Organy_administracji_rzadowej

Wysza Szkoa Administracji w Bielsku-Biaej

ORGANY ADMINISTRACJI RZDOWEJ WOBEC ZAGROE

TERRORYSTYCZNYCH

POLICJA W WALCE I PRZECIWDZIAANIU TERRORYZMOWI

Kuba Jaoszyski

BIELSKO-BIAA 2009

Wstp

2

Recenzenci: prof. W. Kaczmarek dr hab. A. Letkiewicz dr B.Winiewski Redakcja: Kuba Jaoszyski Projekt okadki: Kuba Jaoszyski Skad: Jzef Czader Copyright by Wysza Szkoa Administracji 2009 Wydawca: Wysza Szkoa Administracji 43-300 Bielsko-Biaa ul. A. Frycza Modrzewskiego 12 Druk: Drukarnia Cyfrowa Ganimedes ul. Komorowicka 72 43-300 Bielsko-Biaa ISBN 978-83-60430-57-6

Spis treci

Wstp ................................................................................................................................ 5

I. TERRORYZM A ZAGROENIE RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ .......... 7 1.1. Charakterystyka wspczesnego terroryzmu ...................................................... 7 1.2. Metody dziaa terrorystycznych ...................................................................... 17 1.3. Terroryzm na terenie Polski ............................................................................. 25 1.4. Walka i przeciwdziaanie zagroeniom terrorystycznym ................................ 30

II. POLSKIE PRAWO WOBEC PRZESTPCZOCI TERRORYSTYCZNEJ 35 2.1. Przestpstwo terroryzmu do 2004 roku ............................................................ 35 2.2. Przestpstwo terroryzmu po 2004 roku ............................................................ 39

III. HISTORIA POLICJI W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ........................ 43 3.1. Policja wprowadzenie ................................................................................... 43 3.2. Policja Pastwowa okres midzywojenny .................................................... 45 3.3. Milicja Obywatelska w latach 1944 1989 ..................................................... 49 3.4. Policja przeomu XX i XXI wieku ................................................................... 62

IV. PODSTAWY PRAWNE DZIAANIA POLICJI ............................................... 65 4.1. Ustawa o Policji zadania policji .................................................................... 65 4.2. Uprawnienia policji .......................................................................................... 66

V. STRUKTURA I ORGANIZACJA POLICJI ...................................................... 85 5.1. Wprowadzenie .................................................................................................. 85 5.2. Komenda gwna policji .................................................................................. 88 5.3. Komendy wojewdzkie policji ........................................................................ 89 5.4. Komendy miejskie, powiatowe i rejonowe policji ........................................... 91 5.5. Komisariaty policji ........................................................................................... 91

VI. PION KRYMINALNY .......................................................................................... 93 6.1. Wydziay kryminalne ....................................................................................... 93 6.2. Centralne Biuro ledcze KGP .......................................................................... 94

VII. PION PREWENCJI POLICJI ........................................................................... 101 7.1. Dziaania prewencyjno-propagandowe wobec zagroenia terroryzmem ...... 101 7.2. Pododdziay antyterrorystyczne ..................................................................... 103 7.3. Oddziay prewencji ......................................................................................... 112 7.4. Dowodzenie dziaaniami antyterrorystycznymi.............................................. 113

Zakoczenie .................................................................................................................. 119

Bibliografia ................................................................................................................... 121

Wstp Problem bezpieczestwa i zagroe, jakie generuj jego poziom jest przedmiotem sta-

ego monitorowania przez powoane do tego celu organy pastwa, jak te w szerszym kontekcie przez instytucje midzynarodowe zajmujce si t problematyk. Obecnie, spord wielu definiowanych i postrzeganych zagroe pozamilitarnych mogcych mie istotne znaczenie i wpyw na bezpieczestwo pastwa, dwa s aktualnie wyjtkowo nie-bezpieczne i silnie oddziaywujce na ycie spoeczno-polityczne w pastwach. S nimi terroryzm i przestpczo zorganizowana. Ich destrukcyjna sia moe spowodowa po-wany demonta struktur wadzy. W odniesieniu do zagroenia terroryzmem spoeczno midzynarodowa ju nie zadaje sobie pytania: czy bdzie kolejny zamach?, tylko: gdzie i kiedy on nastpi?

W dniu dzisiejszym postawienie tezy o wzrocie midzynarodowego zagroenia ter-roryzmem islamistw nie stanowi przedmiotu jakiejkolwiek dyskusji. Nowa, jake nie-bywale powana sytuacja w obszarze powyszego zagroenia, stanowi dodatkowe rdo do nowego podejcia wobec zagroenia bezpieczestwa tym zjawiskiem take Polski.

Rozmiar zagroenia terrorystycznego wspczesnego wiata spowodowa zaangao-wanie do walki z nim podmiotw w pastwie, ktre do niedawna problematyk t zupe-nie si nie zajmoway. Walka z terroryzmem jest niewtpliwie form walki zbrojnej po-niewa sam terroryzm opiera si na przemocy zwizanej z prowadzeniem dziaa o cha-rakterze zbrojnym. Prowadzc j pastwo musi przedsiwzi szereg czynnoci organiza-cyjnych, legislacyjnych, tak aby odnie podany skutek, rozumiany jako wyeliminowa-nie zagroenia terroryzmem ze swego terytorium1. Angauje si do nich formacje nie-zwizane z tzw. resortami siowymi w pastwie (siy zbrojne, policja), a takie jak cho-ciaby suby celne, kontroli finansowej czy te podatkowej. Wielopaszczyznowo po-dejmowanych dziaa stanowi wypadkow oblicza wspczesnego terroryzmu, dla funk-cjonowania ktrego rwnie wane jak rodki walki jest moliwo posiadania sprawnego zaplecza logistycznego. Przygotowanie atakw terrorystycznych wymaga obecnie od ich organizatorw dysponowania znaczcymi rodkami finansowymi.

Mimo wieloci podmiotw zajmujcych si obecnie dziaaniami w ramach antyterro-ryzmu, podstawowym narzdziem pastwa, sucym do przeciwdziaania a take wa-ciwego reagowania na powstae zagroenie, jest policja. To funkcjonariusze policji zaw-sze s pierwsi na miejscu zdarzenia. Obywatel widzc naruszenie prawa, zagroenie bez-pieczestwa, pierwsze swoje kroki skieruje do najbliszego policjanta bd jednostki po-licji. Od policji bdzie oczekiwa pomocy. Jak bdzie reakcja policjantw zalee bdzie z kolei od ich przygotowania, waciwego wyposaenia, odpowiedniej adekwatnej, do sytuacji reakcji, zalee bdzie pniejszy rozwj wypadkw. Moliwo wykorzystania do neutralizacji powstaego w wyniki zamachu terrorystycznego zagroenia, innych si ni policyjne (np. si zbrojnych) nie stanowi przesanki do zdjcia z policji obowizku za-pewnienia obywatelom bezpieczestwa. Rwnie w sferze wykonawczej, gdy do prze-

1 K. Jaoszyski, Oblicze wspczesnego terroryzmu i walka z nim w kontekcie bezpieczestwa midzyna-rodowego, Zeszyty Naukowe AON, nr 2 (51), Warszawa 2003, s. 118.

ORGANY ADMINISTRACJI RZDOWEJ WOBEC ZAGROE TERRORYSTYCZNYCH

6

prowadzenia operacji ratowniczej zwizanej z odbiciem przetrzymywanych zakadnikw, decyzj wadz skierowana bdzie Wojskowa Formacja Specjalna GROM, obowizek do-wodzenia dziaaniami (operacj antyterrorystyczn) nadal bdzie spoczywa na policji.

Pastwo pragnc zapewni spoeczestwu bezpieczestwo, a take przedstawicielom i obywatelom krajw sojuszniczych, powinno dysponowa odpowiednimi narzdziami, zwaszcza w policji, zdolnymi do przeprowadzenia skutecznych dziaa w przypadku za-istnienia zamachu terrorystycznego bd sytuacji, w ktrej przestpcy sign po metody przynalene terrorystom. To minister spraw wewntrznych odpowiada za bezpieczestwo i porzdek publiczny w pastwie, wynika to z jego ustawowych zada. Dlatego te bardzo wane jest podnoszenie na najwyszy poziom skutecznoci prowadzonych przez policj dziaa w obszarze walki i przeciwdziaania terroryzmowi.

Potrzeba staej gotowoci polskiej policji do podjcia dziaa, bdcych wypadkow powstania danej sytuacji kryzysowej, w ramach operacji antyterrorystycznej, stanowi wy-nik tak konstytucyjnych obowizkw pastwa w zakresie zapewnienia swoim obywate-lom bezpieczestwa, jak te zobowiza naszego kraju wynikajcych chociaby z czon-kostwa w Pakcie Pnocnoatlantyckim oraz Unii Europejskiej.

Publikacja: Organy administracji pastwowej wobec zagroe terrorystycznych. Poli-cja w walce i przeciwdziaaniu terroryzmowi, ma za cel przybliy odbiorcy problematy-k roli, jak ma policja w Rzeczypospolitej Polskiej w walce i zapobieganiu najpowa-niejszemu obecnie globalnemu zagroeniu bezpieczestwa, jakim jest terroryzm. Proble-matyka ta zostaa zaprezentowana na kolejnych stronach ksiki od samej istoty zagroe-nia terroryzmem, uregulowa prawno-karnych w zwalczaniu zjawiska, poprzez histori policji, prawne podstawy jej dziaania, struktur organizacyjn oraz zadania w tym zakre-sie jej podstawowych pionw organizacyjnych.

Autor niniejszej publikacji chciaby wyrazi podzikowanie Panu dr hab. Arkadiu-szowi Letkiewiczowi, ktry to udostpni mu i wyrazi zgod na zamieszczenie w tek-cie rezultatw bada, bdcych wynikiem pracy Pana Arkadiusza Letkiewicza nad opracowaniem rozprawy habilitacyjnej nt: Kierunki i metody doskonalenia organizacji pracy policji.

Rozdzia I

TERRORYZM A ZAGROENIE RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

1.1. Charakterystyka wspczesnego terroryzmu Wieloznaczno i rnorodno zastosowania terminw: terroryzm czy akt terroru

skania dzisiejszych autorw do podejmowania prb ucilenia opisu tych zjawisk, a tym samym stworzenia pewnej uniwersalnej definicji, na uytek nauk: politologii, kryminolo-gii, prawa karnego czy wreszcie prawa midzynarodowego. Jak wskazuj dotychczasowe dowiadczenia nie jest to proces ani atwy ani prosty. Wystarczy przywoa dowiadcze-nia w tym zakresie Organizacji Narodw Zjednoczonych do dnia dzisiejszego nie udao si temu midzynarodowemu gremium uchwali jednej, spjnej definicji zjawiska terro-ryzmu.

W historii pimiennictwa uwaa si, e po raz pierwszy termin terror pojawi si w XIV wieku u Berchoriusa francuskiego benedyktyna. Wyjanienie sowa terror (w transkrypcji francuskiej Terreur) znajduje si ju w pierwszym sowniku Akademii Francuskiej wydanym w 1694 roku. Jego sens zawiera dwa skadniki: pierwszy ma charakter psychiczny oznacza trwog, przeraenie, wielki strach,

gwatowne wzburzenie umysu spowodowane przez obraz za aktualnego lub wizj niebezpieczestwa przyszego;

drugi naley do sfery cielesnej, ma zwizek z zewntrznym zachowaniem jako na-stpstwem uczucia strachu2. Etymologia omawianych terminw jest aciska. W wersji oryginalnej terreo oznacza

straszy, poszy, odstrasza; terribilis to straszny, wzbudzajcy strach; terror to strach, trwoga, przeraenie, straszne sowo, straszna wie.

Powszechno uywania terminu terroryzm sprawia, i praktycznie nie zastanawia-my si nad jego istot. Nie zdajemy sobie na og sprawy z mnogoci wystpowania we wspczesnym wiecie definicji tego zjawiska. Podaje si, e obecnie funkcjonuje ich po-nad 200. W dostpnej, polskojzycznej, literaturze moemy rwnie spotka rnorod-no definicji terroryzmu (tab. 1.1.).

2 A. Pawowski, Terroryzm w Europie XIX-XX wieku, Wysza Szkoa Pedagogiczna, Lubuskie Towarzy-stwo Naukowe, Zielona Gra 1980.


8

Tab. 1.1. Przykady definicji terroryzmu (rdo: opracowanie wasne)

D E F I N I C J A RDO

Stosowanie terroru, zwaszcza dziaalno niektrych ugrupowa ekstremistycznych usiujcych za pomoc zabjstw politycznych, porwa zakadnikw, uprowa-dze samolotw i podobnych rodkw zwrci uwag opinii publicznej na wysuwane przez siebie hasa lub wymusi na rzdach pastw okrelone ustpstwa czy wiadczenia.

Sownik wyrazw obcych, Warszawa 1997, s. 1108.

Organizowanie zamachw (z broni w rku a take bom-bowych) na czonkw rzdu, ludzi zwizanych z wadz na przeciwnikw politycznych, na osoby innej wiary a take rasy, obcokrajowcw lub przypadkowych przechodniw, porywanie ludzi a take samolotw, w celu zdobycia wa-dzy, wywoania atmosfery strachu, zamtu chaosu, wyra-enia protestu, zyskania korzyci dla jakich grup, koterii a take osb, wreszcie bez widocznej przyczyny.

W. Kopaliski, Sownik wydarze, poj i legend XX wieku, Warszawa 1999, s. 423.

Forma przemocy polegajca na przemylanej akcji wy-muszenia bd zastraszenia rzdw lub okrelonych grup spoecznych w celach politycznych, ekonomicznych i innych.

Sownik terminw z zakre-su bezpieczestwa naro-dowego, AON, Warszawa 2002, s. 152.

Dziaalno przestpcza na tle politycznym zorganizowa-nych grup przestpczych o charakterze antypastwowym. Podejmowane przez te ugrupowania akty terrorystyczne zmierzaj do wymuszenia okrelonych nastpstw przez wadze pastwowe. Ugrupowania te osigaj swj cel po-przez wywoywanie strachu i paniki w opinii publicznej, a suy temu np. podkadanie bomb w miejscach publicz-nych czy zamachy na ycie znanych osb ycia politycznego.

S. Pikulski, Prawne rodki zwalczania terroryzmu, Olsztyn 2000, s. 13.

Planowana, zorganizowana i zazwyczaj uzasadniona ide-ologicznie dziaalno osb lub grup majca na celu wy-muszenie od wadz pastwowych, spoeczestwa lub po-szczeglnych osb, okrelonych wiadcze, zachowa lub postaw, a realizowana w przestpczych formach obliczo-na na wywoanie szerokiego i maksymalnie zastraszonego rozgosu w opinii publicznej.

T. Hanausek, W sprawie pojcia wspczesnego ter-roryzmu, Problemy Kry-minalistyki nr 143, 1980, cytat za: S. Pikulski, Praw-ne rodki zwalczania terro-ryzmu, Olsztyn 2000, s. 13.

Bezprawne uycie lub zagroenie uycia siy lub przemo-cy przeciwko pojedynczym osobom lub obowizujcemu prawu. Akty te wykonywane s aby zastraszy wadze lub wymusi na nich okrelone dziaania dla osignicia celw natury politycznej, religijnej lub ideologicznej.

S. Kulczyski, R. Kweka, Dziaania specjalne w wal-ce zbrojnej wojsk ldo-wych, AON Warszawa 1997, s. 101.


9

Prby ujednolicenia definicji terroryzmu byy na przestrzeni ostatnich dziesicioleci liczne. Jedne z pierwszych pojawiy si ju w latach trzydziestych XX wieku. Prowadzo-no je przede wszystkim na paszczynie prawno-karnej. Na uwag zasuguj prowadzone wwczas prace przez Midzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Karnego. Chocia wyniki tych prac, w postaci przyjtych tekstw projektu Konwencji o terroryzmie i zwizanej z ni rezolucji, mog ju obecnie by jedynie rozpatrywane z historycznego punktu wi-dzenia. Pomimo upywu ponad p wieku, od tamtych lat, wypracowanie trafnej definicji terroryzmu w midzynarodowych aktach prawnych, jeszcze cigle nastrcza trudnoci nie do przezwycienia na obecnym etapie prac w tym zakresie3.

Do dnia dzisiejszego, jak wskazywano wczeniej, nie istnieje rwnie definicja terro-ryzmu stworzona przez Organizacj Narodw Zjednoczonych. Wynika to z faktu rnego pojmowania (interpretowania) tego zjawiska przez poszczeglne pastwa czonkowskie. To co dla jednych jest dziaalnoci terrorystyczn, dla drugich stanowi element walki na-rodowowyzwoleczej. Bardzo wyranie wida to w odniesieniu do konfliktu bliskow-schodniego. Powszechnie uznane za terrorystyczne skrajne ugrupowania palestyskie, uznawane s przez samych Palestyczykw za oddziay zbrojne walczce w obronie pra-wa do posiadania przez nich wasnego pastwa. Dziaania ofensywne Izraela wobec tych-e organizacji postrzegane s przez nich natomiast jako przejaw dziaalnoci terrorystycz-nej. Izraelczycy i Palestyczycy oskaraj si nawzajem o terroryzm. Sam Jasir Arafat mwi: Ktokolwiek broni susznej sprawy, walczy o wolno i wyzwolenie swojego kraju od najedcw, osadnikw i kolonialistw nie moe by nazywany terroryst. Innymi sowy: cel uwica rodki4. Jednake dla wikszoci spoecznoci midzynarodowej to ugrupowania palestyskie stanowi rdo wspczesnej dziaalnoci terrorystycznej, a pastwo Izrael jest jego ofiar.

Nic nie wskazuje jednak na to, aby w najbliszym czasie nastpiy radykalne zmiany w przedmiocie przyjcia przez spoeczno midzynarodow jednolitej definicji terrory-zmu. Wszelkie prby stworzenia spjnej definicji terroryzmu staj si coraz trudniejsze. Jest to rezultatem zmiany znaczenia i zastosowania tego terminu, ktry dopasowa si do politycznego sownictwa i dyskursu kolejnych epok. Pojcia: ,,terroryzm, ,,terrorysta s okreleniami wysoce pejoratywnymi bardziej ni miao to miejsce w przeszoci. W pewnym okresie sami terroryci chtniej ni obecnie wspomagali te wysiki. Pierwsi prak-tycy terroryzmu nie kryli si pod semantycznym kamuflaem etykietek typu bojowni-kw o wolno czy partyzantw miejskich. Nazywali siebie wprost terrorystami5. Wraz z upywem czasu, negatywnym nastawieniem spoeczestwa do terroryzmu, jako dziaania zbrodniczego, terroryci przestali manifestowa swoj przynaleno do ruchw terrorystycznych.

Mimo wyganicia, po rozpadzie systemu komunistycznego w Europie, zagroenia bezpieczestwa wiatowego globalnym konfliktem zbrojnym, wiele pastw na kuli ziem-skiej ogarnitych jest wewntrznymi konfliktami zbrojnymi. Ich geneza ma rnorodne podoa.

3 Kuba Pawe, Terroryzm i jednostki terrorystyczne na wiecie, Warszawa 1992, s. 8. 4 T. Aleksadrowicz, Terroryzm definicja zjawiska, [w:] Terroryzm konferencja w Centralnym Orodku Szkolenia ABW, Emw 2003, s. 10. 5 B. Hoffman, Oblicza terroryzmu, Warszawa 1999, s. 26.


10

Wobec niejednoznacznoci w definiowaniu terroryzmu, wczeniej omawiane kwestie, w niektrych pastwach stawiany jest znak biorc pod uwag rwnoci pomidzy dziaal-noci terrorystyczn a partyzanck. Ma to na celu zdyskredytowanie walki narodowowy-zwoleczej, przedstawianie jej w niekorzystnym wietle jako dziaalnoci zbrodniczej, zmierzajcej do destrukcji struktur pastwowych. Definiowanie tak ruchw partyzanckich jest szczeglnie widoczne w pastwach rzdzonych przez dyktatorw. Sami terroryci rwnie staraj si aby nazywa ich partyzantami, nie za terrorystami. Wynika to z faktu powszechnego potpienia spoecznego dla dziaalnoci terrorystycznej w stosunku do wzgldnej akceptacji dziaalnoci partyzanckiej, co z ca pewnoci stanowi rezultat ko-jarzenia tej drugiej z okresem II wojny wiatowej i walk prowadzon przez partyzantw w rnych czciach Europy z hitlerowskim okupantem.

Istniej jednak wyrane rnice pomidzy obu zjawiskami, trafnie uchwycone przez Waltera Laquera6: partyzanci staraj si stworzy strefy wyzwolone, w ktrych dziaaj jako jedyna or-

ganizacja, terroryci tego nie robi; partyzanci operuj w duych, czsto rosncych grupach, o staej organizacji stano-

wicych czsto namiastk regularnych si zbrojnych terroryci ze wzgldu na swoj specyfik prowadzonych akcji organizuj si w grupy kilkuosobowe;

konspiracyjny charakter terroryzmu sprawia, e otwarta propaganda czy te przepro-wadzenie reform politycznych w strefach wyzwolonych (co praktykuj partyzanci) s dla terrorystw niemoliwe;

partyzanci atakuj przede wszystkim siy zbrojne wroga, jego policj, sub bezpie-czestwa i instytucje o znaczeniu strategicznym, terroryci uderzaj najczciej w cywilne samoloty, przypadkowych ludzi;

terroryci nie maj najczciej poparcia spoecznego, podczas gdy dziaania party-zantki oparte s na zaoeniu jego zdobycia. Dokonujc analizy obecnie funkcjonujcych definicji terroryzmu naley zauway, i

wystpuj w nich pewne okrelone zmienne charakteryzujce to zjawisko. Na podstawie wynikw bada, jakim poddano 109 definicji terroryzmu wyeksponowane zostay 22 okrelenia najczciej pojawiajce si w ich treci. Po analizie wyranie wida, i w defi-niowaniu terroryzmu podkrela si przed wszystkim7: stosowanie przemocy i siy; aspekt polityczny czynu; wywoywanie strachu i terroru; groba jako element zastraszenia; skutki i reakcje psychologiczne.

Na tej podstawie, jak te w oparciu o wczeniej prowadzone rozwaania, mona zbu-

dowa oglny schemat definicji terroryzmu wyodrbni jej najistotniejsze elementy, aby dane dziaanie mona byo okreli mianem terrorystycznego (ryc. 1.1.).

6 K. Jaoszyski, Terroryzm antyizraelski. Przedsiwzicia kontrterrorystyczne w Izraelu, Warszawa 2001,

s. 24 25. 7 K. Jaoszyski, Terroryzm czy terror kryminalny w Polsce?, Warszawa 2001, s. 8.


11

Ryc. 1.1. Schemat definicji terroryzmu (rdo: opracowanie wasne)

Podoe dziaalnoci terrorystycznej moe by zwizane z rn motywacj do po-

dejmowania zbrodniczego dziaania (terror), ktre to moe mie charakter:

Separatystyczny wyraony w deniu do oddzielenia si, wyodrbnienia z jakiej caoci (grupy narodowociowej) do utworzenia wasnego pastwa8;

Nacjonalistyczny wyraony w postawie spoeczno-politycznej i ideologicznej postu-lujcej nadrzdno interesw wasnego narodu, wyraanej w egoizmie narodowym, dyskryminowaniu innych narodw, nietolerancji i wrogoci w stosunku do innych9;

Fundamentalistyczny wyraone w deniu fanatycznych wyznawcw danej religii do ustanowienia jej jako obowizujcej w swoim lub innym kraju, a take pragnieniu zniszczenia wszystkiego co jest niezgodne z nakazami goszonymi przez wyznawcw tej religii, jak te fizycznym unicestwieniu krytycznie do niej nastawionego spoe-czestwa w swoim lub obcym pastwie, religia ma by prawem stanowionym i obo-wizujcym kadego do stosowania w yciu codziennym;

Religijnym wyraony w deniu do spenienia posanniczej misji, przekazanej od Boga, zbawienia wiata, w skrajnym przypadku zwizanym z unicestwieniem ycia na ziemi jako wypenieniem kary boskiej;

Ideologiczny wyraony w deniu do zmiany istniejcego porzdku, systemu eko-nomicznego i prawnego w pastwie przede wszystkim kapitalistycznym, przez ugrupowania terrorystyczne o zabarwieniu lewackim lub marksistowskim, ktre po-strzegaj go jako skrajnie zego i antyproletariackiego. Ideologia stanowi system po-gldw, idei, poj politycznych, socjologicznych, prawnych, etycznych, religijnych,

8 Sownik jzyka polskiego, tom III, Warszawa 1989, s. 198. 9 Sownik jzyka polskiego, tom II, Warszawa 1989, s. 243.

PODOE:

- motywacja do dziaania

CEL: - polityczny (destrukcja,

destabilizacja)

METODA: - terror: przemoc (uycie, groba

uycia)


12

lub filozoficznych jednostki albo grupy osb (...)10. W praktyce grupy terrorystyczne, dziaajce z pobudek ideologicznych, d do zastpienia jednej ideologii przez dru-g, uznawan przez nich za jedynie suszn;

Rasistowski wyraony w pogardzie dla ludzi o odmiennym kolorze skry lub po-chodzeniu (mniejszoci narodowe), deniu do ich izolowania a nawet fizycznej li-kwidacji. Jest to pseudonaukowy system pogldw mwicy o wyszoci jednej rasy ludzkiej nad drug11.

Cel polityczny terroryzmu zwizany jest z destrukcyjnym oddziaywaniem na wa-

dz, jej organy i przedstawicielstwa, a w rezultacie na destabilizacj ycia spoecznego, gospodarczego i politycznego w pastwie.

Terroryzm jest zjawiskiem niesychanie zoonym i dynamicznym. Nie mona go uj w sztywne ramy trendw i tendencji. Nie zastyga w czasie lecz podlega nieustannym, rnorodnym i chaotycznym czsto transformacjom12. Nie jest zjawiskiem atwym do zdefiniowania, a przyczyny takiego stanu rzeczy le w13:

Dynamice i zoonoci, gbokim osadzeniu w realiach politycznych, spoecznych i ekonomicznych;

Postpie technicznym. Zamiast uywa rodkw walki mona wykorzysta np. wi-rus komputerowy, ktry to spowoduje nieodwracalne zniszczenia w systemach baz danych;

Ocenie danego aktu terroru. To co dla jednych jest aktem bezdusznego terroryzmu dla innych czynem bohaterskim;

Mass mediach darmowe rdo reklamy dziaalnoci terrorystycznej. Oprcz terroryzmu niepokojcym zjawiskiem, wpywajcym na bezpieczestwo pa-

stwa jest wymieniana wczeniej przestpczo zorganizowana. Nie dy ona do obalenia wadzy w pastwie, jak to ma miejsce w przypadku terroryzmu, lecz do jej kontroli i wy-wierania na ni wpywu, tak aby prowadzenie przestpczego procederu nie napotykao na przeszkody z jej strony. Przestpczo ta destabilizuje pastwo, zwaszcza jego sfer eko-nomiczn, przynoszc straty w gospodarce, oraz polityczn, korumpujc politykw. Ma wpyw na nastroje spoeczne i poczucie bezpieczestwa obywateli.

W ostatnich latach we wszystkich niemal pastwach na wiecie nastpi niespotykany wrcz wzrost przestpczoci, ktra to definiowana jest jako: og przestpstw popenio-nych w pewnym okresie w danym kraju lub rodowisku spoecznym albo przez okrelon kategori przestpcw14. Przestpczo zacza przybiera nowe, coraz bardziej grone,

10 Sownik jzyka polskiego, tom I, Warszawa 1989, s. 767. 11 W. Kopaliski, Sownik wydarze, poj i legend XX wieku, Warszawa 1999, s. 349. 12 B. Bolechw, Terroryzm w wiecie podwubiegunowym, Toru 2003, s. 33. 13 T. Aleksandrowicz, wyd. cyt., s. 9 10. 14 Sownik jzyka polskiego, tom II, Warszawa 1988, s. 1008.


13

bezwzgldne i skomplikowane formy. Walka z ni, w szczeglnoci zapobieganie prze-stpstwom, staa si jednym z podstawowych zada pastwa15.

Definicja przestpczoci zorganizowanej okrela j jako: (...) ukierunkowane na osignicie zysku lub wadzy planowane popenianie przestpstw przez wspdziaajcych duszy czas co najmniej dwch uczestnikw, jeeli przestpstwa te pojedynczo lub jako cao maj znaczny ciar gatunkowy, a ich realizacja nastpuje:

przy wykorzystaniu zawodowych lub struktur podobnych zawodowym;

przy uyciu przemocy lub rodkw zastraszania;

przez wywieranie wpywu na polityk, administracj publiczn, wymiar sprawiedli-woci, lub gospodark16. Jako najwysz form zorganizowanej przestpczoci uwaa si mafi. Naley przy-

j, i mafia stanowi niejako ostatni szczebel rozwoju, jaki moe przybra, przestpczoci zorganizowanej, dlatego te ta ostatnia musi by poddana ostremu monitorowaniu ze strony sub odpowiedzialnych w pastwie za przestrzeganie prawa.

Gwne niebezpieczestwo ze strony przestpczoci zorganizowanej polega na tym, e jest ona elastyczna oraz wielopostaciowa. Od przestpczoci zorganizowanej do terro-ryzmu (terroru) kryminalnego droga nie jest daleka17. Ze zjawiskiem tym mamy do czy-nienia na naszym rodzimym podwrku. Przestpcy sigaj po metody charakterystyczne dla dziaalnoci terrorystycznej walczc pomidzy sob o wpywy jak rwnie wykorzy-stujc je jako sposb na przestpcz dziaalnoci. Podkadanie adunkw wybuchowych pod sklepy, hurtownie, przedsibiorstwa, itp., w celu zmuszenia ich wacicieli do pace-nia haraczu, nie stanowi dzi w Polsce rzadkoci. Dotyczy to rwnie uprowadzania osb w celu uzyskania okupu.

Przestpczo zorganizowana stanowi potencjalne zagroenie dla demokratycznych struktur pastwa, spoeczestwa obywatelskiego, rzdw prawa i gospodarki rynkowej. Od zagroe tych nie s wolne zachodnie spoeczestwa rozwinite, ale szczeglnie nara-one s na nie pastwa znajdujce si w okresie transformacji systemowej18.

Tak jak nie mona stawia znaku rwnoci pomidzy pojciami terror i terro-ryzm, tak te nie mona uwaa za tosame poj: przestpczo zorganizowana i terroryzm. Fakt, e zorganizowane grupy przestpcze sigaj po metody, jakimi po-suguj si terroryci, nie jest dostateczn przesank, aby mwi o terroryzmie kryminal-nym. Najistotniejsza rnic pomidzy przestpczoci zorganizowan a terroryzmem le-y w celu dziaania obranym przez liderw obu dziaalnoci oraz jego podou. W pierw-szym wypadku celem nie jest obalenie czy te destrukcja wadzy, a podporzdkowanie

15 B. Hoyst, Kryminologia wobec nowych zjawisk i wspczesnych metod przestpczych, [w:] Prawo kar-ne i proces karny wobec nowych form i technik przestpczoci, red. H. J. Hirsch, P. Hofmaski, E. W. Pywaczewski, C. Roxin, Biaystok 1997, s. 267. 16 A. Marek, Przestpczo zorganizowana. Zarys problematyki, na podstawie: U. Drmann i in., Organi-sierte Kriminalitt wie gross ist die Gefahr? (BKA Forschungsreihe), Wiesbaden 1990, [w:] Kryminolo-giczne i prawne aspekty przestpczoci zorganizowanej, red. A. Marek, W. Pywaczewski, WSPol Szczyt-no 1992, s. 32. 17 B. Hoyst, Przestpczo zorganizowana i je implikacje, [w:] Policja polska wobec przestpczoci zor-ganizowanej, red. W. Pywaczewski, J. wierczewski, Szczytno 1996, s. 68. 18 J. Czaputowicz, wyd. cyt., s. 26.


14

sobie jej dziaalnoci (midzy innymi przez korumpowanie politykw, przenikanie do orodkw decydenckich w pastwie, itp.), w drugim za obalenie lub destabilizowanie (uniemoliwienie normalnego funkcjonowania) istniejcego w pastwie porzdku: praw-nego, konstytucyjnego, ekonomicznego, itp. Wsplnym mianownikiem dla obu zjawisk jest sposb dziaania: terror (ryc.1.2.).

TERRORYZM

Terror Terror

PRZESTPCZO

Terror szanta, zabjstwa, podkadanie adunkw wybuchowych, wymuszenia haraczu terroryzmem okupu, wzicie zakadnikw, itp.

Rys. 1.2. Elementy definicji terroryzmu i przestpczoci zorganizowanej (rdo: opracowanie wasne)

Przeom XX i XXI wieku przynis radykalizacj pogldw ekstremistycznych ugru-

powa politycznych, zwaszcza rasistowskich i nacjonalistycznych. Ruchy neofaszystow-skie w Niemczech, we Woszech, a take w Rosji, jak rwnie dziaalno organizacji ra-sistowskich w Stanach Zjednoczonych, jak chociaby Ku-Klux-Klan, stanowi namacalne przykady dziaalnoci tego typu organizacji. Otwarcie deklaruj one prowadzenie walki zbrojnej jako metody w deniu do osignicia swoich celw.

Ekstremizm religijny, objawiajcy w chci zbawienia wiata poprzez midzy inny-mi uycie broni masowego raenia (przykadem moe by atak w marcu 1995 roku, kiedy to japoska sekta religijna Najwysza Prawda Aum, kierowana przez guru Shoko

METODA DZIAANIA

PODOE CEL

Kryminalne Osignicie korzyci majtkowych, manipulacja wadz

Ideologiczne, Separatystyczne, Rasistowskie, Religijne

Destabilizacja, destrukcja pastwa

PODOE CEL


15

Asahar rozpylia w tokijskim metrze sarin, gaz trujcy 20. krotnie silniejszy od cyjanku potasu) stanowi bardzo powane rdo potencjalnego konfliktu zbrojnego. Ekstremici religijni s bowiem gotowi w imi boga wywoa konflikt zbrojny wykorzystujc do tego celu swoich fanatycznych zwolennikw. Jest przy tym znamienne, i niejednokrotnie nie odwouj si oni do adnej, konkretnej, religii. Przywdcy duchowi sekt religijnych uzurpuj sobie zazwyczaj prawo do wasnej interpretacji religii lub te tworz swoj wa-sn, oparta na ich wizji, wiar, uwaajc si przy tym za jej przedstawiciela na ziemi (wysannika boga).

Wspczesny terroryzm naley postrzega w kontekcie historycznego wpywu kon-fliktw na zmiany polityczne wiata, a zwaszcza genezy ich powstawania. Wedug profe-sora Samuela Huntingtona, wykadowcy stosunkw midzynarodowych na uniwersytecie harwardzkim, obecne konflikty wiatowe koca XX wieku i pocztku nowego tysiclecia maj przede wszystkim podoe w cieraniu si kultur cywilizacyjnych a nie ideologicz-nych czy te ekonomicznych. Dostrzega on cztery fazy historycznego rozwoju (ewolucji) konfliktw, majcych wpyw na konflikty przeomu obecnych stuleci, ktre to zwizane byy19:

1. Z konfliktami pomidzy krlami i ksitami oparte one byy na osobistej rywalizacji o poszerzanie swoich woci oraz uzyskanie ekonomicznych (finansowych) korzyci;

2. Z Rewolucj Francusk wydarzenia z ni zwizane stanowiy pocztek wojen lu-du i koniec wojen krlw. Wyranie zaznaczy si wzrost nacjonalizmu. Taki stan rzeczy przetrwa do koca pierwszej wojny wiatowej;

3. Z rewolucj komunistyczn w Rosji konflikt mia charakter ideologiczny. W pierw-szej fazie dotyczy walki pomidzy ideologi komunistyczn, faszyzmem a demokra-tycznym liberalizmem, po drugiej wojnie wiatowej faszyzm zosta wyeliminowany a ideologiczne podoe konfliktu ograniczone zostao do walki pomidzy komuni-zmem a demokratycznym liberalizmem (okres zimnej wojny);

4. Z kocem zimnej wojny upadek berliskiego muru, a co za tym idzie faktyczny koniec konfliktu wschd zachd, da pocztek konfliktowi cywilizacji (kolizja cy-wilizacji), ktrego efektem jest wspczesne zagroenie terroryzmem. Wspczesny terroryzm reprezentowany przez ekstremistyczny fundamentalizm is-

lamski, to wojna oparta na zderzeniu kultur cywilizacyjnych. Z jednej strony wystpuje cay zachodni wiat zdominowany przez najnowsze zdobycze nauki i techniki, funkcjonu-jcy w erze bumu informatycznego, z drugiej miliony wyznawcw islamu, dla ktrych rozwj cywilizacyjny zatrzymaa si na poziomie redniowiecza. Przywdcy islamskich organizacji terrorystycznych wykorzystuj fakt ubstwa i zacofania wyznawcw Koranu do budowania w nich nienawici wobec zachodniej cywilizacji, wskazujc na ni jako na rdo ich ndzy i niedostatku.

Powanym niebezpieczestwem dla wiatowego pokoju jest zasig wpywu radykal-nych islamistw. Konflikt cywilizacji bowiem, w ktrym stron jest radykalny fundamen-talizm islamski, wystpuje niemale na caej kuli ziemskiej. Profesor Huntington na a-mach izraelskiego wydawnictwa The Internatinal Policy Institute for Counter-Terrorism

19 S. Shay, Cultural Terrorism and the Clash of Civilizations, [w:] ICT Papers on Terrorism, The Inter-national Policy Institute for Counter-Terrorism, Jerusalem, Israel 2002, s. 72.


16

(ICT Midzynarodowy Instytut Polityki Walki z Terroryzmem)20 okreli rda i aktu-alne obszary tego wszechobecnego konfliktu (gdzie swoj kluczow rol odegra lub nadal odgrywa islam), postrzegajc je w: wojnie w Afganistanie; konflikcie w byej Jugosawii (Boniacy kontra Serbowie); konflikcie w Kosowie (Serbowie kontra kosowscy Albanczycy); konflikcie pomidzy Grecj a Turcj (o Cypr); konfliktach w byych republikach radzieckich (Azerbejdan kontra Armenia); wojnie w Czeczenii (Rosja kontra muzumascy separatyci czeczescy); wojnie w Sudanie (chrzecijanie kontra muzumanie); wojnie w Etiopii (chrzecijascy Etiopczycy kontra muzumanie z Erytrei); konflikt w Macedonii (chrzecijanie kontra muzumascy Albaczycy); konflikt w zachodniej czci Chin (dziaania wywrotowe chiskich muzumaskich

separatystw); konflikcie na Filipinach (chrzecijanie kontra muzumascy separatyci); konflikcie w Indonezji wschodni Timor (chrzecijanie kontra muzumascy separa-

tyci); konflikcie arabsko izraelskim (fundamentalici islamscy kontra zachodnia cywilizacja).

Wnioski, jakie mona sformuowa na podstawie powyszych uwag nie napawaj

optymizmem21. Nowy ad midzynarodowy, znajduje si jeszcze in statu nascendi, a or-ganizacje terrorystyczne zaczy ju odgrywa w nim rol istotnych aktorw pozarz-dowych organizacji przemocy. Jak susznie stwierdza Bartosz Bolechw: Globalizacja, rewolucja technologiczna, fragmentacja i przemiany spoeczne, narastajca przenikli-wo i porowato granic, fenomen pastw upadych, rosnca sia i rola podmiotw tran-snarodowych sprawiaj, e system midzynarodowy funkcjonujcy na zasadach tworzo-nych w cakowicie odmiennych realiach jawi si moe jako coraz bardziej niewydolny i bezradny w obliczu wyaniajcych si problemw.22 Do ponur prognoz prezentuje take Zbigniew Brzeziski stwierdzajc, e mamy obecnie do czynienia z przebudzeniem politycznym znacznej czci krajw rozwijajcych si. Mieszkacy tych krajw maj, jak jeszcze nigdy dotd, gbok wiadomo niesprawiedliwoci spoecznej; czsto te czuj si politycznie upokorzeni. Wszechobecno radia i telewizji oraz coraz powszechniejszy dostp do Internetu sprawiaj, e powstaje nowa wsplnota - poczona wsplnym ogl-dem wiata i uczuciem zazdroci, ktre mona uaktywni i skanalizowa poprzez dema-gogiczne rozbudzanie namitnoci politycznych i religijnych. () mamy do czynienia z gwatownym rozrostem klasy wiekowej do 25. roku ycia, a wic z ca mas niespokoj-nych modych ludzi. Obrazy i dwiki, ktre rozbudziy ich umysy, emitowane s z daleka, a zarazem wzmacniaj w nich niezadowolenie z tego, co maj pod rk. Ich potencja re- 20 Tame, s. 73. 21 T. Aleksandrowicz, Zagroenie wspczesnym terroryzmem midzynarodowym prba prognozy na najblisze lata, [w:] Terroryzm w kontekcie zagroe wewntrzpastwowych, praca naukowo-badawcza, Wysza Szkoa Administracji w Bielsku Biaej 2007, (materia w opracowaniu redakcyjnym). 22 B. Bolechw, Sieci przeciwko hierarchiom wyzwanie dla suwerennoci pastw, [w:] Z. Leszczyski, S. Sadowski (red.) Suwerenno pastwa we wspczesnych stosunkach midzynarodowych, Warszawa 2005, s. 162.


17

wolucyjny ma najwiksz szans zrealizowa si wrd studentw () Na og pochodz oni z niepewnych swego statusu niszych warstw klasy redniej i przepenia ich uczucie spoecznego rozjuszenia. Ci wanie studenci to czekajcy na swj czas rewolucjonici - waciwie ju na wp zmobilizowani, zgrupowani, poczeni przez sie WWW i wstpnie przygotowani na powtrk z tego, co przed laty wydarzyo si w Meksyku i na placu Tie-nanmen, tylko na wiksz skal. Przepeniajca ich fizyczna energia i frustracja emocjo-nalna tylko czekaj na jaki impuls - jak spraw, religi czy obiekt nienawici.23

1.2. Metody dziaa terrorystycznych Obserwujemy stale rosnc brutalno dokonywanych aktw terroru. Od pocztkowo

stosunkowo niegronych dla uczestnikw porwa i uprowadze, zamachw bombowych wykonywanych na puste terroryci przeszli do aktw charakteryzujcych si znaczn liczb ofiar lub pokazowymi egzekucjami pochwyconych zakadnikw. Apogeum tej dziaalnoci stanowi wydarzenia z 11 wrzenia 2001 roku, kiedy to samolotw wraz z pasaerami uyto jako latajcych bomb. Co natomiast przyniesie najblisza przyszo niewiadomo, znawcy problematyki terroryzmu zgodni s co do tego, e w najbliszym czasie czeka nas akt terroru wykorzystujcy jako czynnik raenia bro masowego raenia.

Dowiadczenia ostatnich lat wskazuj, e dziaania terrorystyczne na terytorium pa-stwa mog prowadzi co najmniej trzy grupy sprawcw24.

Pierwsz tworz obywatele pastwa wystpujcy przeciwko niemu zbrojnie, a korzy-stajcy z pomocy sprztowej, szkoleniowej, finansowej i innej pastwa drugiego. Nie jest przy tym regu, e terroryci musz si rekrutowa z jakiej, atwej do wyodrbnienia, mniejszoci (etnicznej, religijnej itp.). Terrorystyczne organizacje europejskiej skrajnej lewicy rekrutoway swoich czonkw z wszystkich grup i warstw spoecznych. Szczegl-n form takich dziaa moe by instrumentalne posugiwanie si przez pastwo drugie (najczciej poprzez wasne suby specjalne) rozmaitymi, niepolitycznymi ruchami o charakterze ekstremistycznym (takimi jak na przykad fundamentalici ekologiczni, mniejszo narodowa itp.).

Drug grup potencjalnych sprawcw tworz aktywni czonkowie organizacji terrory-stycznych dziaajcych poza granicami atakowanego pastwa, a podejmujcy dziaalno na jego terytorium w imi wasnych celw lub na zlecenie pastwa drugiego. Mona w tym przypadku mwi o akcjach najemnikw. Szczegln form takich dziaa moe by powierzenie dziaa przeciwko danemu pastwu sprawcom rekrutujcym si z ro-dzimych, bd midzynarodowych organizacji przestpczych o charakterze mafijnym. Przykadw realnoci takiej alternatywy dostarczaj organizowane przez amerykaskich gangsterw (na zlecenie CIA) prby zamachw na Fidela Castro, czy ostatnie informacje o powizaniach tureckich sub specjalnych ze zorganizowanymi grupami przestpczymi. W ostatnim przypadku owa wsppraca wymierzona bya midzy innymi w aktywistw kurdyjskich, aktywnych zarwno na terenie Turcji, jak i w Zachodniej Europie. W om-wionych przypadkach rozszyfrowanie i ujawnienie powiza midzy bezporednimi 23 Z. Brzeziski, Bomba jest gdzie indzie,j Rzeczpospolita, 10.09.2005, przedruk za: The American Inte-rest, No 1, 2005. 24 K. Kubiak, Terroryzm jako rodek prowadzenia wojny? Raport nr 4/98, s. 41.


18

sprawcami aktw przemocy a ich politycznymi mocodawcami moe okaza si bardzo trudne, jeeli wrcz w ogle moliwe. Strona animujca lub inspirujca takie dziaania moe, wic osign okrelone i to stosunkowo due korzyci, praktycznie nie pono-szc ryzyka. Zasadnicz wad posugiwania si miejscowymi ekstremistami lub najemni-kami jest, z punktu widzenia organizatora zleceniodawcy ograniczona kontrola nad ich dziaaniami.

Trzeci grup sprawcw aktw terrorystycznych mog by onierze (funkcjonariu-sze) formacji specjalnego przeznaczenia obcego pastwa. Zaoy mona, e ich dziaanie upozorowane byoby na akcje miejscowych bd napywowych terrorystw. Pastwo kierujce do dziaa grupy zorganizowane na bazie formacji specjalnego przeznaczenia za wszelk cen i wszelkimi moliwymi metodami dyoby do utajnienia swojej roli w ich dziaalnoci. W wypadku pochwycenia czonkw takich grup naleaoby, wic liczy si z przedstawieniem ich jak byych, zwolnionych, urlopowanych czy te nawet zbuntowanych onierzy, dziaajcych bez zezwolenia (sprzecznie z wol) wadz pa-stwowych.

Dobr obiektw wspczesnych zamachw terrorystycznych rwnie przesta by przypadkowy. Obiekty ataku mona w sposb najoglniejszy podzieli na dwie zasadni-cze grupy obiekty materialne i ludzi jako obiekty ataku. Na obiekty materialne uderzenia bd wykonywane gwnie w celu ich zniszczenia lub zakcenia ich funkcjonowania. Celem atakowania takich obiektw moe by wywoanie w sposb poredni niepokojw spoecznych, zastraszenia spoeczestwa itp.. Typowy przykad takiego dziaania to wy-darzenia 11 wrzenia. Atakowane obiekty materialne to najczciej budynki uytecznoci publicznej o rnorodnym charakterze, chocia zdarzaj si te przypadki niszczenia zwykych budynkw mieszkalnych ( wydarzenia sprzed kilku lat w Moskwie). W nastp-nej kolejnoci celami atakw w tej grupie s rodki komunikacji od autobusw poczw-szy na pocigach i samolotach koczc. Kolejn podgrup stanowi wszelkie obiekty za-bezpieczajce funkcjonowanie wspczesnej cywilizacji takie jak elektrownie, centrale te-lefoniczne, stacje RTV, itp. Wreszcie ostatni podgrup stanowi wszelkie rodzaju zaka-dy produkcyjne i placwki naukowo badawcze zajmujce si problematyk militarn, energii jdrowej, obiekty koszarowe, posterunki policji oraz obiekty zwizane z infra-struktur systemu bezpieczestwa publicznego itp.

Ataki na tego typu obiekty maj na celu:

wywoanie paniki i nieskorzystanie przez obywateli z dbr i usug oferowanych przez korporacje i instytucje zwizane z tzw. duym biznesem (niszczenie samolotw, autobusw, budynkw takich jak banki, domy towarowe itp.);

zniszczenie ze wzgldu na ich powizanie z wadzami rzdowymi, lub te z uwagi na ich szczeglny charakter (fabryki produkujce uzbrojenie, elektrownie atomowe);

osabienie potencjau militarnego pastwa;

zakcenie dziaania i osabienie moliwoci reakcji sub przeznaczonych do zwal-czania terroryzmu;

wymuszenia spenienia okrelonych da;

zwrcenie uwagi na okrelon dziaalno.


19

Natomiast w grupie obiektw, jakimi s ludzie, mona wyodrbni cztery, najbar-dziej naraone na ataki terrorystyczne, podgrupy przedmiotowe25:

Funkcjonariusze wadz rzdowych i publicznych a take ich rodziny oraz mienie s czsto obiektem ataku z nastpujcych powodw: zmuszenia czonkw rzdu do zmiany pogldw politycznych; wywoania niezadowolenia spoecznego z powodu braku moliwoci zapewnienia

obywatelom podstawowych usug, takich jak np. dostawa elektrycznoci czy cz-no telefoniczna;

wykazania spoeczestwu, e przedmiotem akcji terrorystycznych nie s obywate-le, a tylko ludzie zwizani ze strukturami wadzy;

wymuszenia na wadzach wypuszczenia uwizionych terrorystw, czonkw ich organizacji;

wymuszenia na wadzy zmiany w prowadzonej polityce, zarwno wewntrznej jak te zewntrznej.

Policja i wojsko - te dwie instytucje stanowice aparat przymusu reprezentowany przez wadz. Staj si one obiektem ataku terrorystw z nastpujcych powodw: wykazania spoeczestwu saboci i nieudolnoci policji i wojska w ochronie oby-

wateli; wywoania psychozy represyjnoci policji i wojska wobec spoeczestwa, w obli-

czu operacji prowadzonych po atakach terrorystycznych; w odwecie za udane operacje policji i wojska przeciwko organizacjom terrory-

stycznym; atakowanie rodzin policjantw i onierzy w celu wymuszeniu na nich wsppracy

z grupami terrorystycznymi, bd te zaniechania przez te grupy zawodowe dzia-a przeciwko terrorystom z obawy o los swoich bliskich.

Ludzie biznesu, przedstawiciele wiata nauki, kultury, polityki oraz ich rodziny - ataki na t grup spoeczn maj przede wszystkim na celu: pozyskanie rodkw na dalsz dziaalno terrorystyczn; pykorzystanie powiza danej osoby z krgami wadzy lub gospodarki; wymuszenie spenienia okrelonych da; zwrcenie uwagi opinii publicznej na okrelon problematyk

Ludno - jest to najliczniejsza z atakowanych grup spoecznych. Ataki s prowadzo-ne w sposb losowy i zupenie przypadkowy najczciej w sposb majcy wywoa maksymalne skutki, jeli chodzi o ilo ofiar ataku. Cele stawiane sobie przez terrory-stw w przypadku atakowania tej grupy to midzy innymi: wywoanie psychozy strachu wrd spoeczestwa, duo skuteczniejsze ni

w przypadku pojedynczych ofiar; zburzenie wiary spoeczestwa w skuteczne zapewnienie mu bezpieczestwa przez

wadz; zniecierpliwione spoeczestwo du liczb ofiar wrd niewinnych obywateli

moe gwatownie domaga si od wadzy spenienia wszystkich da terrorystw za cen spokoju i bezpieczestwa;

dokonanie aktw odwetu ukaranie wadz za prowadzenie okrelonych dziaa. 25 K. Jaoszyski, Dziaania militarne Izraela w walce z terroryzmem, Zeszyty Naukowe AON 1999, Nr 2/35 s. 192.


20

Terroryci najczciej wybieraj cele stanowice niewielkie zagroenie dla nich sa-mych, a take cele powszechnie dostpne (wyjtkiem od tej reguy s jedynie terroryci samobjcy). Midzynarodowi terroryci szukaj miejsc, w ktrych mog pozosta nie-zauwaeni przez duszy czas: wielkich miast, midzynarodowych lotnisk, midzynaro-dowych spotka, targw, miejscowoci wypoczynkowych.

Efekty dziaa terrorystycznych to utrata ycia i zdrowia przez obywateli, czsto oso-by niewinne i niepowizane w aden sposb z polityk. Oprcz tego w wyniku atakw terrorystw dochodzi do utraty mienia oraz problemw utrudniajcych ycie ludziom: od-cicia dostaw prdu, wody, wstrzymania transportu. W sensie politycznym i spoecznym moe take doj do utraty zaufania spoecznego wzgldem ekipy rzdzcej, co znacznie uatwia dalsze dziaania terrorystom.

Terroryzm dla realizacji swoich celw posuguje si szerok gam metod, z ktrymi jest utosamiany. Na tym tle dochodzi niejednokrotnie do mylnego okrelania danych za-chowa jako dziaalnoci terrorystycznej. Np. nie kady zamach bombowy jest aktem terro-ryzmu. Podoenie bomby pod samochd gangstera przez konkurencyjn grup przestpcz nie jest w adnej mierze zamachem terrorystycznym, a zwykym aktem bandytyzmu.

Chocia terroryci maj do dyspozycji szerok gam form, w jakiej mog przeprowa-dzi zamierzony przez siebie akt terroru to wybr odpowiedniej formy wcale nie jest pro-sty i podlega szeregowi czynnikw ograniczajcych swobod moliwoci wyboru. Do tych czynnikw nale midzy innymi: Cel zamierzonego aktu terroru; Rodzaj obiektu zamachu, jego pooenie, dostpno, ochrona itp.; Moliwoci organizatorw zamachu; Pastwowy lub lokalny system bezpieczestwa.

Do najczciej stosowanych przez terrorystw form ataku przy realizacji zaoonych

celw nale: Ataki przy uyciu broni palnej; Zamachy bombowe; Ataki przy uyciu broni biaej lub innych niebezpiecznych przedmiotw; Porwania samolotw lub innych rodkw masowej komunikacji; Wzicie zakadnikw lub zamachy na ycie konkretnych osb; Sabota; Ataki z wykorzystaniem rodkw niekonwencjonalnych zaliczanych do broni ma-

sowego raenia - BMR; Ataki przy uyciu zdalnie sterowanych modeli; Ataki elektroniczne; Ataki przy pomocy opanowanego wczeniej samolotu; Napady. Ataki przy uyciu broni palnej sposb dziaania, w ktrym terroryci wykorzystu-

j do zadania strat lub zniszczenia obiektu szeroko rozumianej broni strzeleckiej (od pi-stoletw i rcznej broni maszynowej oraz granatw po modzierze, dziaa i pociski rakie-towe). Ten typ zamachw stosowany by wczeniej jedynie w walkach zorganizowanych


21

grup przestpczych, obecnie jest szeroko wykorzystywany szczeglnie przez ugrupowa-nia islamskie.

Zamach bombowy najczciej stosowany sposb ataku przez terrorystw, daje sprawcy poczucie wzgldnego bezpieczestwa, poniewa moe on znajdowa si z dala od miejsca eksplozji. Wybuch powoduje powstanie duej siy niszczcej, w jego wyniku duo osb zostaje rannych lub zabitych a sam obiekt moe zosta doszcztnie zniszczony. Sama informacja o podoenia adunku wybuchowego powoduje powstanie paniki. Ope-racja poszukiwania jest bardzo kosztowna, dezorganizuje i burzy porzdek publiczny. Za stosowaniem zamachw bombowych przy pomocy materiaw wybuchowych przemawia rwnie atwo zdobycia komponentw do wyprodukowania bomby, mona j zrobi z produktw oglnie dostpnych w handlu. Kraje, w ktrym dokonywane jest niewtpli-wie najwicej zamachw z uyciem materiaw wybuchowych to Izrael a ostatnio Irak, atakowane przez terrorystw z kilkunastu organizacji terrorystycznych doskonale zorga-nizowanych, wyposaonych i sponsorowanych. Fakt stosunkowo niewielkiej liczby ofiar (w stosunku do iloci i rangi zamachw) wiadczy o doskonaym przygotowaniu Izraela do walki z terroryzmem oraz skutecznoci stosowanych przez suby specjalne procedur. Brak tego typu dziaa, brak odpowiednio licznych i przygotowanych sub w Iraku daje nam obraz jak tego typu terroryzm moe zdezorganizowa funkcjonowanie pastwa.

Odmian zamachu bombowego s tzw. ywe bomby jedna z najokrutniejszych i najgroniejszych form ataku terrorystycznego. ywe bomby to zdeterminowani ludzie dokonujcy detonacji przenoszonego urzdzenia wybuchowego (na sobie, w teczce, torbie lub walizce itp.). Mog by nimi rwnie kierowcy pojazdw puapek. W wielu wypad-kach systemy ochrony s bezsilne przed takimi dziaaniami. Dopiero w ostatnich latach skonstruowano urzdzenia pozwalajce wykry fakt przenoszenia przy sobie materiau wybuchowego, co pozwala czasami izolowa takiego osobnika i zapobiec wywoaniu deto-nacji przenoszonego przez niego urzdzenia wybuchowego. Przenoszenie na sobie urz-dzenia wybuchowego wymaga odpowiedniego ubioru w miar lunego, obszernego, szczelnie zakrywajcego ciao. Std te czsto do zada takich kierowane s kobiety. Praw-dopodobiestwo wykorzystania takiego sposobu przenoszenia urzdze wybuchowych wzrasta w porze chodniejszej, gdy taki ubir nie jest czym wyrniajcym z otoczenia.

Obiekty szczeglnie chtnie atakowane za pomoc urzdze wybuchowych to samo-loty, bowiem do spowodowania katastrofy wystarczy stosunkowo niewielki adunek wy-buchowy, umieszczony np. w przedmiocie codziennego uytku i nadany jako baga. Przykad takiego dziaania to synna katastrofa lotu Panam nr 103 nad szkock miejsco-woci Lockerbie. Oprcz samolotw obiektami zamachw bombowych s rwnie takie obiekty, w ktrych znajduje si dua liczba osb (jak terminale portw lotniczych, dwor-ce, markety, bazary, rodki komunikacji itp.). Atakowanie tych obiektw szczeglnie w ostatnich latach ma na celu oprcz zniszcze materialnych spowodowa maksymalne straty w ludziach.

Ataki przy uyciu broni biaej lub innych niebezpiecznych przedmiotw jest to najprostsza forma ataku terrorystycznego. Zamachowiec moe wej w posiadanie broni biaej lub innego niebezpiecznego narzdzia w sposb zupenie niczym nieograniczony. Nabycie noa (scyzoryka, sekatora, piy, itp. przedmiotu) nie wymaga uzyskania jakiego-kolwiek pozwolenia. Ilo punktw sprzedajcych tego typu bro bia lub inne niebez-pieczne narzdzia jest wyjtkowo dua. Poczwszy od punktw sprzeday sprztu my-


22

liwskiego, nurkowego, paramilitarnego po supermarkety ze sprztem ogrodniczym, bu-dowlanym czy te gospodarstwa domowego.

Porwania (uprowadzenia) samolotw lub innych rodkw komunikacji sposb dziaania polegajcy na przejciu si kontroli nad pojazdem lub samolotem i dalszym wykorzystywaniu go zgodnie z zaoonymi celami. Porwania samolotw byy do po-wszechnym zjawiskiem w latach 60-tych i na pocztku lat 70-tych. Obecnie ze wzgldu na znaczcy postp w organizacji i funkcjonowaniu systemw ochrony jest to bardzo rzad-ko stosowana metoda dziaania terrorystw. Uprowadzenia pojazdw z towarami po-wszechnego uytku s metod stosowan przez organizacje przestpcze (terroryzm krymi-nalny). Odnotowano take przypadki porywania autobusw przewocych okrelone grupy pracownikw lub np. dzieci i traktowania ich jako zakadnikw w zmuszaniu wadz do wy-konania okrelonych przedsiwzi np. uwolnienia winiw, wypaty okupu itp.

Zamachy na ycie konkretnych osb jest to najstarsza znana forma dziaania ter-rorystw, stosowana powszechnie do dnia dzisiejszego. Cele ataku s czsto do przewi-dzenia, a terroryci niezmiennie przyznaj si do niego po jego wykonaniu. Najczciej zamachy skierowane s przeciwko: urzdnikom administracji pastwowej, dyrektorom przedsibiorstw, policjantom, onierzom, przywdcom partii politycznych. Spord wie-lu w dziejach wiata zamachw na ycie wadcw w pastwach, niektre z nich bezpo-rednio wpyway na losy wiata. Wystarczy chociaby przywoa zamach na austriackie-go arcyksicia Ferdynanda, w Sarajewie 1914 rok26, ktry sta si przyczynkiem do wy-buchu I wojny wiatowej. Odmian tego typu dziaa s uprowadzenia osb (kidnaping) forma ataku polegajca na przetrzymywaniu osoby lub osb w nieznanym miejscu, po to, aby fakt ten wykorzysta jako element przetargowy w spenieniu stawianych da. Terroryci przetrzymuj ofiary lub ofiar w odosobnionym miejscu, starajc si zapewni sobie poczucie wzgldnego bezpieczestwa, przed dziaaniami policji i innych sub sta-rajcych si doprowadzi do uwolnienia uprowadzonej osoby.

Wzicie zakadnikw sytuacja, w ktrej terroryci przetrzymuj osob lub osoby, w celu uycia ich jako karty przetargowej w negocjacjach z policj (wadz), oraz jako elementu majcego powstrzyma siow interwencj policji lub wojsk (zakadnicy stano-wi niejako tarcz osaniajc terrorystw). W odrnieniu od uprowadzenia, miejsce przetrzymywania osb (osoby) jest znane. Stosowanie tej metody ulega ograniczeniu. Ma ona swoich zwolennikw wrd tych organizacji, ktre pragn przez swj czyn uzyska rozgos, bowiem sytuacje, gdzie wystpuj zakadnicy s zazwyczaj w centrum zaintere-sowania rodkw masowego przekazu. Czsto w akcjach tego typu wzicie zakadnikw nastpuje w sposb spontaniczny, niezakadany w pierwotnym planie akcji. Moe si tak sta w przypadku zakcenia planu dziaania np. poprzez odcicie drogi odwrotu i unie-moliwienie si terrorystom moliwoci wycofania si po wykonaniu akcji. Zakadnicy stanowi w takim przypadku gwarancj bezpieczestwa uczestnikom akcji.

Atak z wykorzystaniem rodkw niekonwencjonalnych zaliczanych do broni ma-sowego raenia BMR . Prawdopodobiestwo uycia przez terrorystw BMR ronie z kilku zasadniczych powodw. Po pierwsze skierowanie si wspczesnego terroryzmu w kierunku maksymalizacji zadawanych strat. Powstaj nowe coraz bardziej radykalne

26 C. Sifakis, Encyklopedia zamachw, Warszawa Krakw 1994, s. 62.


23

grupy zakadajce wanie wykorzystanie BMR jako idealnego sposobu nagonienia swych pogldw, da lub ukarania potencjalnych przeciwnikw poprzez doprowadze-nie do poziomu zadanych strat do skali masowej (BMR jest idealnym rodkiem do tego celu). Po drugie rozpowszechnianie broni i technologii jdrowych, chemicznych lub bio-logicznych w szeregu krajach wspierajcych terroryzm umoliwia terrorystom dostp do tej broni. Wreszcie po trzecie rozwj nauki i techniki, rosnca dostpno komponentw i technologii niezbdnych do wytworzenia takiej broni powoduje coraz wiksze prawdo-podobiestwo wytworzenia jej domowym sposobem. rodki zaliczane do BMR dzieli-my na trzy zasadnicze grupy: Bro jdrow (adunki nuklearne lub rodki promieniotwrcze); Bro chemiczn (bojowe rodki trujce, toksyczne rodki przemysowe, krystaliczne

postaci toksyn bakteryjnych lub organicznych); Bro biologiczn (bakterie i wirusy wybranych chorb zakanych, niektre rodzaje

grzybw, riketsji, toksyny bakteryjne, zwierzce, rolinne). Broni jdrow dysponuje praktycznie (oficjalnie lub nie) na dzie dzisiejszy kilkana-

cie pastw, broni chemiczn i biologiczn kilkadziesit. Kilka z nich nie kryje swoich sympatii dla organizacji terrorystycznych, finansujc ich dziaalno lub zapewniajc wsparcie logistyczne lub polityczne. Stwarza to stale rosnc grob moliwoci przenik-nicia takich broni do organizacji terrorystycznych, a nastpnie wykorzystanie ich do ata-ku wybranych celw. Poniewa wiele organizacji terrorystycznych dysponuje znacznymi funduszami istnieje rwnie moliwo, e taka bro, komponenty do jej budowy lub usugi specjalistw mogcych j skonstruowa mog zosta po prostu zakupione. Mi-dzynarodowa Agencja Energii Atomowej odnotowaa w cigu ostatnich dziesiciu lat okoo 400 przypadkw przemytu lub nielegalnej sprzeday materiaw radioaktywnych.

Atak przy wykorzystaniu adunku nuklearnego lub rodkw promieniotwr-czych. Moliwo wykorzystania przez terrorystw broni nuklearnej stale ronie w zwiz-ku z pozyskiwaniem takiej broni przez pastwa jawnie wspierajce organizacje terrory-styczne. Istnieje rwnie niebezpieczestwo zdobycia takiej broni z arsenaw pastw po-siadajcych taktyczn bro jdrow. Szczeglne zagroenie stanowi tu sytuacja, ktra wytworzya si po rozpadzie ZSRR i wycofywanie wojsk radzieckich z terenw pastw byego Ukadu Warszawskiego w tym take i terytorium Polski.

Zastosowanie rodkw promieniotwrczych w dziaaniach terrorystycznych. Ta forma ataku sprowadza si do rozproszenia na okrelonym obszarze lub w okrelonym obiekcie substancji powodujcych jego skaenie oraz napromieniowanie znajdujcych si w nim ludzi. Mona dokona tego w atwy sposb mieszajc rodek promieniotwrczy z klasycznym materiaem wybuchowym i detonujc tak przygotowan tzw. brudn bom-b. Usunicie takiego skaenia jest niezwykle trudne, a czasami wrcz niemoliwe, co stwarza czsto konieczno zniszczenia obiektu. W zalenoci od postaci rodka promie-niotwrczego mona go rozsypa, rozla lub zastosowa w postaci aerozolu lub rozpro-szy przy pomocy adunku konwencjonalnego materiau wybuchowego.

Atak z wykorzystaniem rodkw chemicznych. Moemy wyrni tu dwa podsta-wowe rodzaje dziaa: Wykorzystanie rodkw zaliczanych do broni chemicznej BCh;


24

Wykorzystanie toksycznych rodkw magazynowanych lub wykorzystywanych na te-renie aglomeracji warszawskiej lub w jej bezporednim otoczeniu. Rne rodki chemiczne wykorzystywano do umiercania ludzi od stuleci. Za ich sto-

sowaniem przemawiao gwnie to, e mona je byo stosowa w sposb skryty. Czsto te ich dziaanie poprzedza odpowiednio dugi okres utajenia pozwalajcy na oddalenie si sprawcy z miejsca ich uycia. Stosowano je zarwno przeciw pojedynczym osobom (przypadki otrucia) lub w sposb masowy przeciwko okrelonym grupom ludnoci (za-truwanie studni, ywnoci itp.). Wszystkie te sposoby pozostay aktualne do dzi a rozwj nauki i techniki wzbogaciy je o nowe pozycje (amunicja wybuchowa, aerozole, rozpyla-nie z powietrza itp.). Uycie w ataku terrorystycznym BCh w duej skali moe spowodo-wa w zalenoci od rodzaju uytego rodka masowe zatrucie ludzi przebywajcych w re-jonie uycia BCh lub na trasie przemieszczania si trujcego oboku (z rnym skutkiem miertelnym), skaenie okrelonego obszaru.

Atak z wykorzystaniem rodkw biologicznych. Bro biologiczna jest jednym z najgroniejszych rodkw masowego raenia i nazywana jest czsto broni masowego raenia ubogich, poniewa przy ogromnej skutecznoci nakady na jej pozyskanie s mi-nimalne. Substancje biologiczne uywane w BB (bakterie, wirusy, itp.) mog wystpowa w rodowisku naturalnym samoistnie lub mog by produkowane dla potrzeb suby zdrowia. Sytuacja taka powoduje, e ich pojawienie si w rodowisku moe nie zosta zauwaone dostatecznie szybko. Dodatkow jej zalet jest to, e charakteryzuj ja nie-wielkie rozmiary i waga, co uatwia transport, przechowywanie i wreszcie samo wykona-nie ataku.

Ataki przy uyciu zdalnie sterowanych modeli latajcych jest to swego rodzaju alternatywa wobec wzrostu poziomu bezpieczestwa w ochranianych obiektach. Zdalnie sterowany model latajcy nawet, jeeli zaopatrzony w adunek materiau wybuchowego moe stanowi istotne zagroenie dla ywotnych czci obiektu, skutkowa zniszczeniem lub uszkodzeniem, ktre mog decydowa o jego funkcjonowaniu. W przypadku nato-miast zaatakowania w ten sposb startujcego lub ldujcego w porcie lotniczym statku powietrznego moe doprowadzi do katastrofy lotniczej. Jak tragiczne mog by skutki takiego zdarzenia pokazuj przypadki licznych katastrof lotniczych zaistniaych po zde-rzeniach samolotw z ptakami. Ten sposb ataku jest rwnie stosunkowo bezpieczny dla potencjalnego terrorysty. Rozwj techniki modelarskiej oraz stosowanej w niej elektroni-ki znacznie zwiksza prawdopodobiestwo zaistnienia takiego ataku oraz precyzj jego wykonania. Atak tego rodzaju moe stanowi wsparcie szerzej zaplanowanej akcji i sta-nowi jej etap polegajcy np. na obezwadnieniu systemu bezpieczestwa.

Atak elektroniczny jedna z najnowszych form dziaania terrorystycznego. Pole-ga na wamywaniu si do sieci lub systemw informatycznych i poprzez wprowadzane w nich zmiany, zakcenie dziaania lub wrcz parali zarzdzanych przez nie dziedzin takich jak komunikacja, energetyka, obrona pastwa itp. Dziaania takie mog rwnie polega na obezwadnieniu wszelkich systemw elektronicznych na okrelonym obszarze przez wywoanie silnego impulsu elektromagnetycznego. W dzisiejszej dobie wykorzy-stania systemw elektronicznych prowadzi to praktycznie do cakowitego sparaliowania jakiejkolwiek dziaalnoci w takim rejonie. W przypadku ruchu lotniczego szczeglnie


25

niebezpieczne jest zakcenie lub obezwadnienie systemw nawigacyjnych zarwno tych na ziemi jak i na pokadzie samolotu.

Wykorzystanie jako rodka walki, ataku opanowanego wczeniej samolotu jest to zaplanowane i drobiazgowo przygotowane opanowanie lub uprowadzenie leccego samolotu i wykorzystanie go jako swego rodzaju pocisku do zniszczenia wczeniej wyty-powanego celu. Jest to przedsiwzicie trudne do realizacji z dwch powodw. Po pierw-sze w dzisiejszych czasach jest niezmiernie trudno dokona porwania samolotu. Po drugie przynajmniej jeden z porywaczy musi posiada umiejtno pilotowania takiego typu sa-molotu jaki zasta porwany i to w stopniu wykraczajcym poza przecitno.

W/w sposb ataku zosta zastosowany po raz pierwszy 11.09.2001 r. do ataku na WTC i Pentagon. Natenie ruchu lotniczego, ktre stale ronie stwarza coraz wiksze problemy z ochron statkw powietrznych szczeglnie tych niewielkich stacjonujcych na prywatnych ldowiskach, ldowiskach aeroklubw itp. Nawet mae samoloty wyko-rzystane do tego celu mog doprowadzi do nieobliczalnych skutkw. Wykorzystane mo-g zosta samoloty pozyskane na terenie kraju lub poza jego granicami. Due samoloty zawieraj kilkanacie ton paliwa - ju z tego powodu mona porwna do latajcych bomb, natomiast wykorzystanie niewielkich statkw powietrznych dodatkowo napenio-nych mieszaninami wybuchowymi jest zagroeniem jak najbardziej realnym.

Napad, rabunek ta forma ataku terrorystycznego obliczona jest wycznie na zdo-bywanie rodkw finansowych na dziaalno terrorystyczn. Przeprowadzenie duych zamachw terrorystycznych, ich eskalacja, wymaga posiadania przez organizacje terrory-styczne znaczcych kwot pieninych. Koszty zwizane z dziaalnoci terrorystyczn to chociaby zakup rodkw walki (broni, materiaw wybuchowych), przeprowadzenia szkolenia (np. w pilotau samolotw), zalegalizowania pobytu terrorystw w danym pa-stwie (czasami pobyt taki trwa kilka lat zanim nastpi przeprowadzenie zamachu).

Obecnie grupy terrorystyczne, takie jak chociaby Al-Kaida, prowadz szereg legal-nych przedsiwzi gospodarczych, dochody z ktrych przeznaczane na s dziaalno terrorystyczn. Nie kada organizacja terrorystyczna ma takie moliwoci. Dlatego te terroryci uciekaj si do typowej dziaalnoci przestpczej, majcej na celu zdobycie rodkw finansowych, pozwalajcych przygotowa i przeprowadzi skuteczny zamach.

Napad rabunkowy na bank moe si przerodzi w sytuacj zakadnicz. Zaskoczeni przez ochron placwki bankowej bd znajdujcy si akurat w pobliu patrol policji, ter-roryci, mog wzi w charakterze zakadnikw pracownikw i klientw banku. Zakad-nicy bd stanowi dla nich gwarancje bezpieczestwa w rozmowach z wadzami.

1.3. Terroryzm na terenie Polski Polska przeomu XX i XXI wieku jest krajem wolnym od terroryzmu w wymiarze,

z jakim spotykamy si z nim we wspczesnym wiecie. W naszym spoeczestwie nie ma tradycji ruchw anarchistycznych, separatystycznych o orientacji ekstremistycznej, czy te stricte terrorystycznych.

Odnotowywana liczba eksplozji i podoe adunkw wybuchowych, zwaszcza w Warszawie, Gdasku, a take Bydgoszczy i Toruniu zaliczana moe by tylko i wy-cznie do zwykych aktw kryminalnych. Stanowi one narzdzie stosowane przez ban-


26

dytw w walce midzy rywalizujcymi ze sob grupami przestpczymi. Nie nosz one cech zamachw terrorystycznych. Bandyci w swoich dziaaniach signli natomiast po metody kojarzone do niedawna wycznie z dziaalnoci terrorystyczn.

Mona jednak, mimo wczeniej zaprezentowanego stanowiska, przytoczy kilka ak-tw przestpczych, o ktrych mona i praktycznie naley okreli, jako zamachy o ce-chach terroryzmu, jakie miay miejsce w Polsce XX wieku. Nale do nich27: w okresie midzywojennym: zabjstwo przez Eligiusza Niewiadomskiego (fana-

tycznego zwolennika endecji) pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej profesora Ga-briela Narutowicza 16 grudnia 1922 roku.

w okresie powojennym:

10 wrzenia 1950 roku podczas uroczystoci doynkowych w Lublinie grupa czonkw nielegalnej organizacji podziemnej o pseudonimach: Zemsta, Stan, Ja-rema, uzbrojona w pistolety, granaty i pistolety maszynowe przygotowywaa si do zabjstwa Prezydenta B. Bieruta i Ministra Obrony Narodowej K. Rokosow-skiego. Do planowanego ataku nie doszo. Grupa zostaa aresztowana w trakcie przygotowa do dokonania zamachu;

7.02.1952 roku schizofrenik uzbrojony w pistolet produkcji radzieckiej typu TT, usiowa wymusi zaatwienie prywatnej sprawy na Prezydencie B.Bierucie. W trakcie interwencji funkcjonariuszy ochrony zastrzeli jednego z nich, ppor.K. Markowskiego, natomiast kpt. Doskoczyskiego ciko rani. Obezwadniony, zo-sta przekazany do zakadu zamknitego lecznictwa psychiatrycznego. Z racji swej niepoczytalnoci nigdy nie stan przed sdem za popeniony przez siebie czyn;

w 1953 (dokadniejszych danych brak) nn mczyzna lat ok. 40. uzbrojony niebez-pieczne narzdzie siekier, wtargn do Belwederu z zamiarem dotarcia do Pre-zydenta B. Bieruta. Ciko rani oficera ochrony stojcego na posterunku honoro-wym ppor. Cechniaka. Zgin zastrzelony przez oficera ochrony;

15.07.1959 roku w Zagrzu (wojewdztwo katowickie) S. Jaros zdetonowa elek-trycznie adunek wybuchowy zaoony w koronie drzew przy trasie przejazdu I Se-kretarza KC KPZR Nikity Chruszczowa oraz I Sekretarza KC PZPR Wadysawa Gomuki. Sprawca zamachu celu nie osign. Bomba zdetonowana zostaa w nie-odpowiednim momencie. Ofiar bya jedynie znajdujca si w pobliu eksplozji osoba. Ranny w nog zosta porzdkowy na trasie S. Jdrusik;

2.12.1960 roku, ponownie w Zagrzu, zdetonowano przedwczenie adunek wybu-chowy umieszczony w ziemi przy trasie przejazdu I Sekretarza KC PZPR Wady-sawa Gomuki. Ofiarami ponownie byy przypadkowe osoby. W wyniku eksplozji 13-letnia Z. Krtus zostaa poraona odamkiem (doznaa wstrznienia mzgu, pa-raliu koczyn dolnych), ranny zosta take 50-letni J. Bryl (w wyniku odniesio-nych ran dozna trwaego kalectwa). Sprawca, ktrym ponownie by S. Jaros zosta tym razem aresztowany i wyrokiem sdu skazany na kar mierci;

5/6.10.1971 roku w auli Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Opolu wybuch adunek podoony przez braci Kowalczykw. Skonstruowany zosta z trotylu z zapalni-

27 M. Klenk ,Informacja dotyczca problemu zamachw na przywdcw pastwowych w Polsce oraz dzia-alnoci sub ochronnych, Biuro Ochrony Rzdu, Warszawa 1994, (maszynopis).


27

kiem chemicznym. Miejsce podoenia zostao wybrane celowo w zwizku z prze-widywanym pobytem w auli w dniu 6.10. Przewodniczcego Rady Pastwa J. Cy-rankiewicza. adunek zdetonowany zosta przedwczenie. Obu braci aresztowano, wyrokiem sdu zostali skazani na kary dugoletniego wizienia.

Mimo, i na szczcie podane przykady maj charakter incydentalny, Polacy s rw-

nie ofiarami dziaa terrorystycznych poza granicami naszego pastwa. Jednym z naj-bardziej spektakularnych tego typu wydarze byo zajcie polskiej ambasady, w 1982 ro-ku, w Bernie Szwajcaria. Zakadnikami stali si pracownicy polskiej placwki dyploma-tycznej.

6 wrzenia 1982 roku do budynku ambasady, okoo godziny 1000 wszed mczyzna Polak pragncy jak oznajmi zaatwi spraw paszportow. Kiedy drzwi ambasady otworzyy si, do rodka wraz z nim wbiego jeszcze trzech uzbrojonych mczyzn. Gro-c uyciem posiadanej broni palnej obezwadnili bdcych wewntrz 12. pracownikw ambasady i jednego interesanta28. Nastpnie przebrali si w mundury maskujce typu wojskowego, zaoyli maski przeciwgazowe i przeszukali pomieszczenia w budynku. Podczas tych czynnoci, w sytuacjach, gdy drzwi byy zamknite, strzelali z broni do zamkw. Jeden z mczyzn owiadczy, e wszyscy czterej stanowi grup bojow Po-wstaczej Armii Krajowej. Zaalarmowano miejscowe wadze. Budynek zosta otoczony przez siy policyjne. Okoo godziny 1100 przez okno budynku zosta wyrzucony dokument ultimatum, w ktrym terroryci zadali przywrcenia w Polsce stanu prawnego sprzed 12 grudnia 1981 roku. W razie odmowy spenienia ich da w cigu 48 godzin, zagrozili wysadzenie si w powietrze wraz z zakadnikami. Odpowiednio przeszkoleni policjanci rozpoczli rozmowy z terrorystami. W skutek prowadzonych wielogodzinnych negocjacji zostay zwolnione z budynku wszystkie kobiety. Jeden z zakadnikw, wykorzystujc nieuwag terrorystw, wyskoczy przez okno z drugiego pitra. Ostatecznie w ambasa-dzie pozostao przetrzymywanych piciu mczyzn. 7. wrzenia w Polsce powoany zo-sta przez Prezesa Rady Ministrw zesp midzyresortowy, na czele z Wiceministrem Spraw Zagranicznych Jzefem Wiejaczem, do rozwizania powstaej sytuacji. Otrzyma on wszelkie penomocnictwa do podjcia skutecznych dziaa majcych na celu rozwi-zanie powstaej sytuacji. W Szwajcarii rwnie ukonstytuowa si 12-osobowy sztab kry-zysowy, na czele z Ministrem Sprawiedliwoci i Policji Konfederacji Szwajcarskiej, dok-torem Kurtem Furglerem.

Minister Wiejacz przekaza stronie szwajcarskiej propozycj wysania do Berna pol-skiej grupy antyterrorystycznej. Polska jednostka antyterrorystyczna wczesnej milicji Wydzia Zabezpieczenia Stoecznego Urzdu Spraw Wewntrznych, by od pocztku in-cydentu przygotowywany do odlotu do Berna, w celu przeprowadzenia operacji ratunko-wej majcej na celu uwolnienie przetrzymywanych zakadnikw. Aby jednak moga wkroczy do akcji potrzebna bya zgoda strony szwajcarskiej. Szwajcarzy odmwili owiadczajc, i maj wasne, dobrze wyszkolone siy antyterrorystyczne.

W miar upywu czasu dania terrorystw ulegy zmianie. Do kontaktw z terrory-stami, wadze Szwajcarii dopuciy, oprcz swoich negocjatorw, jeszcze jedn osob. By ni profesor Jzef Bocheski, na stae mieszkajcy w Szwajcarii, ktry podj si mi-sji mediacji. Otrzyma on od nich kolejne warunki, od ktrych uzaleniali uwolnienie za- 28 S. Kochaski , Brygady antyterrorystyczne, operacje, uzbrojenie, Warszawa 1992 s. 14 i nastpne.


28

kadnikw. Tym razem motywy polityczne przestay mie jakiekolwiek znaczenie. Terro-ryci zadali okupu w wysokoci 3 milionw frankw szwajcarskich, a take bezpiecz-nego wyjazdu do Chin lub Albanii. Przedoyli ultimatum o dalsze 48 godzin, do godziny 1000 rano 10. wrzenia.

Wadze Szwajcarii stanowczo odrzuciy nowo postawione dania. Zwrciy si do rzdu polskiego o zgod na przeprowadzenie siowej operacji ratunkowej. Zgod tak otrzymay.

Zgodnie z wczeniej przyjtym planem dziaania, operacja ratunkowa szwajcarskiej jednostki kontrterrorystycznej Stern, w dniu 9.09.1982 roku, miaa nastpujcy przebieg:

o godzinie 1040 pod budynek ambasady podjecha mikrobus z ywnoci, bya to ru-tynowa sytuacja z jak terroryci mili do czynienia od pocztku trwania okupacji ambasady;

o godzinie 1041 z mikrobusu wysiad urzdnik policyjny niosc do budynku ywno w odpowiednio przygotowanych paczkach, znajdujcych si w niesionej przez niego skrzynce;

o godzinie 1042 jeden z terrorystw otworzy drzwi ambasady, skrzynka zostaa wnie-siona do rodka budynku, w chwili kiedy drzwi zostay, zamykane nastpia detonacja odpalonego zdalnie adunku z gazem zawicym umieszczonego w skrzynce, 8. poli-cyjnych komandosw z oddziau Stern weszo do rodka, pozostaych 12. przez okna wstrzeliwao pociski z gazem zawicym, dwch terrorystw zostao obezwadnio-nych w hollu, pozostali zostali obezwadnieni w ssiadujcym z nim pokojem;

o godzinie 1043 operacja zostaa zakoczona, trwaa 3 minuty, a sam szturm okoo 30. sekund. Nikt z przetrzymywanych zakadnikw, policjantw biorcych udzia w operacji, i w kocu samych terrorystw, nie odnis adnych obrae. Jak si okazao prawdziwa motywacja, ktr kierowali si napastnicy nie bya motywa-

cj polityczn, a wycznie kryminaln, podyktowan chci uzyskania szybko i w miar atwo, duego zysku. Grupa terrorystyczna, za jak si podawali, pod nazw Powstacza Armia Krajowa nigdy nie istniaa.

Nie zawsze jednak zamachy terrorystyczne dokonywane poza granicami naszego kra-ju, a w ktrych bior udzia obywatele naszego kraju, maj tak szczliwe zakoczenie. Bardziej tragiczne w skutkach byy wydarzenia w Libanie, z marca 1990 roku. W odpo-wiedzi na deklaracj premiera rzdu RP Tadeusza Mazowieckiego, udzielenia pomocy Izraelowi przy tranzycie do tego pastwa, emigrantw rosyjskich pochodzenia ydow-skiego, jedna z terrorystycznych organizacji palestyskich dokonaa w odwecie, w Bejru-cie zamachu na polskiego dyplomat. W wyniku otrzymanych podczas zamachu ran po-strzaowych dyplomata zmar, jego ona zostaa ciko ranna.

Inny przebieg miay wydarzenia w stolicy Peru Limie, w ktrych uczestniczy inny polski dyplomata.

W 1996 roku wrd ponad 400 zakadnikw peruwiaskiej organizacji Tupak Amaru, ktra 18.12.1996 roku zaja rezydencj japoskiego ambasadora, by polski charge d`affaires ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Limie, Wojciech Tomaszewski. Na szczcie jego gehenna nie trwaa zbyt dugo. Zosta on szczliwie uwolniony w wyniku


29

podjtych negocjacji, wraz z grup 220. dyplomatw, 23.12. 1996 roku, w gecie dobrej woli terrorystw.

Ostatecznie w ambasadzie zostao 72 zakadnikw, ktrzy odzyskali wolno dopiero 22 kwietnia 1997 roku w wyniku brawurowej operacji ratunkowej peruwiaskiej jednost-ki antyterrorystycznej.

Rwnie polska obecno w Iraku zaowocowaa aktem terroryzmu przeciwko obywatelom Polski. W 2004 roku uprowadzony zosta jeden z dyrektorw wrocawskiej firmy budowlanej Jedynka, ktra miaa realizowa kontrakt na budow osiedla miesz-kaniowego w jednym z irackich miast. W wyniku akcji przeprowadzonej przez amery-kaskich komandosw uzyska on wolno po tygodniu niewoli. W 2004 roku, 5 czerwca, w ataku terrorystycznym zgino dwch byych onierzy GROM, ktrzy po przejciu na emerytur podjli prac w amerykaskiej firmie ochraniarskiej Blackwater realizujcej kontrakt na terenie Iraku29. By to pierwszy dzie ich pracy w nowym miejscu. Iraccy ter-roryci zabili 7 maja 2004 roku dziennikarza polskiej telewizji Waldemara Milewicza oraz podrujcego z nim montayst, algierskiego pochodzenia, Mounira Bouamrane.

Biorc pod uwag oddziaywanie na Polsk terroryzmu midzynarodowego, general-nie uwidaczniaj si rne okolicznoci, ktre sprzyjaj aktywnoci czonkw poszcze-glnych organizacji terrorystycznych. Z ca pewnoci naley do nich otwarcie granic, atwo komunikacji i podrowania, rosnca liczba cudzoziemcw przebywajcych w Polsce (bez wzgldu na powody, ktrymi si kieruj) oraz niestety zauwaalna coraz mniejsza skuteczno kontroli administracji i przejawiajcy si liberalizm w polityce na-szego kraju wobec osb z innych pastw. Naley take doda udzia naszych si zbrojnych w prowadzonych operacjach midzynarodowych30. Do najistotniejszych przesanek, predy-stynujcych nasz kraj, jako cel atakw terrorystycznych, naley bezwzgldnie zaliczy:

Czonkostwo w Pakcie Pnocnoatlantyckim;

Czonkostwo w Unii Europejskiej;

Udzia naszych si zbrojnych oraz policji w misjach pokojowych na terenach objtych konfliktami zbrojnymi, a zwaszcza w krajach byej Jugosawii, gdzie miay one rw-nie charakter wojen religijnych przeciwko muzumanom;

Wsppraca ze Stanami Zjednoczonymi w ramach strategicznego partnerstwa;

Normalizacji stosunkw z Izraelem;

Polityczne popieranie oraz fizyczny udzia polskiego kontyngentu si zbrojnych w a-merykaskiej koalicji antyterrorystycznej w Afganistanie;

Zaangaowanie polskich si zbrojnych w operacj stabilizacyjn w Iraku;

Moliwo utworzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej baz wojskowych Sta-nw Zjednoczonych;

Moliwo instalacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej amerykaskiego syste-mu tarczy antyrakietowej;

Informacje (bez wzgldu na ich autentyczno) o istnieniu na terytorium Rzeczypo-spolitej Polskiej tajnych wizie dla przetrzymywanych przez USA terrorystw;

29 J. Rybak, GROM.PL, Tajne operacje w Afganistanie, Zatoce Perskiej i Iraku, Warszawa 2005, s. 257. 30 Szerzej: tame, s. 72 74.


30

Przyznanie Polsce organizacji EURO 2012 impreza ta, o charakterze midzynaro-dowym jest doskonaym celem zamachu terrorystycznego. Na podstawie zaprezentowanych czynnikw mona wysnu wniosek, e nasz kraj

jest zagroony atakami terrorystycznymi. Terroryzm jest uznawany za chorob wspcze-snego adu midzynarodowego. Pki nie znajdzie si antidotum na istniejce wspcze-nie wanie pomidzy poszczeglnymi grupami na tle etnicznym, religijnym czy ideolo-gicznym, pty istnie bd grupy zamierzajce osign swj cel za pomoc metod terro-rystycznych. Dlatego te Polska jako aktywny uczestnik midzynarodowych stosunkw musi stanowczo przeciwstawia si zjawisku terroryzmu31.

Podejmowane przez nasz kraj dziaania musz rwnie jednoznacznie dawa do zrozumienia, e pastwo potpia jakkolwiek dziaalno terrorystyczn.

1.4. Walka i przeciwdziaanie zagroeniom terrorystycznym Przeciwdziaanie oraz zwalczanie zagroe terrorystycznych zwizane jest z picioma

obszarami (elementami) oddziaywania pastwa32 (ryc. 1.3.)

Ryc. 1.3. Pi elementw skadowych przeciwdziaania terroryzmowi

(rdo: S. Wojciechowski, Policja a problem przeciwdziaania terroryzmowi w Polsce oglne za-oenia, [w:] Policja w Polsce stan obecny i perspektywy, tom. 2, red. A. Szymaniak, W. Ciepiela, Pozna 2007, s. 199.)

31 K. Liedel, Polska wobec terroryzmu. Symptomy dzisiejszego zagroenia Polski aktami terrorystyczny-mi, http://www.terroryzm.com/articles.php?id=286 32 S. Wojciechowski, Policja a problem przeciwdziaania terroryzmowi w Polsce oglne zaoenia, [w:] Policja w Polsce stan obecny i perspektywy, tom. 2, red. A. Szymaniak, W. Ciepiela, Pozna 2007, s. 198 200.

ZWALCZANIE

PROGNOZOWANIE

REAGOWANIE

ZAPOBIEGANIE

OCHRONA


31

Pod kadym z piciu poj naley rozumie33:

1. zapobieganie caoksztat inicjatyw zmierzajcych do powstrzymania poszczegl-nych osb lub grup osb przed podjciem jakichkolwiek dziaa terrorystycznych;

2. zwalczanie dziaania wymierzone bezporednio w struktury terrorystyczne celem ustalenia ich lokalizacji, liczebnoci, powiza, itp. oraz unieszkodliwienia, ukara-nia, a take uniemoliwienia ponownego odtworzenia istniejcych struktur, syste-mw komunikowania czy te rde finansowania mamy tu do czynienia z tzw. formu 4U (ustalenie, unieszkodliwienie, ukaranie, uniemoliwienie);

3. ochrona dotyczy jak najpeniejszego i najskuteczniejszego zabezpieczenia osb oraz caej zagroonej infrastruktury przed atakami terrorystycznymi;

4. reagowanie dziaania zwizane z minimalizacj skutkw ewentualnego zamachu terrorystycznego;

5. prognozowanie obejmuje zarwno analiz rzeczywistych jak te potencjalnych ce-lw, dobr moliwych form, rodkw i metod dziania w odniesieniu do rozmiaru za-groenia, wykaz potencjalnych ofiar jak te moliwych sprawcw zamachw. Pro-gnozowanie jest swoistym cznikiem spinajcym cztery wymienione wczeniej ele-menty, z uwzgldnieniem zachodzcych midzy nimi rnych interakcji. Odnoszc si do przedsiwzi majcych zabezpieczy spoeczestwo przed terrory-

zmem, naley antycypowa, i podany w tym przedmiocie system musi zawiera po-wyej wymienione podsystemy. Wynika to z ogu podejmowanych czynnoci w ramach dziaa zwanych antyterroryzmem (zawierajcych przedsiwzicia o charakterze anty-terrorystycznym defensywne dziaania majce na celu zmniejszenie podatnoci na akty terrorystyczne jak te kontrterrorystycznym ofensywne kroki podjte w celu prewen-cji odstraszania i odpowiedzi na terroryzm34), okrelanych jako: zesp dziaa nauko-wych, prawnych wojskowo-policyjnych ukierunkowanych na zwalczanie aktw terrory-zmu oraz zmierzajcych do zapobiegania, przeciwdziaania i likwidacji zagroe zwiza-nych z moliwoci zaistnienia aktw terrorystycznych35 (ryc. 1.4.).

Dziaania prewencyjne (defensywne antyterrorystyczne), dotycz zdobywania in-formacji przez suby specjalne i zwizane s z:

Uzyskiwaniem informacji w drodze wykorzystania do tego celu informatorw (taj-nych wsppracownikw), wykorzystania rodkw technicznych (podsuchw, pod-gldw, itp.), pracy tzw. biaego wywiadu, czyli uzyskiwania informacji w drodze analizy jawnych, legalnych rde ich wytwarzania (strony internetowe, ksiki, pu-blikacje prasowe, opracowania naukowe);

Analizowaniem informacji kada informacja musi przej proces obrbki pod k-tem jej wiarygodnoci i przydatnoci w dalszym postpowaniu;

Wykorzystaniem informacji uzyskane informacje o zagroeniu terrorystycznym su do wypracowania rekomendacji dla sub pastwa odpowiedzialnych za jego

33 Tame. 34 M. Drost, Operacje militarne inne ni wojna w doktrynie NATO i USA, Zeszyty Naukowe AON 2000, nr 2 (39), s. 15. 35 S. Pikulski, Prawne rodki zwalczania terroryzmu, Olsztyn 2000, s. 125.


32

bezpieczestwo co do przedsiwzi jakie naley podj aby zabezpieczy pastwo przed ewentualnym zamachem terrorystycznym;

Zbieraniem informacji wszelkie uzyskane informacje su do budowania bazy da-nych, ktra to baza (lub bazy np. kilka rnych baz danych tematycznych) mog w przyszoci posuy do generowania rekomendacji lub prognoz w zakresie zagro-enia pastwa terroryzmem.

Ryc. 1.4. Gwne obszary dziaa w zakresie przeciwdziaania i walki z terroryzmem (rdo: opracowanie wasne)

Dziaania wywiadowcze dziel si na dziaania o charakterze defensywnym, zwiza-

nym z przyjmowaniem (uzyskiwaniem) informacji, ktre na bieco s przekazywane od rde osobowych klub te stanowi efekt pracy rodkw technicznych. Maj one te cha-rakter ofensywny, zwizany z inspirowaniem przez suby specjalne pewnych zachowa i sytuacji, ktre to powoduj moliwoci uzyskania bardziej pogbionej (szczegowej) informacji.

Dziaania defensywne (prewencyjne) zwizane s rwnie z podejmowaniem przed-siwzi organizacyjnych ukierunkowanych na zabezpieczenie miejsc szczeglnie zagro-onych na atak terrorystyczny. W tym celu miejsca te s szczeglnie chronione przez siy policyjne, wojskowe lub wyspecjalizowane agencje ochrony. Przy ich zabezpieczeniu sto-suje si nie tylko ochron fizyczn ale take rodki techniczne. Wykorzystywane s sys-temy telewizji przemysowej do monitorowania zagroonej infrastruktury, tzw. bramki pi-rotechniczne wykrywajce elementy metalowe, ktre mog by rodkami walki (noe, bro palna, elementy konstrukcyjne adunkw wybuchowych, itp.). Wspczesne bramki pirotechniczne wyposaone s take w elektroniczne czujniki wykrywajce obecno ma-teriaw wybuchowych lub narkotykw. Uywa si rwnie urzdze rentgenowskich do

PRZECIWDZIALANIE I WALKA Z ZAGROENIAMI

TERRORYSTYCZNYMI

DZIAANIA DEFENSYWNE

DZIAANIA OFENSYWNE

DZIAANIA WYWIADOWCZE

DZIAANIA PREWENCYJNE

DZIAANIA RATUNKOWE

DZIAANIA RAJDOWE

DEFENSYWNE

OFENSYWNE

ZABEZPIECZENIE OBIEKTW

OCHRONA VIP

DZIAANIA PROPAGANDOWE


33

przewietlania bagau, w celu wykrycia przenoszonej w nich broni lub adunkw wybu-chowych. Podobnie jak bramki pirotechniczne posiadaj obecnie elektroniczne czujniki wykrywajce obecno materiaw wybuchowych lub narkotykw.

Oddzielnym zagadnieniem jest ochrona osb szczeglnie naraonych na atak terrory-styczny, tzw. VIP-w. Wane osobistoci ycia publicznego z punktu widzenia bezpie-czestwa pastwa, takie jak midzy innymi prezydent, premier, niektrzy ministrowie, czy te szef banku centralnego, nale do grupy wysokiego ryzyka stania si obiektem zamachu terrorystycznego. Organizacje terrorystyczne stawiaj sobie niejednokrotnie za cel eliminacj takich osb, stosujc dwie podstawowe formy dokonania zamachu. Pozba-wienie ycia lub zranienie przedstawiciela wadz pociga za sob reperkusje zarwno wewntrz pastwa, jak te moe sta si podstaw do powanych implikacji midzynaro-dowych. Zamach na prezydenta czy te premiera, czonka rzdu, osoby wpywowej w wiecie biznesu, zawsze wywouje negatywn reakcj polityczn i zachwianie rwno-wagi spoecznej36. Ochrona przedstawicieli najwyszych wadz pastwowych jest przed-siwziciem niezwykle trudnym, chociaby ze wzgldu na charakter miejsc, w ktrych przedstawiciele ci mog przebywa. Nie zawsze speniaj one odpowiednie wymogi bez-pieczestwa, a dynamicznie rozwijajca si sytuacji podczas pobytw VIP-w w tych miejscach nie pozwala na waciwe ich przygotowanie pod wzgldem zabezpieczenia an-tyterrorystycznego.

Ostatnim, podstawowym, obszarem dziaa prewencyjnych s dziaania propagando-we, ktrym to powicony jest jeden z kolejnych podrozdziaw niniejszego opracowania.

Dziaania ofensywne (zaczepne, nazywane w literaturze przedmiotu na wiecie dziaa-niami kontrterrorystycznymi) prowadzone s w zakresie trzech podstawowych obszarw:

1. Prowadzeniem dziaa bojowych w ramach operacji ratunkowej zwizanej z uwol-nieniem przetrzymywanych zakadnikw;

2. Prowadzeniem dziaa bojowych w ramach zatrzymywania osb podejrzanych o dziaalno terrorystyczn;

3. Prowadzeniem dziaa bojowych zwizanych z likwidacj osb uznawanych za terro-rystw, zwaszcza przywdcw organizacji terrorystycznych. Tego typu dziaania re-alizowane s midzy innymi przez izraelskie siy specjalne (w Strefie Gazy lub na Za-chodnim Brzegu Jordanu) oraz amerykaskie siy specjalne (w Afganistanie i Iraku). Dziaania tego typu wykonuj siy specjalne wyselekcjonowani, specjalnie wyszko-

leni i wyposaeni onierze (policjanci), przygotowani do dziaa w maych grupach, nie-jednokrotnie na nieprzyjaznym terenie, okrelane mianem pododdziaw (oddziaw) antyterrorystycznych wojskowe lub policyjne jednostki przeznaczone do realizacji za-da bojowych w obszarze dziaa ofensywnych.

36 K. Jaoszyski, Terroryzm antyizraelski. Przedsiwzicia kontrterrorystyczne w Izraelu, Warszawa 2001, s. 53.

Rozdzia II

POLSKIE PRAWO WOBEC PRZESTPCZOCI TERRORYSTYCZNEJ

2.1. Przestpstwo terroryzmu do 2004 roku Polski kodeks karny37 nie definiowa pojcia terroryzmu do roku 2004. Ustawodawca

odnis si do hipotezy aktu normatywnego, ktra to wyczerpuje znamiona przestpstw dokonywanych zarwno przez terrorystw, jak te czonkw zorganizowanych grup prze-stpczych. Wszelkie uregulowania prawne, zwizane ze ciganiem przestpstwa terrory-zmu, zawarte s w tekcie przywoanego powyej kodeksu karnego, ktry reguluje cao-ksztat odpowiedzialnoci karnej za przestpstwa popenione na terytorium Rzeczypospo-litej Polskiej. Kodeks karny przewiduje sankcje karne za szereg przestpstw umylnych, ktre mog by nastpstwem lub te same w sobie stanowi naruszenie prawa w wyniku dziaa o charak

Organy_administracji_rzadowej

Documents

Transcript of Organy_administracji_rzadowej