

palenia

Po rzuceniu palenia w

ciągu kilku dni odzyskasz

smak i węch.

Po rzuceniu palenia

odzyskasz bardziej

regularny i naturalny

oddech.

Po rzuceniu palenia

odzyskasz bardziej

miarowy rytm życia,

prawdziwie ożywczy sen

Kwestionariusz Fagerströma

określany także jako

kwestionariusz uzależnienia

od nikotyny

pozwala ocenić stopień

uzależnienia od nikotyny na

podstawie wywiadu

składa się z 6 pytań, za

każdą z odpowiedzi można

otrzymać od 0 do 3 punktów.

Maksymalna liczba punktów

wynosi 10.

Kwestionariusz Fagerströma Jak szybko po przebudzeniu zapala Pan/Pani pierwszego papierosa?

do 5 minut - 3 punkty

6 - 30 minut - 2

31 - 60 - 1

powyżej 60 minut - 0

Czy ma Pan/Pani trudności z powstrzymaniem się od palenia w miejscach, w których jest to zakazane? tak - 1

nie - 0

Z którego papierosa jest Panu/Pani najtrudniej zrezygnować? Z pierwszego - 1

Z każdego innego - 0

Ile papierosów wypala Pan/Pani w ciągu dnia? mniej niż 11 - 0

11 - 20 - 1

21-30 - 2

powyżej 31 -3

Czy częściej pali Pan/Pani papierosy w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu, niż w pozostałej części dnia? tak - 1

nie - 0

Czy pali Pan/Pani papierosy nawet wtedy, kiedy jest Pan/Pani tak chory/a że musi Pan/Pani leżeć w łóżku przez większość dnia? tak - 1

nie – 0

Interpretacja wyników:

suma punktów 0 - 3 świadczy o niskim stopniu uzależnienia od nikotyny

suma punktów 4 - 6 świadczy o średnim stopniu uzależnienia od nikotyny

suma punktów powyżej 6 punktów świadczy o silnym stopniu uzależnienia od nikotyny.

Dzień Bez Papierosa

święto obchodzone 31 maja

obchodzony od 1988 roku

od 1991 roku jest

obchodzony również w

Polsce

co roku z tej okazji odbywają

się festyny

dzień ten jest elementem

planu Europy wolnej od

dymu tytoniowego, który to

plan został przyjęty na

Konferencji WHO w 1988

roku.

Dzień Bez Papierosa uświadomienie ryzyka jakie

wiąże się z paleniem tytoniu

poruszane są aspekty:

zdrowotne

społeczne

ekonomiczne

prezentacja najnowszych osiągnięć i metody w dziedzinie walki z nałogiem nikotynowym.

pokazanie modelu życia bez papierosa

metody walki tytoniem

Międzynarodowy Dzień Rzucania

Palenia Tytoniu

obchodzony co roku w trzeci czwartek listopada

w Polsce obchodzony jest on od 1991 roku

organizacja akcji promujących rzucanie palenia - bezpłatne porady lekarzy czy festyny w dużych miastach

Międzynarodowy Dzień Rzucania

Palenia Tytoniu

uruchomiono stronę internetową www.ileprzepalasz.pl

kalkulator przeliczający ile pieniędzy palacz wydaje na papierosy w ciągu dnia, miesiąca lub roku.

przeliczenie po jakim czasie od rzucenia palenia palacz będzie mógł kupić np. nowy telefon, telewizor, samochód

Leczenie farmakologiczne - Nikotynowa terapia

zastępcza (NTZ)

w Polsce dostępna jest pod postacią: gumy do żucia zawierającej

nikotynę

plastra przyklejanego na skórę zawierających nikotynę

Celem NTZ jest: złagodzenie głodu nikotyny

zapobieganie wystąpieniu objawów odstawienia, przy stosowaniu małych nie wywołujących uzależnienia dawek nikotyny.

NTZ zwiększa szansę rzucenia palenia około dwukrotnie, skuteczność zwiększyć można stosując dwa produkty jednocześnie

Leczenie farmakologiczne - leki antydepresyjne

BUPROPION

podnosi poziom dopaminy i noradrenaliny w mózgu

działa w mózgu podobnie jak nikotyna

dopuszczono do jego stosowania w USA, Kanadzie i Meksyku a także w Polsce

Jak rzucić palenie? – metody

niekonwencjonalne

hipnoza

akupunktura

środki pomocnicze: atrapy papierosów,

specjalne filtry,

płyny do płukania ust pogarszające smak papierosów

Dziękujemy za uwagę

•

Wiktoria Brześcińska kl 1 a