Ogólnopolska konferencja naukowo - praktyczna "Tutejsi - peryferia i pogranicza.

Tradycje muzyczne Pomorza Zachodniego" Centrum Współpracy Międzynarodowej w Grodnie k/ Międzyzdrojów

22 - 23.09.2017

Wykładowcy / prelegenci Zarys tematyczny wystąpień

Prof. Bogdan Matławski Kulturoznawca, etnolog, etnomuzykolog, kierownik Zakładu Pomorza i Skandynawii w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Współpracownik Radia Szczecin. W 2009 roku za audycję "Kraj za miastem" został wyróżniony w kategorii "Publicystyka" w XVIII edycji Konkursu "Dziennikarz Roku 2008", organizowanym przez szczeciński oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej "Pomorze Zachodnie" oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. W listopadzie tego samego roku Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego odznaczył prof. Matławskiego złotym Gryfem Województwa Zachodniopomorskiego za multimedialny serwis internetowy "Kraj za miastem”. W 2014 roku odznaczony brązowym medalem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Autor licznych publikacji naukowych i popularyzatorskich. Od 2015 r. pełni funkcję Pełnomocnika Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. > Wykład inauguracyjny: „Badania etnomuzykologiczne na Pomorzu Zachodnim po 1945 roku – historia i chronologia”

Prof. Bożena Muszkalska

Kierownik Zakładu Antropologii Muzycznej Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Realizowała liczne projekty związane z prowadzeniem badań terenowych w Polsce, na Sardynii, w Portugalii, na Białorusi, na Litwie, w Rumunii, na Ukrainie, na Syberii, w Brazylii i w Australii. Jest autorką książek: Traditionelle mehrstimmige Gesänge der Sarden (Poznań 1995), Tradycyjna wielogłosowość wokalna w kulturach basenu Morza Śródziemnego (Poznań 1999), Głosy z przeszłości. Tradycje muzyczne we wspomnieniach oborniczan (Oborniki Śląskie 2006), „A jednak po całej ziemi słychać ich dźwięk”. Muzyka w życiu religijnym Żydów aszkenazyjskich (Wrocław 2013). Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na tradycyjnej muzyce wielogłosowej, muzyce żydowskiej i kulturach muzycznych polskiej diaspory.

> Wykład: „Tutejsi gdzie indziej. Muzyczne ojczyzny Polaków na obczyźnie” „Muzyczna ojczyzna” to zakotwiczenie w muzyce, które jest w nas od najwcześniejszego dzieciństwa i rozwija się w ciągu naszego życia. Przechowujemy w pamięci skojarzenia różnych wydarzeń z określoną muzyką, między innymi te, które dają poczucie wspólnoty, zakorzenienia w kulturze, umożliwiają świadome kształtowanie przestrzeni, w której budowana jest więź w oparciu o przynależność do danej kultury. W nowym otoczeniu owa „muzyczna ojczyzna” podlega konfrontacji z innymi ojczyznami, z innymi językami muzycznymi, tradycjami, światopoglądami, z koniecznością ciągłego poznawania nowego świata i nieustającą podróżą ze starej do nowej rzeczywistości. Wykład będzie relacją z badań etnomuzykologicznych prowadzonych od 1994 roku przez pracowników i studentów muzykologii z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Wrocławskiego w środowiskach polonijnych. Ich celem jest głównie dokumentacja polskich tradycji muzycznych podtrzymywanych w polskiej diasporze w różnych krajach, a formułowane pytania badawcze dotyczą relacji między wykonywaną muzyką i poczuciem tożsamości (narodowej, etnicznej, regionalnej, językowej, religijnej) członków badanych grup, sposobów fobecności polskich repertuarów w sferach sacrum i profanum, jak również problemu kontynuacji tradycji i ich rewitalizacji.

Prof. Magdalena Zowczak

Prof. dr hab., Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Zajmuję się antropologią religii – badaniami kultury religijnej, które obejmują studia nad apokryfem, modlitwą i ofiarą, ikonografię sztuki sakralnej, współczesną ekspresję religijną oraz jej związki z tożsamością w różnych środowiskach i grupach społecznych, w społecznościach zróżnicowanych wyznaniowo. Prawie wszystkie moje publikacje powstały na bazie źródeł tworzonych podczas badań etnograficznych. Moją ulubioną formą zajęć dydaktycznych było „Laboratorium etnograficzne”, które zawsze kończyła wspólna, zbiorowa publikacja prezentująca podsumowanie dwuletnich zespołowych badań. Poza Polską prowadziliśmy badania w Litwie, Białorusi, Ukrainie i Bułgarii. Celem ostatnio realizowanego projektu badawczego („Opus” NCN) „Kultura religijna wobec zmian społecznych. Studium porównawcze społeczności lokalnych (Polska-Ukraina)” było powiązanie semantyki wyobrażeń religijnych z praktykami społecznymi oraz wypracowanie perspektywy porównawczej dla zachodzących w Polsce i w Ukrainie zmian kultury religijnej (badania w woj. zachodniopomorskim i na centralnym Podolu). Opublikowałam m. in. „Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne” (2015); "Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej” (2 wyd. 2013), „Bohater wsi. Mit i stereotypy” (1991). > Wykład: „Tradycja muzyczna w konstruowaniu tożsamości. Mniejszość wyznaniowa (Polska - Ukraina)”

Prof. Barbara Fatyga

Profesor doktor habilitowana, z wykształcenia kulturoznawca, pracuje jako antropolog kultury i socjolog młodzieży. Kierownik Katedry Metod Badania Kultury i Ośrodka Badań Młodzieży w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik specjalizacji na studiach dziennych i zaocznych „Antropologia współczesności. Animacja działań lokalnych” w ISNS UW. Prezeska Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury – Sieć Badawcza i współtwórczyni portalu www.ozkultura.pl.

Autorka 170 publikacji wydanych w Polsce, Niemczech, Francji i w USA, poświęconych dzieciom, młodzieży, stylom życia, teorii i badaniom stanu kultury oraz metodologii badań kultury. Jako ekspert współpracuje z licznymi instytucjami i organizacjami w Polsce i zagranicą. Pomysłodawczyni i współredaktorka tomu Kultura ludowa. Teorie, praktyki, polityki (Warszawa 2014).

> Wykład: "O tradycji w perspektywie praktyk kulturowych"

Dr Michał Paziewski (9 XI 1953 Szczecin), dr n. humanistycznych, historyk. Studia: Wydział Humanistyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Szczecinie (1979), dr (2000). Praca: Wydział Humanistyczny Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego (poprzednio: kustosz w Archiwum Państwowym w Szczecinie) od 1990, adiunkt 2000-2013.

Specjalizuje się w historii politycznej Polski współczesnej, opozycji antysystemowej w PRL. Autor kilkudziesięciu publikacji z tej dziedziny, w tym: Między Warszawą a regionem. Opozycja przedsierpniowa na Pomorzu Zachodnim (2008, współautor), Debata robotników z Gierkiem. Szczecin 1971 (2010, nominacja do Nagrody Historycznej „Polityki”), Grudzień 1970 w Szczecinie (2013, nominacja do Nagrody Historycznej „Polityki”, 2014 nagroda „Klio” przyznawana przez Porozumienie Wydawców Książki Historycznej, w kategorii monografii naukowej). Artykuły i recenzje publikował m.in. w „Zeszytach Historycznych.” (Paryż), „Dziejach Najnowszych”, „Polska 1944/45 – 1989. Studia i Materiały”, „Przeglądzie Zachodniopomorskim”, „Tygodniku Powszechnym”, „Wolności i Solidarności”, „Biuletynie Instytutu Pamięci Narodowej”, „Karcie”, „Pograniczach”, „Kronice Szczecina”,

„Pamięci.pl”, „Gazecie Wyborczej”, wydawnictwach pokonferencyjnych. W okresie PRL współpracownik Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”, aktywny działacz „Solidarności”, redaktor „Jedności”, tygodnika Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego (od III 1981), członek Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania Pomorza Zachodniego. Internowany w stanie wojennym w Goleniowie, Wierzchowie Pomorskim, gdzie współredagował gazetkę „Wierzchowo Njus”, oraz Strzebielinku koło Wejherowa, redaktor podziemnych pism „Grot”, „Obraz”, „Biuletyn Strajkowy”, „Biuletyn Solidarności” (dwa ostatnie tytuły podczas strajku w Zarządzie Portu Szczecin - Świnoujście VIII-IX 1988). Współpracownik Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA, „Tygodnika Mazowsze”, Komitetu Kultury Niezależnej, współredaktor „Gazety Wyborczej” Obywatelskiego Komitetu Porozumiewawczego „Solidarność” Pomorza Zachodniego, 2001-2006 członek Rady Kultury przy Prezydencie Miasta Szczecin. Wyróżnienia: nagroda POL-CUL Foundation. Niezależna Fundacja Popierania Kultury Polskiej, za udział w rozwoju niezależnej kultury polskiej (1985, fundacja polsko-australijska), stypendium Komitetu Kultury Niezależnej w Warszawie (I 1988, Paryż), Krzyż Wolności i Solidarności (2011). Adres mailowy: mpaziewski@gmail.com

> Wykład: "Stan przesiedlenia. Pomorze Zachodnie po 1945 roku"

Ryszard Michalski Z wykształcenia historyk sztuki, kieruje Ośrodkiem Animacji Kultury Czynnej CEiIK w Olsztynie. Animator jednej z ważniejszych inicjatyw polskiej kultury alternatywnej w latach siedemdziesiątych – olsztyńskiej „Pracowni’. Współtwórca i założyciel Stowarzyszenia "Tratwa", w którym jest Prezesem. Projektował i realizował kilkadziesiąt programów polegających na wykorzystaniu sztuki i narzędzi animacji i edukacji kulturalnej w przeciwdziałaniu wykluczeniu kulturowemu i społecznemu . W ostatnich latach zajmuje się problematyką pamięci historycznej , relacji międzygeneracyjnych i rewitalizacją tradycyjnej kultury polskiej wsi.

> Prelekcja: "Rewitalizacja w PGR, czyli o archeologii pamięci"

Katarzyna Rosik

Od 2008 r. zajmuje się poszukiwaniami w zakresie kultury i muzyki tradycyjnej polskiej wsi różnych regionów. Od mistrzów muzycznego rzemiosła uczy się śpiewu, tańca, gry na bębenku. Szczególnie jej bliska jest kultura muzyczna mikroregionu kajockiego, którą miała okazję poznawać przez spotkania z jej twórcami – Janem Gacą, śpiewaczkami z Gałek Rusinowskich, innymi śpiewakami i tancerzami – oraz przez aktywne uczestnictwo w lokalnych wydarzeniach muzycznych. Od 2014 roku z toruńską grupą i Ewą Grochowską pracuje nad repertuarem pieśni kujawskich. Od 2011 roku grała na bębenku w Kapeli Katarzynki. Obecnie wraz z Martą Domachowską tworzy sekcję rytmiczno-wokalną Sekund Hand, towarzysząc skrzypaczce Katarzynie Zedel.

Od 2012 r. wspiera działalność Wiejskich Klubów Tańca. W 2014 roku w ramach Akademii Kolberga współrealizowała Kielecką Szkołę Tradycji. Współtwórczyni portalu MuzykaTradycyjna.pl, projektu „Wędrowny Uniwersytet Tradycji” (w ramach Stowarzyszenia „Tratwa”). Współpracuje m.in. z Muzeum Etnograficznym w Toruniu, warszawskim Domem Tańca i Ambasadą Muzyki Tradycyjnej. Członek Forum Muzyki Tradycyjnej i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Etnograficznego w Toruniu. W 2016 roku realizowała projekt „Bębnisto, chodźcie też” w ramach Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w ramach projektu Instytutu Muzyki i Tańca „Szkoła Mistrzów Budowy Instrumentów Ludowych” wraz ze Zbigniewem Butrynem wykonała basy dłubane wg wzoru z Kujaw.

Zawodowo zajmuje się projektowaniem graficznym, introligatorstwem, rękodziełem. Pracę graficzną łączy często z działalnością promocyjną, organizacyjną i edukacyjną wokół muzyki tradycyjnej.

> Prelekcja: „Wiejskie Kluby Tańca – jak to się robi?” > Opowiem o zjawisku Wiejskich Klubów Tańca – fenomenu, który narodził się jako konsekwencja działań pod nazwą „Serce Dzwonu”, realizowanych w latach 2007 – 2017 we wsiach regionu radomskiego i kontynuowanych do dziś w ramach programu „Akademia Kolberga”. Jak powrócić do dawnych praktyk kulturowych, które były kiedyś ważne dla lokalnej społeczności i stanowiły centrum życia wspólnotowego i towarzyskiego? Czy jest to możliwe? Czy istnieją uniwersalne formuły działania, sposoby, mechanizmy? Poszukam odpowiedzi na te pytania, odwołując się do doświadczeń WKT.

Marta Hołownia Oligofrenopedgog, muzykoterapeutka. Od 20 lat pracuje z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie. Zaangażowana w życie społeczności lokalnej Ziemi Pyrzyckiej. Od 2009 prowadzi Stowarzyszenie Fabryka Dobrego Czasu Twórczyni i producentka filmu „Opowiem Wam Pyrzyce”. Nie umie żyć bez muzyki.

> Prelekcja: „Opowiem wam dom” > Opowieść rodzinna o tęsknocie i muzyce, o filmie „Opowiem wam Pyrzyce”, o spotkaniach z osadnikami i ich historiach.

Piotr Dorosz

Muzyk i etnomuzykolog, pracownik Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN w Warszawie. Ukończył średnią szkołę muzyczną w klasie trąbki i puzonu, studia muzykologiczne (ze specjalnością "etnomuzykologia") na Uniwersytecie Warszawskim, studiował także dyrygenturę chóralną na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Prowadzi badania terenowe i nagrania ostatnich przejawów tradycyjnego wiejskiego muzykowania w wielu regionach Polski, popularyzuje wiedzę o polskiej muzyce tradycyjnej poprzez artykułu naukowe i popularnonaukowe, prelekcje, wykłady i pokazy tradycyjnych instrumentów (gra na harmonii pedałowej i tradycyjnych instrumentach dętych - ligawkach, piszczałkach bezotworowych, fujarkach, okarynach); założyciel i lider Kapeli Dorosza - grającego w tradycyjnym składzie (harmonia pedałowa, bębenek obręczowy, skrzypce) zespołu, odtwarzającego dawne tradycje muzyczne wsi wschodniego Mazowsza.

> Prelekcja: „Zbiory Fonograficzne IS PAN jako źródło nagrań archiwalnych. Muzyka tradycyjna Pomorza Zachodniego w kolekcji zbiorów”> Zbiory Fonograficzne to najstarsze i największe archiwum nagrań polskiej muzyki tradycyjnej. Wśród blisko 150 tysięcy utworów znajdują się także fonogramy z muzyką tradycyjną, utrwaloną na Pomorzu Zachodnim. Zbiory są systematycznie digitalizowane a eksplorację zasobu ułatwia internetowa baza danych

Dr Ewa Grochowska

Autorka założeń programowych projektu "Tutejsi: tradycje muzyczne Pomorza Zachodniego", koordynatorka merytoryczna konferencji. Doktor nauk humanistycznych, muzyk, nauczyciel śpiewu tradycyjnego, badaczka tradycji muzycznych wsi polskiej i stylów wokalnych w muzyce tradycyjnej Europy Środkowo – Wschodniej. Badania poświęcone są również zjawiskom związanym z kontekstem społecznym i tożsamościowym muzyki tradycyjnej. Jest autorką i realizatorką przedsięwzięć, poświęconych edukacji w zakresie tradycyjnej kultury muzycznej, współpracuje z wieloma środowiskami i instytucjami w Polsce, których działania koncentrują się wokół muzyki tradycyjnej i kultury ludowej. Uczennica wybitnego skrzypka ludowego Jana Gacy z Przystałowic Małych. Członkini Forum Muzyki Tradycyjnej, grupy roboczej Rady d/s Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego przy MKiDN (2014-2015), Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2006 i 2014 r.W 2016 r. zorganizowała i poprowadziła ogólnopolską konferencję naukową „Pańszczyzna. Przemiany tożsamości kulturowej wsi polskiej” podczas Festiwalu „Wszystkie Mazurki Świata” w Warszawie.

> Prezentacja wyników badań terenowych na terenie woj. Zachodniopomorskiego w 2017 roku

Piotr Feliński

Historyk, archiwista, aktywista miejski, członek świdwińskiego Stowarzyszenia Społeczno Kulturalnego Carpe Diem, w ramach którego realizuje projekty dotyczące historii Świdwina.

> Prelekcja: „Historia zapisana obrazem” > Świdwin, jak wiele innych miast przyłączonych do Polski po drugiej wojnie światowej, stał się terenem niespotykanych w dziejach Europy ruchów migracyjnych. W ciągu zaledwie kilku powojennych lat w diametralny sposób zmieniła się jego struktura narodowościowa, kulturowa i religijna. Przymusowo migrowali rdzenni mieszkańcy, a w ich miejsce przybywali nowi, o rożnym pochodzeniu etnicznym i regionalnym, o odmiennych wartościach religijnych, kulturowych i cywilizacyjnych.

Nowoprzybyli starali się podtrzymywać tradycje ziem, z których się wywodzili, co powodowało, że tworzyli barwną mozaikę różnych regionalnych kultur. Jednym ze sposobów poznania tego wielopoziomowy procesu są zdjęcia z rodzinnych albumów. To specyficzne źródło informacji pozwala nam wyjść poza to co zawarte w piśmie, ukazując rzeczywistość pełniej- uzupełniając ją o wygląd, ubiór, styl życia, sposób spędzania wolnego czasu.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Organizator:

Honorowy Patronat: Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie

Patronat medialny: TVP 3 Szczecin / Radio Szczecin / Kamienskie.info

KulturaLudowa.pl / muzykatradycyjna.pl

Partnerzy: Ośrodek Teatralny KANA, Szczecin / Stowarzyszenie Kamera, Szczecin

www.centrum-grodno.pl www.facebook.com/CentrumWspolpracyMiedzynarodowejGrodno