sWSTÊP ~

~-

1.1. DANE TECHNICZNE

Opis samochodów~.Wprowadzony na rynek w sierpniu 1986 roku samochód Opel Omega jest .

nastêpc¹ modelu Opel Rekord, którego wyprodukowano w ci¹gu 33 latponad 7,6 mln sztuk.Omega jest samochodem klasy wy¿szej, wystêpuj¹cym w dwóch pod- t

stawowych typach nadwozi: kareta (limuzyna) oraz kombi o nazwie Caravan. .-Omega kareta ma baga¿nik o pojemnoœci 520 dm3, która po z³o¿eniu tylnego 1

oparcia wzrasta do 870 dm3. Pojemnoœæ przestrzeni ³adunkowej dla OmegiCaravan po z³o¿eniu tylnego siedzenia wynosi 1850 dm3.Omega ma klasyczny uk³ad napêdowy z silnikiem umieszczonym pod³u¿nie.W samochodzie mo¿e byæ montowany jeden z silników benzynowycho pojemnoœciach 1,8 dm3, 2,0 dm3, 2,4 dm3, 2,6 dm3 oraz 3,0 dm3 (silniki2,4 dm3, 2,6 dm3 oraz 3,0 dm3 nie s¹ omówione w ksi¹¿ce) lub silnikówwysokoprê¿nych o pojemnoœci 2,3 dm3. Silniki o zap³onie iskrowym wy-stêpuj¹ w wersji z uk³adem zasilania gaŸnikowym lub wtryskowym. Nato-miast .silniki o zap³onie sam?czynnym mo¿na otrzymaæ w wersji standar- :1

dowej lub turbodo³adowanej.We wszystkich odmianach samochodu silnik jest zblokowany ze skrzyni¹biegów o piêciu prze³o¿eniach. Na ¿yczenie mo¿e byæ zamontowanaczterostopniowa skrzynia automatyczna. Ze skrzyni¹ biegów wspó³pracujesuche, jednotar~zowe sprzêg³o, z bezazbes.towymi ok³adzinami ci.ernymi oraz ~"

1z centraln¹ sprêzyn¹ talerzow¹ typu BalievIII. Moment obrotowy jest przeno- ,szony na ko³a tylne przez dwuczêœciowy wa³ napêdowy, podparty na jednym '³o¿ysku poœrednim. Mechanizm ró¿nicowy jest wyposa¿ony w dwa sprzêg³a I

p³ytkowe o ograniczonym poœlizgu. Zawieszenie przednie jest typu McPher- json, pochylone do œrodka i wsparte na wahaczach poprzecznych. Wahacze .is¹ mocowane do ramy poœredniej, a ta przykrêcona do nadwozia w dwóch J

punktach. Przednie zawieszenie ma ujemny promieñ zataczania. Ko³a tylnezosta³y równie¿ zawieszone niezale¿nie na wahaczach skoœnych wspó³-pracuj¹cych z krótkimi sprê¿ynami œrubowymi, amortyzatorami i stabilizato-rem. Wahacze s¹ mocowane do belki poprzecznej, która stanowi równie¿mocowanie dla przek³adni g³ównej. Na ¿yczenie samochód mo¿e byæwyposa¿ony w elektroniczny uk³ad kontroli jazdy, który dostosowuje poziom Ii t³umienie zawieszenia do prêdkoœci i warunków jazdy oraz obci¹¿enia. ~

W uk³adzie kierowniczym zastosowano przek³adniê typu kulkowego (mo¿e .jbyæ ze wspomaganiem). Prze³o¿enie przek³adni wynosi 14,7:1.We wszystkich modelach zastosowano dwuobwodowy uk³ad hamulcowy zewspomaganiem. Hamulce przednie i tylne s¹ tarczowe. Opoi Omega z sil- ;

, cæ'nikami 2,0 dm3 oraz wiêkszymi ma tarcze hamulców przednich wentylowane. ;:A,;~

10 .' ,~~"'" -

1.1. DANE TECHNICZNE OPIS SAMOCHODÓW

~ f . . k³ d h I . . ABS H I .f.~ "J Na zyczenle u a amu cowy Jest wyposazony w . amu ec awaryjny:' I;' dzia³a na bêbny kó³ tylnych.ic : Opel Omega zosta³ samochodem roku 1987. Na jesieni 1990 roku nadwozieI~, ;'~ zm?dern~zowano: zmie,niono kszta³t wlotu powietrza z .przodu, zwiê~szono,~ œwiat³a kierunkowskazoworaz wprowadzono nowe spoilery z przodu I z ty³u.

Oznaczenie modelu 1.8 1.8S 1.8 1.8i

Oznaczenie silnika 18NV 18SV E18NVR 18SEH

PojemnoϾ silnika cm3 1796 1796 1796 1796

$rednica cylindra mm 84,8 84,8 84,8 84,8

Skok t³oka mm 79,5 79,5 79,5 79,5

Moc maksymalna kW (KM) 60 (82) 66 (90) 65 (88) 85 (115)- przy prêdkoœci obrotowej obr/min 5400 5200 5200 5600

+ Moment maksymalny N . m 135 148 143 160, - przy prêdkoœci obrotowej obr/min 3000 3400 3200 4600

Stopieñ sprê¿ania 9,2 10,0 9,2 10,0

Zasilanie gaŸnik gaŸnik gaŸnik wtrysk2E3 2E3 2EE L3-Jetronic

Paliwo benzyna benzyna benzyna benzyna95 b.o. 95 95 98

Katalizator + - - -

Okres produkcji 9.86 - 8.87 9.86 - 8.87 8.87 - 4.90 9.86 - 7.92

Oznaczenie modelu 2.0i 2.0i 2.3D 2.3TD 2.3TD

Oznaczenie silnika 20SE C20NE 23YD 23YDT 23DTR

PojemnoϾ silnika cm3 1998 1998 2260 2260 2260

$rednica cylindra mm, 86,0 86,0 92,0 92,0 92,0

Skok t³oka mm 86,0 86,0 85,0 85,0 85,0

Moc maksymalna kW (KM) 90 (122) 85 (115) 54 (73) 66 (90) 74 (100)- przy prêdkoœci

obrotowej obr/min 5400 5400 4400 4200 4200

Moment maksymalny N . m 175 170 138 190 218- przy prêdkoœci

obrotowej obr/min 2600 2600 2400 2200 2000

Stopieñ sprê¿ania 10,0 9,2 23 23 23

Zasilanie , wtrysk wtrysk pompa pompa pompaMotronic Motronic wtryskowa wtryskowa wtryskowaM L4.11) M L4.11) Bosch VE4 Bosch VE4 Bosch VE4

Paliwo benzyna benzyna olej olej olej98 95 b.o. napêdowy napêdowy napêdowy

Katalizator - + _2) - _2)

Okres produkcji 9.86 - 8.87 9.86 - 9.86 - 9.86 - 8.88 9.88 -

,) Od 9.89 Motronic M1.5.2) Od 9.92 katalizator nieregulowany. 11

~::~ ~~ ...~4',

1. WSTÊP

Dane identyfikacyjne ~-

fDane identyfikacyjne samochodu s¹ umieszczone na tabliczce umocowanej fna pasie przednim nadwozia (rys. 1.1). Numer fabryczny samochodu jest fdodatkowo wybity na pod³odze miêdzy progiem a fotelem przednim pasa¿era ³(rys. 1.2). Oznaczenie i numer silnika s¹ wybite na kad³ubie silnika z lewej !strony.

I

i ' =~:::====:~~~~~7/ t

- ====:==:::=====:=::==~1~~~~~~~~~~~~~ ³#r~ 3::::"'~C~~~~~71 :.r--

I

--~::~====::= -=::: J

Rys. 1.1. MIEJSCE UMIESZCZENIA TABLICZKI Rys. 1.2. MIEJSCE UMIESZCZENIA NUMERU j';' IDENTYFIKACYJNEJ FABRYCZNEGO'

,

tOznaczenie silnika zawiera nastêpuj¹ce informacje: f

E 18 N V R l1 2 3 4 5 '..

1 - spe³nianie norm czystoœci spalin: C = katalizator regulowany, E - normy ~.europejskie, A - na Austriê, S - na Szwecjê; l

'-'0 2 - pojemnoœæ silnika: 18 - 1,8 dm3, 20 - 2,0 dm3;:³ 3 - st~ieñ sprê¿ani~: G - poni¿ej 8,5, ~ .- 8,5:,,9,0, N - 9,0...9,5,

i:f S 9,5...10,0, X 10,0...11,5, Y - powyzej 11,5,4 - uk³ad zasilania: D - diesel, E - wtrysk wielopunktowy, V - gaŸnik,

Z - wtrysk jednopunktowy;5 - wykonanie: H - wysoka moc, J - moc d³awiona, R - moc podwy¿szona,

T - sprê¿arka do³adowuj¹ca

Oznaczenia wersji nadwozia s¹ nastêpuj¹ce.Kod GM Kod Opel Oznaczenie Wersja nadwozia

literoweF19 16 LV, LS kareta, 4-drzwiowa, standardM19 17 LV, GL kareta,4-drzwiowa,lux ,F35 66 KF, LS kombi, 5-drzwiowe, standardM35 67 KF, GL kombi, 5-drzwiowe, lux

Podczas zamawiania czêœc.i zamiennych nale¿y podawaæ numer fabryczny12 samochodu, rok produkcji oraz wersjê nadwozia i wykonanie.

1.1. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

~j Charakterystyka techniczna.."J,...c~' Typ silnika 1.8/1 .8i 2.0i 2.3 Diesel

SILNIKf PojemnoϾ cm3 1796 1998 2260

Œrednica cylindra mm 84,8 86,0 92,0Skok t³oka mm 79,5 86,0 85,0Liczba cylindrów 4 4 4Liczba ³o¿ysk wa³u korbowego 5 5 5Ciœnienie sprê¿ania bar 20...30- graniczne bar 17

Kad³ub" Odchy³ka p³askoœci powierzchni styku. z g³owic¹ mm maksymalnie 0,04 maksymalnie 0,05

Odchy³ka ko³owoœci cylindra mm 0,013 0,013 0,013³ Odchy³ka sto¿kowatoœci cylindra mm 0,013 0,013 0,013Wysokoœæ kad³uba mm 256Œrednica cylindra patrz s. 41 patrz s. 41 patrz s. 99Wystawanie t³oka ponad kad³ub mm 0,40 0,33 0,40...0,70Luz t³oka w cylindrze- nominalny mm 0,02 0,02 0,02³ - po naprawie mm 0,02...0,04 0,02...0,04 0,03...0,05 (23YD)

. 0,05...0,07

(23YDT/23DTR)

T³oki i korbowodyŒrednica t³oka patrz s. 41 patrz s. 41 patrz s. 99Wysokoœæ pierœcieni t³okowych -o 01- uszczelniaj¹cych 1/2 mm 1,5 1,5 2-0:22

- zgarniaj¹cego 3 mm 3,0 3,0 4,0=g:~~

Luz w zamku pierœcieni- uszczelniaj¹cych 1/2 mm 0,30...0,50 0,30...0,50 0,20...0,45- zgarniaj¹cego 3 mm 0,40...1,40 0,40...1,40 0,20...0,45Sworzeñ t³okowy- d³ugoœæ mm 61,5 61,5 74-0,3- œrednica mm 21,0 21,0 30-0,004- luz w t³oku mm 0,011...0,014 0,007...0,010 0,003...0,012- luz w korbowodzie mm zaciœniêcie zaciœniêcie 0,014...0,025Dopuszczalna ró¿nica masy- t³oków g 4- korbowodów g 8 8 8

Wa³ korbowyWymiary nominalne- œrednica czopa g³ównego mm 57,982...57,995 57,972...57,995 57,987...58,000- szerokoœæ czopa ustalaj¹cego mm 25,950...26,002 25,950...26,002 29,45...29,49- œrednica czopa korbowego mm 48,971...48,987 53,971...53,987- szerokoœæ czopa korbowego mm 26,460...26,580 26,460...26,580 32,00...32,08Podwymiary naprawcze (-0,25)- œrednica czopa g³ównego mm 57,732...57,745 57,737...57,750- szerokoœæ czopa ustalaj¹cego mm 26,150...26,202 29,70...29,74- œrednica czopa korbowego mm 53,721...53,737- szerokoœæ czopa korbowego mm 26,460...26,580 32,00...32,08Podwymiary naprawcze (- 0,50)- œrednica czopa g³ównego mm 57,482...57,495 57,482...57,495- szerokoœæ czopa ustalaj¹cego mm 26,350...26,402 26,350...26,402- œrednica czopa korbowego mm 48,471...48,487- szerokoœæ czopa korbowego mm 26,460...26,580 26,460...26,580Dopuszczalny luz osiowy mm 0,07...0,30 0,07...0,30 0,03...0,130Dopuszczalny luz ³o¿ysk g³ównych mm 0,015...0,040 0,015...0,040 0,02...0,07Dopuszczalny luz ³o¿ysk korbowych mm 0,019...0,063 0,019...0,063 0,03...0,08

13

!):~§",c,;'"r'.

~~-.. ~

--1. WSTÊP

'tTyp silnika . 1.8/1 .8i 2.0i 2.3 Diesel"

Luz wzd³u¿ny korbowodu mm 0,070...0,240 0,070...0,240 0,12...0,26Dopuszczalne bicie promieniowe na czopieœrodkowym mm 0,03 0,03 0,03

Dopuszczalna owalizacja czopa mm 0,004 0,04 0,006 'tKo³o zamachowe '

- temperatura monta¿u wieñca zêbatego oC 180...230 180...230 180...230- dopuszczalne bicie boczne wieñca zêbatego mm 0,0 0,5 0,5

G³owicaWysokoœæ g³owicy mm 95,75...96,25 100:t 0,1- po szlifowaniu 95,75 minimalnie 99,8Dopuszczalne zwichrowanie mm 0,05 0,05 0,04Szerokoœæ przylgni gniazda- zaworu ss¹cego mm 1,25...1,50 1,3...1,4 2,3...2,8 (23YD)

1,3...2,0 i(23YDT/23DTR) ";

- zaworu wydechowego mm 1,60...1,85 1,7...1,'9 2,3...2,8 (23YD) ,I i1,4...2,0 ³.J23YDT/23DTR) . 1

Pochylenie przylgni gniazda 45°:t 5' 45° 46° jZag³êbienie fazy gniazda mm 3,3...3,4 ~

Œrednica gniazda komory wirowej w g³owicy mm 34,00...34,02;Œrednica zewnêtrzna komory wirowej mm 34,02...34,05'Luz zaworów- zawór ss¹cy mm - - 0,20- zawór wydechowy mm - - 0,30Œrednica grzybka zaworu ³- zawór ss¹cy mm 41,8 41,8 42:t0,15- zawór wydechowy mm 36,5 36,5 34,5:t 0,15Pochylenie przylgni grzybka zaworu 44° 44° 46°Œrednica trzonka zaworu ss¹cego- nominalna mm 7,900...7,910 6,998...7,012 7,990...8,005- nadwymiarowa mm +0,075 7,073...7,087 (K1) +0,075 (1)

mm +0,150 7,148...7,162 (K2) +0,150 (2)mm +0,250 7,248...7262 (A) +0,300 (A)mm + 0,300

Œrednica trzonka zaworu wydechowego- nominalna mm 7,900...7,910 6,978...5,992 7,981...7,996- nadwymiarowa mm +0,075 7,053...7,067 (K1) +0,075 (1)

mm +0,150 7,128...7,142 (K2) +0,150 (2)mm +0,250 7,228...7,242 (A) +0,300 (A)mm + 0,300

Luz w prowadnicy- zawór ss¹cy mm 0,015...0,042 0,015...0,042 0,025...0:063

(23YD) "J0,02...0,06

(23YDT /23DTR)- zawór wydechowy mm 0,030...0,060 0,030...0,060 0,029...0,0690,02...0,06

(23YDT /23DTR)D³ugoœæ zaworu mm 106,1 126,6D³ugoœæ prowadnicy mm 80,95...81,85Wystawanie zaworu nad g³owic¹ mm 18,25...18,45

(sprawdzianKM-512)

Cofniêcie grzybka zaworu w g³owicy mm patrz s. 97

Wa³ek rozrz¹duŒrednica czopa ³o¿yskowego . .- ³o¿ysko 1 mm 42,455...42,470 42,455...42,470 33,950...33,975- ³o¿ysko 2 mm 42,705...42,720 42,705...42,720 44,685...44,700- ³o¿ysko 3 mm 42,955...42,970 42,955...42,970 44,935...44,950- ³o¿ysko 4 mm 43,205...43,220 43205...43,220 44,185...45,200- ³o¿ysko 5 mm 43,455...43,470 43,455...43,470 45,435...45,450 ~-

~"

14 ³

1.1. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

Typ silnika 1.8j1.8i 2.0i 2.3 Diesel

Podwymiar mm 0,10 0,10Œrednica gniazda ³o¿yska- ³o¿ysko 1 mm 42,500...42,525 42,500...42,525 34,000...34,025- ³o¿ysko 2 mm 42,750...42,775 42,750...42,775 44,750...44,775- ³o¿ysko 3 mm 43,000...43,025 43,000...43,025 45,000...45,025- ³o¿ysko 4 mm 43,250...43,275 43,250...43,275 45,250...45,275- ³o¿ysko 5 mm 43,500...43,525 43,500...43,525 45,500...45,525

Luz u³o¿yskowania mm 0,050...0,090 0,05...0,09Wznios krzywki mm 7,3Luz wzd³u¿ny wa³ka rozrz¹du mm 0,1...0,2 0,09...0,21 0,10...0,176Bicie promieniowe mm 0,03 0,04 0,025Fazy rozrz¹du- otwarcie zaworu ss¹cego przed ZZ 23°- zamkniêcie zaworu ss¹cego po ZW 71 °- otwarcie zaworu wydechowego przed ZW 60°- zamkniêcie zaworu wydechowego po ZZ 35°

£añcuch rozrz¹du- liczba ogniw 118- podzia³ka mm 9,525- szerokoœæ mm 23,3

smarOWanie

jPompa oleju- luz miêdzyzêbny mm 0,1...0,2 0,1...0,2 0,1...0,2- luz osiowy kó³ mm 0,03...0,10 0,03...0,10 maksymalnie 0,10 I- luz miêdzy obudow¹ a ko³ami mm 0,03...0,10 0,03...0,10 0,10...0,20 :

Ciœnienie oleju (80°C)- na biegu ja³owym bar 0,3...1,5 0,3...1,5 0,7...2,5- przy 4000 obrjmin bar 4...5Zawór nadciœnieniowy- œrednica kulki mm 11- œrednica zewnêtrzna sprê¿yny mm 14,5- œrednica wewnêtrzna sprê¿yny mm 11,5- liczba zwojów 11Pojemnoœæ uk³adu- z wymian¹ filtra dm3 4,5 4,5 5,5- bez wymiany filtra dm3 4,0 4,0 5,0

Ch³odzenieTermostat- temperatura pocz¹tku otwarcia oC 92 92 92- temperatura pe³nego otwarcia oC 107 107 107

Korek zbiornika wyrównawczego- ciœnienie otwarcia bar 1,0...1,3 1,0...1,3 1,2...1,3

Wentylator ch³odnicy- œrednica mm 360 420

420 (klimatyzacja)- liczba ³opatek 5 5- temperatura w³¹czenia oC 97- temperatura wy³¹czenia oC 93Pojemnoœæ uk³adu dm3 6,4 6,4 10,9

ZasilanieSilnik gaŸnikowy gaŸnik 2E3 - -

gaŸnik 2EE - -Silnik z wtryskiem paliwa L3-Jetronic Motronic M L4.1 pompa

(Motronic M1.5- wtryskowaod 09.1989) Bosch VE4

, Charakterystyka techniczna gaŸnika patrz s. 54, 68 i 69!1!'C' Ciœnienie do³adowania turbosprê¿arki bar 0,4...0,8

~

-tri';;';;, 15I "

l', ,o,;

~-~~- ~~-

~

1. WSTÊP

Typ silnika 1 .8/1 .8i 2.0i 2.3 Diesel

Pompa paliwa- ciœnienie t³oczenia

przy 2000 obr/min bar 0,25...0,36 2,5 -przy 4000 obr/min bar - - 0,9

- wydatek dm3/h 60Prêdkoœæ obrotowa biegu ja³owego- silniki gaŸnikowe patrz s. 54, 68 i 69- silniki z wtryskiem

- mechaniczna skrzynia biegów obr/min 850...910 720...880 720...740- automatyczna skrzynia biegów obr/min 800...900 720...880 725...750- z klimatyzacj¹ obr/min 770...800

Stê¿enie CO w spalinach % maksymalnie 1,0 0,5...1,0i maksymalnie 0,4i (katalizator)

Zap³onTyp elektroniczny elektroniczny- silniki gaŸnikowe EZ61- silniki z wtryskiem EZ61 Motronic

, Cewka zap³onowa':, - typ Bosch Opel 90240252

Bosch 0221122369- rezystancja obwodu pierwotnego Q 0,68...0,76 0,68...0,76

I - rezystancja obwodu wtórnego k.Q 7,0...8,4 7,0...8,4Rezystancja cewki czujnika indukcyjnego Q 500...1600 500...1600Wyprzedzenie zap³onu na biegu ja³owym (niepodlega regulacji) 100 100

(patrz s. 85)

SPRZÊG£OWielkoœæ sprzêg³a 8,5"

; Ok³adzina tarczy sprzêg³a- œrednica zewnêtrzna mm 216- œrednica wewnêtrzna mm 144Gruboœæ tarczy nie obci¹¿onej mm 9,0:!:: 1Typ tarczy sprzêg³a B5/B6 (LUK)Dopuszczalne bicie boczne mm 0,4

"SKRZYNIA BIEGOWMechaniczna skrzynia biegówTyp R25Prze³o¿enia- 1. bieg 4,044- 2. bieg 2,264- 3. bieg 1 ,434- 4. bieg 1,000- 5. bieg 0,842!- wsteczny bieg 3,748 jPojemnoœæ skrzyni biegów dm3 1,2Rodzaj oleju przek³adniowego tylko 1940761 (Opel 90297261)Luz osiowy wa³ka poœredniego mm 0,15...0,25

Automatyczna skrzynia biegów,{ Typ AR 25 (do 09.89)~;; AW (Aisin-Warner Japan)

Prze³o¿enia- 1. bieg 2,45- 2. bieg 1 ,45- 3. bieg 1,00- 4. bieg 0,69- wsteczny bieg 1,00Œrednica przek³adni mm 254

16

1.1. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

I, Typ silnika 1.8/1 .8i 2.0i' 2.3 Diesel

Kontrola ciœnienia olejuI - "D" bieg ja³owy bar 3,5...4,4

, - ,,1" bieg ja³owy bar 3,5...4,4

~ - ".D".za~amowan~~ (maksymalnie 5 sekund) bar 12,0...14,0~³ - Ciœnienie regulacJI bar 2,1

Pojemnoœæ skrzyni biegów, - pierwsze nape³nienie dm3 6,3; - do wymiany dm3 5,5

Rodzaj oleju przek³adniowego ATF Dexron IIOpel 1940699 (90350341)

UK£AD KIEROWNICZYBez wspomaganiaPrze³o¿enie przek³adni kierowniczej 22: 1Pojemnoœæ przek³adni dm3 0,4Rodzaj oleju przek³adniowego Opel 90001 777

Ze wspomaganiemPrze³o¿enie przek³adni kierowniczej 14,5: 1I Ciœnienie oleju w pobli¿u zderzaka bar 95...100Pasek klinowy- rozmiar 9,5 x 800

9,5 x 788 (klimatyzacja)- napiêcie paska daN 25...30

- po zamontowaniu daN 45Pojemnoœæ uk³adu dm3 1,0Rodzaj oleju przek³adniowego ATF Dexron D...

Opel 1940691 (90020172)

ZAWIESZENIEZawieszenie przedniePochylenie ko³a -1°55' 0°25'I -dopuszczalna ró¿nica miêdzy stron¹ lew¹ i praw¹ 1 °

Wyprzedzenie sworznia zwrotnicy (nie regulowane)- bez wspomagania kierownicy +2°...4° (limuzyna), + 1 °30'...3°30' (kombi)- ze wspomaganiem kierownicy +4°30'...6°30' (limuzyna), +4°...6° (kombi)- dopuszczalna ró¿nica miêdzy stron¹ lew¹ i praw¹ 1 °

Zbie¿noœæ kó³, ca³kowita (mm) 0°0/...0°20' (0...2,5)Ró¿nica k¹tów skrêtu kó³ (ko³o wewnêtrzneskrêcone o 20°)

- silnik benzynowy -1°30':t45'- silnik Diesel -2°00':t45'- ze wspomaganiem kierownicy -1 °00':t 45'- ze wspomaganiem kierownicy, z ograniczon¹

si³¹ na kole kierownicy -1 °30/ :t 45/

Zawieszenie tylneTylny most- prze³o¿enie 37: 10 (limuzyna)- luz miêdzyzêbny mm 0,15 (0,10...0,20)- gruboœæ pierœcienia zabezpieczaj¹cego do

regulacji ustawienia- od strony ko³a talerzowego mm 3,32- od strony przeciwnej mm 3,68

- moment tarcia ³o¿ysk zêbnika N . cm 100...170 (nowe ³o¿yska)N . cm 50...85 (stare ³o¿yska)

- temperatura monta¿u ko³a talerzowego oC 100- luz sprzêgie³ w obudowie mm 0,1

PojemnoϾ tylnego mostu dm3 0,80 (limuzyna)1,00 (kombi)

Rodzaj oleju przek³adniowego- tylny most bez blokady do przek³adni hipoidalnych SAE 90- tylny most z blokad¹ Opel 1942382 (9293688)

17

~':"":

~

1. WSTÊP

Typ silnika 1.8j1.8i 2.0i 2.3 Diesel

Pochylenie ko³a- limuzyna -2°20'...1°

. - kombi -2°05'...0°45'j - ?Opuszczalna ró¿nica miêdzy ko³em lewymi I prawym 0°45'

Zbie¿noœæ kó³- limuzyna (mm) -0°05'...+0°05' (-0,5...+0,5)- kombi (mm) 0°...+0°50' (0...6)

U K£AD HAM U LCOWYCiœnienie podczas odpowietrzania uk³adu bar maksymalnie 1,5Czas utrzymywania ciœnienia podczaskontroli szczelnoœci min oko³o 10i Rodzaj p³ynu hamulcowego DOT 3jDOT 4 SAE J 1703

I Typ serwa ATE 10"

,", Hamulce przednie

Tarcza hamulcowa- œrednica mm 258

;;1 c - gruboϾ mm 12,7 (tarcza masywna)mm 24,0 (tarcza wentylowana)

- gruboϾ graniczna mm 9,7 (tarcza masywna)mm 21,0 (tarcza wentylowana)

- gruboœæ po obróbce mm 10,7 (tarcza masywna)mm 22,0 (tarcza wentylowana)

- wysokoœæ nierównoœci mm maksymalnie 0,4- wysokoœæ nierównoœci po obróbce mm maksymalnie 0,007- dopuszczalna nierównoleg³oœæ

powierzchni mm maksymalnie 0,1 (0,01 - po obróbce)- bicie boczne mm 0,10

- w stanie wymontowanym mm 0,03Wk³adka cierna, typ JU 100- gruboœæ z podstaw¹ mm 15,4- gruboœæ graniczna mm 7,0Œrednica t³oczka zacisku mm 54,0

Hamulce tylneTarcza hamulcowa- œrednica mm 270- gruboœæ mm 10- gruboœæ graniczna mm 7- gruboœæ po obróbce mm 8- wysokoœæ nierównoœci mm maksymalnie 0,4

'; - wysokoœæ nierównoœci po obróbce mm maksymalnie 0,007, . - dopuszczalna nierównoleg³oœæpowierzchni mm maksymalnie 0,1 (0,01 - po obróbce)

~, - bicie boczne mm 0,10... - w stanie wymontowanym mm 0,03

Wk³adka cierna, typ Textar T404 (kombi - Textar T409)- gruboœæ mm 15

" - gruboœæ graniczna mm 7~ Szczêki hamulca awaryjnego

- rozmiar mm 160 x 25 x 3,5i - typ Textar T063

Czujniki ABS- odstêp do wieñca zêbatego mm 0,5...1,5

INSTALACJA ELEKTRYCZNAAkumulatorPojemnoœæ A. h 44 70Napiêcie V 12 12

"~ 18

1.1. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

Typ silnika 1 .8/1 .8i 2.0i 2.3 Diesel

RozrusznikTyp Bosch DW 12 V Bosch EV

. 90196710 F (0001108047)Moc znamionowa 1,4 2,2Próba biegu ja³owego- pr¹d A maksymalnie 75 maksymalnie 160- napiêcie V 11,5 10,5- prêdkoœæ obrotowa obr/min minimalnie 2900 4200

, Próba pe³nego zahamowania- napiêcie 12 I 14 ,: - pr¹d 475...600 625...800 660...810

~ i - moment obrotowy minimalnie 12,5 mininimalnie 16:~~ Napiêcie wci¹gniêcia wy³¹cznika V 8³~ $rednica komutatora

." - nowego mm 32,3- minimalna mm 31,2 28,9

: Minimalna d³ugoœæ szczotek mm 4,5 7

i1 Alternator~ Typ Bosch 90276392 Bosch³ 0120488009 Napiêcie znamionowe V 14 14

': Pr¹d maksymalny A 70 70,~ Rezystancja wirnika .Q 3,4+10% 3,4+10%,"

-..; Rezystancja stojana .Q 0,1 + 1 0% 0,1 + 1 0%Minimalna œrednica pierœcieni œlizgowych mm 31,5

, Wystawanie szczotek mm minimalnie 5 minimalnie 5Napiêcie regulowane V 13,5...14,5 13,7...14,5

~"

;j

;'," Momenty dokrêcania

WSZYSTKIE WARTO$CI PODANO W N. m

Typ silnika I 1 .8 I 2.0 I 2.3 Diesel

Silnik

G³owica 25 + 60° + 60° + 60° + 30° 1 00 + 90°

(po uruchomierniu) (135° turbodiesel)+30°

(po uruchomieniu)+ 30° (turbodiesel)

Ko³o zêbate do wa³ka rozrz¹du 45 150Ko³o zêbate do wa³u korbowego 130+40...50° 120

~ T³umik drgañ do ko³a zêbatego wa³u korbowego 20 150 (23YD)220 (pozosta³e)

Ko³o zamachowe 60+30...45° 80+30°(23YDT/23DTR)

60 (23YD)Pokrywy ³o¿ysk wa³u korbowego 60 + 50°- œruby M12 70+60°

(23YDT /23DTR)115 (23YD)

- œruby M10 50+45°Pokrywy korbowodów 35+45...50° 45+45°Pompa p³ynu ch³odz¹cego do kad³uba 25 25Korek spustu oleju 45 45Miska olejowa 5 5Wspornik alternatora do kad³uba 25Wspornik pompy wspomagania do kad³uba 25

19

'"

---1. WSTÊP

Typ silnika 1.8 2.0 2.3 Diesel

Pokrywa napêdu rozrz¹du 40Rozrusznik 45 40Kolektor ss¹cy 25 20Kolektor wydechowy 25 20Obudowa/pokrywa termostatu 15 8Wentylator lepkoœciowy (lewy gwint) 50 40Oprawa wtryskiwacza z g³owic¹ 70Ko³o zêbate pompy wtryskowej 55Turbosprê¿arka do kolektora wydechowego 45+300 -Sprzêg³o/skrzynia biegów

Oœ ko³a zêbatego biegu wstecznego do obudowy 22Ko³nierz z³¹cza na wa³ku g³ównym 180Tuleja prowadz¹ca do obudowy 22

c Wa³ napêdowy do ko³nierza skrzyni biegówj - œruby Torx 50 + 45...600

- œruby z ³bem szeœciok¹tnym 100Skrzynia biegów do silnika- œruby standardowe 75- œruby z wê¿szym trzonem 60Poprzeczka skrzyni biegów do podwozia 45Pokrywa skrzyni biegów 22Gumowy element t³umi¹cy do poprzeczki 20Oprawa sprzêg³a do ko³a zamachowego 1 5Silentblok do pokrywy obudowy 4'0Korek wlewu/spustu oleju 30Wy³¹cznik œwiate³ cofania 20

Zawieszenie przednie

Przek³adnia kierownicza do ramy- z przodu 120+450- z ty³u 70 + 600Obejmy stabilizatora do ramy 40Silentblok do ramy 55Silentblok do wspornika 40Zwrotnica do kolumny zawieszenia 50 + 1 00 + 30...450Nakrêtka t³oczyska amortyzatora 70£¹cznik przegubowy do kolumny zawieszenia 65Przegub wahacza do zwrotnicy 100Przegub wahacza do wahacza 35

.. Górne mocowanie kolumny zawieszenia 55Przegub dr¹¿ka kierowniczego 60

~ Obejma dr¹¿ka kierowniczego 10, Nakrêtka czopa piasty 320

(~' Zacisk hamulca do zwrotnicy 95t Œruba tarczy ko³a 110...i z ,.

If awleszenle ty ne

~ Belka poprzeczna do podwozia 125" Segment gumowy do podwozia 30 + 30...450, Wspornik belKi do podwozia 65

Segment gumowy do tylnego mostu 80Tylny most do belki 110 + 450

, Wahacz do belki 100II Stabilizator do belki 22

Stabilizator do wahacza 22c Amortyzator do wahacza 110I' Amortyzator do podwozia 20 (limuzyna).I Pó³oœ do ko³nierza czopa piasty 50+45...600

Ko³nierz do czopa piasty 300: Korek wlewu oleju przek³adniowego 22³ Ko³nierz do zêbnika 1,5 (1,0...1,7)

cli 20,!

1.1. DANE TECHNICZNE MOMENTY DOKRÊCANIA

Typ silnika 1.8 2.0 2.3 Diesel

Ko³o talerzowe do mechanizmu ró¿nicowego (z blokad¹).j - limuzyna 75.~'" k b o 115i;i";' - om I'.c'",;..f!:³ Pokryw~ tyln~g? mostu 60i.;* Wspornik czuJnika ABS do tylnego mostu 60i "o., C . .k d .

ki:~ zuJnl o wspornl a 7:;:~~ Wa³ napêdowy do ko³nierza zêbnikai~~ - œruby Torx 50+45...60°~":~1 - œruby z ³bem szeœciok¹tnym 1 00~>cr £o¿ysko poœrednie wa³u do podwozia 20--

ci Element przesuwny na wale 40.,'! Tarcza noœna hamulca do wahacza 60,,1 Zacisk hamulca do wahacza 65

;i:i '.t;; Hamulce; .;,

':; Tarcza hamulca do piasty 4'j':j Wspornik do serwa 18'i;!i:tj Wspornik do przegrody czo³owej 20, ;:~; Odpowietrznik zacisku hamulca 9, "c ., ! Zacisk hamulca do zwrotnicy 951,\ Zacisk hamulca do wahacza 651,;,.. Oprawa zacisku do korpusu 95~~:;r; Wsporn~k do pompy hamulcowej 20'C~;~ \¥lspornlk .do nadkola 20;", Sruba dr¹zona elastycznego przewodu hamulcowego 40: Pompa hamulcowa do serwa 22

"!1' Nakrêtka ko³pakowa przewodu podciœnieniowego 15:,:" Nakrêtka ko³pakowa sztywnego przewodu hamulcowego 11

"c-q

,i;,r,l,~t Ko³a i ogumienieJ]J;'ii;:: Do sierpnia 1989 roku samochody by³y wyposa¿one w tarcze kó³ z przesuniê-;~ ciem ,p~wierzchni mocowania do piasty ,wzglêdem,osi opon~ o 39 mm. Odj ,\' wrzesnla 1989 roku zaczêto montowac tarcze ko³ o rozmiarach 6J x 15i c i 7J x 15 z przesuniêciem o wartoœci 33 mm.,; Stosowane ogumienie jest bezdêtkowe.

'~ ZALECANE CiŒNIENIE W OGUMIENIU

Rozmiar. Ciœnienie w ogumieniu (bar)Wersja samochodu tarczy R(bozmdlatrkoPo~)y obci¹¿enie 50% obci¹¿enie pe³ne

ez ê owejkola przód tyl przód tyl

: Limuzyna: 51/2Jx14175R1488T 2,2 2,22,3 2,6"' E18NVR, 18NV, 18SV, Diesel 51/2Jx14 185/70R1486T 2,2 2,2 2,3 2,6

Turbodiesel 6 J x 15 195/65 R 1591 H 2,0 2,0 2,3 2,6

Limuzyna: 18SEH, 20SE, C20NE, 51/2J x 14 185/70 R 1488 H 2,2 2,2 2,5 2,9C20NEJ, C24NE 6Jx15 195/65R1591 H 2,0 2,0 2,5 2,9

51/2Jx14 175R1488T 2,0 2,2 2,6 3,2Caravan (kombi)1): 51/2J x 14 175 R 1491 T 2,0 2,2 2,6 3,2E18NVR,18NV, 18SV, 18SEH, 51/2Jx14 185R1490H 2,0 2,2 2,6 3,220SE, C20NE, C20NEJ, 51/2Jx14 185/70R1488T 2,0 2,2 2,6 3.2C24NE,Diesel,Turbodiesel 51/2Jx14185/70R1488H 2,0 2;2 2,6 3,2

6 J x 1 5 195/65 R 1591 H 2,0 2,2 2,6 3,27 J x 1 5 195/65 R 15 91 H 2,0 2,2 2,6 3,2

1) Je¿eli obci¹¿enie wynosi do 5 osób i 60 kg baga¿u, zaleca siê ciœnienie: 2,3 bara (przód) i 2,9 bara (ty³).

21

1. WSTÊP rII

1.2. INFORMACJE DLA U¯YTKOWNIKA

Ogólne wskazówki przeprowadzania napraw

Opisy napraw starano siê formu³owaæ w sposób prosty i zrozumia³y dlawszystkich. Zachowuj¹c przedstawion¹ kolejnoœæ czynnoœci i stosuj¹c siê dopodanych zaleceñ, nie powinno siê napotykaæ ¿adnych trudnoœci z wykona-niem naprawy. Zamieszczone w rozdziale 1.1 dane techniczne i regulacyjnestanowi¹ wa¿n¹ czêœæ instrukcji i nale¿y z nich korzystaæ podczas wszystkichprac naprawczych. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e dane te nie bêd¹ przywo³ywanew dalszej czêœci ksi¹¿ki. Korzystaj¹c z nich, trzeba zwracaæ uwagê, abyodczytywaæ potrzebne wartoœci dotycz¹ce modelu samochodu, z którymmamy do czynienia.Koniecznoœæ wykonywania niektórych prostych czynnoœci, jak na przyk³ad"otworzenia pokrywy silnika" przed pracami przy silniku lub "odkrêceniakó³" przed pracami przy hamulcach, jest tak oczywista, ¿e nie zawsze bêd¹

Iii one wymieniane. Natomiast wyczerpuj¹co opisano w tekœcie wszystkie prace'I uznane za trudniejsze.! Oto kilka ogólnych wskazówek, do których powinno siê zawsze stosowaæ

j,. podczas przeprowadzania ka¿dej naprawy.,i - Nakrêtki i œruby przeznaczone do u¿ycia powinny byæ oczyszczone

i nasmarowane. Zawsze trzeba sprawdzaæ powierzchnie nakrêtek i gwinty,a ewentualne zadziory usuwaæ. W przypadkach w¹tpliwych skorzystaæz nowych œrub i nakrêtek. Raz u¿yte nakrêtki samozabezpieczaj¹ce powinnybyæ zawsze wymienione. W ¿adnym przypadku nie wolno odt³uszczaæ œrubi nakrêtek. .I'- Zerwany gwint mo¿na naprawiaæ za pomoc¹ wk³adek Heli-Coil.- Zawsze przestrzegaæ zalecanych momentów dokrêcania po³¹czeñ œrubo-

wych (patrz rozdzia³ 1.1). Wartoœci te zosta³y podobnie pogrupowane, jakrozdzia³y i nie powinno byæ trudnoœci z ich znalezieniem.- Podczas monta¿u nale¿y wszystkie uszczelki, podk³adki zabezpieczaj¹ce,zawleczki i "o-ringi" (pierœcienie uszczelniaj¹ce o przekroju okr¹g³ym)zastêpowaæ nowymi. Zalecenie to dotyczy równie¿ pierœcieni uszczelniaj¹-cych typu Simmering (lub innych stykaj¹cych siê z olejem), z których wyjêtowa³. Przed monta¿em tego typu pierœcienia nale¿y wargê uszczelniaj¹c¹powlec smarem. Trzeba równie¿ zwracaæ uwagê, aby by³a zwrócona w têstronê, z której mo¿e wyp³yn¹æ olej lub smar. Gdzie jest to wymagane, '

stosowaæ masê uszczelniaj¹c¹. Masy tej nie wolno u¿ywaæ do uszczelek'.: o strukturze warstwowej., - Odwo³uj¹c siê do pojêæ "lewa" lub "prawa" strona pojazdu, przyjêto

sytuacjê, ¿e obserwator jest zwrócony twarz¹ w kierunku jazdy w przód.Analogicznie nale¿y rozumieæ pojêcia "z ty³u" i "z przodu" pojazdu.W przypadkach niejednoznacznych tekst bêdzie podawa³ odpowiednie

.. objaœnienia.l.' - Podczas wykonywania wszystkich prac przy podwoziu, wymagaj¹cych" uniesienia pojazdu, nale¿y zwracaæ szczególn¹ uwagê na pewne podparcie

samochodu. Podnoœnik wchodz¹cy w sk³ad fabrycznego wyposa¿eniapojazdu jest przewidziany tylko do wymiany ko³a na drodze. Je¿eli mimowszystko korzysta siê z takiego podnoœnika, to nale¿y bezwzglêdnie zabez-pieczyæ pojazd przed opadniêciem, stosuj¹c podstawki nastawne.- Smary, oleje, œrodki do zabezpieczania podwozia i wszystkie inne produktynaftowe dzia³aj¹ agresywnie na elementy gumowe nadwozia oraz uk³aduhamulcowego. Substancje te, nie wy³¹czaj¹c paliwa, nale¿y trzymaæ z dala

.J zw³aszcza od elementów instalacji hydraulicznej. Do czyszczenia uk³adu,j 22

1.2. INFORMACJE DLA U¯YTKOWNIKA OGÓLNE WSKAZÓWKI PRZEPROWADZANIA NAPRAW

hamulcowego wolno stosowaæ tylko p³yn hamulcowy lub spirytus. Trzebaprzy tym pamiêtaæ, ¿e p³yn hamulcowy jest trucizn¹ i dzia³a ¿r¹co napowierzchnie lakierowane.- Warunkiem poprawnego wykonania naprawy jest u¿ycie oryginalnych

czêœci zamiennych. Nale¿y unikaæ stosowania przypadkowych czêœci.- Podczas rozbierania wiêkszych zespo³ów nale¿y znakowaæ wzajemnepo³o¿enie elementów, aby nie by³o trudnoœci z ponownym ich monta¿em.

Organizacja miejsca pracy

Aby sprawnie i dobrze przeprowadziæ ka¿d¹ naprawê, nale¿y dysponowaæczystym, dobrze oœwietlonym miejscem pracy, wyposa¿onym w stó³ warsz-

: tatowy i imad³o. Przed przyst¹pieniem do rozbiórki silnika i skrzyni biegów; nale¿y zespo³y te dok³adnie oczyœciæ, aby podczas demonta¿u ¿adne

zanieczyszczenie nie przedosta³o siê do œrodka.Nale¿y dysponowaæ wystarczaj¹c¹ iloœci¹ miejsca, aby mo¿na by³o roz³o¿yæwszystkie elementy.Do samodzielnego przeprowadzania napraw jest potrzebny podnoœniksamochodowy, cztery podstawki i dobre, trwa³e narzêdzia (rys. 1.3).Oprócz wyposa¿enia standardowego jest zawsze potrzebnych kilka narzêdzi

, specjalnych.fi. Tanie narzêdzie mo¿e na d³u¿sz¹ metê okazaæ siê drogim, poniewa¿ ³atwo siê~ zu¿ywa i ³amie. Podstaw¹ zestawu narzêdzi jest komplet kluczy oczkowych

o rozmiarach od 5 mm do 32 mm. Dobr¹ inwestycj¹ s¹ równie¿ kluczenasadowe o tych samych wielkoœciach.Innymi niezbêdnymi narzêdziami jest zestaw wkrêtaków z koñcówkaminormalnymi i krzy¿owymi. W przypadku wkrêtaków krzy¿owych nale¿y .I'

zwróciæ uwagê na wykonanie "Pozi-Drive" i "Philips".Potrzebne bêd¹ równie¿ szczypce Grip oraz m³otki stalowy i z tworzywa

] sztucznego. Do poluzowania œrub jest korzystnie dysponowaæ wkrêtakiemudarowym. Niezbêdnym wyposa¿eniem warsztatu jest klucz dynamomet-ryczny.Bez tych narzêdzi nie bêdzie mo¿na wykonaæ wielu prac. Uzupe³nieniemzestawu narzêdzi s¹ przyrz¹dy pomiarowe, jak na przyk³ad szczelinomierz,czujnik zegarowy z podstawk¹ czy lampa stroboskopowa. Decyzja o za-opatrzeniu siê w prostownik do ³adowania akumulatora lub analizator spalinzale¿y od indywidualnych potrzeb.Do okreœlonych prac s¹ potrzebne narzêdzia specjalne pochodz¹ce odproducenta samochodu. Czy kupiæ takie narzêdzia, czy tylko je wypo¿yczyæ,bêdzie zale¿a³o od czêstoœci ich wykorŸystania oraz ceny zakupu.

oI~'~ "ó ~ ~ II IInijJ'I III.ll. .1" ~,. , " II. .,., - ~ AC O, ~ , , , , ~ ! " ~ AC .. ,. ",

~ . . 18 8 . . l1111111J1 ,.--~-=!- .:: ~ ~ ~.. ,.. ³t 1111.111

'I Rys. 1.3. ZESTAW NARZÊDZI DO NAPRAWY "' 23

:-,

;~³

- -1. WSTÊP

Zakres obs³ugi okresowej

Co 7500 kmI. Wymieniæ filtr oraz olej w silniku diesel (lub co 12 miesiêcy).

. Usun¹æ wodê z filtra paliwa (silnik diesel). ;..

. Sprawdziæ luzy zaworów (silnik diesel).

Co 15 000 km lub co 12 miesiêcyCzynnoœci wykonywane co 7500 km oraz dodatkowo nastêpuj¹ce prace.

~ . Wymieniæ filtr oraz olej w silniku benzynowym.. Sprawdziæ w silniku benzynowym prêdkoœæ obrotow¹ biegu ja³owegoi ewentualnie wyregulowaæ (nie dotyczy silnika z uk³adem wtryskowymMotronic).. Sprawdziæ stê¿enie CO i ewentualnie wyregulowaæ.. Sprawdziæ stan i napiêcie wszystkich pasków klinowych.. Przesmarowaæ linkê "gazu" oraz przeguby ciêgie³.. Sprawdziæ stan p³ynu ch³odz¹cego. '.

. Sprawdziæ stan os³on gumowych pó³osi napêdowych. r

. Sprawdziæ szczelnoœæ skrzyni biegów i tylnego mostu.

. Sprawdziæ stan przegubów dr¹¿ków kierowniczych.

. Sprawdziæ luz w uk³adzie kierowniczym.

. Nasmarowaæ zawiasy drzwi.

. Sprawdziæ stan wk³adek ciernych w przednich i tylnych hamulcach.

. Sprawdziæ ustawienie reflektorów.

Co 30 000 km .³'"Czynnoœci wykonywane co 15 000 km oraz dodatkowo nastêpuj¹ce prace.. Sprawdziæ w silniku diesel prêdkoœæ obrotow¹ biegu ja³owego i ewen-tualnie wyregulowaæ.. Wymieniæ filtr paliwa.. Wymieniæ filtr powietrza.. Wymieniæ pasek klinowy (silnik diesel).. Wymieniæ œwiece zap³onowe.. Sprawdziæ stan przewodów uk³adu klimatyzacji. Oczyœciæ skraplacz.. Sprawdziæ ustawienie peda³u sprzêg³a.. Sprawdziæ poziom oleju w mechanicznej skrzyni biegów.. Sprawdziæ poziom oleju w automatycznej skrzyni biegów (lub co 2 lata).

:. . Sprawdziæ poziom p³ynu w uk³adzie wspomagania kierownicy (lub co~ 2 lata).

. Sprawdziæ dzia³anie hamulca awaryjnego.

Dodatkowo co 45 000 km. Wymieniæ olej w automatycznej skrzyni biegów (samochody wyproduko-wane przed sierpniem 1989 roku).

Dodatkowo co 60 000 km. Sprawdziæ stan i napiêcie paska klinowego (silniki 1.8/2.0 wyproduko-wane do wrzeœnia 1992 roku).. Wymieniæ olej w automatycznej skrzyni biegów - samochody z silnikami

1.8 (115 KM) i 2.3 Turbodiesel (100 KM) wyprodukowane po wrzeœniu1989 roku oraz z pozosta³ymi silnikami wyprodukowane w okresie wrzesieñ1989 roku - sierpieñ 1991 roku).

Co 1 rok

. Wymieniæ p³yn hamulcowy.j 24

..""'.,-