„Opalanie jak narkotyk - Kuratorium Oświaty w...
Transcript of „Opalanie jak narkotyk - Kuratorium Oświaty w...
WYŻSZA SZKOŁA EKONOMII, PRAWA i NAUK MEDYCZNYCH im. prof. E. Lipińskiego w Kielcach
„Opalanie jak narkotyk -
przyczyny i skutki tanoreksji”
mgr Alicja Gołdzińska
Uzależnienia behawioralne dzieci i młodzieży.
Kiedy kończy się przyjemność a zaczyna uzależnienie ...
„
Promieniowanie ultrafioletowe (200 – 400 nm)
➲ Promieniowanie ultrafioletowe jest
promieniowaniem o zmiennym natężeniu.
➲ Zależy między innymi od:
pory roku, pory dnia, różnic wysokości, grubości
warstwy ozonowej, warunków pogodowych czy
zanieczyszczenia powietrza.
W zależności od długości fali wyróżnia się trzy
zakresy promieniowania ultrafioletowego
UVC (200 – 280 nm)
➲ promieniowanie krótkie, zazwyczaj nie dociera do
powierzchni ziemi (w większości pochłaniane jest
przez warstwę ozonową)
➲ charakteryzuje się najwyższą energią
➲ wywiera działanie toksyczne
na komórki, działa drażniąco
na spojówki rogówki oka
UVB (280 -320 nm)
➲ stanowi około 5 % promieniowania ultrafioletowego,
które dociera do powierzchni Ziemi
➲ charakteryzuje się wysoką energią, prowadzi do
uszkodzenia DNA komórek skóry
➲ wnika płytko w skórę (do poziomu naskórka)
➲ odpowiedzialne za tworzenie się zmian nowotworowych
➲ wykazuje silne działanie rumieniotwórcze
oraz wywołujące opaleniznę
➲ główny sprawca oparzeń słonecznych
➲ może powodować rozwój zaćmy
➲ powoduje immunosupresję (obniżenie odporności
immunologicznej organizmu), w efekcie częste
infekcje wirusowe (np. opryszczka) i bakteryjne
➲ promieniowanie UVB nie przenika przez szkło
okienne ani przez chmury, natomiast woda i szkło
kwarcowe nie stanowią dla niego przeszkody
➲ największe natężenie UVB występuje latem, a także
w godzinach 10 – 15; szkodliwe działanie promieni
UVB potęgują powierzchnie odbijające
światło (śnieg, piasek czy woda)
UVA (320 – 400 nm)
➲ nazywane „długim promieniowaniem” stanowi ok. 95 %
promieniowania słonecznego docierającego do Ziemi
➲ w znacznym stopniu odpowiada za przyspieszony
proces starzenia się skóry – fotostarzenie, ale także
za rozwój nowotworów skóry
➲ przenika głęboko, aż do skóry właściwej,
➲ natężenie promieniowania UVA praktycznie nie
zmienia się w ciągu dnia, jest niezależne
od pory roku, pogody, przenika przez
szyby i chmury
Promieniowanie UV
Promienie słoneczne są niezbędne do życia,
a codzienna dawka promieniowania UV
jest tak samo ważna,
jak porcja witamin czy minerałów.
Należy jednak pamiętać o zachowaniu umiaru.
Korzystne zmiany – wystarczy 15 minut codziennej ekspozycji na słońcu
➲ relaksują, powodują poprawę samopoczucia
➲ wpływają na wydzielanie melatoniny oraz zwiększenie
stężenia tlenu w tkankach (większa wydolność)
➲ aktywują syntezę witaminy D3 (niezbędna do
prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowo –
fosforanowej, zabezpiecza przed krzywicą,
osteoporozą)
➲ stymulują produkcję melaniny (chroni przed kolejnymi
dawkami promieniowania, naturalny filtr UV)
Niekorzystne zmiany
zachodzące w skórze pod wpływem
nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV
dzieli się na:
zmiany ostre
przewlekłe (odległe)
Zmiany ostre
➲ rumień (rozszerzenie naczyń spowodowane UVB)
➲ oparzenia I (zaczerwienienie, rumień) i II stopnia
(rumień + pęcherz)
➲ odwodnienie organizmu
➲ udar słoneczny
Zmianom mogą towarzyszyć obrzęki, złe samopoczucie,
pojawianie się pęcherzy, złuszczanie naskórka,w
cięższych przypadkach objawy ogólne (gorączka,
nudności, bóle głowy, osłabienie, wymioty).
Zmiany przewlekłe
➲ przedwczesne starzenie się skóry (fotostarzenie -
uszkodzenie włókien kolagenowych i elastynowych,
skóra sucha, szorstka i pogrubiała, a zmarszczki
głębsze i bardziej widoczne, zwiększona liczba wolnych
rodników, elastoza słoneczna)
➲ zmiany barwnikowe, znamiona barwnikowe,
➲ niebarwnikowe nowotwory skóry, ryzyko wystąpienia
czerniaka,
➲ teleangiektazje, immunosupresja,
➲ reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne
Metody zapobiegania – filtry słoneczne
➲ efektywność określona jest współczynnikiem
SPF (Sun Protection Factor) – polega na
porównaniu wartości minimalnych dawek
rumieniowych dla skóry chronionej
i niechronionej badanym preparatem
➲ zakres SPF:
6 (niska ochrona); 60 (maksymalna ochrona)
Rodzaje filtrów przeciwsłonecznych
➲ chemiczne – wnikają powierzchownie
w naskórek i działają na zasadzie
pochłaniania promieniowania słonecznego
➲ fizyczne – tworzą warstwę ochronną na
powierzchni skóry, odbijają promienie UV,
są najbardziej skuteczne
➲ Jeśli rumień na skórze niechronionej pojawia się po
ok. 15 – 20 min., oznacza to, że zastosowanie
preparatu np. o SPF 10 pozwala wydłużyć
ekspozycję dziesięciokrotnie, aby otrzymać dawkę
wywołującą rumień.
➲ W praktyce czas ekspozycji słonecznej powinien być
krótszy ze względu na to, iż ilość aplikowanego
preparatu w przeliczeniu na cm² skóry jest z reguły
mniejsza niż wykorzystywana w badaniach.
Dla mieszkańców Europy Środkowej
wyróżnia się 4 rodzaje fototypów skóry
➲ fototyp I – która nigdy się nie opala,
zawsze ulega oparzeniom,
➲ fototyp II – czasami się opala,
często ulega oparzeniom,
➲ fototyp III – często się opala,
czasami ulega oparzeniom,
➲ fototyp IV – zawsze się opala,
rzadko ulega oparzeniom
Solarium➲ urządzenie zbudowane z lamp UV (nisko bądź
wysokociśnieniowych), które emitują dawkę
promieniowania podobną do tej jaką wytwarza
słońce
➲ jako pierwszy urządzenie służące do naświetlania
promieniami UV-A skonstruował niemiecki
naukowiec Jorg Wolff (1970 r.) miało służyć
leczeniu i zapobieganiu chorobom
wynikającym z niedoborów wit. D
Lampy solaryjne
➲ emitują głównie promieniowanie UVA (przyczyna
przedwczesnego starzenia się skóry, odczynów
fotoalergicznych oraz nowotworów).
➲ w lipcu 2009 roku WHO umieściło opalanie
w solarium w kategorii „rakotwórcze dla ludzi”
Przeciwwskazania do korzystania z solarium
➲ choroby serca➲ popękane i
rozszerzonych naczynia krwionośne
➲ zaburzenia hormonalne
➲ leczenie środkami hormonalnymi
➲ trądzik różowaty➲ przebarwienia skóry➲ zabiegi złuszczające
➲ w czasie zażywania antybiotyków, leków przeciwcukrzycowych, przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybicznych
➲ nowotwory złośliwe➲ cukrzyca➲ epilepsja➲ gruźlica➲ ciąża
Nie zaleca się korzystania z solariów osobom:
➲ z fototypem I i II
➲ z licznymi znamionami barwnikowymi na skórze
➲ z dużą ilością piegów
➲ z oparzeniami słonecznymi w dzieciństwie
➲ poniżej 18. roku życia
➲ ze stanami przednowotworowymi
➲ ze skórą uszkodzoną przez słońce
➲ przyjmującym leki uwrażliwiające
na promieniowanie UV
Zwiększone ryzyko wystąpienia
czerniaka złośliwego
podczas opalania w solarium organizm w
krótkim czasie otrzymuje 20 - krotnie większą
dawkę promieniowania,
niż ma to miejsce w przypadku naturalnego,
powolnego opalania się
Solarium dla pełnoletnich ?
➲ w Niemczech – ze względu na swoją szkodliwość –
solarium zostało zakazane dla niepełnoletnich
na równi z alkoholem i papierosami
➲ spowodowane było to opublikowaniem raportu,
w którym zachorowalność Niemców na raka skóry
wzrosła do 170 tys. rocznie
Opalenizna dodaje uroku.
Jeśli tego rodzaju myślenie jest okazjonalne,
to wszystko w porządku.
Jeśli jednak przeradza się w obsesję,
opalanie zaczyna być niebezpieczne.
Tanoreksja –
uzależnienie od opalania
Tanoreksja
➲ Tanoreksja jest chorobą XXI wieku, zaliczana do
uzależnień behawioralnych (zakupoholizm,
uzależnienie od Internetu, komputera).
➲ Tanoreksję często porównuje się do anoreksji.
Anorektyczka nawet gdy się odchudzi, uważa, że jest
za gruba. Tanorektyczka myśli podobnie –
ma obsesję bladości swojej skóry.
Tanoreksja
➲ uzależnienie objawia się w ciągłym poczuciu, że brak
opalenizny powoduje znaczny spadek atrakcyjności.
➲ zalicza się do zaburzeń osobowości wynikających
z kultu własnego ciała - zewnętrzna atrakcyjność
poprawia samopoczucie, więc dąży do niej za wszelką
cenę coraz więcej ludzi
Tanoreksja –
nieopanowane pożądanie ciemnej opalenizny
➲ obsesyjnie myślą o bladym kolorycie swojej skóry
➲ wciąż chcą się mocniej opalić
➲ nie docierają do nich żadne rozsądne argumenty,
(nie dają się przekonać o szkodliwości opalania,
nie pomagają też zapewnienia o wystarczającym
stopniu opalenia ich skóry)
➲ ciągła chęć nadania głębszego odcienia dzięki
dłuższym i częstym sesjom opalania się
➲ mechanizm uzależnienia od opalania jest podobny
do mechanizmu uzależnienia od alkoholu
(nałogowiec odczuwa potrzebę picia coraz większych
ilości alkoholu, żeby osiągnąć ten sam skutek)
➲ Jednorazowe przypadki zbytniej opalenizny nie są
podstawą do doszukiwania się u siebie czy innych
uzależnienia.
➲ O uzależnieniu możemy mówić wówczas, gdy
jakaś osoba obsesyjnie stara się nadawać swojej
skórze odcień brązu, osiągając efekt głębszy niż
normalna opalenizna.
Tanoreksja – początki ...
➲ uzależnienie to jest złożonym zjawiskiem
➲ często początek uzależnieniu dają motywacje typu:
chęć dobrego, młodszego, szczuplejszego wyglądu...
➲ przy zwiększonym poczuciu braku pewności siebie czy
braku akceptacji własnego ciała, pozytywne efekty
opalania mogą być odczuwane jako „recepta”
na lęki i poczucie niskiej atrakcyjności
Pierwsze objawy...
➲ nie budzą niepokoju - chęć opalania się na słońcu lub
w solarium, poczucie, że skóra nadal jest blada,
niewystarczająco opalona
➲ kolejny etap - coraz częstsze wizyty na solarium,
najpierw raz w tygodniu, potem co drugi dzień, później
codziennie lub nawet kilka razy w ciągu dnia
➲ zwiększeniu ulega czas opalania
W rozwiniętej fazie (oprócz zagrożenia dla
zdrowia i życia) tanoreksja może wywoływać
skutki podobne do skutków innych uzależnień
(niszczenie relacji rodzinnych, samotność,
utrata zatrudnienia).
Tanorektycy do opalania nie muszą mieć plaży.
Do osiągnięcia celu wystarczy im balkon, taras,
ławka lub dach budynku. Opalanie na dachach
jest szczególnie niebezpieczne (pokrycia
ściągające promienie słoneczne, które atakują
skórę ze zdwojoną siłą).
Grupy ryzyka
➲ uzależnienie to może się rozwinąć w każdym z nas
(osoby, które nie lubią przebywać na słońcu są mniej
narażone)
➲ młodzież i młode osoby dorosłe są w grupie
największego ryzyka
➲ częściej kobiety niż mężczyźni
➲ dzieci nie są w grupie ryzyka,
(wzrasta ono wraz z wiekiem)
Tanoreksja u (młodych) mężczyzn
➲ często łączy się z uzależnieniem od siłowni,
zażywaniem anabolików i innych środków
dopingujących
➲ nie uważają siebie za nałogowców, chociaż
przyznają, że gdy nie ma słońca, chodzą do solarium,
chcąc utrzymać opaleniznę przez cały rok
Sygnał do rozpoczęcia terapii
Kontynuowanie opalania mimo wiedzy o szkodzeniu
własnemu zdrowiu:
➲ jestem uzależniona i nic na to nie poradzę...
➲ przynajmniej uzależniona jestem od solarium i słońca,
a nie od narkotyków czy papierosów...
➲ to moja sprawa...
Terapia
➲ terapia powinna być kompleksowa– u tanorektyków
włącza się system zaprzeczania własnej chorobie
➲ występuje wyłącznie uzależnienie psychiczne i objawy
abstynencyjne ograniczają się do tej sfery
➲ uzależnienie od słońca nie wymaga odtrucia
➲ jak każde inne uzależnienie, wymaga leczenia i pomocy
psychoterapeutycznej
➲ wsparcie rodziny i otoczenia
Nie istnieje
bezpieczne opalanie,
ani na słońcu,
ani w solarium,
ale stosując się do
pewnych zasad,
można uczynić je
mniej ryzykownym.
Zasady „bezpiecznego” opalania się
➲ ograniczony czas przebywania na słońcu
(szczególnie w godz. 10:00-15:00)
➲ przerwy w opalaniu, przebywanie w cieniu,
➲ nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne
z filtrem UV, przewiewne ubranie z długiem rękawem
(np. koszulka bawełniana zapewnia ochronę
odpowiadającą współczynnikowi SPF 8),
➲ stosowanie kosmetyków z filtrami ochronnymi
ze współczynnikiem ochrony słonecznej
SPF minimum 20
➲ stosowanie kosmetyków z filtrami ochronnymi nie
później niż 15-20 minut przed wyjściem z domu
➲ dodatkowa aplikacja na skórę co 3-4 godz.,
również
po każdej kąpieli i spoceniu się (kosmetyk
wodoodporny to taki, który zachowuje aktywność
przez 40 minut przebywania w wodzie)
➲ unikanie przed opalaniem innych kosmetyków,
leków, które nie są przeznaczone
do opalania (również perfum)
dziękuję za uwagę ...