Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Informatyzacja placówki medycznej jako długofalowa inwestycja. Porady eksperta.

MYŚL INNOWACYJNIE!Nieszablonowe rozwiązania e-zdrowia a procedura zamówień publicznych.

TELEPSYCHIATRIAJak pomóc milionom pacjentów

cierpiącym na choroby psychiczne?

EKOSYSTEM SUKCESU

O g ó l N O P O l s k i s y s t e m O c h r O N y Z d r O w i a

iNNOwacyjNa OchrONa ZdrOwia

www.OsOZ.Pl

OS

OZ

3

3 /

2016

2016

ISSN

189

7-58

28, c

ena

10 z

ł (za

wie

ra 8

% V

AT)

APLIKACJE ZDROWOTNENA TELEFON I TABLET

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

SERIA „WIEDZA EKSPERTÓW”CZASOPISMO OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

114 praktycznych i sprawdzonych aplikacjiSzczegółowe opisy, informacja o cenach i wersjach językowych.

Przewaga aplikacji bezpłatnych.

Dla pacjentów oraz lekarzyProste w użyciu, zaawansowane w funkcjonalności.

Przejrzysty podział na kategorieChoroby przewlekłe, monitoring zdrowia, dawkowanie leków, profi laktyka, odżywianie i dieta,

sport, stres, zdrowie psychiczne, fi tness, zdrowie kobiety, nauka.

POBIERZ BEZPŁATNY RAPORT

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

W Uniwersyteckim Centrum Medycznym Erasmus w Rotterdamie co roku 70 000 łóżek szpi-talnych wraz z materacami poddawanych jest dokładnemu myciu i czyszczeniu. Wykorzysty-wana do tego celu maszyna po pewnym czasie okazała się niedoskonała: wymagała zatrud-nienia dodatkowego personelu, zużywała dużą ilość wody i energii. Szpital zdecydował się na zmiany i proinnowacyjną strategię realizacji zamówienia publicznego. Jednym z warun-ków dla nowego rozwiązania było ograniczenie gazów cieplarnianych emitowanych w proce-sie eksploatacji. Konkurencyjny dialog z potencjalnymi dostawcami, analiza możliwości ryn-kowych, kooperacja z dostawcami spoza rynku usług medycznych i skupienie się na celach inwestycji przyniosły zaskakujące rezultaty. Wyłoniona firma zaproponowała system czysz-czenia oparty na robotach wykorzystywanych powszechnie w przemyśle motoryzacyjnym. Łóżko wystarczy dostarczyć do specjalnej komory. Kolejne etapy – w tym skanowanie kształ-tu, osobne czyszczenie materaca i precyzyjne mycie łóżka z pomocą sprężonej pary wodnej – odbywają się automatycznie. Jednostkowy koszt całego procesu spadł o 35 proc. Emisja gazów cieplarnianych została ograniczona o 65 proc., znacznie poprawiła się czystość łóżek pacjentów. Zamiast stosowania starych rozwiązań, szpital odważył się na radykalne zmiany. Teraz za przykładem lidera idą inne europejskie placówki. Szpital Erasmus udowodnił, że warto wyjść przed szereg, a procedura zamówienia publicznego nie musi ograniczać inno-wacyjności. Ta jest często sposobem na zredukowanie kosztów, podwyższenie standardów jakości, usprawnienie procesów.

Poprawa z potrzebyNOTA BENE

Zamiast powielania niedoskonałych rozwiązań, kreatywne podejście poza schematami. Ochrona zdrowia potrzebuje innowacyjnych inwestycji i niekonwencjonalnych pomysłów.

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

�

6 ZdjęcienumeruZdrowie w przyszłości

8 RynekzdrowiawpigułceMedyczne zagwozdki

12 AlertepidemiologicznyPrognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (maj 2016)

13 AplikacjemedyczneNajnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 NowościiwynalazkiGrafen na cukrzycę, technologie dla serca, e-stetoskop, EKG na nadgarstku itd.

17 LaboratoriumtechnologiiTelepsychiatria dla milionów

19 KULISYPROJEKTÓWITWOCHRONIEZDROWIAInformatyzacja to jedna z kluczowych inwestycji determinujących funkcjonowanie placówek medycznych. Jak ją zrealizować, aby osiągnąć maksymalne korzyści?

24 ITwszpitalu.LinianajmniejszegooporuThomas O. Holm (EPP-eHealth)

27 InnowacyjnośćopartanastrategiiRafał Staszewski (Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu)

32 InfografikaRewolucja zdrowia cyfrowego

34 LegislacjaPacjent (nie)poinformowany

36 NawigatorRynek apteczny w Polsce. Co nas czeka?

38 YourGuidetoHealthinEuropeENGLISHPAGES

Curbing death and injury with safer medicationeHealth. When not, if

43 FelietonOpieka w modelu naczyń połączonych

NAUKA

INNOWACJE

RAPORT

ROZMOWY

PRAKTYKA

OPINIE

CZASOPISMOOGÓLNOPOLSKI SYSTEM

OCHRONY ZDROWIA

MARZEC 2016

3

27

19

6

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

Rada Naukowa oSoZ(kolejność alfabetyczna, stan na marzec 2016 r., liczba członków rady: 99 osób)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik- -Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

48 MonitorzjawiskepidemiologicznychLuty 2016 – mapy zdrowotne kraju

52 MonitorfarmacjiRynek farmaceutyczny w lutym 2016

60 MonitorrynkulekówLeki na ból głowy

65 KS-APTEKAZintegrowany System Obsługi Apteki

66 KS-SOMEDZintegrowany System Obsługi Przychodni

70 NaukaWyniki badań polskich protez serca dla dzieci – pozytywne

Otwarto najnowocześniejsze w Europie Centrum Neuroterapii

73 Kalendarzwydarzeń.Raportyon-line 74 Kultura

Nowości książkowe

117 690 144Tyle opakowań leków na ból głowy zostało sprzedanych w ap-tekach w 2015 roku. Wartość sprzedaży przekroczyła 1,383 mld zł. Rekord padł w 2009 roku: ponad 161 mln opakowań.

Analiza sprzedaży leków na ból głowy na str. 60.

3 930 W lutym statystyczną aptekę odwiedziło o 300 pacjentów więcej niż w styczniu. Na maj prognozujemy spadek wskaź-nika.

189 000 Obrót całkowity apteki roś-nie o 8%. Sprzedaż na re-cepty pełnopłatne zysku-je 10,8%. Wartość rynku: 2 792 475 zł (+8,8%).

„Szpitale muszą nauczyć się formułowania swoich potrzeb

w zakresie e-zdrowia.”

Thomas O. Holm (EPP-eHealth, Dania)

Rozmowa na str. 24.

STATYSTYKI PROGNOZY

SYSTEMY IT

NA CZASIE

w w w . f a c e b o o k . p l / I T I Z d R o w I e

24

� Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

Zdrowie w przyszłościEksperci przekonują, że za 100 lat większość ludzi będzie żyła w megamiastach. Ośrodki miejskie powstaną także pod wodą. Tradycyjne mieszkania zamienią się w inteligentne powierzchnie do-pasowane do naszego nastroju oraz warunków otoczenia. Jedzenie wydrukujemy w drukarce 3D, a dzięki hologramom będziemy pracować w domu i komunikować się wirtualnie. Standardem sta-ną się kapsuły laboratoryjne precyzyjnie skanujące stan naszego organizmu, wszczepione chipy skontrolują kluczowe parametry zdrowia. W razie potrzeby, personalizowane leki otrzymamy pro-sto do domu. Telemedycyna i teleoperacje zdominują ochronę zdrowia. Osobami starszymi zaopie-kują się roboty. Pełne poznanie zależności chorób i genów oraz zachowań społecznych pozwoli za-stąpić leczenie profilaktyką.Na podstawie raportu „SmartThings Future Living” (Samsung)


�

N a u k a


�

N a u k a

Jak spełnić przedwyborcze obietnice z zasadą „przede wszystkim nie szko-dzić”? Pogodzić interesy i oczekiwania różnych grup interesów i zawodów medycznych w ramach dostępnych środków? Znaleźć dodatkowe pieniądze na sfinansowanie rosnących potrzeb i oczekiwań w zdrowiu? Okres miodowy na Miodowej zaczyna się kończyć.

AleksAndrA kurOwskA

Z zapowiedzi PiS dotyczących zdrowia zrealizować udało się właściwie jedną. I to nie w całości. Leki dla seniorów za darmo – w wersji ustawy przyjętej już przez Sejm – będą dostępne od wrześ-nia. Ale tylko wybrane i wyłącznie na recepty od lekarzy i pielęgniarek POZ. Równocześnie nad kluczowymi reforma-mi systemu pracuje w resorcie zdrowia przynajmniej kilkanaście zespołów eks-pertów i niedługo zacznie się rozlicza-nie efektów pracy. Na razie zespół mają-cy wskazać biurokratyczne absurdy do-

rynek ZDrOWIA W PIGUŁCe

Medyczne zagwozdki

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

N a u k a

stał dodatkowy miesiąc na działanie (nie zdążył w terminie), a zespołowi do spraw POZ obcięto kompetencje (miał przygo-tować strategie rozwoju medycyny ro-dzinnej i założenia ustawy, ale z drugiego zadania zrezygnowano). Efekty pracy ze-społów oraz ministerialnych urzędników niekoniecznie będą zgodne z polityczną linią rządu. Jak wtedy zachowa się resort zdrowia? To jedno z kluczowych pytań. Na razie trzeba przyznać, że obecna eki-pa dostała wielki kredyt zaufania, ale po-jawiają się pierwsze zapowiedzi proble-mów: protesty samorządów lokalnych ze względu na politykę wobec ich szpitali, strajku generalnego 9 organizacji pra-cowników medycznych, o ile nie będzie scenariusza wzrostu ich płac.

System ochrony zdrowiaJednym z trudniejszych orzechów do zgryzienia jest likwidacja NFZ oraz przy-znanie uprawnień do leczenia wszystkim obywatelom. Pojawia się szereg proble-mów, począwszy od tego, kim owi oby-watele są (czy przyznać prawa także na stałe mieszkającym poza granicami kra-ju), po trudności z przekazaniem zadań wojewodom. Od początku było wiado-mo, że ci ostatni nie podlegają resortowi zdrowia, co będzie rodziło spory kompe-tencyjne. Stąd pomysł, aby koordynację samych szpitali, rozwiązań IT oraz wy-równywania różnic między regionami w zakresie potrzeb i pieniędzy, np. z po-datku zdrowotnego, pozostawić w stoli-

cy. MZ obawia się też, że przyznanie pra-wa do leczenia wszystkim spowoduje, że mniej osób będzie się do systemu dokła-dać. Jednym z etapów przejścia do sy-stemu budżetowego ma być przesunię-cie do niego środków z Funduszu POZ oraz SOR-ów. Te ostatnie, według pla-nów, mają być finansowane w przewa-żającej mierze z przywróconego podat-ku Religi, czyli części składek OC właś-cicieli aut.

Gorącym tematem są też prace nad koszykiem świadczeń. MZ chce zwery-fikować tysiące procedur w półtora roku. Ma do tego cztery osoby, 30 „pożyczył” z NFZ, a dodatkowo posiłkuje się eks-pertami Agencji Oceny Technologii Me-dycznych i Taryfikacji. Ta ostatnia ma mieć ustawowo poszerzone kompetencje i w połowie roku zatrudnić w celu prac nad koszykiem aż 100 osób. Część pro-cedur straci finansowanie z publicznych pieniędzy, inne mają być przeszacowane pod względem wartości. Równocześnie w kwietniu ogłoszone zostaną pierwsze zakresy łączone, gdzie operacja będzie kontraktowana wraz z rehabilitacją.

Przyspieszyć też mają prace nad usta-wą blokującą komercjalizację placówek. MZ skierowało jej założenia do konsul-tacji i… rząd zdecydował, że nie będzie się nimi zajmować, tylko ruszył z pracą nad ustawą. Zmiany, zmiany, zmiany!

Leki: co przyniesie 1 maja?Poza lekami dla osób 75 plus doczekali-śmy się m.in. projektu ustawy o ratunko-wym dostępie do leków i procedur me-dycznych. Na specjalny fundusz na ten cel przeznaczonych zostanie z budżetu 10 mln zł rocznie. W 2016 roku będzie to połowa tej kwoty, ponieważ nowe re-gulacje mają zacząć obowiązywać w po-łowie roku. Równocześnie trwają pra-ce nad zmianami ustawy refundacyjnej, a małymi krokami resort pozbywa się za-pisów, które go najbardziej drażnią – np. dostępu bez recepty do awaryjnej anty-koncepcji ellaOne.

Reformy mają też dotyczyć chorób dotykających niewielką liczbę pacjen-tów. W drugiej połowie 2016 r. zakoń-czą się prace nad Narodowym Planem Chorób Rzadkich, który ma być realizo-

PLACÓWkI ŚWIADCZĄCe USŁUGI OCHrOny ZDrOWIA(rok 2014, procent według podmiotu prowadzącego)

»�MZ�chce�zweryfikować�tysiące�procedur�w�półtora�roku.�Część�z�nich�straci�finansowanie�z�publicznych�pieniędzy,�inne�mają�być�przeszacowane�pod�względem�wartości.«

sektor publiczny

sektor non-profit

sektor komercyjny

szpitale ogólne

zakłady opiekuńczo- -lecznicze

stacjonarna opieka hospicyjna

i paliatywna

stacjonarna opieka

psychiatryczna

zakłady pielęgnacyjno-

-opiekuńcze


10

N a u k a

wany od 2017 r. W refundacji leków sie-rocych MZ odejdzie od stosowanej do tej pory praktyki, w której medykamen-ty te musiały konkurować o publiczne pieniądze na takich samych zasadach, co leki na powszechnie występujące choro-by, przy których producent ma szybszy zwrot z inwestycji w badania.

Zmiany czekają programy leko-we, których obecnie jest 69 i w ich ra-mach leczy się około 70 tys. osób cier-piących m.in. na rzadkie nowotwory, stwardnienie rozsiane, łuszczycę czy choroby genetyczne. Leczenie w pro-gramach będzie się odbywało bez limi-tu czasowego, ale do czasu osiągnię-cia skuteczności leczenia. Ministerstwo czeka w tej sprawie na opinię Agen-cji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, która powinna być gotowa w kwietniu.

Zmiany czekają też kalendarz szcze-pień, w którym od przyszłego roku zna-leźć się mają refundowane preparaty przeciwko pneumokokom. Będą mieć do nich prawo dzieci urodzone po 31 grud-nia 2016.

Ale prawdziwym testem nastrojów, jeśli chodzi o leki, może być 1 maja. O ile orga-nizacje pacjenckie oraz branża farmaceu-tyczna przez pierwsze miesiące spokojnie czekały i nie okazywały rozczarowania po-przednimi listami leków refundowanych, po kolejnej spodziewają się więcej.

RaportyZ ciekawych opracowań opublikowanych w ostatnich tygodniach warto przejrzeć m.in. raport organizacji pracodawców Statera Med na temat nadzoru organów założycielskich nad finansami podległych im placówek medycznych. Z kolei GUS opublikował obszerny raport na temat or-ganizacji non-profit i ich roli w różnych obszarach, w tym w zdrowiu.

Tymczasem agencja badawcza SW Research na zlecenie „Newsweeka” sprawdziła, co Polacy sądzą o szczepion-kach. Ponad trzy czwarte uważa, że war-to z nich korzystać. Pozytywnie o szcze-pionkach częściej wypowiadają się ko-biety i osoby w średnim wieku.

NIK opublikowała raport dotyczący tzw. Afery lekowej, czyli wywozu me-

dykamentów. Kontrolerzy stwierdzili, że nie było właściwego nadzoru nad wywo-zem leków, a pacjenci nie mieli i nadal nie mają gwarancji zaopatrzenia w leki ratujące życie. Przyczyną są m.in. bra-ki kadrowe w inspekcji farmaceutycz-nej i brak skutecznych narzędzi do walki z tzw. odwróconym łańcuchem dystrybu-cji. Ustawa „antywywozowa” poprawi-ła sytuację, ale nie wyeliminowała prob-lemu. Państwowa Inspekcja Farmaceu-tyczna nieskutecznie przeciwdziała też naruszaniu przepisów antykoncentra-cyjnych. W pięciu województwach prze-kroczony został 1 proc. limit liczby ap-tek prowadzonych przez jednego przed-siębiorcę. Zbyt rzadko kontrolowano też placówki obrotu pozaaptecznego, nie-liczne były przypadki nadzoru sprzeda-ży leków, np. na stacjach benzynowych pod kątem prawidłowego przechowywa-nia czy zabezpieczenia przed dziećmi.

LegislacjaWśród interesujących projektów skie-rowanych do konsultacji znalazły się m.in. skracający czas trwania specjali-zacji pielęgniarek do 15–20 miesięcy (z obecnych 18–24 miesięcy) oraz ko-lejny, wprowadzający do toku nauczania zagadnienia niezbędne do wypisywania recept. W Sejmie zaczęto prace nad rzą-dową ustawą dotyczącą bezpieczeństwa krwi ludzkiej (implementuje unijne prze-pisy w sprawie standardów związanych z krwiodawstwem).

»�Najwyższa�Izba�Kontroli:�nie�ma�właściwego�nadzoru�nad�wywozem�leków,�a�pacjenci�nie�mają��gwarancji�zaopatrzenia�w�leki�ratujące�życie.«

PACJenCI kOrZySTAJĄCy Z USŁUG OCHrOny ZDrOWIA(rok 2014, procent według podmiotu prowadzącego)

sektor publiczny

sektor non-profit

sektor komercyjny

szpitale ogólne

zakłady opiekuńczo- -lecznicze

stacjonarna opieka hospicyjna

i paliatywna

stacjonarna opieka

psychiatryczna

zakłady pielęgnacyjno-

-opiekuńcze

11Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

N a u k a

Mamy też pierwszy medyczny pro-jekt ustawy ruchu Kukiz’15. Firmowany przez posła Piotra Liroya-Marca zakłada m.in., że pacjent będzie mógł sam upra-wiać konopie i sporządzać przetwory na potrzeby terapii. Warunkiem uprawy by-łoby uzyskanie specjalnego zezwolenia.

Z kolei MZ zdecydowało o refunda-cji importu docelowego leków zawiera-jących leczniczą marihuanę. Wzbudziło to wiele emocji, choć można się spodzie-wać, że dotyczyć będzie od kilku do kil-kudziesięciu osób.

PersonaliaPo odwołaniu Tadeusza Jędrzejczyka z funkcji prezesa NFZ jego obowiązki przejął Andrzej Jacyna, miesiąc wcześ-niej mianowany na wiceprezesa Fun-duszu ds. medycznych. Wraz z Jędrzej-czykiem odwołano też jego zastępcę ds. mundurowych Zbigniewa Tetera i ogło-szono konkurs na jego następcę. Zmia-ny objęły także oddziały Funduszu. No-wym dyrektorem lubelskiego oddziału został Karol Tarkowski. W Krakowie sta-nowisko dyrektora objęła Elżbieta Fryź-lewicz-Chrapisińska. Na miejsce odwo-łanej przez ministra zdrowia szefowej śląskiego oddziału – Ewy Momot – wy-brany został wiceprezydent Chorzowa Jerzy Szafranowicz.

Nowego dyrektora doczekało się Centrum Onkologii w Warszawie. Zo-stał nim prof. dr hab. n. med. Jan Walew-ski związany z Instytutem od blisko czte-rech dekad. Obecnie pełni tam funkcję Kierownika Kliniki Nowotworów Ukła-du Chłonnego.

Wiceminister zdrowia Piotr Gry-za powołał członków Rady Rewizyjnej w Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Zasiądą w niej Jacek Biernacki, Jacek Korczykowski oraz Mi-chał Maćkowiak. W posiedzeniach Rady, w charakterze obserwatorów, będą tak-że uczestniczyć przedstawiciel Minister-stwa Cyfryzacji oraz Agnieszka Kister, dyrektor Departamentu Infrastruktury i e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia.

Mamy też mniej przyjemne zmiany. CBA zatrzymało dyrektora Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warsza-wie oraz dyrektora IT z Wojskowej Aka-demii Technicznej, którym postawiono zarzuty korupcyjne.

Wieści z rynkuWydział Medyczny Uczelni Łazarskie-go z Warszawy decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego otrzymał zgodę na prowadzenie jednolitych studiów ma-

gisterskich o profilu praktycznym na kie-runku lekarskim.

Pierwsze w Europie Interwencyjne Centrum Neuroterapii otwarto w Szpi-talu Bródnowskim w Warszawie. Prze-prowadzane w ośrodku operacje pole-gać będą na bezpośrednim wprowadza-niu do mózgu nanocząsteczek z lekami przeciwnowotworowymi oraz terapeu-tycznej, domózgowej aplikacji genów.

W Poznaniu po raz pierwszy wszcze-piono sztuczne serce. Zabieg odbył się w Szpitalu Klinicznym Przemienie-nia Pańskiego, który stał się czwartym ośrodkiem w kraju przeprowadzającym takie operacje. Młodemu mężczyźnie wszczepiono Polvad, pierwszą polską protezę serca stworzoną dzięki Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. Profesora Zbigniewa Religi.

Biomed-Lublin musi oddać część do-finansowania z PARP. Spółka wypowie-działa umowy o dofinansowanie warte 29,5 mln zł wraz z odsetkami. Nowo po-wołany zarząd uznał, że nie uda mu się zdążyć w deklarowanym wcześniej ter-minie.

Wyniki opublikowały m.in. najwięk-sze hurtownie leków. Neuca osiągnę-ła w 2015 roku 102 mln zł zysku net-to, o 19 proc. więcej niż rok wcześ-niej. Pierwszy raz przekroczyła 100 mln zł. Jej przychody jako grupy wyniosły blisko 7 mld zł. Firma kontynuuje budo-

wę własnej sieci przychodni. Obecnie ma 31 placówek i wydała na ten cel 47 mln zł. W 2015 r. kupiła również trzy firmy działające na rynku badań klinicznych: Clinport, BioScience i Medica Pro Fami-lia. W skład Grupy w ubiegłym roku we-szła też spółka Diabdis, prowadząca pro-jekt telemedyczny.

Z kolei Pelion Healthcare Group od-notował 85,54 mln zł skonsolidowanego zysku netto wobec 55,94 mln zł zysku rok wcześniej. Skonsolidowane przycho-dy ze sprzedaży sięgnęły blisko 8,5 mld zł wobec 7,7 mld zł rok wcześniej.

Grupa EMC, prowadząca 10 szpitali i 19 przychodni, osiągnęła w roku 2015 przychody netto ze sprzedaży w wy-sokości 258 mln zł. Miała jednak stra-tę netto 4,4 mln zł. Rok wcześniej było to odpowiednio 243 mln zł przychodów i 5,8 mln zł straty.

Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami cie-kawymi informacjami, zapraszam do kontak-tu: [email protected]

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od po-nad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej. Absolwentka Instytutu Stoso-wanych Nauk Społecznych UW.


12

I N N o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (MAJ 2016)

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 97% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (mAJ)

TREND W STOSUNKU DO KWIETNIA

Dolnośląskie 2 197 Kujawsko-pomorskie 1 462 Lubelskie 1 505 Lubuskie 1 848 Łódzkie 1 931 Małopolskie 1 621 Mazowieckie 2 836 Opolskie 1 358 Podkarpackie 3 024 Podlaskie 1 789 Pomorskie 2 044 Śląskie 1 822 Świętokrzyskie 1 437 Warmińsko-mazurskie 1 254 Wielkopolskie 1 756 Zachodniopomorskie 1 813

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (mAJ)

TREND W STOSUNKU DO KWIETNIA

Dolnośląskie 3 420 Kujawsko-pomorskie 2 750 Lubelskie 2 802 Lubuskie 3 148 Łódzkie 2 833 Małopolskie 3 022 Mazowieckie 3 970 Opolskie 2 455 Podkarpackie 3 176 Podlaskie 3 202 Pomorskie 3 331 Śląskie 2 650 Świętokrzyskie 2 187 Warmińsko-mazurskie 2 550 Wielkopolskie 2 920 Zachodniopomorskie 2 864

ALERGIA

POZIOm NASILENIA ALERGII

GryPA I PrZeZIĘBIenIe

POZIOm NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 56% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI


I N N o w a c j e

VisimedAplikacja mobilna zapewniająca użyt-kownikowi dostęp do Indywidualnego Konta Zdrowotnego w OSOZ. Bogaty zestaw funkcji: wyszukiwanie lekarzy, przegląd terminów i umawianie wizyt, możliwość rezerwacji leków w aptekach i ich odbioru bez kolejki, sprawdzanie dostępności i cen leków, asystent lecze-nia (dawkowanie, kontrola interakcji – również z żywnością), prezentacja histo-rii leczenia (recepty, wizyty, świadcze-nia), powiadomienia w kalendarzu.

iOS | Android | PL | ENGBezpłatna

Wizyta LekarskaMobilne narzędzie rozszerzające możliwo-ści standardowych medycznych systemów IT wspomagających pracę lekarzy. Wśród kluczowych funkcji: wizyty domowe, in-tegracja z rejestracją internetową, wyszu-kiwanie leków, drukowanie recept, elek-troniczne zwolnienia eZLA, e-dokumena-cja medyczna. Aby skorzystać z aplikacji, należy posiadać konto lekarskie w syste-mie KS-SOMED, SERUM albo KS-PPS (lub innym systemie – po dostosowaniu). Integracja z systemem OSOZ.


OSOZNewsAutorska aplikacja czasopisma Ogólno-polski System Ochrony Zdrowia do wy-godnego czytania magazynu na smart-fonie albo tablecie. Wystarczy ściągnąć aplikację, a kolejne numery udostępniane będą bezpłatnie jeszcze przed ukazaniem się wersji papierowej. Ponadto w aplika-cji można śledzić wybrane wskaźniki dla rynku farmaceutycznego. Całość uzupeł-niono systemem nowoczesnej rejestracji w ramach konferencji organizowanych przez czasopismo OSOZ.


APLIKACJE


1�

I N N o w a c j e

nOWOŚCI I WynALAZkI

GRAFEN I ZŁOTO NA CUKRZYCĘPrzezroczysta opaska zbudowana z grafenu i złota może okazać się przełomem w precyzyjnym monitorowaniu cukrzycy. Sen-sor opracowany na Narodowym Uniwersytecie w Seulu mierzy poziom cukru we krwi na podstawie składu chemicznego, PH potu oraz temperatury ciała. Aplikacja w telefonie komórkowym analizuje uzyskane wyniki i w przypadku obniżonego poziomu gluko-zy wstrzykuje insulinę za pomocą mikroigieł wkomponowanych w plaster. Pierwsze próby kliniczne na 18 myszach chorych na cuk-rzycę typu II zakończyły się sukcesem: mechanizm jest w stanie dopasować dawkę insuliny do poziomu cukru. Zanim urządzenie stanie się alternatywą dla uciążliwych wkłuć, które chorzy na cukrzycę muszą wykonywać samodzielnie, minie na pewno kilka lat. Obecnie naukowcy starają się rozwiązać kilka podstawowych problemów: zapewnienie odpowiedniej ilości insuliny, która wystar-czy na długotrwałe działanie plastra bez dołączania niewygodnych pojemników z lekiem (człowiek potrzebuje większych dawek niż myszy, na których prowadzono doświadczenia); poprawienie efektywności i konkurencyjności ekonomicznej innowacji w stosun-ku do tradycyjnej strzykawki.

1�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

I N N o w a c j e

ELASTYCZNY MONITORING UVZa proces rozwoju jednego z najbardziej niebezpiecznych nowotworów skóry – czerniaka – w 9 na 10 przypadków odpowiada nad-mierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV). Producent kosmetyków L’Oréal zaprezentował elastyczny plaster, który naklejony na skórę mierzy ilość promieni UV docierających do skóry, komunikując poziomi ekspozycji poprzez zmiany kolorów. Po wykonaniu zdjęcia plastra, specjalna aplikacja La Roche-Posey (grupa L’oréal) – My UV Patch – przeanalizuje dokładną ilość UV, która dotarła do skóry. Forma naklejki pozwala monitorować wybrane części ciała. Sensory powinny być dostępne w sprzeda-ży jeszcze w tym roku. Aplikacja My UV Patch dostępna będzie zarówno dla systemu iOS i Android.

PROJEKT ZERO.TECHNOLOGIA DLA SERCA

„Wyobraź sobie świat bez ataków serca i udarów mózgu” – tak brzmi idealistyczna zapowiedź projektu Zero, który w 2016 roku planuje uruchomić firma Omron, wprowadzając na rynek nowe urządzenia pomiarowe do zastosowań kardiologicznych. Cel: pre-cyzyjniejszy i łatwiejszy pomiar ciśnienia krwi, zwłaszcza w przy-padku osób znajdujących się w grupie ryzyka zachorowania na nad-ciśnienie krwi.

Pierwsze z urządzeń to bezprzewodowy monitor ciśnienia krwi (Upper Arm Blood Pressure Monitor). Nowością w stosunku do po-przednich modeli jest wykrywanie nieregularnego rytmu serca oraz zastosowanie specjalnego algorytmu, który niweluje wpływ ruchu i oddechu na wyniki pomiaru. Drugie urządzenie ma formę zegarka i oprócz ciśnienia krwi mierzy aktywność fizyczną oraz parametry snu, przypomina o konieczności zażycia leku. Obydwa urządzenia zintegrowane są z aplikacją na telefon komórkowy lub tablet archi-wizującą wyniki pomiaru. Przedstawione podczas Targów CES no-wości ukażą się na rynku z końcem 2016 roku.


1�

I N N o w a c j e

E-STETOSKOP DOMOWYPierwszy na świecie, elektroniczny, bezprzewodowy stetoskop współpracujący ze smartfonem, z wbudowanym termometrem i sy-stemem autodiagnostyki. Za pomocą tego niewielkiego urządzenia każdy będzie mógł w prosty sposób samodzielnie osłuchać sie-bie i dziecko, jednocześnie dokonując pomiaru temperatury. Pomogą w tym wskazówki wyświetlane na ekranie smartfona. Według zapowiedzi twórców, zarejestrowane przez MyWhizzy dźwięki zostaną poddane dalszej analizie. W oparciu o uzyskane dane po-miarowe oraz wprowadzone informacje odnośnie innych objawów choroby, system udzieli informacji o aktualnym stanie zdrowia i w razie potrzeby skieruje do lekarza. Urządzenie pozwoli badać stan zdrowia wszystkich członków rodziny. Umożliwi zebranie informacji o zmieniających się objawach i zażytych lekach. Polski projekt – realizowany od początku 2016 roku – powstał dzięki współpracy grupy naukowców, lekarzy, akustyków, informatyków, projektantów i ludzi biznesu.

WSZYSTKO POD RĘKĄDario to podręczny, inteligentny system monitoringu poziomu glukozy „all-in-one”. W jednym, przemyślanym konstrukcyjnie pudełku mieści się lancet, dyspenser pasków i adapter, za pomo-cą którego wykonywane są pomiary. Uzyskane wyniki adapter przysyła do dedykowanej aplikacji. Ta pozwala również moni-torować aplikowane dawki insuliny, mierzyć aktywność fizycz-ną, notować informacje na temat posiłków itd.

EKG NA NADGARSTKUNiedawno prezentowaliśmy nakładkę na telefon AliveCor słu-żącą do przeprowadzania badania EKG poprzez nałożenie pal-ców na specjalne elektrody. Urządzenie dopuszczone przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków FDA doczekało się odpowiednika na zegarek Apple Watch. Kardia Band działa równie prosto – wystarczy przyłożyć kciuk do czujnika znajdu-jącego się na opasce i po 30 sekundach aplikacja wyświetli wy-nik pomiaru. Wbudowany algorytm analizuje, czy nie występu-je groźne migotanie przedsionków serca.

Źródła i zdjęcia: Hui Won Yun (Seoul National University), L’oréal, LabStyle Innovations, MyWhizzy, Omron, AliveCor


I N N o w a c j e

Telepsychiatria dla milionówL ABORATORIUM TECHNOLOGII

Według Światowej Organizacji Zdrowia, 27% Europejczyków doświadczyło

w ostatnim roku przynajmniej jednej dolegliwości psychicznej.

Gdy tradycyjne usługi i wsparcie rzadko docierają do najbardziej

potrzebujących, cała nadzieja w e-zdrowiu

psychicznym.

W Polsce na choroby psychiczne choruje ok. 8 milionów doro-słych osób w wieku od 18 do 64 lat. Ta liczba powiększyłaby się do 12 milionów, gdyby do statystyk włączyć dzieci i osoby starsze. Tylko na depresję cierpi na całym świecie 350 milionów osób, w naszym kraju to ok. 1,5 miliona ludzi. Według obliczeń WHO, w 2030 roku właśnie depresja stanie się najbardziej po-wszechną dolegliwością, dzieląc laur lidera z chorobami ukła-du krążenia. Dodając do tego, że obok nagłośnionej medialnie depresji występuje – jak twierdzi profesor Jerzy Samochowiec, kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrii Pomorskiego Uniwer-sytetu Medycznego – 365 innych chorób psychicznych, ska-la problemu przytłacza. Żyjemy w coraz większych ośrodkach miejskich, rośnie konkurencja na rynku pracy i presja społecz-na (styl życia, wygląd zewnętrzny, sukces). O ile uczymy się, jak prowadzić zdrowy tryb życia i zdrowo się odżywiać, prob-lem higieny zdrowia psychicznego jest bardziej skomplikowa-

ny. Badania pokazują, że mniej niż połowa osób z dolegliwoś-ciami psychicznymi ma dostęp do leczenia. Większość z nich albo nie wie, że jest chora, albo boi się wizyty w gabinecie psy-chologa lub psychiatry w obawie przed stygmatyzacją. Strach, niewiedzę i izolację chorych może przełamać informacja, naj-lepiej anonimowa, w miejscu, gdzie chory czuje się bezpiecz-nie – czyli w domu.

– Rozwiązania e-zdrowia psychicznego mają w sobie po-tencjał minimalizacji jednego z największych współczesnych problemów zdrowotnych – mówi dr Kim Mathiasen współ-prowadzący badania naukowe w Duńskim Centrum Telepsy-chiatrii. Ekspert dodaje, że inwestycje w tę dziedzinę pozwo-lą stworzyć wysokiej jakości narzędzia terapii on-line oparte na doświadczeniach i wynikach klinicznych, a tak skonstruo-waną pomoc szeroko dystrybuować, bez względu na położenie geograficzne pacjenta i jego mobilność. Podobnego zdania jest

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


1�

I N N o w a c j e

prof. dr Heleen Riper z Uniwersytetu VU w Amsterdamie. We-dług profesor, choroby psychiczne to także problem gospodar-czy. Aż 40% nieobecności w pracy spowodowane jest zaburze-niami nastroju. – Konsultacje psychologiczne i psychiatryczne on-line, internetowe narzędzia terapeutyczne, w tym również dedykowane gry, zwiększają dostępność leczenia, pozwalają zaangażować pacjenta i systematycznie kontrolować postępy, wprowadzając terapię do środowiska pacjenta, nie wywołując przy tym dodatkowego stresu związanego z koniecznością wi-zyty w poradni psychiatrycznej lub psychologicznej – dodaje. Jednym z dużych projektów mających na celu zbadanie sku-teczności e-narzędzi w leczeniu dolegliwości psychicznych jest MasterMind (zarządzanie zaburzeniami psychicznymi przez za-awansowane technologie i usługi, ang. management of men-tal health disorders through advanced technology and services) prowadzony w 11 krajach Unii Europejskiej na grupie ponad 5000 pacjentów. Oprócz wsparcia w postaci telekonsultacji, w projekcie wykorzystano opartą na rozwiązaniach Internetu terapię poznawczo-behawioralną.

Te i inne badania realizowane w ośrodkach europejskich wskazują w większości pozytywne rezultaty kliniczne w po-wiązaniu z innymi zaletami, w tym m.in. korzystną relacją kosz-tu do efektu, bezpieczeństwem leczenia i komfortem pacjenta.

We wnioskach z inicjatywy MasterMind znajdziemy też dłu-gą listę elementów, które na chwilę obecną blokują szerokie zastosowanie telepsychiatrii. Wśród nich m.in.: niedostatecz-na wiedza i świadomość korzyści, brak zasobów kadrowych i sprzętowych, niska znajomość zagadnień zdrowia cyfrowego, obecna kultura ochrony zdrowia z punktem ciężkości na trady-cyjny model świadczenia usług, niejasne w wielu krajach roz-wiązania prawne w zakresie e-usług, nowość samego rozwiąza-nia i pojęcia „telepsychiatria” (wielu lekarzy nie słyszało dotąd tego sformułowania), brak wsparcia ze strony płatników (refun-

dacja usług e-zdrowia). Brakuje sprawdzonych systemów i pro-gramów. Jest jeszcze jedna, bardzo wrażliwa bariera psycholo-giczna – w chorobach psychicznych zawsze występuje ryzyko samobójstwa. Nic dziwnego, że lekarze wolą trzymać się spraw-dzonych i obowiązujących procedur.

Mimo przeszkód, e-usługi zdrowia psychicznego mocno roz-winęły się już m.in. w Szwecji i Australii. Dołączają do nich powoli Dania, Norwegia, Hiszpania, Niemcy i Włochy. W Ho-landii pierwsze badania w tym temacie rozpoczęto 20 lat temu, wraz z pojawieniem się Internetu. W Australii telemedycyna na-pędzana jest warunkami geograficznymi – mieszkańcy rozpro-szeni są na ogromnym obszarze i świadczenie usług w kontakcie osobistym jest często niemożliwe. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, 27% krajów należących do europejskie-go regionu WHO już wdrożyło rozwiązania prawne dopuszcza-jące telemedycynę, z kolei 36% ujęło ją w narodowych strate-giach e-zdrowia. 83% państw deklaruje wykorzystanie narzę-dzi telemedycznych, których obecny rozkwit napędza boom na systemy e-zdrowia.

W Polsce przepisy dopuszczające stosowanie telemedycy-ny weszły w życie dopiero kilka tygodni temu. Warunkiem upowszechnienia tele-usług jest oczywiście bodziec finanso-wy w postaci refundacji tego typu świadczeń. NFZ kontraktuje na razie telekonsylium kardiologiczne i geriatryczne, w kolejce czeka telerehabilitacja hybrydowa. Może czas najwyższy, aby zastanowić się także nad telepsychiatrią? Na początek w formie narzędzi diagnostycznych oraz wsparcia tradycyjnych metod konsultacji. Zwłaszcza biorąc pod uwagę skalę natężenia prob-lemów psychicznych, optymistyczne wyniki dotychczasowych projektów pilotażowych i argumenty ekonomiczne. Trzeba wy-korzystać każdą szansę na poprawę wyników leczenia, diagno-zy i profilaktyki.

»Skuteczna�diagnoza,�profilaktyka��i�leczenie�dolegliwości�psychicznych�przerasta�większość�tradycyjnych��

systemów�ochrony�zdrowia.«

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


R a p o R T

Informatyzacja w ochronie zdrowia oraz magiczny termin „e-zdrowie” są jednymi z istotniejszych tematów, które poruszają opinię publiczną. Dyskutuje się o nich nie tylko na poziomie centralnym, ale i regionalnym czy też w poszczególnych podmiotach leczniczych. Z jednej strony wszyscy stoimy przed faktem obowiązku wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej, a z drugiej strony jesteśmy bombardowani ofertami, rozwiązaniami informatycznymi przez dostawców HIS-ów. Najczęściej wtedy pada pytanie do działu informatyki w danym szpitalu: jak to w końcu ma wyglądać i czego możemy się spodziewać, oraz – co najistotniejsze – ile to wszystko będzie kosztować?

kulisy projektów IT w ochronie zdrowia


20

R a p o R T

»�Zaangażowanie personelu już na etapie analizy przed��Zaangażowanie�personelu�już�na�etapie�analizy�przed�wdrożeniowej�zapewni�współodpowiedzialność�za�przyjęte�rozwiązanie�i�utożsamianie�się�z�projektowaną�zmianą.«

w szpitalu czy poradni. Istotnym jest, by projektowane rozwiązanie uwzględniało cały proces, który zachodzi w danej ko-mórce organizacyjnej, a w szczególności zawierało elementy służące rozliczeniom świadczeń zdrowotnych oraz raportowa-niu, np. w zakresie budżetowania czy ra-chunku kosztów leczenia.

Powyższe uwagi składają się na pełen obraz idealnej analizy przedwdrożenio-wej, w której uczestniczyć powinni róż-ni specjaliści wspomagający pracę infor-matyków w projektowanych zmianach.

Podobnie ma się rzecz z projektowa-nymi rozwiązaniami informatycznymi na poziomie regionalnym i centralnym; współudział lekarzy i informatyków w przygotowaniu analizy przedwdroże-niowej pozwoli zmniejszyć ryzyko wy-stąpienia dodatkowych kosztów, które bardzo często wynikają z konieczności dostosowania oprogramowania do real-nej sytuacji w podmiocie i do oczekiwań personelu medycznego. Istotnym jest również uwzględnienie udziału poszcze-gólnych specjalistów na dalszych etapach projektu, ponieważ stanowią oni istotny zasób ekspercki, który jest w stanie na bieżąco analizować odchylenia w projek-cie wynikające, np. ze zmian w legislacji lub z ograniczeń technicznych.

Zasoby w projekcieZapewnienie odpowiednich zasobów za-równo podczas analizy przedwdrożenio-wej i w trakcie realizacji projektu powin-no być jednym z priorytetowych zadań najwyższego kierownictwa organizacji. Mówiąc o zasobach należy mieć na uwa-dze nie tylko odpowiedni personel, ale także zasoby materialne (narzędzia ko-munikacji, sprzęt, pomieszczenia), zaso-by niematerialne (zewnętrzne usługi eks-perckie czy doradcze) oraz zasoby nomi-nalne (środki finansowe, licencje i prawa autorskie). Wiadomym jest, że – czy to w podmiocie leczniczym, czy w regio-nie – nie jest możliwe częste organizo-wanie spotkań projektowych z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Wy-nika to ze specyfiki pracy poszczegól-nych specjalistów, a z kolei w projekcie mogą wystąpić takie odchylenia, które powinny zostać szybko przepracowane

przez zespół. Dlatego należy w pierwszej kolejności opracować strategię komuni-kacji, określić osoby odpowiedzialne za obieg dokumentów i stworzyć platformę wymiany danych, np. w oparciu o repo-zytorium.

Warto także zwrócić uwagę na ko-nieczność kompleksowego podejścia do kwestii powstających zespołów projek-towych. O ile w opracowaniu samych za-łożeń funkcjonalnych wystarczy obec-ność użytkowników i informatyków, to na etapie opracowania opisu przedmio-tu zamówienia, a także organizacji postę-powań o udzielenie zamówień publicz-nych, koniecznym jest włączenie w pro-jekt zasobu prawnego oraz finansowego. W kontekście projektów informatycz-nych szczególne znaczenie przypisał-bym właśnie specjalistom ds. prawnych, ponieważ to na nich spoczywa ciężar do-starczenia pełnej informacji do kierowni-ka podmiotu czy organizatora platform regionalnych o ryzykach nominalnych, związanych z proponowanymi rozwią-zaniami informatycznymi. Katalog ta-kich ryzyk wynika z dwóch istotnych obszarów: obowiązującej legislacji oraz z kształtu umowy na wdrożenie i utrzy-manie systemu. Po pierwsze w zasobach projektu musi znaleźć się osoba, która weryfikuje, czy przyjęte rozwiązania są zgodne z obowiązującym prawem (np. Ustawa o SIM), ale także, gdzie leży gra-nica pomiędzy realizacją nałożonych na świadczeniodawców obowiązków w za-kresie EDM a rozbudową systemu o do-datkowe funkcjonalności, np. ułatwiają-cych pracę i gromadzenie większej ilości danych na potrzeby wewnętrznej analizy. Oczywiście weryfikacja ta możliwa jest tylko i wyłącznie w kontekście konsul-tacji z merytorystami, czyli personelem medycznym i informatykami. Natomiast jest ona niezbędna do podjęcia decyzji – przez kierującego podmiotem czy orga-nizatora platformy regionalnej – o stop-niu realizacji danego projektu (czy ogra-niczać się do minimum, osiągając w ten sposób tylko spełnienie wymagań praw-nych przy minimalnym koszcie, czy ra-czej rozwijać system poprzez wybór do-datkowych funkcjonalności, które posia-dają uzasadnienie biznesowe).

dAmiAn mArciniAk centrum systemów informacyjnych Ochrony Zdrowia

Nie sposób chyba określić kosztów wszystkich możliwych rozwiązań i śmiem twierdzić, że każdy informa-tyk ma swoją własną opinię – co skąd-inąd może okazać się nawet przydatne, ale dla kierującego podmiotem koniecz-ny jest jasny i precyzyjny plan działań w tej dziedzinie oraz dbałość o minima-lizację wydatków.

Poniżej postaram się przedstawić kilka istotnych elementów, które mogą w znaczny sposób ograniczyć koszty, a co równie ważne – także ryzyko niezre-alizowania harmonogramu (jest to szcze-gólnie istotne w projektach współfinan-sowanych ze środków europejskich).

Analiza przedwdrożeniowaPunktem wyjścia dla realizacji jakiego-kolwiek projektu jest zawsze określenie potrzeb i celów – to znaczy postawienie pytania: co chcemy osiągnąć poprzez podjęcie konkretnych działań? Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, po-nieważ zazwyczaj wstępem dla wielu analiz stają się oferty oprogramowania, nie zaś wymagania funkcjonalne syste-mu, który budujemy. Jakie to ma kon-sekwencje? Najczęściej skoncentrowa-nie się tylko i wyłącznie na potrzebnym sprzęcie i modułach systemu z pomi-nięciem funkcjonalności, które taki sy-stem dostarczyć powinien. Często po-pełnianym błędem w takiej analizie jest brak współdziałania z ostatecznym użyt-kownikiem systemu, którym w ochronie zdrowia jest lekarz lub pielęgniarka. To oni powinni określić, jak powinien funk-cjonować dany moduł, by zapewnić er-gonomię pracy. Należy w tym zakresie równoważyć udział informatyków i „per-sonelu białego” oraz dążyć do uzyskania prostego schematu logicznego następują-cych po sobie działań i pod ten schemat projektować rozwiązania informatyczne. Zaangażowanie personelu już na etapie analizy przedwdrożeniowej pozwoli na uzyskanie dodatkowego efektu, a miano-wicie współodpowiedzialności za przy-jęte rozwiązanie i utożsamianie się z pro-jektowaną zmianą.

Jeśli już o zmianie mowa, to dobrą praktyką jest włączenie w proces ana-lizy przedwdrożeniowej osób odpowie-dzialnych za organizację pracy, ponie-waż wdrożenie jakiegokolwiek oprogra-mowania rodzi określone konsekwencje także po stronie procesów zachodzących


R a p o R T

wania można w pełni kontrolować zaso-by i nimi zarządzać.

Dobrze przeprowadzony proces pla-nowania zasobów powinien przynieść odpowiedź na pytanie, czy wystarczają-cym jest własny personel, czy koniecz-nym jest posiłkowanie się usługami ze-wnętrznymi, np. w zakresie zarządzania projektem, doradztwa eksperckiego itp. Oprócz tego pozwala na właściwe zarzą-dzanie kosztami projektu już na wstęp-nym etapie, ponieważ konieczność za-pewnienia dodatkowych zasobów może spowodować, że realizacja projektu nie będzie opłacalna lub będzie trzeba pod-jąć decyzję o ograniczeniu projektu do niezbędnego minimum.

Zarządzanie ryzykiem w projekciePodstawowym ryzykiem, które towa-rzyszy realizacji projektów informatycz-nych w ochronie zdrowia, jest problem zaangażowania personelu medycznego w sam proces przygotowania projektu

W zakresie planowania i zarządzania personelem warto wykorzystać dostęp-ne narzędzia, służące określeniu stopnia zaangażowania własnych pracowników. Podstawową metodą planowania zaso-bów jest wykres Gantta, natomiast do-brze jest uzupełnić sam sposób obrazo-wania dodatkowym narzędziem, jakie preferowane jest w jednej z metodyk (PRINCE2), czyli siecią działań. Przy-gotowanie takiego arkusza powinno zostać poprzedzone opracowaniem li-sty produktów/funkcjonalności, które chcemy zrealizować, z określeniem, ja-kie działania są z nimi związane oraz poukładanie ich według diagramu na-stępstw – co po kolei powinno zostać zrealizowane w projekcie, by osiągnąć określony efekt w odpowiednim czasie. Takie postępowanie pozwala na wyty-czenie ścieżki krytycznej projektu, na której nie mogą wystąpić przesunięcia w czasie realizacji, a co do których od-chylenia mogą być krytyczne w reali-zacji projektu. Dopiero na tej podsta-wie przypisuje się odpowiedni perso-nel własny i określa się dostępność (jest

to o tyle ważne, że korzystając z włas-nych pracowników należy uwzględnić dotychczasowe obowiązki i wydzielić czas na realizację zadań projektowych – np. ordynator może mieć ograniczony czas dostępności) oraz odpowiedzial-ność (według posiadanych kompetencji – np. lekarze praktycy, którzy już ko-rzystają z elektronicznej dokumentacji medycznej; warto uwzględnić zarówno tych, którzy pracują na oddziale szpital-nym, jak również tych, którzy realizują świadczenia w poradniach). Dopiero po takiej analizie możliwe jest naniesienie ścieżek działań na wykres Gantta. To po-zwala oszacować, czy określona wcześ-niej ścieżka krytyczna będzie zrealizo-wana w terminach, czy koniecznym jest tzw. wyrównanie zasobów (przesunię-cia personelu pomiędzy zadaniami lub nawet całych grup zadań w kontekście posiadanych rezerw czasowych). Brzmi to dosyć skomplikowanie, ale przy za-stosowaniu odpowiedniego oprogramo-


22

R a p o R T

jak również w późniejsze użytkowanie dostarczonego oprogramowania. Duży opór przed informatyzacją często uza-sadniany jest przez lekarzy koniecz-nością poświęcenia czasu na dodatko-we czynności (w ramach wprowadzania danych do systemu), co ma powodować ograniczenie uwagi poświęcanej pacjen-towi. Jest to argument nie do podważenia i trudno z nim polemizować. Rzeczywi-ście, wdrożenie jakiegokolwiek oprogra-mowania na początku powoduje spadek wydajności i konieczność poświęcenia większej ilości czasu na dostosowanie się do nowych rozwiązań. Niemniej jed-nak efektem implementacji systemu in-formatycznego jest uzyskanie pełnej in-formacji o pacjencie, w każdej sytuacji, a szczególnie w takiej, kiedy szybkość podjęcia decyzji terapeutycznej decyduje o skuteczności procesu leczenia. Zawsze należy postrzegać to jako inwestycję, która przynosi odpowiednie korzyści. Poza pełnym obrazem dotychczasowe-go leczenia pacjenta uzyskujemy do-datkowe informacje dotyczące, np. sku-teczności podejmowanych działań diag-nostyczno-terapeutycznych, stosowanej farmakoterapii czy wreszcie dane, które służą lekarzom w podejmowaniu decyzji, przykładowo o zastosowaniu odpowied-niej antybiotykoterapii na podstawie tzw. „mapy mikrobiologicznej”, ewentualnej lekooporności danego pacjenta leczone-go dotychczas w kilku różnych podmio-tach, co ostatecznie może wpływać na krótszy czas hospitalizacji i ogranicze-nie kosztów.

Ergonomia pracy rozważana przez le-karzy uczestniczących w pracach przed-wdrożeniowych powinna uwzględniać także ten obszar, w którym określa się dane wprowadzane do systemu i możli-wość ich analizy dla potrzeb konstruo-wania najlepszego schematu postępowa-nia wobec pacjentów, np. z danym scho-rzeniem.

Jeżeli uda się przekonać środowisko medyczne, iż dane uzyskiwane dzięki stosowanemu systemowi informatyczne-mu służą dobru pacjentów i wspomagają decyzje lekarzy, będzie to niewątpliwym sukcesem. By się tak stało, koniecznym jest włączenie personelu medycznego do prac przedwdrożeniowych we wspól-nych zespołach z informatykami.

Realizacja projektów wiąże się tak-że z innymi ryzykami, które warto pod-kreślić, choć katalog możliwych sytuacji problemowych obejmuje kilka katego-rii, m.in. cechy samego projektu – zło-żoność czy unikatowość; otoczenie pro-

jektu (np. technologiczne, prawne); per-sonel zaangażowany w projekt (oprócz wymienionych powyżej, np. wykonaw-cy czy beneficjenci); sam podmiot reali-zujący projekt (niewłaściwe wkompono-wanie struktury projektowej w struktu-rę organizacji); osiągalność zasobów lub niska ich jakość.

W kontekście wielu doświadczeń chciałbym zwrócić uwagę na dwa obsza-ry, a mianowicie ryzyka związane z wy-konawcami oraz ryzyka związane z sa-mym podmiotem realizującym projekt.

Określenie udziału w projekcie po-szczególnych wykonawców odbywa się na etapie opracowania opisu przedmiotu zamówienia, w zależności czy dany pro-jekt posługuje się metodyką (najczęściej w ramach projektów informatycznych stosuje się metodykę PRINCE2), stawia-ne są wymogi wobec firm realizujących dane zamówienie, by zapewniony został udział osób posiadających doświadcze-nie i kompetencje w zakresie realizacji projektów. Istotnym jest, by osoby te we-szły w strukturę projektową, stanowiąc zasób ekspercki w zakresie dostarcza-nych technologii. Podstawowym ryzy-kiem związanym z takim działaniem jest kreowanie przez firmy zewnętrzne osta-tecznego kształtu przedmiotu zamówie-nia, nie w kontekście potrzeb zamawia-jącego, ale tylko i wyłącznie w zakre-sie ograniczenia zmian, które musiałyby być wprowadzone do standardowego oprogramowania sprzedawanego przez daną firmę. Po stronie zamawiającego leży konieczność zarządzania takim ry-zykiem, które powinno składać się z kil-ku elementów. Po pierwsze, koniecznym jest, by to osoby z danego podmiotu/or-ganizacji nadzorowały pracę we wszyst-kich zespołach projektowych, a wszelkie zmiany czy kwestie interpretacji zapi-sów OPZ konsultowały zarówno z kie-rownictwem jak i z ostatecznymi użyt-kownikami. Może się to wydawać pro-stym działaniem, niemniej jednak często w tym obszarze dochodzi do nieporozu-mień, które skutkować mogą tym, że za-mawiający otrzyma zupełnie inny pro-dukt niż początkowo sobie wyobrażał. Oczywiście w tym zakresie należy do-datkowo zastosować inną technikę za-

rządzania ryzykiem, a mianowicie prze-niesienie ryzyka na wykonawcę. W po-rządku formalno-prawnym należy zatem wprowadzić dodatkowe zapisy umow-ne, które w należyty sposób zabezpie-czać będą interes zamawiającego. Ryzy-ko związane z wykonaniem przedmiotu umowy może rodzić konsekwencje w za-kresie harmonogramu projektu (wydłu-żony czas realizacji), budżetu projektu (konieczność wykonania dodatkowych prac związanych, np. ze zmianą legisla-cyjną) oraz jakości czy zakresu projek-tu (zmiany funkcjonalności, które miały być osiągnięte jako efekt projektu). To właśnie wobec tych obszarów konieczne jest przeniesienie ryzyka na wykonawcę i powinno to zostać uwzględnione w sa-mym opisie przedmiotu zamówienia oraz w umowie i obwarowane odpowiednimi karami umownymi w zależności od stop-nia oddziaływania na sam projekt.

Drugim obszarem, który generuje ry-zyko, jest sama wewnętrzna struktura or-ganizacji realizującej projekt. Ryzyko to zwiększa się w kontekście struktury naj-częściej spotykanej w podmiotach lecz-niczych, a mianowicie o wysokiej hie-rarchizacji (struktura wysmukła) i ma-łej rozpiętości kierowania. Przekłada się to zarówno na dostępność zasobów – za-zwyczaj w danej strukturze występuje w roli kierownika osoba, która nie ma za-stępcy lub jej nieobecność (przesunięcie do struktury projektowej) zaburza we-wnętrzną komunikację; oraz na decyzyj-ność – dużo stopni pośrednictwa wpływa na ograniczenie decyzji niższego szczeb-la, a przez to brakuje doświadczenia w bezpośrednim zarządzaniu budżetem i personelem. Wobec powyższego dużo łatwiej jest realizować projekty w struk-turze o szerokiej rozpiętości kierowania i w organizacji kreującej liderów. W kon-tekście podmiotów leczniczych możli-we jest to poprzez stosowanie budżeto-wania i bezpośredniej odpowiedzialności za obszar poszczególnych kierowników komórek organizacyjnych/ordynatorów. Unikanie ryzyka związanego z możli-wym paraliżem decyzyjnym jak i z bra-kiem czasu na realizację projektu leży po stronie najwyższego kierownictwa. War-to w takim przypadku wybierać do peł-

»��eżeli uda się przekonać środowisko medyczne, iż dane��eżeli�uda�się�przekonać�środowisko�medyczne,�iż�dane�uzyskiwane�dzięki�stosowanemu�systemowi�IT�służą�dobru�pacjentów�i�wspomagają�decyzje�lekarzy,�będzie�to�sukcesem.«


R a p o R T

nienia ról projektowych (czy to w za-kresie zarządzania, czy w roli eksperta) osoby, które posiadają kompetencje za-rządcze, a niekoniecznie pełnią funkcje kierownicze. Dobrym przykładem jest korzystanie z lekarzy zabiegowych, któ-rzy w swojej praktyce podejmują szereg decyzji i zdają sobie sprawę z odpowie-dzialności. Niemniej jednak należy wte-dy rozważyć konieczność zapewnienia dodatkowego zasobu wewnątrz organi-zacji, np. w zakresie rozliczeń czy za-stępstw tak, by zaangażowanie w prace projektowe nie skutkowało obniżeniem wydajności poszczególnych komórek or-ganizacyjnych.

PodsumowaniePowyższe uwagi są zbiorem kilku do-brych praktyk w realizacji projektów w ochronie zdrowia, w szczególności zaś projektów informatycznych, któ-rych specyfika często nastręcza dużych trudności kierującym podmiotami lecz-

niczymi oraz organizatorom platform regionalnych. Istotą powodzenia pro-jektów jest dobrze opracowany system komunikacji, który w pierwszej kolejno-ści uwzględniać będzie wszystkie gru-py zawodowe na co dzień tworzące or-ganizację: od informatyków przez leka-rzy, prawników włącznie z zarządem. Oprócz tego pozwoli usunąć wszelkie filtry, które często stosowane są zarów-no przez działy IT jak i personel me-dyczny. Stosowanie specjalistycznej ter-minologii przez informatyków oraz fir-my z branży IT albo posługiwanie się określeniami ściśle medycznymi często prowadzi do braku zrozumienia i izola-cji tych dwóch środowisk. Odpowiednio zarządzana współpraca może prowadzić do osiągnięcia oczekiwanych efektów,

kiedy system informatyczny odpowia-dać będzie potrzebom kadry medycznej, służąc ostatecznie pełnej informacji o pa-cjencie i standaryzacji ochrony zdrowia w celu eliminowania ryzyka związane-go z brakiem dostępu do szeregu danych, pozwalających na stosowanie odpowied-nich (wynikających z doświadczenia in-nych specjalistów) działań diagnostycz-no-terapeutycznych.

»��ektem wdrożenia��ektem�wdrożenia��systemu�IT�jest�uzyskanie��pełnej�in�ormacji��o�pacjencie.�To�inwestycja,��która�przynosi��odpowiednie�korzyści.«


2�

R o Z m o w y

Polskie szpitale podchodzą szablonowo do procesu informatyzacji, ograniczając się do standardowych rozwiązań gwaran-tujących spełnienie wymagań prawnych. Brakuje świadomości cyfrowej, inwestycyjnego podejścia do IT, innowacyjnego spojrzenia na procesy obsługi pacjenta, wykorzystania potencjału danych. Procedura zamówień publicznych sprowadza kreatywność do parteru. Czy jest szansa, aby to zmienić? Naszym rozmówcą jest Thomas O. Holm, doradca w Wydziale Zamówień Regionu Zelandii (Dania), uczestnik europejskiego projektu EPP-eHealth mającego na celu wypracowanie innowacyjnego podejścia do rozwoju potencjału e-zdrowia.

IT w szpitalu. Linia najmniejszego oporu


R o Z m o w y

Z jednej strony dynamiczny rozwój e-zdrowia, nowe narzędzia, aplikacje i rozwiązania mobilne. Z drugiej – bar-dzo tradycyjna konstrukcja ochrony zdrowia i twarde schematy myślenia o sposobie funkcjonowania szpitali. Jak pozbyć się bariery blokującej im-plementację e-rozwiązań w praktyce podmiotów medycznych?

Jasno widać mocny kontrast pomię-dzy innowacyjnymi rozwiązaniami e-zdrowia i tradycyjną strukturą ochro-ny zdrowia. W medycynie liczy się przede wszystkim życie ludzkie. Jaki-kolwiek błąd w diagnozie albo lecze-niu mają swoją wysoką cenę – mogą kosztować nawet życie. Między inny-mi z tego powodu lekarze reprezentują konserwatywne postawy w odniesieniu do zmiany dobrze funkcjonujących pro-cedur i narzędzi pracy, sceptycznie pa-trząc w kierunku nowych metod lecze-nia oraz sprzętu. Ci sami lekarze czę-sto chcieliby najpierw poznać dowody kliniczne na wyższą skuteczność i ko-rzyści wynikające ze stosowania inno-wacji, zanim zmienią swoje dotych-czasowe metody pracy. Jak wiadomo, wprowadzaniu e-zdrowia rzadko to-warzyszą badania mające potwierdzić wyższość nowych technologii nad sta-rymi procedurami. Innym powodem dy-stansu środowisk klinicznych jest fakt, że rozwój rynku e-zdrowia napędzany jest przede wszystkim przez same tech-nologie i producentów zamiast przez potrzeby lekarzy i pacjentów. Do tego należy dodać mniejszy poziom akcepta-cji w stosunku do innowacji, reprezen-towany często przez szpitale.

Czy jest szansa na likwidację tego dy-sonansu potrzeb i możliwości techno-logicznych?

W odniesieniu do pierwszej wspomnia-nej przeszkody – czyli tradycyjnego spo-sobu myślenia o medycynie – powin-no się doceniać konserwatyzm lekarzy w imię dobra pacjenta. Z drugiej stro-ny większość barier ma wiele wspólne-go z punktem widzenia klinicystów i ich kulturą pracy. Te będą się powoli zmie-niać w miarę tego, jak do systemu wkra-cza nowe pokolenie lekarzy i pielęg-niarek, którzy nie mają jeszcze mocno ukształtowanych przyzwyczajeń zwią-zanych z wykonywaną pracą. Łatwiej im będzie – w porównaniu do starszych ko-legów i koleżanek – dopasować się ela-stycznie do nurtu zmian.

Jeżeli chodzi o przepaść pomiędzy oczekiwaniami szpitali a możliwościa-mi rynkowymi, te pierwsze muszą na-uczyć się artykułować swoje potrzeby i manifestować je w kierunku przedsta-wicieli przemysłu rynku zdrowia. Tylko w ten sposób możliwa będzie reorienta-cja z rynku napędzanego technologia-mi na rynek zaspakajania potrzeb, gdzie rozwiązania e-zdrowia lepiej wpasowu-ją się w oczekiwania placówek medycz-nych.

Jest jeszcze jeden powód, który ogra-nicza innowacyjność sektora zdrowia – mam na myśli procedury zamówień publicznych. Czy Pana zdaniem wy-magają zmiany? A może to szpitale muszą inaczej podchodzić do strate-gii rozwoju innowacji?

»�Menedżerom placówek�Menedżerom�placówek�medycznych�niejednokrot�nie�brakuje�motywacji��do�wdrażania�i�stosowania�narzędzi�e�zdrowia,�w�środowisku�lekarzy��nie�brak�oporu.«

I jedno i drugie. Główną zasadą Europej-skiego Prawa Zamówień jest równe trak-towanie dostawców i oferentów na etapie zamówienia oraz zakaz negocjacji w ko-lejnych etapach. Egzekwowanie powyż-szych zasad – w mniemaniu wielu pod-miotów przeprowadzających procedu-ry zamówienia – wyklucza jakikolwiek dialog z dostawcami, co działa na nie-korzyść innowacji. Wynika to z bardzo rygorystycznych przepisów krajowych, zbyt restrykcyjnie interpretujących zało-żenia pierwszej Europejskiej Dyrektywy Zamówień Publicznych. Nowa dyrekty-wa, choć nie odchodzi od zasady rów-nego traktowania oferentów, wprowadza rozwiązania o wiele bardziej elastyczne od poprzednich. Poza przypadkami kup-na produktu „z półki”, o z góry określo-nych parametrach, przepisy przewidują

Foto

: Tho

mas

O. H

olm


2�

R o Z m o w y

więcej miejsca na dialog przed ogłosze-niem zamówienia oraz w trakcie samej procedury. Szpitale powinny wykorzy-stać nowe, elastyczne zapisy i zwięk-szyć nacisk na dialog z przedstawiciela-mi rynku.

Jak taka zmiana może wpłynąć na sposób funkcjonowania szpitala? Czy może Pan wskazać przykład?

W Danii opracowano wyjątkowy pro-jekt pod nazwą Platforma Zdrowia (red.: Sundhedsplatformen). To innowacyjne rozwiązanie e-zdrowia, łącznik pomię-dzy pacjentem a lekarzem, miejsce archi-wizacji danych medycznych i dostępu do najważniejszych informacji na temat le-czenia i opieki. Proces zamówienia plat-formy o wartości 150 mln euro jest do-skonałym przykładem na to, jak ogromną rolę może odegrać dialog w procedurze budowy rozwiązania i jego zakupu. Jako efekt współpracy dwóch regionów Da-nii, Zelandii i Regionu Stołecznego, Plat-forma Zdrowia stanowi przykład nowe-go sposobu integrowania procesu lecze-nia. Innowacyjność opierała się między innymi na rozpisaniu zamówienia a na-stępnie przeprowadzeniu tzw. dialogu konkurencyjnego. Oznacza to, że wyse-lekcjonowano oferentów, z którymi prze-prowadzono rozmowy w oparciu o przy-gotowaną wstępną specyfikację zamó-wienia. Podczas kilku rund negocjacji, obydwa zaangażowane regiony przyj-rzały się temu, co oferenci są w stanie dostarczyć. Krok po kroku uzupełniano specyfikację łączącą w sobie innowacyj-ne plany z realnymi możliwościami ryn-ku. Tak powstała końcowa wersja opisu rozwiązania. Ostateczną ofertę – zgod-nie z życzeniem zaangażowanych regio-

nów – mogły złożyć najwyżej dwie fir-my. Kluczem był dialog konkurencyjny, w wyniku którego udało się zaprojekto-wać strukturę rozwiązania dopasowaną do oczekiwań. Platforma Zdrowia jest obecnie na etapie realizacji.

Celem projektu EPP-eHealth (Europe-an Public Procurement eHealth) było zwiększenie innowacyjności procesu zamówienia publicznego. Może Pan przytoczyć najważniejsze wnioski?

Projekt znajduje się obecnie w fazie przejściowej, nadal zbieramy i analizuje-my zebrane dane. Weryfikacja odbędzie się na postawie e-ankiety kierowanej do jednostek prowadzących zamówienia na rozwiązania e-zdrowia w Polsce, Hiszpa-nii i Danii. Dotychczas udało się ziden-tyfikować dużą rozbieżność w samym rozumieniu pojęcia e-zdrowia pomię-dzy wspomnianymi krajami. Takie same zamieszanie wywołują określenia „in-nowacyjnego zamówienia” i „efektyw-nego zamówienia”. Aktualne podejście w większości przypadków nie wspie-ra szerokiego zastosowania rozwiązań e-zdrowia: menedżerom placówek me-dycznych niejednokrotnie brakuje mo-tywacji do ich wdrażania i stosowania, w środowisku lekarzy nie brak oporu i sprzeciwu, pacjenci cierpią z powodu wykluczenia cyfrowego. Zbyt wiele ini-cjatyw pilotażowych realizowanych jest bez odniesienia się do innych, istnieją-cych już rozwiązań. Przeszkodą jest też kwestia ochrony danych, w przypadku Polski wyraźnie widać brak środków fi-nansowych na inwestycje IT.

Jak silny jest związek pomiędzy kra-jowymi regulacjami zamówień pub-

licznych a innowacyjnością w ochro-nie zdrowia?

Trzeba wziąć pod uwagę, że Europej-ska Dyrektywa Zamówień Publicznych formułuje ogólne zasady postępowania, z kolei kraje członkowskie budują final-ne, krajowe rozwiązania legislacyjne. To oznacza z jednej strony zachowanie wy-tycznych UE, a z drugiej – rozbieżność na poziomie aktów wykonawczych. Niektó-re z rozwiązań budzą wątpliwości: o ile wcześniej w Danii dopuszczono wspo-minany wcześniej tzw. dialog konkuren-cyjny, nota bene opracowany dla wspar-cia innowacyjności w zamówieniach, to Duńska Komisja Rewizyjna wykluczyła rozwiązanie ze względu na rygorystycz-ne interpretowanie prawa. Jeśli przygląd-niemy się danym z projektu EPP-eHealth dojdziemy jednak do wniosku, że duńskie szpitale są bardzo innowacyjne we wdra-żaniu rozwiązań zdrowia cyfrowego, mimo że stosowanie dialogu konkuren-cyjnego okazało się nieraz bardzo skom-plikowane. Już na podstawie tej analizy można wnioskować, że nie ma bezpo-średniego związku pomiędzy kształtem krajowych rozwiązań legislacyjnych a in-nowacyjnym procesem zamawiania roz-wiązań e-zdrowia przez szpitale. Taka teza wymaga jednak pogłębionych ba-dań. Zgodnie z wnioskami przedstawia-nymi przez duński rząd, innowacyjność w zakresie tele-zdrowia opiera się raczej na mocnych mechanizmach samorząd-ności i finansowania, motywacji do re-organizacji opieki nad pacjentem, syste-mie zachęt i wysokim stopniu adaptacji e-zdrowia.

Więcej informacji o projekcie EPP-eHealth: http://innovationithospitals.com

r e k l a m a

DLA PACJenTÓW OrAZ LekArZy. PrAkTyCZne I SPrAWDZOne

DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIkACJe

BeZPŁATny rAPOrT

APLIKACJE ZDROWOTNE


R o Z m o w y

Dr n med. Rafał Staszewski – Zastępca Dyrektora ds. Admi-nistracji Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego UM

w Poznaniu, wykładowca akade-micki Uniwersytetu Medycznego

im. Karola Marcinkowskiego, współautor i kierownik projektu

Wielkopolska Onkologia – największego w Polsce progra-

mu profilaktyki onkologicznej finansowanego ze środków

norweskich. Rozmawiamy o kreo-waniu wizerunku, innowacyjności

i zarządzaniu personelem.

Polityka personalna w placówce me-dycznej to jeden z warunków sukcesu mierzonego jakością świadczeń, sa-tysfakcją pacjenta, innowacyjnością. Na jakich fundamentach powinna się opierać?

Wiele osób stawia znak równości po-między zarządzaniem szpitalem a za-

rządzaniem jakąkolwiek inną instytucją usługową. Ja jednak uważam, że proste przełożenie metod i narzędzi na grunt medyczny może nie przynieść zakłada-nych rezultatów. Nie oznacza to, że rolą menedżerów w opiece zdrowotnej jest działalnie jedynie w oparciu o trady-cyjny model zarządzania. Powiem wię-cej, powinniśmy skupić się na zmianie

Innow

acyjn

ość

opart

a na s

trateg

ii

MeneDŻer MIeSIĄCA

Autor: Justyna Woźniak Face Fabric


2�

R o Z m o w y

paradygmatu zarządzania w kierun-ku rozwoju przywództwa, i to nie tylko w odniesieniu do menedżera, ale także innych osób pełniących funkcje kierow-nicze. Co takiego wyróżnia placówkę medyczną? To wysoko wykwalifiko-wana kadra i złożoność procedur rea-lizowanych przez pracowników. W ta-kiej organizacji należy dążyć do party-cypacyjnego stylu kierowania, bowiem wykorzystywanie na co dzień autorytar-nej i opresyjnej techniki nie spowoduje rozwoju organizacji. Owszem, będzie-my w miarę sprawnie działającą organi-zacją, ale już choćby rozwój podejścia do pacjenta reprezentującego dzisiejsze oczekiwania społeczne będzie dość kło-potliwym zadaniem, nie mówiąc o inno-wacyjnym postrzeganiu medycyny.

Włączenie personelu do procesu po-dejmowania decyzji, przekazywanie in-formacji o celach firmy i inspirowanie do zmian to fundament strategii zarządza-nia personelem w szpitalu. Trochę to tak, jakbyśmy z szefa armii zamieniali się w dyplomatę. Zdaję sobie sprawę, że to trudne zadanie, zważywszy na uwarun-kowania polityczne i prawne oraz prze-jawianą ochronę własnych interesów po-szczególnych grup zawodowych, poczu-cie wyjątkowości i niechęć do zmian. Ale chyba czas, by zwykłe administrowanie zastąpić czymś więcej. Michale Cro-zier, w dość dawno wydanej publikacji o przewrotnym tytule Przedsiębiorstwo na podsłuchu, wskazywał na kluczowe działania budujące kulturę organizacyjną dla przywództwa: zaangażowanie pra-cowników, uznanie intelektualnego wy-siłku pracownika za najważniejszy czyn-nik sukcesu, eksponowanie wartości za-ufania w relacji szef – podwładny oraz pomiędzy pracownikami, a także akcep-tację prawa do błędu, ale z uwzględnie-niem zdolności ludzi do uczenia się i roz-woju.

Teoria zarządzania konfrontowana jest ze specyficznymi uwarunkowania-mi konkretnej organizacji. Jak w prak-tyce stworzyć dobrze zgrany i zmoty-wowany zespół lekarzy i pielęgnia-rek?

Tutaj kluczowa jest rola szefa oddzia-łu i pielęgniarki oddziałowej. Powinny być to osoby inspirujące, a nie budują-ce podziały między zawodami. Osoby wyczulone na wszelkie sygnały rodzą-cych się konfliktów, posiadające umie-jętności dobrej komunikacji, a przede wszystkim posiadające zdolność widze-

nia spraw w szerszym kontekście. Do-bry ordynator czy pielęgniarka oddzia-łowa nie mogą charakteryzować się je-dynie autorytetem medycznej wiedzy fachowej. Powiem znów coś kontrower-syjnego – może czas na bardziej otwarte konkursy na te stanowiska, niekoniecz-nie ukierunkowane na sukcesję bądź we-wnętrzny awans. Oczywiście w syste-mach motywacji ważne są kwestie wy-nagrodzeń, które także w pewnej części powinny być uzależnione od efektywno-ści pracy w oparciu o obiektywne syste-my ocen. Wiemy jednak, że ten obszar jest dość trudny przy ciągłych niedostat-kach finansowych. Trzeba zatem sięg-nąć do pozapłacowych motywatorów. Sprawdza się tu rozwój zawodowy, np. poprzez system szkoleń oraz wszelkie projekty, gdzie angażujemy „kreatyw-ność” naszych pracowników. Szpitale nie mogą zamykać się jedynie na zdobywa-nie środków na projekty inwestycyjne. Traktujmy, mimo wszelkich trudności, rynek programów pomocowych, gran-tów, konkursów, jako inwestycję w ka-dry. Projekty profilaktyki zdrowotnej czy badania naukowe tworzone i realizowa-ne przez zespół medyczny we współ-pracy z pracownikami administracji re-prezentują swoją wartość także w wy-miarze motywacyjnym. To prawdziwa praca zespołowa, gdzie wspólny efekt, poczucie samodzielności i satysfakcja z osiąganych celów dają znacznie wię-cej. Także menedżer szpitala musi wyjść poza własną strefę komfortu, realizując często nowe zadania, których wpływ na zysk firmy jest niewielki. Mimo wszyst-ko – opłaca się.

Przejdźmy do tematu satysfakcji pa-cjenta. Zagadnienia skomplikowane-go, ponieważ zawierającego w sobie cały szereg trudno uchwytnych skła-dowych. Jakie błędy popełnia się naj-częściej w strategiach realizacji po-trzeb chorego?

Najważniejsza jest komunikacja z pa-cjentem. To dla mnie kluczowy aspekt mogący kształtować jego zadowole-nie. Poza tym nie można pomijać in-nych kwestii, jak np. warunków pobytu w szpitalu. Jednak wydaje się, że pacjen-ci są w stanie wybaczyć pewne niedo-godności lokalowe wynikające z niedo-statków finansowych, gdy relacja, jaką z nimi tworzymy, będzie oparta na sza-cunku, życzliwości i szczerej rozmowie. Właściwa komunikacja z pacjentem nie jest tylko naszym problemem, ale wyda-

je się, że w naszych realiach zbyt rzadko przywiązujemy do niej wagę. Zachęcanie pacjenta do aktywnego udziału w proce-sie leczenia, m.in. poprzez szczegółowe zadawanie pytań, bywa odbierane jako zagrożenie dla autonomii lekarskiej. A przecież jak potwierdzają badania pub-likowane na łamach prestiżowych czaso-pism, aktywny pacjent lepiej współpra-cuje w procesie terapii. Takie akcje pro-mocyjne wobec pacjentów prowadzi się w wielu krajach, pokazując i instruując, o co pacjenci powinni zapytać (np. dla-czego potrzebuję tego zabiegu, co by się stało, gdybym nie zrobił badania, jak często daje ono błędny wynik, jak będę się czuł po badaniu – czy mogę wrócić do pracy). W dość ciekawym badaniu przeprowadzonym w populacji pacjen-tów ze zdiagnozowanym nowotworem płuc wykazano, że jedynie ponad 50% pacjentów było zadowolonych z przeka-zanych informacji dotyczących celów le-czenia. Wykonano je w Niemczech. Oba-wiam się, że w Polsce ten wskaźnik był-by jeszcze niższy.

Podczas gdy my kontestujemy wpro-wadzanie elektronicznej dokumentacji medycznej, w Mayo Clinic w USA pro-wadzi się dyskusję, jak zorganizować gabinet lekarski, by pacjent miał wgląd w dane elektroniczne, które prezentowa-ne są na monitorze komputera. Nie po-winniśmy marnować czasu na malkon-tenctwo rozwiązań przyjętych w innych systemach opieki zdrowotnej, a skupić siły i środki na jak najlepszym dostoso-waniu organizacyjnym naszych podmio-tów do dobrych wzorów.

Dr Marek Stankiewicz, wielolet-ni szef Gazety Lekarskiej, zwykł mó-wić, że w szpitalach ma się wrażenie, że nic nie wkurza tak, jak chory człowiek. A przecież wiemy, że cierpnie, lęk i sam pobyt w szpitalu są dla pacjenta stresu-jące. Otoczenie pacjenta troską, zwykłą uprzejmością i dobrze poprowadzony proces komunikacji, to chyba nie za wy-sokie wymagania.

Zarządzanie kadrami czy komunika-cja z pacjentem przygniatane są inny-mi problemami. Co dziś najbardziej spędza sen z powiek menedżerom w ochronie zdrowia?

Wyzwań jest wiele, ale dla mnie rysu-ją się dwa najważniejsze. Po pierwsze – infrastruktura budowlana części szpita-li, którą trudno jest dostosować do wy-magań rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie warunków, jakim powinny


R o Z m o w y

odpowiadać pomieszczenia podmio-tu wykonującego działalność leczniczą. W przypadku naszego Szpitala, w zabyt-kowym obiekcie, będzie to wręcz w czę-ści niemożliwe bez ograniczenia dzia-łalności medycznej. Nie jesteśmy zbyt bogatym krajem, a wymaga się od nas spełniania wysokich standardów. Fakt, to ważne dla zapewnienia jakości leczenia, ale za takimi decyzjami powinny pójść finanse dla szpitali mających trudną sy-tuację infrastrukturalną. Na margine-sie – mamy chyba trudność w wyborze priorytetów polityki inwestycji w sferze publicznej. Buduje się w Polsce stadio-ny, powstają piękne urzędy, a zapomi-na się o kwestii kardynalnej – obsza-rze ochrony zdrowia. A państwo nigdy nie będzie bogate, jeśli jego obywatele nie będą zdrowi! Trochę to też przypo-mina sytuację naszych indywidualnych postaw. Gdyby spytać się, co jest ważne w życiu, to zazwyczaj wymieniamy na pierwszym miejscu zdrowie. Ale bywa, że to tylko deklaracja i realne życie wy-gląda inaczej. Tu też rodzi się nowe za-danie dla szpitali, w Polsce nieco niedo-ceniane, a mianowicie obszar promocji zdrowia. Wiemy, że zdrowie poza obsza-rem instytucji opieki zdrowotnej kształ-tuje szereg determinantów, jak ogólne warunki społeczne, ekonomiczne i kultu-rowe. Bardzo ważny jest także styl życia. Mahatma Ghandi powiedział bądź zmia-ną, którą chciałbyś zobaczyć na świecie. W takim zwykłym, małym wydaniu też warto kierować się taką zasadą. Na tape-cie w wielu mediach są fatalne posiłki w szpitalach. Część z dyrektorów tłuma-czy się niską stawką. Ale nic nie tłuma-czy bylejakości. Z własnych doświad-czeń mogę powiedzieć, że nawet przy niewielkich środkach można zaoferować pacjentom takie posiłki, które w praktyce będą pokazywać, jak kształtować zdro-wą dietę.

Drugim wyzwaniem jest rynek pra-cowników. Wiemy, jak niskie są wskaź-niki liczby lekarzy na populację w sto-sunku do średniej krajów europejskich. W niektórych specjalnościach za chwi-lę odczujemy poważne deficyty kadr. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja pielęgniarek. Już dziś permanentną co-dziennością są wakaty na oddziałach. Je-śli w Polsce na 1000 mieszkańców przy-pada 5 pielęgniarek, podczas gdy u na-szych sąsiadów w Niemczech jest to 13 pielęgniarek, widać wyraźnie skalę prob-lemu. W niedalekiej przyszłości głów-nym problemem szpitali nie będą inwe-stycje czy niskie kontrakty, a dostęp do

rynku pracy. To oczywiście wpłynie tak-że na sytuację finansową, bo mała podaż pracowników w stosunku do rosnącego popytu pracodawców zawsze wpływa na wzrost wynagrodzeń.

Wart zasygnalizowania jest jeszcze jeden problem, być może dość kontro-wersyjny. Dla wielu zarządzających w ochronie zdrowia dobrodziejstwem są kontrakty. Pozwalają na uniknięcie trud-ności kadrowych, są traktowane jako ele-ment polityki płacowej. Jest w nich jed-nak pewne niebezpieczeństwo. W mojej ocenie kontrakty nie sprzyjają budowa-niu identyfikacji z organizacją, zmniej-szają poczucie zbiorowej odpowiedzial-ności, utrudniając przy tym konsolidację personelu. Trudno w taki sposób zbudo-wać szpital oparty na przywództwie.

Ochrona zdrowia bardzo dobrze wy-korzystała programy dofinansowa-nia z UE, dzięki czemu dziś placówki

medyczne funkcjonują o wiele lepiej niż kilkanaście, kilka lat temu. W jaki sposób tego typu programy pomogły w rozwoju Szpitala Klinicznego Prze-mienienia Pańskiego UM w Pozna-niu?

Inwestycje i działania finansowane ze środków europejskich osiągnęły w przy-padku naszego szpitala kwotę ponad 50 mln zł. Nie jest to może niebotycz-na suma, ale dla nas to był poważny za-strzyk środków, umożliwiający realizację kilku kluczowych inwestycji. Rozbudo-waliśmy przede wszystkim działalność hematologiczną. Nie tylko oddział, ale i całe zaplecze, a więc laboratoria oraz bank komórek macierzystych. Już teraz jesteśmy jednym z wiodących ośrodków transplantacji szpiku, wykonując co-rocznie ponad 120 przeszczepów. W na-szej strategii jest utworzenie pełnopro-filowego, uniwersyteckiego ośrodka

»�Za chwilę głównym�Za�chwilę�głównym��problemem�szpitali�nie�będą�inwestycje��czy�niskie�kontrakty,�a�dostęp�do�rynku�pracy.«


30

R o Z m o w y

onkologicznego. Dotychczasowe działa-nia, także w pozyskiwaniu środków, były z tym związane. To dzięki dofinansowa-niu UE udało nam się rozbudować dział diagnostyki obrazowej i doposażyć szpi-tal w sprzęt, jak np. tomograf kompute-rowy czy rezonans magnetyczny. Swo-istym przełomem był jednak projekt fi-nansowane ze środków norweskich. To wspomogło skok w jakości sprzętu diag-nostycznego, zwłaszcza w onkologii. Nie odbiegamy dziś w tym względzie od naj-lepszych ośrodków europejskich. Dzię-ki tym funduszom uruchomiliśmy tak-że pracownię endoskopii, utworzyliśmy własny ośrodek histopatologii, który jest niezbędny w leczeniu onkologicznym. Nie unikamy także innowacji, czego do-wodem jest radioterapia śródoperacyjna w nowotworach piersi. Pierwsze zabie-gi już za nami. Szpital organizuje liczne akcje promo-cji zdrowia i profilaktyki. Jedną z nich był rajd rowerowy i piknik zdrowotny. Co warunkuje skuteczność takich ini-cjatyw?

Od lat aktywnie włączamy się w dzia-łania na rzecz promocji zdrowia. Robi-my to w wymiarze edukacyjnym, po-dejmujemy działania związane z ba-daniami screeningowymi. Akcje takie jak pikniki zdrowotne czy wspomnia-ne rajdy rowerowe mają przede wszyst-kim wymiar edukacyjny. Mają zainspi-rować do zmiany postaw. Chcemy nimi zwrócić uwagę, jak ważny w profilakty-ce chorób jest styl życia. Zawsze powi-nien im towarzyszyć cel, jakieś przesła-nie. Robienie samych pikników po to, by zmierzyć komuś poziom glukozy, mija się z celem. Te działania tak naprawdę powinny być częścią medycznej strate-gii public relations. Oczywiście, by dziś dotrzeć z przekazem pewnych idei, me-toda musi być atrakcyjna. Myślę, że uda-ło nam się to w przypadku działań pro-filaktycznych w projekcie Wielkopol-ska Onkologia. Przyjęliśmy tu strategię działań opartą na określeniu grup doce-lowych i wyborze odpowiednich narzę-dzi marketingu społecznego. Poszcze-gólne działania miały przyczynić się do osiągnięcia zamierzonego celu, a więc wzrostu zainteresowania profilaktyką w onkologii. Korzystamy z wielu środ-ków komunikacji, począwszy od bezpo-średnich spotkań, poprzez współpracę z mediami, skończywszy na takich na-rzędziach, jak interaktywne strony in-ternetowe czy portale społecznościowe.

Dla przykładu, w rodzinnych piknikach, chcąc pokazać jak ważne są zdrowe po-siłki, zaprosiliśmy do współpracy Pa-scala Brodnickiego, który pokazywał, że można gotować smacznie i z korzyś-cią dla naszego zdrowia. Ale w promocji zdrowia chodzi o to, by nie poprzesta-wać jedynie na „fajerwerkach”. Dlate-go też przeprowadzamy cykl warsztatów dla nauczycieli i uczniów, spotykamy się z samorządowcami i uczymy w prakty-ce, jak zmieniać nawyki, chociażby or-ganizując warsztaty ze zdrowego goto-wania dla stołówek szkolnych. Staramy się, aby działania w obszarze profilak-tyki pierwotnej i wtórnej niosły jak naj-większą wartość edukacyjną. Dlate-go też w ramach profilaktyki wtórnej, na poziomie komunikacyjnym, skupia-my się na zachęceniu pacjentów do sko-rzystania z badań. Pokazujemy, że nie warto się bać. Ostatnio wspólnie z Ga-zetą Wyborczą zrealizowaliśmy kam-panię Uszczypnij raka, łączącą właśnie promocję prostych zasad zmiany sty-lu życia z zachęcaniem do badań pro-filaktycznych. Odpukać, ale nie mamy problemu ze zgłaszalnością na badania profilaktyczne, a takie programy jak ba-dania kolonoskopii cieszą się olbrzymim zainteresowaniem.

Wszystkie tego typu działania budują wizerunek szpitala w otoczeniu. Czy można nim zarządzać świadomie, zwłaszcza gdy ochrona zdrowia jest oceniana przez chorych bardzo nega-tywnie?

Wizerunek to pewne odbicie lustrza-ne firmy w jego otoczeniu. Chcąc do-brze wyglądać, nie zmieniamy lustra, a siebie – osobę, która się w nim oglą-da. Aby kształtować wizerunek szpita-la, trzeba zacząć od jego wnętrza, toż-samości organizacji. Składają się na nią takie elementy, jak system wartości, kul-tura organizacyjna firmy, standardy za-chowań. Na nic się zda kształtowanie wizerunku szpitala przyjaznego pacjen-tom poprzez fantastyczną stronę interne-

tową, jeśli pacjent spotka się w realnym kontakcie z brakiem informacji, dezor-ganizacją, niepotrzebnie przedłużanym pobytem, niestarannością pracowników. W medycynie nie potrzebujemy wiel-kich strategii promocyjnych. Zawsze trzeba zacząć od istoty sprawy – jakości usługi, również w wymiarze oczekiwań pacjentów. Jakość bowiem to nie tyl-ko spełnienie wyśrubowanych standar-dów medycznych, ale także dostrzeże-nie perspektywy pacjenta, tego, co jest dla niego ważne. Tak jak wspomniałem, w mojej ocenie to głównie proces komu-nikacji, zarówno przed hospitalizacją, w jej trakcie i w czasie rekonwalescen-cji. Oczywiście nie wolno zapomnieć o narzędziach PR, ale wszystko powin-no mieć swoją kolej. Dbałość o wymiar organizacyjny to także zarządzanie wi-zerunkiem. A jak wygląda codzienność? Choćby organizacja przyjęć na zabiegi, a potem długie, nieuzasadnione medycz-nie oczekiwanie na jego wykonanie, pra-ca rejestracji dostosowana do wygo-dy pracowników, a nie pacjentów, brak punktów informacyjnych, utrudniony dostęp do informacji o ofercie medycz-nej na stronie internetowej, brak infor-macji, jak przygotować się do zabiegu czy badania. Pamiętajmy, że public rela-tions jest długofalowym, przemyślanym i zaplanowanym do realizacji zestawem działań, które mają przynieść zakłada-ne efekty. Na efekty pracuje się latami. Często powtarzam studentom, że cudo-twórcą można by nazwać osobę, która uważa, że jednym piknikiem zdrowot-nym z mierzeniem ciśnienia, określe-niem poziomu glukozy, wspartym do tego darmową grochówką zmieni wize-runek szpitala. PR to strategia! Dbałość o wizerunek, niezależnie od celów, ja-kie stawia sobie szpital, będzie obejmo-wał komunikację instytucji medycznej z jej otoczeniem (pacjentami, instytucja-mi, liderami opinii, pracownikami), in-formowanie o osiągnięciach organizacji i działaniach przez nią podejmowanych oraz uzyskanie i utrzymanie przyjazne-go nastawienia społeczności.

»��łączenie personelu do procesu podejmowania��łączenie�personelu�do�procesu�podejmowania��decyzji,�przekazywanie�in�ormacji�o�celach�firmy��i�inspirowanie�do�zmian�to��undament�strategii��zarządzania�personelem�w�szpitalu.«


R o Z m o w y

Potrzeby pacjentów w zakresie e-zdrowia odzwierciedla rosnący popyt na aplikacje mobil-ne. Największy potencjał mają te monitorujące zdalnie stan zdrowia oraz narzędzia e-konsultacji lekarskich.

STRATEGIE E-ZDROWIAW europejskim regionie WHO już 70% państw posiada narodową strategię lub politykę e-zdrowia. 69% z nich dysponuje dedykowanymi środkami finansowymi na realizację tych planów.

70%

BIG DATAGdyby wykorzystano pełny potencjał dostępnych medycz-nych zbiorów danych, w samych Stanach Zjednoczonych oszczęd-ności dla systemu ochrony zdrowia osiągnęłyby kwotę 300–450 mld USD.

TECHNOLOGIE UBIERALNE (Wearables)Zalicza się do nich m.in. trackery monitorujące pa-

rametry zdrowia, aktywność fizyczną, jakość snu itd. W 2014 roku ich globalną liczbę szacowano na 29

milionów. W 2018 będzie to już ok. 172 mln.

INTERNET RZECZY (Internet of Things)Liczba autonomicznych urządzeń, jak przykła-dowo smartfony, podłączonych do Internetu i komunikujących się wzajemnie między sobą, podwaja się co pięć lat. W 2010 roku było ich 12,5 miliarda. Prognozy mówią o 25 miliardach

w 2016 roku i 50 miliardach do 2020 roku.

LAWINA DANYCHLiczba danych medycznych dostępnych na całym świecie przekroczyła w 2015 roku 153 eksabajty.1 eksabajt = 1 000 000 000 000 000 000 bajtów.Do roku 2020 eksperci spodziewają się wzrostu

tej liczby do 2314 eksabajtów.

32 Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

p R a k T y k a

REWOLUCJA

Źródło: International Data Corporation (IDC) – Digital Universe (2014), World Health Summit Yearbook (2015), eHealth in the WHO European Region (WHO, 2016).

Ochrona zdrowia znajduje się w fazie transformacji wynikającej z rozwoju technologii informacyjnych. I to nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych i rozwija-jących się. Smartfony, powszechny dostęp do Inter-netu i coraz więcej aplikacji mobilnych wychodzących naprzeciw oczekiwaniom pacjentów rewolucjonizują sektor. Telemedycyna wkracza do praktyki klinicznej, uniwersytety medyczne uwzględniają e-zdrowie w programach nauczania, kolejne państwa wprowa-dzają regulacje prawne wspierające zdrowie cyfrowe.

ZDROWIACYFROWEGO

E-KONTA ZDROWIA59% państw europejskiego regionu WHO posiada narodowy system elektronicznych kont zdrowia.W 49% istnieją finansowane z budżetu programy

zdrowia mobilnego (m-zdrowia).

Badania pokazują, że wysyłanie przypomnień w formie SMS do pacjentów zapobiega 1 na 6 przypadków niestosowania się do zaleceń farmakoterapii (zapomi-nanie, rezygnacja z zażycia leku).

GLOBALNY RYNEK E-ZDROWIAWartość rynku rozwiązań e-zdrowia w skali świata

wyniosła w 2013 roku 60,8 mld USD.

Zmiany ustawowe wprowadzone w październiku 2015 roku dopuściły stosowanie rozwiązań teleme-dycznych w Polsce. NFZ kontraktuje obecnie dwie procedury: telekonsylium kardiologiczne i geriatryczne. W tym roku na ten cel przewidziano 1,3 mln zł.

60,8 mld $2013

135,9 mld $2017

233,3 mld $2020



3�

p R a k T y k a

DOKTOR KOWALSKI Lekarz rodzinny

Pacjent, zwłaszcza korzystając po raz pierwszy z usług placówki medycznej, może czuć się zagubiony. Zapoznanie się z organizacją świadczeń czy przysługu-jącymi uprawnieniami wymaga znajomości zasad działania systemu. Pomóc mają w tym informacje obowiązkowo umieszczane w podmiotach leczniczych.

Prawa pacjentaTylko w 2015 roku kontrole dokonywa-ne w terenie przez pracowników Biura Rzecznika Praw Pacjenta wykazały 60 przypadków naruszeń w zakresie udo-stępniania informacji. Badano przy tym przestrzeganie zarówno zapisów usta-wy o prawach pacjenta, jak i rozporzą-dzenia dotyczącego ogólnych warunków umów.

Wprost z ustawy wynika obowią-zek udostępniania informacji o rodzaju i zakresie usług wykonywanych przez podmiot realizujący świadczenia zdro-wotne, w tym o prowadzonych profi-

Pacjent (nie)poinformowany

dynku logo NFZ. Określone komuni-katy powinny znaleźć się u wszystkich świadczeniodawców, także wewnątrz budynku. Realizacji obowiązków in-formacyjnych nie sprzyja znaczne roz-proszenie wymogów po różnych ak-tach prawnych.

iwOnA mAgdAlenA AleksAndrOwicZ Prawnik w nZOZ „Przychodnia” sp. z o.o.

Jednostki, które podpisały umowę na realizację świadczeń finansowanych ze środków publicznych, łatwo ziden-tyfikować po umieszczonym na bu-


p R a k T y k a

laktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicz-nych. Szczególny nacisk kładziony jest jednak na zamieszczenie aktualnej infor-macji o prawach pacjenta oraz danych te-leadresowych Rzecznika Praw Pacjenta. Warto przypomnieć, że w 2013 roku sie-dziba została przeniesiona w Warszawie na ulicę Młynarską 46, natomiast do ka-talogu praw pacjenta dodano prawo do zgłaszania działań niepożądanych pro-duktów leczniczych. Mimo, że upłynęło sporo czasu od tych zmian, w wielu pod-miotach leczniczych nadal można zna-leźć nieaktualne informacje.

Przed rejestracjąPacjent, który po raz pierwszy korzy-sta ze świadczeń danej placówki powi-nien w założeniu znaleźć na tablicach informacyjnych kompleksową instruk-cję postępowania w podmiocie leczni-czym. Lektura ogólnodostępnych ma-teriałów powinna dostarczyć wiedzy na temat zasad potwierdzania prawa do świadczeń, zasad zapisów na porady i wizyty z uwzględnieniem świadczeń udzielanych w warunkach domowych, a także możliwości i sposobu zapisania się na listę oczekujących na udzielenie świadczenia. Podane informacje powin-ny obejmować także imiona i nazwiska osób kierujących pracą komórki orga-nizacyjnej, a w przypadku podmiotów udzielających ambulatoryjnych świad-czeń zdrowotnych – także imiona i na-zwiska osób udzielających świadczeń oraz godziny i miejsca ich udzielania. Je-żeli zachodzi potrzeba poinformowania o tym świadczeniobiorców, dodatkowo należy zamieścić dane dotyczące miejsc i godzin udzielania świadczeń przez pod-wykonawców.

W przypadku placówek otwartych ca-łodobowo, pacjent ma możliwość zapo-znania się w każdym czasie z informa-cjami dotyczącymi funkcjonowania sy-stemu ochrony zdrowia i danej jednostki. Jeżeli jednak placówka jest czynna tyl-ko w wybranych godzinach, na zewnątrz budynku powinny znaleźć się informa-cje dotyczące:– godzin i miejsc udzielania świadczeń

w poszczególnych zakresach;– udogodnień dla osób niepełnospraw-

nych;– adresu oraz numerów telefonów

najbliższego miejsca, w którym są udzielane świadczenia nocnej i świą-tecznej opieki zdrowotnej;

– numerów telefonów alarmowych „112” i „999”.

Podmioty czynne całodobowo za-mieszczają natomiast powyższe dane wewnątrz budynku.

Zasady odpłatnościUstawa o działalności leczniczej nakła-da obowiązek opracowania regulaminu organizacyjnego zawierającego kluczo-we dane dotyczące funkcjonowania pod-miotu. Do wiadomości pacjentów należy podać takie informacje zapisane w regu-laminie organizacyjnym, jak:– rodzaj działalności leczniczej oraz za-

kres udzielanych świadczeń zdrowot-nych;

– wysokość opłaty za udostępnienie do-kumentacji medycznej;

– wysokość opłat za świadczenia zdro-wotne, które mogą być, zgodnie z prze-pisami ustawy lub przepisami odręb-nymi, udzielane za częściową albo cał-kowitą odpłatnością;

– w przypadku podmiotów innych niż udzielających tylko świadczeń am-bulatoryjnych – także wysokość opła-ty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny.

Przepisy przesądzają, że w regulami-nie organizacyjnym mają zostać zawar-te określone informacje, o ile nie zosta-ły one już uregulowane w ustawie lub w statucie. Jednak wymienione dane muszą być podane do wiadomości pa-cjentów, nawet jeżeli nie są one zapisane wprost w regulaminie organizacyjnym. Regulamin organizacyjny może również stanowić, że wysokość opłat będzie re-gulowana w innym wewnętrznym akcie prawnym, np. zarządzeniu kierownika podmiotu, albo będzie taka, jak maksy-malna kwota podana w ustawie o pra-wach pacjenta w danym kwartale. Nie zwalnia to od obowiązku podania do wiadomości pacjentów konkretnej war-tości wyrażonej kwotowo. Należy rów-nież pamiętać, że kwota maksymalnej opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej nie ma stałej wysokości. Dla-tego na bieżąco, po ukazaniu się kolej-nego obwieszczenia o wysokości prze-ciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, trzeba ustalić, czy opłata nie przekracza maksymalnej wartości.

możliwości interwencjiPacjent, który ma wątpliwości lub za-strzeżenia co do działania podmiotu lecz-niczego, może zwrócić się o pomoc nie tylko do Rzecznika Praw Pacjenta. Pod-mioty lecznicze muszą obowiązkowo poinformować pacjentów o trybie skła-

dania skarg i wniosków u świadczenio-dawcy. Natomiast jako nowość pojawił się w 2015 roku wymóg zamieszczania danych teleadresowych właściwej miej-scowo komórki do spraw skarg i wnio-sków oddziału wojewódzkiego Fundu-szu. Pacjent może wystosować skargę nie tylko do Rzecznika Praw Pacjenta, ale również do właściwego miejscowo oddziału płatnika. Co więcej, postępo-wania wyjaśniające mogą toczyć się nie-zależnie od siebie i skutkować stwierdze-niem naruszeń przez obydwie instytucje: oddział wojewódzki NFZ i Rzecznika Praw Pacjenta.

Odpowiedzialność świadczeniodawcyWobec znacznej ilości obowiązkowo zamieszczanych informacji, nietrudno o uchybienia w tym zakresie. Zwłasz-cza w dużych podmiotach leczniczych przydatnym może okazać się prowadze-nie wykazu zamieszczanych materiałów i okresowa weryfikacja ich aktualności. To zadanie powinno zostać powierzone wyznaczonym osobom, które odpowia-dałyby za treść informacji podawanych do wiadomości pacjentom. Niezbęd-ne komunikaty należy tak eksponować, żeby wszyscy pacjenci korzystający ze świadczeń mieli do nich dostęp. Tablice informacyjne muszą zostać umieszczone w każdym budynku, w którym realizo-wane są świadczenia, a jeżeli to koniecz-ne, również w poszczególnych częściach budynku.

Realizacja obowiązków informacyj-nych jest bardzo istotna w kontekście przeprowadzanych kontroli. Brak odpo-wiednich informacji może bowiem skut-kować nałożeniem przez płatnika kary w wysokości do 1% kwoty zobowiąza-nia, określonej w umowie dla danego za-kresu świadczeń za każdy rodzaj stwier-dzonego naruszenia.

»�� roku kontrole��roku�kontrole��dokonywane�przez�pra�cowników�Biura�Rzecznika�Praw�Pacjenta�wykazały�6��przypadków�naruszeń�w�zakresie�udostępniania�in�ormacji.«


3�

p R a k T y k a

nach detalicznych) 2,3 mld zł (ok. 19% wszystkich wydatków na leki z tego ob-wieszczenia w całym 2015 roku). Z ko-lei wartość zapłaty za wspomniane leki poniesiona przez seniorów w całym roku 2015 osiągnęła wartość 860 mln zł, z cze-go 771 mln zł stanowiły dopłaty do zre-fundowanych leków, a 91 mln zł – zapła-ty za leki refundowane wypisane jako peł-nopłatne. W roku 2015 seniorzy wykupili 97 mln opakowań leków, 94% nich zo-stało zrefundowanych (wszystkie wyniki dotyczące bezpłatnych leków dla senio-rów na podstawie „Raportu 75+” przygo-towanego przez PharmaExpert). Z anali-zy największych – pod względem ilości i wartości leków uporządkowanych we-dług klas ATC 1 – wynika, że 48% opako-wań leków kupowanych przez seniorów

rynek apteczny w Polsce. Co nas czeka?

dr JArOsŁAw FrąckOwiAk Prezes Pharmaexpert sp. z o.o.

20 marca 2016 roku Sejm uchwalił usta-wę wprowadzającą bezpłatne leki dla se-niorów (osób, które ukończyły 75 lat). Darmowe leki znajdą się na tzw. liście „S” i nie będą to wszystkie leki z ob-wieszczeń refundacyjnych, a tylko część wybranych przez Ministerstwo Zdrowia. W roku 2016 na finansowanie listy „S”

Prognozowanie sytuacji na rynku jest sporym wyzwaniem. Szczególnie w czasie realizowanych i planowanych reform, które mogą zmienić zasady jego funkcjonowania. Z taką sytuacją mamy do czynienia obecnie. Spróbujmy zestawić trendy statystyczne z zapowiedziami i ostatnimi decyzjami rządu.

przewidziano 125 mln złotych, w kolej-nym – 564,3 mln zł, w 2018 – 643,3 mln zł. W następnych latach wydatki wzrosną aż do 1,2 mld zł, a łączny poziom finan-sowania w przeciągu 10 lat ma wynieść prawie 8,3 mld zł. Nowa regulacja praw-na zdecydowanie wpłynie na rynek. Ana-lizy PharmaExpert wskazują, że wartość rynku leków z obwieszczenia refundacyj-nego obowiązującego na początku roku 2016 wyniosła w ubiegłym roku (w ce-


p R a k T y k a

stanowią leki z klasy „Układ sercowo-na-czyniowy” (44% wartości ogółu zapłaty), 16% – „Przewód pokarmowy i metabo-lizm” (18% zapłaty), a 8% – „Ośrodko-wy układ nerwowy” (9% zapłaty).

O tym, jak nowa regulacja zmieni rynek, decydować będzie zawartość li-sty „S” (projekt ma być dostępny w lip-cu). Jeżeli na liście znajdą się produkty droższe, to może wzrosnąć ich konsump-cja – wiele badań mówi o tym, że obec-nie nie wszystkie leki są wykupowane. Mogą też pojawić się nadużycia. Jeżeli zaś na liście S znajdą się często stosowa-ne leki tańsze (ceny z okolic limitu w da-nej grupie limitowej), to wartość rynku może nie rosnąć ale nawet spadać. Jedno jest pewne – miejsce na liście „S” gwa-rantuje sukces rynkowy podmiotom od-powiedzialnym, które wybrane leki mają w portfolio.

Kolejnym czynnikiem mogącym spo-wodować zmiany na rynku jest plano-wany podatek od obrotu w handlu de-talicznym. Jeżeli będzie wprowadzony i nawet, gdy nie obejmie leków refundo-wanych, to – z dużym prawdopodobień-stwem – spowoduje wzrost cen dla pa-cjenta, ale niekoniecznie wzrost rentow-ności podmiotów działających na rynku aptecznym.

Inaczej może zadziałać ogranicze-nie sprzedaży produktów bez recepty w handlu pozaaptecznym. W przypad-ku wprowadzenia np. ograniczenia wiel-kości opakowania, handel pozaapteczny będzie miał charakter zaspokojenia do-raźnych potrzeb pacjentów. Aby „zaopa-trzyć się w produkt”, pacjenci pójdą do aptek. Można spodziewać się, że rynek apteczny będzie rósł.

Następna z planowanych zmian – zmiana cen zbytu produktów wywo-żonych z Polski. Ich podwyższenie do poziomu, który spowoduje brak opła-calności procederu, może skutecznie ograniczyć problematyczne zjawisko i wpłynąć na zwyżkę wartości rynku. Re-gulator skompensuje podwyżki zwrota-mi w mechanizmach dzielonego ryzyka. Nie jest jednak jasne, co stanie się z do-płatami pacjentów. Do wprowadzenia tej zmiany prawdopodobnie konieczna jest nowelizacja ustawy refundacyjnej.

Ostatni z omawianych czynników do-tyczy liczby aptek i usieciowienia. Licz-ba sieci posiadających 5 i więcej aptek może wkrótce przekroczyć 400. Skupia-ją one obecnie ok. 5500 aptek i są od-powiedzialne za ponad 50% obrotu na rynku. Cały czas trwa dyskusja na temat interpretacji zapisu prawa farmaceutycz-

nego o posiadaniu maksymalnie 1% ap-tek „w jednym ręku”. Jeżeli ten zapis będzie doprecyzowany lub zmieniony, może to odbić się na dynamice usiecio-wienia w Polsce. Aktualnie apteki siecio-we rozwijają się szybciej niż pozostałe, mają średnio więcej klientów i wyższe przeciętnie obroty od aptek z mikro-sie-ci i aptek indywidualnych. A liczba ap-tek cały czas rośnie. Niewątpliwie rosnąć będzie też rola sieci wirtualnych. Nawet w krajach, w których istnieją obostrzenia związane z prowadzeniem sieci homoge-nicznych, kapitałowa rola sieci wirtual-nych jest coraz większa i w „grze rynko-wej” pełnią one podobną rolę, co sieci homogeniczne.

Biorąc pod uwagę opisane wyżej czynniki, stopień niepewności szacowa-nia wzrostów na rynku w bieżącym i ko-lejnych latach jest wyższy niż zazwyczaj. Według ostatnich, ale wyłącznie ilościo-wych prognoz PharmaExpert, rynek ap-teczny (w cenach detalicznych) urośnie w roku 2016 w porównaniu do roku ubie-głego o 3–4%. Najszybciej rosnąć może segment sprzedaży odręcznej (ok. 4%), a najsłabiej segment leków refundowa-nych (poniżej 2%). Bardzo dużo zależy nie tylko od zmian w regulacjach, ale tak-że siły „sezonów przeziębień” – wzrost zachorowań jest w stanie podbić wartość

rynku nawet o 1% i więcej. Kolejne lata mogą owocować podobnym poziomem wzrostów, sprzyjają temu także zmia-ny demograficzne – starzejące się społe-czeństwo konsumuje więcej produktów sprzedawanych w aptekach.

Niestety prognozy dla aptek nie są tak optymistyczne jak dla rynku. Obrót sta-tystycznej apteki – według aktualnych prognoz – zwiększy się o ok. 2,5–3%. Więcej niż w roku ubiegłym, ale mniej niż rynek. Powodem jest ciągły wzrost liczby aptek. Jest ich aktualnie ok. 14 700 i trend wzrostowy nie został zahamowa-ny. Szybciej rosnąć mogą apteki z sie-ci skupiających 5 i więcej aptek, a usie-ciowienie – w sensie ilości podmiotów na rynku – cały czas rośnie. Niewyklu-czone, że w roku 2016 sieci skupiają-cych pięć i więcej aptek będzie na ryn-ku ponad 400. Ale to nie jedyny tego typu trend. Rośnie i rosnąć będzie tak-że znaczenie sieci wirtualnych. Już teraz największe sieci franczyzowe liczą po-nad 300 aptek, a franczyza nie jest jedy-ną formą organizacji aptek indywidual-nych i mniejszych sieci. Wspólne zakupy skutkujące ekonomią skali, a więc mniej-szymi cenami zakupu, kuszą wiele aptek. Jest to także rodzaj remedium na obni-żające się marże i rosnącą konkurencyj-ność na rynku.

KLUCZOWE ZMIANY PRAWNE

Leki dla seniorów Podatek od obrotu w handlu detalicznym Ograniczenie sprzedaży pozaaptecznej Zmiana cen leków wywożonych z Polski

SIECI APTECZNE

W sieciach skupiających 5 i więcej aptek działa obecnie na rynku ok. 5500 podmiotów. Łącznie generują ponad 50% obrotu.

LEKI DLA SENIORÓW

Na finansowanie programu zarezerwowano kwotę 8,3 mld zł przez kolejne 10 lat. W 2015 roku seniorzy kupili 97 mln opakowań leków.

RYNEK NA PLUSIE

Według prognoz, rynek apteczny w 2016 wzrośnie o ok. 3-4%. Najszybciej rosnąć będzie segment sprzedaży odręcznej (o ok. 4%).

PRZYSZŁOŚĆ APTEK

Obrót statystycznej apteki wzrośnie o ok. 2,5–3%. Niższy niż dla całego rynku wzrost wynika z nieustannie rosnącej liczby aptek. Obecnie jest ich ok. 14 700.


3�

o p I N I e

www.iso.org

Medication errors and adverse drug events can occur in nearly half of all sur-gical procedures, according to a new study published in the October 2015 is-sue of Anesthesiology). Although fo-cused on 277 operations involving 3 671

medication administrations at the Massa-chusetts General Hospital, Boston, USA, the disturbing statistic highlights the fre-quency of drug-related incidents, many caused by mistakes in labelling, incorrect dosage and documentation errors that are occurring on a global scale.

European data and statistics made available by the World Health Organiza-tion (WHO), gathered mostly from EU member states, consistently show that medical errors and healthcare-related adverse events occur in 8 % to 12 % of hospitalizations. The UK Department of

Curbing death and injury with safer medication

ISO is updating and expanding its key Identification of Medicinal Products (IDMP) standards to help stem the global toll of death and injury caused by medication errors.


o p I N I e

Health has estimated that about 850 000 adverse events take place each year, rep-resenting roughly 10 % of hospital ad-missions. Health authorities in Denmark, France and Spain have published inci-dence studies with similar results. Also, some 23 % of EU citizens claim to have been directly affected by a medical error, and 11 % claim to have been prescribed the wrong medication. The probability of patients being harmed while receiv-ing hospital care is even higher in devel-oping countries.

Preventable deathsSome of the problems are caused by medications that have similar names and look much the same, but have completely different pharmaceutical properties. The situation today is exacerbated by the fact that clinicians have access to an arma-mentarium of over 10 000 prescription drugs, presenting an increasingly com-plex and risky challenge to those who prescribe and deliver medications.

While many errors do not cause harm, thousands of patients die unnecessarily each year in the EU alone from mistakes in drug selection or dosage. However, figures provided by WHO suggest that 50 % to 70 % of harm caused by medi-cal errors can be prevented through com-prehensive systematic approaches to pa-tient safety. “Statistics show that strate-gies to reduce the rate of adverse events in the EU alone would lead to the pre-vention of more than 750 000 harm-in-flicting medical errors per year, leading to over 3.2 million fewer days of hos-pitalization, 260 000 fewer incidents of permanent disability, and 95 000 fewer deaths per year.”

Beyond the tragic human cost of such errors, the economic benefits of im-proving patient safety are compelling. A 2014 WHO report cites studies show-ing that additional hospitalization, litiga-tion costs, infections acquired in hospi-tals, lost income, disability and medical expenses have set some countries back between USD 6 billion to USD 29 bil-lion per year.

Leading the wayIn view of these distressing statistics, it is not surprising that there has been a glo-bal demand for internationally harmo-nized specifications for the identifica-tion of medicinal products (IDMP). In response, ISO is leading a major collab-orative effort involving medical experts from 32 participating and 27 observing

countries, to address this urgent need by developing a set of five internation-al IDMP standards.

First published in 2012 and now being updated and expanded to include help-ful implementation guides, they facili-tate the exchange of medicinal product information between regulators, world-wide data sources and pharmaceutical companies, aid the development, reg-istration and life-cycle management of medicinal products, and provide the ba-sis for the unambiguous identification of those products across regions. The out-come is to improve the robustness of pharmacovigilance – the process of mon-itoring the use of drugs after they have entered the market – and regulatory ac-tivities globally.

Complementing this effort, and in accordance with ISO 11615, technical specification ISO/TS 16791 has been published in the meantime to address is-sues such as “the right medication for the right patient”. It provides guidance on how to implement bar codes to secure the medication process.

Adoption of the ISO IDMP standards is gathering pace, with their use being increasingly required by governments around the world. There is general agree-ment among stakeholders that IDMP will become the required reference informa-tion model for all medicinal data submis-sions worldwide.

The European Medicines Agency (EMA) is in the process of implement-ing ISO IDMP standards and the Euro-pean Commission, the European Union (EU) Network Data Board, and the EU ISO IDMP Task Force have endorsed a phased implementation commencing July 2016. Commission Implementing Regulation (EU) No 520/2012 obliges member states, marketing-authorization holders and the EMA to make use of ter-minologies defined in ISO IDMP stand-ards from that date. Pharmaceutical com-panies will be required to submit data on medicines to the EMA in accordance with those formats and terminologies.

“The impending EU imperative has been a major driver for completion of the standards in a timely fashion,” says Michael Glickman, President, Com-puter Network Architects, Inc., and Chair of ISO technical committee ISO/TC 215, Health informatics. “Also, an initial regional Implementation Guide ʻbundledʼ with the core ISO IDMP stand-ards has allowed us to address the EUʼs specific requirements while remain-

ing consistent with the core needs.” Al-though Europe is ahead in regulating and mandating a central product dictionary based on ISO IDMP standards, the US Food and Drug Administration (FDA) is looking at options to update its current standards to be in line with ISO IDMP product definitions. Japanese authorities have also indicated the intention to adopt IDMP standards.

Safety is paramount“New medicines and therapies bring in-credible value to the public, but ensuring patient safety is paramount, particularly for global regulators charged with pro-tecting public health. As the EMA moves to require IDMP for registering medical products, this will improve transparency of medical product information and de-tection of adverse drug reactions through-out the drug development (and product marketing) life cycle. The aim? To im-prove patient safety through global data standardization, via ISO IDMP stand-ards,” says Bron Kisler, Co-Founder & Vice-President, CDISC (Clinical Data Interchange Standards Consortium).

In the USA, 80 % of active pharma-ceutical ingredients and 40 % of fin-ished dosage drugs are imported. This il-lustrates the importance of a harmonized approach to global identification with re-spect to pharmacovigilance, compliance, and information exchange for assessing the quality, purity, potency, safety and ef-ficacy of medicinal products worldwide, comments Vada Perkins of the US FDA, who is also ISO IDMP Project Leader. “The ISO IDMP standards provide a sol-id foundation for exchanging pharma-ceutical information to support regula-tory and clinical activities, and enable a much more efficient and effective regu-latory review.”

He points out that IDMP benefits the regulated industry, independent of com-pliance to any regulatory mandate. “Mas-ter data management and data govern-ance is important to the industry for a va-riety of reasons (R&D, analytics, M&A activity, etc.), and IDMP directly sup-ports this. So there is a solid value prop-osition to be made to the pharmaceuti-cal industry, independent of a regulato-ry mandate.”

Globally significant eventLisa Spellman, Director of Global Stand-ards for the American Health Information Management Association (AHIMA) and Secretary of ISO/TC 215, believes the


�0

o p I N I e

advent of IDMP is a globally significant event that will change the world. “One might have thought that IDMP already existed, but it did not. Now, thanks to ISO, IDMP will provide a simple struc-ture and methodology to generate glo-bal product documentation that can be used worldwide through the entire sup-ply chain.”

“IDMP is already changing the world because, as adoption and use of these standards grow, they will help eliminate death and injury caused by medication interactions or allergies, and greatly im-prove pharmacovigilance and drug mon-itoring – the process of tracking the out-comes of medication. Even in todayʼs high-tech world, it is not a simple matter to track and document adverse medica-tion events – now at last we have IDMP, and that will make an increasing differ-ence over time.”

Christian Hay, Senior Consultant Healthcare, GS1 Global Office, and Con-venor of ISO/TC 215 working group WG 6, the ISO IDMP working group special-izing in the pharmacy and medicines business, sees IDMP as a major step for enhanced patient safety across the world, and the building block for adverse event reporting and clinical documentation about administered medication. “Stake-holders have joined forces to deliver a global approach for the description of product characteristics. It is a fascinat-ing project – and standardization is just the beginning.”

Introduction of the updated “bun-dle” of ISO IDMP standards will mark a key milestone in progress towards a much safer system of identification of medicinal products. “Completion of the revised ISO IDMP standards and final-ization of the corresponding technical specifications and technical report (ISO/TR 14872) are our main priority. We an-ticipate that this will be completed by the end of 2016/early 2017,” confirms Vada Perkins.

Why ISO?Some interested parties might question why development of the IDMP series of standards was taken through ISO as op-posed to regulatory/standardization chan-nels established by the healthcare, me-dicinal and pharmaceutical products sec-tors, particularly since IDMP originally evolved from a forum conducted by the International Council for Harmonization of Technical Requirements for Pharma-ceuticals for Human Use (ICH).

Adoption of the ISO IDMP standards is gathering pace.

Initially, the ICH formed an Expert Working Group (M5) to develop ICH requirements for the standardization of medicinal product identifiers and relat-ed terminology, Vada Perkins explains. In particular, it identified a need to har-monize product information that would facilitate the electronic exchange of In-dividual Case Safety Reports (ICSRs) within and across ICH regions using the ICH E2B format in post-marketing phar-macovigilance. This led to a key deci-sion to develop electronic specifications in collaboration with ISO and HL7, a not-for-profit organization that provides standards for the exchange of electron-ic health information, to enable wider interoperability across regulatory and healthcare communities.

Lisa Spellman adds that IDMP stand-ardization became the responsibility of ISO “because the organization is the largest developer of consensus-based In-ternational Standards and has the broad-est global reach. The list of IDMP stake-holders is long and includes a breadth of pharmaceutical and policy stakehold-ers who want these standards to reach the largest possible global audience. And also because the stamp of ISO on a standard carries important weight and trust.”

Challenges to IDmPNevertheless, the path to developing a robust, practical and effective set of ISO standards has not been without its setbacks. According to Christian Hay, IDMP is an extremely complex domain with a limited number of experts that have the overarching understanding and knowledge required. “However, I see development of the standards as an op-portunity to broaden the number of ex-perts,” he asserts. “Another challenge is certainly that there is a political pres-sure to deliver and implement in a short timeline. Nevertheless, in the midst of all this very intense and technical work, our team of experts never forget there are patients – and concern for their care, their safety, their pain must be front of mind.”

WG 6 also struggled in meeting re-gional practices. “The IDMP standards are unique as a series of five different standards with four corresponding tech-nical specifications and one technical re-port. Regions have their own approach-es and processes for medicinal product

identification in their areas, which may involve different criteria. Coming to common agreement in core principles/defining elements to uniquely identify a medicinal product without compro-mising current practices in a region can have its challenges,” says Vada Perkins. Fortunately, the standards do provide very concrete requirements for uniquely identifying a medicinal product at a very granular level (through the substanc-es and manufacturing processes) while still allowing the necessary flexibility for medicines regulatory agencies and other stakeholders to operate according to regional requirements.

Dr. Jean-François Forget, Chief Med-ical Officer for Vidal France, a digital Drug Information System (DIS) pro-vider, says that one of the challenges to IDMP implementation will be to support not only the EMAʼs pharmacovigilance database (Article 57), but also the com-puter-generated e-prescription interop-erability needs in primary or secondary care. “If we are able to address both, it will create a unique reference repository to describe all the drugs that are on the market in Europe, to be used by actors in public health and by healthcare provid-ers. It will have a positive impact on the global health system, on pharmacovig-ilance, and on the safety and quality of prescription and delivery, which for sure will contribute to a better world.”

Whatʼs next?Once global implementation of ISO IDMP standards is achieved by all inter-national stakeholders, it will be time to revise them for adverse event reporting. That will also be the right time to work intensively on the use of IDMP in the clinical space, says Christian Hay, look-ing ahead to an IDMP future.

Currently, the standards are only ap-plicable to human medicinal products, but discussions are taking place among the ISO IDMP community to extend the application of the standards to veteri-nary medicines and foods. “The applica-bility of the ISO standards to all regulat-ed products within a given jurisdiction would be the ultimate goal; the identifi-cation of medicinal products could ac-commodate other regulated products as there are common elements throughout each regulated domain. A change from IDMP to IDP (identification of prod-ucts) could be a possibility in the not-so-distant future,” Vada Perkins con-cludes.

�1Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

o p I N I e

www.euro.who.int

The report, entitled From innovation to implementation – e-Health in the WHO European Region, indicates a trend to-wards strategic engagement, although some countries have weak or no govern-ance, legislation and legal protection in e-Health. This can lead to missed oppor-tunities and inefficiencies that put lives at risk and can also leave e-Health open to commercial exploitation, while public health authorities miss out on the ben-efits.

E-Health is defined as any activity in which an electronic means is used to de-

liver information, resources and services related to health. It covers many domains, including electronic health records, tel-ehealth, mobile health (m-Health) and health-related use of e-Learning, social media, health analytics and “Big Data”. Zsuzsanna Jakab, WHO Regional Direc-tor for Europe, said: “The 21st century has swept in on a wave of technology, bringing with it a huge range of possi-bilities for innovation in health. In many countries, e-Health is revolutionizing health care delivery and the health infor-mation needed to support it. Patients are more and more empowered because they have access to information and advice.

This is improving the quality of health care and also challenging the traditional roles of health care professionals.”

“E-Health saves lives and money; yet, despite many inspiring examples of progress, this report makes it clear that e-Health is not being adopted evenly across the Region. Stronger investment in e-Health is needed in order to achieve the Health 2020 policy objectives.”

The report describes why govern-ments should take action on e-Health and provides a clear governance struc-ture to oversee implementation, legisla-tion, clinical registries, legal protection and other issues. The report calls for sus-tained funding, reimbursement and de-fined standards for e-Health.

Health analytics and Big Data hold significant potential for health, but this potential is not being explored fast enough, and few policies are available to support progress in this area. Current-ly, only 6 countries have a national pol-

e-health. When, not ifA new report on e-Health in the WHO European Region reveals that tangible progress has been made, with clear benefits for many countries. In most Member States, it has become commonplace for technology to be used to deliver health services and public health improvements, such as electronic health records.


�2

o p I N I e

icy or strategy regulating the use of Big Data in the health sector, and few regu-late the use of Big Data by private com-panies. When public health authorities do not step in, commercial organizations will be quick to exploit the potential of the health sector.

Key facts and statistics 93% of Member States (42 countries) have made public funding available for e-Health programmes, showing the strong commitment of governments for further development in the sector.

81% of Member States (35 countries) report that their health care organizations are using social media to promote health

messages as part of health campaigns. 91% (40 countries) report that individ-uals and communities use social media to learn about health issues. These data demonstrate both strong uptake of social media and interest in its potential as a communication medium for both patients and professionals. Yet, 81% of Member States report having no national policy to govern the use of social media in health care, leaving the use of social media in-formal and unregulated.

80% of Member States have legisla-tion to protect the privacy of individu-al health-related data in electronic health records – an increase of nearly 30% since 2009. This indicates significant progress

in adopting electronic health records re-sponsibly.

73% of Member States (33 countries) do not have an entity that is responsible for the regulatory oversight of mobile health apps for quality, safety and reli-ability, despite widespread use of such technology. This presents a potential risk for countries and is an area in need of in-centives, guidance and oversight.

38% of Member States (17 countries) have yet to establish a dedicated telehealth policy or strategy. Given the considerable increase in telehealth initiatives in Europe, this area requires more dedicated focus by governments to ensure a solid foundation for its continued growth.

Jak otrzymać książkę?Wystarczy napisać do nas e-mail na adres [email protected] z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 6 maja 2016 r.

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Ka-towicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącz-nie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

o d r e d a k c j i

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

3 szt. 3 szt.kwalifikowana pierwsza pomoc.red. nauk. Andrzej kopta, Jakub Mierzejewski, Gabriela kołodziej

Grząskie Piaski.Henning Mankell 2 szt. Wzorce protokołów operacyjnych

w chirurgii ogólnej i naczyniowej.red. nauk. Jamal J. Hoballah, Carol e.H. Scott-Conner


o p I N I e

mArek kubicki Falck medycyna

Idea opieki koordynowanej jest histo-rycznie ściśle powiązana z ideą lekarza rodzinnego, rozumianego jednak w pier-wotnym tego słowa znaczeniu – z cza-sów, gdy lekarz faktycznie znał bliżej swoich pacjentów, często z imienia i na-zwiska, leczył ich przez wiele lat, a tym samym pamiętał ich wszystkie choro-by, problemy i stan zdrowia. Był często

Opieka w modelu naczyń połączonych

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

Opieka koordynowana po kilku latach nieobecności (pierwsze przymiarki do wdrożenia pilotażowych programów Ministerstwo Zdrowia prowadziło w latach 2012–2013) znów wróciła do łask. Gdybyśmy badali „trendy” na rynku zdrowia, byłaby ona z pewnością jednym z najbardziej popularnych tematów. Niestety, pomimo zapowiedzi i pierwszych projektów raczej nie ma szans na jej szybkie wdrożenie – przynajmniej jako realny projekt pomocy pacjentowi.


��

o p I N I e

lekarzem całej rodziny. W sposób oczy-wisty koordynował leczenie, a nawet kiedy odsyłał do innego doktora lub szpitala, to zaraz po powrocie znał wy-niki i rezultat działania swojego kolegi po fachu.

Można powiedzieć, że jest to idea stawiająca pacjenta w centrum systemu i nadająca mu podmiotowość. Projekty rządowe w oczywisty sposób w centrum mają finansowanie/budżet państwa i jego potencjalne oszczędności wynikające z lepszej koordynacji leczenia. Tym sa-mym lepsza opieka nad pacjentem i ko-ordynacja leczenia nie są celem samym w sobie, ale jedynie środkiem do osiąg-nięcia lepszego wykorzystania budżetu.

Postawienie pacjenta w głównym punkcie zainteresowania jest obecnie o tyle trudniejsze, że w większości przy-padków jesteśmy dla lekarza mniej lub bardziej anonimowi. Tym samym trudno zakładać, że lekarz będzie kojarzył nasze dane osobowe, nie mówiąc już o pełnej historii choroby.

Niestety, w obecnej dyskusji nad opieką koordynowaną brak jest nie tylko spójnej wizji, kto i co ma koordynować, ale też jak to robić.

Kto powinien być koordynatorem?Podczas jednej z ostatnich publicznych debat prof. Jarosław Fedorowski, pre-zes Polskiej Federacji Szpitali, podkre-ślał, że „koordynatorami powinni być menedżerowie”. Jak tłumaczył, ze sko-ordynowaną opieką mamy do czynienia wtedy, gdy na rynku usług medycznych działają sieci współpracujących ze sobą dostawców usług (przychodnie, szpita-le), a dostępem do tych sieci zarządzają „koordynatorzy” procesu leczenia. Od-miennego zdania był prof. Jacek Imie-la, konsultant krajowy w dziedzinie cho-rób wewnętrznych. W jego opinii koor-dynatorem w takim systemie powinien być internista lub lekarz medycyny ro-dzinnej, najlepiej przygotowani do ca-łościowej opieki nad chorym. – Dziś je-den lekarz rozpoznaje chorobę, a leczy drugi, ale droga od jednego do drugie-go wiedzie przez szereg kolejnych spe-cjalistów. Prowadzi to do coraz bardziej zaawansowanego stadium choroby i ros-nących kosztów leczenia, dodatkowo po-większonych o często niepotrzebnie wy-konywane po raz kolejny badania – mó-wił prof. Imiela.

Jest to fundamentalna różnica w spoj-rzeniu na to, kto i co ma koordynować. Z punktu widzenia efektywności ekono-micznej lepiej byłoby, gdyby koordyna-

torem był lekarz rodzinny, a nie „sieć placówek”, co w polskiej rzeczywisto-ści może prowadzić do monopolu i ogra-niczania konkurencji, a nie usprawnienia procesu leczenia. Chyba, że uda się prze-forsować rozwiązanie, za którym opto-wał m.in. były już prezes NFZ często powtarzający, że „chcemy odchodzić od rozliczania za usługę i zmierzać w kie-runku rozliczania za proces i jego efekt”. Jeżeli miał na myśli założenia projekto-we, które były rozważane przez MZ już w 2012 r., to byłaby to prawdziwa rewo-lucja. Zgodnie z przyjętą ówcześnie kon-cepcją koordynator leczenia dostawałby stawkę kapitacyjną na jednego pacjenta zamieszkującego daną populację, wyni-kającą z historycznych kosztów leczenia, danych epidemiologicznych itd. Nieza-leżnie od tego, kto i ile razy by choro-wał (z wykluczeniem chorób rzadkich), wszystkie koszty byłyby po stronie ko-ordynatora. W teorii koordynator powi-nien dbać o akcje profilaktyczne, wy-szczepialność, prawidłową rehabilitację i skracanie pobytu w szpitalu. Ale tak, aby nie dopuścić do readmisji. Dzięki takim działaniom, gdyby wszyscy byli bardzo zdrowi, marża koordynatora by-łaby nawet powyżej 50%. W wyjątko-wo słabym roku albo przy braku opie-ki skutkującej komplikacjami, leczeniem szpitalnym, rehabilitacją, bardzo by tra-cił. Według projektu, zasięg terytorialny obejmowałby powiat lub kilka powiatów. Przy obecnym systemie pacjenci nieko-rzystający z usług lekarza doprowadza-ją do sytuacji, w której dany świadcze-niodawca nie dostaje pieniędzy. W efek-cie szpitalom i przychodniom nie zależy na tym, aby dbać o profilaktykę i długo-terminowy dobrostan mieszkańców. Te-oretycznie powinno na tym zależeć le-karzowi POZ, który działa na podobnej zasadzie (najlepiej brać stawkę kapita-cyjną, gdy nie ma pacjentów, bo wszy-scy są zdrowi). Jednak chorzy pacjenci POZ trafiają do specjalisty lub do szpi-

tala i nie są już zmartwieniem (ani kosz-tem) lekarza rodzinnego. W tym projek-cie kompleksowej (i skoordynowanej) opieki nie byłoby możliwości przerzu-cania kosztów na inne podmioty.

Gdybyśmy jednak przyjrzeli się bliżej projektowi to dostrzeżemy organ, który na większym terytorialnie obszarze kie-ruje się podobną logiką i ma narzędzia, aby kształtować, co i jak finansuje. Po-tencjalne oszczędności budżetowe i zysk może przeznaczać na poprawę leczenia – jest nim NFZ i jego wojewódzkie oddzia-ły. Z jakiegoś powodu jednak system nie działa tak, jak byśmy tego oczekiwali, a sam NFZ ma ulec likwidacji.

Co powinno się koordynować?Jak słusznie zauważył poseł Andrzej Sośnierz, „skoordynowana opieka me-dyczna to nie to samo, co kompleksowa opieka. Nie możemy tych dwóch pojęć używać zamiennie”. Tym samym mówi-my raczej o tym, że ktoś całościowo ko-ordynuje proces leczenia – potencjalnie w wielu nie powiązanych ze sobą ośrod-kach – a nie świadczy kompleksowe usługi w całym procesie (będąc np. właś-cicielem całego łańcucha wartości – od lekarza rodzinnego poprzez przychodnię specjalistyczną i wreszcie szpital). Koor-dynujemy „drogę” pacjenta po systemie opieki zdrowotnej i oceniamy zebrane dane na poszczególnych etapach proce-su leczenia: od rozpoznania do powrotu do zdrowia. Pozostaje jednak cała strefa działań, które nie znajdują się w budże-cie ani sferze zainteresowania Minister-stwa Zdrowia, jednak wybitnie wpływa-jących na koszty budżetu państwa. Cho-dzi mianowicie o wydatki samorządów lokalnych na opiekę nad seniorami, czy też wszystkie działania związane z opie-ką socjalną.

W szpitalu, którym zarządzałem, śred-nio 2–3 razy w sezonie zimowym mieli-śmy wielu pacjentów, którzy pojawia-li się z zapaleniem płuc oraz poważnym przeziębieniem. Były to osoby samotne, często seniorzy, którzy z różnych wzglę-dów nie radzili sobie z ogrzewaniem do-mów (brak pieniędzy, niewyremontowa-ne mieszkania, brak sił i możliwości, by rozpalić ogień) i z wyżywieniem (bie-da, ograniczony dostęp do ciepłych po-siłków i produktów spożywczych). Jed-nak nie byli na tyle niesamodzielni, by otrzymać pomoc instytucjonalną, albo nie chcieli trafić do domu pomocy spo-łecznej. Nawet młody, pełen sił mężczy-zna, który nie dojada i spędza cały dzień w temperaturze 12 stopni Celsjusza dość

»�Nawet�najlepsza��koordynacja�leczenia�nie�pomoże,�jeżeli�z�opieką�medyczną��nie�zostanie�skoordyno�wana�s�era�socjalna.«

��Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 3/2016

o p I N I e

szybko zachoruje. Najlepsza koordyna-cja leczenia nie pomoże, jeżeli z opieką medyczną nie zostanie skoordynowana sfera socjalna.

Dlaczego to się nie uda?

System płaci za bycie chorym, nie zdrowymBy uzyskać pożądany efekt, należało-by wprowadzić gratyfikacje finansowe dla świadczeniodawców. Tym samym bez względu na rozwiązania systemo-we i formę działania koordynatora, po-winien on przejąć odpowiedzialność fi-nansową (rozdysponowując fundusze) i organizacyjną za zapewnienie pacjen-tom dostępu do usług medycznych. Jed-nym słowem: koordynować opiekę nad pacjentami, zapewnić ciągłość leczenia i nadzór nad jego jakością itd. Kontrakt musiałby być wieloletni, aby działania prozdrowotne, które często widoczne są w długiej perspektywie, mogły przy-nieść zysk koordynatorowi. Trudno so-bie wyobrazić wdrożenie tak rewolucyj-nego projektu.

Brak jednolitego systemu informatycznegoObecnie instytucje systemu i świadcze-niodawcy nie mają możliwości koordy-nowania leczenia pacjentów, gdyż nie mają wiedzy na temat tego, co zostało im zlecone, jaka jest ich historia choro-by, jakie leki zażywają. Prof. Kwiatkow-ska uważa, że „umiejętna opieka koordy-nowana to kwestia nie tyle pieniędzy, co organizacji i przepływu informacji wy-nikającego z umów, jakie powinny mię-dzy sobą podpisywać placówki. – Mam listę, odsyłam pacjenta do konkretnego specjalisty, konkretnej kliniki. Dostaję informacje zwrotne, wystarczy e-mail, który nic nie kosztuje. Wiem, co dzieje się z pacjentem, a on nie wędruje odsy-łany od szpitala do szpitala – mówi prof. Kwiatkowska. Bez e-dokumentacji i wy-miany informacji pomiędzy jednostkami medycznymi prawdziwa koordynacja bę-dzie niemożliwa. Trudno się nie zgodzić z takimi założeniami, a gotowe wzorce, jak taki system miałby funkcjonować, możemy ściągnąć chociażby z krajów Skandynawskich i Holandii.

Edukacja pacjentaPomimo wielu lat funkcjonowania syste-mu, pacjenci wciąż nie wiedzą, jak z nie-go korzystać. W wielu POZ-ach, aby dostać się do lekarza, należy czekać do 5 dni. Kilka ulic dalej jest lekarz, do któ-

rego czas oczekiwania na wizytę wyno-si 3 godziny. Oczywiście w mniejszych miejscowościach – zwłaszcza na wsi – nie ma zbyt dużej możliwości wyboru, ale w miastach trwanie przy lekarzu POZ, do którego nie można się dostać, jest błę-dem. Podobnie z systemem kolejkowym i czekaniem na wizytę u specjalisty bądź na badanie diagnostyczne, czy operację planową. Pacjent nie wchodzi na stronę NFZ i nie sprawdza kolejek, ale zapisu-je się i czeka w miejscu najbliższym swo-jego miejsca zamieszkania bądź też tym, które ktoś mu polecił. Rzadko kiedy we-ryfikuje, że jadąc do miasta obok, ope-rację zaćmy może mieć za 6 miesięcy, a nie za 6 lat. Przykłady można by mno-żyć i bez kampanii edukacyjnej pacjen-tów żadne zmiany nie będą możliwe.

Brak mechanizmu konkurencyjnegoLikwidacja NFZ, centralizacja zarządza-nia usługami, mapy potrzeb zdrowotnych w dużej mierze „szpitalocentryczne” – to wszystko budzi pewne obawy, że zało-żenia projektowe przyczynią się do pe-tryfikacji systemu, stworzenia monopoli i ograniczenia możliwości konkurencji. Finansowanie będzie w rękach publicz-nych podmiotów, które nie czując odde-chu konkurencji ze strony podmiotów prywatnych, nie będą musiały być zain-teresowane stałą poprawą jakości i do-stępności usług. W efekcie, choć jestem gorącym zwolennikiem opieki koordy-nowanej, żywię duże obawy, czy pla-ny MZ mają szanse zakończyć się suk-cesem.

Foto: designed by Vecteezy

»�Nie�ma�koordynacji�opieki�bez�skoordynowanego�przepływu�in�ormacji�na�temat�pacjenta.«


��

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR Z jaw ISk ep IdemIolo gIc Z N yc h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. koszty leczenia.

STYcZEń LUTY

67 195 zł 73 119 zł

5 925 zł

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OGÓŁEM GRYPA I PRZEZIĘBIENIE ALERGIA

ZMIAnA MIeSIĘCZnA W LUTyM W ODnIeSIenIU DO STyCZnIA

TREND ROCZNY POrÓWnAnIe rOkU 2016 (PrOGnOZA) I 2015

LUTY WOJeWÓDZTWA O nAJnIŻSZyCH I nAJWyŻSZyCH kOSZTACH

Opolskie 56 134 złPodkarpackie 64 655 złKujawsko-Pomorskie 64 691 zł

Opolskie 3 589 złŚwiętokrzyskie 4 050 zł Kujawsko-Pomorskie 4 525 zł

Opolskie 802 złKujawsko-Pomorskie 885 złPodlaskie 1 023 zł

Podlaskie 78 528 złDolnośląskie 80 139 złMazowieckie 88 438 zł

Małopolskie 5 540 złMazowieckie 6 148 złPodkarpackie 6 637 zł

Dolnośląskie 1 370 złMazowieckie 1 432 złPodkarpackie 2 641 zł

PROGNOZA 2016 WOJeWÓDZTWA O nAJnIŻSZyCH I nAJWyŻSZyCH kOSZTACH

Opolskie 671 845 złKujawko-Pomorskie 698 876 złŚwiętokrzyskie 717 926 zł

Świętokrzyskie 29 377 złOpolskie 33 082 złWarmińsko-Mazurskie 34 921 zł

Warmińsko-Mazurskie 12 382 złOpolskie 14 998 złŚwiętokrzyskie 15 723 zł

Podlaskie 937 900 złDolnośląskie 969 320 złMazowieckie 1 003 787 zł

Podkarpackie 44 687 złDolnośląskie 47 516 złMazowieckie 52 570 zł

Dolnośląskie 23 443 złMazowieckie 25 962 złPodkarpackie 36 979 zł

LUTY WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW

Brak spadków kosztów Brak spadków kosztów Brak spadków kosztów

Warmińsko-Mazurskie 6 799 złMazowieckie 6 895 złŚwiętokrzyskie 7 991 zł

Łódzkie 908 złPomorskie 916 złPodkarpackie 1 220 zł

Mazowieckie 199 złDolnośląskie 208 złPodkarpackie 676 zł

ZESTAWIENIE KOSZTY W LUTYM W OSTATNICH LATACH

201120112011 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016

8,8%

STYcZEń LUTY

4 473 zł 5 151 zł

678 zł 15,2%

STYcZEń LUTY

1 273 zł 1 553 zł

280 zł 22,0%

2015 2016

777 932 zł 846 726 zł

+63 794 zł 8,8%

2015 2016

41 752 zł 41 201 zł

-551 zł -1,3%

2015 2016

17 135 zł 20 928 zł

+3 793 zł 22,1%



»�Od�kwietnia��do�sierpnia��koszty�leczenia��powinny�maleć.«

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

STyCZeŃ LUTY MARZEC prognoza

k WIeCIeŃ prognoza MAJ prognoza CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza SIerPIeŃ prognoza WrZeSIeŃ prognoza

PAŹDZIernIk prognoza LISTOPAD prognoza GrUDZIeŃ prognoza


�0



kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

»�Luty�był�ostatnim��miesiącem�wysokich��kosztów�przeziębienia��i�grypy.«








kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

»�Od�marca��koszty�alergii��będą�gwałtownie��rosły.«






�2

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR fa Rm ac j I

Struktura dystrybucji leków

AnetA sZcZyPek Zakład Analiz statystycznych, kAmsOFt s.A.

W lutym 2016 roku obrót w statystycznej aptece wyniósł 189 tys. zł. To o 14 tys. zł więcej (+8%) niż w styczniu bieżącego roku oraz o 12,5 tys. zł więcej (+7,1%) niż w lutym 2015 roku. Całkowity ob-rót apteczny osiągnął w tym czasie war-tość 2,79 mld zł i był o 226,27 mln zł wyższy od danych ze stycznia 2016 roku oraz o 254,58 mln zł wyższy od danych za luty 2015. Wartość refundacji stano-wiła 24,3% obrotu aptecznego i wynio-sła 678 mln zł.

Według prognoz Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia, statystycz-na apteka w 2016 roku wypracuje obrót na poziomie 2,06 mln zł, z czego 766,1 tys. zł stanowić będzie wartość recept re-fundowanych, 459,5 tys. zł – recept peł-nopłatnych, a 826,2 tys. zł – sprzedaży odręcznej. Rynek farmaceutyczny osiąg-

nie wartość 30,63 mld zł. To odpowied-nio o 755,69 mln zł więcej (+2,5%) niż w 2015 roku oraz o 2,13 mld zł więcej (+7,5%) niż w 2014 roku.

Średni obrót apteczny wypracowa-ny ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł w lutym 67,2 tys. zł, leków wy-dawanych na recepty pełnopłatne – 41,8 tys. zł, a produktów OTC – 78,8 tys. zł. Porównując dane lutowe do danych ze stycznia 2016 roku, we wszystkich pod-stawowych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost sprzedaży. Naj-większy wzrost wartości sprzedaży wy-stąpił w przypadku sprzedaży na recep-ty pełnopłatne (+10,8%, tj. 4,1 tys. zł), następnie dla sprzedaży leków wydawa-nych na recepty refundowane (+9,6%, tj. 5,9 tys. zł) oraz sprzedaży odręcznej (+6,3%, tj. 4,6 tys. zł).

W lutym najlepszym dniem pod względem wielkości obrotu apteczne-go był piątek (8 212 zł), natomiast dniem

roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym była środa (7 637 zł). Średni obrót apteczny w poszczególnych robo-czych dniach lutego wahał się pomiędzy 7 476 zł (wartość osiągnięta 22 lutego) a 8 703 zł (29 lutego). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami to 1 227 zł.

W lutym 2016 roku w większości grup terapeutycznych zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży. Najwięk-szy procentowy wzrost średniej wartości sprzedaży nastąpił w przypadku sprzeda-ży leków przeciwzakaźnych (+32,66%), leków na układ oddechowy (+16,91%) oraz leków na układ mięśniowo-naczy-niowy (+12,31). Jedynie leki przeciw-pasożytnicze, owadobójcze i repelenty zanotowały niewielki spadek (–0,55%) wartości sprzedaży w stosunku do stycz-nia 2016 roku.

Jeżeli przyjrzymy się zmianie udzia-łów w obrocie statystycznej apteki, naj-większy wzrost zanotowaliśmy w przy-

LUTy | WArTOŚCI STATySTyCZne I TrenDy W STOSUnkU DO STyCZnIA

„Prognozujemy, że statystyczna apteka wypracuje w maju bieżącego roku obrót nieznacznie mniejszy od obrotu osiągniętego w maju 2015 roku. Maj będzie również pierwszym miesiącem w tym roku, w którym wartość krajowego obrotu aptecznego (dla całego rynku) spadnie poniżej 2,5 mld zł. Taki stan utrzyma się do sierpnia.”

CENA OPAKOWANIA LEKU

17,18 zł+0,16 zł

MArŻA APTeCZnA

25,89%+0,29%

OBRÓT W APTECE

189,0 tys. zł+14 tys. zł

LICZBA PACJENTÓW

3930+300

SPrZeDAŻ nA PACJenTA

48,09 zł-0,12 zł

POZIOM REFUNDACJI

24,28%-0,30%

SPrZeDAŻ WeDŁUG STATUSU LEKU

PROGNOZA NA

MAJ

RX +58,08%

OTC +24,38%

SUPLEMENTY -9,23%

INNE -8,31%

X XI XII I II X XI XII I II X XI XII I II X XI XII I II



padku leków przeciwzakaźnych – o 1,09 p.p., oraz w przypadku produktów na układ oddechowy – wzrost o 1 p.p. Naj-większy spadek udziałów (–0,74 p.p.) nastąpił w przypadku produktów z gru-py varia.

W lutym 2016 roku średnia marża ap-teczna wyniosła 25,89% i była o 0,29 p.p. większa niż w styczniu 2016 roku oraz o 0,75 p.p. mniejsza niż w lutym 2015 roku. W stosunku do ubiegłego miesiąca marża apteczna wzrosła we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażo-wych, natomiast w porównaniu z wy-nikami osiągniętymi w lutym minione-go roku średnia marża wzrosła jedynie dla leków z list refundacyjnych. Mar-ża w podstawowych kategoriach sprze-dażowych kształtowała się następująco: dla leków wydawanych na recepty peł-nopłatne wyniosła 26,47% (+0,99 p.p. w stosunku do stycznia 2016 oraz –2,37 p.p. w stosunku do lutego 2015), dla pro-duktów OTC – 30,50% (+0,86 p.p. w sto-sunku do stycznia 2016 oraz –2,08 p.p. w stosunku do lutego 2015), a dla leków refundowanych – 18,66% (+0,37 p.p. w stosunku do stycznia 2016 oraz +0,62 p.p. w stosunku do lutego 2015).

Średnia cena za opakowanie leku była równa 17,18 zł. Z kwoty tej 13,01 zł za-płacił pacjent, co w porównaniu ze stycz-niem oznacza wzrost zapłaty pacjen-ta o 17 groszy. Pozostałą część, czyli 4,17 zł dopłacił refundator. Wartość re-fundacji była o 1 grosz mniejsza od da-nych ze stycznia 2016 oraz o 24 grosze niższa od danych z lutego 2015. Średnia cena za opakowanie produktów OTC wyniosła 12,01 zł, leków z recept pełno-płatnych – 22,68 zł, a dla leków refundo-wanych – 27,16 zł.

Prognozujemy, że średnia cena za opakowanie leku w 2016 roku będzie nieco wyższa niż w ubiegłych latach i wyniesie 17,32 zł. Wzrost średnich cen nastąpi we wszystkich grupach sprzeda-żowych – największy dla leków sprzeda-wanych na recepty pełnopłatne. Średnia cena sprzedaży leków z recept pełnopłat-nych wyniesie 23,68 zł (+1,32 zł w sto-sunku do roku 2015 oraz +1,85 zł w sto-sunku do roku 2014), leków refundowa-nych – 27,54 zł (+0,06 zł w stosunku do 2015 roku oraz +0,67 zł w stosunku do roku 2014), produktów OTC – 11,71 zł (+0,14 zł w stosunku do 2015 roku, +0,47 w stosunku do 2014 roku).

W lutym statystyczną aptekę odwie-dziło 3 930 pacjentów, czyli o 300 osób więcej niż w styczniu 2016 roku oraz o 400 osób więcej niż w analogicznym

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lutego – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku)

luty 2016 luty 2015

luty 2016 luty 2015

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

11,5% centralny układ nerwowy

3,12% dermatologia

1,03%endokrynologia -- hormony,bez horm. płciowych

4,54% krew i układ krwiotwórczy

2,06% leki onkologicznei immunomodulacyjne

0,23%leki przeciwpasożytnicze,owadobójcze i repelenty

5,89% leki przeciwzakaźne

2,46% narządy zmysłów

17,94% przewód pokarm. i metabolizmukład mięśniowo-szkieletowy 5,8%

układ moczowo-płciowyi hormony płciowe

4,58%

układoddechowy

13,06%

układ sercowo--naczyniowy

12,81%

varia 10,58% 4,39% nieokreślona


��


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016

I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151 2

2016

22%

23%

24%

25%

26%

27%

28%

29%

30%

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016

I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151 2

2016

3000

3200

3400

3600

3800

4000

4200

4400

4600

zapłata pacjenta refundacja

zapłata pacjenta refundacja



okresie minionego roku. 790 osób kupo-wało leki refundowane (o 80 osób więcej niż w styczniu 2016 roku), 880 osób – leki wydawane na recepty pełnopłatne (o 90 osób więcej niż w styczniu 2016 roku), a 3 260 osób – produkty OTC (o 240 osób więcej niż w styczniu 2016 roku).

Największy ruch w statystycznej ap-tece panował pomiędzy 8 a 14 lutym. Wówczas statystyczną aptekę odwiedzi-ło 970 osób. Kolejnym w rankingu tygo-dniem był 15 – 21 luty (939 osób), 1 – 7 luty (937 osób) i 22 – 28 luty (919 osób). W statystycznym dniu najwięcej osób w aptece zanotowano pomiędzy godz. 11.00 i 12.00.

Przewidujemy, że w 2016 roku sta-tystyczną aptekę odwiedzi o ponad 600 osób więcej niż w minionym roku. Licz-ba osób kupujących leki z recept pełno-płatnych pozostanie praktycznie niezmie-niona, natomiast przybędzie osób kupują-cych produkty OTC (o około 480 osób).

Podczas jednej wizyty w aptece staty-styczny pacjent zakupił produkty o łącz-nej wartości 48,09 zł. To o 12 groszy mniej (–0,2%) niż w styczniu 2016 roku oraz o 1,91 zł mniej (–3,8%) niż w lu-tym 2015 roku. Z kwoty tej pacjent za-płacił 36,41 zł, natomiast pozostała część (11,68 zł) to dopłata refundatora.

Wartość sprzedaży na pacjenta w podstawowych grupach sprzedażowych kształtowała się na poziomie 47,50 zł dla leków wydawanych na recepty pełno-płatne, 24,16 zł dla produktów OTC oraz 85,07 zł dla sprzedaży leków wydawa-nych na recepty refundowane (z kwoty tej 27,78 zł zapłacił pacjent, a 57,29 zł do-płacił refundator). W porównaniu z ubie-głym miesiącem, we wszystkich grupach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek wartości koszyka statystycznego pacjen-ta. Dla leków z list refundacyjnych war-tość sprzedaży na pacjenta zmniejszyła się o 1,26 zł (–1,5%), dla leków sprzeda-wanych na recepty pełnopłatne o 26 gro-szy (–0,6%), a dla sprzedaży odręcznej o 39 groszy (–1,6%).

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w lutym

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lutego (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lutego (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

luty 2016 luty 2015 luty 2016 luty 2015

Lek - RX 109 773 102 985 58,08% 58,35%

Lek - OTc 46 071 42 832 24,38% 24,27%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 17 451 15 958 9,23% 9,04%

Pozostałe 15 705 14 725 8,31% 8,34%

luty 2016 luty 2015

luty 2016 luty 2015


��


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

wartości w cenach detalicznych brutto

Obrót 2016: 2 068,5 tys. zł

Zmiana: wzrost 0–1%

prognoza obrotu realizacja obrotu

I 2016 II 2016 III 2016 IV 2016 V 2016 VI 2016 VII 2016 VIII 2016 IX 2016 X 2016 XI 2016 XII 2016

Tysi

ące

zł

realizacja (poprzedni rok)

150

160

170

180

190

200

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za luty 2016

luty 2016

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

stycznia 2016

stycznia 2016

lutego 2015

stycznia 2016

stycznia 2016

lutego 2015

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 189,0 8,0% 8,0% 7,1% 14,0 14,0 12,5

cały rynek apteczny 2 792 475 8,8% 8,8% 10,0% 226 275,0 226 275,0 254 581,5

recepty refundowane (w tys. zł)


cały rynek apteczny 993 015 10,5% 10,5% 6,9% 94 173,5 94 173,5 64 519,5

recepty pełnopłatne (w tys. zł)



sprzedaż odręczna (w tys. zł)


cały rynek apteczny 1 163 901 7,1% 7,1% 11,4% 76 711,7 76 711,7 118 705,5

wartość refundacji (w tys. zł)



udział refundacji

w całkowitym obrocie 24,3% -1,2% -1,2% -5,9% 0,0 0,0 0,0

w sprzedaży refundowanej 67,3% -1,7% -1,7% -3,0% 0,0 0,0 0,0

średnia cena opakowania

ogółem 17,18 zł 1,0% 1,0% 0,4% 0,2 0,2 0,1

dla leków z list refundacyjnych 27,16 zł 1,3% 1,3% -1,0% 0,4 0,4 -0,3

dla leków z recept pełnopłatnych 22,68 zł 0,6% 0,6% 3,8% 0,1 0,1 0,8

dla produktów bez recepty (OTc) 12,01 zł -0,5% -0,5% 3,3% -0,1 -0,1 0,4

Liczba pacjentów w aptece 3 930 8,3% 8,3% 11,3% 300,0 300,0 400,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 790 11,3% 11,3% 2,6% 80,0 80,0 20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 880 11,4% 11,4% 6,0% 90,0 90,0 50,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 3 260 7,9% 7,9% 12,8% 240,0 240,0 370,0

Średnia marża apteczna

ogółem 25,89% 1,1% 1,1% -2,8% 0,0 0,0 0,0

dla leków z list refundacyjnych 18,66% 2,0% 2,0% 3,4% 0,0 0,0 0,0

dla leków na recepty pełnopłatne 26,47% 3,9% 3,9% -8,2% 0,0 0,0 0,0

dla sprzedaży odręcznej 30,50% 2,9% 2,9% -6,4% 0,0 0,0 0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta 48,09 zł -0,2% -0,2% -3,8% -0,1 -0,1 -1,9

Wartość zapłaty przez pacjenta 36,41 zł 0,2% 0,2% -1,9% 0,1 0,1 -0,7

Wartość dopłaty refundatora 11,68 zł -1,5% -1,5% -9,5% -0,2 -0,2 -1,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 85,07 zł -1,5% -1,5% 1,4% -1,3 -1,3 1,2

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 27,78 zł 2,1% 2,1% 8,4% 0,6 0,6 2,1

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 57,29 zł -3,1% -3,1% -1,6% -1,8 -1,8 -0,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 47,50 zł -0,6% -0,6% 4,0% -0,3 -0,3 1,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 24,16 zł -1,6% -1,6% -3,9% -0,4 -0,4 -1,0



realizacja refundacji (rok 2015)

I 2016 II 2016 III 2016 IV 2016 V 2016 VI 2016 VII 2016 VIII 2016 IX 2016 X 2016 XI 2016 XII 2016

prognoza obrotu realizacja obrotu (rok 2015)realizacja obrotu

prognoza refundacjirealizacja refundacji

Mili

ony

zł

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

Obrót 2016: 30,6 mld zł

refundacja: 8,0 mld zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2015)

Zmiana refundacji: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2015)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lutego 2016 Dane narastające od początku roku

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014

2 068,5 0,1% 1,3% 3,0 26,0 364,0 2,5% 7,5% 9,0 25,5

30 636 548,8 2,5% 7,5% 755 698,8 2 137 761,3 5 358 675,0 5,2% 15,6% 263 233,5 721 193,5

766,1 -1,3% 2,2% -10,4 16,2 128,5 0,1% 7,3% 0,2 8,8

11 346 936,2 1,0% 8,4% 112 542,5 881 264,7 1 891 857,3 2,7% 15,4% 49 976,1 251 813,5

459,5 0,7% 2,4% 3,2 10,7 79,5 4,7% 7,5% 3,5 5,6

6 805 587,0 3,1% 8,7% 204 838,1 544 167,0 1 170 911,7 7,4% 15,5% 80 293,1 157 555,5

826,2 1,3% -0,2% 10,2 -1,8 152,9 3,6% 7,6% 5,2 10,8

12 237 035,4 3,7% 5,9% 432 152,5 685 342,6 2 251 089,6 6,2% 15,6% 131 609,7 304 609,3

536,5 -1,2% -1,4% -6,6 -7,5 88,9 -2,4% 2,8% -2,2 2,5

7 946 584,0 1,1% 4,7% 89 356,9 354 408,8 1 309 038,3 0,1% 10,5% 861,1 124 463,7

25,94% -1,4% -2,6% 0,0 0,0 24,43% -4,8% -5,4% 0,0 0,0

68,78% 0,1% -3,6% 0,0 0,0 67,83% -2,7% -2,5% 0,0 0,0

17,32 zł 1,4% 5,0% 0,2 0,8 17,10 zł 2,2% 3,5% 0,4 0,6

27,54 zł 0,2% 2,5% 0,1 0,7 26,99 zł -0,9% -1,1% -0,2 -0,3

23,68 zł 5,9% 8,5% 1,3 1,9 22,61 zł 3,3% 3,1% 0,7 0,7

11,71 zł 1,2% 4,2% 0,1 0,5 12,04 zł 3,6% 7,6% 0,4 0,9

42 320 1,6% 1,3% 649,7 549,7 7 560 12,0% 3,3% 810,0 240,0

8 823 0,5% -2,1% 43,1 -186,9 1 500 1,4% -1,3% 20,0 -20,0

9 603 0,0% -3,6% 2,9 -357,1 1 670 4,4% -3,5% 70,0 -60,0

34 441 1,4% 2,0% 480,9 690,9 6 280 13,4% 6,3% 740,0 370,0

27,12% 5,2% 1,2% 0,0 0,0 25,75% -2,4% -7,9% 0,0 0,0

18,51% 3,4% -0,6% 0,0 0,0 18,49% 4,2% -5,6% 0,0 0,0

28,53% 4,4% -2,5% 0,0 0,0 26,00% -7,6% -17,5% 0,0 -0,1

33,19% 6,9% -1,1% 0,0 0,0 30,08% -6,5% -17,0% 0,0 -0,1

48,88 zł -1,4% 0,0% -0,7 0,0 48,15 zł -8,5% 4,1% -4,4 1,9

36,20 zł -0,9% 0,9% -0,3 0,3 36,39 zł -6,9% 5,7% -2,7 2,0

12,68 zł -2,7% -2,7% -0,4 -0,3 11,76 zł -12,9% -0,4% -1,7 0,0

86,83 zł -1,8% 4,3% -1,6 3,6 85,67 zł -1,2% 8,8% -1,0 6,9

27,11 zł -2,0% 13,7% -0,6 3,3 27,56 zł 4,9% 15,1% 1,3 3,6

59,73 zł -1,7% 0,6% -1,1 0,3 58,11 zł -3,8% 6,0% -2,3 3,3

47,85 zł 0,7% 6,2% 0,3 2,8 47,62 zł 0,3% 11,4% 0,1 4,9

23,99 zł -0,2% -2,2% 0,0 -0,5 24,35 zł -8,6% 1,3% -2,3 0,3


��


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania Śr. cena Śr. cena

liczba % wartość % wartość % wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 837,54 9,11 38635,04 20,44 9327,16 6,52 29307,89 63,85 24,14 75,86 1143,81 33,78 46,13

2. u-30 618,57 6,73 17750,88 9,39 7705,16 5,38 10045,72 21,89 43,41 56,59 818,99 21,67 28,70

3. u-50 354,24 3,85 8107,66 4,29 4709,20 3,29 3398,46 7,40 58,08 41,92 403,03 20,12 22,89

4. u-beZPŁAtny 28,58 0,31 1202,90 0,64 104,48 0,07 1098,42 2,39 8,69 91,31 61,94 19,42 42,09

5. inwAlidA wOJenny 19,55 0,21 727,34 0,38 35,67 0,02 691,67 1,51 4,90 95,10 26,79 27,15 37,20

6. inwAlidA wOJskOwy 0,35 0,00 8,24 0,00 1,63 0,00 6,62 0,01 19,73 80,27 0,46 18,01 23,57

7. Zhk 12,20 0,13 277,41 0,15 52,03 0,04 225,39 0,49 18,75 81,25 15,66 17,72 22,75

8. AZ 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 0,00 0,05 0,00 4,90 95,10 0,00 15,98 18,65

9. nArkOtyki 2,46 0,03 499,64 0,26 48,31 0,03 451,33 0,98 9,67 90,33 3,91 127,63 203,49

10. ŚrOdki POmOcnicZe 10,86 0,12 1215,83 0,64 542,96 0,38 672,88 1,47 44,66 55,34 125,05 9,72 111,92

11. PeŁnOPŁAtne 1570,35 17,08 41800,00 22,12 41800,00 29,21 0,00 0,00 100,00 0,00 1843,33 22,68 26,62

12. OdrĘcZnA 5739,21 62,42 78775,00 41,68 78775,00 55,05 0,00 0,00 100,00 0,00 6557,42 12,01 13,73

13. rAZem 9193,91 100,00 189000,00 100,00 143101,59 100,00 45898,41 100,00 75,72 24,28 11000,38 17,18 20,56

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 808,83 9,14 37070,63 20,37 8781,32 6,38 28289,30 63,63 23,69 76,31 1104,26 33,57 45,83

2. u-30 602,73 6,81 17162,68 9,43 7392,83 5,38 9769,85 21,97 43,08 56,92 797,63 21,52 28,47

3. u-50 327,77 3,70 7398,01 4,06 4275,49 3,11 3122,52 7,02 57,79 42,21 373,06 19,83 22,57

4. u-beZPŁAtny 27,59 0,31 1153,63 0,63 92,25 0,07 1061,38 2,39 8,00 92,00 59,58 19,36 41,81

5. inwAlidA wOJenny 19,35 0,22 714,59 0,39 37,20 0,03 677,39 1,52 5,21 94,79 26,52 26,95 36,94

6. inwAlidA wOJskOwy 0,34 0,00 7,74 0,00 1,55 0,00 6,19 0,01 20,03 79,97 0,44 17,61 22,86

7. Zhk 11,82 0,13 266,37 0,15 48,56 0,04 217,82 0,49 18,23 81,77 15,17 17,56 22,54

8. AZ 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 0,00 0,04 0,00 5,19 94,81 0,00 14,18 15,76

9. nArkOtyki 2,40 0,03 478,79 0,26 43,55 0,03 435,24 0,98 9,10 90,90 3,82 125,24 199,89

10. ŚrOdki POmOcnicZe 12,55 0,14 1523,51 0,84 642,77 0,47 880,74 1,98 42,19 57,81 153,42 9,93 121,36

11. PeŁnOPŁAtne 1493,45 16,88 39766,50 21,85 39766,50 28,91 0,00 0,00 100,00 0,00 1758,95 22,61 26,63

12. OdrĘcZnA 5542,70 62,63 76457,50 42,01 76457,50 55,59 0,00 0,00 100,00 0,00 6348,84 12,04 13,79

13. rAZem 8849,53 100,00 182000,00 100,00 137539,52 100,00 44460,48 100,00 75,57 24,43 10641,68 17,10 20,57

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1873 20,38 67209 35,56 21948 15,34 45261 98,61 32,66 67,34 2475 27,16 35,87

2. recepty pełnopłatne 1570 17,08 41800 22,12 41800 29,21 0 0,00 100,00 0,00 1843 22,68 26,62

3. sprzedaż odręczna 5739 62,42 78775 41,68 78775 55,05 0 0,00 100,00 0,00 6557 12,01 13,73

4. inne pozycje (wnioski) 11 0,12 1216 0,64 543 0,38 673 1,47 44,66 55,34 125 9,72 111,92

5. rAZem 9194 100,00 189000 100,00 143102 100,00 45898 100,00 75,72 24,28 11000 17,18 20,56

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1800,83 20,35 64252,49 35,30 20672,75 15,03 43579,74 98,02 32,17 67,83 2380,48 26,99 35,68

2. recepty pełnopłatne 1493,45 16,88 39766,50 21,85 39766,50 28,91 0,00 0,00 100,00 0,00 1758,95 22,61 26,63

3. sprzedaż odręczna 5542,70 62,63 76457,50 42,01 76457,50 55,59 0,00 0,00 100,00 0,00 6348,84 12,04 13,79

4. inne pozycje (wnioski) 12,55 0,14 1523,51 0,84 642,77 0,47 880,74 1,98 42,19 57,81 153,42 9,93 121,36

5. rAZem 8849,53 100,00 182000,00 100,00 137539,52 100,00 44460,48 100,00 75,57 24,43 10641,68 17,10 20,57

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 20825,15 21,26 766125,69 37,04 239151,64 15,61 526974,05 98,22 31,22 68,78 27814,58 27,54 36,79

2. recepty pełnopłatne 17465,70 17,83 459478,00 22,21 459478,00 29,99 0,00 0,00 100,00 0,00 19401,38 23,68 26,31

3. sprzedaż odręczna 59540,67 60,77 826216,30 39,94 826216,30 53,93 0,00 0,00 100,00 0,00 70547,64 11,71 13,88

4. inne pozycje (wnioski) 145,09 0,15 16680,02 0,81 7121,42 0,46 9558,61 1,78 42,69 57,31 1667,29 10,00 114,96

5. rAZem 97976,61 100,00 2068500,01 100,00 1531967,36 100,00 536532,66 100,00 74,06 25,94 119430,89 17,32 21,11

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny



1. recepty ref. całość 308412467 21,25 11346936196 37,04 3542074388 15,61 7805011439 98,22 31,22 68,79 411927483 27,55 36,79

2. recepty pełnopłatne 258694305 17,83 6805587031 22,21 6805327598 29,99 0 0,00 100,00 0,00 287343835 23,68 26,31

3. sprzedaż odręczna 881821509 60,77 12237035370 39,94 12237087713 53,93 0 0,00 100,00 0,00 1044876440 11,71 13,88

4. inne pozycje (wnioski) 2148735 0,15 246990250 0,81 105475335 0,46 141572551 1,78 42,70 57,32 24687838 10,00 114,95

5. rAZem 1451077016 100,00 30636548848 100,00 22689965035 100,00 7946583990 100,00 74,06 25,94 1768835596 17,32 21,11


�0

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR Ry Nk u l ekÓw

Leki na ból głowyBól głowy to jedna z najpowszechniejszych dolegliwości. Szacuje się, że około jednej trzeciej populacji ból głowy doskwiera przynajmniej raz w mie-siącu. Nieco rzadziej skarżą się na niego mężczyźni (20%) niż kobiety (45%). Ból wtórny powodowany jest zaburzeniami neurologicznymi, urazami, cho-robami twarzy, oczu, nadciśnieniem tętniczym, spalinami samochodowymi, zmianą pogody lub temperatury, miesiączką i zaburzeniami psychicznymi. Z kolei ból pierwotny to taki, który nie jest wynikiem innej choroby. Doraź-ne leczenie bólu głowy zazwyczaj sprowadza się do stosowania środków przeciwbólowych. Jak przedstawia ich sprzedaż?

kAtArZynA PŁOskOnkA Zakład Analiz statystycznych, kAmsOFt s.A.

Rynek w liczbachW autorskiej analizie sprzedaży uwzględ-niono leki najczęściej stosowane na ból głowy, należące do klas ATC: N02B (Inne leki przeciwbólowe i przeciwgo-rączkowe), N02C (Leki przeciwmigre-nowe), M01AE (Pochodne kwasu pro-pionowego). Pod uwagę wzięto wyniki sprzedaży w aptekach. Pamiętać nale-ży, że środki przeciwbólowe dostępne są również w innych punktach (kioski, skle-py, stacje benzynowe itd.).

W roku 2002 – gdy rozpoczynaliśmy analizować rynek leków – wartość sprze-daży produktów na ból głowy wyniosła 826,75 mln zł. Przez następne lata syste-matycznie wzrastała i w 2009 roku osiąg-nęła najwyższy poziom – 1450,17 mln zł



Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 151 5,79 6,04 6,42 6,83 6,87 7,34 7,61 7,99 7,96 8,39 8,82 8,83 8,38 8,78

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku 14 5,23 9,30 9,10 9,18 9,53 10,55 11,30 11,90 12,50 13,13 13,31 13,26 13,54

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003 18 8,91 9,81 9,67 9,94 10,20 10,08 9,85 10,43 11,21 11,37 11,45 11,85

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004 11 6,72 5,93 5,42 6,25 7,23 7,36 7,19 6,75 6,91 6,43 6,36

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005 34 6,48 6,35 7,05 7,69 8,40 8,86 9,39 9,76 9,41 9,41

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006 21 11,21 12,14 13,56 14,43 15,49 16,55 16,53 16,70 17,04

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007 27 13,76 14,52 15,18 16,26 17,18 17,52 17,39 17,84

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008 32 18,94 16,40 15,12 15,23 15,93 15,98 15,61

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009 29 11,39 13,85 15,06 16,36 16,75 17,26

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010 36 12,27 13,95 14,40 14,73 15,33

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011 64 12,24 12,66 13,06 13,40

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012 64 12,17 12,62 12,39

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013 72 11,50 12,56

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014 69 15,32

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 151 5,79 6,04 6,42 6,83 6,87 7,34 7,61 7,99 7,96 8,39 8,82 8,83 8,38 8,78

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku 10 11,23 10,35 11,51 12,58 10,51 9,55 7,60 9,36 12,17 13,64 14,40 15,35 14,06

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015 12 10,16 10,48 10,31 10,65 10,55 10,67 11,18 10,50 8,85 9,93 14,43 15,05

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015 6 7,71 8,41 8,49 8,46 8,87 9,89 9,80 11,01 11,94 13,00 15,42

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015 19 6,64 6,14 6,99 7,23 8,96 8,43 7,69 7,81 9,22 6,07

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015 13 6,94 7,51 8,36 8,58 9,67 10,71 15,89 8,75 6,15

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015 14 3,09 3,80 5,23 7,30 6,98 7,83 9,25 8,38

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015 23 5,30 6,06 8,43 9,50 9,93 10,34 9,92

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015 8 5,56 5,50 4,92 4,74 5,32 7,88

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015 13 11,68 9,52 11,24 13,15 3,60

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015 15 13,00 13,53 13,60 14,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015 14 9,24 7,60 4,72

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015 19 15,59 9,81

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015 29 9,27


�2


Rys. 1. Wartość sprzedaży leków na ból głowy w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na ból głowy w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 826 749 968 138 794 354 5,96 1 904 954 319 803 434

2003 862 472 683 139 383 724 6,19 1 891 387 305 666 456 4,32% 0,42%

2004 882 418 943 133 075 029 6,63 1 960 931 295 722 450 2,31% -4,53%

2005 947 590 566 133 066 888 7,12 1 982 407 278 383 478 7,39% -0,01%

2006 1 043 692 292 145 969 664 7,15 1 847 243 258 353 565 10,14% 9,70%

2007 1 146 173 051 152 331 345 7,52 1 993 344 264 924 575 9,82% 4,36%

2008 1 276 725 416 157 284 405 8,12 2 059 235 253 685 620 11,39% 3,25%

2009 1 450 169 715 161 213 569 9,00 2 517 656 279 885 576 13,59% 2,50%

2010 1 323 141 407 140 492 244 9,42 2 235 036 237 318 592 -8,76% -12,85%

2011 1 388 730 077 137 430 468 10,10 2 334 000 230 976 595 4,96% -2,18%

2012 1 351 335 496 124 491 125 10,85 2 208 065 203 417 612 -2,69% -9,42%

2013 1 388 715 699 123 463 801 11,25 2 045 237 181 832 679 2,77% -0,83%

2014 1 326 159 975 118 424 349 11,20 1 878 414 167 740 706 -4,50% -4,08%

2015 1 383 707 836 117 690 144 11,76 1 916 493 163 006 722 4,34% -0,62%

2016 1 383 060 114 116 175 665 11,90 — — — -0,05% -1,29%

2017 1 402 751 239 115 533 313 12,14 — — — 1,42% -0,55%

(+13,59% w stosunku do roku poprzed-niego). W kolejnych latach występowa-ły naprzemiennie niewielkie spadki oraz wzrosty, a w minionym roku wartość sprzedaży leków uplasowała się na po-ziomie 1 383,71 mln zł.

Ilościowa sprzedaż leków na ból głowy kształtuje się zupełnie inaczej niż sprzedaż wartościowa. W latach 2002–2009 wzro-sty przeplatały się ze spadkami. W 2009 sprzedała się zdecydowanie największa liczba opakowań – 161,21 mln sztuk. Od

2010 roku, co roku liczba ta się zmniej-szała; najwięcej – bo o 12,85% – w 2010 roku. W 2015 roku klienci aptek zakupi-li 117,70 mln opakowań, czyli o 15,21% mniej niż na początku badanego okresu.

Analizując poszczególne miesią-ce, klienci aptek najwięcej wydali na leki na ból głowy w styczniu 2009 roku (184,96 mln zł), a najmniej – w sierpniu 2003 roku (51,31 mln zł). Analogicznie, najwięcej opakowań omawianych leków zakupiono w aptekach w styczniu 2009

roku (20,08 mln), a najmniej – w sierp-niu 2015 roku. Średniomiesięczna ilość sprzedaży (obliczona na podstawie ostatnich 14 lat) jest najniższa w lipcu i wynosi 70,89 mln opakowań. Również w maju, czerwcu i sierpniu nie przekro-czyła 80 mln sztuk. Najwyższa średnio-miesięczna ilość sprzedaży leków na ból głowy występuje w grudniu (125,65 mln opakowań).

Średnia cena za pojedyncze opako-wanie leku na ból głowy od 2002 roku

»��artość�sprzedaży�leków�na�ból�głowy��przekroczyła�w�styczniu��9�roku��i�w�styczniu��3�roku�poziom��8��mln�złotych.«



Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań leków na ból głowy w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

I II III IV

2002I II III IV

2003I II III IV

2004I II III IV

2005I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151

2016

200

300

400

500

600

»��sezonie�letnim�sprzedaż��środków�na�ból�głowy�jest��zdecydowanie�najmniejsza.«

»�Od��roku�średnia�cena�za�pojedyncze�opakowanie�leku�na�ból�głowy�systematycznie�wzrasta.«

»�Asortyment�produktów�na�ból�głowy�dostępnych�w�aptekach�w�styczniu��roku�wynosił�3�8�opakowań,�a�w�styczniu��6�niemal�dwa�razy�więcej�–��84�opakowania.«


��


Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

»�Asortyment�leków��na�ból�głowy�stale�się�powiększa.«

nieustannie wzrasta. Wyjątek stanowi rok 2014, gdy cena wynosiła 11,20 zł i była o 0,44% niższa niż w roku 2013. Najwyższy wzrost ceny nastąpił w 2009 roku (10,82%). W minionym roku śred-nia cena za pojedyncze opakowanie leku na ból głowy wynosiła 11,76 zł i była o 97,38% wyższa niż na początku bada-nego okresu.

Asortyment leków z tej grupy niemal przez cały czas powiększa się. W 2002 roku dostępnych było 434 różnych pro-duktów, w 2015 roku – 722 pozycje asor-tymentowe. Najwięcej nowości pojawi-ło się w aptekach w 2006 roku (87). Je-dynie w 2009 roku asortyment skurczył się w porównaniu do roku poprzedniego (o 44 różne produkty).

W ostatnich latach wartość sprzedaży leków na ból głowy naprzemiennie ma-lała i wzrastała. Z kolei sprzedaż ilościo-wa z miesiąca na miesiąc spadała. Czy takie trendy utrzymają się w najbliższych latach?

Trendy przyszłości1 383,06 mln zł oraz 1 402,75 mln zł – to kwoty, jakie pacjenci wydadzą na leki uśmierzające ból głowy kolejno w latach 2016 i 2017. Oznacza to spa-dek w 2016 roku w stosunku do roku po-przedniego o 0,05% oraz wzrost w roku 2017 o 1,42%. Prognozujemy spadek ilości sprzedaży. W 2016 roku wynie-sie ona 116,18 mln opakowań (–1,29%), a w 2017 będzie to 115,53 mln opakowań

(–0,55%). Dotychczasowy trend, zarów-no dla ilości jak i wartości sprzedaży, zo-stanie zachowany.

Średnia cena za pojedyncze opakowa-nie leku na ból głowy wyniesie w 2016 roku 11,90 zł, czyli o 1,26% (0,15 zł) wię-cej niż w roku poprzednim. W 2017 roku nastąpi kolejny wzrost ceny do poziomu 12,14 zł (+1,99% oraz o +0,24 zł).

PodsumowanieRoczna wartość sprzedaży leków uśmie-rzających ból głowy w ostatnich latach przekraczała 1,3 mld zł, a prognoza na najbliższe lata pokazuje, że już w 2017 roku zostanie przekroczony próg 1,4 mld zł. Co prawda ilość sprzedaży z roku na rok spada o niewielki procent, ale cena nowo wprowadzanych produktów jest coraz wyższa. Często zawierają one wię-cej tabletek w jednym opakowaniu niż kilka lat temu. Są również coraz silniej-sze i skuteczniejsze.

Rynek leków na ból głowy posiada niewątpliwie olbrzymi potencjał. Brak ograniczenia sprzedaży do punktów ap-tecznych powoduje, że sięgamy po nie często i impulsywnie. Ze wstępnych za-powiedzi Ministerstwa Zdrowia z po-

czątku tego roku wynika, że to może się zmienić. Resort zdrowia chce bowiem ograniczyć sprzedaż poza aptekami, aby walczyć z nadmierną i niekontrolo-waną konsumpcją. Jeżeli tak się stanie, możemy spodziewać się sporych zmian w obliczonych prognozach (przeniesie-nie sprzedaży do aptek). Jak na razie brak konkretnych propozycji w tej kwestii.

Wydawałoby się, że ból głowy nie jest skorelowany z porą roku, ale wykres ilo-ści sprzedaży sugeruje zupełnie coś in-nego. W okresie od maja do sierpnia ku-powanych jest znacznie mniej opakowań niż w okresie od września do kwietnia. W sierpniu jest to o ponad 1/3 mniej niż w grudniu albo styczniu. Skąd takie róż-nice? Po pierwsze z nasilenia występo-wania przeziębienia i grypy w okresie jesienno-zimowym, którym często to-warzyszą bóle głowy. Dodatkowo wie-lu pacjentów stosuje środki przeciwbó-lowe jako przeciwgorączkowe i przeciw-zapalne.

Metodologia prognozDo obliczeń prognozy ilości sprzedaży, warto-ści sprzedaży oraz średniej ceny za pojedyn-cze opakowanie zastosowano sezonową me-todę prognozowania z uwzględnieniem wa-hań multiplikatywnych. Metoda ta wyznacza na podstawie ostatnich lat trend sprzedażowy uwzględniając jednocześnie sezonowe waha-nia sprzedaży w ciągu roku. Metoda ta pozwo-liła na podstawie trendów z ostatnich kilkuna-stu lat ustalić trend sprzedaży na najbliższe lata.


S y S T e m y I T

kAtArZynA Piątek Zakład systemów Farmacji, kAmsOFt s.A.

W module APW35 STRATEGIE dodano nowy warunek dla promocji: Towar z cennika. Promocja w zależności od ustawie-nia obejmie towary: należące do cennika (należy wybrać zde-finiowany cennik dla konkretnego towaru lub grupy towarów) lub nie należące do cennika.

Rys. 1. Wybór warunku promocji

Rys. 2. Towar z cennika

Następnie w module APW SPRZEDAŻ, realizując recep-tę, program przypisze właściwą cenę dla towaru zdefiniowa-ną w cenniku.

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (luty 2016)

Rys. 3. Wybór promocji z cennika

Rozbudowano moduł APW43 ARCHIWER o dodatkową funkcję Zamykaj moduł po zakończeniu archiwizacji. Aby za-znaczyć opcję, należy wybrać Archiwizacja bazy danych, a na-stępnie przycisk F5 Opcje – w wyświetlonym oknie należy wy-brać Zamykaj moduł po zakończeniu archiwizacji.

Rys. 4. Wybór opcji „Zamknij moduł po zakończeniu archiwizacji”

W przypadku zaznaczenia wspomnianej opcji, po pomyślnie wykonanej archiwizacji, moduł domyślnie będzie się zamykał.

W przypadku nie zaznaczenia opcji, po prawidłowym wyko-naniu archiwizacji pojawia się komunikat Archiwizacja zakoń-czona pomyślnie.

Dokończenie artykułu na stronie 67.


��

S y S T e m y I T

KS-SOMEDAnetA krZynówek Zakład systemów Ambulatoryjnych, kAmsOFt s.A.

Nowe okno do zarządzania wydrukamiFunkcjonalność dostępna jest w module ADMINISTRATOR w menu Administracja pod przyciskiem Zarządzanie wydrukami. W oknie znajduą się dwa widoki: Wydruki i Wzorce wydruków.

Rys. 1. Zarządzanie wydrukami

W widoku Wydruki istnieje możliwość ustawienia drukarki, na której będzie odbywać się wydruk danego typu oraz ustawie-nia opcji Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywania okna. Ustawienia dokonuje się w oknie Wybór drukarki dla wy-druku, dostępnym w menu Funkcje pod przyciskiem Popraw.

Rys. 2. Wybór drukarki dla wydruku

Funkcjonalność ta związana jest z konkretnym stanowiskiem komputerowym, dla dowolnego operatora i obecnie dostępna jest dla:− wydruku recept,− wydruku protokołu reklamacji,− wydruku dokumentu kasowego (nowy mechanizm dostępny

jest wówczas, gdy nie korzysta się z wyboru wzorców pod-czas drukowania).

Zmiany w systemie KS-SOMED (luty 2016)

Aby przy kolejnym wydruku okno z wyborem konfiguracji drukarki dla danego typu wydruku nie zostało wyświetlone i od-wrotnie, należy użyć przycisku Zmień status.

W widoku Wzorce wydruków istnieje możliwość ustawienia i zapamiętania wzorca wydruku dla typu wydruku: recepta zwy-kła i różowa.

Dany wzorzec wydruku może być związany:− z konkretnym pracownikiem,− ze stanowiskiem,− z grupą pracowników,− ze wszystkimi pracownikami.

Ustawiony wzorzec wydruku dla pracownika, grupy pracow-ników oraz dla wszystkich pracowników nie jest związany z kon-kretnym stanowiskiem. Tym samym funkcjonalność pozwala wydrukować dany typ wydruku, według tego samego wzorca z dowolnego stanowiska komputerowego. Natomiast ustawio-ny wzorzec dla danego typu wydruku na stanowisko spowodu-je, że dany wzorzec można będzie zastosować tylko na tym sta-nowisku, ale przez dowolnego operatora.

Ustawienia dokonuje się przy użyciu przycisku Dodaj wzo-rzec. W oknie Wybór wzorca istnieje możliwość:− określenia, dla kogo ma być wzorzec;− wybrania typu wydruku: RP lub RPW;− określenia ustawienia dla danego wzorca:

− zapisz ustawienia wzorca – domyślne działanie systemu. Po wybraniu wzorca wydruku zostanie on zapamiętany i pod-czas kolejnego wydruku wzorzec zostanie automatycznie przypisany. Jeśli dodatkowo na tym stanowisku dla wydru-ku ustawiono znacznik Kolejny raz wydrukuj automatycz-nie, bez pokazywania wzorca, system wybierze zapamięta-ny wzorzec i korzystając z niego dokona wydruku.

− nie zmieniaj wzorca – przy takim ustawieniu, raz wybrany wzorzec zostanie zapamiętany, ale podczas kolejnych wy-druków, nawet jeśli wykonamy je przy wykorzystaniu inne-go wzorca, nowy wzorzec nie zostanie zapamiętany i wyko-rzystany tylko ten jeden raz. Przy takim ustawieniu nie jest istotny znacznik Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywania wzorca, gdyż pomimo jego ustawienia i tak przed wydrukiem pojawi się okienko wyboru wzorca, aby operator mógł – jeśli będzie taka potrzeba – wykorzystać inny wzorzec. To ustawienie jest przydatne w sytuacji, gdy mamy kilka wzorców tego samego wydruku i korzystamy zwykle z jednego konkretnego wzorca (jest zapamiętany), natomiast czasem chcemy wykonać wydruk przy pomocy alternatywnego wzorca. Ustawienie pozwoli na taki wybór, bowiem okno pojawi się zawsze; z drugiej strony wybra-ny wzorzec nie zostanie nadpisany innym, wykorzystanym jednokrotnie do sporządzenia wydruku.

− nie zapisuj wzorca – to ustawienie również zawsze pokaże okno wyboru wzorca – bez względu na ustawienie znacz-nika Kolejny raz wydrukuj automatycznie, bez pokazywa-


S y S T e m y I T

nia wzorca. Musi, gdyż żaden wzorzec nie jest zapamiętany. Przy tym ustawieniu działa mechanizm zapamiętywania cią-gu według którego będzie następować wyszukiwanie. W po-przednich ustawieniach zapamiętywanie nie mogło działać, gdyż konieczne było ustawienie zapamiętanego wzorca, co mogłoby się nie udać, gdyby ciąg wyszukujący ograniczył listę wzorców. To ustawienie jest przydatne w sytuacji, gdy dla danego wydruku nie mamy jednego wzorca, ale kilka, z których korzystamy równie często. Dodatkowo różni le-karze posiadają różne zestawy wzorców. Można więc zdefi-niować X wzorców, na początku ich nazwy umieścić iden-tyfikator lekarza i następnie zapamiętać ciąg wyszukiwany pozwalający na ograniczenie listy wzorców do wybranych dla tego lekarza. Podczas wydruku pojawi się zawsze okno wyboru z przydzielonymi dla lekarza wzorcami.

− w zależności od wyboru, dla kogo ma być wzorzec – ustawie-nia: pracownika, grupy pracowników lub stanowiska,

− ustawienia wzorca wydruku.

Rys. 3. Wybór wzorca

Aby ustawić wspólny wzorzec dla wszystkich pracowników, należy użyć przycisku Ustaw dla wszystkich.

Rys. 4. Zarządzanie wydrukami

W oknie należy dokonać odpowiednich ustawień oraz wy-brać wzorzec wydruku. Jeżeli istnieją już jakiekolwiek zdefi-niowane wzorce dla tego typu wydruku, po zatwierdzeniu karty zostanie wyświetlony komunikat (rys. 5).

Po zatwierdzeniu, dotychczasowe wzorce zostaną automa-tycznie usunięte i będzie dostępny już tylko jeden wzorzec utworzony dla wszystkich pracowników.

W przypadku, gdy istnieją już zdefiniowane wzorce wydruku dla wszystkich pracowników, ponowne użycie przycisku Ustaw dla wszystkich, wyświetli okno Wybór wzorca w trybie edycji.

Utworzenie wspólnego wzorca dla danego typu dla wszyst-kich pracowników, nie blokuje w żaden sposób tworzenia wzor-

Dokończenie artykułu „Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (luty 2016)” ze strony 65.

ców dla konkretnego pracownika, stanowiska czy grupy pra-cowników.

Podczas wydruku system analizuje dostarczone informacje, czyli dane operatora i numer stanowiska i na tej podstawie wy-bierze odpowiedni wzorzec. W pierwszej kolejności podpowie wzorzec ustawiony na pracownika. Jeżeli takiego nie znajdzie, wybierze wzorzec zdefiniowany dla stanowiska. W dalszej ko-lejności zostanie wybrany wzorzec ustawiony dla grupy pracow-ników i na końcu wzorzec ustawiony dla wszystkich.

Rys. 5. Komunikat

W module APW21 ZESTAWIENIA rozszerzono wydruk Wartość udzielonych rabatów. Raport można wywołać z pozio-mu Zestawienia\Sprzedaż\Inne. Jeśli w module APW11 SPRZE-DAŻ udzielono rabatu dla wybranego towaru i wprowadzono go do kolejki, uzyskamy wydruk wartości udzielonych rabatów dla towarów przeniesionych do kolejki.

Rys. 6. Wartość udzielonych rabatów dla towarów przeniesionych do kolejki

Rys. 5. Komunikat


N a c Z a S I e

Otwarto najnowocześniejsze w europie Centrum neuroterapii

hybrydową, jakiej nie ma jeszcze w ca-łej Europie. Będzie można w niej wyko-nywać różnego typu zabiegi oraz badania diagnostyczne. Przyjmowani będą pa-cjenci z całego naszego kontynentu. Ope-rować i leczyć będą specjaliści z całego świata.

„To ważne wydarzenie zarówno dla naszego szpitala jak i światowej neurochi-rurgii” – podkreśliła prezes zarządu Szpi-tala Bródnowskiego Teresa Maria Bogiel. Koszt realizacji tego przedsięwzięcia in-nowacyjnego przekroczył 24 mln zł. Aż 20,5 mln zł stanowiły środki unijne przy-znane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowie-ckiego 2007–2013.

Kierownik kliniki neurochirurgii Szpi-tala Bródnowskiego prof. Mirosław Zą-bek wyjaśnił, że najważniejszym elemen-tem wyposażenia sali hybrydowej jest

najnowszej generacji rezonans magne-tyczny 3,0 Tesla umożliwiający wyko-nywanie operacji w tzw. czasie rzeczy-wistym. Dzięki temu z jeszcze większą precyzją można realizować operacje neu-rochirurgiczne.

„Dotychczas w neurochirurgii była wykorzystywana tradycyjna neuronawi-gacja” – powiedział prof. Ząbek. Polega ona na tym, że najwcześniej kilka godzin przez zabiegiem za pomocą rezonansu magnetycznego i tomografu kompute-rów wykonywane jest obrazowanie móz-gu chorego. Potem zdjęcia wgrywa się w system neuronawigacji naprowadzają-cy neurochirurgów na miejsce w mózgu, które ma być operowane.

Najnowsza metoda to neuronawigacja śródoperacyjna umożliwiająca wykony-wanie zabiegów w czasie rzeczywistym. Prof. Ząbek wyjaśniał, że są one wyko-

PAP – nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Pierwsze w Europie i drugie na świe-cie Interwencyjne Centrum Neuroterapii (INC) otwarto w klinice Neurochirur-gii Szpitala Bródnowskiego w Warsza-wie. Będą w nim prowadzone wyjątko-wo precyzyjne operacje mózgu z obra-zowaniem “na żywo”.

Podobny ośrodek powstał jedynie na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, gdzie pracuje polski neurochi-rurg prof. Krzysztof Bankiewicz. To dzię-ki jego pomocy oraz dotacji głównie Eu-ropejskiego Funduszu Rozwoju Regional-nego powstała siostrzana placówka INC.

Wiceprezes zarządu Szpitala Bród-nowskiego Wiesław Malicki powiedział, że Interwencyjne Centrum Neuroterapii wyposażono w najnowocześniejszą salę

Foto

: cen

trum

Neu

rote

rapi

i


�2

N a c Z a S I e

»�Najnowsza�metoda��to�neuronawigacja�śródoperacyjna�umoż�liwiająca�wykonywanie�zabiegów�w�czasie�rzeczywistym.�«

nywane w polu magnetycznym uzyska-nym dzięki rezonansowi magnetycznemu 3,0 Tesla. Są bardziej precyzyjne, pozwa-lają ustalić pole operacji z dokładnością do 1 mm.

Wykorzystywany w tych operacjach rezonans magnetyczny jest jednocześ-nie salą operacyjną. Pacjent jest tam sam, wsunięty do wnętrza aparatu w znieczule-niu. Chirurdzy i cały zespół zabiegowy są poza nim, z tyłu, i obserwują operowane miejsce jedynie na monitorze” – podkre-śla prof. Ząbek.

r e k l a m a

Narzędzia chirurgiczne są zdalnie ste-rowane podobnie, jak na salach operacyj-nych, w których wykorzystuje się roboty chirurgiczne. Ponieważ instrumenty znaj-dują się w silnym polu magnetycznym, zarówno wiertarki szybkoobrotowe, tre-pany, jak i ssaki, pompy infuzyjne i skal-pele, nie mogą być wykonane z metalu, lecz z materiałów niemagnetycznych.

Prof. Ząbek chce wykorzystać neuro-nawigację śródoperacyjną do terapii ge-nowej, która może być pomocna w lecze-niu choroby Parkinsona. Niezbędna jest do tego operacja wykonywana w czasie rzeczywistym, ponieważ wymaga ogrom-nej precyzji.

„Aby uzyskać efekt terapeutyczny trzeba bardzo dokładnie wprowadzić do określonego rejonu mózgu wirusy za-wierające odpowiedni fragment DNA” – powiedział prof. Ząbek. Wbudowują się one w komórki mózgu i wytwarzają neu-roprzekaźnik, którego niedobór wywołu-je chorobę Parkinsona. Musi być on jed-nak wytwarzany dokładnie tam, gdzie jest potrzebny.

Pierwsze takie operacje przeprowadził w San Francisco prof. Krzysztof Bankie-

wicz, absolwent Akademii Medycznej w Krakowie. Specjalista od ponad 20 lat współpracuje z jednym z najbardziej zna-nych w naszym kraju neurochirurgów, do jakich należy prof. Ząbek.

Prof. Ząbek uważa, że terapią genową będzie można leczyć wszystkie schorze-nia mózgu powstające na skutek niedo-boru jakieś substancji. Jedną z nich może być choroba Huntingtona, którą wywołu-je mutacja genu IT15. Jej skutkiem jest zbyt duża obecność glutamin w białku o nazwie huntingtyna, co powoduje spu-stoszenie w centralnym układzie nerwo-wym człowieka.

Specjalista uważa, że operacje w cza-sie rzeczywistym będzie można wykorzy-stywać również do precyzyjnych opera-cji usuwania guzów mózgu. Bezpośred-nio do mózgu będzie można wprowadzać również nanocząsteczki o działaniu prze-ciwnowotworowym.

„Postęp we współczesnej medycy-nie jest tak duży, że dziś można skutecz-nie leczyć ludzi, którzy jeszcze niedawno umierali” – powiedział podczas uroczy-stości otwarcia marszałek Senatu Witold Karczewski.


N a c Z a S I e

14 maja | krakówmEDmeetsTECHwww.medmeetstech.com

Konferencja dla osób, które chcą poznać najnowsze osiągnięcia medycyny i tech-nologii. Eksperci przybliżą wyniki badań, zaprezentują sprawdzone rozwiązania tech-nologiczne i przedyskutują najnowsze tren-dy w medycynie.

18–20 maja | katowiceEUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZYwww.eecpoland.eu

Podczas najważniejszego wydarzenia gospo-darczego w Europie Centralnej nie zabraknie sesji poświęconych sektorowi ochrony zdro-wia.

2–5 czerwca | kielceXVI KONGRES mEDYCYNY RODZINNEJwww.kongres2016.pl

Lekarze rodzinni z nadzieją czekają na usta-wę o POZ oraz podniesienie prestiżu zawodu w środowisku medycznym i wśród pacjen-tów. Oprócz tych zagadnień omówione zo-staną osiągnięcia medyczne i problemy kli-niczne w codziennej praktyce.

3 czerwca | krakówZDROWIE PUBLICZNE W POLSCE, EUROPIE I NA ŚWIECIEwww.izp.wnz.cm.uj.edu.pl

Konferencja z okazji 25-lecia Instytutu Zdro-wia Publicznego UJ w Krakowie – o zdro-wiu publicznym z punktu widzenia nauk spo-łecznych, humanistycznych, prawa oraz za-rządzania.

WYDARZENIA I KONFERENCJE DO POBRANIA

10–12 maja | barcelonaHEALTH 2.0 EUROPEwww.health2con.com/

Przegląd nowych pomysłów i narzędzi ze świata zdrowia mobilnego (mHealth).

26–27 maja | berlinRETHINK & TRANSFORm HEALTHCAREwww.charite-summit.de

Największy w Europie szpital Charité za-prasza na forum poświęcone zagadnieniom innowacji w ochronie zdrowia. Tematyka: digitalizacja ochrony zdrowia, innowacje w badaniach nad nowymi lekami, perspek-tywy dla zdrowego starzenia się oraz technik edytowania DNA, rola kobiet w zmieniają-cych się ekosystemie ochrony zdrowia.

8–10 czerwca | AmsterdameHEALTH WEEK 2016www.ehealthweek.org

3-dniowe spotkanie ekspertów, polityków i firm branży e-zdrowia. W tym roku tema-tem wiodącym będzie wzmacnianie roli pa-cjenta oraz innowacji w systemie.

14–16 czerwca | budapeszteHEALTH360°www.ehealth360.org

Konferencja Europejskiego Aliansu dla In-nowacji (The European Alliance for Inno-vation).

RAPORTANALIZA STANU ZDROWIA I POTRZEB OPIEKI ZDROWOTNEJ NA NAJBLIŻSZE LATA52 strony | bezpłatny | Plwww.instytutwolnosci.pl

Autorzy raportu przyglądają się kluczo-wym problemom w ochronie zdrowia oraz wysuwają rekomendacje dla poprawy sy-tuacji w takich obszarach, jak: demografia, epidemiologia, profilaktyka, dostęp do le-karzy, struktura opieki zdrowotnej, wydat-ki na zdrowie, przyczyny zgonów, zasoby w systemie itd.

RAPORTeHEALTH IN THE WHO EUROPEAN REGION. FROm INNOVATION TO ImPLEmENTATION116 stron | bezpłatny | engwww.euro.who.int

Najnowszy raport Światowej Organizacji Zdrowia przedstawia w szczegółach roz-wój e-zdrowia i telemedycyny w krajach europejskiego regionu WHO.


��

N a c Z a S I e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

„Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego”

Piotr gałecki / kinga bobińska / krzysztof eichstaedt

Kompleksowe i przejrzyste omówienie wszystkich aspektów prawnych regula-cji ochrony zdrowia psychicznego. Kolej-ne wydanie komentarza zostało wzbogaco-ne o nowe przypadki kliniczne, poglądy dok-tryny, orzecznictwo sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i Europejskiego Trybu-nału Praw Człowieka w Strasburgu.

„Superfood na co dzień. Co jeść, by dobrze się czuć”

Jamie Oliver

“By napisać tę książkę, dogłębnie poznałem świat zdrowia i odżywiania. Teraz, wykorzy-stując to, na czym znam się najlepiej – nie-samowite potrawy – pragnę cię zainspiro-wać, pokazując jak wieść zdrowe, szczęśliwe i owocne życie.” – mówi kucharz-celebryta nawrócony na zdrowe odżywianie. Książka pełna różnorodnych, zbilansowanych, kolo-rowych posiłków.

„Kwalifikowana pierwsza pomoc.”

red. nauk. Andrzej kopta / Jakub mierzejewski / gabriela kołodziej

Premiera: 2016. Wydawnictwo PZWL. Cena: 79,00 zł

Pierwsze tak szczegółowe i spójne opracowanie dotyczące kwalifikowanej pierwszej pomocy dla jednostek współ-pracujących z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Głównym celem było wdrożenie w życie zalecenia WHO dotyczące-go ujednolicenia postępowania w służ-bach odpowiadających za bezpieczeń-stwo obywateli i oparcie tych treści na faktach naukowych. Ciekawe, praktycz-ne przedstawienie tematów sprawia, że książka jest bardzo interesującą pozycją dotyczącą postępowania w fazie przed-szpitalnej.

Kluczowe tematy zostały opracowa-ne przez cenione autorytety, a autorami poszczególnych rozdziałów są prakty-cy pracujący w systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego. Są to mię-dzy innymi przedstawiciele: Wojsko-wego Instytutu Medycznego, Lotnicze-go Pogotowia Ratunkowego, Polskie-go Towarzystwa Prawa Medycznego, Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowe-go, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Wojskowego Inspektora-tu Służby Zdrowia, Państwowej Straży Pożarnej, Wodnego Ochotniczego Po-gotowia Ratunkowego oraz uczelni pro-wadzących kierunek ratownictwo me-dyczne.

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

wydawca: kAmsOFt s.A. 40–235 katowice, ul 1 maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: [email protected]

redaktor naczelny: Zygmunt kamiński

Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Aleksandra kurowska, Artur Olesch, katarzyna Piątek, katarzyna Płoskonka, bożena wojnarowicz-głuszek.

współpracownicy: iwona magdalena Aleksandrowicz, Jarosław Frąckowiak, thomas O. holm, marek kubicki, damian marciniak, rafał staszewski.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com

skład i łamanie: Piotr chamera

druk: inFOmAX, katowice

nakład: 17 800 egzemplarzy

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wyko-rzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAmsOFt s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skraca-nia zamieszczanych materiałów. niezamó-wionych materiałów nie zwracamy.

Prenumerata czasoPismaco miesiąc dostarczamy naszym czytelni-kom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy me-dyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

dołącz do grona czytelników Ogólnopol-skiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Pobierz aplikację OsOZnews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.


3�

p R a k T y k a

30LAT NA RYNKU OCHRONY ZDROWIAKAMSOFT

PASJA TWORZENIA

WWW.KAMSOFT.PL

INNOWACJI DLA LUDZI

Z nową aplikacją mobilną możesz czytać czasopismo OSOZ w telefonie komórkowym lub na tablecie.

Bezpłatnie i wygodnie.ZESKANUJ KOD,aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

OS

OZ

3 /

2016

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Documents

Transcript of Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia