Oczyszczający potop!

34
Oczyszczający potop! Materiał składa się z sekcji: "Opowieść o potopie (I)", "Opowieść o potopie (II)", "Noe i jego arka", "Teksty do wyboru", "Hydropiekłowstąpienie", "Zadaniowo". Materiał zawiera 7 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 1 film, 21 ćwiczeń, w tym 1 interaktywne. Zawartość zasobu: obraz Francis Danby "Potop"; wyjaśnienie pojęcia topos; polecenie przypomnienia opisu potopu zamieszczonego w mitologii greckiej. Zawartość zasobu: nagranie filmowe dr hab. Bogusława Bednarka o źródłach mitu o potopie (opowieść babilońsko-asyryjska i biblijna) wraz z poleceniem wynotowania w punktach najważniejszych zagadnień pojawiających się w wypowiedzi i przygotowanie się do klasowej dyskusji na ten temat; Zenon Zieliński "Najtrudniejsze stronice Biblii" i trzy polecenia związane z rozumieniem i interpretacją tekstu; relief przedstawiający Deukaliona i Pyrrę; Robert Graves "Mity greckie"; Zawartość zasobu: odnaleziona pod koniec XIX w. tabliczka Eposu o Gilgameszu; ogólne informacje o Eposie o Gilgameszu; Gilgamesz. Epos starożytnego dwurzecza (fragment tablicy X i XI); Zasób zawiera: obraz Girolama da Pontego (zwanego Gerolamo Bassano) " Wejście zwierząt do arki Noego" wraz z poleceniem sprawdzenia, czy twórca był wierny opisowi biblijnemu; Księga Rodzaju, rozdz. 6, w. 5-22; ciekawostka o czasie trwania budowy arki; Księga Rodzaju, rozdz. 7, w. 1-23; rycina Gerarda Hoeta "Figures de la Bible"; Księga Rodzaju, rozdz. 8, w. 1-21; ciekawostka o miejscu, gdzie prawdopodobnie osiadła arka; miniatura z XV-wiecznego belgijskiego Compendium historiae universalis Aegidiusa z Roya; ćwiczenie interaktywne polegające na porównaniu opisów potopu zamieszczonych w greckim micie, Eposie o Gilgameszu oraz Biblii, a następnie wypełnieniu tabeli; cztery polecenia otwarte dotyczące interpretacji biblijnego tekstu o potopie; obraz Benjamina Westa "Noe składający ofiarę po potopie" wraz z poleceniem poleceniem wyjaśnienia, dlaczego przy ołtarzu widać gołębie; Księga Rodzaju, rozdz. 9, w. 1-17 wraz z trzema poleceniami związanymi z interpretacją tekstu; informacja o popularności motywu potopu w różnych tekstach kultury. Zawartość zasobu: Zenon Zieliński "Najtrudniejsze stronice Biblii"; Anna Kamieńska "Biblia jako zakorzenienie"; Leszek Kołakowski "Noe czyli Pokusy solidarności" wraz z poleceniem

Transcript of Oczyszczający potop!

Oczyszczający potop!

Materiał składa się z sekcji: "Opowieść o potopie (I)", "Opowieść o potopie (II)", "Noe i jegoarka", "Teksty do wyboru", "Hydropiekłowstąpienie", "Zadaniowo".

Materiał zawiera 7 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 1 film, 21 ćwiczeń, w tym 1interaktywne.

Zawartość zasobu: obraz Francis Danby "Potop"; wyjaśnienie pojęcia topos; polecenieprzypomnienia opisu potopu zamieszczonego w mitologii greckiej.

Zawartość zasobu: nagranie filmowe dr hab. Bogusława Bednarka o źródłach mitu o potopie(opowieść babilońsko-asyryjska i biblijna) wraz z poleceniem wynotowania w punktachnajważniejszych zagadnień pojawiających się w wypowiedzi i przygotowanie się do klasowejdyskusji na ten temat; Zenon Zieliński "Najtrudniejsze stronice Biblii" i trzy poleceniazwiązane z rozumieniem i interpretacją tekstu; relief przedstawiający Deukaliona i Pyrrę;Robert Graves "Mity greckie";

Zawartość zasobu: odnaleziona pod koniec XIX w. tabliczka Eposu o Gilgameszu; ogólneinformacje o Eposie o Gilgameszu; Gilgamesz. Epos starożytnego dwurzecza (fragmenttablicy X i XI);

Zasób zawiera: obraz Girolama da Pontego (zwanego Gerolamo Bassano) " Wejście zwierzątdo arki Noego" wraz z poleceniem sprawdzenia, czy twórca był wierny opisowi biblijnemu;Księga Rodzaju, rozdz. 6, w. 5-22; ciekawostka o czasie trwania budowy arki; Księga Rodzaju,rozdz. 7, w. 1-23; rycina Gerarda Hoeta "Figures de la Bible"; Księga Rodzaju, rozdz. 8, w. 1-21;ciekawostka o miejscu, gdzie prawdopodobnie osiadła arka; miniatura z XV-wiecznegobelgijskiego Compendium historiae universalis Aegidiusa z Roya; ćwiczenie interaktywnepolegające na porównaniu opisów potopu zamieszczonych w greckim micie, Eposieo Gilgameszu oraz Biblii, a następnie wypełnieniu tabeli; cztery polecenia otwarte dotycząceinterpretacji biblijnego tekstu o potopie; obraz Benjamina Westa "Noe składający ofiarę popotopie" wraz z poleceniem poleceniem wyjaśnienia, dlaczego przy ołtarzu widać gołębie;Księga Rodzaju, rozdz. 9, w. 1-17 wraz z trzema poleceniami związanymi z interpretacjątekstu; informacja o popularności motywu potopu w różnych tekstach kultury.

Zawartość zasobu: Zenon Zieliński "Najtrudniejsze stronice Biblii"; Anna Kamieńska "Bibliajako zakorzenienie"; Leszek Kołakowski "Noe czyli Pokusy solidarności" wraz z poleceniem

napisania listu do Noego listu zawierającego rady; Jacek Kaczmarski "Arka Noego" orazpolecenie napisania wypracowania na temat: „Dzisiejszy potop… Poezja JackaKaczmarskiego o (nie tylko) biblijnym potopie”; Jan Kochanowski "Pieśń o potopie" (Pieśń II 1)wraz z poleceniem napisania notatki na temat: „Pieśń o potopie – utwór optymistyczny?”;

Zasób zawiera tekst Lao Che "Hydropiekłowstąpienie"oraz pięć poleceń otwartychdotyczących interpretacji tekstu i jego związków z Biblią.

Zasób zawiera ćwiczenie interaktywne słowa klucze oraz polecenie napisania trzechdziennika pokładowego Noego.

Oczyszczający potop!

PotopFrancis Danby, Potop, 1840, olej na płótnie, Tate Britain, domena publiczna

W kulturze występują stale powtarzające się motywy zwane toposami (gr. tópos koinós –miejsce wspólne). Ich realizacje w rozmaitych kręgach kulturowych i w poszczególnychepokach różnią się szczegółami, ale zasadniczy sens pozostaje taki sam lub podobny. Wśródtoposów wymienić można motyw szczęśliwej krainy (Arkadii, raju), szczęśliwych czasów(złoty wiek, okres poprzedzający pierwszy grzech) itd. Jednak są też i takie, które niewywołują tak pozytywnych skojarzeń. Należy do nich motyw katastrofy niszczącej świat,a wywołanej przez Boga czy bogów. Charakterystyczne, że zazwyczaj przedstawia on potop.

Już wiesz

Korzystając z dowolnego źródła, przypomnij opis potopu zamieszczony w mitologiigreckiej.

Opowieść o potopie (I)

Film dostępny na portalu epodreczniki.plObejrzyj nagranie. Wynotuj w punktach najważniejsze, twoim zdaniem, zagadnienia pojawiające sięw wypowiedzi i przygotuj się do klasowej dyskusji na ten temat.Contentplus.pl sp. z o.o., Dr hab. Bogusław Bednarek o źródłach mitu o potopie,

Dr hab. Bogusław Bednarek o źródłach mitu o potopie Obejrzyj nagranie. Wynotujw punktach najważniejsze, twoim zdaniem, zagadnienia pojawiające się w wypowiedzii przygotuj się do klasowej dyskusji na ten temat. Źródło: Dr hab. Bogusław Bednareko źródłach mitu o potopie, Contentplus.pl sp. z o.o..

Po lekturze tekstu Zenona Zielińskiego odpowiedz na pytania:

Zenon Zieliński

Najtrudniejsze stronice BibliiOpowieść o potopie jest dawna jak ludzkość. Prawie wszystkiepierwotne i starożytne ludy zachowały pamięć o ogromnej powodzi,niosącej śmierć i zagładę. Etnografowie naliczyli około 68zasługujących na uwagę opowiadań o potopie: 13 pochodzi z Azji, 4z Europy, 5 z Afryki, 9 z Australii i Oceanii, 37 z obydwu Ameryk.Obliczenia tego mogliśmy dokonać dzisiaj, po długich latach badańetnograficznych. Do niedawna wydawało się, że jedyną wiadomośćo tej katastrofie przekazuje opowiadanie biblijne (Rdz 6‐9). Okazałosię jednak, że nie jest to jedyne pisane źródło o owym wydarzeniu.

Ćwiczenie 1.1

Czy istnieją kontynenty, na których nie powstały opowieści o potopie katastrofalnymw skutkach?

Ćwiczenie 1.2

Jakie wnioski można wysnuć z ustaleń wynikających z poprzedniego pytania?

Ćwiczenie 1.3

Co wynika z faktu, że „opowieść o potopie jest dawna jak ludzkość”?

Relief przedstawiający Deukaliona i Pyrrę w Parc del Laberint w hiszpańskiej Barcelonie.licencja: CC BY 3.0

Robert Graves

Mity greckiea. Potop Deukalionowy […] był następstwem gniewu Zeusa, któregorozsierdzili bezbożni synowie Likaona, syna Pelazgosa. Likaonwprowadził cywilizację w Arkadii i ustanowił kult Zeusa Likajosa, alerozgniewał Zeusa składając mu w ofierze chłopca. Zeus przemienił gow wilka, dom jego zaś spalił piorunem. […]

b. Wieść o zbrodni popełnionej przez synów Likaona dotarła naOlimp. Gdy Zeus sam przybył do nich przebrany za ubogiegowędrowca, mieli czelność poczęstować go zupą z podrobów, w którejzmieszali wnętrzności swego brata Nyktimosa z flakami owiec i krów.Zeus nie dał się oszukać, przewrócił stół, na którym przygotowaliobrzydliwą ucztę – miejsce to znane było później pod nazwąTrapezunt – i wszystkich przemienił w wilki, z wyjątkiem Nyktimosa,któremu przywrócił życie.c. Po powrocie na Olimp Zeus, przepełniony wstrętem, spuścił naziemię wielki potop, zamierzając wytępić cały ród ludzki, leczDeukalion, król Ftyi, ostrzeżony przez swego ojca, tytanaPrometeusza, którego odwiedził na Kaukazie, wybudował arkę,zaopatrzył się w żywność i wszedł na pokład z żoną swą Pyrrą, córkąEpimeteusza. Wtedy zerwał się Wiatr Południowy, potem spadłdeszcz i wezbrane rzeki z rykiem popłynęły do morza, którez zadziwiającą szybkością podniosło się, zmywając wszystkie miastana wybrzeżu i na równinach. W końcu woda zalała cały świat,z wyjątkiem kilku szczytów górskich, i wydawało się, że zginęływszystkie istoty ludzkie oprócz Deukaliona i Pyrry. Arka płynęłaprzez dziewięć dni, a kiedy wreszcie wody opadły, spoczęła na górzeParnas lub, jak twierdzą inni, na górze Etna, Atos czy nawet Otrysw Tesalii. Podobno Deukalion upewnił się najpierw, czy to prawda,wysyłając na zwiady gołębia.d. Po wylądowaniu Deukalion i Pyrra złożyli ofiary Zeusowi, obrońcyuciekinierów, i udali się na modlitwy do sanktuarium Temidyw pobliżu rzeki Kefisos. Dach świątyni przybrany był zielem morskim,a ołtarz zimny. Oboje błagali pokornie, by ponownie powstałaludzkość, Zeus zaś, słysząc z oddali ich głosy, wysłał Hermesaz zapewnieniem, że wszystkie ich życzenia będą spełnione. Temidaukazała się osobiście i powiedziała: „Okryjcie głowy i rzućcie zasiebie kości swej matki!” Ponieważ Deukalion i Pyrra byli dziećmiróżnych matek, i to nieżyjących już w tej chwili, doszli do wniosku, żetytanka miała na myśli Matkę Ziemię, której kośćmi były głazy leżące

Opowieść o potopie (II)

Odnaleziona pod koniec XIX w. tabliczka Eposu o Gilgameszu zawierająca opis potopu (zbiory Bri�sh Museum)Mike Peel, licencja: CC BY-SA 4.0

Epos o Gilgameszu to powstała już pod koniec III tysiąclecia p.n.e. (choć spisana natabliczkach znacznie później) opowieść o tytułowym bohaterze, władcy miasta Uruk,poszukującym nieśmiertelności. W trakcie wędrówek po świecie spotkał się onz Utnapisztimem, synem władcy jednego z sumeryjskich miast. Utnapisztim opowiedziałwojownikowi z Uruk, jak udało mu się przetrwać potop zesłany przez boga Enlila.

na brzegu rzeki. Pochylając więc swe osłonięte głowy zbierali głazyi rzucali je za siebie. Z kamieni tych powstali mężczyźni i kobiety,w zależności od tego, czy kamień był rzucony przez Deukaliona, czyPyrrę. W ten sposób wskrzeszona została ludzkość i odtąd laos („lud”)i laas („kamień”) w wielu językach są podobnymi słowami.

Gilgamesz. Epos starożytnego dwurzecza“

Tablica dziesiątaDalekiemu Utnapiszti prawi Gilgamesz:Iżby dojść do ciebie, daleki Utnapiszti, iżby cię ujrzeć, o którym wieśćkrąży, błądziłem długo, wszystkie kraje przeszedłem, trudne górypokonałem, przez morza wszelakie się przeprawiłem, nie syciłemsnem słodkim oblicza, dręczyłem się czuwaniem, ciało swe smutkiemnapełniałem. [...] do ciebie przybyłem, Utnapiszti, iżbym cię o życiei śmierć zapytał. [...]Rzekł doń Utnapiszti, do Gilgamesza:Pełen rozpaczy jesteś, Gilgameszu, w ciele uczyniony boskimi ludzkim. Jakim cię stworzyli ojciec z matką, taki twój los i twojasłabość. Czy ci w zgromadzeniu bogów krzesło wzniesiono? Czyskładano tobie ofiary z masła?Dalej mówiąc z Gilgameszem tak rzekł do niego, tak wieści jemuUtnapiszti:Człowieka sroga śmierć nie szczędzi. Czy na zawsze domy wznosimy?Czy na zawsze pieczęć odciskamy? Czy na zawsze bracia dzielądziedzictwo? Gzy na zawsze nienawiści w ludziach i czy rzeka nazawsze przybiera? Ważka skórę zdziera, nim w słońce spojrzy.Twarzy, co w twarz słońca zdolna patrzeć, od zarania czasów nigdynie było. Śpiący i zmarły są jeden jak drugi: zaliż śmierci obrazu niekreślą? Czy człek sam rządzi? Gdy śmierć go pozdrowi, Anunnaki sięgromadzą, wielcy bogowie, i Mammetu, władczyni narodzin, costworzyła losy, z nimi pospołu jego los przesądza. Oni przeznaczylii śmierć, i życie, ale wiedzieć dnia śmierci nie dali.[...]Tablica jedenastaDalekiemu Utnapiszti rzecze Gilgamesz:Patrzę na ciebie, Utnapiszti: miara twa nie inna, jesteś taki jak ja,w sobie też wcale się nie różnisz, jesteś taki jak ja! Serce me gotowechoćby bitwę ci wydać, wylegujesz się tylko na grzbiecie, jednak sięnie wznosi ramię moje na ciebie. Powiedzże mi, jakoś ty przeżył,w bogów zgromadzenie wstąpił, życia dostąpił?

Rzekł doń Utnapiszti, do Gilgamesza:Wyjawię ci, Gilgameszu, słowo zakryte i powiem ci tajemnicę bogów.Miasto Szuruppak, gród tobie znajomy, na brzegu Purattu położony,to stare miasto, blisko tam do bogów. Ludzie się wtedy mnożyli poświecie, świat jak dziki byk ryczał, wielki bóg się obudził.Ellil usłyszał i rzecze do bogów:Przez ludzi czyniona wrzawa nieznośna, od krzyku ich już spać niemożna! Zawiążmy im łona, niech się nie mnożą! Zetnijmy raz figę tegoplemienia, niech zielenizny im w brzuchu nie stanie! Z góry niechajAddu swój deszcz zatrzyma, z dołu niechaj żyzna powódź zostaniew źródłach. Niech przyjdzie wicher i pola obnaży, niech się chmurytrzymają z daleka, niech ziemia nie rodzi, niech pierś odwróci preczod Nisaby, co zbożem płodna! Ześlijmy na nich prócz tego boleści,zawroty głowy i dreszcze z gorączką, niechaj wrzask ich zarazauciszy!Pierwszy rok przyszedł i z góry Addu swój deszcz zatrzymał, z dołużyzna powódź została w źródłach. Ziemia przestała rodzić, odwróciłaswą pierś od Nisaby, pola za jedną noc zbielały, równina rodziłaziarenka soli, rośliny nie rosły, zboże nie wzeszło i gorączka ludzizaczęła nękać. [...]W siódmym roku rzekł Ellil:Ludzkość się nie zmniejsza, jest liczniejsza niż dotąd! Już spać niemożna! Niech przyjdzie rankiem okrutna ulewa i niechaj przez całąnoc nie ustaje, niech deszcz gór sięgnie, ich szczyty zatopi, niechjakoby złodziej pola ograbi! Tak też powiedziawszy z krzykiempowstali bogowie na radzie, nic się nie zlękli, serce ich pragnęłopotop uczynić.[...]Ale iż łaskaw [Ea], do trzcinowej chatki rzecze w te słowa:Chatko, chatko! ścianko, ścianko trzcinowa! Posłuchaj mnie, chato,ścianko, uważaj! Niech mąż z Szuruppaku, syn Ubartutu, dom swójrozbierze i korab zbuduje. Porzuć mienie, szukaj życia, człowiecze,bogactwa znienawidź, duszę w żywych zachowaj! Wprowadź w korab

z wszelkiej duszy nasienie, ze zwierząt polnych i z ptakówniebieskich! Weź swoje zboże i wszelki majątek, weź żonę, potomstwoi wszystkich krewnych, weź biegłych w rzemiośle. Ja poślę tobiezwierzynę stepową, wszelkie zwierzęta, co tylko je trawę, iżbyu drzwi twoich czuwały. Ten korab, który masz uczynić, niechaj maczworokątną postać, równe niech będą szerokość i długość, jakotchłań wypukło ma być przykryty![...]Zaledwie świtu co nieco w rozbrzasku, ja wszystkich swoich ku sobieskrzyknąłem. Ten przyniósł w ofierze owce chowane, tamtenw ofierze niósł owce stepowe. Każdemu mężczyźnie pracę zadałem,rozbierali domy, drzwi zdejmowali, tajemnicy mojej nie wydawali.Dziecię smołę dźwiga, silny mąż znosi w koszach, co trzeba.W piątym dniu kadłub korabia złożyłem.[...]Przed zachodem słońca dnia siódmego korab był gotów. Zaczęto gospychać. Był bardzo ciężki. Gęśle go kazali z góry i z dołu na wałkachwesprzeć. W wodzie się w dwóch trzecich pogrążył. Włożyłem nakorab wszystko, co miałem. Co tylko miałem, włożyłem nań srebra,co tylko miałem, włożyłem nań złota, co tylko miałem, włożyłem nańzwierząt. Podniosłem na korab rodzinę, krewnych, dzikie bydłoi zwierzynę oraz wszelakiego synów rzemiosła.[...]Zaledwie świtu co nieco w rozbrzasku, z podstawy nieba czarnachmura wzeszła. W środku chmury grzmi Addu, bóg burzy, przed niąciągną bóstwa Szullat i Manisz, nad górą i nad krajem idą, zwiastuny.[...] Bogowie sami zlękli się potopu, wznieśli się, umknęli do niebaAnu, jak psy się skulili, pod murem przypadli. [...] Burza idzie sześćdni, siedem nocy, burza południowa ziemię równa potopem. Kiedydzień siódmy się uczynił, poniechała burza południowa potopu,zmagań, co srożyły się jakoby wojska, co miotały się jak żona rodząca.Morze się uspokoiło, ucichła burza, potop walić przestał.[...]

Padłem na kolana, usiadłem w płaczu, po obliczu moim łzy popłynęły.Brzegu jąłem wypatrywać po krańce morza: o czternaście wiorstostrów z wód sterczał. Dobił korab mój do góry Nicir. Zatrzymałakorab góra Nicir, chwiejbę jego podparła.Jeden dzień i drugi dzień góra Nicir trzyma korab i drgnąć mu niedaje. Trzeci dzień i czwarty dzień góra Nicir trzyma korab i drgnąćmu nie daje. Piąty dzień i szósty dzień góra Nicir trzyma korabi drgnąć mu nie daje. Kiedy dzień siódmy się uczynił, wyniosłemgołębia, wypuściłem, lecieć mu dałem. Odleciał gołąb i znowupowrócił, miejsca nie znalazł, gdzie by stanął, przyleciał z powrotem.Wyniosłem jaskółkę, wypuściłem, lecieć jej dałem. Odleciała jaskółkai wraca znowu, miejsca nie znalazła, gdzie by stanęła, przyleciałaz powrotem, nóżki miała gliną umazane. Wyniosłem kruka,wypuściłem, lecieć mu dałem. A kruk odleciał, wód spadek zobaczył,nie wrócił już, kracze, w ścierwie się babrze, żre i paskudzi.Na ląd zszedłem ze swoją małżonką, z córką i z łodnikiem mymUrszanabi. Rozpuściłem wszystko na cztery wiatry. Więc tamciz korabia takoż wysiedli. W bojaźni bogom ofiary oddawszy odbiegli,iżby znów ziemię zaludniać nad rzeką Purattu.Jam kładł ofiarę. Złożyłem ofiarę. Na wieży górskiej spaliłem kadzidło,postawiłem kadzielnic siedem i siedem, wkruszyłem w ich czaszetrzciny, mirtu i cedru. Bogowie dobrą woń poczuli, przyjemny zapachbogowie poczuli, jak muchy bogowie mnie ofiarę czyniącego obiegli.[...]Jak tylko Ellil się pojawił, korab gdy wypatrzył, zgniewał się Ellil, pełenwściekłości na bogów Igigi, bogów nieba pomocnego, wziął sięrozsierdził:Co za żywa dusza uszła zagłady? Ani jeden człowiek nie miał ocaleć!Otwarł usta Ninurta i rzecze Ellilowi mężnemu, i tak mu wieści:Któż jeśli nie Ea żywi zamysły? Przecie to on, Ea, zna się nawszystkim!Ea rozwarł usta i rzecze Ellilowi mężnemu, i tak mu wieści:Tyś mędrzec śród bogów, tyś jest bohater, jakże mogłeś nierozważnie

potop uczynić? Na tego, kto zgrzeszył, grzech jego połóż, na tego, ktowinien, włóż jego winę: lecz powściągaj się, iżby nie był podcięty,cierpliwy bądź, iżby nie był stracony! Miast ci potop czynić, lepiej bysię lew pojawił, ludzkość przerzedził! Miast ci potop czynić, lepiej bysię wilk pojawił, ludzkość uszczuplił! Miast ci potop czynić, lepiej głódbyś zesłał, ziemię pokarał! Miast ci potop czynić, lepiej by bóg moru,Era, ludzkość poraził! Jam tajemnicy wielkich bogów nie wydał: ponadwszystkich przytomnemu sen zesłałem, tajemnicę bogów samprzejrzał. Teraz użycz dlań rady rozumnej.Wstąpiwszy na mój korab Ellil za rękę mnie ujął, na ląd sprowadził,kazał przy mnie klęknąć mojej małżonce, czół naszych dotknął,między nami stanął, nam błogosławił:Dotychczas człowiekiem był Utnapiszti, odtąd zaprawdę Utnapisztiz żoną nam, bogom, podobni! Niech w oddaleniu mieszka Utnapiszti,w krainie Dilmun, kędy wschodzi słońce, w rzek ujściu, w miejscu,kędy wody świat opływające w otchłań uchodzą.I precz powiedli mnie, daleko, posadzili, gdzie rzeki uchodzą. Lecz dlaciebie ninie z bogów któż by się zebrał, iżbyś życie znalazł, któregoszukasz? Nie śpij choćby sześć dni, siedem nocy![...]Dalekiemu Utnapiszti rzecze Gilgamesz:Cóż mi począć, Utnapiszti, dokąd się zwrócić? Ekkeinu, porywacz, cochwyta zmarłych, ciałem mym zawładnął! W sypialni mojej mieszkaśmierć. Gdziekolwiek ucho zwrócę, też śmierć jest wszędzie.[...]Rzekł doń Utnapiszti, do Gilgamesza:Gilgameszu! Otoś wiele chodził, trudził się i ciągnął z wysiłkiem. Cóżci dać na powrót do twego kraju? Wyjawię ci, Gilgameszu, słowozakryte i powiem ci tajemnicę zioła. To zioło rośnie jak cierń na dniemorza, kolce jego, jak u róży, w dłoń cię kłuć będą. Jeśli dłoń twa tozioło posiądzie, młodość przez nie odzyskasz.[...]Ujrzał staw Gilgamesz, gdzie wody chłodne, wstąpił weń i w wodzie

Biblijny opis potopu jest najsłynniejszy, choć ani nie jedyny, ani nie zupełnie oryginalny.Z pewnością jego twórca znał co najmniej dwa różne przekazy tej historii.

Noe i jego arka

Obraz Girolama da Pontego (zwanego Gerolamo Bassano), żyjącego na przełomie XVI i XVII w. włoskiegomalarza nosi tytuł Wejście zwierząt do arki Noego. Sprawdź, czy twórca był wierny opisowi biblijnemu.Gerolamo Bassano, Wejście zwierząt do arki Noego, ok. 1579, Museu Nacional de Belas Artes, domena publiczna

jego się skąpał. Wąż poczuł zapach tego zioła, z jamy swej wychynąłi zioło porwał. Z powrotem uchodząc wnet skórę zrzucił.

Księga Rodzaju, rozdz. 6, w. 5---22(5) Kiedy zaś Pan widział, że wielka jest niegodziwość ludzi na ziemii że usposobienie ich jest wciąż złe, (6) żałował, że stworzył ludzi naziemi, i zasmucił się. (7) Wreszcie Pan rzekł: Zgładzę ludzi, którychstworzyłem, z powierzchni ziemi: ludzi, bydło, zwierzęta pełzającei ptaki powietrzne, bo żal mi, że ich stworzyłem. (8) [Tylko] NoegoPan darzył życzliwością. […] (12) Gdy Bóg widział, iż ziemia jestskażona, że wszyscy ludzie postępują na ziemi niegodziwie, (13) rzekł

Ciekawostka

Noe budował arkę przez mniej więcej 100 lat!

do Noego: Postanowiłem położyć kres istnieniu wszystkich ludzi, boziemia jest pełna wykroczeń przeciw mnie; zatem zniszczę ich wrazz ziemią. (14) Ty zaś zbuduj sobie arkę z drzewa żywicznego, uczyńw arce przegrody i powlecz ją smołą wewnątrz i zewnątrz.[…] (17) Jazaś sprowadzę na ziemię potop, aby zniszczyć wszelką istotę podniebem, w której jest tchnienie życia; wszystko, co istnieje na ziemi,wyginie, (18) ale z tobą zawrę przymierze. Wejdź przeto do arkiz synami twymi, z żoną i z żonami twych synów. (19) Spośródwszystkich istot żyjących wprowadź do arki po parze, samca i samicę,aby ocalały wraz z tobą od zagłady. (20) Z każdego gatunku ptactwa,bydła i zwierząt pełzających po ziemi po parze; niechaj wejdą dociebie, aby nie wyginęły. […] (22) I Noe wykonał wszystko tak, jak Bógpolecił mu uczynić.

Księga Rodzaju, rozdz. 7,w. 1---23(1) A potem Pan rzekł do Noego:Wejdź wraz z całą twą rodziną doarki, bo przekonałem się, żetylko ty jesteś wobec mnieprawy wśród tego pokolenia. […](4) Bo za siedem dni spuszczę naziemię deszcz, który będziepadał czterdzieści dnii czterdzieści nocy, abywyniszczyć wszystko, co istniejena powierzchni ziemi –cokolwiek stworzyłem. (5)I spełnił Noe wszystko tak, jak

Ilustracja z wydanego w Hadze w 1728 r. zbioru 242rycin przedstawiających sceny biblijne,zatytułowanego Figures de la Bible. Większość rycinwykonał ceniony holenderski rysownik Gerard HoetGerard Hoet, 1728, domena publiczna

Ciekawostka

Jeśli Noe zabrał na arkę parę zwierząt z każdego istniejącego na ziemi gatunku, to byłotych zwierząt około 2 000 000!

mu Pan polecił. […] A gdy upłynęło siedem dni, wody potopu spadłyna ziemię. (11) W roku sześćsetnym życia Noego, w drugim miesiącuroku, siedemnastego dnia miesiąca, w tym właśnie dniu trysnęłyz hukiem wszystkie źródła Wielkiej Otchłani i otworzyły się upustynieba; (12) przez czterdzieści dni i przez czterdzieści nocy padałdeszcz na ziemię. (13) I właśnie owego dnia Noe oraz jego synowie,Sem, Cham i Jafet, żona Noego i trzy żony jego synów weszli do arki,(14) a wraz z nimi wszelkie gatunki zwierząt, bydła, zwierzątpełzających po ziemi, wszelkiego ptactwa […]. (16) Gdy już weszły doarki samiec i samica każdej istoty żywej, jak Bóg rozkazał Noemu , Panzamknął za nim [drzwi]. (17) A potop trwał na ziemi czterdzieści dnii wody wezbrały, i podniosły arkę ponad ziemię. (18) Kiedyprzybywało coraz więcej wody i poziom jej podniósł się wysokoponad ziemią, arka płynęła po powierzchni wód. […] (21) Wszystkieistoty poruszające się na ziemi z ptactwa, bydła i innych zwierząti z wszelkich jestestw, których było wielkie mnóstwo na ziemi,wyginęły wraz ze wszystkimi ludźmi. (22) […] (23) I tak Bóg wygubiłdoszczętnie wszystko, co istniało na ziemi, od człowieka do bydła,zwierząt pełzających i ptactwa powietrznego; wszystko zostałodoszczętnie wytępione z ziemi. Pozostał tylko Noe i to, co z nim byłow arce. (24) A wody stale się podnosiły na ziemi przez sto pięćdziesiątdni.

Księga Rodzaju, rozdz. 8, w. 1---21(1) Ale Bóg, pamiętając o Noem, o wszystkich istotach żywychi o wszystkich zwierzętach, które z nim były w arce, sprawił, żepowiał wiatr nad całą ziemią i wody zaczęły opadać. […] (4) Miesiącasiódmego, siedemnastego dnia miesiąca arka osiadła na górachArarat. (5) Woda wciąż opadała aż do miesiąca dziesiątego.

Ciekawostka

Większość badaczy uważa, że górą, na której osiadła arka Noego, jest liczący 5137m Ararat (Wielki Ararat) na Wyżynie Armeńskiej w Turcji. Właśnie tam koncentrują sięposzukiwania szczątków „okrętu” Noego.

W pierwszym dniu miesiąca dziesiątego ukazały się szczyty gór. (6)A po czterdziestu dniach Noe, otworzywszy okno arki, któreprzedtem uczynił, (7) wypuścił kruka; ale ten wylatywał i zaraz wracał,dopóki nie wyschła woda na ziemi. (8) Potem wypuścił z arkigołębicę, aby się przekonać, czy ustąpiły wody z powierzchni ziemi.(9) Gołębica, nie znalazłszy miejsca, gdzie by mogła usiąść, wróciła doarki, bo jeszcze była woda na całej powierzchni ziemi […]. (10)Przeczekawszy zaś jeszcze siedem dni, znów wypuścił z arki gołębicę(11) i ta wróciła do niego pod wieczór, niosąc w dziobie świeży listekz drzewa oliwnego. Poznał więc Noe, że woda na ziemi opadła. (12)I czekał jeszcze siedem dni, po czym wypuścił znów gołębicę, ale onajuż nie powróciła do niego. […] (15) Bóg przemówił do Noego tymisłowami: (16) Wyjdź z arki wraz z żoną, synami i z żonami twychsynów . […] Noe wyszedł więc z arki wraz z synami, żoną i z żonamiswych synów. (19) Wyszły też z arki wszelkie zwierzęta: różne gatunkizwierząt pełzających po ziemi i ptactwa, wszystko, co się porusza naziemi. (20) Noe zbudował ołtarz dla Pana i wziąwszy ze wszystkichzwierząt czystych i z ptaków czystych złożył je w ofierze całopalnejna tym ołtarzu. (21) Gdy Pan poczuł miłą woń, rzekł do siebie: Niebędę już więcej złorzeczył ziemi ze względu na ludzi, bo usposobienieczłowieka jest złe już od młodości. Przeto już nigdy nie zgładzęwszystkiego, co żyje, jak to uczyniłem.

Miniatura z XV-wiecznego belgijskiego Compendium historiae universalis Aegidiusa z Roya.domena publiczna

Ćwiczenie 2.1

Przeczytaj opisy potopu zamieszczone w greckim micie, Eposie o Gilgameszu oraz Biblii,a następnie wypełnij poniższą tabelę.

Kto zesłał potop?, Powód zesłania potopu:, Czas trwania potopu:, Ilu ludzi uratowało sięz potopu?, Dlaczego tym konkretnym osobom udało się uratować?, Czy uratowały sięzwierzęta?, Ile zwierząt ocalało?, Gdzie osiadł statek?, Skąd ludzie wiedzieli, że ziemia jużobeschła?, Jak zachowali się ocaleni po wyjściu ze statku?, W jaki sposób ludzkość odnawiałasię liczebnie?, Czy potop może się powtórzyć?

Pytanie Mit grecki Epos o Gilgameszu

Biblia

Kto zesłał potop?

Powód zesłania potopu:

Czas trwania potopu:

Ilu ludzi uratowało sięz potopu?

Dlaczego tym konkretnymosobom udało się

uratować?

Czy uratowały się

zwierzęta?

Ile zwierząt ocalało?

Gdzie osiadł statek?

Skąd ludzie wiedzieli, żeziemia już obeschła?

Jak zachowali się ocalenipo wyjściu ze statku?

W jaki sposób ludzkośćodnawiała się liczebnie?

Czy potop może siępowtórzyć?

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2.2

Dlaczego Bóg postanowił zniszczyć nie tylko ludzi, lecz także zwierzęta?

Ćwiczenie 2.3

Scharakteryzuj Noego, który „wykonał wszystko tak, jak Bóg polecił mu uczynić”.

Ćwiczenie 2.4

Przeanalizuj przyczynę nieścisłości: deszcz padał 40 dni, a „wody stale się podnosiły na ziemiprzez sto pięćdziesiąt dni”.

Ćwiczenie 2.5

Co mogło spowodować, że Bóg złożył przyrzeczenie, iż już nigdy nie ześle potopu?

Ćwiczenie 2.6

Przyjrzyj się obrazowi zamieszczonemu poniżej i wyjaśnij, dlaczego przy ołtarzu widać gołębie.

Noe składający ofiarę po potopieBenjamin West, Noe składający ofiarę po potopie, ok. 1800, olej na płótnie, San Antonio Museum of Art, domena publiczna

Księga Rodzaju, rozdz. 9, w. 1---17(1) Po czym Bóg pobłogosławił Noego i jego synów, mówiąc do nich:„Bądźcie płodni i mnóżcie się, abyście zaludnili ziemię. (2) Wszelkiezaś zwierzę na ziemi i wszelkie ptactwo powietrzne niechaj się wasboi i lęka. Wszystko, co się porusza na ziemi i wszystkie ryby morskiezostały oddane wam we władanie. (3) Wszystko, co się porusza i żyje,jest przeznaczone dla was na pokarm, tak jak rośliny zielone, daję wamwszystko. […]”. (8) Potem Bóg tak rzekł do Noego i do jego synów: (9)

Po lekturze fragmentu rozdziału 9. Księgi Rodzaju odpowiedz na pytania:

Ćwiczenie 3.1

Jakie relacje między ludźmi a zwierzętami ustanowił Bóg?

Ćwiczenie 3.2

Jakie (potencjalne) niebezpieczeństwo wynika z ustanowionej przez Boga relacji między ludźmia zwierzętami?

Ćwiczenie 3.3

Dlaczego symbolem przymierza Boga z ludźmi stała się tęcza?

Ważne!

„Ja, Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, którepo was będzie; (10) z wszelką istotą żywą, która jest z wami:z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was,ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi.(11) Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostaniezgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będziepotopu niszczącego ziemię”. (12) Po czym Bóg dodał: „A to jest znakprzymierza, które ja zawieram z wami i każdą istotą żywą, jaka jestz wami, na wieczne czasy: (13) Łuk mój kładę na obłoki, aby byłznakiem przymierza między Mną a ziemią. (14) A gdy rozciągnę obłokinad ziemią i gdy ukaże się ten łuk na obłokach, (15) wtedy wspomnęna moje przymierze, które zawarłem z wami i z wszelką istotą żywą,z każdym człowiekiem; i nie będzie już nigdy wód potopu nazniszczenie żadnego jestestwa. (16) Gdy zatem będzie ten łuk naobłokach, patrząc na niego, wspomnę na przymierze wieczne międzymną a wszelką istotą żyjącą w każdym ciele, które jest na ziemi”.(17) Rzekł Bóg do Noego: „To jest znak przymierza, które zawarłemmiędzy Mną a wszystkimi istotami, jakie są na ziemi”.

„Opowiadanie biblijne o potopie moglibyśmy uważać za pewnego rodzaju przypowieść,opartą na rzeczywistym fakcie potopu, z którego część ludzi została uratowana dziękiswojej prawości. Kulminacyjnym punktem opowiadania nie jest sam przebieg katastrofy,lecz złożenie przez Noego ofiary i odnowienie przez Boga przymierza z „całą ludzkością”,symbolizowaną tu przez garstkę ocalałych.”

Potop pojawia się w mitologiach całego świata. Przekazy te (w tym wersja biblijna)inspirowały setki twórców artystów na całym świecie: pisarzy, poetów, malarzy, rzeźbiarzy,reżyserów, autorów piosenek itd.

Teksty do wyboru

Zenon Zieliński

Najtrudniejsze stronice BibliiDziś nikt nie wątpi w historyczną rzeczywistość ogromnej powodzi,o której pamięć rozeszła się po całej kuli ziemskiej wraz z ludamineolitu (6000‐4500 lat przed Chr.). Nie był to z pewnością potoppowszechny, trudno jednak było ludziom starożytnym inaczej gosobie wyobrazić, skoro uważali, że ziemia jest płaska i leży na dniebudowli wszechświata, nad której „stropem” – firmamentem znajdujesię ocean wód słodkich. Wody te musiały więc zalać całe „dno świata”i pokryć ziemię.

Anna Kamieńska

Biblia jako zakorzenienieAdama od Noego dzieli wiele pokoleń, ale na kartach Biblii wizjastworzenia i wizja zagłady są bliskie na odległość ręki. Już w szóstymrozdziale Księga Rodzaju opowiada o potopie. Motyw potopupowtarza się i w innych przekazach wschodnich. Zwłaszcza w epopeisumeryjskiej o Gilgameszu. W epopei tej sumeryjski Noe imieniemUtnapisztim opowiada o potopie swojemu potomkowi –Gilgameszowi. Potop jest przedstawiony jako kaprys bogów. Jak

w Biblii, tak i tu bóg Ea ostrzegł Utnapisztima i polecił mu zbudowaćokręt dla jego rodziny i zwierząt.

Być może we wszystkich tych opowieściach kryje się jądrorzeczywistego kataklizmu, topnienia lodowców czy też większej niżzazwyczaj powodzi dwóch rzek Bliskiego Wschodu, Tygrysu i Eufratu,które okresowo występowały z brzegów i zatapiały dolinę. Wylewy tebyły zazwyczaj dobroczynne, nawadniały gorące i suche doliny.

Wylewy Nilu były podstawa życia kultury starożytnego Egiptu.Podobno w roku 1929 angielska wyprawa archeologów natrafiła natrzymetrową warstwę mułu pokrywającego ślady jakiejś dawnejcywilizacji.

Leszek Kołakowski

Noe czyli Pokusy solidarnościKiedy Bóg pożałował wreszcie poniewczasie, że stworzył był ludzkigatunek, i przerażony skutkami własnej lekkomyślności postanowiłpotopić nieudane swoje podobizny, uznał, jak wiadomo, Noego zajedyną figurę godną ocalenia. Popełnił przy tym jedną nierozwagęi jedną niesprawiedliwość . Nierozwagę – bo mógł był już na tyle znaćludzi, aby przewidzieć, że jeśli choć jedna para ludzka zostanie naziemi, wszystko się zacznie od nowa i po paru latach wrócą wszystkiekłopoty. Niesprawiedliwość – bo zezłościły go tylko ludzkie zbrodnie,więc po co przy okazji wytępił wszystkie zwierzęta, które w końcunie były winne.

Ale nie wdawajmy się w te roztrząsania. Chodzi o co innego. Chodzio Noego.

Noe był lizusem bez miary. Jeżeli nauczyciel, o którym skądinądwiadomo, że jest nader popędliwy, zawistny, mściwy i skłonny dozłości, rzuca gromy na całą klasę, a tylko jednego ucznia obsypujepochwałami, można się domyślać bez trudu, jakich rozmiarów sięgasłużalcze lizusostwo tak uprzywilejowanego wychowanka. Ale i Noe

miał iskrę uczciwości w sercu. Dopóki zatargi z Panem kończyły siętylko na krzyku i pogróżkach, wkradał się w jego łaski, nadskakiwałmu i pochlebiał. Ale wreszcie zobaczył, że rzecz przybiera obrótpoważny – chodziło już o życie ludzkości. Noe rozmyślał długo nadswoją sytuacją: z jednej strony elementarna solidarność ludzka niepozwalała mu odcinać się od swoich braci i sióstr zagrożonychzagładą i korzystać z opieki tego samego tyrana, który niszczy całąjego rodzinę i przyjaciół. „Człowiek uczciwy – mówił sobie –powinien w tej sytuacji pójść razem ze skazanymi i podzielić ich loszamiast przyjmować służbę u prześladowcy. Jeśli nawet byli winni,jest nieprzyzwoitością opuszczać ich wszystkich w nieszczęściui ratować własną skórę. Mimo wszystko – myślał – jestem bardziejczłowiekiem niż bogiem i obowiązuje mnie solidarność ludzka. Alez drugiej strony – ja właśnie teraz jestem jedyną szansą odrodzenialudzkości”. Bóg mu bowiem oznajmił wyraźnie, że nie zamierza nikogoprócz niego i jego najbliższej rodziny ( jednak z wyłączeniem bracii sióstr) pozostawić z pogromu. „Wobec tego – mówił sobie Noe –jeśli zdecyduję się na śmierć dobrowolną w imię braterstwaludzkiego, zniszczę jedyną możliwość odrodzenia świata; a przecież,jeśli nie jest to świat najlepiej urządzony, to jednak warto, żeby istniał”.Oto więc dylemat Noego – popełnić zdradę lub spowodować koniecświata. Nikt jeszcze nie stał wobec tak okrutnego wyboru; nikomu nieprzytrafiła się sytuacja taka, iż los ludzkości leży dosłownie w jegomocy, a zarazem, iż ocalić ludzkość może on tylko własnympohańbieniem moralnym. „Co prawda – myślał Noe – jeśli zdecydujęsię w końcu na śmierć dla ocalenia przed sobą samym własnej twarzy– nikt nie będzie więcej cierpiał, bo przecież nie miałoby sensupowiedzieć, że wyrządzam krzywdę swoim nie istniejącympotomkom z tej racji, że nigdy nie zaistnieją, a w roku 1749 odstworzenia świata (taka jest dokładna data potopu), czyli ściśle,w roku 2011 przed narodzeniem Chrystusa, byłoby naiwnością sądzić,że czynię coś złego tylko dlatego, że w roku 1957 po narodzeniuChrystusa, to znaczy za lat 3968, nie będzie nikogo, kto by mógł

opowiedzieć o moim bohaterstwie. Właściwie więc najlepiej będziezachować się przyzwoicie i zarazem skończyć już raz z tą awanturąźle przemyślaną. Ale z drugiej strony – nie mogę się pozbyć myśli, żeistnienie świata jest czymś wartościowym, celem, który sam w sobiejest wart starań; nie umiem tego uzasadnić i żadne rozsądneargumenty nie przychodzą mi do głowy, jest to jednak przekonanietak we mnie zakorzenione, że nie mam sposobu, aby się go wyrzec”.

Po długich wahaniach Noe postanowił, że weźmie na siebie hańbętotalnej zdrady ludzkości, jeśli tylko przez to ludzkość może byćocalona. W tym czasie, po długich refleksjach, był człowiekiemzupełnie odmienionym. Wstydził się dawnej postawy lizusowskieji dobrze rozumiał błędy i niegodziwości tamtego życia. Dlategomyślał szczerze: „O ileż chętniej zgodziłbym się na hańbę dla ocaleniaświata, gdyby nie to, że ocalam świat w swojej własnej osobie i żeodnoszę korzyść ze swego czynu. Przecież nie uwierzy mi nikt, żedziałam z innych pobudek niż dla ratowania samego siebie – tymbardziej przy zasłużonej opinii, jaką sobie wyrobiłem”. Postawa Noegobyła naprawdę bohaterska – zgodził się pogłębić swoją hańbę, tymrazem świadomie. Kiedy oznajmił znajomym o swojej decyzji, wszyscyodwrócili się od niego z pogardą i uważali, że Noe po prostu pozostałtakim, jakim go znali – niepoprawnym lizusem. Nikomu nie przyszłodo głowy, jak bardzo dramatyczna była jego decyzja. Noe zniósł tow pokorze. Postanowił sobie tylko, że zemści się na Tyranie:wychowa swoje dzieci w ten sposób, że już po kilku pokoleniachwszystkie bunty i nieprawości poprzedniej epoki zbledną w oczachdespoty wobec nowych wydarzeń; jego potomkowie będą bandąkrnąbrnych i niepoprawnych rebeliantów, notorycznych szydercówi staną się wieczną udręką możnowładcy. Tak się też stało, chociażNoe już tego nie widział.

Tymczasem wsiadł na okręt, zdradził przyjaciół, ojczyznę i braci...

Morał: wolno czasem ulegać służalczo możnym i zdradzać dla nichwłasnych przyjaciół – ale tylko wtedy, gdy wiemy na pewno i bez

Ćwiczenie 4

Przeczytaj tekst Leszka Kołakowskiego Noe czyli Pokusy solidarności. Napisz do Noego list,w którym poradzisz mu, jaką ma podjąć decyzję: zginąć z innymi czy uratować się na arce.

niejasności, że jest to jedyny sposób ocalenia całej ludzkości. Jakdotąd, Noe był jedynym, który stanął wobec takiego dylematu.

Jacek Kaczmarski

Arka NoegoW pełnym słońcu w środku lataWśród łagodnych fal zieleniWre zapamiętała praca –Stawiam łódź na suchej ziemi.Owad w pąku drży kwitnącym,Chłop po barki brodzi w życie,Ja pracując w dzień i w nocyMam już burty i poszycie.

Budujcie Arkę przed potopem,Dobądźcie na to swych wszystkich sił!Budujcie Arkę przed potopem,Choćby tłum z waszej pracy kpił!Ocalić trzeba co najdroższe,A przecież tyle już tego jest!Budujcie Arkę przed potopem,Odrzućcie dziś każdy zbędny gest!

Muszę taką łódź zbudować,By w niej całe życie zmieścić.Nikt nie wierzy w moje słowa,Wszyscy mają ważne wieści.Ktoś się o majątek kłóciAlbo łatwy węszy żer –

Zanim się ze snu obudzi,Będę miał już maszt i ster!

Budujcie Arkę przed potopem,Niech was nie mami głupców chór!Budujcie Arkę przed potopem,Słychać już grzmot burzowych chmur!Zostawcie kłótnie swe na potem,Wiarę przeczuciom dajcie raz!Budujcie Arkę przed potopem,Zanim w końcu pochłonie was!

Każdy z was jest łodzią, w którejMoże się z potopem mierzyć,Cało wyjść z burzowej chmury –Musi tylko w to uwierzyć!Lecz w ulewie grzmot za grzmotemI za późno: krzyk na trwogę,I za późno: usta z błotemWypluwają mą przestrogę!

Budujcie Arkę przed potopem –Słyszę sterując w serce fal!Budujcie Arkę przed potopem –Krzyczy ten, co się przedtem śmiał!Budujcie Arkę przed potopemNaszych nad własnym losem łez!Budujcie Arkę przed potopemNa pierwszy i na ostatni chrzest!

Arka Noego

Ćwiczenie 5

Przeczytaj tekst piosenki Jacka Kaczmarskiego, inspirowany biblijnym opisem potopu. Napiszwypracowanie na temat: „Dzisiejszy potop… Poezja Jacka Kaczmarskiego o (nie tylko)biblijnym potopie”.

Jan Kochanowski

Pieśń o potopie, Pieśń II 1Przeciwne chmury słońce nam zakryły,I niepogodne deszcze pobudziły;Wody z gór szumią, a pięnista WilnaJuż brzegom silna.

Strach patrzeć na to częste połyskanie;A prze to srogie obłoków trzaskanieKładą się lasy, a piorun gdzie zmierzy,Źle nie uderzy.

Zakładaj korab, cieśla nauczony,A kto wie, jeśli nie wrócą się onyNieszczęsne czasy, kiedy powódź byłaŚwiat zatopiła.

Sześć niedziel wtenczas lał deszcz nie przestając,A ziemia nowe źrzódła pobudzając,Rzek przymnażała, tak, iż morskie wałyWylać musiały.

Z ludźmi pospołu i miasta i grodyNieuśmierzone zatopiły wody;Nie wysiedział się pasterz z bydłem wcaleNa żadnej skale.

Ryby po górach wysokich pływały,Gdzie ledwe przedtem pióra donaszały

Mężnej orlice, gdy do miłych dzieciZ obłowem leci.

Ale natenczas i matkę i synyPożarła woda, i wszystek zwierz iny;Sam Noe został, przy nim żona tylko,A dziatek kilko.

Nieżyzne w cnotę, to tam były lata,Gdzie ledwe jeden ze wszystkiego świataNalezion, co go Bóg w cale zachował,Gdy nierząd psował.

Ten będąc z łaski Pańskiej ostrzeżony,Zbudował sobie korab niezmierzony,Na którym pływał, czasu złej przygody,Po wierzchu wody.

A wszyscy inszy nagle zagarnieni,I w głębokościach morskich zatopieniNiebo a morze, te dwie rzeczy byłyŚwiat zastąpiły.

A kiedy się już prawie dosyć stałoPańskiemu gniewu, potrosze spadałoWielkiego morza; aż za czasem skałyZ wody wyźrzały.

Potem i zbytnie zawarły się zdroje,A bystre rzeki wpadły w brzegi swoje;Ziemia ku słońcu, pełne ciężkiej rosy,Rozwiła włosy.

A trupy wkoło straszliwe leżały,Ludzie i bydło, wielki źwierz i mały;

Ćwiczenie 6

Przeczytaj wiersz Jana Kochanowskiego, znany jako Pieśń o potopie. Napisz notatkę (ok. 1strona) na temat: „Pieśń o potopie – utwór optymistyczny?”

Pełne ich morza, pełne brzegi były,Boga ruszyły.

I rzekł Noemu: „Już teraz na ziemięWystępuj śmiele, i z tobą twe plemię;Oto ja znowu przyodzieję lasyNa wieczne czasy.

I będzie jako po te lata wszytkiZiemia dawała wszelakie użytki;Mnóżcie się, niech świat spustoszały wszędzieZnowu osiędzie.

A w tem upewniam każdą żywą duszę,Że nigdy potem takich wód nie wzruszę,Któreby miały ziemię opanować,I świat zepsować.

Włożę na niebo znakomitą pręgę,Którą gdy ujźrzę, wspomnię na przysięgę,Że mam hamować niezwyczajną wodę, –I nie zawiodę”.

Pomni się, lutni! Nie twojej to głowyWspominać Boga żywego rozmowy;Każ ty nam zasieść przy ciepłym kominie,Aż zły czas minie.

Hydropiekłowstąpienie

Lao Che

HydropiekłowstąpienieJesteś wszechmogący, więc jak mogłem obrazić Cię następującymigrzechami?

Słuchaj, Noe,Chciałbym na słówko:Wiesz, tak między nami,to jestem człowiekiem zaniepokojony.By nie rzec: rozczarowany.Bo miałem ambicję stworzyćtaką rezolutną rasę,a wyście to tak po ludzku,po ludzku spartolili.

Jestem piekielnie sfrustrowany…

Płyń, płyń, Noe, płyń i żyj, a utop to, kim byłeś.Płyń, płyń, Noe, płyń i żyj, jak nawet nie śniłeś.

Wiesz sam, jak nie lubię radykałów.Ale, na Boga,nie spałem całą noci podjąłem decyzję:Zsyłam na Ziemię potop,mój mały Noe, mój Ptysiu Miętowy.zsyłam potop,potop!

Utopię waszą utopię.Utopię waszą utopię.JaUtopię waszą utopię.

Utopię w potopie.Zarządzam pełne zanurzenieUtopię waszą utopię.Hydropiekłowstąpienie!

Zatem utonie wszystko:Drogi i mosty kołowe,urzędy skarbowe,gospodarstwa domowe,Powiadam: wszystko.Za wyjątkiem ciebie, chłopaku.Wypływasz jutro,Mandżur pakuj!

Utopię waszą utopię.Utopię waszą utopię.JaUtopię waszą utopię.Utopię w potopie.Zarządzam pełne zanurzenie.Utopię waszą utopię.Utopię w potopie.Hydropiekłowstąpienie!

Ahhh, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe, Noe,Chłopaku... o jaaaa, chłopaku!

Płyń, płyń, Noe, płyń i żyj, a utop to, kim byłeś.Płyń, płyń, Noe, płyń i żyj, jak nawet nie śniłeś.

Wybrałem ciebie, bo...Tak właściwie to nie wiem,dlaczego ciebie wybrałem.Chciałem tylko, żebyś był fajny.I żeby ktoś kiedyś mógł powiedzieć:Był Noe,

Ćwiczenie 7.1

Wyjaśnij tytuł utworu Lao Che.

Ćwiczenie 7.2

Poszukaj w opisie biblijnym wersetów, którym odpowiadają poszczególne wersy utworuśpiewanego przez Lao Che.

Ćwiczenie 7.3

Przeanalizuj treść tych wersów, które nie mają odpowiednika w Biblii.

Ćwiczenie 7.4

Jak rozumieć zalecenie Boga skierowane do Noego: „utop to, kim byłeś”?

Noe, gość, co się czasem spinał,ale uwierzyłi gdy szedł po gnoju,smród już się go nie imał.

Płyń, chłopaku, płyń!płyń, nie odwracaj główki,chłopaku, ty płyń!A jaUtopię waszą utopię.Utopię w potopie.Zarządzam pełne zanurzenie.Utopię waszą utopię.Utopię w potopie.Hydropiekłowstąpienie!

Hydropiekłowstąpienie

Ćwiczenie 7.5

Scharakteryzuj Boga ukazanego przez Lao Che.

ZadaniowoĆwiczenie 8

Udało ci się odnaleźć dziennik pokładowy Noego, a właściwie – fragmenty tego dziennika.„Przepisz” treść trzech kart, na której Noe opisał:

pierwszy dzień trwania ulewy,

ostatni dzień trwania ulewy,

ostatni dzień przebywania na arce.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.