Ochrona własności intelektualnej

Wykład 1

Pojęcie własności intelektualnej• Pojęcie to nie jest zdefiniowane

normatywnie• Obejmuje własność przemysłową

oraz własność literacką i artystyczną• Używane jest w stosunku do praw

podmiotowych dotyczących niematerialnych przedmiotów stosunków prawnych

Prawo własności intelektualnejOdnosi się do całego zespołu

przepisów prawnych dotyczących stosunków prawnych związanych z tworzeniem i wykorzystywaniem dóbr niematerialnych

Prawa własności intelektualnej rozumiane są jako przysługujące uprawnionemu prawa podmiotowe do dóbr intelektualnych

Porównywane jest często z terminem praw na dobrach niematerialnych

Katalog praw własności intelektualnej

Do praw własności intelektualnej w prawie polskim należy zaliczyć:

• Prawa autorskie i prawa pokrewne• Prawa z patentu• Prawa ze wzoru użytkowego• Prawa ze wzoru przemysłowego• Prawa do znaku towarowego

Katalog praw własności intelektualnej

• Oznaczenia geograficzne• Prawa twórcy topografii produktów

półprzewodnikowych ( układów scalonych)

• Prawo sui generis twórców baz danych

• Prawa wynikające z systemu ochrony odmian roślin

Źródła prawa polskiego

• Ustawa z 30.06.2003 r. Prawo własności przemysłowej

• Ustawa z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

• Ustawa z 26.06.2003 r. o ochronie baz danych

• Ustawa z 18.07.2002 r. o ochronie prawnej odmian roślin

Dyrektywa UE

• 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.04.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej

• Ma zastosowanie do jakiegokolwiek rodzaju naruszenia praw własności intelektualnej przewidzianego w prawie wspólnotowym i/lub prawie krajowym właściwego Państwa Członkowskiego

Następujące prawa własności intelektualnej są objęte zakresem przedmiotowym Dyrektywy:

• Prawo autorskie i pokrewne• Prawo sui generis do baz danych• Prawa twórców produktów

półprzewodnikowych• Prawa do znaków towarowych• Prawa do wzorów przemysłowych• Prawa do oznaczeń geograficznych

Następujące prawa własności intelektualnej są objęte zakresem przedmiotowym Dyrektywy:

• Prawa z patentu, włącznie z prawami wynikającymi z dodatkowych świadectw ochronnych

• Prawa ze wzoru użytkowego• Prawa wynikające z systemu ochrony

odmian roślin• Prawa do nazw handlowych, jeżeli są

chronione jako prawa wyłączne w danym prawie krajowym

Prawa autorskie i prawa pokrewne

Źródła prawa UE

• Dyrektywa Rady nr 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową

Źródła prawa UE• Dyrektywa 2006/116/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych

• Dyrektywa 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej

Źródła prawa UE

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/9/WE z dnia 11marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych

Pojęcie prawa autorskiegow znaczeniu przedmiotowym• zespół przepisów regulujących stosunki

prawne związane z powstaniem, korzystaniem i ochroną utworów (stanowiących „własność” artystyczną, literacką i naukową). Prawo autorskie stanowi, obok prawa własności przemysłowej podstawowy element działu prawa cywilnego określanego jako prawo własności intelektualnej. Podstawą wyodrębnienia tego działu jest specyficzny przedmiot tej regulacji – dobro niematerialne, które nadaje się do alienacji ze świadomości człowieka i odtworzenia w świadomości innych ludzi.

Różne utrwalenia twórczości stanowią ważne w kategoriach kulturowych i ekonomicznych dobro prawne (np. programy komputerowe, wydawnictwa książkowe, filmy itp.) stanowiące przedmiot obrotu cywilnoprawnego. Ponadto przedmiotem regulacji prawa autorskiego od wejścia w życie PrAut są prawa pokrewne (dawniej określane także jako „prawa sąsiednie”), tj.: prawa do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów i prawa do nadań do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych), a także niektóre dobra osobiste (wizerunek, osobiste interesy adresata korespondencji oraz tajemnica źródła informacji wykorzystanej w utworze).

Pojęcie prawa autorskiegow znaczeniu przedmiotowym

Prawo autorskie stanowi tzw. „kompleksowy” dział prawa, zawierający regulację pochodzącą z różnych jego gałęzi, przy czym dominuje regulacja prawa cywilnego; podstawowym aktem prawnym, jest PrAut. Natomiast w stosunkach z udziałem podmiotów zagranicznych podstawowe znaczenie ma regulacja wielostronnych porozumień międzynarodowych, które obecnie obejmują nieomal wszystkie kraje świata – dotyczy to zwłaszcza:

• konwencji berneńskiej z 1886 r., • konwencji powszechnej z 1952 r.,

• konwencji rzymskiej z 1961 r. (o ochronie wykonawców, producentów fonogramów i organizacji nadawczych; weszła w życie w stosunku do Polski 13.6.1997 r.),

• porozumieniu w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (tzw. „TRIPS”) – jest to Załącznik 1C do Porozumienia Ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO),

• traktatów Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) z 1996 r. – o prawie autorskim (WCT) oraz o artystycznych wykonaniach i fonogramach (WPPT).

Pojęcie prawa autorskiegow znaczeniu przedmiotowym• Polskie prawo autorskie przewiduje prymat

postanowień umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, nad PrAut na wypadek, gdyby przewidywały one dalej idącą ochronę niż regulacja wewnętrzna, także w stosunku do polskich utworów objętych ochroną PrAut (art. 7); rozwiązanie to ma na celu wyłączenie sytuacji, w której utwory obce chronione byłyby szerzej niż utwory rodzime;

Pojęcie prawa autorskiegow znaczeniu podmiotowym• podmiotowe prawa o charakterze

bezwzględnym, które chronią majątkowe i osobiste interesy uprawnionych do utworów

• Zespół osobistych i majątkowych uprawnień związanych z utworem

Prawo autorskie

W znaczeniu przedmiotowym

To zespół norm prawnych regulujących

stosunki związane z

Dokonywaniem, eksploatacją i

ochroną utworów

Prawami pokrewny

mi

W znaczeniu podmiotowym

To zespół uprawnień związanych z utworem o

charakterze

Osobistym

majątkowycm

Uzasadnienie ustanowienia praw autorskich

Przyznanie twórcy praw do

stworzonego utworu

Wyłączenie określonego dobra z powszechnej dostępności, o ile nie narusza to interesu

powszechnego

Podkreślenie, że dzieło jest uzewnętrznieniem

indywidualnej osobowości twórcy

Modele prawa autorskiego

monistyczny

Jednoczy w sobie uprawnienia o

charakterze osobistym i majątkowym, niemające

cech samodzielnych praw

dualistyczny Koncepcja mieszana

Uprawnienia osobiste

Uprawnienia majątkowe

Uprawnienia majatkowo-osobiste

Obecnie obowiązująca ustawa przyjęła dualistyczną koncepcję prawa autorskiego, wyraźnie wprowadzając w art. 16 i 17 dwie grupy praw autorskich: autorskie prawa osobiste i majątkowe, poddając je osobnym reżimom w obrocie autorskim.

Prawa autorskie

Autorskie prawa osobiste(art. 16 PrAut)

Prawo do autorstwa utworu

Prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo

Prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykonania

Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

Autorskie prawa majątkowe(art. 17 PrAut)

Prawo do korzystania z utworu