Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

wirtualny

Cyfrowe sobowtóry pomogą lekarzom w planowaniu operacji i sposobu leczenia.

NAPRAWA CZŁOWIEKATechnologia druku 3D w medycynie:

rekonstrukcja części ciała dla każdego.

OPIEKA EPIZODYCZNAJak zbudować kompleksowy, skoordy-nowany system opieki nad pacjentem?

PACjENt

O g ó l n O p O l s k i s y s t e m O c h r O n y Z d r O w i a

innOwacyjna OchrOna ZdrOwia

www.OsOZ.pl

OS

OZ

2

2 /

2016

2016

ISSN

189

7-58

28, c

ena

10 z

ł (za

wie

ra 8

% V

AT)

APLIKACJE ZDROWOTNENA TELEFON I TABLET

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

SERIA „WIEDZA EKSPERTÓW”CZASOPISMO OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

114 praktycznych i sprawdzonych aplikacjiSzczegółowe opisy, informacja o cenach i wersjach językowych.

Przewaga aplikacji bezpłatnych.

Dla pacjentów oraz lekarzyProste w użyciu, zaawansowane w funkcjonalności.

Przejrzysty podział na kategorieChoroby przewlekłe, monitoring zdrowia, dawkowanie leków, profi laktyka, odżywianie i dieta,

sport, stres, zdrowie psychiczne, fi tness, zdrowie kobiety, nauka.

POBIERZ BEZPŁATNY RAPORT

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

Adriano Zumbo w Sydney, Angelina Tea Salon w Paryżu, Henri Charpenter w Tokio, Mar-chesi w Milanie – te nazwy owiane są legendą. Tutaj powstają najsmaczniejsze, wytworne desery. O miejsce na prestiżowej liście najlepszych cukierni na świecie ich właściciele mu-szą zaciekle walczyć. Przekazywane z pokolenia na pokolenie przepisy, długie lata studiów na renomowanych uczelniach, warsztaty u mistrzów zawodu. Do tego sporo talentu i poczu-cia estetyki. Efekt: misternie udekorowana, zachwycająca kształtami i smakiem słodkość. Jeszcze większe wrażenie wizualne wywołują kreacje kulinarne Chloé Rutzerveld. Z jedną różnicą – zamiast nauki cukiernictwa Chloé ukończyła Projektowanie Przemysłowe na Uni-wersytecie Technologii w Eindhoven. Potrawy przypominające czasami dzieła z galerii sztu-ki nowoczesnej tworzy z pomocą drukarek 3D. Kształtów tak precyzyjnych, przestrzennych i geometrycznych nie jest w stanie stworzyć ludzka ręka.

To tylko jeden z przykładów, jak innowacje przeobrażą nasze życie. To zresztą dzieje się już teraz: powszechny dostęp do Internetu, Google i Wikipedii jest substytutem zdobywania wie-dzy, potrzebę komunikacji realizujemy dzięki GaduGadu i WhatsApp, relacje z przyjaciółmi utrzymujemy na Facebooku. Za pomocą drukarki 3D lekarze w kilka godzin tworzą ideal-nie dopasowany, personalizowany implant. Za kilkadziesiąt lat prawdopodobnie będą w sta-nie wyprodukować serce, skórę oraz dowolny narząd wewnętrzny. Dziś domowa produkcja w technologii 3D nadal jest luksusem dla wybranych. Jutro może się okazać, że takim będzie tort stworzony według tradycyjnego przepisu.

Dar konstruowaniaNOTA BENE

Co łączy skomplikowaną protezę stawu biodrowego i finezyjny deser? Odpowiedź: można je stworzyć za pomocą drukarki 3D.

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

�

6 ZdjęcienumeruOrgany bez dawców

8 Rynekzdrowiawpigułce100 dni ministra zdrowia

12 AlertepidemiologicznyPrognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (kwiecień 2016)

13 AplikacjemedyczneNajnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 NowościiwynalazkiHologram jak rzeczywistość, zdalny lekarz, e-spirometr, inteligentna zapalniczka itd.

17 LaboratoriumtechnologiiCzłowiek ery mobilnej

20 OPERACJANAWIRTUALNYMPACJENCIENaukowcy pracują nad cyfrowym modelem pacjenta. W przyszłości posłuży do symulacji terapii i zabiegów chirurgicznych. Awatary staną się medycznym poligonem.

26 Integracjaikoordynacja:nowepryncypiaopiekiGuus Schrijvers (International Journal of Integrated Care)

28 InfografikaWyzwania IT 2015–2017

30 LegislacjaPapierowe prawo i cyfrowe realia

32 ZaproszenieForum innowacji w ochronie zdrowia

33 NawigatorDruk 3D. Od science-fiction do praktyki klinicznej

41 YourGuidetoHealthinEuropeENGLISHPAGESHow wearables change our lives? Patient 2.0

44 FelietonZarządzanie zmianą, czyli rok 2016 i dalej

46 Trendy10 trendów w polskiej ochronie zdrowia

NAUKA

INNOWACJE

RAPORT

ROZMOWY

PRAKTYKA

OPINIE

CZASOPISMOOGÓLNOPOLSKI SYSTEM

OCHRONY ZDROWIA

LUTY 2016

2

41

44

20

14

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

Rada Naukowa oSoZ(kolejność alfabetyczna, stan na luty 2016 r., liczba członków rady: 99 osób)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik- -Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

48 MonitorzjawiskepidemiologicznychStyczeń 2016 – mapy zdrowotne kraju

52 MonitorfarmacjiRynek farmaceutyczny w styczniu 2016

60 MonitorrynkulekówOdporność

67 KS-APTEKAZintegrowany System Obsługi Apteki

68 KS-SOMEDZintegrowany System Obsługi Przychodni

71 NaukaLekarze z Poznania wszczepili najmniejszy rozrusznik serca na świecie

Socjolog medycyny: poczucie samotności ma negatywny wpływ na stan zdrowia

73 Kalendarzwydarzeń.Raportyon-line 74 Kultura

Nowości książkowe

80,6 mlnTo liczba opakowań leków wzmacniających odporność za-kupionych w polskich aptekach w 2015 roku. Na środki z tej grupy wydaliśmy łącznie prawie 1,4 mld zł. Kwota ta będzie rosła.

Analiza sprzedaży leków podnoszących odporność – str. 60.

3 630 W styczniu o 180 osób spad-ła liczba pacjentów w staty-stycznej aptece. O 3,6% ma-leje wartość sprzedaży na jed-nego klienta.

175 000 Obrót całkowity apteki ma-leje o 15 500 zł (8,1%). Naj-więcej traci sprzedaż na re-cepty refundowane – aż o 13,9%.

„Nie można mówić o zaangażowaniu pacjenta bez dostępu do informacji.”

Guus Schrijvers (International Journal of Integrated Care)

Rozmowa na str. 26.

STATYSTYKI PROGNOZY

SYSTEMY IT

NA CZASIE

w w w . f a c e b o o k . p l / I T I Z d R o w I e

33

� Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016


�

N a u k a

Organy bez dawcówDruk 3D części ciała w zaledwie kilka lat od pierwszych artykułów naukowych wchodzi do praktyki klinicznej. Kości i stawy produkowane są na indywidualne za-mówienie, bezpośrednio w szpitalu, odwzorowując w pełni kształt „części” orygi-nalnych. Modele narządów pomagają w planowaniu skomplikowanych operacji ser-ca. Stuart Williams z Instytutu Innowacji Kardiologicznych Uniwersytetu Louisville jest przekonany, że za 10 lat możliwe będzie wydrukowanie ludzkiego serca z uży-ciem komórek pacjenta i nowoczesnych drukarek 3D. Aby się to udało, trzeba od-tworzyć nie tylko strukturę tkanek, ale również zastawki, system naczyń krwionoś-nych, mięśni sercowych wraz z układem elektrycznym (bodźcotwórczo-przewo-dzącym) umożliwiającym pracę całego narządu. Obietnica realizacji przeszczepów organów ludzkich bez potrzeby szukania spokrewnionych dawców fascynuje świat naukowy. Sceptycy twierdzą, że druk serca, wątroby, trzustki, płuc czy nerek jesz-cze długo pozostanie poza zasięgiem medycyny.Zdjęcie: Model 3D serca / University of Louisville


�

N a u k a

24 lutego minęło sto dni od zaprzysiężenia rządu. To okres wielu zapowiedzi, powoływania zespołów roboczych i generalnie ocieplania kontaktów kierow-nictwa resortu z Miodowej, głównie z lekarzami. Na razie gotowych projektów ustaw jest niewiele, a obietnice coraz częściej się powtarzają.

sterstwa Zdrowia jest już nowe kierow-nictwo. Tu też „wygrały” kobiety. Kie-rować nim będzie Izabela Obarska, która doświadczenie zdobywała m.in. jako na-czelnik Wydziału Gospodarki Leka-mi małopolskiego oddziału NFZ oraz w dziale analiz HTA Consulting. Zastę-pować ją będą Małgorzata Szelachowska i Kamila Malinowska.

Z kolei wokół wiceministra Krzysz-tofa Łandy, nadzorującego pracę depar-tamentu lekowego, rozgorzała dyskusja po tym, gdy media opisały złożone przez niego oświadczenie majątkowe. Zastana-wiano się, czy nagłośnienie sprawy ktoś zlecił. Wykluczyć tego się nie da. Ale trzeba przyznać, że wypełnienie i podpi-sanie takiego oświadczenia było wysta-wieniem się na słuszne zarzuty. Czy zna-jąc działalność wiceministra w firmach i organizacjach pozarządowych można uwierzyć, że przez cały rok nie zarobił ani złotówki?

Kolejne zmiany personalne to m.in. odwołanie prof. Elżbiety Starosławskiej z funkcji dyrektora Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, oprotestowane przez

rynek ZDrOWIA W PIGUŁCe

100 dni ministra zdrowia

AleksAndrA kurOwskA

Zdrowie w planie MorawieckiegoZdrowie znalazło się też w założeniach „Planu na rzecz Odpowiedzialnego Roz-woju” zaprezentowanego przez wicepre-miera i ministra rozwoju Mateusza Mora-wieckiego. To rządowa strategia rozwoju Polski na kolejne ćwierć wieku, zgodnie z którą inwestycje mają sięgnąć biliona złotych. Czy zostanie wdrożona, czy ko-lejne rządy będą ją kontynuować – to już osobna kwestia? Strategia przewiduje m.in. wsparcie ze strony instytucji pub-licznych komercjalizacji wyrobów me-dycznych z potencjałem eksportowym (program „Polskie wyroby medyczne”). W prezentacji znalazł się również pro-

jekt „Centrum Rozwoju Biotechnologii im. Kazimierza Funka”. Ma stanowić za-plecze wsparcia firm branży farmaceu-tycznej, umożliwiające im wejście na ry-nek globalny. Szczególnie w obszarze le-ków biopodobnych.

PersonaliaElżbieta Piotrowska–Rutkowska zosta-ła wybrana na nową szefową Naczel-nej Rady Aptekarskiej. To, co zwróciło uwagę, to dość ostentacyjne zachowa-nie przegranych, którzy nie pogratulo-wali jej zwycięstwa. W samorządzie le-karskim podczas ostatnich wyborów wy-glądało to zupełnie inaczej.

Po ostrych cięciach w Departamen-cie Polityki Lekowej i Farmacji Mini-

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

N a u k a

pacjentów oraz Polską Unię Onkologii, a także rezygnacja prof. Mariana Zemba-li ze stanowiska krajowego konsultanta w dziedzinie kardiochirurgii.

Z ważnych dla zdrowia stanowisk, choć niezwiązanych z nim bezpośrednio, trzeba wspomnieć o nowej prezes ZUS prof. Gertrudzie Uścińskiej (teraz stano-wisko to obsadza premier, kiedyś były konkursy). Z kolei na stanowisko pre-zesa Urzędu Zamówień Publicznych po-wołano Małgorzatę Stręciwilk. Nowym dyrektorem generalnym oddziału Amgen w Polsce została Samantha Kingdom.

SystemZapowiadana likwidacja NFZ nastąpi naj-szybciej na przełomie 2017/2018, wynika z najnowszych zapowiedzi MZ. Ale stop-niowo opiekę medyczną dla wszystkich – też nieubezpieczonych – resort chce wprowadzać już teraz. Na pierwszy rzut – w podstawowej opiece zdrowotnej, a po-tem stopniowo też w innych zakresach. Początkowo pomysł zgłosił jako autopo-prawkę do projektu leków dla seniorów, ale ostatecznie będzie w osobnej noweli-zacji. Dlaczego? Minister Konstanty Ra-dziwiłł wstępnie chciał dać uprawnienie 2,5 mln osób „świecącym się” w eWUŚ na czerwono, ale teraz resort mówi o wyklu-czeniu z tego grona emigrantów, z których wielu nadal ma obywatelstwo, a nawet za-meldowanie w Polsce. A tych z kolei, we-dług GUS, jest ok. 2,3 mln (najświeższe dane za 2004 r.).

Pojawił się też projekt nowelizacji ustawy przywracający staże lekarskie. Dyskutowane jest ograniczenie liczby specjalizacji lekarskich. Z kolei ratowni-cy mogą spodziewać się w tym roku cał-kiem nowej ustawy o państwowym ra-townictwie medycznym, która zerwie z prymatem ceny w rozstrzyganiu kon-kursów na realizację tych usług.

Niemiłe zaskoczenie spotkało z kolei fizjoterapeutów. Choć ustawę regulującą ich profesję podpisał prezydent Andrzej Duda (i to już po wyborach parlamentar-nych – więc nie był to element kampa-nii), posłowie PiS złożyli projekt prze-suwający o 1,5 roku jej wejście w życie. Ale z uzasadnienia do tego projektu jas-no wynika, że w planie jest gruntowne przebudowanie wywalczonych przez to środowisko przepisów.

Na koniec warto wspomnieć o cieka-wej decyzji Sądu Najwyższego, która po-tencjalnie może rozsadzić budżet NFZ. Wyrok dotyczy zapłaty za nadwykonania (sygn. akt III CSK 455/14). W uprosz-czeniu SN uznał, że podmiotowi lecz-niczemu, który zawarł umowę z Fundu-szem, przysługuje roszczenie o wynagro-dzenie za wykonanie ponadlimitowych świadczeń ratujących życie w wysoko-

ści uzasadnionych kosztów ich udzie-lenia, a nie według stawek określonych w umowie. Oczywiście w niektórych procedurach świadczeniodawcy mogą być stratni, ale w wielu wręcz przeciw-nie (NFZ płacił w ostatnich latach zwy-kle 1/3 zaległości).

Polityka lekowaTu działo się wyjątkowo wiele, choć ra-czej w zapowiedziach niż w praktyce. Udało się uchwalić bezpłatne leki dla se-niorów, ale w ograniczonym zakresie i bę-dzie można z nich skorzystać najprawdo-podobniej dopiero po 1 września.

W kwestii leków jak mantrę powta-rzano, że preferowane w refundacji będą te wytwarzane w Polsce, ale punktowane może być też utrzymywanie ośrodków badawczych w naszym kraju. Po latach tarć między szefami resortu gospodar-ki (widzącymi w farmacji m.in. miejsca pracy i inwestycje) i zdrowia (chcącym za leki płacić jak najmniej) powołano międzyresortowy zespół mający opra-cować dokument „Polityka lekowa Rze-czypospolitej Polskiej”.

Jednoznacznie negatywnie natomiast trzeba ocenić bezczynność MZ i PiS w sprawie ruchu antyszczepionkowe-

»�Opiekę�medyczną�dla�wszystkich�–�również�nieubezpieczo�nych�–�Ministerstwo�Zdrowia�chce�wprowadzać�już�teraz.«

na koniec 2014 roku 145,9 tys. osób czekało na badanie w pracowni tomografii komputerowej, 15,1 tys. osób – na rehabilitację.

Ile dni średnio pacjent musi czekać w kolejce po świadczenia?

Źródło: Raport NIK, realizacja zadań Narodowego Funduszu Zdrowia w 2014 r.

IV kw. 2012

Pracownia tomografii komputerowej

Oddział rehabilitacji narządu ruchu (przypadki stabilne)

IV kw. 2014IV kw. 2013

25

151

43

160

58

318


10

N a u k a

go, który zdobył przyczółek w Sejmie. Choć Justyna Socha, szefowa Ogól-nopolskiego Stowarzyszenia Wie-dzy o Szczepieniach „STOP NOP” nie dostała się do Sejmu (startowała z list Kukiz’15), jej partyjni koledzy: ra-per, dwóch techników i filolog – dzien-nikarz utworzyło „Parlamentarny Zespół ds. Bezpieczeństwa Programu Szcze-pień Ochronnych Dzieci i Dorosłych”. O szczepieniach i ich efektach niepożą-danych warto rozmawiać, ale informacje przekazywane społeczeństwu przez tych „ekspertów” raczej zasieją więcej zamę-tu niż go zredukują. W kwestii szczepień MZ zapowiedziało dwie zmiany: pracu-je nad wycofaniem się z przeniesienia fi-nansowania szczepień z budżetu do NFZ (taką ustawę przyjęto w zeszłym roku) i zapowiada, że w przyszłym roku chce dodać do obowiązkowego kalendarza szczepienia przeciwko pneumokokom.

Kij w mrowisko wbił też prokurator generalny. Stwierdził, że restrykcje do-tyczące reklam aptek nie realizują żad-nego istotnego celu, więc stanowią jedy-nie zbędne obciążenie przedsiębiorców.

„To jego stanowisko wydane w związku ze skargą konstytucyjną jednej ze spó-łek” – pisze „Dziennik Gazeta Prawna”. Zdaniem Andrzeja Seremeta, artykuł 94a ustawy Prawo farmaceutyczne narusza wolność działalności gospodarczej i nie realizuje przy tym ważnego interesu spo-łecznego, a także jest wbrew wolności do rozpowszechniania informacji. Cała re-gulacja wywołuje nieusprawiedliwioną nierówność pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarczymi.

Wieści z rynkuRynek nadal się konsoliduje. Lux Med przejął Centrum Stomatologiczne „Euro-dental”. Spółka córka Neuki konsekwen-tnie budująca własną sieć placówek, ku-piła firmę Medical Management mającą osiem przychodni.

UOKiK wydał zgody na koncentrację aptek: BRL Center – Polska, który pro-wadzi sieć aptek Dr. Max, przejmie kon-trolę nad aptekami spółki Medea Hol-ding. Cefarm Warszawa przejmie apteki Gama Farmacia, a Value Pharmacy apte-ki działające pod szyldem Gemini.

Z kolei Gliwice kontynuują batalię o samodzielność. Lekarze i władze sa-morządowe zaprosili premier do rozmów na temat utworzenia Śląskiego Instytutu Onkologii na bazie istniejącego Centrum Onkologii w Gliwicach. Od lat gliwicka placówka jest drenowana przez instytuty onkologii w Warszawie i Krakowie (od 2012 r. przekazała im 82 mln zł).

Kardiolodzy ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu przeprowadzi-li prawdopodobnie pierwszy na świecie zabieg zastosowania implantu prof. Am-platza w bardzo rzadkiej wadzie – okien-ku aortalno-płucnym u 5-miesięcznego dziecka.

Raporty i analizyMimo trudnych warunków na rynku, nie-które szpitale publiczne systematycznie poprawiają swoją sytuację finansową, m.in. zwiększyły kontrakt z NFZ nawet kilkukrotnie – wynika z nowej edycji ra-portu Magellana (audytuje go Deloitte). Receptą na lepsze wyniki jest restruktu-ryzacja i otwieranie nowych oddziałów. Placówki inwestują też w przyszłość, np. otwierając ZOL-e.

Z kolei w innym raporcie – „Wyzwa-nia IT Ochrony Zdrowia 2015–2017” – wskazano, że ponad jedna piąta placó-wek nie zdąży w pełni dostosować się do wymagań związanych z elektroniczną dokumentacją medyczną przed 1 sierpnia 2017 roku. Firma BMM na cele rapor-

»�Niemiłe�zaskoczenie�spotkało�fizjoterapeutów.��Wejście�w�życie�ustawy�regulującej��ich�profesję�przesunięto�o�1,5�roku.«

Miesięczne wynagrodzenie lekarza stażysty

Lekarze stażyści nie znikną z placówek medycznych

Wsparcie unijne na centra symulacji medycznej

Źródło: MZ, NIL

2007 złPODSTAWA BRUTTO

650 złDyżUry

282 mln zł

3320 lekarzyMIAŁO W 2015 rOkU OGrAnICZOne

PRAWO WYKONYWANIA ZAWODU

898 stomatologówMIAŁO W 2015 rOkU OGrAnICZOne

PRAWO WYKONYWANIA ZAWODU

11Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

N a u k a

tu zebrała dane z 115 jednostek ochrony zdrowia. Pojawiły się też kolejne cieka-we raporty dotyczące sytuacji pacjentów. Uwagę zwraca m.in. badanie wykonane w ramach kampanii „SM – Walcz o sie-bie!”. Wynika z niego, że ponad połowa chorych na stwardnienie rozsiane pracu-je zawodowo, niezależnie od posiadane-go orzeczenia o niepełnosprawności.

Z wielkiej chmury mały deszcz. Le-karze rodzinni obawiali się ankiet NFZ badających satysfakcję pacjentów. Fak-tycznie było ryzyko, że formularz znaj-dą i wypełnią głównie Ci, którym coś się nie podobało. Tymczasem po raz kolej-ny okazało się, że to właśnie w POZ pa-cjenci są zadowoleni. Mają opiekę szyb-ko, lekarze mówią do nich w zrozumiały sposób i przestrzegają ich praw. Zreali-zowane po raz pierwszy badanie Fundu-szu wskazało, że najważniejsze dla pa-cjentów są czas oczekiwania na wizytę i profesjonalizm personelu. Ankietę wy-pełniło ponad 35 tys. osób.

Większość respondentów (53,1 proc.) wskazała w ankiecie, że uzyskała świad-czenie w dniu zgłoszenia, a co piąty

(20,2 proc.) – z jednodniowym oczeki-waniem. Mimo, że eksperci i NIK twier-dzą, że lekarze za rzadko zlecają bada-nia, ponad 40 proc. osób przyznało pod tym względem POZ najwyższą ocenę, a kolejne ponad 20 proc. dało 4 punkty na 5-punktowej skali.

Wysoko oceniano też kontakt z le-karzem. Sposób informowania o stanie zdrowia jako zrozumiały oceniło prawie 84 proc. pacjentów (ponad połowa przy-znała najwyższą ocenę). Blisko 80 proc. stwierdziło, że ich prawa jako pacjentów są respektowane. Niemal dwie trzecie ankietowanych przyznało, że w placów-kach POZ, z których korzystają, dostęp-ne są informacje o programach profilak-tycznych finansowanych przez NFZ.

Podsumowując zadowolenie ze świad-czeń, najwyższą ocenę „5” wskazało ok. 40 proc. osób, kolejne blisko 25 proc. wystawiło lekarzom „4”, a jedynkę – mniej niż 7 proc.

Ciekawe inicjatywySzef Głównej Inspekcji Sanitarnej, Ma-rek Posobkiewicz, po raz kolejny wyka-

zał się wielkim dystansem do siebie i po-czuciem humoru nagrywając „chałupni-czo” teledysk z przesłaniem do Liroya. Dotyczy on szczepień.

Affidea Polska przed walentynkami przygotowała nietypową akcję profilak-tyczną. „Życiowy przepis” to akcja spo-łeczna, której głównym założeniem jest edukacja w temacie profilaktyki nowo-tworowej piersi. Pary wspólnie uczy-ły się pieczenia naturalnego i zdrowego chleba. Uczestnicy kursu dopiero na koń-cu dowiedzieli się, że ruchy wykonywa-ne podczas wyrabiania i formowania cia-sta mogą być podobne do wykorzysty-wanych podczas samobadania piersi.

Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami cie-kawymi informacjami, zapraszam do kontak-tu: [email protected]

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od po-nad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej. Absolwentka Instytutu Stoso-wanych Nauk Społecznych UW.

Jak otrzymać książkę?Wystarczy napisać do nas e-mail na adres [email protected] z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 8 kwietnia 2016 r.

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Ka-towicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącz-nie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

o d r e d a k c j i

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

3 szt. 3 szt.Pogoda na starość. Podręcznik skutecznego wspierania seniorów.krzysztof Owczarek / Magdalena A. Łazarewicz

ryzyko samobójstwa u młodzieży.Agnieszka Gmitrowicz / Marta Makara- -Studzińska / Anita Młodożeniec

2 szt. Świadczenia szpitalne w powiązaniu z procesami zaopatrzenia medycznego i niemedycznego.Tomasz Adam Karkowski


12

I N N o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (kWIeCIeń 2016)

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 89% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (KWIECIEń)

TREND W STOSUNKU DO MARCA

Dolnośląskie 2 054 Kujawsko-pomorskie 1 395 Lubelskie 1 454 Lubuskie 1 722 Łódzkie 1 770 Małopolskie 1 543 Mazowieckie 2 430 Opolskie 1 312 Podkarpackie 2 316 Podlaskie 1 629 Pomorskie 1 782 Śląskie 1 728 Świętokrzyskie 1 317 Warmińsko-mazurskie 1 009 Wielkopolskie 1 632 Zachodniopomorskie 1 654

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (KWIECIEń)

TREND W STOSUNKU DO MARCA

Dolnośląskie 4 547 Kujawsko-pomorskie 3 638 Lubelskie 3 678 Lubuskie 4 053 Łódzkie 3 759 Małopolskie 4 049 Mazowieckie 5 243 Opolskie 3 204 Podkarpackie 4 042 Podlaskie 4 491 Pomorskie 4 139 Śląskie 3 690 Świętokrzyskie 2 763 Warmińsko-mazurskie 3 389 Wielkopolskie 3 821 Zachodniopomorskie 3 662

ALERGIA

POZIOM NASILENIA ALERGII

GryPA I PrZeZIĘBIenIe

POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 96% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI


I N N o w a c j e

Relax MelodiesAplikacji mobilnych na bezsenność jest na rynku sporo, ta zalicza się do jednych z najbardziej popularnych (20 milionów użytkowników). Obietnica: zaśnięcie w czasie do 20 minut. Wszystko dzięki kombinacji ulubionych dźwięków i me-lodii, które odprężając prowokują proces zasypiania. Do wyboru 52 dźwięki. Inne zastosowania: sesje jogi, relaks, drzem-ka.

iOS | Android | wielojęzycznaBezpłatna wersja podstawowa

PauseSmartfon jako narzędzie relaksacji. Jed-na z najprostszych aplikacji pozwalają-cych w kilka minut przywrócić skupie-nie oraz wyciszyć się, sięgająca do zasad znanych z Tai Chi. Przesuwając palec po ekranie, pokazują się uspokajające kształty i dźwięki, ściśle zintegrowane z naszymi ruchami i siłą nacisku. Wcią-gająca zabawa pochłania uwagę i dostar-cza pozytywnych odczuć.

iOS | Android | ENG1,99 €

Touch SurgerySymulator zabiegów chirurgicznych w telefonie komórkowym kierowany przede wszystkim do chirurgów różnych specjalności. Każdy zabieg zawiera wy-jaśnienie kolejnych, nawet najmniej-szych czynności. Procedury zobrazowa-no wysokiej jakości trójwymiarowymi grafikami i symulacjami. Oprócz fil-mów instruktażowych, medyk może te-stować zdobytą wiedzę w trybie ćwicze-niowym.

iOS | Android | ENGBezpłatna

Surgical Anatomy of the LiverPrzygotowana przez Emory Universi-ty aplikacja prezentująca anatomiczne szczegóły budowy wątroby może służyć jako materiał edukacyjny dla studentów lub lekarzy. Zaletą są grafiki 3D wiernie oddające rzeczywistość, o wiele lepiej niż tradycyjne ilustracje albo zdjęcia. Całość przygotowana przez praktyków wykonujących operacje na wątrobie.

iOS | ENGBezpłatna

eLENAAplikacja Światowej Organizacji Zdro-wia (WHO) jest opartym na naukowych badaniach przewodnikiem po sposobach żywienia (e-Library of Evidence for Nu-trition Actions). Użytkownik znajdzie tu-taj wskazówki dotyczące odżywiania po-segregowane według fazy życia (np. ko-bieta w ciąży), schorzeń, specyficznych potrzeb. Naukowa baza zamiast kolejnej aplikacji dietetycznej.


MeducationPonad 80 000 studentów kierunków me-dycznych i lekarzy korzysta z tej apli-kacji, aby zdobywać i poszerzać wiedzę przedmiotową. W porównaniu do in-nych, podobnych encyklopedii, Medu-cation jest całkowicie bezpłatne, dostar-czając najbardziej aktualnych informacji, ciekawych opisów przypadków klinicz-nych, prezentując nowe źródła wiedzy. Łatwy sposób podnoszenia kwalifikacji.


APLIKACJE

2.

3.

�.

�.1.

�.


1�

I N N o w a c j e

nOWOŚCI I WynALAZkI

WIRTUALNOŚĆ W RZECZYWISTOŚCIMicrosoft HoloLens to pierwszy komputer w postaci okularów, który pozwala zintegrować świat wirtualny z realnym. Urządzanie – nazywane także holograficznym komputerem – potrafi wkomponować obrazy i aplikacje trójwymiarowe do otoczenia, w którym się znajdujemy, zamazując granicę pomiędzy tym, co realne, a co wygenerowane komputerowo. Przykład: zamiast tradycyjnego telewi-zora przed oczami wyświetli się aplikacja do odtwarzania filmów umieszczona na ścianie pokoju, aplikacja pogody leżąca na stoliku pokaże trójwymiarowy film z warunkami atmosferycznymi. W medycynie HoloLens pomogą przygotować się do operacji. Podczas zabiegu chirurg zobaczy przed oczami precyzyjny obraz wybranych elementów ludzkiego ciała. Właśnie na tym polega idea wyna-lazku – scalaniu treści, informacji, aplikacji z komputera z otaczającym nas światem. Nie tylko na zasadzie wyświetlania obrazów, ale integracji z nimi. Na stronie Microsoft obejrzeć można m.in. możliwości HoloLens w edukacji medycznej. Studenci, zamiast czy-stej teorii i dwuwymiarowych zdjęć, zaglądają do wnętrza ludzkiego ciała, analizują budowę organów, mogą powiększać wybrane fragmenty. Wysokiej jakości obraz w postaci hologramu 3D wiernie oddaje rzeczywistość.

1�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

I N N o w a c j e

ZDALNY LEKARZPomysł jest prosty: zamknąć w jednym, niewielkim pudełku popularne przyrządy diagnostyczne wykorzystywane w gabinecie le-karskim i umożliwić szybką komunikację oraz przesyłanie danych pomiędzy osobą wykonującą badanie i lekarzem. W taki spo-sób, aby w przypadku nagłego pogorszenia stanu zdrowia lub gdy zachodzi potrzeba konsultacji medycznej lekarz mógł zdalnie zbadać pacjenta, bez konieczności osobistego kontaktu. Wszystkie te założenia spełnia Tytocare – pudełko diagnostyczne. Z po-mocą specjalnych przystawek Tytocare zamienia się w domowy stetoskop, otoskop, łyżkę laryngoskopową, termometr. Proste in-strukcje na ekranie ułatwiają samodzielne badanie gardła, płuc, serca, wykrywanie stanów zapalnych w uchu lub gardle, wykony-wanie wysokiej jakości zdjęć zmian skórnych i oka. Wszystkie dane przekazywane są przez Internet do lekarza specjalisty, który zyskuje precyzyjny wgląd on-line w stan zdrowia pacjenta. Bez wychodzenia z domu, o każdej porze dnia i nocy. Przyrząd stwo-rzony został zwłaszcza z myślą o dzieciach, w przypadku których nagłe pogorszenie stanu zdrowia często jest powodem niepoko-ju rodziców i nie zawsze uzasadnionych wizyt u lekarza. Z wykorzystaniem Tytocare będą mogli błyskawicznie uzyskać profesjo-nalną konsultację.

WEŹ GŁĘBOKI ODDECHKolejny przykład, że innowacje m-zdrowia to także do-mena polskich firm i start-upów. MySpiroo jest osobi-stym, przenośnym spirometrem zintegrowanym ze smart-fonem, który precyzyjnie mierzy pojemność płuc, ilość i prędkość wdychanego i wydychanego powietrza. Zin-tegrowana aplikacja zbiera wszystkie pomiary i analizu-je w oparciu o specjalny algorytm. Urządzenie jest peł-nowartościową alternatywą do profesjonalnych spiro-metrów używanych przez lekarzy i placówki ochrony zdrowia. Prosta budowa sprawia, że jego obsługa jest in-tuicyjna dla każdego pacjenta. Możliwość dokonania po-miaru w domu pacjenta to również większa kontrola nad schorzeniami płuc i komfort psychiczny. Całość wyposa-żono dodatkowo w czujnik temperatury, wilgotności, po-łożenia, bluetooth do bezprzewodowej komunikacji oraz wydajną baterię. MySpiroo kierowany jest przede wszystkim do pacjen-tów cierpiących na astmę i przewlekłą obturacyjną choro-bę płuc. Tych na świecie jest odpowiednio 300 i 210 mi-lionów.


1�

I N N o w a c j e

Źródła i zdjęcia: Microsoft, Tytocare, MySpiroo, Philips, Quitbit, Gyenno

PRĄDEM W BÓLPhilips PulseRelief jest urządzeniem zaprojektowanym do walki z bólem, wykorzystującym potwierdzoną klinicznie skuteczność elektroterapii. Rozwiązanie stworzono z myślą o osobach odczuwających różne rodzaje bólu: od niewielkich o podłożu skurczo-wym, do pooperacyjnych oraz przewlekłych. Badania sugerują, że sygnały elektryczne aktywują naturalne mechanizmy organi-zmu odpowiedzialne za tłumienie odczuwania bólu. Aktywność bezprzewodowych elektrod sterowana jest aplikacją na smartfo-na lub tablet, a pojemność baterii wystarcza na 8 godzin ciągłej pracy. W ten sposób PulseRelief nie przeszkadza w wykonywaniu codziennych czynności i normalnym życiu. Aplikacja zawiera 20 programów o 60 stopniach intensywności, w tym 5 programów wzmacniających mięśnie. Dwie elektrody mocuje się na powierzchni skóry z pomocą specjalnego hydrożelu, do nich dopinane są (klips magnetyczny) bazy sterujące. Cena: 129 euro.

ZAPALNICZKA DLA NAŁOGOWEGO PALACZA

Quitbit zaprezentował inteligentną zapalniczkę żarową, która – co może wydawać się dziwne – pomaga w walce z nałogiem tytoniowym. W jaki sposób? Mierząc dokładnie intensywność palenia i wyświetlając na ekranie informacje m.in. o ilości wy-palonych papierosów, czasie od ostatniego użycia zapalniczki. Dedykowana aplikacja pozwala obserwować nasilenie nałogu w czasie oraz ustalać program rzucenia nałogu (dzienne limity papierosów). Założeniem Quitbit jest wykorzystanie świadomo-ści do wzmocnienia motywacji. Cena: 129 USD.

STABILIZACJA PODCZAS POSIŁKUDrżenie rąk to problem wielu osób w podeszłym wieku i pa-cjentów z chorobą Parkinsona. Obniża jakość życia, zmniej-sza pewność siebie i generuje strach przed spożywaniem po-siłków w miejscach publicznych. Jest na to sposób. Gyenno opracował specjalną łyżkę stabilizującą 85% drżeń, niezależ-nie od jej położenia. Do zestawu dołączono nakładkę widel-ca oraz wymienną baterię. Całość stworzono z bezpiecznych, antybakteryjnych materiałów. Łatwość trzymania łyżki za-pewnia ergonomiczna budowa i lekkość – jedynie 130 gram. Cena: 299,99 USD.


I N N o w a c j e

Człowiek ery mobilnejL ABORATORIUM TECHNOLOGII

Bycie stale on-line i stale dostępnym ma swoje daleko idące konsekwencje. Zmienia sposób myślenia, tożsamość, nasze życie i rutynowe czynności.

W telefonie komórkowym szukamy informacji, rozrywki oraz porady, sprawdzamy e-maile, kontaktujemy się z przyjaciółmi, prowadzimy dyskusje. Nie od czasu do czasu, ale codziennie, nieprzerwanie. Brak zasięgu albo wyczerpana bateria powodują dyskomfort psychiczny i niepokój podobny do braku dostępu do pożywienia albo stanu zagrożenia. Syndrom nieustannego bycia połączonym z Internetem został nawet naukowo nazwany. POPC czyli permanently online, permanently connected (red.: ciągle on-line, ciągle połączony) określa człowieka przyszłości, choć już dziś zdaje się dotyczyć sporej części społeczeństwa. W każdej wolnej chwili zerkamy na ekran smartfona nie chcąc przegapić ważnej wiadomości, nasze życie przenosimy do wirtualnej rze-czywistości dzieląc się codziennymi zdarzeniami na Faceboo-ku albo Instagramie, markę osobistą i wizerunek szlifujemy na portalach zawodowych jak Goldenline albo LinkedIn, bierzemy udział w dyskusjach na Twitterze, z przyjaciółmi rozmawiamy na

WhatsApp. Nawet życie uczuciowe prowadzimy w sieci. Smart-fon otworzył przed nami zupełnie nowy świat, który zmienia spo-sób zachowywania się, myślenia i fizjologię człowieka.

Specjaliści medycyny twierdzą, że za kilkanaście lat może-my spodziewać się plagi krótkowzroczności. Efekty wielogo-dzinnego wpatrywania się w ekran komputera i smartfona od-cisną piętno na fizjologii. Tzw. pokolenie pochylonych twarzy (red.: face down generation) cierpi coraz częściej na syndrom technologicznej szyi. To osoby w wieku 18–39 lat, u których pojawiają się zmarszczki, zwisanie policzków oraz podwójny podbródek typowe dla osób w starszym wieku. Powstają na-wet pierwsze kremy mające na celu niwelować dermatologicz-ne skutki spoglądania w ekran telefonu – kilkadziesiąt, a nawet ponad 100 razy dziennie. Naukowcy z New York Spine Surge-ry and Rehabilitation Medicine obliczyli, że pozycję pochylonej głowy utrzymujemy łącznie 2–4 godziny dziennie. Obciążenie


1�

I N N o w a c j e

odcinka szyjnego kręgosłupa zwiększa się z 5,5 kg, gdy prze-bywamy w pozycji wyprostowanej, do 27 kg, gdy głowa prze-chylona jest o 60 stopni. Tak drastyczna zmiana odbija się na kręgach szyjnych, prowadząc do konsekwencji o wiele poważ-niejszych niż bóle i zwyrodnienia.

Nowe media odcisną wyraźne piętno na sferze psychologicz-no-społecznej i kulturowej. Tak twierdzą Peter Vorderer, pre-zydent światowej organizacji zrzeszającej naukowców zajmu-jących się tematyką komunikacji (ICA, Uniwersytet w Mann-heim) oraz Christoph Klimmt, współwydawca czasopisma „Journal of Media Psychology” (Wyższa Szkoła w Hanowe-rze). Wysunęli oni kilkanaście tez opisujących wpływ zjawi-ska POPC na człowieka, z których wybraliśmy najciekawsze, dodając własne.

Dostęp do wiedzy zastąpi wiedzę. Na facebooku poznajemy eks-perckie opinie, wiedza znajduje się w zasięgu wpisania hasła wyszukiwania w google. Dlatego nie musimy już wczytywać się w szczegółowe analizy naukowe i studiować stosów ksią-żek – wystarczy sprawdzić on-line. Informacje w zasięgu ręki powodują, że znajomość poszczególnych tematów staje się po-wierzchowna.

Big data zastąpi intuicję. To, jak zachowa się dana osoba, jaki pomysł ma szansę na sukces rynkowy, czy dana terapia spraw-dzi się u pacjenta – intuicja pomagała nam dotychczas w podej-mowaniu często trudnych decyzji, nie zawsze celnie. Wkrótce analiza wielkich zbiorów danych pozwoli szczegółowo przewi-dywać zachowania społeczne, wybrać najlepszą metodę lecze-nia, kupić prezent, który przypadnie do gustu obdarowywanej osobie. Bez większej refleksji, w oparciu o dane populacyjne.

Dostępność zastąpi bliskość przestrzenną. Komu nie zdarzyło się napisać SMS albo wysyłać e-mail podczas konferencji albo wykładu? Możemy być w dwóch miejscach jednocześnie, wy-konywać kilka czynności naraz. Zanika pojęcie intymności – nawet w nocy będziemy nadzorowani przez urządzenia mie-rzące parametry snu.

Wymiana opinii zastąpi rozmowę. O ile rozmowa telefonicz-na czy konwersacja w cztery oczy ma swój początek i koniec, o tyle w świecie komunikatorów internetowych nie ma już tych granic. Czat z przyjacielem można zawsze przerwać i kontynu-

ować płynnie po kilku godzinach. To generuje poczucie bycia w ciągłej interakcji, mogąc wpływać negatywnie na osobistą efektywność pracy i być źródłem stresu.

Dystans zastąpi więź. „Będziemy w kontakcie”, „spiszemy się” – współczesny człowiek w świecie pełnym możliwości chce po-zostawić sobie otwarte opcje, unikając wiążących decyzji, bo zawsze może pojawić się ciekawsza alternatywa. Większa ela-styczność zaburza lojalność.

Kontrola socjalna zastąpi zaufanie. Kiedy użytkownik komuni-katora WhatsApp przez dłuższy czas nie otrzymuje odpowiedzi na wiadomość wysłaną do przyjaciela, może sprawdzić, kiedy ten ostatnio był on-line i czy przeczytał to, co napisaliśmy. Kie-dyś wystarczyło po prostu zaufanie. Diagnozę lekarza uzyska-ną podczas osobistej wizyty można potwierdzić wpisując nazwę choroby w wyszukiwarce internetowej albo szukając pomocy w internetowych społecznościach pacjentów.

Uważność zastąpi szacunek. Zamiast osobistych i głębokich kontaktów z kilkoma przyjaciółmi, kilkadziesiąt komentarzy, wysłanych „uśmiechów” i grafik. W ten sposób ważniejsza jest popularność niż szacunek i bliskość kilku osób.

Relacja zastąpi opowieść. Nie trzeba już opowiadać, jak było na wakacjach, na konferencji, dzielić się przeżyciami z wyjaz-du weekendowego. Nasi znajomi mogą uczestniczyć w naszym życiu w trybie „na żywo” – czytając wpisy i oglądając zdjęcia w mediach społecznościowych, otrzymując fotografie wysyła-ne przez telefon komórkowy.

Nieustająca oferta rozrywkowa zastąpi nudę. Ile razy zdarza się nam współcześnie po prostu nudzić? Rzadko. Gdy tylko nie wiemy, co ze sobą zrobić, bierzemy do ręki smartfon albo siada-my przy komputerze oglądając filmy na YouTube, czytając in-formacje, wpisy znajomych albo osób, których nawet nie zna-my.

Przedstawienie zastąpi autentyczność. Wrażenie, że życie in-nych ludzi jest o wiele ciekawsze niż własne, zaczyna towarzy-szyć coraz większej liczbie ludzi. Zdjęcia z cudownych waka-cji, idealnej figury prosto z siłowni, wspaniałej kolacji – oso-by przebywające permanentnie on-line, czują się nieprzerwanie

»�Permanentne�przebywanie��w�Internecie�zaburza�nasze��postrzeganie�rzeczywistości,��wpływa�na�relacje�społeczne.«


I N N o w a c j e

obserwowane, dlatego dzielą się tylko najlepszymi, wybranymi momentami ze swojego życia. To może tworzyć złudne wraże-nie, że tak naprawdę wygląda ich codzienność.

Osiągalność zastąpi samotność. Nigdy nie będziemy już sami, ponieważ będzie towarzyszyła nam technologia komunikacyj-na, inni ludzie będą mogli zawsze się z nami skontaktować. Nie wiesz z kim wybrać się wieczorem do kina? Wystarczy post na Facebooku.

Propozycje zastąpią samodzielną zdolność wyboru. Jaką książ-kę warto przeczytać? Jakiej muzyki teraz się słucha? Coraz więcej stron oferuje opcję „klienci, którzy przeczytali tę książ-kę/słuchali tego utworu również kupili tamtą książkę/byli na tym koncercie…”. Muzyczne serwisy internetowe tworzą listy utworów dopasowanych do naszego nastroju, pory dnia a na-wet aktywności fizycznej. Nie trzeba już przeszukiwać szuflad z płytami CD, wystarczy zdać się na wirtualnego doradcę.

Transparentność zastąpi tajemnice. W świecie cyfrowej komu-nikacji nie ma tajemnic, przełamywane są kolejne tabu, możemy zapisać się do grup dyskusyjnych określających nasze zaintereso-wania. Stajemy się przezroczyści, wymieniając się opiniami, ko-mentując, publikując wybrane treści. Do tego stopień transparen-tności nie zależy już od bliskości relacji z drugą osobą.

Marka osobista zastąpi prywatne opinie. W rozmowie ze znajo-mymi wolność opinii oznacza, że nawet niepopularny punkt wi-dzenia rozmywa się szybko i odchodzi w zapomnienie. W sieci internetowej każdy pogląd, każdy wpis pozostawiają po sobie ślad. To wymaga uwagi i niweluje spontaniczność oraz auten-tyczność – kontrowersyjne komentarze może odnaleźć praco-dawca albo przyjaciel, do których słowa nie były skierowane. Daleko idące konsekwencje autor może odczuć nawet po kil-ku latach.

Przytakiwanie zastąpi budowanie opinii. Opinie innych spraw-dzamy przyglądając się aktywności na Facebooku: lajkowanym i udostępnianym wpisom, zdjęciom, komentarzom. Poglądy po-lityczne demonstrujemy wdając się w wybrane dyskusje, nasz punkt widzenia potwierdzamy publikując naukowy artykuł. Nie trzeba już budować własnej opinii, wystarczy współdzielić opi-nię innych.

Samokontrola zastąpi wsłuchiwanie się w siebie. Urządzenia mierzące parametry zdrowia pozwalają odzyskać kontrolę nad zdrowiem, które dotychczas sygnalizował nasz organizm do-brym albo złym samopoczuciem, bólem lub jego brakiem. Czy wierząc bardziej we wskazania inteligentnego zegarka nie za-tracamy własnej mądrości wsłuchiwania się w sygnały orga-nizmu?

Optymiści powiedzą, że technologie mobilne otwierają nowe możliwości, zrównują szanse społeczne, demokratyzując do-stęp do wiedzy, wyzwalając kreatywność, pozwalając pielęg-nować kontakty towarzyskie z przyjaciółmi i rodziną mieszka-jącymi w innym mieście. Pesymiści z kolei stoją na stanowisku, że zagrożona jest nasza tożsamość, zamiast indywidualizmu po-stępuje proces standaryzacji, zamiast swobodnego przeżywania i doświadczenia życie staje się strategicznie zaplanowanym cią-giem czynności, wiarygodność i bliskość ustępują manipulacji i powierzchowności.

Howard Gardner, profesor na Uniwersytecie w Harwardzie twierdzi, że młodzi ludzie nadużywający aplikacji mobilnych – zwłaszcza społecznościowych – mogą być zagrożeni obniżo-nym poczuciem współczucia i zwiększonym narcyzmem. Wy-nika to ze zmiany punktu ciężkości z introwersji na ekstrawer-sję – publikując kolejne selfie, będąc zorientowanym na to, co na zewnątrz, nie mamy czasu na wewnętrzną refleksję w tema-tach związanych z empatią, moralnością i zrozumieniem dla in-nych. Konsekwencje zależą od tego, czy stosowanie technologii mobilnych całkowicie zawładnie naszym życiem, czy jest tylko jego uzupełnieniem. Z kolei według Katie Davis z Uniwersyte-tu w Seattle, kreacja „ja” w Internecie kosztuje nas dużo siły – zebranie odpowiedniej ilości lajków albo zdobycie zadowalają-cej liczby znajomych wymaga prezentowania się w najlepszym świetle. Wielu młodym osobom zależy przede wszystkim na tym, aby opublikować idealne zdjęcie, które przyciągnie uwa-gę znajomych. Taka orientacja na to, co zewnętrzne, może za-burzać samoidentyfikację.

Jak w przypadku każdej technologii czy innowacji, korzy-ści zdominują zagrożenia tylko wówczas, gdy nowe możliwo-ści będą wykorzystywane w zrównoważony i rozsądny sposób. Smartfony i aplikacje zmienią nasze życie. Od nas samych za-leży, w jaki sposób.

»�W�świecie�mobilnych�aplikacji��społecznościowych�nie�ma�nudy,��są�za�to�niekończące�się�możliwości�rozrywki�i�interakcji�międzyludzkich.«


20

R a p o R T

Operacja na wirtualnym pacjencieZanim chirurg dokona pierwszego cięcia i zanim lekarz zaordynuje lek, indywidualizowane symulacje sprawdzą konsekwencje terapii i interwencji me-dycznych. Nad rozwiązaniami wirtualnego pacjenta pracują ośrodki naukowe na całym świecie.


R a p o R T

»�W ��15 roku�W��15�roku��globalna�liczba��danych�medycznych�osiągnęła�poziom��153�eksabajtów.«

Sposób leczenia i metody zapobiegania chorobom są pochodną informacji gro-madzonych bezpośrednio od pacjenta. Na podstawie symptomów, szczegółów wywiadu medycznego, pomiarów para-metrów fizycznych, badań, pytań o styl życia, lekarz – korzystając z doświadcze-nia i posiadanej wiedzy – podejmuje de-cyzję diagnostyczną. Przejście z papie-rowych na elektroniczne metody groma-dzenia danych spowodowało gwałtowny rozrost dostępnych zasobów wiedzy. We-dług IDC (International Data Corpora-tion), w 2015 roku globalna liczba da-nych medycznych osiągnęła poziom 153 eksabajtów. Zgodnie z prognozami, w 2020 roku będzie to już 2 314 eksa-bajtów (1 eksabajt to 1 000 000 000 GB). Do zbieranych standardowo informa-cji medycznych opisujących wykonane procedury, rozpoznania, wyniki badań laboratoryjnych oraz zdjęć z urządzeń diagnostyki obrazowej dochodzą nowe parametry. Potrafimy monitorować wa-runki środowiska i tryb życia, stan psy-chiczny, zmiany w chemicznym skła-dzie krwi. Aplikacje mobilne i tracke-ry zdrowia, zdobywające coraz większą popularność, precyzyjnie i nieprzerwa-nie kontrolują samopoczucie, ciśnie-nie, saturację, tętno, poziom stresu, ja-kość snu. Badania genetyczne są coraz tańsze i lada dzień będą tak powszech-ne, jak rutynowe testy krwi. Zapisy o wa-dach genetycznych staną się podstawo-wą częścią kartoteki medycznej każde-go pacjenta.

Przyrost ilości zbiorów danych w nie-wielkim stopniu przenosi się na posiada-ną wiedzę: do sporej części informacji lekarze po prostu nie mają dostępu. Ale i to powoli się zmienia. Większość wy-soko rozwiniętych systemów ochrony zdrowia dąży do tworzenia centralnych kont zdrowia pacjenta. Systematycznie zwiększanie wolumenu informacji po-woduje proporcjonalny rozrost e-do-kumentacji medycznej do takich roz-miarów, że ich manualna analiza przez lekarza jest niemożliwa. A to dopiero po-czątek, biorąc pod uwagę obietnice tele-medycyny i e-zdrowia. Wyzwaniem cze-kającym rozwiązania IT będzie transfor-macja informacji na wiedzę, niezależnie od ilości i złożoności danych. Gdy to się stanie, rozwiązania sztucznej inteligen-cji za kilka, kilkanaście lat będą w sta-nie generować wirtualne modele pacjen-ta – realistyczne awatary, drobiazgowo odpowiadające oryginałowi. To wstęp do przeprowadzania symulacji dla każdej

interwencji medycznej: od podania leku do poważnych operacji. Lekarz – dzię-ki okularom 3D i generowanym kompu-terowo holografom – zajrzy do wnętrza organów, pozna ich budowę, przygotu-je gruntownie planowany zabieg. Zanim recepta trafi do rąk chorego, komputery wsparte danymi na temat milionów po-dobnych przypadków klinicznych wska-żą, jak skuteczna będzie substancja che-miczna i jakich skutków ubocznych moż-na się spodziewać. Medycyna stanie się nauką ściśle powiązaną z matematyką.

Czy to tylko wizje, które są dalekie od rzeczywistości? Zdecydowanie nie. Od niedawna chirurdzy, także w polskich szpitalach, przed operacją mogą dokład-nie przyjrzeć się trójwymiarowym mo-delom narządów wewnętrznych. Drogę do takiego sposobu wizualizacji otwar-ły drukarki 3D tworzące – na podstawie precyzyjnych zdjęć tomografii kompu-terowej – przestrzenne wydruki. Cały proces trwa kilkadziesiąt minut. Z roz-wiązania korzysta m.in. Klinika Kardio-chirurgii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. We-dług Profesora Janusza Skalskiego, kie-rownika Kliniki, to nie tylko pomoc dla chirurgów podczas przygotowania się do zabiegu. Dzięki modelowi lekarze mogą wytłumaczyć pacjentowi, na czym pole-ga cały zabieg.

Modele serca pacjenta wykonane z użyciem technologii 3D wykorzystu-je także Centrum Badawczo-Rozwojowe Polsko-Amerykańskich Klinik Serca. – Techniki obrazowe w kardiologii funk-cjonują już od jakiegoś czasu. Ale mimo ich rozwoju nadal są one niedoskonałe, bo przy ich pomocy do tej pory można było uzyskać obrazy będące jedynie re-konstrukcjami wirtualnymi. W przypad-ku drukowania trójwymiarowego jest inaczej. Technologia druku 3D umożli-wia stworzenie rzeczywistych, fizycz-nych modeli organów, znoszących nie-doskonałości technik obrazowania – mówi kardiolog, prof. Paweł Buszman.


22

R a p o R T

jąc do dyspozycji pełną „kopię” pacjen-ta, lekarz przeprowadza programy symu-lacyjne terapii albo działań profilaktycz-nych. W projekcie DISCIPULUS akcent pada właśnie na wczesne zapobieganie chorobom. Takie matematyczne mode-lowanie ma również pomóc w wykorzy-staniu ogromnych zasobów big data do transformacji w kierunku medycyny per-sonalizowanej. Mówiąc o awatarze pa-cjenta, naukowcy mają na myśli super program komputerowy, w którym zaszy-to tysiące, miliony algorytmów, rozwią-zania sztucznej inteligencji przeczesują-ce wyniki badań i dostępne informacje w poszukiwaniu niepokojących zmian i odstępstw od norm.

Modele 3D wnętrza ludzkiego cia-ła to jednak coś więcej niż tylko nama-calna wizualizacja informacji. Jednym z obiecujących zastosowań może okazać się tzw. pre-operacja oraz diagnostyka. Wyobraźmy sobie holograficzne posta-cie będące matrycami pacjentów, którym zespół operacyjny może się dokładnie przyjrzeć jeszcze przed przystąpieniem do zabiegu. Wirtualną kopię można roz-kładać na części pierwsze, powiększać, zaglądać do wnętrza organów, poznać budowę i układ naczyń krwionośnych, struktur kostnych, mięśni, układu ner-wowego. Wygenerowane komputerowo modele 3D na podobnej zasadzie posłużą

Zajrzeć w głąb informacjiWizualizację wirtualnego pacjenta ułatwią technologie holografii. Komputerowo generowa-ne obrazy będzie można obejrzeć i dotknąć w trójwymiarze dzięki specjalnym rzutnikom albo okularom (na zdjęciu: Microsoft HoloLens).

– To tak, jakbyśmy mogli przed zabie-giem nie tylko dokładnie obejrzeć serce pacjenta wraz z wszystkimi wadami, do-słownie ze wszystkich stron, ale również je dotknąć. Dla mnie jako lekarza kom-fort przygotowania się do zabiegu przy użyciu druku trójwymiarowego, zwłasz-cza w przypadku tak ciężkich wad, jak niedomykalność zastawki, jest ogromny – dodaje profesor. Do stworzenia indywi-dualnego, trójwymiarowego modelu ser-ca pacjenta wykorzystano obrazy organu uzyskane przy użyciu tomografii kompu-terowej wykonanej ok. tydzień przed za-biegiem. Przed jedną z operacji prze-prowadzonych z końcem 2014 roku, na podstawie analizy objętości krwi stwo-rzono wirtualny, trójwymiarowy model wewnętrznej powierzchni lewej komory, lewego przedsionka oraz początkowego odcinka aorty.

Badania nad matematycznym mo-delowaniem dla stworzenia cyfrowe-go pacjenta były przedmiotem projek-tu DISCIPULUS, realizowanego przez europejskie ośrodki naukowe. Cel ini-cjatywy: przygotowanie wytycznych do

opracowania programu komputerowe-go zdolnego do generowania cyfrowego awatara pacjenta, mapy zdrowotnej czło-wieka. Wirtualny klon miałby być two-rzony na podstawie bardzo dokładnych zdjęć wykonywanych skanerem 3D. Te uzupełniane byłyby modelami trój-wymiarowymi organów wewnętrznych (diagnostyka obrazowa) oraz kluczowy-mi danymi (wnioskami analitycznymi) z elektronicznej kartoteki pacjenta. Ma-

»�Za kilka, kilkanaście�Za�kilka,�kilkanaście��lat�inteligentne��systemy�IT�będą�w�stanie�generować�wirtualne�modele�pacjenta,�czyli��cyfrowe�awatary.«


R a p o R T

w praktycznej edukacji studentów medy-cyny; na ich podstawie roboty medyczne przećwiczą scenariusze zabiegowe, wy-bierając najlepszy z możliwych warian-tów. Na rynku pojawiły się już pierwsze firmy pracujące nad systemami wizuali-zacji holograficznej 3D do zastosowań medycznych. Przykładem jest RealView Imaging, która rozwija projekt hologra-fii diagnostycznej i operacyjnej. Pierw-sze plany skupiają się przede wszystkim na zastosowaniach kardiologicznych. Specjalny panel wyświetla przed ocza-mi radiologa albo chirurga personalizo-wany holograf przygotowany na pod-stawie zdjęć diagnostycznych pacjen-ta. Zamiast dwuwymiarowych obrazów – w pełni realne odzwierciedlenie serca wraz z naczyniami krwionośnymi, mięś-niami. Przedstawiciele RealView Ima-ging przyznają, że od planu do realiza-cji dzieli ich jeszcze sporo pracy. Lista ograniczeń dostępnych technologii jest długa: słaba jakość obrazów, mały roz-miar, statystyczność, monochromatycz-ność, brak możliwości wchodzenia w in-terakcje z holograficzną grafiką.

Zanim rozwiązania obrazowania ho-lograficznego wejdą do powszechnej praktyki, lekarze i specjaliści IT zasta-nawiają się, ile technologii tak napraw-dę potrzebujemy i do jakiego punktu jest ona pomocna, a w jakich przypadkach może przeszkadzać. Na to pytanie stara-ją się odpowiedzieć eksperci z Centrum Innowacji Komputerowo Wspomaga-nej Operacji ICCAS (Innovation Center Computer Assisted Surgery) na Uniwer-sytecie w Lipsku. Na jednej z najnowo-cześniejszych sal operacyjnych w Euro-pie prowadzone są eksperymenty, dzięki którym naukowcy, informatycy i medy-cy tworzą i sprawdzają nowe technolo-gie mające wspomagać m.in. pracę chi-rurgów. Jedną z nich jest mapa operacyj-na. Na ekranie komputera wyświetlane są kolejne kroki i procedury do wykona-nia przez osobę wykonującą zabieg, od-powiednio zobrazowane i opisane. Kom-puterowa instrukcja obsługi opiera się na najlepszych praktykach klinicznych i uwzględnia budowę ciała i stan zdro-wia konkretnego pacjenta. Dodatkowo, zespół operacyjny obserwuje nie tylko parametry życia, ale i wskaźniki obrazu-jące precyzję i logistyczne elementy pra-cy. – Naszym zadaniem jest opracowa-nie takich rozwiązań technologicznych, które pomogą chirurgom w skupieniu się na kluczowych czynnościach, a jed-nocześnie wyeliminują niepotrzebne ob-ciążenia podczas pracy – mówi prof. dr

Holografia pomogą w operacjachTrwają prace nad systemami obrazowania holograficznego w medycynie. Pierwsze zastoso-wanie znajdą w skomplikowanych zabiegach kardiologicznych oraz operacjach onkologicz-nych (na zdjęciu: projekty systemów obrazowania 3D firmy RealView Imaging).


2�

R a p o R T


R a p o R T

Thomas Neumuth. Zanim pokonane zo-staną technologiczne ograniczenia ge-nerowania wysokiej jakości obrazów 3D, eksperci ICCAS testują obrazowa-nie w czasie rzeczywistym – na tablecie przystawionym do wybranej części cia-ła widoczny jest realny obraz diagno-styczny. To nie jest już zdjęcie zrobione kilka godzin temu w pracowni RM albo RTG, ale obraz tu i teraz. Oprócz projek-tów badawczych, Uniwersytecka Klinika w Lipsku założenia pacjenta cyfrowego realizuje w codziennej praktyce klinicz-nej. Do prowadzenia operacji onkolo-gicznych powołano tzw. konsylia nowo-tworowe. To regularne spotkania spe-cjalistów medycyny z różnych dziedzin i informatyków, którzy na podstawie sy-

stemu OncoFlow analizują informacje o konkretnym przypadku choroby, two-rząc modele i strategie operacji. Obec-ność informatyków podczas spotkań nie jest przypadkowa – w oparciu o prakty-kę kliniczną i procedury pracy oraz po-dejmowania decyzji, pracują oni nad cy-frowym modelem pacjenta oraz systema-mi, które w przyszłości wspomogą pracę chirurgów, ale również samodzielnie wy-znaczą prognozy medyczne, zaproponu-ją metody terapii.

Większe bezpieczeństwo leczenia i skuteczność interwencji medycznych – w pracach nad cyfrowym pacjentem nie chodzi o sztukę dla sztuki, rozwój technologii dla samego postępu techno-logicznego, ale o rozwój nauk medycz-nych, efektywność terapii i profilaktyki. W modelach pacjenta lekarze będą mo-gli dostrzec niewidoczne dotąd szczegó-ły fizjologiczne i zależności pomiędzy danymi. Poprawi się precyzja planowa-nia i realizacji operacji, wyeliminowane zostaną nieprzewidziane incydenty. Inte-ligentne systemy przeszukają zbiory da-nych, proponując scenariusze postępo-

wania klinicznego, symulując pacjentom efekty programu wczesnego zapobiega-nia chorobom. Aby nie wylać dziecka z kąpielą i nie doprowadzić do sytuacji, w której wspaniałe innowacje technolo-giczne okażą się tylko nic nie wnoszą-cym do praktyki klinicznej gadżetem, w prace rozwojowe angażowani są eks-perci medycyny, lekarze i informatycy. Efekty ich prac lada dzień pojawią się na salach operacyjnych i w gabinetach le-karskich.

W materiale wykorzystano informacje ze źródeł: PAP Nauka w Polsce, magazyn E-Heal-th-Com, ICCAS. Zdjęcia: Microsoft HoloLens, ICCAS, Uniwersytet w Lipsku, RealView Ima-ging.

Ile techniki potrzebuje lekarz?Lekarze i informatycy z Innovation Center Computer Assisted Surgery ICCAS wspól-nie opracowują rozwiązania wspierające pracę chirurgów, zwracając jednocześnie uwagę na te innowacje technologiczne, które mogą przeszkadzać w skupieniu się na zabiegu.

Cyfrowy pacjent w praktyceSpotkanie konsylium nowotworowego na Uniwersytecie w Lipsku. Analizom i pla-nom operacyjnym tworzonym przez le-karzy towarzyszą informatycy pracujący nad wirtualnymi modelami pacjenta i sy-stemami symulacji operacyjnych.


2�

R o Z m o w y

Guus Schrijvers jest profesorem zdrowia publicznego, redaktorem naczelnym International Journal of Integrated Care. Pełni również funkcję przewodniczącego Międzynarodowej Fundacji Opieki Zintegrowanej. W przyszłym roku ukaże się jego książka „Teoria Opieki Zintegrowanej”. Spotykamy się, aby porozmawiać o praktyce ochrony zdrowia zogniskowanej wokół pacjenta.

Istnieje wiele definicji „zintegrowanej opieki”. Czy mógłby Pan Profesor przy-toczyć najbardziej adekwatną?

Zgadzam się z definicją zintegrowanej opieki opracowaną przez Światową Or-ganizację Zdrowia w 2014 roku: „zarzą-dzanie i świadczenie usług zdrowotnych w taki sposób, aby zapewnić ludziom ciągłość w zakresie promocji zdrowia, zapobiegania chorobom, diagnozy, le-czenia, postępowania w stanie chorobo-wym, rehabilitacji i opieki paliatywnej, na rozmaitych poziomach i w różnych miejscach świadczenia opieki w ramach systemu zdrowia, zgodnie z ich potrze-bami, przez cały okres życia”.

Zintegrowana opieka znana jest rów-nież pod pojęciem zintegrowanego zdro-wia, skoordynowanej opieki, komplek-sowej opieki, kompleksowego systemu opieki zdrowotnej (eng.: integrated he-

Integracja i koordynacja: nowe pryncypia opieki


R o Z m o w y

alth, coordinated care, comprehensive care, seamless care and transmural care). Przeciwieństwem tego pojęcia jest opie-ka rozdrobniona. W przeszłości zinte-growana opieka skupiała się na podsta-wowej opiece zdrowotnej oraz opiece nad osobami cierpiącymi na przewlekłe choroby, w szczególności na podażowej stronie profesjonalnej opieki lekarskiej. Dzisiaj zakres tej opieki jest szerszy i obejmuje usługi z zakresu zdrowia psy-chicznego świadczone w szpitalu psy-chiatrycznym, jak i poza nim, integra-cję nieformalnej opieki przez pacjentów i formalnej opieki przez pracowników służby zdrowia, zintegrowane świadcze-nie opieki paliatywnej, integrację podsta-wowej opieki zdrowotnej i zdrowia pub-licznego oraz, co jest nie mniej ważne, integrację świadczeń zdrowotnych i spo-łecznych.

Starając się zrozumieć założenia opieki zintegrowanej, warto odnieść się do tzw. Potrójnego Celu Berwicka, defi-niującego główne intencje polityki opie-ki zdrowotnej na poziomie makro, mezo i mikro, oraz dla wszystkich stron – pa-cjenta, pracownika służby zdrowia, in-stytucji opieki zdrowotnej oraz ubezpie-czyciela. Jakie są to cele? Po pierwsze – poprawa zdrowia populacji, po drugie – poprawa jakości opieki zdrowotnej, po trzecie – obniżenie składek na ubezpie-czenie zdrowotne. Z myślą o tych trzech priorytetach opieka zdrowotna powinna zostać przedefiniowana w myśl koncep-cji opieki zintegrowanej.

Jak te założenia przenieść na prakty-kę systemów ochrony zdrowia?

Należy zwrócić uwagę na trzy aspek-ty o równorzędnym znaczeniu: innowa-cje opieki, innowacje finansowe i inno-wacje cyfrowe. Te trzy aspekty funkcjo-nują tylko wtedy, gdy są zintegrowane, a lekarze, pielęgniarki, kierownicy, jed-nostki administracyjne i towarzystwa ubezpieczeniowe mają przed oczami ten sam, potrójny cel. Mówiąc o innowacyj-ności mam na myśli wprowadzenie ta-kich rozwiązań, które pozwalają dosko-

nalić obecne procesy. Weźmy na przy-kład innowacje w opiece, gdzie chodzi o to, aby troska o pacjenta i wykonywa-ne świadczenia miały charakter ciągły i planowany, wychodziły znacznie da-lej poza granice zdefiniowane dla usług medycznych, przenikając się ze środowi-skiem życia chorego i innymi aspektami jego funkcjonowania. Na prowadzenie wychodzi edukacja zdrowotna, diagno-za, wczesne wykrywanie zagrożeń i pro-filaktyka, zastępując tradycyjne myśle-nie o zdrowiu.

Opieka zintegrowana, która realnie przekłada się na korzyści dla pacjentów, musi obejmować edukację zdrowotną, wsparcie dla samodzielnego zarządzania, wspólne podejmowanie decyzji i wpływ pacjentów na tworzenie polityki. Infor-macja pełni tutaj kluczową rolę. Pacjent nie może być elementem systemu, które-mu narzuca się pewne rozwiązania, bier-nym pionkiem w skomplikowanej struk-turze, gdzie autorytatywnie podejmuje się decyzje dotyczące jego stanu zdro-wia, wpływające na wiele aspektów ży-cia. Każda usługa medyczna ma swoje konsekwencje i te powinny być również uwzględniane, tłumaczone pacjentowi. Wyedukowany zdrowotnie pacjent jest pacjentem świadomym, współpracują-cym z pracownikami ochrony zdrowia, rozumiejącym swoje obowiązki. Sta-je się centrum systemu opieki, zharmo-nizowanym z zewnętrznymi politykami i działaniami.

Czy mógłby Pan Profesor podać kilka przykładów projektów, które skupiają się na zintegrowanej opiece oraz ich rezultaty?

Na świecie funkcjonuje wiele dobrych praktyk, pozwolę sobie wymienić tyl-ko kilka z nich: Miasto Almere w Holan-dii ze zintegrowaną podstawową opie-ką zdrowotną; Kinzigstal w Niemczech z programami zintegrowanego zarządza-nia finansowego i postępowania w stanie chorobowym; Programy Kaiser Perma-nente w Kalifornii wykorzystujące zinte-growaną podstawową opiekę zdrowotną i opiekę szpitalną; projekt Christchurch w Nowej Zelandii; projekt zintegrowa-nej opieki dla Eskimosów na Alasce. Są one na tyle ważne, że pokazują konkret-ne korzyści opieki zintegrowanej w po-staci lepszych wyników zdrowotnych, wyższej jakości opieki przy jednoczes-nym obniżaniu kosztów. Nic dziwnego, przy „scalaniu” usług, oszczędności wy-nikają przede wszystkim z racjonalizacji

łańcucha świadczeń i jego koordynacji, w przeciwieństwie do trochę chaotycz-nego i powszechnie obowiązującego mo-delu rozdrobnionych usług. Dodatkową korzyścią dodaną, o ogromnym poten-cjale, jest sam pacjent, który włącza się w proces leczenia lub profilaktyki.

Duże rozdrobnienie opieki jest wyni-kiem słabej komunikacji pomiędzy różnymi podmiotami w opiece zdro-wotnej. W jaki sposób rozwiązania e-zdrowia mogą wspomóc integrację opieki?

Na zagadnienie proponuję spojrzeć dwu-stronnie. Jeżeli komunikacja pomiędzy podmiotami jest słaba, wówczas same systemy informatyczne to za mało. Z ko-lei jeśli systemy IT są nieodpowiednie w znaczeniu integracji i interoperacyj-ności, może to prowadzić do osłabienia standardów komunikacyjnych. W opiece zintegrowanej informacja jest podstawą osiągania innowacyjności. A tam, gdzie informacja odgrywa kluczową rolę, roz-wiązania e-zdrowia stają się koniecznoś-cią. Przestańmy polegać na telefonach, faksach lub listach w zakresie usług zdro-wotnych, postawmy na cyfrową jakość, która spaja wszystkich uczestników ryn-ku w jeden, spójny organizm. Z moje-go punktu widzenia, wszystkie informa-cje zebrane na temat pacjenta przez pra-cownika służby zdrowia powinny być dostępne w formie elektronicznej. Wy-nika to z fundamentalnej zasady opieki zintegrowanej, w której pacjent stano-wi kluczowy element. Nie można mó-wić o zaangażowaniu bez dostępu do in-formacji. Jeżeli jakieś dane chowane są za plecami chorego, nie uzyskamy za-ufania do systemu, kooperacji, świado-mości. W sytuacji, gdy pracownicy jed-nego podmiotu nie wiedzą, jakie usługi wykonano pacjentowi w innej placówce lub w przeszłości, nie ma mowy o ko-ordynacji i efektywności. Harmonia in-formacyjna przywrócona rozwiązaniami e-zdrowia to absolutny fundament opieki zintegrowanej.

Jako dobry przykład promowania in-nowacji informatycznych podałbym roz-wiązania wprowadzone w USA, gdzie funkcjonują zachęty finansowe promu-jące technologie informacyjne, wymianę danych pomiędzy podmiotami. Komuni-kacja pomiędzy pracownikami ochrony zdrowia pozawala zaoszczędzić znacz-nie środki i z pewnością taka praktyka jest opłacalna w długookresowej per-spektywie.

»��ażda usługa medyczna�ażda�usługa�medyczna�ma�szerszy�kontekst,�o�którym�musi��wiedzieć�pacjent.«


2�

OCenA GOTOWOŚCI DO PrZeJŚCIA nA e-DOkUMenTACJĘ MeDyCZnĄ OD 1 SIerPnIA 2017 rOkU (skala 0–10)

kIeDy PAńSTWA PLACÓWkA W PeŁnI DOSTOSUJe SIĘ DO WyMAGAń ZWIĄZAnyCH Z eLekTrOnICZnĄ DOkUMenTACJĄ MeDyCZnĄ?

WYZWANIA IT2015–2017

JAk WyGLĄDA kOMUnIkACJA SZPITALnyCH SySTeMÓW InFOrMATyCZnyCH Z SySTeMAMI ZeWnĘTrZnyMI?

kTO MOże ZAMÓWIĆ eLekTrOnICZnIe WIZyTĘ W PAńSTWA PLACÓWCe?

Źródło: Wyzwania IT Ochrony Zdrowia 2015-2020, BMM Sp. z o.o., grudzień 2015. Grupa badania: 115 placówek.

» W 11% placówek dostęp do elektronicznej kartoteki możliwy jest także przy łóżku pacjenta, w 14% - także poza szpitalem, w karetce pogotowia.��

» W 43% badanych placówek pacjenci mogą korzystać z rejestracji internetowej.��

10 9%

9 7%

8 15%

7 13%

6 4%

5 13%

4 4%

3 11%

2 7%

1 6%

0 11%

personel medyczny szpitala 82%

pacjent 43%

personel administracyjny szpitala 37%

personel medyczny pozaszpitalny 15%

szpitalny system informatycznynie umożliwia wymiany danych z żadnymi

innymi systemami zewnętrznymi68%

szpitalny system informatycznyumożliwia wymianę danych

z innymi systemami32%

26%szpitalny system informatyczny jest częścią regionalnej lub narodowej sieci informatycznej

4% jesteśmy już przygotowani

4%

18%

54%

21% jeszcze w 2015 roku

przed 1 sierpnia 2017

nie zdążymy przed 1 sierpnia 2017

w 2016 roku

liczba punktów


p R a k T y k a

Z JAkICH LOkALIZACJI ISTnIeJe DOSTĘP DO eLekTrOnICZnyCH DAnyCH PACJenTA W JeDnOSTCe?

JAkIe PrOBLeMy Z WyMIAnĄ DAnyCH POMIĘDZy JeDnOSTkAMI OrGAnIZACyJnyMI WynIkAŁy PrZeD WDrOżenIeM SySTeMU InFOrMATyCZneGO?

nA JAkIe InFOrMACJe OCZekIWAnO ZByT DŁUGO I ICH BrAk OPÓŹnIAŁ reALIZACJĘ ZADAń nP. OBSŁUGĘ PACJenTA?

kOrZyŚCI WynIkAJĄCe Z WDrOżenIA SySTeMÓW INFORMATYCZNYCH W JEDNOSTKACH OCHRONY ZDROWIA

kOrZyŚCI W OBSZArZe rAPOrTOWAnIA OSIĄGnIĘTe W WynIkU WDrOżenIA SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH

JAkIe rAPOrTy Z PrOWADZOneJ DZIAŁALnOŚCI MUSIeLIŚCIe PAńSTWO TWOrZyĆ rĘCZnIe PrZeD WDrOżenIeM SySTeMU InFOrMATyCZneGO?

JAkIe kOrZyŚCI W OBSZArZe ZArZĄDZAnIA DOkUMenTAMI ZOSTAŁy OSIĄGnIĘTe DZIĘkI WDrOżenIU SySTeMU IT?

» Według 2/3 respon-dentów brak integracji pomiędzy modułami systemu informa-tycznego generuje problemy komunika-cyjne personelu.�

83%

55%

41%

40%

24%

17%

14%

oszczędność czasu

czytelne i spójneprzedstawienie danych

łatwiejszy dostęp do danych

zmniejszenie liczbypopełnianych błędów

przygotowanie niezbędnychraportów na czas

zmniejszenie liczby osóbprzygotowujących raporty

poprawa ergonomii pracy

łatwiejszy dostęp do danych 93%poprawa spójności danych 83%poprawa ergonomii pracy 72%

zmniejszenie ilości popełnianych błędów 72%oszczędność czasu 69%

bieżąca informacja o stanach magazynowych 66%poprawa komunikacji 62%

znaczne zmniejszenie ilości zużywanego papieru 28%przyspieszenie procesu rozliczeń pacjentów na oddziale 17%

jednokrotne przygotowywanie i wprowadzanie dokumentów 7%automatyczne tworzenie księgi oczekujących 3%

długotrwałe przygotowywanie i opracowywanie danych 82%

pracochłonne i nieefektywne poszukiwanie danych 71%

długi czas oczekiwania na wyniki badania 39%

rozbieżności w danych prezentowane w różnych dok. 36%

nieprawidłowe gospodarowanie lekami 36%

duża ilość osób zaangażowanych w proces badania 32%

duża liczba pomyłek i błędów 32%

brak kontroli nad zgodnością z dostawami i fakturami 11%

informacje o pacjencie 82%wyniki badań 61%

zamówienia z oddziałówna materiały medyczne i leki 52%

zapotrzebowanie na składniki krwi 36%planowanie terminów wizyt 30%

historia choroby 24%wykaz procedur medycznych 24%

decyzje organizacyjne 21%dane przekazywane

do jednostek nadzorujących 18%

oddziały szpitalne 97%

izba przyjęć, szpitalny oddział ratunkowy 94%

pracownie diagnostyczne 83%

poradnie ambulatoryjne 56%

sala operacyjna 47%

poza szpitalem (np. w karetce pogotowia) 14%

przy łóżku pacjenta 11%

jednokrotne wprowadzanie danych 84%generowanie dokumentów bezpośrednio z syst.informat. 81%

oszczędność czasu 81%bieżąca informacja o pacjentach 75%

bieżąca informacja o stanach magazynowych 72%znormalizowanie dokumentacji 69%

poprawa jakości obsługi pacjentów 69%ułatwienie poboru i rozliczanie podanych leków 66%

poprawa ergonomii pracy 63%zmniejszenie ilości pomyłek lub całkowite wyeliminowanie błędów 59%

efektywne wykorzystanie zasobów 53%brak 3%

wykonane procedury medyczne 73%raporty statystyczne 69%

raporty z kolejek oczekujących 65%raporty o zużyciu materiałów

i stanach magazynowych 62%raporty epidemiologiczne 58%

ilość hospitalizacji 58%raporty finansowe 54%

przebiegi pielęgniarskie 46%ilość wykonanych badań 42%raporty dot. czasu pracy 35%

w 2016 roku


30

p R a k T y k a

Prawo ochrony zdrowia nie nadąża za zmianami napędzanymi rozwojem techno-logii informacyjnych, co widać najlepiej na przykładzie dokumentacji medycznej. Dziś już prawie każdy lekarz i każdy podmiot medyczny korzysta z komputera, ale w przepisach dominują zapisy odnoszące się do dokumentacji papierowej.

obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej zo-stał odsunięty w czasie. Podmioty lecz-nicze, które zdecydowały się na infor-matyzację, pozostały jednak z nieroz-wiązanymi problemami wynikającymi z nieuwzględnienia w przepisach spe-cyfiki elektronicznego dokumentowania świadczeń.

Niełatwe początkiPo raz pierwszy w przepisach wykonaw-czych zapis o możliwości wykorzystania komputerów do prowadzenia dokumen-

Papierowe prawo i cyfrowe realia

prowadzenie e-dokumentacji medycz-nej miało stać się obowiązkowe już od 1 sierpnia 2014 roku, nie podjęto wcześ-niej żadnych działań nakierowanych na dostosowanie przepisów wykonawczych do zbliżających się zmian. Ostatecznie

IwOnA MAgdAlenA AleksAndrOwIcZ Prawnik w nZOZ „Przychodnia” sp. z o.o.

Poprzednie rozporządzenie dotyczą-ce dokumentacji medycznej obowiązy-wało od 1 stycznia 2011 roku. Mimo że


p R a k T y k a

tacji medycznej pojawił się na początku lat 90. Warunkiem było wówczas prze-chowywanie wydruków zapisów znaj-dujących się w komputerach. Biorąc pod uwagę zawarty w ówczesnym roz-porządzeniu wymóg prowadzenia do-kumentacji w sposób czytelny, a w mia-rę możliwości pismem maszynowym, wykorzystanie komputerów świadczyło o innowacyjności placówki.

Od tego czasu diametralnie zmieni-ły się nie tylko możliwości systemów informatycznych. Pierwsze pojawiają-ce się w zakładach opieki zdrowotnej komputery z drukarkami igłowymi to już tylko odległe wspomnienia. Dziś nie ma obowiązku przechowywania wydru-ków dokumentacji, w obawie przed utra-tą danych zapisanych na dyskietce czy w komputerze o pamięci równej pojem-ności współczesnych przenośnych noś-ników danych. Zwraca też uwagę zmia-na celu stosowania narzędzi informa-tycznych. O ile pierwotną przyczyną wykorzystania komputerów była popra-wa czytelności dokumentacji i ewentual-nie tworzenie bazy danych na potrzeby określonego zakładu opieki zdrowotnej, obecnie kluczową rolę odgrywa standa-ryzacja procedur i zapisów oraz prze-pływ informacji.

Pozyskiwanie danychWspółczesny pacjent częściej zmienia miejsce zamieszkania, nie tylko w ob-rębie kraju. Korzysta również z moż-liwości wyboru różnych podmiotów leczniczych. Z tego względu ogromne znaczenie dla przebiegu procesu diag-nostyczno-terapeutycznego zyskuje szybkie przekazywanie informacji i ich udostępnianie zgodnie z obowiązujący-mi przepisami, jedynie podmiotom do tego uprawnionym. Wiele trudności po-jawia się na styku dokumentacji papie-rowej i elektronicznej. Bliscy osób ko-rzystających ze świadczeń często zadają sobie pytanie, dlaczego podmiot leczni-czy odmawia im dostępu do dokumen-tacji medycznej. Problematyczne było opieranie się na oświadczeniach o dostę-pie do informacji o stanie zdrowia i do-kumentacji medycznej składanych w in-nym podmiocie leczniczym. Nowe prze-pisy wprowadziły znaczne ułatwienie dla pacjentów i świadczeniodawców w moż-liwości wykorzystania danych zawartych w systemie. Oświadczenia pacjenta zło-żone w postaci elektronicznej za pośred-nictwem systemu teleinformatycznego przechowuje się w Systemie Informa-cji Medycznej, czyli systemie teleinfor-

matycznym służącym przetwarzaniu da-nych dotyczących udzielonych, udziela-nych i planowanych świadczeń opieki zdrowotnej, udostępnianych przez syste-my teleinformatyczne usługodawców.

Zakres pojęciowyPomimo zmiany przepisów, nadal nie znajdziemy w nich odpowiedzi, co na-leży uznać za dokumentację medyczną. Jest to o tyle istotne, że zakwalifikowa-nie do kategorii dokumentacji medycz-nej przesądza o sposobie prowadzenia, udostępniania i archiwizacji.

W kolejnych rozporządzeniach za-kres dokumentacji wymienionej jako dokumentacja medyczna ulegał zmia-nom. Obecnie w rozporządzeniu znalazł się zapis stanowiący, że do dokumenta-cji medycznej zalicza się kartę uodpor-nienia i książeczkę szczepień. Wprowa-dzono również książeczkę zdrowia dzie-cka jako kolejny dokument uzupełniany w wersji papierowej. W ustawie o syste-mie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. 2015 poz. 636 ze zm.) zapisano, że do elektronicznej dokumentacji medycz-nej zalicza się:

a) dokument elektroniczny umożli-wiający usługobiorcy uzyskanie świad-czenia opieki zdrowotnej określonego rodzaju, w przypadku usługodawcy bę-dącego świadczeniodawcą, apteką ogól-nodostępną lub punktem aptecznym;

b) dokumentację medyczną indywi-dualną, z wyłączeniem skierowań, w ro-zumieniu rozporządzeń o dokumentacji medycznej, wytworzoną w postaci elek-tronicznej.

Odpowiedź na pytanie, co należy za-liczyć do dokumentacji medycznej, nie jest jasna.

Przyszłość regulacjiKolejne rozporządzenia dotyczące do-kumentacji medycznej, wydawane za-równo na gruncie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, jak i ustawy o pra-wach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjen-ta, nie wprowadzały rewolucji i w prak-tyce stanowiły zmodyfikowaną wersję

tych samych rozwiązań prawnych. Prze-de wszystkim zwraca uwagę fakt, że przez przeszło dwadzieścia lat nie uda-ło się wypracować precyzyjnych zapi-sów na gruncie jednego aktu prawnego, który obejmowałby swoim zakresem ca-łokształt dokumentacji, z jaką lekarz ma do czynienia w swojej codziennej pra-cy. Mimo że wykorzystanie narzędzi in-formatycznych jest coraz powszechniej-sze, na gruncie rozporządzenia z dnia 9 listopada 2015 roku w sprawie rodza-jów, zakresu i wzorów dokumentacji me-dycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. 2015 poz. 2069), nadal najwię-cej miejsca poświęca się papierowej do-kumentacji medycznej. W kontekście braku istotnych zagadnień dotyczących dokumentowania świadczeń, duże na-dzieje należy wiązać z kolejnymi nowe-lizacjami ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Docelowo ten właś-nie akt prawny powinien stać się najważ-niejszą regulacją dotyczącą dokumento-wania świadczeń i wszelkich czynności związanych z aktywnością zawodową personelu medycznego. Biorąc pod uwa-gę zastosowanie dokumentacji medycz-nej w codziennej pracy podmiotów lecz-niczych, kluczowe przepisy dotyczące dokumentowania świadczeń nie powin-ny być zawarte w akcie wykonawczym do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczni-ku Praw Pacjenta.

Papierowe perspektywyObecnie dopuszczalne jest prowadze-

nie dokumentacji medycznej w postaci papierowej lub elektronicznej. Chociaż komputery są standardowym wyposaże-niem większości oddziałów szpitalnych czy gabinetów lekarskich, nadal trudno wyobrazić sobie pacjenta, który wycho-dzi z podmiotu leczniczego bez jakiej-kolwiek kartki papieru. Zanim nastąpi pełna digitalizacja, konieczne jest kom-pleksowe uporządkowanie licznych ak-tów prawnych dotyczących wszystkich dokumentów pojawiających się przy kontakcie pacjenta z systemem ochrony zdrowia.

»�Pomimo zmiany przepisów nadal trudno określić,�Pomimo�zmiany�przepisów�nadal�trudno�określić,��co�jest,�a�co�nie�jest�dokumentacją�medyczną.�Sposób�kwalifikacji�informacji�przesądza�z�kolei��o�sposobie�gromadzenia�i�archiwizacji.�«


32

p R a k T y k a

Pierwszy dzień konferencji zainte-resuje zwłaszcza przedstawicieli ryn-ku farmaceutycznego, z kolei w drugim dniu program skupi się na zagadnieniach ważnych dla rynku ochrony zdrowia. Nowoczesna ochrona zdrowia i farma-cja, technologie informacyjno-komuni-

kacyjne i rozwiązania stawiające na ja-kość oraz płynną organizację procesów zarządczo-organizacyjnych to tematy, które będą w centrum dyskusji plenar-nych, licznych wykładów zaproszonych ekspertów z Polski i zagranicy, sesji war-sztatowych.

Wizytówką Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” jest atrakcyjny pro-gram merytoryczny współtworzony z wiodącymi organizacjami rynku ochro-ny zdrowia i liderami opinii, w tym m.in. Polską Federacją Szpitali, Uczelnią im. Łazarskiego w Warszawie, Polską Unią Szpitali Klinicznych, Izbą Gospodar-czą „Farmacja Polska”, Polskim Towa-rzystwem Farmaceutycznym, Naczelną Izbą Aptekarską. Pośród kilkudziesięciu wykładów i sesji tematycznych przygo-

Forum innowacji w ochronie zdrowia2 dni, 900 uczestników, ponad 60 ekspertów, debaty liderów, 9 sesji tematycznych i warsztatów oraz Gala Liderów Ochrony Zdrowia – czasopismo Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia zaprasza na 21 edycję Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia” (21–22 kwietnia, Hotel Marriott, Warszawa).

towano dwie debaty: „Pacjent w cen-trum. Jakość – Koordynacja – Opieka” oraz „Opieka farmaceutyczna”. Rozmo-wy w gronie ekspertów poprowadzi Iwo-na Schymalla.

Podczas FORUM odbędzie się 9 se-sji tematycznych o charakterze szkole-niowym:– Reorganizacja przez informatyzację– Dobre praktyki zarządzania szpitalem– Doświadczenia szpitali europejskich

(sesja w języku angielskim)– Innowacyjne zamówienia publiczne– Opieka koordynowana– Trendy e-zdrowia– Perspektywy dla innowacji– Optymalizacja procesów w dystrybu-

cji farmaceutycznej– Rynek farmaceutyczny dziś i jutro

Konferencji towarzyszyć będzie wy-stawa innowacyjnych rozwiązań dla ochrony zdrowia. Wydarzenie zwieńczy Gala Liderów Ochrony Zdrowia – uro-czystość wręczenia nagród w corocznym plebiscycie czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Na Forum organizatorzy zaprasza-ją menedżerów placówek medycznych, przedstawicieli parlamentu, samorządów lokalnych, organizacji rynku medyczne-go, firm farmaceutycznych, producentów farmaceutycznych, firm łańcucha dys-trybucji; lekarzy i pielęgniarki, studen-tów uczelni medycznych, pracowników działów IT i administracyjnych w przy-chodniach/szpitalach oraz wszystkie za-interesowane osoby reprezentujące sek-tor ochrony zdrowia i farmacji. Udział w Forum jest bezpłatny.

Harmonogram i rejestracja: www.osoz.pl/forum2016

ZAPROSZENIE

»�Inspirujące wykłady�Inspirujące�wykłady�ekspertów�z�Polski�i�zagranicy,�praktyczne�warsztaty�i�gorące�dyskusje.«


p R a k T y k a

JustynA skOwyrA, effIOM uMAn-ntuk Printedhealth.com

Druk trójwymiarowy pojawił się po raz pierwszy w latach 80 dwudziestego wie-ku. Opracowano takie technologie, jak stereolitografia (SLA), wykorzystują-ce laser do zestalania żywicy fotopoli-merowej czy selektywne spiekanie lase-

Druk 3D.

Drukarki 3D w kilkadziesiąt minut tworzą personalizowane elementy szkieletu, korony zębów, protezy, modele narządów wewnętrznych. Precyzyjnie, zgodnie z anatomią pacjenta. Wizje naukowców sięgają jednak o wiele dalej – do produkcji ludzkich tkanek oraz organów. Co dziś oferuje druk 3D w medycynie i jakie są bariery rozwoju nowej technologii?

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

Od science-fiction do praktyki klinicznej


3�

p R a k T y k a

rem (SLS) w oparciu o materiał w posta-ci proszku. Do opisu technik początkowo używano terminu szybkie prototypowa-nie (rapid prototyping, RP). Uważano, że RP znajdzie największe zastosowa-nie w wytwarzaniu pojedynczych mode-li produktów na potrzeby przemysłowe.

Obecnie druk przestrzenny, zwany też addytywnym wytwarzaniem (additi-ve manufacturing), przeżywa niesamo-wity rozwój. Jest to związane z wygasa-niem patentów, a przez to zwiększeniem

dostępności technologii 3D. Wiele dru-karek, np. bazujących na metodzie osa-dzania stopionego materiału (FDM), znalazło się w zasięgu finansowym prze-ciętnego człowieka. To właśnie dziś, nie-wielkim kosztem, naukowcy i innowa-torzy mogą swobodnie prowadzić swo-je badania wykorzystując konsumenckie drukarki.

Metody druku przestrzennegoDruk przestrzenny oferuje wiele metod pozwalających otrzymać trójwymiarowy model. W medycynie znajduje zastoso-wanie kilka z nich:• Osadzanie stopionego materiału (Fu-

sed Deposition Modelling, FDM)• Stereolitografia (Stereolithography,

SLA)• Selektywne Spiekanie Laserem (Se-

lective Laser Sintering, SLS)• PolyJet• Bezpośrednie spiekanie laserem prosz-

ków metali (Direct Metal Laser Sin-tering, DMLS)

• Stapianie Wiązką Elektronów (Elec-trone Beam Melting, EBM)Bardzo istotne jest, żeby przy wybo-

rze metody na potrzeby medycyny wziąć po uwagę kilka czynników. Technolo-gie oferują różną szybkość i cenę druku, a niektóre – możliwość sterylizacji mo-delu. Równie ważny jest sam materiał, który wykorzystuje urządzenie – mogą to być materiały biodegradowalne, żywi-ce, stopy metali, tytan, różnorodne po-limery.

Wydruk obiektu, np. czaszki ludzkiej, przebiega w kilku etapach. Aby stwo-rzyć model przestrzenny musimy dys-ponować danymi medycznymi. Są to zazwyczaj skany uzyskane przez radio-logów za pomocą tomografii kompute-rowej lub metodą rezonansu magnetycz-nego. Dane te są następnie odpowiednio przekształcane do formy plasterkowej, by uzyskać model 3D zapisany w odpo-wiednim formacie. Uzyskany prototyp jest drukowany przez urządzenie i może być użyty od razu lub wymagać dodat-kowej obróbki.

Rynek w liczbachWedług szacunków firmy Canalys (2015), wartość rynku związanego z dru-kiem 3D (sprzęt, materiały oraz usłu-gi) w 2014 roku wyniosła 3,3 miliarda dolarów. Sektor stale rośnie i progno-zuje się, że w 2020 roku osiągnie po-ziom 20,2 miliarda dolarów. Jak dono-si firma Deloitte (2015), segment me-dyczny stanowi ok. 15% całej branży

Projekt Open HandKoszt profesjonalnej protezy ręki może sięgać 100 000 USD. Nic dziwnego, że większości pacjentów po prostu na nią nie stać. Open Hand Project to inicjatywa, której celem jest wypracowanie wolnej od patentów, opartej na druku 3D technolo-gii produkcji protez. Tak, aby stały się do-stępne dla każdego człowieka po amputa-cji kończyny. Strona internetowa projektu: www.openhandproject.org

Foto: Open Hand Project


p R a k T y k a

druku 3D. Największe znaczenie w na-ukach medycznych mają obecnie roz-wiązania stosowane w stomatologii oraz audiologii (aparaty słuchowe). Przyto-czone dane nie zaskakują. Elastyczność i mobilność technologii otwierają nowe możliwości tworzenia spersonalizowa-nych rozwiązań dla pacjentów.

Dlaczego druk 3D i medycyna?Najważniejszym powodem jest wspo-mniana elastyczność. Klasyczne metody wytwarzania mają swoje ograniczenia i często nie pozwalają na produkcję bar-dzo skomplikowanych elementów w ob-rębie jednego procesu. Obecnie dysponu-jemy drukarkami, które operują materia-łami podporowymi czy wypełniającymi, które są łatwo usuwalne, np. poprzez wy-

mycie specjalnymi rozpuszczalnikami. Pozwala to na tworzenie skomplikowa-nych przestrzennie, warstwowych i bar-dzo szczegółowych wydruków. Zarówno czas jak i koszt wykonania na drukarce jednego obiektu często są dużo korzyst-niejsze w porównaniu do metod przemy-słowych.

Polska a druk 3DNiestety, świadomość o możliwościach technik przyrostowych jest w środowi-sku medycznym niska. Nie oznacza to jednak, że nie są one wykorzystywane. W wielu ośrodkach w kraju prowadzone są innowacyjne projekty badawcze, uży-wa się druku w najlepszych gabinetach stomatologicznych czy na salach opera-cyjnych. Upowszechnienie drukarek 3D

w szpitalach czy klinikach wydaje się tylko kwestią czasu.

ChirurgiaJednym z bardziej spektakularnych za-stosowań druku jest tworzenie prototy-pów na potrzeby chirurgii. Świetnym przykładem jest działalność zespołu le-karzy pod kierownictwem prof. Ada-ma Maciejewskiego w Centrum Onko-logii w Gliwicach. Pacjentów, u których

Zdję

cie:

Wak

e Fo

rest

Inst

itut

e Fo

r R

egen

erat

ive

Med

icin

e

Narządy na zamówienieNaukowcy na całym świecie pracują nad technologiami druku ludzkich narządów. Największe postępy osiągnięto dotąd w zakresie druku komórek skóry, ale am-bicje sięgają o wiele dalej – do produkcji narządów wewnętrznych człowieka. Nie jest to takie proste, gdyż każdy organ skła-da się wielu rodzajów różnych tkanek, na-czyń krwionośnych, połączeń nerwowych itd. Na zdjęciu: druk struktury nerki w la-boratorium Wake Forest Institute For Re-generative Medicine.

»�W zeszłym roku dokonano wszczepienia implan��W�zeszłym�roku�dokonano�wszczepienia�implan�tów�kręgów�szyjnych�u�1��letniego�pacjenta.«


3�

p R a k T y k a

w wyniku rozwoju nowotworu konieczne było usunięcie fragmentu twarzoczaszki, ratują przed ryzykiem utraty podstawo-wych funkcji życiowych – np. samodziel-nego oddychania i możliwości jedzenia. Bazując na zdjęciach z tomografii kom-puterowej lub rezonansu magnetyczne-go, opracowywane są projekty 3D, a na-stępnie drukowane modele czaszki i ko-ści strzałkowej (służące jako materiał do zastąpienia kości twarzoczaszki). Dzięki temu, jeszcze przed operacją chirurdzy mają możliwość zaplanowania cięć kości i poszczególnych etapów operacji. Przy-śpiesza to i usprawnia znacząco cały za-bieg, a ponadto umożliwia pacjentowi nie tylko odzyskanie zdrowia, ale także wy-glądu zbliżonego do tego sprzed operacji. Wykorzystując wspomnianą technologię, prof. Maciejewski dokonał przełomowej operacji przeszczepu twarzy. Za spekta-kularny zabieg polski chirurg został wy-różniony przez Amerykańskie Towarzy-stwo Chirurgii Rekonstrukcyjnej i Mikro-naczyniowej nagrodą za najlepszy zabieg rekonstrukcyjny w 2013 r. Adam Koleś-nik w Centrum Zdrowia Dziecka chęt-nie sięga do drukowanych modeli serca. Wykorzystuje je do przygotowania ope-racji i komunikacji zabiegu pacjentowi. W analogiczny sposób modele 3D poma-gają w planowaniu operacji w innych ob-szarach medycyny.

Implanty i rusztowaniaNie tylko prototypy znajdują zastoso-wanie w medycynie. Za pośrednictwem niektórych technik możemy otrzymywać obiekty wykonane z wysoką precyzją, np. z tytanu. Wydruki te mogą być wszcze-piane do ciała ludzkiego i pełnić funk-cję implantów. Sprawdza się to zwłasz-cza w trudnych przypadkach, kiedy ko-nieczne jest wykonanie nietypowego i skomplikowanego obiektu. W zeszłym roku dokonano wszczepienia implan-tów kręgów szyjnych u 12-letniego pa-cjenta w Peking University Third Hospi-tal w Pekinie. W przypadku zastosowań

Zdjęcie: StrataSys

Indywidualizacja i szybkośćJedną z dziedzin, gdzie druk 3D rozwija się dynamicznie, jest stomatologia. Na podstawie zdjęć, drukarka 3D tworzy mo-del uzębienia, może przygotować korony, mosty, elementy stosowane w ortodoncji. Zbędne stają się nieprecyzyjne wyciski do odlewów gipsowych. Największą barierą pozostaje nadal wysoka cena tego typu urządzeń. Na zdjęciach: model uzębienia i drukarka 3D Stratasys.Zdjęcie: StrataSys


p R a k T y k a

medycznych, jakość i bezpieczeństwo są kluczowym czynnikiem. Implanty opuszczające laboratoria muszą spełniać najwyższe wymagania narzucane przez międzynarodowe agencje. Zaledwie kil-ka tygodni temu, Amerykańska Agen-cja ds. Żywności i Leków (FDA) wyda-ła zgodę na dopuszczenie na rynek sper-sonalizowanych tytanowych implantów czaszkowych i czaszkowo-twarzowych.

W poszukiwaniu najbardziej opty-malnych materiałów do wytwarzania implantów, obecnie prowadzi się badania na biodegradowalnymi polimerami, ce-ramiką czy stopami metali. W weteryna-rii testuje się biodegradowalne implanty na potrzeby leczenia ubytków w tkance kostnej i chrzestnej. Stanowią one rusz-towanie, które z czasem się wchłania, a w jego miejsce pojawia się zregenero-wana kość właściciela. Nad tym rozwią-zaniem, i jego późniejszą implementa-cją u ludzi, pracują naukowcy z Wydzia-łu Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej i ze spółki typu spin-off Materials Care.

StomatologiaStomatologia jest obszarem, w którym druk 3D jest na Zachodzie od dawna stosowany. Podkreśla się przydatność w wytwarzaniu koron, mostów, modeli oraz w licznych zabiegach w ortodoncji. Technologie przyrostowe, mimo wyso-kiego kosztu w porównaniu do klasycz-nych metod, usprawniają i umożliwiają pracę w bardziej komfortowych warun-kach, z korzyścią dla pacjenta jak i leka-rza. Do głównych zalet należy wysoka automatyzacja, znaczące skrócenie cza-su oraz zniesienie ograniczeń związa-nych z niedoskonałością pracy człowie-ka. Eliminowane są także czasem prob-lematyczne procesy, np. konieczność pobierania wycisków do stworzenia gip-sowych modeli uzębienia. Stomatolog za pomocą skanera jest w stanie pobrać obraz, a następnie utworzyć przestrzenny model zębów pacjenta. Dzięki temu, że wszystkie pliki magazynowane są w for-mie cyfrowej, stomatolodzy mają dostęp do historii pacjenta za pomocą kilku klik-nięć myszką. Cały proces – od zeskano-wania do wydruku gotowego modelu – może odbywać się w jednym gabinecie, nawet w trakcie tego samego dnia.

FarmacjaRealizowanie zaleceń terapeutycznych przez pacjentów (tzw. compliance) od za-wsze stanowi problem. Jest to szczegól-nie widoczne u chorych cierpiących na

schorzenia cywilizacyjne, takie jak nad-ciśnienie czy cukrzyca, którzy przyjmują wiele leków. Naukowcy pracujący w ze-spole Clive Robertsa z Notthingam Uni-versity postawili sobie za cel stworzenie jednej tabletki, która zawierałaby wie-le leków. Substancje mogłyby być dru-kowane w polimerach o różnych właści-wościach – opóźniających bądź wydłuża-jących uwalnianie czy umożliwiających wchłonięcie dawki leku w konkretnym miejscu układu pokarmowego.

Innym rozwiązaniem, które w zna-czący sposób może wpłynąć na popra-wienie farmakoterapii, jest wytwarzanie dawek leku dopasowanych do indywi-dualnych potrzeb pacjenta. Firmy farma-ceutyczne zazwyczaj rejestrują kilka naj-bardziej popularnych dawek. Niektórzy pacjenci wymagają jednak alternatyw-nego dawkowania. Dr Mohamed Albed

Alhnan z University of Central Lancashi-re w Preston pracuje nad takimi rozwią-zaniami. Szczególnie dedykowane są pacjentom pediatrycznym lub chorym cierpiącym na schorzenia ośrodkowego układu nerwowego. Drukarka znajdująca się przykładowo w szpitalu, mogłaby za-spokajać potrzeby pacjentów na tabletki z dawkami niedostępnymi standardowo.

Drukowane leki powoli zaczyna-ją się pojawiać na rynku. W 2015 roku, FDA zatwierdziła pierwszy na świecie lek (Spiritam) uzyskiwany metodą dru-ku 3D. Producentom udało się uzyskać postać farmaceutyczną pozwalającą na umieszczenie bardzo dużej dawki leku w jednej tabletce. Substancja lecznicza

Zdjęcie: LayerWise

Części zamienneImplant wszczepiony 83-letniej pacjent-ce cierpiącej na zapalenie dolnej kości szczękowej. Drukarka 3D stworzyła ele-ment w kilka godzin. Tradycyjny proces produkcji trwałby kilka dni. Tego typu za-biegi – ze względu na konieczność dopa-sowania elementów kostnych – trwają zazwyczaj 20 godzin. Idealne skalowanie na etapie druku pozwoliło skrócić opera-cję do zaledwie 4 godzin.

»�Na rynku pojawiają się�Na�rynku�pojawiają�się�pierwsze�leki�drukowa�ne�w�technologii�3D.«


3�

p R a k T y k a

uwalniania jest natychmiast po kontakcie z wodą, czego nie udało się osiągnąć po-przez klasyczne metody wytwarzania.

OrtopediaNie można mówić o szybkim prototypo-waniu z pominięciem ortopedii. Obecnie drukowane są spersonalizowane usztyw-nienia na nadgarstki, protezy nóg, a na-wet gorsety ortopedyczne. Te ostatnie, wytwarzane są na Wydziale Wzorni-ctwa Akademii Sztuk Pięknych w War-szawie. Często są dużo lżejsze, wygod-niejsze i tańsze niż ich tradycyjne odpo-wiedniki. Metoda świetnie się sprawdza w zastosowaniach dopasowanych do po-jedynczego pacjenta, a wydruki często spełniają dodatkowe funkcje, np. przy-pominają dłonie superbohaterów. Bar-dzo głośno swojego czasu było o pro-tezie wydrukowanej na domowej dru-karce 3D. Model dłoni został stworzony dzięki staraniom pasjonatów tworzących projekt Open Hand. Twórcy skonstruo-wali modele wraz z instrukcjami i udo-stępnili je dla każdego użytkownika In-ternetu. Koszt takiej ręki to kilkaset do-larów, a spełnia ona swoje podstawowe funkcje. Trend open-source-owych plat-form coraz bardziej się rozwija i może-my znaleźć wiele modeli, np. w zbiorach OpenBionics.

Ograniczenia technologiiDruk 3D w medycynie ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Na

wstępie należy zaznaczyć, że na chwilę obecną nie jest on odpowiedni dla każ-dej działki medycyny. Inną kwestią jest to, że spersonalizowane produkty nie za-wsze będą należały do najtańszych, przez co ich dostępność może być ograniczona. Liczne rozwiązania wymagają dalszych badań i upłyną lata, zanim będą stoso-wane powszechnie. Potrzeba ponadto czasu do wzbudzenia zaufania zarów-no wśród pacjentów, jak i lekarzy. Dziś, w dużej mierze przez niewiedzę, wielu z nich podchodzi ostrożnie do kolejnych innowacji. Kwestią budzącą wątpliwo-ści jest także precyzja i dokładność dru-ku. Dostępne techniki, np. PolyJet, ofe-rują wydruki z dokładnością 0,1–0,3 mm w płaszczyźnie X–Y, 16–30 μm w osi Z. Wielkim wyzwaniem dla środowiska medycznego jest także konieczność pra-cy w interdyscyplinarnych zespołach. W procesie tworzenia rozwiązań równie ważna jest wiedza medyczna, co tech-niczna. Należy nauczyć się rozmawiać wspólnym językiem i respektować wie-dzę i umiejętności drugiej strony.

Dalsze perspektywyMimo wspomnianych przeciwności, druk trójwymiarowy w medycynie roz-wija się bardzo intensywnie. Oprócz druku z metalu, ceramiki czy biodegra-dowalnych polimerów, zaczynają poja-wiać się pierwsze projekty wykorzystu-jące żywe komórki ludzkie. Bioprinting to na razie fascynująca koncepcja, która być może już niebawem stanie się stan-dardem medycyny.

Technologia druku przestrzennego stanowi odpowiedź na potrzeby współ-czesnej medycyny, gdzie liczy się perso-nalizacja, precyzja i poprawa jakości ży-cia pacjenta. Obecnie druk 3D to nadal stosunkowo droga innowacja, ale za kil-ka lat można spodziewać się spadku cen i coraz doskonalszych urządzeń. W bu-dowaniu nowej jakości w praktyce kli-nicznej biorą też udział polscy lekarze i naukowcy.

Printed Health (PrintedHealth.com) to cykl konferencji, warsztatów i spotkań skupionych na druku przestrzennym w medycynie. Celem Printed Health jest praktyczne rozpowszech-nienie wykorzystania druku 3D w medycynie oraz promowanie powstawania nowych roz-wiązań z wykorzystaniem tej technologii. PH to nie tylko pojedyncze wydarzenia, ale prze-strzeń do poszerzania horyzontów, zdobywa-nia wiedzy i nawiązywania kontaktów z eks-pertami ze świata medycyny i technologii. Strona internetowa: www.printedhealth.com

r e k l a m a

WWW.KTOMALEK.PL

Na stronie www.ktomalek.pl możesz teraz zamawiać leki przez Internet. Zakupy odbierzesz w najbliższej, wybranej aptece, gdzie również dokonasz płatności.Prosto. Wygodnie. Bezpiecznie.

ODBIerZ I ZAPŁAĆ W APTeCeZAMÓW PRZEZ INTERNET

»�Produkcja implantów�Produkcja�implantów�trwa�kilka�godzin,�a�nie�jak�dotychczas�–�kilka�dni.«


p R a k T y k a

TRZYMAJ RĘKĘ NA PULSIEPRZYJEDŹ PO WIEDZĘ I UMIEJĘTNOŚCI

ZAPOZNAJ SIĘ ZE SPRZĘTEM I NOWOCZESNYMI TECHNOLOGIAMI W MEDYCYNIE


�0

o p I N I e

Industrial Fair

Congress

Academy

Networking

19–21 April 2016

Berlin, Germanywww.conhit.com

Visit Europe‘s leading event for Health IT

OrganizerWith participation of Sponsor

GOLD Partners

SILVER Partners

In association with

��

PolishHealthcare_conhIT2016_205x285_en.indd 1 11.02.2016 09:01:12

�1Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

o p I N I e

MedIcA-tradefair.com

Recording and collecting data is an activ-ity that seems to make many people hap-py. Weather records date back many cen-turies, as well as some genealogy. Col-lecting data about oneself often serves as a motivational tool. The weight is record-ed to see if you lose it. Writing down the kilometers you have run makes it clear whether there has been a performance in-crease. There is nothing new about this. New, however, is the equipment used to collect this data is. The notebook has long since outlived its usefulness. Smartphone apps or specially developed wearables help to gather and store data. Users who collect data about their own performance or bodily functions call this self-tracking or, in a broader sense, “quantified self”. The latter also describes the will to im-prove the environment.

While top athletes have long since been capturing their own vitality pa-rameters to improve their performance, the vast majority of people have only recently recognized these possibilities since there now are simple apps for the smartphone. Pre-installed on the devic-es, they invite you to count your steps or to measure your heart rate. But how is a wearable defined? Christian Stammel, founder of WT | Wearable Technologies, explains it this way: “We define ‘weara-bles’ as all electronic devices worn close to the body, on the body or even in the body. These can come in a variety of dif-ferent form factors; for example a wrist-band, glasses or even a smart patch. Over the past years we have seen technology being integrated into all kinds of devic-es one can wear. Engineers are able to do

this because of new innovative hardware designed to make technology wearable. From a target market perspective you can distinguish between devices within the following categories: sports&fitness, health&wellness, safety&security and lifestyle&wellness.”

Wearable instead of visiting the doctor Health in particular is always a hot top-ic of debate, because the collected data can be used by or given to a third par-ty such as doctors, insurance companies and hospitals. This is why those parties have to meet very high demands: “Med-ical products have to meet very high cer-tification standards, especially if their in-tended type of use is to be worn 24/7”, says Stammel. He continues: “There are quite a few products on the market which can be used for health tracking purpos-es, like smart blood pressure cuffs etc., but which do not necessarily have CE approval or the local market equivalent. This means that a doctor is not official-ly allowed to use this data for his diagno-sis but can use the collected data to gain insights for the anamnesis. This prod-uct category is now examined widely by health insurance companies as they offer an interesting new problem solving ap-proach for the struggling health care sys-tem. Of course these wearable products – even if they are not medically certified - should meet all technical regulations of the market where they are being sold.”

Can a wearable therefore replace a trip to the doctor? Probably not. Howev-er, the new technologies may offer an ad-vantage for chronically ill people - for ex-ample, if the blood sugar levels or blood

pressure can be checked by the physician via data transmission on a regular basis. A patient could then be asked to only visit a doctor when needed which would save resources. Additionally, certain de-vices could also be used in the field of rehabilitation to document the perform-ance improvements of patients.

Whether the trend that employers or health insurance companies subsidize the use of wearables will continue, time must show. While various companies and in-surers in the United States already ven-ture down this road, in Europe there is still a discussion if the protection of data is given, or whether a community of sol-idarity should even subsidize such “life-style products”. What seems certain is that the next few years will be exciting for all those who carefully follow the path of wearables and their options.

How wearables change our lives?They can be seen everywhere: at the wrists, in the ear, clipped to the belt. Weara-bles are small technical assistants who are built to collect and partially also to analyze data. Some of them collect measurable health data, for example the body temperature or the heartrate, others “only” count their user’s steps or measure the surrounding UV radiation. The fact is, however, that wearables are en vogue and are used for many different cases.


�2

o p I N I e

MedIcA-tradefair.com

The results are publishes in the Interna-ts are publishes in the Interna-tional Journal of Healthcare Technologyl of Healthcare Technology and Management.

The advent of electronic healthcare records and the mobile computer in the form of the laptop, tablet and smart phone has led to the notion of patient em-powerment. The new medical ethos that began to emerge in the mid-2000s was of a transformation of the traditional health-care system into a modern digital system in which we, as patients, have access to the information and knowledge previ-ously available only to medical profes-sionals and can now meet our physicians on a more equitable footing.

Søsser Brodersen and Hanne Linde-gaard of the Center for Design, Innova-tion and Sustainable Transitions at Aal-borg University Copenhagen, explain how the headline proclamations that fu-ture patients will take of themselves via tele-healthcare systems are yet to hap-pen. Patients would not interact with a face-to-face meeting with stethoscopes and sphygmomanometers and a “stick-out-your-tongue”, but via digital sensors and domestic diagnostic devices and a video conference call to their doctor.

“In Scandinavia, the design of future healthcare systems and healthcare tech-nology innovation are top priorities for politicians and technology developers,” the researchers argue. “ An ageing pop-ulation and an increasing number of pa-tients who are living with chronic diseas-es have led to increased healthcare sys-tem costs,” they add. The same can be said for many other parts of the world. Information and communication tech-nology (ICT) could be key to reduc-ing the number and length of hospital visits in the digital age. But, to make the necessary adaptations to healthcare and upgrade us to the Patient 2.0 para-digm, there are many issues yet to be ad-dressed and questions to be answered: will the technology-based, self-manage-ment view result in an increased number

of technologies in private homes? How will the vision change the relationships between doctors and patients, and pa-tients and relatives in practice? How will the newly-empowered patients (or their relatives) become experts on their own illnesses? How will patients’ identities shift from being ‘treated’ to being ‘em-powered’ when living with a chronic ill-ness?

The transfer of power to patients will inevitably involve additional work and costs for someone, but perhaps reduce the burden on the healthcare worker. The researchers argues that the changes will have implications beyond the econom-ic and logistic gains anticipated by pol-iticians looking to free up hospital beds and reducing waiting times. But, while our evolution into Patient 2.0 means we could undergo home diagnosis and home treatment and continue to work or live out our retirement, Patient 2.0 will have to learn how to share the responsibility for their own health, seek information, stick to medication regimes, measure vi-tal signs and be attentive to symptoms.

The researchers’ case studies of elder-ly and chronically ill patients show that a 150-year old Patient 1.0 tradition might be overturned to the benefit of both pa-tient and physician, and perhaps even politicians.

Patient 2.0Researchers in Denmark explain how the new paradigm of a digital healthcare system, as it matures, is putting the picture of the doctor-patient relationship in an entirely new frame and not always in a positive way.

»��Information�and��communication�technol�ogy�(ICT)�could�be�key�to�reducing�the�number�and�length�of�hospital�visits�in�the�digital�age.«


o p I N I e

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

SAN_2015_005_ACC-CLASSIC_REKLAMA-205x285mm_DRUK.pdf 1 29/02/16 09:55


��

o p I N I e

MArek kubIckI falck Medycyna

Szpitale powiatowe i szpitale prywatnePomimo obchodzonego w ostatnim cza-sie hucznego jubileuszu 25 lat polskiej samorządności, którego bardzo ważnym elementem jest trzypoziomowa ska-la samorządności (gminy, powiaty, wo-

Gdyby faktycznie rola województw miała się jeszcze wzmocnić, to środki na szpitale powiatowe z pewnością zmale-ją, a szpitale te przekształcą się w roz-budowane interno-geriatrio-ZOL-e, a nie placówki z prawdziwego zdarzenia. O ile pewne zmniejszenie liczby szpitali po-wiatowych oraz zamknięcie oddziałów w niektórych przypadkach (np. położni-ctwo w miejscach, gdzie jest mniej niż 400–500 porodów rocznie) byłoby wska-

jewództwa), wielkim wygranym nowej zmiany są wojewodowie i województwa. Samorząd powiatowy z coraz większym niepokojem przygląda się nie tylko ma-pom potrzeb zdrowotnych (tworzonym głównie bez ich istotnego udziału), ale także deklarowanym planom likwidacji NFZ i (prawdopodobnie) budowy agend rządowych do rozdziału funduszy, umo-cowanych na poziomie samorządu wo-jewódzkiego.

Zarządzanie zmianą, czyli rok 2016 i dalejOstatnie aneksy umów z NFZ, przesu-nięcie kolejnej kontraktacji na 2017 rok oraz słowa ministra Konstantego Radziwiłła, że NFZ nie zostanie zlikwi-dowane przed 2018 r., oznaczają, że katastroficzne wizje zapaści polskiego sektora zdrowotnego bądź bardzo gwałtownych zmian raczej się nie zisz-czą. Nie oznacza to jednak, że podmio-ty funkcjonujące w tym obszarze mogą spać spokojnie. Jest już raczej pewne, że przynajmniej kilka grup właściciel-skich powinno poważnie przemyśleć swoje dalsze działania.

��Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 2/2016

o p I N I e

zane, o tyle oddanie w ręce polityków decyzji o przyznawaniu kontraktów/fi-nansowaniu prawdopodobnie nie wpły-nie dobrze na budżety samorządów po-wiatowych.

Nie tylko publiczne szpitale powia-towe powinny się bać. Właściciele pry-watnych szpitali powiatowych, chirurgii jednego dnia, bądź innych monospecja-listycznych jednostek (okulistyka, urolo-gia, kardiologia) mogą być niemal pew-ni, że finansowanie z budżetu NFZ zo-stanie istotnie zmniejszone, a tworzenie nowych jednostek – ograniczone. W nie-których przypadkach występuje realna groźba utraty całości kontraktu.

AOS – prywatne placówkiCoraz wyraźniej widać tendencje do koordynacji opieki, jak i skupianiu jej w rękach dużych jednostek. Tym samym mniejsze placówki w starciu z dużymi szpitalami marszałkowskimi lub inny-mi jednostkami publicznymi mogą mieć małe szanse na przebicie się.

Strategia przetrwania dla osób o sil-nych nerwach i przy braku dużych kre-dytów oznacza bardzo wnikliwe śle-dzenie modyfikacji prawnych i próby płynnego dostosowania się do zmienia-jącej się rzeczywistości oraz rozbudo-wy usług komercyjnych, POZ-u, bądź innych usług, które nie zostaną objęte limitem. Ci, którzy nie mają tyle zdro-wia, powinni poważnie rozważyć kon-solidację albo sprzedaż swojej działal-ności większym podmiotom. Podpisując aneks na 2016 r. wciąż mogą uzyskać dobrą cenę. A ryzyko w większych jed-nostkach, które stać na kilkuletnie za-wirowania bądź dokładanie do interesu, rozkłada się inaczej.

POZTo jedyna grupa właścicieli, która (przy-najmniej na razie) może spać spokojnie. Choć Ministerstwo Zdrowia niejedno-znacznie ocenia istniejące praktyki le-karzy rodzinnych, nikt nie mówi o obni-żaniu stawki kapitacyjnej, tudzież ogra-niczaniu ich roli. Jedynym zagrożeniem może być nałożenie nowych obowiąz-ków. Uwzględniając dotychczasową praktykę, w przypadku poszerzenia za-kresu zadań można będzie się spodzie-wać dodatkowych funduszy.

Zmiana w organizacjiBiorąc pod uwagę powyższe perspekty-wy funkcjonowania podmiotów na ryn-ku zdrowia, przedstawiam kilka rad do-tyczących przetrwania i dostosowania

organizacji do zmieniającego się otocze-nia biznesowego.

Po pierwsze: nie wszystko da się zmienićDobry lider wie, że nie wszystko w orga-nizacji da się zmienić. Koń pociągowy nawet przy najlepszym treningu nie bę-dzie tak dobry, jak koń wyścigowy. Po-dobnie placówka działająca w ramach kontraktu z NFZ i funkcjonująca w ma-łym miasteczku nie zbuduje nagle bar-dzo dużej komercji – po pierwsze brak siły nabywczej u potencjalnych klien-tów, po drugie brak lekarzy, a po trze-cie – konieczność dostosowania loka-lu, personelu, procedur itd. Wszystko to sprawia, że przekształcenie placów-ki NFZ w komercyjną skazane jest na niepowodzenie. Nie oznacza to jednak, że nie można próbować rozwiązań po-średnich. Jedna z większych placówek zastosowała rabat 20% na wizytę ko-mercyjną dla osób które wypełniły de-klaracje POZ, jednocześnie ustalając ją na niskim, jak na obecne warunki, po-ziomie 80 zł/konsultacja. Właściciel na każdej konsultacji zarabiał niewie-le, ale stworzenie dość niskiej ceny po-mogło mu w wytworzeniu wolumenu i w perspektywie 2 lat usługi komercyj-ne wzrosły wielokrotnie (z 10 do ponad 130 tys. zł/miesięcznie).

Po drugie: wskaż pracownikom cel zmian i wyjaśnij ich sensWiększość osób odruchowo boi się zmian. Oznaczają one bowiem nie tyl-ko możliwość poprawy sytuacji, ale tak-że jej pogorszenia. Stąd przeprowadzając reformę spotkamy się z oporem wśród pracowników. Może to być otwarty bunt, ale znacznie częściej jest to bierny opór i ukryte sabotowanie procesu zmiany. Przykładowo, jeżeli w oczekiwaniu na zmiany dyrektor szpitala powiatowego już teraz otworzy od niedawna nielimito-wane kontraktowo hospicjum (w części niewykorzystywanych łóżek, bądź zamy-

kając nierentowne położnictwo), z pew-nością spotka się z krytyką. Z drugiej strony każda zmiana, którą przeprowa-dzamy świadomie, jest lepsza od tej, do której jesteśmy zmuszeni stojąc pod ścia-ną. Stąd dobry lider musi w sposób kla-rowny, przystępny dla odbiorcy i przede wszystkim przekonujący wyjaśnić zmia-nę wszystkim interesariuszom – od pa-cjentów/klientów, poprzez lekarzy, po-zostały personel medyczny, a także pra-cowników administracyjnych. A w tym konkretnym przypadku – także radnym i lokalnym mediom.

Po trzecie: przemawiaj do emocji (uczuć), a nie rozumu (racjonalnego myślenia)Zmiana to przede wszystkim silne emo-cje. Stąd prezentowanie strajkującym pielęgniarkom arkuszy kalkulacyjnych z wyliczeniami Excela raczej nie jest najrozsądniejszym pomysłem. Pokaza-nie obrazowej wizji likwidacji wszyst-kich miejsc pracy versus czasowe zaci-skanie pasa może bardziej przemówić do rozsądku nawet bez wsparcia dokładny-mi wyliczeniami.

Po czwarte: nadmiar jest tak samo szkodliwy jak niedobórPrzekazując załodze wynik rozmów z ministrem zdrowia, z którego wynika, że prawdopodobieństwo likwidacji za-kładu wynosi 70%, nie jest najbardziej rozsądnym pomysłem. Zwłaszcza, jeżeli liczymy na to, że nasi pracownicy będą walczyć o jego przetrwanie, a nie o bły-skawicznie znalezienie nowego miejsca pracy. Na podobnej zasadzie, chwalenie się jednostkowymi sukcesami jest po-trzebne, ale jeżeli będziemy świętować każde drobne powodzenie może się oka-zać, że po dziesięciu sukcesach ludzie uznają, że jest już dobrze i zmęczeni zmianą przestaną się starać, uznając, że ich wysiłek może zostać ograniczony.

Zmiana to proces, który się nie kończyWniosek: jeżeli właśnie zakończyłeś zmianę w swojej organizacji i postano-wiłeś odpocząć, to powinna być to bar-dzo krótka chwila odpoczynku. Bo to, co wczoraj było dobre, dziś jest już nie-stety nieprzystającym do rzeczywisto-ści starym rozwiązaniem, z którego ju-tro wszyscy będą się śmiać. A jedynym stałym elementem w obecnej rzeczywi-stości biznesowej jest zmiana.

»��ażda�zmiana�to��nie�tylko�możliwość��poprawy�sytuacji,��ale�także�jej��pogorszenia.«


��

o p I N I e

1.

2.

3.

4.

5.

1. 2.

3. 4.

5.


o p I N I e

6.

7.

8.

9.

10

.

1. 2.

3. 4.

5.


��

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR Z jaw ISk ep IdemIolo gIc Z N yc h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. koszty leczenia.

GRUDZIEń STYCZEń

72 513 zł 67 195 zł

-5 318 zł

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OGÓŁEM GRYPA I PRZEZIĘBIENIE ALERGIA

ZMIAnA MIeSIĘCZnA W STyCZnIU W ODnIeSIenIU DO GrUDnIA

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2016 I 2015

STyCZeń WOJeWÓDZTWA O nAJnIżSZyCH I nAJWyżSZyCH kOSZTACH

Opolskie 52 846 złŚwiętokrzyskie 57 532 złKujawsko-Pomorskie 58 592 zł

Świętokrzyskie 3 157 złOpolskie 3 556 zł Kujawsko-Pomorskie 3 683 zł

Opolskie 732 złKujawsko-Pomorskie 775 złŚwiętokrzyskie 843 zł

Podlaskie 72 368 złDolnośląskie 73 522 złMazowieckie 81 543 zł

Dolnośląskie 5 116 złPodkarpackie 5 417 złMazowieckie 5 587 zł

Śląskie 1 177 złMazowieckie 1 233 złPodkarpackie 1 965 zł

PROGNOZA 2016 WOJeWÓDZTWA O nAJnIżSZyCH I nAJWyżSZyCH kOSZTACH

Opolskie 669 305 złKujawko-Pomorskie 686 904 złŚwiętokrzyskie 704 681 zł

Świętokrzyskie 27 468 złOpolskie 32 121 złWarmińsko-Mazurskie 32 574 zł

Warmińsko-Mazurskie 12 462 złOpolskie 15 483 złŚwiętokrzyskie 15 870 zł



Dolnośląskie 24 088 złMazowieckie 26 910 złPodkarpackie 24 421 zł

STyCZeń WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW

Podlaskie –9 412 złMazowieckie –7 806 złPomorskie –7 256 zł

Świętokrzyskie –381 złPodkarpackie –128 złPodlaskie –86 zł

Brak spadków kosztów

Brak wzrostów kosztówOpolskie 150 złMazowieckie 296 złZachodniopomorskie 366 zł

Warmińsko-Mazurskie 102 złMałopolskie 117 złŚląskie 198 zł

ZESTAWIENIE KOSZTY W STYCZNIU W OSTATNICH LATACH

201120112011 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016

-7,3%

GRUDZIEń STYCZEń

4 389 zł 4 473 zł

+84 zł 1,9%

GRUDZIEń STYCZEń

1 400 zł 1 273 zł

-127 zł -9,1%

2015 2016

777 932 zł 841 731 zł

+63 798 zł 8,2%

2015 2016

41 752 zł 39 652 zł

-2 100 zł -5,0%

2015 2016

17 135 zł 20 969 zł

+3 834 zł 22,4%



»�Styczeń�kontynuuje��zimową�huśtawkę��kosztów�leczenia.«

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12015 2016

50000

55000

60000

65000

70000

75000

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

STyCZeń LUTY prognoza MARZEC prognoza

k WIeCIeń prognoza MAJ prognoza CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza SIerPIeń prognoza WrZeSIeń prognoza

PAŹDZIernIk prognoza LISTOPAD prognoza GrUDZIeń prognoza


�0


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12015 2016

0

1000

2000

3000

4000

5000 dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

»��oszty�grypy��i�przeziębienia��lekko�rosną.«







1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12015 2016

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000 dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

»�Styczniowe�koszty��alergii�są�o�wiele�wyższe�niż�w�analogicznym��okresie�rok�temu.«






�2

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR fa Rm ac j I

Struktura dystrybucji leków

AnetA sZcZyPek Zakład Analiz statystycznych, kAMsOft s.A.

Obrót w statystycznej aptece w stycz-niu 2016 roku wyniósł 175,0 tys. zł. W porównaniu ze styczniem ubiegłe-go roku oznacza to spadek o 2% (+3,5 tys. zł). Jeszcze słabiej wypadł sty-czeń na tle grudnia 2015 roku – spadek o 8,1% (–15,5 tys. zł). Rynek farmaceu-tyczny osiągnął wartość 2,56 mld zł. To o 8,65 mln zł więcej (+0,3%) niż w stycz-niu 2015 roku oraz o 219,67 mln zł mniej niż w grudniu 2015 roku.

Prognozujemy, że w 2016 roku staty-styczna apteka wygeneruje obrót w wy-sokości 2,05 mln zł. Wartość ta nie od-biega znacząco od średniego obrotu aptecznego wypracowanego w poprzed-nich latach. Będzie ona o 0,4% mniejsza niż w roku 2015 (–9 tys. zł) oraz o 0,7%

większa niż w roku 2014 (+14 tys. zł). Cały rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 30,5 mld zł. To o 2,1% więcej niż w 2015 roku (+633 mln zł) oraz o 7,1% więcej niż w 2014 roku (+2,01 mld zł). Udział refundacji wyniesie 26,19%, co oznacza, że refundator dopłaci w 2016 roku do sprzedaży leków z list refunda-cyjnych 8 mld zł.

W styczniu we wszystkich grupach sprzedażowych zanotowaliśmy znacz-ny spadek wartości sprzedaży w stosun-ku do grudnia 2015 roku. Największe spadki wystąpiły dla leków refundowa-nych, następnie dla leków na recepty peł-nopłatne i dla produktów sprzedawanych odręcznie. Wartość sprzedaży produktów sprzedawanych na recepty refundowane wyniosła 61,3 tys. zł (–13,9% w stosun-ku do grudnia 2015 roku, tj. –9,9 tys. zł), wartość sprzedaży produktów OTC –

74,1 tys. zł (–3,8% w stosunku do grud-nia 2015 roku, tj. –3 tys. zł), a produktów sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 37,7 tys. zł (–8,2%, tj. –3,4 tys. zł).

Według prognoz, w 2016 roku 39,84% obrotu statystycznej apteki będzie stano-wiła sprzedaż odręczna, 37,15% sprze-daż leków refundowanych, a 22,19% sprzedaż leków oferowanych na recepty pełnopłatne. W ciągu całego roku staty-styczna apteka sprzeda leki refundowa-ne o łącznej wartości 764,1 tys. zł (–12,5 tys. zł w stosunku do 2015 roku), leki na recepty pełnopłatne o wartości 456,4 tys. zł (+0,1 tys. zł w stosunku do 2015 roku) oraz leki sprzedawane bez recepty o war-tości 819,2 tys. zł (+3,2 tys. zł w stosun-ku do 2015 roku).

Przeanalizujmy poszczególne dni ty-godnia pod względem średniego obro-tu aptecznego. W styczniu dniem o naj-

STyCZeń | WArTOŚCI STATySTyCZne I TrenDy W STOSUnkU DO GrUDnIA

„Prognozujemy, że po marcu charakteryzującym się średnim obrotem aptecznym powyżej 180 tys. zł, w kwietniu zanotujemy jego spadek do poziomu 170 tys. zł. Bezpośrednią przyczyną zmiany będzie zmniejszenie liczby klientów w statystycznej aptece.”

CENA OPAKOWANIA LEKU

17,02 zł-0,51 zł

MArżA APTeCZnA

25,59%+0,49%

OBRÓT W APTECE

175,0 tys. zł-15,5 tys. zł

LICZBA PACJENTÓW

3630-180

SPrZeDAż nA PACJenTA

48,21 zł-1,79 zł

POZIOM REFUNDACJI

24,58%-1,22%

SPrZeDAż WeDŁUG STATUSU LEKU

PROGNOZA NA

kWIeCIeń

RX 57,59%

OTC 23,96%

SUPLEMENTY 9,72%

INNE 8,73%

IX X XI XII I IX X XI XII I IX X XI XII I IX X XI XII I



większym średnim obrocie aptecznym był wtorek (7 974 zł), z kolei o najmniej-szym – środa (5 862 zł). Różnica pomię-dzy średnimi obrotami w wymienionych dniach wyniosła 2 111 zł. Dniem mie-siąca, w którym wypracowano najwięk-szy średni obrót apteczny był 5 stycznia (8 577 zł), natomiast dniem – spośród dni roboczych – charakteryzującym się naj-mniejszym średnim obrotem był 4 stycz-nia (6 831 zł).

W styczniu 2016 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowali-śmy spadek średniej wartości sprzeda-ży. Największy – dla sprzedaży leków onkologicznych i immunomodulacyj-nych (–24,85%, tj. –1 174 zł). Na kolej-nym miejscu uplasowały się leki z grupy endokrynologia – hormony, bez hormo-nów płciowych (–12,32%, tj. –2 901 zł) oraz leki na układ sercowo naczyniowy (–11,06%, tj. –2 901 zł).

Podobnie jak w ubiegłym miesiącu, największy udział w obrocie statystycz-nej apteki miały leki na przewód pokar-mowy i metabolizm (18,52%), następ-ne leki na układ sercowo naczyniowy (13,33%), układ oddechowy (12,07%) oraz centralny układ nerwowy (11,65%). Łączny udział wartości sprzedaży w tych grupach stanowi 55,57% średniego obro-tu aptecznego.

Średnia marża apteczna wyniosła w styczniu 25,59% i była o 0,49 p.p. wyższa niż w grudniu 2015 roku oraz o 0,56 p.p. mniejsza niż w styczniu 2015 roku. Spójrzmy, jak kształtowały się marże w podstawowych grupach sprze-dażowych. Jedyną grupą, która zanoto-wała wzrost średniej marży aptecznej w stosunku do grudnia 2015 roku były leki refundowane, w dwóch pozostałych grupach sprzedażowych zanotowaliśmy spadki. Średnia marża dla leków refun-dowanych wyniosła 18,29% (+0,08 p.p. w stosunku do grudnia 2015 roku oraz +0,84 p.p. w stosunku do stycznia 2015 roku), dla leków na recepty pełnopłatne – 25,48% (–0,22 p.p. w stosunku do grud-nia 2015 roku oraz –1,94 p.p. w stosunku do stycznia 2015 roku), dla produktów OTC – 29,64% (–0,32 p.p. w stosunku do grudnia 2015 roku oraz –2,13 p.p. w stosunku do stycznia 2015 roku).

W styczniu średnia cena za opako-wanie leku wyniosła 17,02 zł. To o 51 groszy mniej niż w grudniu 2015 roku. Z kwoty tej statystyczny pacjent zapła-cił 12,83 zł, a pozostałą część (4,18 zł) dopłacił refundator. Na podobnym po-ziomie jak w grudniu ubiegłego roku kształtowały się średnie ceny leków

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach stycznia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach stycznia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku)

styczeń 2016 styczeń 2015


Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

11,65% centralny układ nerwowy

3,26% dermatologia

1,01%endokrynologia -- hormony,bez horm. płciowych

4,59% krew i układ krwiotwórczy

2,03%leki onkologicznei immunomodulacyjne

0,25%leki przeciwpasożytnicze,owadobójcze i repelenty

4,79% leki przeciwzakaźne

2,41% narządy zmysłów

18,52% przewód pokarm. i metabolizmukładmięśniowo-szkieletowy 5,58%

układ moczowo-płciowyi hormony płciowe

4,6%

układoddechowy

12,07%

układ sercowo--naczyniowy

13,33%

varia 11,32% 4,59% nieokreślona


��


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016

I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151

2016

22%

23%

24%

25%

26%

27%

28%

29%

30%

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016

I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151

2016

3000

3200

3400

3600

3800

4000

4200

4400

4600

zapłata pacjenta refundacja

zapłata pacjenta refundacja



nierefundowanych. Średnia cena za opakowanie produktu OTC wyniosła 12,07 zł, a leku dostępnego na recepty pełnopłatne – 22,53 zł. W przypadku le-ków refundowanych zaobserwowaliśmy znaczny spadek średniej ceny sprzeda-ży. Pierwszy raz od września 2014 roku średnia cena opakowania leku refundo-wanego spadła poniżej 27 zł i wyniosła 26,81 zł (–91 groszy w stosunku do grud-nia 2015 roku).

W styczniu statystyczną aptekę od-wiedziło o 180 osób mniej niż w grudniu ubiegłego roku, tj. 3630 osób. Najwięk-szy ruch panował 5 stycznia (178 osób), a dniem roboczym o najmniejszej liczbie klientów był 21 stycznia. Statystyczną aptekę odwiedziły wtedy 142 osoby. Jak wyglądało natężenie ruchu w aptekach w podziale na tygodnie? Największy ruch w statystycznej aptece panował pomiędzy 8 a 14 stycznia (911 osób). Kolejnym ty-godniem pod względem liczby klientów był 22–28 stycznia (889 osób), następnie 15–21 stycznia (873 osób) i 1–7 stycz-nia (653 osób). Rozrzut pomiędzy licz-bą klientów w najlepszym i najsłabszym tygodniu wyniósł 258 osób. Największy ruch w aptekach odnotowano pomiędzy godziną 11:00 a 12:00.

Podczas jednej wizyty w aptece sta-tystyczny pacjent zakupił produk-ty o łącznej wartości 48,21 zł. To kwo-ta o 1,79 zł mniejsza niż w grudniu 2015 roku (–3,6%) oraz o 7,23 zł mniejsza niż w styczniu 2015 roku (–13%). Wartość sprzedaży na pacjenta w podstawowych grupach sprzedażowych kształtowała się na poziomie 86,33 zł dla leków na recep-ty refundowane (z kwoty tej 27,20 zł za-płacił pacjent, a 59,13 zł dopłacił refun-dator), 47,76 zł dla leków na recepty peł-nopłatne oraz 24,55 zł dla produktów OTC. Największą zmianę wartości sprze-daży na pacjenta w stosunku do ubiegłe-go miesiąca (–4,97 zł) zaobserwowali-śmy dla leków refundowanych.

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w styczniu

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach stycznia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach stycznia (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

styczeń 2016 styczeń 2015 styczeń 2016 styczeń 2015

Lek - RX 100 782 106 101 57,59% 59,44%

Lek - OTC 41 929 40 729 23,96% 22,82%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 17 015 16 603 9,72% 9,30%

Pozostałe 15 274 15 067 8,73% 8,44%




��


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

wartości w cenach detalicznych brutto

Obrót 2016: 2 056,5 tys. zł

Zmiana: spadek 0–1%

prognoza obrotu realizacja obrotu

I 2016 II 2016 III 2016 IV 2016 V 2016 VI 2016 VII 2016 VIII 2016 IX 2016 X 2016 XI 2016 XII 2016

Tysi

ące

zł

realizacja (poprzedni rok)

150

160

170

180

190

200

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za styczeń 2016

styczeń 2016

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

grudnia 2015

stycznia 2016

stycznia 2015

grudnia 2015

stycznia 2016

stycznia 2015

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 175,0 -8,1% 0,0% -2,0% -15,5 0,0 -3,5

cały rynek apteczny 2 566 200 -7,9% 0,0% 0,3% -219 672,0 0,0 8 652,0

recepty refundowane (w tys. zł)


cały rynek apteczny 898 842 -13,7% 0,0% -1,6% -142 579,4 0,0 -14 543,4

recepty pełnopłatne (w tys. zł)


cały rynek apteczny 553 317 -7,9% 0,0% 1,5% -47 729,7 0,0 8 036,0

sprzedaż odręczna (w tys. zł)


cały rynek apteczny 1 087 189 -3,6% 0,0% 1,2% -40 394,6 0,0 12 904,2

wartość refundacji (w tys. zł)


cały rynek apteczny 630 889 -12,2% 0,0% -3,4% -87 924,2 0,0 -22 527,8

udział refundacji

w całkowitym obrocie 24,6% -4,7% 0,0% -3,8% 0,0 0,0 0,0

w sprzedaży refundowanej 68,5% 0,4% 0,0% -2,2% 0,0 0,0 0,0

średnia cena opakowania

ogółem 17,02 zł -2,9% 0,0% 2,3% -0,5 0,0 0,4

dla leków z list refundacyjnych 26,81 zł -3,3% 0,0% -0,8% -0,9 0,0 -0,2

dla leków z recept pełnopłatnych 22,53 zł -0,7% 0,0% 2,8% -0,1 0,0 0,6

dla produktów bez recepty (OTC) 12,07 zł -0,1% 0,0% 4,0% 0,0 0,0 0,5

Liczba pacjentów w aptece 3 630 -4,7% 0,0% 12,7% -180,0 0,0 410,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 710 -9,0% 0,0% 0,0% -70,0 0,0 0,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 790 -8,1% 0,0% 2,6% -70,0 0,0 20,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 3 020 -3,8% 0,0% 14,0% -120,0 0,0 370,0

Średnia marża apteczna

ogółem 25,59% 2,0% 0,0% -2,1% 0,0 0,0 0,0

dla leków z list refundacyjnych 18,29% 0,5% 0,0% 4,8% 0,0 0,0 0,0

dla leków na recepty pełnopłatne 25,48% -0,9% 0,0% -7,1% 0,0 0,0 0,0

dla sprzedaży odręcznej 29,64% -1,1% 0,0% -6,7% 0,0 0,0 0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta 48,21 zł -3,6% 0,0% -13,0% -1,8 0,0 -7,2

Wartość zapłaty przez pacjenta 36,36 zł -2,0% 0,0% -11,9% -0,7 0,0 -4,9

Wartość dopłaty refundatora 11,85 zł -8,1% 0,0% -16,3% -1,0 0,0 -2,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 86,33 zł -5,4% 0,0% -3,8% -5,0 0,0 -3,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 27,20 zł -6,2% 0,0% 1,1% -1,8 0,0 0,3

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 59,13 zł -5,1% 0,0% -6,0% -3,2 0,0 -3,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 47,76 zł -0,1% 0,0% -3,4% 0,0 0,0 -1,7

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 24,55 zł 0,0% 0,0% -13,2% 0,0 0,0 -3,7



realizacja refundacji (rok 2015)

I 2016 II 2016 III 2016 IV 2016 V 2016 VI 2016 VII 2016 VIII 2016 IX 2016 X 2016 XI 2016 XII 2016

prognoza obrotu realizacja obrotu (rok 2015)realizacja obrotu

prognoza refundacjirealizacja refundacji

Mili

ony

zł

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

Obrót 2016: 30,5 mld zł

refundacja: 8,0 mld zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2015)

Zmiana refundacji: wzrost 1 do 2% (w stosunku do roku 2015)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do stycznia 2016 Dane narastające od początku roku

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014

2 056,5 -0,4% 0,7% -9,0 14,0 175,0 -2,0% 0,6% -3,5 1,0

30 514 489,3 2,1% 7,1% 633 639,3 2 015 701,8 2 566 200,0 0,3% 7,8% 8 652,0 184 836,0

764,1 -1,6% 1,9% -12,5 14,1 61,3 -3,8% 1,2% -2,5 0,7

11 337 001,4 0,9% 8,3% 102 607,7 871 329,8 898 841,9 -1,6% 8,4% -14 543,4 69 547,8

456,4 0,0% 1,7% 0,1 7,6 37,7 -0,9% -0,4% -0,3 -0,1

6 771 971,5 2,6% 8,2% 171 222,6 510 551,4 553 316,7 1,5% 6,7% 8 036,0 34 851,5

819,2 0,4% -1,1% 3,2 -8,8 74,1 -1,1% 0,3% -0,8 0,2

12 155 810,4 3,0% 5,2% 350 927,5 604 117,6 1 087 189,0 1,2% 7,5% 12 904,2 75 641,8

538,7 -0,8% -1,0% -4,5 -5,4 43,0 -5,7% -2,3% -2,6 -1,0

7 992 723,9 1,7% 5,3% 135 496,8 400 548,7 630 889,3 -3,4% 4,7% -22 527,8 28 457,8

26,19% -0,4% -1,7% 0,0 0,0 24,58% -3,8% -2,8% 0,0 0,0

69,24% 0,7% -3,0% 0,0 0,0 68,50% -2,2% -3,6% 0,0 0,0

17,30 zł 1,3% 4,8% 0,2 0,8 17,02 zł 2,3% 4,3% 0,4 0,7

27,58 zł 0,4% 2,6% 0,1 0,7 26,81 zł -0,8% 2,4% -0,2 0,6

23,75 zł 6,2% 8,8% 1,4 1,9 22,53 zł 2,8% 5,2% 0,6 1,1

11,67 zł 0,9% 3,8% 0,1 0,4 12,07 zł 4,0% 4,9% 0,5 0,6

41 729 0,1% -0,1% 59,2 -40,8 3 630 12,7% -3,5% 410,0 -130,0

8 685 -1,1% -3,6% -95,0 -325,0 710 0,0% -7,8% 0,0 -60,0

9 524 -0,8% -4,4% -76,2 -436,2 790 2,6% -10,2% 20,0 -90,0

33 980 0,1% 0,7% 20,4 230,4 3 020 14,0% -0,7% 370,0 -20,0

27,35% 6,1% 2,1% 0,0 0,0 25,59% -2,1% -6,1% 0,0 0,0

18,52% 3,4% -0,6% 0,0 0,0 18,29% 4,8% -3,7% 0,0 0,0

29,38% 7,5% 0,4% 0,0 0,0 25,48% -7,1% -15,6% 0,0 0,0

34,02% 9,6% 1,4% 0,0 0,0 29,64% -6,7% -14,0% 0,0 0,0

49,63 zł 0,1% 1,5% 0,1 0,7 48,21 zł -13,0% 4,2% -7,2 1,9

36,56 zł 0,1% 1,9% 0,0 0,7 36,36 zł -11,9% 5,2% -4,9 1,8

13,07 zł 0,3% 0,3% 0,0 0,0 11,85 zł -16,3% 1,2% -2,3 0,1

87,03 zł -1,6% 4,6% -1,4 3,8 86,33 zł -3,8% 9,7% -3,5 7,6

26,50 zł -4,2% 11,2% -1,2 2,7 27,20 zł 1,1% 19,5% 0,3 4,4

60,53 zł -0,4% 1,9% -0,3 1,1 59,13 zł -6,0% 5,7% -3,8 3,2

47,26 zł -0,6% 4,9% -0,3 2,2 47,76 zł -3,4% 11,0% -1,7 4,7

24,36 zł 1,4% -0,7% 0,3 -0,2 24,55 zł -13,2% 1,0% -3,7 0,2


��


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania Śr. cena Śr. cena

liczba % wartość % wartość % wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 780,13 9,17 35506,21 20,29 8235,49 6,24 27270,72 63,39 23,19 76,81 1064,71 33,35 45,51

2. u-30 586,90 6,90 16574,49 9,47 7080,51 5,36 9493,99 22,07 42,72 57,28 776,26 21,35 28,24

3. u-50 301,29 3,54 6688,36 3,82 3841,78 2,91 2846,58 6,62 57,44 42,56 343,09 19,49 22,20

4. u-beZPŁAtny 26,60 0,31 1104,37 0,63 80,02 0,06 1024,35 2,38 7,25 92,75 57,22 19,30 41,51

5. InwAlIdA wOJenny 19,14 0,23 701,85 0,40 38,73 0,03 663,12 1,54 5,52 94,48 26,25 26,74 36,66

6. InwAlIdA wOJskOwy 0,33 0,00 7,23 0,00 1,47 0,00 5,76 0,01 20,37 79,63 0,42 17,18 22,09

7. Zhk 11,44 0,13 255,33 0,15 45,09 0,03 210,24 0,49 17,66 82,34 14,68 17,39 22,31

8. AZ 0,00 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 0,04 0,00 5,52 94,48 0,00 12,59 13,43

9. nArkOtykI 2,34 0,03 457,94 0,26 38,79 0,03 419,15 0,97 8,47 91,53 3,73 122,74 196,10

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 14,24 0,17 1831,18 1,05 742,58 0,56 1088,60 2,53 40,55 59,45 181,79 10,07 128,56

11. PeŁnOPŁAtne 1416,54 16,66 37733,00 21,56 37733,00 28,59 0,00 0,00 100,00 0,00 1674,57 22,53 26,64

12. OdrĘcZnA 5346,19 62,86 74140,00 42,37 74140,00 56,18 0,00 0,00 100,00 0,00 6140,26 12,07 13,87

13. rAZeM 8505,15 100,00 175000,00 100,00 131977,45 100,00 43022,55 100,00 75,42 24,58 10282,98 17,02 20,58

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 780,13 9,17 35506,21 20,29 8235,49 6,24 27270,72 63,39 23,19 76,81 1064,71 33,35 45,51

2. u-30 586,90 6,90 16574,49 9,47 7080,51 5,36 9493,99 22,07 42,72 57,28 776,26 21,35 28,24

3. u-50 301,29 3,54 6688,36 3,82 3841,78 2,91 2846,58 6,62 57,44 42,56 343,09 19,49 22,20

4. u-beZPŁAtny 26,60 0,31 1104,37 0,63 80,02 0,06 1024,35 2,38 7,25 92,75 57,22 19,30 41,51

5. InwAlIdA wOJenny 19,14 0,23 701,85 0,40 38,73 0,03 663,12 1,54 5,52 94,48 26,25 26,74 36,66

6. InwAlIdA wOJskOwy 0,33 0,00 7,23 0,00 1,47 0,00 5,76 0,01 20,37 79,63 0,42 17,18 22,09

7. Zhk 11,44 0,13 255,33 0,15 45,09 0,03 210,24 0,49 17,66 82,34 14,68 17,39 22,31

8. AZ 0,00 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 0,04 0,00 5,52 94,48 0,00 12,59 13,43

9. nArkOtykI 2,34 0,03 457,94 0,26 38,79 0,03 419,15 0,97 8,47 91,53 3,73 122,74 196,10

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 14,24 0,17 1831,18 1,05 742,58 0,56 1088,60 2,53 40,55 59,45 181,79 10,07 128,56

11. PeŁnOPŁAtne 1416,54 16,66 37733,00 21,56 37733,00 28,59 0,00 0,00 100,00 0,00 1674,57 22,53 26,64

12. OdrĘcZnA 5346,19 62,86 74140,00 42,37 74140,00 56,18 0,00 0,00 100,00 0,00 6140,26 12,07 13,87

13. rAZeM 8505,15 100,00 175000,00 100,00 131977,45 100,00 43022,55 100,00 75,42 24,58 10282,98 17,02 20,58

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1728 20,32 61296 35,03 19311 14,63 41985 97,59 31,50 68,50 2286 26,81 35,47

2. recepty pełnopłatne 1417 16,66 37733 21,56 37733 28,59 0 0,00 100,00 0,00 1675 22,53 26,64

3. sprzedaż odręczna 5346 62,86 74140 42,37 74140 56,18 0 0,00 100,00 0,00 6140 12,07 13,87

4. Inne pozycje (wnioski) 14 0,17 1831 1,05 743 0,56 1089 2,53 40,55 59,45 182 10,07 128,56

5. rAZeM 8505 100,00 175000 100,00 131977 100,00 43023 100,00 75,42 24,58 10283 17,02 20,58

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1728,18 20,32 61295,82 35,03 19361,87 14,67 41933,95 97,47 31,59 68,41 2286,36 26,81 35,47

2. recepty pełnopłatne 1416,54 16,66 37733,00 21,56 37733,00 28,59 0,00 0,00 100,00 0,00 1674,57 22,53 26,64

3. sprzedaż odręczna 5346,19 62,86 74140,00 42,37 74140,00 56,18 0,00 0,00 100,00 0,00 6140,26 12,07 13,87

4. Inne pozycje (wnioski) 14,24 0,17 1831,18 1,05 742,58 0,56 1088,60 2,53 40,55 59,45 181,79 10,07 128,56

5. rAZeM 8505,15 100,00 175000,00 100,00 131977,45 100,00 43022,55 100,00 75,42 24,58 10282,98 17,02 20,58

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 20752,10 21,33 764060,54 37,15 235024,02 15,48 529036,53 98,21 30,76 69,24 27701,53 27,58 36,82

2. recepty pełnopłatne 17228,32 17,71 456376,06 22,19 456376,06 30,07 0,00 0,00 100,00 0,00 19218,12 23,75 26,49

3. sprzedaż odręczna 59143,90 60,80 819229,04 39,84 819229,04 53,97 0,00 0,00 100,00 0,00 70227,30 11,67 13,85

4. Inne pozycje (wnioski) 146,69 0,15 16834,37 0,82 7207,55 0,47 9626,81 1,79 42,81 57,19 1694,08 9,94 114,76

5. rAZeM 97271,01 100,00 2056500,01 100,00 1517836,67 100,00 538663,34 100,00 73,81 26,19 118841,02 17,30 21,14

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny



1. recepty ref. całość 307876323 21,33 11337001365 37,15 3487302658 15,48 7849880610 98,21 30,76 69,24 410983828 27,59 36,82

2. recepty pełnopłatne 255643761 17,71 6771971488 22,19 6771739532 30,07 0 0,00 100,00 0,00 285133659 23,75 26,49

3. sprzedaż odręczna 877544910 60,80 12155810417 39,84 12155777137 53,97 0 0,00 100,00 0,00 1042040324 11,67 13,85

4. Inne pozycje (wnioski) 2176215 0,15 249706020 0,82 106946125 0,47 142843272 1,79 42,83 57,20 25126268 9,94 114,74

5. rAZeM 1443241209 100,00 30514489289 100,00 22521765453 100,00 7992723882 100,00 73,81 26,19 1763284080 17,31 21,14


�0

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR Ry Nk u l ekÓw

OdpornośćUkład odpornościowy, czyli immunologiczny, to jeden z najważniejszych systemów w organizmie człowieka. W okresie jesienno-zimowym wystawia-ny jest na podwójną próbę: osłabiony brakiem dostępu do świeżych warzyw i owoców musi zmierzyć się z nasilonymi atakami bakterii i wirusów wywo-łującymi przeziębienie albo grypę. Sporo osób decyduje się na farmakologicz-ne metody wzmocnienia odporności. Jak konsumpcja i zmiany cen wpływają na sprzedaż?

kAtArZynA PŁOskOnkA Zakład Analiz statystycznych, kAMsOft s.A.

Opis rynkuDo analizy sprzedaży wybrano leki z głównych klas ATC zawierające sub-stancje wspomagające odporność, a mia-nowicie: A07F – Preparaty przywracają-ce prawidłową florę jelitową, hamujące biegunkę, A11 – Witaminy, A13 – Leki wzmacniające, J07 – Szczepionki.

Wartość tak określonego koszyka le-ków wzmacniających odporność wynosi-ła na początku badanego okresu (w 2002 roku) 963,4 mln zł. Od 2005 do 2009 roku utrzymywał się stały wzrost warto-

Foto: designed by freepik.com



Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 206 7,69 7,97 8,41 8,82 10,06 10,67 11,23 12,16 12,05 12,50 12,99 13,58 13,52 13,16

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku 20 14,78 17,47 18,22 18,13 17,99 18,62 19,14 19,91 19,19 20,06 19,61 18,53 17,96

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003 39 18,74 14,45 13,40 13,34 13,73 14,85 14,51 16,37 18,37 18,95 18,68 17,95

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004 59 16,24 17,47 20,08 21,39 19,42 16,10 16,56 20,22 20,74 20,39 20,90

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005 77 7,90 8,95 11,97 15,05 15,16 16,08 16,94 17,52 17,60 18,08

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006 69 23,41 17,63 17,71 17,16 16,64 18,64 21,72 22,44 22,72

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007 49 12,73 12,55 13,26 15,51 17,57 16,14 16,63 17,43

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008 81 16,79 18,00 17,51 18,15 18,85 17,88 17,65

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009 96 25,57 27,33 29,23 27,37 27,12 27,59

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010 128 22,38 19,11 19,23 19,22 18,76

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011 146 14,03 14,15 14,33 15,12

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012 214 16,39 18,39 18,74

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013 269 17,58 18,04

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014 353 15,27

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 206 7,69 7,97 8,41 8,82 10,06 10,67 11,23 12,16 12,05 12,50 12,99 13,58 13,52 13,16

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku 24 5,83 6,70 7,83 8,47 10,88 11,62 10,23 8,33 6,23 9,11 7,58 11,22 18,48

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015 21 19,96 19,43 20,08 20,30 17,95 18,26 19,25 21,96 20,91 19,07 20,50 19,10

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015 13 9,55 11,19 13,10 14,69 12,26 10,95 12,44 14,41 13,98 15,07 16,25

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015 17 14,25 16,26 16,22 16,94 14,39 13,77 14,81 15,58 12,27 11,33

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015 24 11,70 12,53 13,17 13,96 13,55 11,31 9,91 8,84 5,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015 28 13,34 12,60 13,09 12,47 13,80 13,15 14,69 17,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015 50 19,66 21,17 23,40 24,15 22,86 25,46 35,79

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015 15 17,84 16,37 16,50 18,36 20,67 24,55

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015 17 17,40 15,30 14,30 14,68 10,61

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015 25 7,52 7,99 8,07 8,27

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015 12 19,85 19,56 22,74

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015 19 20,19 14,50

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015 38 8,31


�2


Rys. 1. Wartość sprzedaży leków o działaniu zwiększającym odporność w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na odporność w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 963 387 330 111 145 251 8,67 1 390 169 160 383 693

2003 878 708 118 97 272 960 9,03 1 139 699 126 165 771 -8,79% -12,48%

2004 843 792 539 87 058 829 9,69 996 213 102 785 847 -3,97% -10,50%

2005 889 217 481 85 410 534 10,41 881 286 84 649 1 009 5,38% -1,89%

2006 948 525 818 81 894 011 11,58 743 359 64 180 1 276 6,67% -4,12%

2007 1 079 561 983 85 905 872 12,57 785 707 62 522 1374 13,81% 4,90%

2008 1 212 966 738 87 865 083 13,80 824 026 59 691 1472 12,36% 2,28%

2009 1 369 685 266 93 374 614 14,67 955 817 65 160 1433 12,92% 6,27%

2010 1 294 226 918 86 602 444 14,94 876 254 58 634 1477 -5,51% -7,25%

2011 1 385 436 256 83 765 820 16,54 883 006 53 388 1569 7,05% -3,28%

2012 1 307 467 746 74 437 043 17,56 805 091 45 836 1624 -5,63% -11,14%

2013 1 366 944 786 76 989 191 17,76 780 220 43 944 1752 4,55% 3,43%

2014 1 318 516 083 75 299 801 17,51 726 055 41 465 1816 -3,54% -2,19%

2015 1 399 588 789 80 676 576 17,35 714 076 41 162 1960 6,15% 7,14%

2016 1 494 812 175 84 487 217 17,69 — — — 6,80% 4,72%

2017 1 529 923 591 82 300 757 18,59 — — — 2,35% -2,59%

ści sprzedaży. W kolejnych latach trud-no doszukać się wyraźnego i jednolitego trendu – spadki przeplatają się ze wzro-stami. Najwyższy wzrost sprzedaży w ca-łym badanym okresie nastąpił w 2007 roku (+13,81%); wartość sprzedaży wy-niosła 1 079,6 mln zł. Największy spadek nastąpił w 2003 roku (–8,79%).

Poziom ilości sprzedaży w aptekach w badanym okresie kształtował się nie-co inaczej niż wartość sprzedaży. Naj-więcej środków wspomagających od-

porność sprzedawało się na począt-ku badanego okresu, czyli w 2002 roku (111,1 mln opakowań). Kolejne lata ce-chują ilościowe spadki. W 2012 roku, po spadku o 11,14% (w porównaniu do 2014 roku), sprzedaż osiągnęła najniższy poziom w badanym okresie, a mianowi-cie 74,4 mln opakowań. W 2015 roku w aptekach pacjenci zakupili 80,7 mln opakowań leków o działaniu wzmacnia-jącym odporność, czyli o 7,14% mniej niż w roku poprzednim oraz o 24,41%

mniej niż w roku 2002. Dysonans pomię-dzy liczbą a wartością sprzedaży tłuma-czą zmiany cen leków.

Zdecydowanie najwięcej leków na od-porność sprzedaje się w aptekach w se-zonie jesienno-zimowym. W miesiącach od kwietnia do sierpnia średniomiesięcz-na ilość sprzedaży (z lat 2002–2015) nie przekracza poziomu 92 mln opakowań. We wszystkich pozostałych miesiącach jest sporo wyższa, a w grudniu sięga po-ziomu 121,3 mln opakowań.



Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań leków o działaniu zwiększającym odporność w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na odporność w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

I II III IV

2002I II III IV

2003I II III IV

2004I II III IV

2005I II III IV

2006I II III IV

2007I II III IV

2008I II III IV

2009I II III IV

2010I II III IV

2011I II III IV

2012I II III IV

2013I II III IV

2014I II III IV

20151

2016

0

250

500

750

1000

1250

1500

»�W�sezonie�jesienno�zimowym�sprzedaż�środków�zwiększających�odporność��jest�zdecydowanie�największa«

»�Od��roku�średnia�cena�za�pojedyncze�opakowanie�leku�zwiększającego�odporność�systematycznie�wzrasta.«

»�Asortyment�produktów�na�odporność,�dostępnych�w�aptekach,�od��roku��zwiększył�się�niemal�trzykrotnie.«


��


Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

Największą ilość leków wzmacniają-cych odporność pacjenci zakupili w apte-kach w marcu 2002 roku (11,2 mln opa-kowań), najmniejszą – w sierpniu 2014 roku (4,9 mln opakowań).

Średnia cena za pojedyncze opakowa-nie leku z badanego segmentu stopniowo pnie się go góry. Wyjątkiem był rok 2014 i 2015, gdy nastąpił łagodny spadek, ko-lejno o 1,38% i 0,93%. W 2013 roku pa-cjenci musieli zapłacić za jedno opako-wanie leku zwiększającego odporność najwięcej, bo aż 17,76 zł (+104,84%, tj. +9,09 zł w stosunku do 2002 roku).

Warto zwrócić uwagę na asortyment produktów o działaniu zwiększającym odporność. W ostatnich latach oferta dla tego rynku zdecydowanie się powiększy-ła. Na początku badanego okresu pacjen-ci mogli wybierać spośród 693 różnych pozycji asortymentowych. W kolejnych latach oferta z roku na rok rozszerzała się (poza rokiem 2009, gdy nastąpił spa-dek o 2,65%). W 2015 roku dostępnych było 1960 różnych opakowań leków na odporność (czyli prawie trzykrotnie wię-cej niż na początku analizy).

Od 2008 roku wyraźnie dominuje sta-bilizacja poziomu wartości sprzedaży, jednak ilościowo nadal występują dość nieregularne i pozbawione trendu skoki. Długookresowo rosną ceny, ale z drugiej strony mocna konkurencja doprowadzi-ła do ich spadków w ostatnich dwóch la-tach. Jak rynek zachowa się w kolejnych latach?

Trendy przyszłościRok 2016 zapowiada się jako rok wzro-stów. Wartość sprzedaży leków na od-porność w aptekach wzrośnie o 6,80% i osiągnie poziom 1 494,8 mln zł. O 4,72% wzrośnie także ilość sprzeda-ży i wyniesie 80,7 mln opakowań. Nieco inaczej będą wyglądały zmiany w roku 2017, bowiem – zgodnie z prognozami – nastąpi wzrost wartości rynku leków wspomagających odporność (o 2,35%) i wyniesie 1 529,9 mln zł. Ilość sprzeda-ży w 2017 roku w porównaniu do roku poprzedniego spadnie, lecz będzie to spadek bardzo niewielki (o 2,59%).

Średnia cena za pojedyncze opakowa-nie leku na odporność wyniesie w 2016 roku 17,69 zł, czyli o 1,99% (+0,34 zł) więcej niż w roku poprzednim. W 2017 roku nastąpi kolejny wzrost ceny do po-ziomu 18,59 zł (+5,07%, tj. +0,90 zł).

PodsumowaniePrzeziębienie, katar, kaszel, angina – te dolegliwości są skutkiem niskiej odpor-ności. Do obniżenia sprawności układu immunologicznego może prowadzić nie-prawidłowy styl życia: nadmierny stres, nieregularne odżywianie, uboga w skład-niki odżywcze dieta, zaburzenia snu oraz przepracowanie. Znacznie obniżona od-porność może być też wynikiem działa-nia czynników genetycznych, występuje przy długich kuracjach niektórymi leka-mi, w szczególności antybiotykoterapii. Leki na odporność są też często wyko-

rzystywane wspomagająco w niektórych ciężkich chorobach immunologicznych, jak np. białaczka czy zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) wywoła-ny retrowirusem HIV.

Dla osób zdrowych środki z omawia-nego segmentu stosowane są na zasa-dzie suplementacji diety, profilaktycznie. Często podaje się je dzieciom w okresie wzmożonej zachorowalności na dolegli-wości układu oddechowego. Takie zróż-nicowanie grup docelowych powoduje, że długoterminowe prognozy są prawdzi-wym wyzwaniem. Można jednak spodzie-wać się, że najbliższe 2 lata upłyną pod znakiem umiarkowanego wzrostu gene-rowanego na przemian czynnikiem ceny i ilości sprzedaży. W 2015 roku wzrośnie liczba sprzedanych opakowań, ale nie-znacznie zmaleje średnia cena, w 2016 roku – obydwa współczynniki wzrosną, z kolei w 2017 roku – spadnie sprzedaż ilościowa, ale wzrośnie cena.

Metodologia prognozDo obliczeń prognozy ilości sprzedaży, warto-ści sprzedaży oraz średniej ceny za pojedyn-cze opakowanie zastosowano sezonową me-todę prognozowania z uwzględnieniem wa-hań multiplikatywnych. Metoda ta wyznacza, na podstawie ostatnich lat, trend sprzedażo-wy uwzględniając jednocześnie sezonowe wa-hania sprzedaży w ciągu roku. Przy ustalaniu prognozy założono, iż nie pojawią się żadne czynniki mogące w istotny sposób zakłócić sprzedaż leków na odporność.


��


CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGOSYROP PRAWOŚLAZOWY ALTE FORTE 6 CZ. KORZENIA PRAWOŚLAZU 2,36 g/5ml

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYN-NYCH100 g syropu zawiera 36 g maceratu z 6 g korzenia prawo-ślazu lekarskiego (Althaeae radicis maceratio ( 6:36), eks-trahent – mieszanina wody i etanolu (47,9:1), substancja pomocnicza – kwas benzoesowy). Zawartość etanolu w preparacie nie więcej niż 1,0% (v/v).Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.

3. POSTAĆ FARMACEUTYCZNASyrop

4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w objawach stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębienia.Pomocniczo w podrażnieniach i stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3. roku życia do 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 3 razy dziennie).Dzieci powyżej 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależ-ności od nasilenia objawów podrażnienia (do 5 razy dziennie).Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtó-rzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 6 razy dziennie).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na kwas benzoesowy.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość kwasu benzoesowego zaleca się zachowanie ostrożności u chorych z astmą.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 5 ml syropu za-wiera 4,2 g sacharozy, 10 ml syropu zawiera 8,4 g sacha-rozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami zwią-zanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub niedoborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u dzieci.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiNie znane.4.6. Ciąża lub laktacjaKategoria C wariant B. Nie wiadomo, czy lek może powo-dować zagrożenie płodu u zwierząt, ponieważ nie prze-prowadzono odpowiednich badań. Brak danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania u kobiet ciężarnych i karmią-cych piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mecha-nicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądaneU osób szczególnie wrażliwych na kwas benzoesowy może wystąpić pobudzone wydzielanie śliny i podrażnienie żołądka.4.9. PrzedawkowanieNie są znane objawy przedawkowania. W przypadku stoso-wania preparatów zawierających śluz przez dłuższy okres czasu (ponad 3 tygodnie) lub jego nadużywaniu istnieje ry-zyko zmniejszonego wchłaniania witamin, soli mineralnych lub innych związków z przewodu pokarmowego.

5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE5.1 Właściwości farmakodynamicznePreparat zawiera wodny macerat korzenia prawoślazu lekarskiego. Macerat zawiera jako główne składniki śluzy o charakterze kwaśnym. Preparat działa osłaniająco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła, łagodzi stany zapalne i podrażnienia.Śluz prawoślazu tworzy roztwory koloidalne, które pokrywa-ją błony śluzowe cienką warstwą i działają na nie ochron-nie. Ponadto śluz, działa osłaniająco na zmienioną zapalnie, przekrwioną rozpulchnioną błonę śluzową gardła oraz zmniejsza podrażnienie receptorów kaszlu i częstotliwość odruchu kaszlowego. 5.2. Właściwości farmakokinetyczneBrak danych.5.3. Przedkliniczne dane o bezpieczeństwieNie prowadzono badań dla produktu leczniczego.

6. DANE FARMACEUTYCZNE6.1. Wykaz substancji pomocniczychsacharoza, kwas benzoesowy.6.2. NiezgodnościFizyczne: Nie zaobserwowanoChemiczne: Nie zaobserwowano.6.3. Okres trwałości3 lata.6.4. Specjalne środki ostrożności przy przechowywaniuPrzechowywać w zamkniętym opakowaniu w temperaturze nie wyższej niż 25oC. Chronić od światła. Przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.6.5. Rodzaj i zawartość pojemnikaButelka ze szkła barwnego z zakrętką aluminiową z miarką z polipropylenu w kartoniku.Butelka z brązowego politereftalanu etylenu z zakrętką polietylenową lub aluminiową z miarką z polipropylenu w kartoniku.Wielkość opakowania: 125 g.6.6. Instrukcja dotycząca użytkowania lekuPreparat stosuje się doustnie. Sposób użycia w punkcie 4.2.

7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLE-NIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTUGrzegorz Nowakowski Przedsiębiorstwo Produkcji Farma-ceutycznej „GEMI”ul. Mickiewicza 3605-480 Karczewtel. (+48 022) 780 83 05 w. 70e-mail: [email protected]

8. NUMER POZWOLENIA NA DOPUSZCZENIE DO OBROTUPozwolenie nr 8148

9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DO-PUSZCZENIE DO OBROTU/ DATA PRZEDŁUŻENIA PO-ZWOLENIA15.06.200001.06.200617.12.2008

10. DATA ZATWIERDZENIA LUB CZĘŚCIOWEJ ZMIANY TEK-STU CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO


1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGORUBITAL FORTE1,73 g/5ml

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH100 g syropu zawiera 26,6 g wodnego maceratu z 9 g korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaeae radicis ma-ceratio 9:40)Ekstrahent – mieszanina wody i etanolu z dodatkiem benzoesanu sodu (46,7:1:0,3).Produkt zawiera nie więcej niż 0,5 % (v/v) etanolu.Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.


4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświad-czeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w kasz-lu w przebiegu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębieniaPomocniczo w podrażnieniach błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3 roku życia do 6 roku życia 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podraż-nienia do 3 razy dziennie.Dzieci powyżej 6 roku życia 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia do 3 razy dziennie.Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtó-rzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia do kilku razy dziennie (3-4 razy).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na ben-zoesan sodu.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość benzoesanu sodu nie zaleca się stosowania u chorych z astmą oskrzelową.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 10 ml syropu zawiera 7,8 g sacharozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicz-nymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub nie-doborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiWchłanianie leków przyjmowanych jednocześnie może zostać zaburzone. Z tego względu produkt nie powinien być podawany na ½ - 1 godziny przed i po stosowaniu innych leków.4.6. Ciąża lub laktacjaBrak wystarczających danych dotyczących bezpieczeń-stwa, dlatego nie zaleca się stosowania produktu u ko-biet ciężarnych i karmiących piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów me-chanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądaneU osób wrażliwych na benzoesan sodu może wystąpić pobudzone wydzielanie śliny i podrażnienie żołądka. 4.9. PrzedawkowanieNie są znane objawy przedawkowania. W przypadku stosowania preparatów zawierających śluzy roślinne

przez dłuższy okres czasu (ponad 3 tygodnie) lub jego nadużywaniu istnieje ryzyko zmniejszonego wchłaniania witamin, soli mineralnych lub innych związków z prze-wodu pokarmowego.

5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE5.1 Właściwości farmakodynamicznePreparat zawiera wodny macerat z 9 g korzenia pra-woślazu lekarskiego. Macerat zawiera jako główne składniki śluzy o charakterze kwaśnym. Preparat działa osłaniająco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła, łago-dzi stany zapalne i podrażnienia.5.2. Właściwości farmakokinetyczneBrak danych.5.3. Przedkliniczne dane o bezpieczeństwieBrak danych.

6. DANE FARMACEUTYCZNE6.1. Wykaz substancji pomocniczychSacharozaSodu benzoesanSyrop malinowyskład:Sok z malinSacharoza.6.2. NiezgodnościFizyczne: Nie zaobserwowanoChemiczne: Nie zaobserwowano.6.3. Okres ważności3 lata.6.4. Specjalne środki ostrożności przy przechowywaniuPrzechowywać w zamkniętym opakowaniu w tempera-turze nie wyższej niż 25oC. Chronić od światła.6.5. Rodzaj i zawartość pojemnikaButelka ze szkła oranżowego lub brunatnego politere-ftalanu etylenu (PET) z zakrętką aluminiową lub poliety-lenową (HDPE) w pudełku kartonowym. Do opakowania bezpośredniego dołączona jest miarka o pojemności 10 ml lub 15 ml.Wielkość opakowania: 125 g.6.6. Instrukcja dotycząca użytkowania lekuPreparat stosuje się doustnie. Sposób użycia w punkcie 4.2.

7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWO-LENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTUGrzegorz Nowakowski Przedsiębiorstwo Produkcji Far-maceutycznej „GEMI”ul. Mickiewicza 3605-480 Karczewtel. (+48 022) 780 83 05 w. 70e-mail: [email protected]


9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DO-PUSZCZENIE DO OBROTU/ DATA PRZEDŁUŻENIA PO-ZWOLENIA

15.06.200020.05.200519.07.200602.12.2008

10. DATA ZATWIERDZENIA LUB CZĘŚCIOWEJ ZMIANY TEKSTU CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO29 11 2013

Rubital forte

altEforte

NatuRalNiE Na zdRowiE

NYCH100 g syropu zawiera 36 g maceratu z 6 g korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaeae radicis maceratio ( 6:36), ekstrahent – mieszanina wody i etanolu (47,9:1), substancja pomocnicza – kwas benzoesowy). Zawartość etanolu w preparacie nie więcej niż 1,0% (v/v).Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.


4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w objawach stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębienia.Pomocniczo w podrażnieniach i stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3. roku życia do 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 3 razy dziennie).Dzieci powyżej 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 5 razy dziennie).Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 6 razy dziennie).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na kwas benzoesowy.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość kwasu benzoesowego zaleca się zachowanie ostrożności u chorych z astmą.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 5 ml syropu zawiera 4,2 g sacharozy, 10 ml syropu zawiera 8,4 g sacharozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub niedoborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u dzieci.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiNie znane.4.6. Ciąża lub laktacjaKategoria C wariant B. Nie wiadomo, czy lek może powodować zagrożenie płodu u zwierząt, ponieważ nie przeprowadzono odpowiednich badań. Brak danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania u kobiet ciężarnych i karmiących piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądane


S y S T e m y I T

JOAnnA stĘPnIAk–PIlŚnIAk Zakład systemów farmacji, kAMsOft s.A.

Rozbudowano moduł APW11 SPRZEDAŻ o dodatkową funkcję wystawiania faktury zbiorczej do wybranych parago-nów. Aby wystawić fakturę zbiorczą, należy wybrać opcję Ope-racje magazynowe, następnie przycisk F2 Nowa, a w wyświet-lonym oknie wyboru Rodzaju operacji wskazać Faktura VAT sprzedaży (zbiorczy).

Rys. 1. Wybór rodzaju operacji

W oknie Faktury VAT (zbiorczy) należy wybrać przycisk Do-daj, następnie określić, z jakiego okresu sprzedaży oraz dla ja-kiego pacjenta chcemy wystawić fakturę (istnieje możliwość wyboru sprzedaży dla kilku pacjentów).

Rys. 2. Wybór zakresu dat, dla których wystawiamy fakturę VAT zbiorczą

Po zatwierdzeniu klawiszem F2 OK, wyświetli się okno wy-boru paragonów do dokumentu zbiorczego (rys. 3).

W module APW11 SPRZEDAŻ wprowadzono modyfika-cje pozwalające na uzupełnianie wprowadzonego numeru PWZ pielęgniarki (P) lub położnej (A) na podstawie numeru recepty.

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (styczeń 2016)

Dodatkowo, w module APW23 KONTROLA dodano kontrolę poprawności numerów recept wystawianych przez pielęgniarki (rys. 4) lub położne (rys. 5) oraz numerów PWZ.

Rys. 3. Wybór paragonów

Rys. 4. Przykład recepty wystawionej przez pielęgniarkę

Rys. 5. Przykład recepty wystawionej przez położną

Dokończenie artykułu na stronie 69


1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGOSYROP PRAWOŚLAZOWY ALTE FORTE 6 CZ. KORZENIA PRAWOŚLAZU 2,36 g/5ml

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYN-NYCH100 g syropu zawiera 36 g maceratu z 6 g korzenia prawo-ślazu lekarskiego (Althaeae radicis maceratio ( 6:36), eks-trahent – mieszanina wody i etanolu (47,9:1), substancja pomocnicza – kwas benzoesowy). Zawartość etanolu w preparacie nie więcej niż 1,0% (v/v).Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.


4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w objawach stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębienia.Pomocniczo w podrażnieniach i stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3. roku życia do 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 3 razy dziennie).Dzieci powyżej 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależ-ności od nasilenia objawów podrażnienia (do 5 razy dziennie).Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtó-rzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 6 razy dziennie).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na kwas benzoesowy.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość kwasu benzoesowego zaleca się zachowanie ostrożności u chorych z astmą.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 5 ml syropu za-wiera 4,2 g sacharozy, 10 ml syropu zawiera 8,4 g sacha-rozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami zwią-zanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub niedoborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u dzieci.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiNie znane.4.6. Ciąża lub laktacjaKategoria C wariant B. Nie wiadomo, czy lek może powo-dować zagrożenie płodu u zwierząt, ponieważ nie prze-prowadzono odpowiednich badań. Brak danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania u kobiet ciężarnych i karmią-cych piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mecha-nicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądaneU osób szczególnie wrażliwych na kwas benzoesowy może wystąpić pobudzone wydzielanie śliny i podrażnienie żołądka.4.9. PrzedawkowanieNie są znane objawy przedawkowania. W przypadku stoso-wania preparatów zawierających śluz przez dłuższy okres czasu (ponad 3 tygodnie) lub jego nadużywaniu istnieje ry-zyko zmniejszonego wchłaniania witamin, soli mineralnych lub innych związków z przewodu pokarmowego.

5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE5.1 Właściwości farmakodynamicznePreparat zawiera wodny macerat korzenia prawoślazu lekarskiego. Macerat zawiera jako główne składniki śluzy o charakterze kwaśnym. Preparat działa osłaniająco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła, łagodzi stany zapalne i podrażnienia.Śluz prawoślazu tworzy roztwory koloidalne, które pokrywa-ją błony śluzowe cienką warstwą i działają na nie ochron-nie. Ponadto śluz, działa osłaniająco na zmienioną zapalnie, przekrwioną rozpulchnioną błonę śluzową gardła oraz zmniejsza podrażnienie receptorów kaszlu i częstotliwość odruchu kaszlowego. 5.2. Właściwości farmakokinetyczneBrak danych.5.3. Przedkliniczne dane o bezpieczeństwieNie prowadzono badań dla produktu leczniczego.

6. DANE FARMACEUTYCZNE6.1. Wykaz substancji pomocniczychsacharoza, kwas benzoesowy.6.2. NiezgodnościFizyczne: Nie zaobserwowanoChemiczne: Nie zaobserwowano.6.3. Okres trwałości3 lata.6.4. Specjalne środki ostrożności przy przechowywaniuPrzechowywać w zamkniętym opakowaniu w temperaturze nie wyższej niż 25oC. Chronić od światła. Przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.6.5. Rodzaj i zawartość pojemnikaButelka ze szkła barwnego z zakrętką aluminiową z miarką z polipropylenu w kartoniku.Butelka z brązowego politereftalanu etylenu z zakrętką polietylenową lub aluminiową z miarką z polipropylenu w kartoniku.Wielkość opakowania: 125 g.6.6. Instrukcja dotycząca użytkowania lekuPreparat stosuje się doustnie. Sposób użycia w punkcie 4.2.

7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLE-NIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTUGrzegorz Nowakowski Przedsiębiorstwo Produkcji Farma-ceutycznej „GEMI”ul. Mickiewicza 3605-480 Karczewtel. (+48 022) 780 83 05 w. 70e-mail: [email protected]


9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DO-PUSZCZENIE DO OBROTU/ DATA PRZEDŁUŻENIA PO-ZWOLENIA15.06.200001.06.200617.12.2008

10. DATA ZATWIERDZENIA LUB CZĘŚCIOWEJ ZMIANY TEK-STU CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO


1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGORUBITAL FORTE1,73 g/5ml

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH100 g syropu zawiera 26,6 g wodnego maceratu z 9 g korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaeae radicis ma-ceratio 9:40)Ekstrahent – mieszanina wody i etanolu z dodatkiem benzoesanu sodu (46,7:1:0,3).Produkt zawiera nie więcej niż 0,5 % (v/v) etanolu.Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.


4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświad-czeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w kasz-lu w przebiegu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębieniaPomocniczo w podrażnieniach błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3 roku życia do 6 roku życia 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podraż-nienia do 3 razy dziennie.Dzieci powyżej 6 roku życia 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia do 3 razy dziennie.Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtó-rzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia do kilku razy dziennie (3-4 razy).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na ben-zoesan sodu.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość benzoesanu sodu nie zaleca się stosowania u chorych z astmą oskrzelową.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 10 ml syropu zawiera 7,8 g sacharozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicz-nymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub nie-doborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiWchłanianie leków przyjmowanych jednocześnie może zostać zaburzone. Z tego względu produkt nie powinien być podawany na ½ - 1 godziny przed i po stosowaniu innych leków.4.6. Ciąża lub laktacjaBrak wystarczających danych dotyczących bezpieczeń-stwa, dlatego nie zaleca się stosowania produktu u ko-biet ciężarnych i karmiących piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów me-chanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądaneU osób wrażliwych na benzoesan sodu może wystąpić pobudzone wydzielanie śliny i podrażnienie żołądka. 4.9. PrzedawkowanieNie są znane objawy przedawkowania. W przypadku stosowania preparatów zawierających śluzy roślinne

przez dłuższy okres czasu (ponad 3 tygodnie) lub jego nadużywaniu istnieje ryzyko zmniejszonego wchłaniania witamin, soli mineralnych lub innych związków z prze-wodu pokarmowego.

5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE5.1 Właściwości farmakodynamicznePreparat zawiera wodny macerat z 9 g korzenia pra-woślazu lekarskiego. Macerat zawiera jako główne składniki śluzy o charakterze kwaśnym. Preparat działa osłaniająco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła, łago-dzi stany zapalne i podrażnienia.5.2. Właściwości farmakokinetyczneBrak danych.5.3. Przedkliniczne dane o bezpieczeństwieBrak danych.

6. DANE FARMACEUTYCZNE6.1. Wykaz substancji pomocniczychSacharozaSodu benzoesanSyrop malinowyskład:Sok z malinSacharoza.6.2. NiezgodnościFizyczne: Nie zaobserwowanoChemiczne: Nie zaobserwowano.6.3. Okres ważności3 lata.6.4. Specjalne środki ostrożności przy przechowywaniuPrzechowywać w zamkniętym opakowaniu w tempera-turze nie wyższej niż 25oC. Chronić od światła.6.5. Rodzaj i zawartość pojemnikaButelka ze szkła oranżowego lub brunatnego politere-ftalanu etylenu (PET) z zakrętką aluminiową lub poliety-lenową (HDPE) w pudełku kartonowym. Do opakowania bezpośredniego dołączona jest miarka o pojemności 10 ml lub 15 ml.Wielkość opakowania: 125 g.6.6. Instrukcja dotycząca użytkowania lekuPreparat stosuje się doustnie. Sposób użycia w punkcie 4.2.

7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWO-LENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTUGrzegorz Nowakowski Przedsiębiorstwo Produkcji Far-maceutycznej „GEMI”ul. Mickiewicza 3605-480 Karczewtel. (+48 022) 780 83 05 w. 70e-mail: [email protected]


9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DO-PUSZCZENIE DO OBROTU/ DATA PRZEDŁUŻENIA PO-ZWOLENIA

15.06.200020.05.200519.07.200602.12.2008

10. DATA ZATWIERDZENIA LUB CZĘŚCIOWEJ ZMIANY TEKSTU CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO29 11 2013

Rubital forte

altEforte

NatuRalNiE Na zdRowiE

NYCH100 g syropu zawiera 36 g maceratu z 6 g korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaeae radicis maceratio ( 6:36), ekstrahent – mieszanina wody i etanolu (47,9:1), substancja pomocnicza – kwas benzoesowy). Zawartość etanolu w preparacie nie więcej niż 1,0% (v/v).Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.


4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNEProdukt przeznaczony jest do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.4.1. Wskazania do stosowaniaTradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w objawach stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębienia.Pomocniczo w podrażnieniach i stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła.4.2. Dawkowanie i sposób podawaniaDzieci powyżej 3. roku życia do 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 3 razy dziennie).Dzieci powyżej 6 roku życia 5 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 5 razy dziennie).Młodzież od 13 roku życia i dorośli 10 ml dawkę powtórzyć w zależności od nasilenia objawów podrażnienia (do 6 razy dziennie).4.3. PrzeciwwskazaniaNadwrażliwość na składniki preparatu, w tym na kwas benzoesowy.4.4. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowaniaZe względu na zawartość kwasu benzoesowego zaleca się zachowanie ostrożności u chorych z astmą.Produkt zawiera sacharozę w związku z tym należy go ostrożnie stosować u chorych na cukrzycę. 5 ml syropu zawiera 4,2 g sacharozy, 10 ml syropu zawiera 8,4 g sacharozy. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy, galaktozy lub niedoborem sacharazy, izomaltazy nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u dzieci.4.5. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcjiNie znane.4.6. Ciąża lub laktacjaKategoria C wariant B. Nie wiadomo, czy lek może powodować zagrożenie płodu u zwierząt, ponieważ nie przeprowadzono odpowiednich badań. Brak danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania u kobiet ciężarnych i karmiących piersią.4.7. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchuBrak danych.4.8. Działania niepożądane


��

S y S T e m y I T

KS-SOMEDAnetA krZynówek Zakład systemów Ambulatoryjnych, kAMsOft s.A.

Nowy Komunikator KakaduDotychczas, jeżeli korzystano z programu KSPLDemon, nie było możliwe wysyłanie wiadomości do pracowników. Z tego względu powstał odrębny program Komunikator Kakadu. Obec-nie program KSPLDemon może pracowować już tylko jako ser-wer.

Jeżeli Użytkownik miał włączoną opcję do automatycznego uruchamiania programu KSPLDemon na każdym stanowisku, to teraz zostanie uruchomiony Komunikator Kakadu. Na pasku za-dań (obok zegara systemowego) pojawi się ikona programu . Ustawienie dostępne jest w opcjach modułu Administrator na zakładce Komunikacja.

Rys. 1. Opcje główne KS-SOMED

Funkcjonalność programu Komunikator Kakadu dostępna jest pod prawym klawiszem na ikonce i umożliwia: 1. Wysyłanie wiadomości do wybranego pracownika lub pra-

cowników (wszystkich), w tym do pracowników tylko za-logowanych do systemu KS-SOMED (funkcja Wyślij wia-domość). W oknie Karta wiadomości można ustawić m.in. odpowiedni typ wiadomości, datę i godzinę otrzymania wia-domości przez pracowników.

Zmiany w systemie KS-SOMED (styczeń 2016)

Rys. 2. Karta wiadomości

2. Przeglądanie wszystkich wiadomości. Jeżeli Użytkownik nie jest zalogowany do systemu KS-SOMED, zostanie wyświet-lone okno logowania.

Rys. 3. Karta wiadomości

3. Sprawdzanie wiadomości. Można sprawdzić czy dostępna jest wiadomość. W zależności od ustawienia opcji Bezpośrednie wyświetlanie wiadomości, wiadomość zostanie od razu wy-świetlona.

r e k l a m a

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

BeZPŁATny rAPOrT

APLIKACJE ZDROWOTNE


S y S T e m y I T

Do okna przeglądania zawartości bufora leków i zakupów, dostępnego w module APW14 MAGAZYN, dodano informację o konieczności ponownej aktualizacji bazy KS-BLOZ w przy-padku, gdy aktualizacja bazy zakończyła się niepowodzeniem.

Rys. 6. Informacja o niepoprawnej aktualizacji bazy KS-BLOZ

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 stycz-nia 2016 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie infor-macji gromadzonych przez apteki oraz informacji przekazywa-nych Narodowemu Funduszowi Zdrowia (Dz. U. z 2016 poz. 31), wprowadzono odpowiednie modyfikacje w zestawieniu re-fundacyjnym w module APW21 ZESTAWIENIA. Od 1 stycznia 2016 numer wersji typu komunikatu zestawienia refundacyjne-go ma wartość 2.2.

Rys. 4. Informacja

Jeżeli opcja nie będzie włączona, w ustalonym czasie na pa-sku zadań na ikonce programu pojawi się dymek . Po kliknięciu w dymek, zostanie wyświetlone okno z wiadomością. W oknie wiadomości dostępna jest opcja Przeczytałem (domyśl-nie włączona). Jeżeli zostanie wyłączona, wiadomość ponownie zostanie wyświetlona. Aby odpowiedzieć na wiadomość, należy użyć przycisku Odpowiedz.

Komunikatot Kakadu umożliwia również sprawdzenie, czy są nowe skierowania do poradni diagnostycznej, wyświetlenie komunikatów OSOZ oraz ustawienie odpowiednich opcji.

Rys. 5. Opcje programu Kakadu

Dokończenie artykułu „Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (styczeń 2016)” ze strony 67

r e k l a m a

CO NOWEGO W FARMACJI?Weź udział w Konferencji OSOZ „Forum Innowacyjna Ochrona Zdrowia” (21–22 kwietnia, Warszawa). W programie m.in. pa-nel dyskusyjny o opiece farmaceutycznej, sesja tematyczna dla aptekarzy oraz szkolenie edukacyjne (3 punkty twarde). Szcze-góły na stronie 32 oraz www.osoz.pl/forum2016.


�0

N a c Z a S I e

Lohmann & Rauscher

®

do zachowawczego leczenia przepukliny u t

dla delikat skóry hipoalergiczny

konst plastra

www.Lohmann-Rauscher.com


N a c Z a S I e

Lekarze z Poznania wszczepili najmniejszy rozrusznik serca na świecie

PAP – nauka w Polsce

www.naukawpolsce.pap.pl

Jak powiedział dr hab. n. med. Przemy-sław Mitkowski z I Kliniki Kardiologii Szpitala Klinicznego Przemienienia Pań-skiego w Poznaniu, wszczepione urzą-dzenie ma wielkość 24 mm, ok. 6 mm średnicy, waży 1 gram, jest o 90 proc. mniejsze i lżejsze od zazwyczaj stosowa-nych rozruszników.

„Najważniejsza różnica, poza wiel-kością, to brak klasycznej elektrody, któ-ra jest zawsze najsłabszym elementem wszystkich systemów do elektroterapii. W trakcie życia pacjenta ugina się ona każdego dnia 100 tys. razy. Zawsze jest ryzyko, że ulegnie złamaniu, że izolacja ulegnie uszkodzeniu, że dojdzie do zaka-żenia” – powiedział prof. Mitkowski.

Jak dodał, urządzenie nowego typu, które ma wielkość zwykłej tabletki, jest

implantowane poprzez nakłucie żyły udowej, a nie, jak to się zwykle robi, po-przez nacięcie skóry w okolicy podoboj-czykowej. „Urządzenie wprowadzane jest do prawej komory serca i tam zosta-je. Nie ma żadnej części, która wychodzi poza serce” – wyjaśnił.

Nowa technologia zastępująca kla-syczny stymulator jednojamowy jest zdecydowanie droższa od dotychczas stosowanej. Mitkowski wyjaśnił jednak, że są przypadki, w których może być ko-nieczna.

„Pierwsze wykonywane zabiegi do-tyczą chorych, u których teoretycznie można użyć klasycznego układu. Chodzi o to, by zdobyć niezbędne doświadcze-nie. Będzie to przede wszystkim stymu-lator wszczepiany chorym, u których nie ma możliwości stosowania klasycznego urządzenia. To osoby z niedrożnościami żylnymi, chorzy z zakażeniami oraz wy-

sokim ryzykiem wystąpienia powikłań” – podkreślił.

Pierwsze urządzenie zastosowano u mieszkańca Poznania w wieku ponad 70 lat. Cała operacja przebiegła przy znie-czuleniu miejscowym; pacjent cały czas był przytomny. Lekarze planują już kolej-ne operacje. Zamierzają je również wyko-nywać specjaliści z ośrodka w Zabrzu.

„Razem z kolegami z Zabrza przy-gotowywaliśmy się przez kilka miesię-cy do zastosowania nowej technologii. Umówiliśmy się, że jednego dnia zabie-gi zostaną przeprowadzone jednocześnie w Śląskim Centrum Chorób Serca i w na-szej klinice” – wyjaśnił Przemysław Mit-kowski.

Jak dodał, kolejny zabieg został prze-prowadzony u 80-letniej pacjentki, dla której wszczepienie rozrusznika nowe-go typu było właściwie jedyną możli-wością leczenia.

»�Będzie�to�przede�wszystkim�stymulator��wszczepiany�chorym,�u�których�nie�ma��możliwości�stosowania�klasycznego�urządzenia.«

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


�2

N a c Z a S I e

Socjolog medycyny: poczucie samotności ma negatywny wpływ na stan zdrowia

Jak podkreśla socjolog medycyny z CM UJ, czynnikiem, który ma naj-większy związek ze zdrowiem, jest su-biektywne poczucie samotności. Liczy się więc to, czy dana osoba ma poczu-cie przynależności do swojego otoczenia i czy jest zadowolona ze swoich relacji społecznych. Ważne jest więc, by mieć wokół siebie przede wszystkim przy-jazne sobie osoby: członków rodziny, przyjaciół, sąsiadów. „To nie ma znacze-nia, ile wokół siebie mamy takich osób. Ważne są więzi, jakie gwarantują rela-cje z tymi osobami. I ważne jest wspar-cie, jakie można od tych osób otrzymać szczególnie w trudnej sytuacji, np. cho-roby” – wyjaśnia rozmówczyni. Dodaje, że istotne są również więzi łączące osoby starsze z młodszymi generacjami.

Jeśli chodzi o poczucie samotności u osób po 65. roku życia, to okazuje się, że w różnych regionach Polski wygląda to różnie. „Analizowaliśmy wyniki doty-czące samotności wśród osób starszych, z których wynika, że w Polsce najbar-dziej samotni są seniorzy z północno-za-chodniej części kraju. Za to samotność

najmniej doskwiera starszym osobom, które mieszkają w Polsce południowo-zachodniej” – zaznacza prof. Beata To-biasz-Adamczyk.

„Przeciwdziałanie samotności jest wy-zwaniem, które może polepszać nie tyl-ko jakość życia, ale i stan zdrowia” – ko-mentuje prof. Beata Tobiasz-Adamczyk. Przyznaje, że warto, by władze publicz-ne tworzyły obywatelom możliwość par-tycypacji społecznej. Chodzi zwłaszcza o osoby, które skończyły już aktywność zawodową. Inwestycją w ich zdrowie może być przykładowo stawianie na klu-by seniora, uniwersytety trzeciego wie-ku czy ośrodki aktywizujące osoby star-sze pod względem sprawności fizycznej.

Wyniki opublikowane w „PLOS ONE” to część dużych międzynarodowych ba-dań Courage – Collaborative Research on Ageing in Europe, w których analizo-wany jest wpływ różnych czynników na zdrowie, zwłaszcza w kontekście starości. W ramach projektu naukowcy badali za-równo czynniki społeczne, jak i medycz-ne czy psychologiczne. Sprawdzano, jak na stan zdrowia – obok wspomnianych już uwarunkowań związanych z ilością i jakością relacji społecznych – wpływa samopoczucie psychiczne, kondycja fi-zyczna, historia rodziny i przeszłość za-wodowa czy korzystanie z różnych form opieki zdrowotnej. W badaniach finanso-wanych są ze środków europejskich brały udział zespoły z czterech krajów UE przy współudziale WHO.

Poczucie samotności negatywnie odbija się na stanie zdrowia. Dlatego tak ważne jest przeciwdziałanie samotności, m.in. wśród osób starszych – mówi socjolog medycyny prof. Beata Tobiasz-Adamczyk z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

PAP – nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

„Im wyższe poczucie samotności, tym gorsza jakość życia. To, czy ktoś czu-je się zadowolony ze swoich sieci spo-łecznych, przede wszystkim przekła-da się na stan zdrowia psychicznego” – mówi socjolog medycyny prof. Beata Tobiasz-Adamczyk z Katedry Epidemio-logii i Medycyny Zapobiegawczej Colle-gium Medicum Uniwersytetu Jagielloń-skiego. Dodaje, że samotność wiąże się np. z większym ryzykiem depresji.

Jednak samotność ma związek rów-nież ze zdrowiem fizycznym. Prof. To-biasz-Adamczyk wyjaśnia, że osoby sa-motne mają mniejszą motywację, aby dbać o własne zdrowie. Są też bardziej skłonne do zachowań antyzdrowotnych. Ale to nie wszystko. Osoby samotne nie uzyskują też wystarczającego wsparcia, kiedy chorują, co może wpływać na czas wychodzenia z choroby.

To, jak samotność i relacje społeczne wpływają na zdrowie, przebadano w Pol-sce, Hiszpanii i Finlandii. Wyniki badań ukazały się w styczniu w „PLOS ONE”.

Foto

: pic

jum

bo.

com


N a c Z a S I e

13 kwietnia | PoznańIT JAKO INWESTYCJASALMED 2016www.salmed.pl

Czasopismo Ogólnopolski System Ochro-ny Zdrowia i KAMSOFT S.A. zaprasza-ją na konferencję organizowaną w ramach Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wy-posażenia Medycznego SALMED. Jak re-alizować z sukcesem projekty informaty-zacji placówek ochrony zdrowia? W jaki sposób technologia może wspomóc zarzą-dzanie i procesy organizacyjne? Jak przy-gotować się i przeprowadzić zmianę opar-tą na digitalizacji procesów? Sesja przygo-towana z myślą o tych placówkach, które chcą lepiej wykorzystać potencjał posiada-nych zasobów IT lub dopiero przygotowują się do wdrożenia e-dokumentacji medycz-nej i cyfryzacji.

19–21 kwietnia | berlinConnecting Healthcare ITwww.conhit.de

Targi połączone z kongresem, omawiające wyzwania e-zdrowia, digitalizacji medycyny i rozwiązań IT dla placówek ochrony zdro-wia. Przegląd europejskich rozwiązań i no-wych trendów.

2–5 czerwca | kielceXVI KONGRES MEDYCYNY RODZINNEJwww.kongres2016.pl

Podczas kongresu omówione zostaną naj-nowsze osiągnięcia medyczne i problemy kliniczne w codziennej praktyce.

WYDARZENIA I KONFERENCJE DO POBRANIA

21–22 kwietnia | warszawaFORUM INNOWACYJNAOCHRONA ZDROWIA 2016www.osoz.pl/forum2016 beZPŁAtnA reJestrAcJA

2 dni, 900 gości, dyskusje, 10 sesji tema-tycznych, ponad 70 ekspertów z Polski i za-granicy, praktyczna wiedza dla menedże-rów placówek ochrony zdrowia, lekarzy, pielęgniarek, przedstawicieli sektora far-macji. Bezpłatne Forum co roku jest okazją do zdobycia praktycznej wiedzy w tema-tach istotnych z punktu widzenia branży.

Pierwszy dzień zdominują zagadnienia far-maceutyczne. Do udziału w debacie o opie-ce farmaceutycznej zaprosiliśmy uznanych ekspertów. Dla aptek oraz hurtowni i pro-ducentów przygotowano odrębne sesje te-matyczne. Nowością jest szkolenie eduka-cyjne dla farmaceutów (3 punkty twarde).

Drugi dzień – dedykowany przedstawicie-lom rynku ochrony zdrowia – rozpocznie dyskusja na temat jakości usług medycz-nych i integracji opieki nad pacjentem. Za-planowano łącznie aż 7 sesji tematycznych przybliżających praktyczne aspekty m.in. opieki koordynowanej, e-zdrowia, zarzą-dzania, doświadczeń menedżerskich, in-nowacyjnych zamówień publicznych.

Na zakończenie Forum odbędzie się uro-czysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia, podczas której poznamy laureatów tego-rocznej edycji konkursu.

8-10 czerwca | AmsterdameHealth Week 2016www.ehealthweek.org

Najważniejsze w roku spotkanie ekspertów, polityków i firm branży e-zdrowia działają-cych na rynku Unii Europejskiej.

RAPORTWYZWANIA IT OCHRONY ZDROWIA 2015–201756 stron | bezpłatny | Plwww.bmm.com.pl

Raport prezentujący stan obecny cyfryzacji i wyzwania, przygotowany w oparciu o ba-danie przeprowadzone na grupie 115 jed-nostek ochrony zdrowia.

PODSUMOWANIEWORLD HEALTH SUMMIT.SCIENCE. INNOVATION. POLICIES51 stron | bezpłatny | engwww.worldhealthsummit.org

Wywiady z ekspertami i infografiki oma-wiające gorące wyzwania zdrowia publicz-nego w takich obszarach jak digitalizacja, zmiana klimatu, wyzwania globalne, epi-demiologia.

RAPORTNARODOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 2016–202024 strony | bezpłatny | Plwww.prawapacjenta.eu


��

N a c Z a S I e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

„MERITUM. Prawo farmaceutyczne.”red. nauk. Joanna Adamczyk

Kompleksowe omówienie problematyki związanej z regulacją obrotu produktami leczniczymi, w szczególności przeznaczone dla hurtowni farmaceutycznych i aptek oraz innych podmiotów zajmujących się zawodo-wo tym zagadnieniem.

„Dokumentacja medyczna w praktyce pielęgniarki

i położnej.”renata ciemierz / Maciej gibiński

W książce omówiono zasady prowadzenia dokumentacji w podmiocie udzielającym świadczeń medycznych, opisano tematy-kę uzyskiwania zgody na leczenie, pobiera-nia właściwych oświadczeń, a także aspekty przechowywania, udostępniania oraz zasady kontroli dokumentacji medycznej. Na uwagę zasługują załączone wzory dokumentów.

„Życie na pełnej petardzie czyli wiara, polędwica i miłość.”ks. Jan kaczkowski / Piotr Żyłka

Premiera: 2015. Wydawnictwo WAM.Cena: 34,90 zł

Ceniony za swój autentyzm, odwagę i szczerość. Podziwiany zarówno przez katolików, jak i niewierzących. Sam o sobie mówi, że jest onkocelebrytą, czy-li człowiekiem znanym głównie z tego, że ma raka. Zanim się o tym dowiedział, wybudował hospicjum w Pucku.

W szkole nie chodził na religię. Gdy już zyskał pewność do swojego powo-łania – odrzucili go jezuici (Niech żału-ją!). Kłopoty ze wzrokiem prawie unie-możliwiły mu święcenia (- A pieniądze widzi?; – Widzi!; -To święcić!).

W inspirującej rozmowie z Piotrem Żyłką ks. Jan zdradza źródła swojej nie-samowitej energii i nieskończonych po-kładów optymizmu. O swoim życiu i polskim Kościele mówi z odwagą i dy-stansem osoby, która pokonała własny strach. Wzruszające do łez świadectwo człowieka, który wie, że być może nie zostało mu wiele czasu.

»��siążka,�której�nie�da�się��łatwo�zaszufladkować.��Autobiograficzna�opowieść,�która�uczy�jak�żyć�prosto��i�czerpać�z�każdego�dnia�pełnymi�garściami.«

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

wydawca: kAMsOft s.A. 40–235 katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: [email protected]

redaktor naczelny: Zygmunt kamiński

Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Aleksandra kurowska, Artur Olesch, katarzyna Piątek, katarzyna Płoskonka, bożena wojnarowicz-głuszek.

współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Marek kubicki, guus schrijvers, Justyna skowyra, effiom uman-ntuk.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com

skład i łamanie: Piotr chamera

druk: InfOMAX, katowice

nakład: 17 300 egzemplarzy

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wyko-rzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAMsOft s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skraca-nia zamieszczanych materiałów. niezamó-wionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasoPismaco miesiąc dostarczamy naszym czytelni-kom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy me-dyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

dołącz do grona czytelników Ogólnopol-skiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Zapraszamy na portal www.osoz.pl

Rodzaj: Leki

Skład: Substancja czynna:100 g syropu zawiera 26,6 gwodnego maceratu z 2 g korzenia prawoślazu lekarskiego(Althaeae radicis maceratio). (2:40).

Jako jedyny syrop leczniczy zawieranaturalny sok z malin.Zawartość etanolu w syropienie więcej niż 0,7% (m/m).

NATURALNIE NA ZDROWIE

RUBITAL Althaeae radicis maceratio

(1,73g/5ml)

Działanie: Wykazuje działanie łagodzące kaszel oraz osłania-jące błonę śluzową jamy ustnej i gardła. Działanie to związane jest z zawartością śluzu roślin-nego z korzenia prawoślazu, konsystencją preparatu oraz jego lepkością. Śluz korzenia prawo-ślazu tworzy roztwory koloidalne, które pokrywają błony śluzowe cienką warstwą i działają na nie ochronnie.Jest to produkt leczniczy stoso-wany tradycyjnie w podanych wskazaniach, a jego skuteczność opiera się na długotrwałym stoso-waniu i doświadczeniu.

Wskazania: Rubital stosowany jest tradycyjnie jako środek pomocniczy w objawach stanów zapalnych jamy ustnej i gardła: chrypka, kaszel, np. w przebiegu przeziębienia.Pomocniczo w podrażnieniach błony śluzowej jamy ustnej i gardła.

Przeciwwskazania: Nie należy stosować syropu jeśli występuje nadwrażliwość na składniki pre-paratu. Uczulenie na benzoesan sodu.

OS

OZ

2 /

2016

FORUMFORUMFORUMFORUM

ORGANIZATORREJESTRACJA UCZESTNIKÓW

INNOWACYJNAINNOWACYJNAINNOWACYJNAINNOWACYJNAINNOWACYJNAOCHRONA ZDROWIAOCHRONA ZDROWIAOCHRONA ZDROWIAOCHRONA ZDROWIAOCHRONA ZDROWIAOCHRONA ZDROWIA21–22.04.201621–22.04.201621–22.04.201621–22.04.201621–22.04.2016HOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWAHOTEL MARRIOTT | WARSZAWA

WWW.OSOZ.PL/FORUM2016

dobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniadobre praktyki zarządzaniareorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęreorganizacja przez informatyzacjęinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczneinnowacyjne zamówienia publiczne

doświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdoświadczenia szpitali europejskichdebata liderów ochrony zdrowiadebata liderów ochrony zdrowiadebata liderów ochrony zdrowiadebata liderów ochrony zdrowiadebata liderów ochrony zdrowia

e-dokumentacja medycznae-dokumentacja medycznae-dokumentacja medycznaopieka koordynowanaopieka koordynowanaopieka koordynowana

e-zdrowie i telemedycynae-zdrowie i telemedycynaopieka farmaceutyczna BEZPŁATNY UDZIAŁ

„Praktyczne wykłady i warsztaty, eksperci z Polski i zagranicy, aktualna

wiedza dla przedstawicieli rynku ochrony zdrowia i farmacji.”

Do udziału w FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA – 21. edycji konferencji czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia – zapraszamy menedżerów placówek medycznych, przedstawicieli parlamentu, samorządów lokalnych oraz organizacji rynku ochrony zdrowia, lekarzy i pielęgniarki, studentów uczelni medycznych, pracowników działów IT i administracyjnych w przychodniach/szpitalach, aptekarzy, fi rmy i hurtownie farmaceutyczne oraz wszystkie zainteresowane osoby.

O G Ó L N O P O L S K I S Y S T E M O C H R O N Y Z D R O W I A

2 dni | Ochrona zdrowia + farmacja2 dni | Ochrona zdrowia + farmacja2 dni | Ochrona zdrowia + farmacja9 sesji tematycznych9 sesji tematycznychDebata liderów rynkuPonad 50 ekspertówPonad 50 ekspertówGala Liderów Ochrony ZdrowiaGala Liderów Ochrony Zdrowia

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Documents

Transcript of Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia